Prawo lotnicze dla pilotów samolotowych i szybowcowych Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Podstawowe akty prawne Podstawowe akty prawne Podstawowe akty prawne Prawo europejskie Źródła prawa Strona internetowa ULC http://www.ulc.gov.pl/pl/prawo/prawo-miedzynarodowe/206-konwencje Źródła prawa Baza aktów prawnych UE http://eur-lex.europa.eu/ Źródła prawa Internetowy System Aktów Prawnych http://isap.sejm.gov.pl Źródła prawa Praktyka wyszukiwania aktów prawnych ● Akt prawny może być obowiązujący bądź zostać uchylonym ● Akt prawny może zostać znowelizowany ● Akt prawny może posiadać tekst jednolity Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Źródła prawa Konwencje międzynarodowe ● ● Konwencja Paryska (13.10.1919) Konwencja Warszawska (12.10.1929) – ujednolicenie niektórych prawideł, dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego ● Konwencja Rzymska (29.05.1933) – dot. zajęcia statków powietrznych ● Konwencja Chicagowska (7.12.1944) • Określa międzynarodowe prawo lotnicze • 19 załączników • Powołuje Organizację Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) ● Konwencja Tokijska (14.10.1963) – ws. przestępstw na pokładzie SP ● Konwencja Haska (16.12.1970) – o zwalczaniu bezprawnego zawładnięcia SP ● Konwencja Montrealska (23.09.1971) – o zwalczaniu bezprawnych czynów skierowanych przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego ● Konwencja Montrealska (28.05.1999) – uzupełnienie Konwencji Warszawskiej ● inne Konwencja Chicagowska Uchwalona w Chicago 7.12.1944, ratyfikowana 20.11.1958 Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Konwencja Chicagowska Suwerenność Konwencja Chicagowska Polska przestrzeń powietrzna Konwencja Chicagowska Prawo przelotu Konwencja Chicagowska Strefy zakazane Konwencja Chicagowska Przepisy lotnicze Konwencja Chicagowska Znaki rejestracyjne Konwencja Chicagowska Znaki rejestracyjne Konwencja Chicagowska Ratownictwo i badanie wypadków Konwencja Chicagowska Dokumenty na pokładzie Konwencja Chicagowska Międzynarodowe normy Konwencja Chicagowska Załączniki do Konwencji Konwencja Chicagowska Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) Konwencja Chicagowska Rada ICAO Konwencja Chicagowska Załączniki do Konwencji Chicagowskiej (SARPS) 1. Licencjonowanie personelu 2. Przepisy ruchu lotniczego 3. Służba meteorologiczna dla międzynarodowej żeglugi powietrznej 4. Mapy lotnicze 5. Jednostki miar do wykorzystania podczas operacji powietrznych i naziemnych 6. Eksploatacja statków powietrznych 7. Znaki przynależności państwowej oraz rejestracyjne 8. Zdatność do lotu statków powietrznych 9. Ułatwienia 10. Łączność lotnicza 11. Służby ruchu lotniczego 12. Poszukiwanie i ratownictwo 13. Badanie wypadków i incydentów lotniczych 14. Lotniska 15. Służby informacji lotniczej 16. Ochrona środowiska 17. Ochrona międzynarodowego lotnictwa cywilnego przed aktami bezprawnej ingerencji 18. Bezpieczny transport materiałów niebezpiecznych drogą lotniczą 19. Zarządzanie bezpieczeństwem Konwencja Chicagowska Procedury żeglugi powietrznej (PANS) ● ● ● ● ● ● ● ● ● 8168 – operacje statków powietrznych 4444 – zarządzanie ruchem lotniczym 7030 – regionalne procedury uzupełniające 8400 – skróty i kody stosowane w międzynarodowym lotnictwie cywilnym 9432 – podręcznik radiotelefonicznej frazeologii lotniczej 7910 – oznaczenia lokacji 9756 – podręcznik badania wypadków lotniczych 9433 – podręcznik dotyczący przechwytywania cywilnych statków powietrznych ... Konwencja Chicagowska Podsumowanie ● ● ● ● ● ● ● ● Ratyfikowało 191 państw Określa suwerenność państw nad ich przestrzenią powietrzną Dopuszcza swobodny przelot i lądowanie niehandlowe Przynależność państwowa statków powietrznych Wymagane dokumenty na pokładzie i warunki dla SP Określa wymogi odnośnie ratownictwa i badania wypadków 19 załączników Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO) ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ Wyspecjalizowana agenda ONZ Zgromadzenie – powoływane cyklicznie Rada ICAO – 33 państwa członkowskie Sekretariat Publikuje dokumenty PANS Modyfikuje i dodaje załączniki do Konwencji Konwencja Chicagowska Wolności lotnicze (1) Prawo przelotu nad terytorium innego kraju bez lądowania (2) Prawo do lądowania niehandlowego na terytorium innego kraju (3) Prawo przewozu pasażerów i towarów z terenu własnego kraju na teren innego kraju (4) Prawo przewozu pasażerów i towarów z terenu innego kraju na teren własnego kraju (5) Prawo przewozu pasażerów z drugiego kraju w drodze z własnego kraju do kraju trzeciego oraz zabrania ich w drodze powrotnej z kraju trzeciego do drugiego kraju (6)Prawo przewozu pasażerów i towarów pomiędzy dwoma krajami trzecimi z międzylądowaniem we własnym kraju (7)Prawo przewozu pasażerów i towarów pomiędzy dwoma krajami trzecimi (8)Prawo przewozu pasażerów i towarów w obrębie drugiego kraju z międzylądowaniem we własnym kraju (9)Prawo przewozu pasażerów i towarów w obrębie drugiego kraju (kabotaż) - przez własny kraj rozumiemy kraj rejestracji statku powietrznego Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Ustawa Prawo Lotnicze Ustawa Prawo Lotnicze Lotnictwo cywilne Ustawa Prawo Lotnicze Statek powietrzny Ustawa Prawo Lotnicze Ustawa Prawo Lotnicze Ustawa Prawo Lotnicze Ustawa Prawo Lotnicze Ustawa Prawo Lotnicze Prezes ULC m.in.: ● ● ● ● ● ● ● ● Nadzoruje i kontroluje wykonywanie przepisów prawnych Certyfikuje podmioty prowadzące działalność lotniczą Sprawdza zdatność sprzętu i kwalifikacje personelu ➢ Wydaje, uznaje, zawiesza, przywraca licencje w formie decyzji administracyjnej ➢ Prowadzi listę lekarzy orzeczników i centrów medycyny lotniczej Prowadzi rejestry statków powietrznych, lotnisk, urządzeń, personelu, podmiotów Współpracuje z organizacjami, organami administracji, jednostkami samorządu itp. Wydaje wytyczne i instrukcje Działa w celu zapewnienia bezpieczeństwa lotów Prezes ULC wykonuje swoje zadania przy pomocy Urzędu Lotnictwa Cywilnego Może upoważnić inne organy do wykonywania powierzonych mu zadań Ustawa Prawo Lotnicze Dowódca statku powietrznego Ustawa Prawo Lotnicze Dowódca statku powietrznego Ustawa Prawo Lotnicze Dowódca i załoga statku powietrznego Ustawa Prawo Lotnicze Dowódca statku powietrznego Ustawa Prawo Lotnicze „Trójpodział władzy” ● Minister właściwy ds. transportu ● Prezez ULC ● Dowódca statku powietrznego Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność karna Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność karna Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność karna Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność karna Ustawa Prawo Lotnicze Odpowiedzialność karna USTAWA z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Licencjonowanie ● Licencja ● Świadectwo kwalifikacji ● Uprawnienia ● Badania lotniczo-lekarskie ● Uprawnienia językowe ● Świadectwo radiooperatora Ustawa Prawo Lotnicze, Załącznik 1, Part-FCL, Part-MED Licencjonowanie Licencjonowanie Personel lotniczy Licencjonowanie Licencja Licencjonowanie Świadectwo kwalifikacji Licencjonowanie Wymagania dla licencji Licencjonowanie Wymagania dla licencji Licencjonowanie Wymagania dla licencji Załącznik 1 Licencjonowanie Doświadczenie Załącznik 1 Licencjonowanie Wymagania dla licencji Załącznik 11 Załącznik Licencjonowanie Wymagania dla licencji Licencjonowanie Licencjonowanie Part-FCL Licencjonowanie Part-FCL Licencjonowanie Part-FCL Licencjonowanie Part-FCL Licencjonowanie Part-FCL Licencjonowanie Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Licencjonowanie Licencja pilota Licencjonowanie Uprawnienia PPL Licencjonowanie Uprawnienia SPL Licencjonowanie Przedłużanie uprawnień Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Part-FCL Licencjonowanie Przedłużanie uprawnień Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Part-FCL Licencjonowanie Przedłużanie uprawnień Part-FCL Licencjonowanie KWT i KTP Raz do roku konieczne jest przeprowadzenie kontroli: KWT – Kontrola Wiadomości Teoretycznych KTP – Kontrola Techniki Pilotażu Licencjonowanie Wymiana licencji Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Licencjonowanie Co zabrać na pokład? Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Licencjonowanie Wymagania dla licencji Licencjonowanie Uczeń-pilot Załącznik 1 Licencjonowanie Zawieszenie licencji Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 2 września 2013 r. w sprawie licencjonowania personelu lotniczego Licencjonowanie Uznawanie licencji Rozporządzenie UE 1178/2011 Licencjonowanie Konwersja licencji Rozporządzenie UE 1178/2011 Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Załącznik 1 Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Part-MED Part-MED Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Part-MED Licencjonowanie Badania lotniczo-lekarskie Part-MED Licencjonowanie Wymagania językowe Załącznik 1 Licencjonowanie Świadectwo radiooperatora Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne Licencjonowanie Świadectwo radiooperatora Ustawa z dnia 16 lipca 2004 r. Prawo telekomunikacyjne Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Statek powietrzny Definicja Statek powietrzny Definicja Załącznik 7 Statek powietrzny Dopuszczenie statku powietrznego Statek powietrzny Załącznik 8 Statek powietrzny Certyfikat typu Załącznik 8 Statek powietrzny Świadectwo zdatności do lotu Załącznik 8 Statek powietrzny Świadectwo zdatności do lotu Załącznik 8 Statek powietrzny Wymóg świadectwa zdatności do lotów Statek powietrzny Wyłączenie zastosowania niektórych przepisów do niektórych rodzajów SP Statek powietrzny Statek powietrzny Statek powietrzny Rejestr statków powietrznych Statek powietrzny Rejestr statków powietrznych Statek powietrzny Znaki Załącznik 7 Statek powietrzny Rejestr statków powietrznych Statek powietrzny Znaki rejestracyjne w Polsce: ([] - dowolna litera, * - dowolna cyfra) ● SP-[][][] – generalnie samoloty, przy czym ➔ ● SP-H[][] - helikoptery SP-[][][][] – generalnie ultralekkie ➔ SP-S[][][] – ultralekkie samoloty ➔ SP-X[][][] – ultralekkie wiatrakowce ➔ SP-M[][][] – motolotnie ➔ SP-P[][][] - paralotnie ● SN-**[][] – policja i straż graniczna ● SP-**** – szybowce Statek powietrzny Przykładowo samolotu LOTu: ● SP-LN[] – Embraer ● SP-LF[] – ATR ● SP-LM[] – B737 ● SP-LP[] - B767 ● SP-LR[] – B787 Samoloty Lotniczego Pogotowia Ratunkowego ● SP-HX[] - śmigłowce ● SP-MX[] - samoloty ... Statek powietrzny Wyposażenie i eksploatacja Statek powietrzny Wyposażenie i eksploatacja PART.ORO – dla każdej aktywności operatora, PART.ARO – dla nadzoru władzy lotniczej, PART.CAT – dla operacji komercyjnych przewozu lotniczego PART.SPO – dla zarobkowych operacji specjalistycznych, PART.NCO – dla prowadzenia szkoleń lotniczych oraz wszelkich innych aktywności, tj. latania sportowego i rekreacyjnego. Statek powietrzny Wyposażenie i eksploatacja Statek powietrzny Wyposażenie samolotu Statek powietrzny Wyposażenie – samolotu lot VFR Statek powietrzny Wyposażenie – samolotu lot nad wodą Statek powietrzny Wyposażenie samolotu – lot na dużych wysokościach Part-NCO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca Part-NCO → Part-SAO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca Part-NCO → Part-SAO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty chmurowe Part-NCO → Part-SAO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty na dużych wysokościach Part-NCO → Part-SAO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty na dużych wysokościach ● ● Ciekawostka: Srebrna odznaka szybowcowa: przelot długości 50 km, przewyższenie 1000 m, lot o długotrwałości co najmniej 5 godzin. Złota odznaka szybowcowa: przelot długości 300 km, przewyższenie 3000 m, lot o długotrwałości co najmniej 5 godzin. Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty na dużych wysokościach ● ● Ciekawostka: Srebrna odznaka szybowcowa: przelot długości 50 km, przewyższenie 1000 m, lot o długotrwałości co najmniej 5 godzin. Złota odznaka szybowcowa: przelot długości 300 km, przewyższenie 3000 m, lot o długotrwałości co najmniej 5 godzin. Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty nad wodą Part-NCO → Part-SAO Statek powietrzny Wyposażenie szybowca – loty nocne Part-SAO Statek powietrzny Dokumenty na pokładzie - samoloty Part-NCO Statek powietrzny Dokumenty na pokładzie - samoloty Part-NCO Statek powietrzny Dokumenty na pokładzie - szybowce Part-SAO Statek powietrzny Dokumenty na pokładzie - szybowce Part-SAO Statek powietrzny Przygotowanie do lotu Załącznik 6 Statek powietrzny Przygotowanie do lotu Załącznik 6 Statek powietrzny Paliwo – samoloty Part-NCO Statek powietrzny Wyposażenie w spadochrony Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych Statek powietrzny Skok ratunkowy Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa eksploatacji statków powietrznych Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Lotniska i lądowiska Starty i lądowania na lotniskach Lotniska i lądowiska Lotniska Lotniska i lądowiska Lotniska międzynarodowe Lotniska i lądowiska Zasada równego dostępu do lotnisk Lotniska i lądowiska Lotniska Lotniska i lądowiska Starty i lądowania na lądowiskach Lotniska i lądowiska Teren przygodny Lotniska i lądowiska Lotniska Lotniska i lądowiska ARP i elewacja Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Definicje ● ● ● ● ELEWACJA LOTNISKA - wysokość najwyższego punktu na polu wzlotów. POLE RUCHU NAZIEMNEGO (Movement area ) - część lotniska przeznaczona do naziemnego ruchu samolotów i śmigłowców. PŁYTA POSTOJOWA (Apron) - miejsce postoju samolotów i śmigłowców. POLE MANEWROWE (Maneuvering area) - Część pola ruchu naziemnego przeznaczona do startów i lądowań oraz ruchu naziemnego z tym związanego. Należą do niego: ➢ DROGA KOŁOWANIA (taxiway) - droga łącząca płytę postojową z miejscem oczekiwania przed pasem startowym lub droga łącząca inne części lotniska. ➢ POLE WZLOTÓW (Landing area) - część pola manewrowego służąca do startów i lądowań statków powietrznych. ➢ DROGA STARTOWA (Runway) - część pasa startowego przeznaczona do startów i lądowań statków powietrznych oraz zabezpieczająca dobieg i zatrzymanie przy RTO (Rejected Takeoff - zatrzymanie startu). Lotniska i lądowiska Lotniska i lądowiska Pole ruchu naziemnego Lotniska i lądowiska Pole ruchu naziemnego – płyty = pole manewrowe Lotniska i lądowiska Drogi kołowania Lotniska i lądowiska Drogi kołowania + droga startowa = Pole manewrowe Lotniska i lądowiska Podsumowanie Pole ruchu naziemnego: ● Płyty postojowe ● Pole manewrowe ➢ Drogi kołowania ➢ Droga startowa Lotniska i lądowiska Wzrokowe pomoce nawigacyjne na lotnisku ● ● Wskaźnik wiatru ● Oznakowanie poziome ➢ Drogi startowej ➢ Dróg kołowania Oświetlenie ➢ Światła drogi startowej i dróg kołowania ➢ Światła podejścia ● Oznakowanie pionowe ● Oznakowanie przeszkód Lotniska i lądowiska Wskaźnik wiatru Lotniska i lądowiska Wskaźnik wiatru Lotniska i lądowiska Oznakowanie drogi startowej - białe linie i symbole Lotniska i lądowiska Próg i strefa przyziemienia Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Mode C – wysyła automatycznie zakodowaną wysokość ● Transponder posiada własny wysokościomierz baro ● Wysokość kodowana jest co 100 ft ● Służby nie mają niezależnej możliwości określenia wysokości, niż na podstawie tego, co wysyła im transponder Frazeologia: skłok czarli, skłok stendbaj, włącz/wyłącz transponder Lotniska i lądowiska Przesunięty próg Lotniska i lądowiska Stopway Lotniska i lądowiska X – element wyłączony z użytku Lotniska i lądowiska Długości deklarowane Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Sama droga startowa Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Droga startowa + clearway Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Droga startowa + stopway Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Przesunięty próg Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Przesunięty próg + stopway + clearway Załącznik 14 Lotniska i lądowiska Oznakowanie dróg kołowania - żółte linie i symbole Lotniska i lądowiska Punkt oczekiwania przed pasem Lotniska i lądowiska Punkt oczekiwania przed pasem Lotniska i lądowiska Światła drogi startowej i podejścia Lotniska i lądowiska Światła drogi startowej i podejścia Lotniska i lądowiska Światła drogi startowej i podejścia Lotniska i lądowiska Światła PAPI Lotniska i lądowiska Światła PAPI Lotniska i lądowiska Światła dróg kołowania Lotniska i lądowiska Znaki pionowe - nakazu Lotniska i lądowiska Znaki pionowe - nakazu Lotniska i lądowiska Znaki pionowe - informacyjne Lotniska i lądowiska Oznakowanie przeszkód Lotniska i lądowiska Oznakowanie świetlne przeszkód Lotniska i lądowiska Załącznik 2 Lotniska i lądowiska Oznakowanie wykładane na lądowiskach Lotniska i lądowiska Oznakowanie wykładane na lądowiskach Lotniska i lądowiska Oznakowanie wykładane na lądowiskach Lotniska i lądowiska Lotniska i lądowiska Lotniska i lądowiska Służby ratownicze i przeciwpożarowe Lotniska i lądowiska Służby ratownicze i przeciwpożarowe ● ● ● Plan działania w sytuacjach zagrożenia Centrum operacyjne sytuacji zagrożenia Ruchome stanowisko dowodzenia Lotniska i lądowiska Kategoria lotniska w zakresie ratowniczogaśniczym Lotniska i lądowiska Wymagania dla nadania kategorii Lotniska i lądowiska Wymagania dla nadania kategorii Lotniska i lądowiska ● Służby zarządzania płytą Koordynator ruchu naziemnego (follow-me) Lotniska i lądowiska Sygnały koordynatora ruchu naziemnego Załącznik 2 Lotniska i lądowiska Sygnały koordynatora ruchu naziemnego Lotniska i lądowiska Sygnały koordynatora ruchu naziemnego Lotniska i lądowiska Wskazówki przed lotem na lotnisko kontrolowane ● Zapoznaj się z przestrzenią ● Zapoznaj się z układem płyty ● Sprawdź częstotliwości ● Złóż plan lotu ● Lataj sprawnie ● Zaplanuj przyziemienie tak, aby szybko opuścić drogę startową ● Kołuj tylko po drogach kołowania nigdy po płytach (chyba, że za follow) ● Jeśli masz wątpliwości – dopytaj ● Jeśli zgubiłeś się na ziemi poproś o prowadzenie follow-me ● Przed uruchomieniem silnika na lotnisku poproś o zgodę ● Nie stresuj się Lotniska i lądowiska Wskazówki przed lotem na lotnisko kontrolowane ● Lotniska i lądowiska Wskazówki przed lotem na lotnisko kontrolowane ● Lotniska i lądowiska Wskazówki przed lotem na lotnisko kontrolowane Lotniska i lądowiska Wskazówki przed lotem na lotnisko kontrolowane ● Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Służby żeglugi powietrznej Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Zarządzanie ruchem lotniczym Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Radar dozorowania Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Radar dozorowania Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Radar dozorowania Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Wtórny radar dozorowania - interrogator Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Wtórny radar dozorowania - transponder Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Tryby pracy: ● Off – wyłączony ● STBY – w gotowości ● ON – Mode A ● ALT – Mode A/C ● TST – Test Przycisk IDENT Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Mode A – wysyła ustawiony kod Standardowy kod dla VFR – 7000, IFR - 2000 Na potrzeby służb ustawiamy przydzielony kod indywidualny (np. skłok 7-4-0-1) Kody specjalne: ● 7700 – w sytuacji zagrożenia ● 7600 – awaria radia ● 7500 - porwanie Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Przycisk IDENT – służy identyfikacji naszego samolotu ● ● Po wciśnięciu transponder wysyła specjalny kod IDENT, który powoduje rozbłyśnięcie echa na ekranie radaru Frazeologia -skłok ajdent Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Zasady używania transpondera ● Ustawiamy kod 7000, bądź inny przydzielony przez służby ● Na ziemi ustawiamy SBY ● Przed startem bądź krótko po starcie ALT ● Na prośbę służb wciskamy IDENT Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder Komunikacja, nawigacja, dozorowanie Transponder - TCAS Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Osłona meteorologiczna Ustanowiona w celu zapewnienia załogom statków powietrznych niezbędnych danych meteorologicznych Zapewniana przez IMiGW Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Koordynacja: ● Ośrodek Koordynacji Poszukiwań i Ratownictwa Lotniczego (ARCC Warszawa) ● Podośrodek Koordynacji Poszukiwań i Ratownictwa Lotniczego (ARSC Gdynia) ● Morskie Ratownicze Centrum Koordynacyjne (MRCC) ● Punkt kontaktu z systemem Cospas-Sarsat (SPOC Polska) Wyspecjalizowane jednostki ratownicze: ● Poszukiwanie na lądzie ➢ Siły zbrojne ● Poszukiwania na morzu ➢ Marynarka wojenna ➢ Morska służba poszukiwania i ratownictwa Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Obowiązku dowódcy każdego statku powietrznego Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Poszukiwanie i ratownictwo Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Służba Informacji Powietrznej Służba Informacji Powietrznej Służba Informacji Powietrznej Załącznik 11 Służba Informacji Powietrznej Dedykowana służba informacji lotniczej w klasie G Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Załącznik 2 Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Służba kontroli ruchu lotniczego Instrukcja kontroli ruchu lotniczego. Polecenia wydawane przez kontrolę ruchu lotniczego, wymagające od pilota podjęcia określonego działania Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Służba doradcza Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Służba alarmowa Służba alarmowa Służby ruchu lotniczego Służby są zapewniane przez: ● ● ● Państwowy organ zarządzania ruchem lotniczym (PAŻP) Cywilne lotniskowe organy służb ruchu lotniczego Wojskowe lotniskowe organy służb ruchu lotniczego lub właściwe organy wojskowe Służby ruchu lotniczego Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Polska przestrzeń powietrzna FIR EPWW Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokościomierz Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokościomierz Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokościomierz Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokościomierz Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokościomierz Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Wysokość względna (height/AGL) Wysokość bezwzględna (altitude/AMSL) np. A065=6500 ft Poziom lotu (flight level/FL) np. FL095=9500ft Wyrażana w metrach lub stopach 1 m = 3,28 ft Przeliczanie m->ft Dodajemy 10% i mnożymy razy 3 Przeliczanie ft->m Mnożymy razy 3 i dzielimy przez 10 W lotnictwie używamy uniwersalnego czasu skoordynowanego UTC, oraz współrzędnych systemu WGS-84 np. 52°14'39"N 020°48'26"E Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Procedura nastawiania wysokościomierza Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Służba kontroli ruchu lotniczego Klasyfikacja cywilnej przestrzeni powietrznej Służba kontroli ruchu lotniczego Klasyfikacja cywilnej przestrzeni powietrznej w Polsce Służba kontroli ruchu lotniczego Klasyfikacja cywilnej przestrzeni powietrznej w Polsce Służba kontroli ruchu lotniczego Klasyfikacja cywilnej przestrzeni powietrznej w Polsce Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Loty swobodne w przestrzeni klasy G wykonywane na zasadach ogólnych. Zalecane nawiązanie łączności z FIS FIS OLSZTYN +48-22-574-5588 Częstotliwość: 118,775 MHz FIS Gdańsk +48-22-574-7485 +48-58-340-7485 Częstotliwość: 127,150 MHz FIS Warszawa +48-22-574-5585 Częstotliwość: 119,450 MHz FIS Poznań +48-22-574-7385 +48-61-896-7385 Częstotliwość: 126,300 MHz .Źródło AIP Polska FIS Kraków +48-22-574-7585 +48-12-639-7585 Częstotliwość: 119,275 MHz Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefa kontrolowana lotniska CTR ● ● Przestrzeń kontrolowana (klasy C i D) Wymagana dwustronna łączność radiowa ● Wymagane złożenie planu lotu ● Możliwy wymóg posiadania transpondera ● Loty tylko po uzyskaniu zezwolenia Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Niektóre CTRy nie pracują przez całą dobę przykład – EPRA, trzy służby – TWR, AFIS i MIL Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Utrata łączności Załącznik 2 Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Separacja w pobliżu lotnisk Doc 4444 Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Obszar kontrolowany (CTA) składa się z: ● Przestrzeni >FL095 (ACC) ● Dróg lotniczych (AWY) ● Rejonu kontrolowanego lotniska (TMA) Minimalna dolna granica 200 metrów Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Rejon kontrolowany lotniska TMA ● Przestrzeń kontrolowana (klasy C i D) ● Wymagana dwustronna łączność radiowa ● Wymagane złożenie planu lotu ● Możliwy wymóg posiadania transpondera ● Loty tylko po uzyskaniu zezwolenia Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej TMA EPGD Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Przestrzeń powyżej FL095 (ACC) ● ● Przestrzeń kontrolowana (klasy C) Wymagana dwustronna łączność radiowa ● Wymagane złożenie planu lotu ● Wymagane posiadanie transpondera ● Loty tylko po uzyskaniu zezwolenia Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Centrum Kontroli Obszaru (ACC – Area Control Center) ● ● jest odpowiedzialne za alarmowanie wojskowego organu odpowiedzialnego za akcje poszukiwania i ratownictwa cywilnych statków powietrznych oraz inicjowanie takich akcji w FIR EPWW pełni funkcję Centrum Koordynacyjnego Ratownictwa Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefa kontrolowana lotniska wojskowego MCTR ● ● Przestrzeń kontrolowana (klasy C i D) Wymagana dwustronna łączność radiowa ● Wymagane złożenie planu lotu ● Możliwy wymóg posiadania transpondera ● Loty tylko po uzyskaniu zezwolenia Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Rejon kontrolowany lotniska wojskowego MTMA ● Przestrzeń kontrolowana (klasy C i D) ● Wymagana dwustronna łączność radiowa ● Wymagane złożenie planu lotu ● Możliwy wymóg posiadania transpondera ● Loty tylko po uzyskaniu zezwolenia Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Przestrzeń kontrolowana podsumowanie: Wymogi: ● Plan lotu ● Dwustronna łączność ● Zezwolenie ● Transponder w przestrzeni radarowej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefa ruchu lotniskowego ATZ Strefa ruchu lotniskowego (Aerodrome Traffic Zone) – Przestrzeń powietrzna o określonych wymiarach, ustanowiona wokół lotniska niekontrolowanego dla ochrony ruchu lotniskowego ● ● Przestrzeń niekontrolowana (klasy G) Wymagane nawiązanie łączności z zarządzającym strefą Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej ● Strefa zakazana P ● Przestrzeń niesklasyfikowana ● Wszelkie loty zakazane,wyjątek: - na wniosek zarządzającego obiektem chronionym strefą P Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej ● ● ● Strefa ograniczona R Przestrzeń o klasyfikacji przestrzeni nadrzędnej Loty ograniczone ze względu na: - loty z napędem - przekroczenie prędkości dźwięku Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy R występują w kilku rodzajach ● ● ● Parki narodowe (naniesione na mapę) Nad niektórymi miastami (naniesione na mapę) – ograniczenie lotów naddźwiękowych Nad miastami (nie naniesione na mapę) - strefy R można zignorować wykonując podejście do lądowania na lotnisku (lądowisku), bądź procedurę odlotu po starcie Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 5 marca 2019 r. w sprawie zakazów lub ograniczeń lotów na czas dłuższy niż 3 miesiące Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej ● Strefa niebezpieczna D ● Przestrzeń wydzielona ● ● W czasie aktywności strefy loty zakazane Poza aktywnością – strefa nie istnieje Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej ● Strefa czasowo wydzielona (TSA) ● Przestrzeń niesklasyfikowana ● ● W czasie aktywności w strefie może latać tylko jej użytkownik Poza aktywnością – strefa nie istnieje Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej ● Strefa czasowo rezerwowana (TRA) ● Przestrzeń niesklasyfikowana ● ● W czasie aktywności możliwy przelot przez strefę za zgodą zarządzającego Poza aktywnością – strefa nie istnieje Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy TRA dla operacji BVLOS Straży Granicznej ● Aktywne 24h ● Nie publikowane w AUP Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy TRA dla operacji BVLOS Straży Granicznej ● Aktywne 24h ● Nie publikowane w AUP Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy TRA dla operacji BVLOS Straży Granicznej Loty w strefach koordynować: ● TRA 100 z FIS Gdańsk; ● TRA 101 – 116 z FIS Olsztyn; ● TRA 117 – 125 z FIS Warszawa ● TRA 126 – 130 z FIS Kraków Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy TRA Pruszcza Gdańskiego Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Trasa dolotowa do TSA/TRA (TFR) ● ● ● Przestrzeń niesklasyfikowana W czasie aktywności w strefie może latać tylko jej użytkownik i tylko na przelot Poza aktywnością – strefa nie istnieje Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Rejony ograniczeń lotów (EA) ● ● ● Z założenia strefa tymczasowa i czasowo aktywowana Podobna do strefy R lub TRA, ale ograniczenia mogą być różne Kilka stref jest ustalonych na stałe i aktywnych 24h Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Stałe trasy lotnictwa wojskowego (MRT) Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Inne strefy: RMZ – strefa obowiązkowej łączności radiowej EPWA ● Obowiązek zgłoszenia lotów powyżej 100m AGL do FIS ● Obowiązek stałej łączności radiowej z FIS dla lotów powyżej 200m AGL Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Inne strefy: RMZ – strefa obowiązkowej łączności radiowej inne lotniska ● Obowiazuja podczas nieaktywnosci stref CTR i TMA Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Inne strefy: ADIZ – Air Defence Identification Zone ● Wymagany plan lotu ● Łączność z FIS Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Zarządzanie przestrzenią powietrzną Koncepcja FUA opiera się na zasadzie, że przestrzeń powietrzna nie powinna być dalej określana jako przestrzeń powietrzna wojskowa bądź cywilna, lecz traktowana jako jedna ciągłość i użytkowana elastycznie według potrzeb danego dnia. A zatem wszelkie konieczne wydzielenie przestrzeni powietrznej powinno mieć charakter tymczasowy. Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Zarządzanie przestrzenią powietrzną ASM 1 – Poziom strategiczny realizowany przez Ośrodek Planowania Strategicznego PAŻP ● ● ● ● Coroczna analiza wykorzystania przestrzeni powietrznej Opracowywanie propozycji ustanowienia nowych lub modyfikacji istniejących struktur przestrzeni powietrznej Udział w planowaniu wielkich przedsięwzięć na długo przed dniem ich przeprowadzenia (ćwiczenia lotnictwa wojskowego, zawody, pokazy) ... Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Zarządzanie przestrzenią powietrzną ASM 2 – Poziom przedtaktyczny realizowany przez Komórkę Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (AMC) PAŻP ● ● Pomiędzy 1000 UTC, a 1600 UTC opracowuje przydział stref dla danych użytkowników na dzień następny Publikuje Airspace Use Plan (AUP) na dzień następny (od 0600 UTC do 0600 UTC), ew. cały weekend i święta Zarządzanie przestrzenią powietrzną Zarządzanie przestrzenią powietrzną AUP – Airspace Use Plan Zarządzanie przestrzenią powietrzną AUP – Airspace Use Plan Zarządzanie przestrzenią powietrzną Zarządzanie ruchem lotniczym ● ● ● Służby ruchu lotniczego ➢ Służba informacji powietrznej ➢ Służba kontroli ruchu lotniczego ➢ Służba doradcza ➢ Służba alarmowa Zarządzanie przestrzenią powietrzną ➢ ASM 1 – Poziom strategiczny ➢ ASM 2 – Poziom przedtaktyczny ➢ ASM 3 – Poziom taktyczny Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego (ATCFM) Zarządzanie przestrzenią powietrzną ● ● ● ASM 3 – Poziom taktyczny realizowany przez Komórkę Zarządzania Przestrzenią Powietrzną (AMC) PAŻP Na bieżąco aktywuje i dezaktywuje strefy według AUP i aktualnego wykorzystania Zarządzanie przestrzenią powietrzną UUP – Updated Airspace Use Plan Zarządzanie przestrzenią powietrzną Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Wszystkie strefy: Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Strefy < 5000 ft AMSL Struktura i podział polskiej przestrzeni powietrznej Realna sytuacja 2.07.2018 15-16 UTC Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów Dowódca statku powietrznego Przepisy wykonywania lotów Dowódca statku powietrznego Przepisy wykonywania lotów Przepisy ogólne Przepisy wykonywania lotów Przepisy ogólne Przepisy wykonywania lotów Loty grupowe Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji Przepisy wykonywania lotów Zasady unikania kolizji – ruch naziemny Przepisy wykonywania lotów Zasady używania świateł Przepisy wykonywania lotów Zasady używania świateł Światło antykolizyjne – zawsze, gdy tylko pracuje, bądź ma być uruchomiony silnik Przepisy wykonywania lotów Zasady używania świateł Światła nawigacyjne – w nocy podczas ruchu oraz postoju chyba, że samolot jest oświetlony Przepisy wykonywania lotów Zasady używania świateł Inne światła – wedle uznania i zdrowego rozsądku, tak aby nie oślepiać innych ● Światła kołowania ● Światła lądowania ● Stroboskopy Przepisy wykonywania lotów Poruszanie się w pobliżu lotniska Przepisy wykonywania lotów Plan lotu Plan lotu Plan lotu Plan lotu Przepisy wykonywania lotów Plan lotu Przepisy wykonywania lotów: ● VFR – V ● IFR – I ● IFR potem VFR - Y ● VFR potem IFR – Z Przepisy wykonywania lotów Plan lotu Rodzaj wykonywanego lotu: ● Lotnictwo ogólne – G ● Rozkładowy – S ● Nierozkładowy – N ● Inny - X Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością VFR – Visual Flight Rules Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością VFR – Visual Flight Rules Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Klasa Powyżej 3050 m Poniżej 3050 m, ale powyżej 900 m AMSL lub 300 m AGL w zależności od tego co wyższe Poniżej 900 m AMSL lub 300 AGL w zależności od tego co wyższe CiD G Widzialność: > 8 km Odległość od chmur: pionowa > 300 m pozioma > 1500 m Widzialność: > 5 km Odległość od chmur: pionowa > 300 m pozioma > 1500 m Z dala od chmur i z widocznością terenu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością VFR – Visual Flight Rules Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Klasa Powyżej 3050 m Poniżej 3050 m, ale powyżej 900 m AMSL lub 300 m AGL w zależności od tego co wyższe Poniżej 900 m AMSL lub 300 AGL w zależności od tego co wyższe CiD G Widzialność: > 8 km Odległość od chmur: pionowa > 300 m pozioma > 1500 m Widzialność: > 5 km Odległość od chmur: pionowa > 300 m pozioma > 1500 m Z dala od chmur i z widocznością terenu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Odległości od chmur: Pozioma – 1500 metrów Pionowa – 300 metrów Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością - odległości od chmur ● Klasy C i D ➢ ● Zawsze poziomo 1500 m i pionowo 300 m od chmur Klasa G ➢ ➢ >300m AGL lub >900 m AMSL jw. <300m AGL lub <900 m AMSL – z dala od chmur i z widocznością terenu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 listopada 2008 r. w sprawie struktury polskiej przestrzeni powietrznej oraz szczegółowych warunków i sposobu korzystania z tej przestrzeni Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością - loty chmurowe szybowców tylko w wydzielonych strukturach przestrzeni powietrznej Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Załącznik 2 Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością SERA C Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością W Polsce władza ustaliła: Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – loty specjalne VFR SERA C Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – loty specjalne VFR - VFR spec będzie separowany od innego VFR spec (podobnie jak VFRy w klasie B) Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – minimalne wysokości lotu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – minimalne wysokości lotu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – minimalne wysokości lotu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – poziomy przelotu Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – poziomy przelotu Maksymalna wysokość lotu dla VFR: FL195 Przepisy wykonywania lotów Przepisy wykonywania lotów z widocznością – loty dzienne W Polsce władza ustaliła: Przepisy wykonywania lotów Symulowane IMC Przepisy wykonywania lotów Sygnały świetlne Przepisy wykonywania lotów Sygnały świetlne Przepisy wykonywania lotów Przechwytywanie statków powietrznych Przepisy wykonywania lotów Przechwytywanie statków powietrznych Przepisy wykonywania lotów Przechwytywanie statków powietrznych Służby żeglugi powietrznej ● Zarządzanie ruchem lotniczym (ATM) ➢ Zarządzanie przestrzenią powietrzną (ASM) ➢ Służby ruchu lotniczego (ATS) ➢ Zarządzanie przepływem i pojemnością ruchu lotniczego ● Komunikacja, nawigacja, dozorowanie (CNS) ● Osłona meteorologiczna ● Poszukiwanie i ratownictwo ● Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej AIS w Polsce jest w szczególności odpowiedzialna za: 1. Zbieranie i publikowanie informacji mających zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa, regularności i wydajności żeglugi powietrznej; 2. Wydawanie i dystrybucję Zintegrowanego Pakietu Informacji Lotniczych, w skład którego wchodzi Zbiór Informacji Lotniczych Polska (AIP Polska), Suplementy do AIP, Biuletyny Informacji Lotniczej (AIC); 3. Wydawanie NOTAM dotyczących polskiej przestrzeni powietrznej (FIR Warszawa). Depesze NOTAM w FIR Warszawa są publikowane przez Międzynarodowe Biuro NOTAM w jedenastu seriach - A, B, C, D, E, M, N, P, R, U oraz S (SNOWTAM), za pośrednictwem Europejskiej Bazy Danych AIS (EAD); 4. Publikowanie map lotniczych; 5. Druk i rozpowszechnianie publikacji AIS; 6. Udzielanie informacji lotniczych. Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Zbiór Informacji Lotniczych – „AIP – Poland” jest oficjalną publikacją państwa, a zawarte w nim wiadomości, nakazy, zakazy lub wskazówki są wiążące dla wszystkich użytkowników przestrzeni powietrznej (krajowych i zagranicznych). AIP aktualizowane jest co 28 dni w tzw. cyklu AIRAC. Wersja internetowa eAIP: http://ais.pansa.pl/aip/ http://www.ais.pansa.pl/vfr/ http://www.ais.pansa.pl/mil/ Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP AIP składa się z następujących sekcji ● GEN – wiadomości ogólne ● ENR – informacje trasowe (o przestrzeni powietrznej itp.) ● AD – lotniska ● AIC – biuletyn informacji lotniczej ● SUP – suplementy (rzeczy tymczasowe) Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej Zbiór Informacji Lotniczych – AIP Służba informacji lotniczej - AIS Zbiór Informacji Lotniczych – AIP eAIP: http://ais.pansa.pl/aip/ http://ais.pansa.pl/vfr/ http://ais.pansa.pl/mil/ Warto wiedzieć AIP główne ENR 2.2.2 - strefy TRA/uwagi o ograniczonej dostępności AD 2 – informacje o lotniskach, szczegółowe mapy SUP – Suplementy mogące wprowadzić ograniczenia czasowe Warto wiedzieć AIP VFR ENR 2.2 – strefy P / R / D ENR 2.2 – ATZ - kontakty/mapy ENR 2.3 – MATZ - kontakty/mapy ENR 2.4/2.5 – trasy MRT ENR 2.6 – strefy TRA/TSA uwagi o ograniczonej dostępności ENR 2.6 – ASM AD 4 – informacje o lotniskach aeroklubowych/niekontrolowanych, szczegółowe mapy SUP oraz ENR – Suplementy mogące wprowadzić ograniczenia czasowe Warto wiedzieć AIP MIL AD 4 – informacje o lotniskach wojskowych, szczegółowe mapy SUP – Suplementy mogące wprowadzić ograniczenia czasowe Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Depesza wydawana przez AIS i rozpowszechnianą za pomocą środków telekomunikacyjnych, zawierającą informacje o ustanowieniu, stanie lub zmianach urządzeń lotniczych, służbach, procedurach, a także o niebezpieczeństwie, których znajomość we właściwym czasie jest istotna dla personelu związanego z operacjami lotniczymi. Treść depeszy NOTAM powinna być zrozumiała bez potrzeby odwoływania się do innego dokumentu. NOTAM należy sporządzać i rozsyłać bezzwłocznie, każdorazowo gdy podane w nim informacje: mają charakter krótkotrwały; dotyczą zmian o szczególnym znaczeniu operacyjnym wprowadzanych na stałe; opisują czasowe zmiany o charakterze długotrwałym, które można opublikować w formie krótkiej informacji bez dużej ilości tekstu i grafik. Wyszukiwarka NOTAM https://www.notams.faa.gov Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Format depeszy NOTAM ● Seria i numer ● Typ (NOTAMN, NOTAMR, NOTAMC) ● Pola depeszy ➢ Q) – Potrzebne do komputerowego przetwarzania NOTAM w formacie „System notam” i tylko w nim występuje. ➢ A) – Lokalizacja (lotnisko lub FIR). ➢ B) – Początek obowiązywania informacji. ➢ C) – Koniec obowiązywania informacji. ➢ D) – Okresy czasu obowiązywania informacji. ➢ E) – Treść depeszy. (tylko gdy jest to potrzebne) ➢ ➢ F) – Wysokość od której obowiązuje informacja. (tylko w ostrzeżeniach nawigacyjnych) G) – Wysokość do której obowiązuje informacja. (tylko w ostrzeżeniach nawigacyjnych) Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: NOTAM serii A numer 4098 w 2016 roku Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Nowy NOTAM Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: FIR Warszawa Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Q – oznaczenie pola NM – VOR/DME AS – nieczynny Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Ważny dla I – IFR, V – VFR B – powinien trafić do biuletynu O – operacyjnie ważny Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Dotyczy A – lotnisko E – przelot Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Zakres wysokości, tutaj od 0 do górnej granicy FIR Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Współrzędne Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Oznaczenie lotniska Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Od daty 26.02.2017 godzina 0800 UTC Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Do daty 26.02.2017 godzina 1400 UTC Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Przykładowy NOTAM: A4098/16 NOTAMN Q) EPWW/QNMAS/IV/BO /AE/000/999/5423N01826E025 A) EPGD B) 1702260800 C) 1702261400 E) DVOR/DME GZD FREQ 116.100MHZ/CH108X U/S DUE TO MAINT. Znaczenie: Treść NOTAMu Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Służba informacji lotniczej NOTAM – Notice to airmen Plan wykładu ● Podstawowe akty prawne i konwencje ● Konwencja Chicagowska i ICAO ● Ustawa Prawo Lotnicze ● Licencjonowanie ● Statek powietrzny ● Lotniska i lądowiska ● Służby żeglugi powietrznej ● Przepisy wykonywania lotów ● Służba Informacji Lotniczej ● Badanie wypadków i incydentów lotniczych Badanie wypadków i incydentów lotniczych Informowanie o wypadku Ustawa Prawo Lotnicze Badanie wypadków i incydentów lotniczych PKBWL Badanie wypadków i incydentów lotniczych Prokuratura a PKBWL Badanie wypadków i incydentów lotniczych Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2007 r. I KZP 26/07 Badanie wypadków i incydentów lotniczych Prokuratura a PKBWL Badanie wypadków i incydentów lotniczych Prokuratura a PKBWL Badanie wypadków i incydentów lotniczych Zgłaszanie incydentów Badanie wypadków i incydentów lotniczych Zgłaszanie incydentów Badanie wypadków i incydentów lotniczych Zgłaszanie incydentów Badanie wypadków i incydentów lotniczych Zgłaszanie incydentów Badanie wypadków i incydentów lotniczych Przykładowe Badanie wypadków i incydentów lotniczych Just culture Badanie wypadków i incydentów lotniczych Just culture Badanie wypadków i incydentów lotniczych Just culture Badanie wypadków i incydentów lotniczych Powiadamianie PKBWL Badanie wypadków i incydentów lotniczych Powiadamianie PKBWL Koniec
