OCZODÓŁ 1. ściana górna - paries superior - część oczodołowa kości czołowej- pars orbitalis ossis frontalis; +spina trochlearis- ścięgno mięśnia skośnego gałki ocznej górnego + fossa glandulae lacrimalis- dół gruczołu łzowego - skrzydło mniejsze kości klinowej- ala minor ossis sphenoidalis 2. ściana dolna- paries inferior - powierzchnia oczodołowa trzonu szczęki- facies orbitalis corpus maxillae - część powierzchni oczodołowej kości jarzmowej- facies orbitalis ossis zygomatici - wyrostek oczodołowy kości podniebiennej- processus orbitalis ossis palatini 3. ściana przyśrodkowa- paries medialis - tylna część wyrostka czołowego szczęki- processus frontalis maxillae - kość łzowa- os lacrimale - blaszka oczodołowa (papierowata) błędnika sitowego- lamina orbitalis (papyracea) labyrinthi ethmoidalis - powierzchnia boczna trzonu kości klinowej- corpus ossis sphenoidalis 4. ściana boczna- paries lateralis - powierzchnia oczodołowa kości jarzmowej- facies orbitalis ossis zygomatici - powierzchnia oczodołowa skrzydła większego kości klinowej- facies orbitalis alae majoris ossis sphenoidalis KOMUNIKACJA: - z DOŁEM ŚRODKOWYM CZASZKI (fossa cranialis medii) przez: A. kanał wzrokowy- canalis opticus: nerw wzrokowy- n. opticus tętnica oczna- arteria ophtalmica B. szczelinę oczodołową górną- fissura orbitalis superior: gałązka tętnicy oponowej środkowej żyła oczna górna gałąź żyły ocznej dolnej nerwy: okoruchowy- 3 nerw czaszkowy- n. oculomotorius bloczkowy- 4 n. czaszkowy- n. trochlearis oczny- pierwsza gałąź nerwu trójdzielnego- n. ophtalmicus odwodzący- 6 n. czaszkowy- n. abducens włókna współczulne splotu jamistego - z DOŁEM PODSKRONIOWYM oraz SKRZYDŁOWO-PODNIEBIENNYM ( fossae infratemporalis et pterygopalatina) przez A. szczelinę oczodołową dolną- fissura orbitalis inferior naczynia podoczodołowe- vasa infraorbitales gałąź dolna żyły ocznej dolnej-ramus inferior venae ophtalmicae inferioris nerw podoczodołowy od n. szczękowego (drugiej gałęzi nerwu trójdzielnego)- n. infraorbitalis nerw jarzmowy od nerwu szczękowego- n. zygomaticus gałęzie oczodołowe zwoju skrzydłowo-podniebiennego- rami orbitales ganglioni pterygopalatini - z OKOLICĄ CZOŁOWĄ przez: A. otwór nadoczodołowy lub wcięcie nadoczodołowe - foramen resp. incisura supraorbitalis naczynia i nerw nadoczodołowy- arteria, vena, nervus supraorbitalis B. otwór lub wcięcie czołowe- foramen resp. incisura frontale naczynia i nerw czołowy- a., v., n. frontalis - z OKOLICĄ PODOCZODOŁOWĄ przez A. kanał podoczodołowy- canalis infraorbitalis, na powierzchni oczodołowej szczęki naczynia i nerw podoczodołowy- a., v., n. infraorbitalis - z KOMÓRKAMI SITOWYMI i ZATOKĄ KLINOWĄ przez: A. otwór sitowy tylny - foramen ethmoidalis posterius jednoimienne naczynia i nerw gałęzie skrzydłowe ze zwoju skrzydłowo-podniebiennego - z DOŁEM PRZEDNIM CZASZKI- fossa cranialis anterior przez A. otwór sitowy przedni- foramen ethmoidale anterius: jednoimienne naczynia i nerw (będący gałęzią n. nosowo-rzęskowego, od n. ocznego, od trójdzielnego) gałęzie skrzydłowe ze splotu skrzydłowo-podniebiennego - z PRZEWODEM NOSOWYM DOLNYM przez: A. kanał nosowo-łzowy- canalis nasolacrimalis przewód nosowo-łzowy - ductus nasolacrimalis - z OKOLICĄ JARZMOWĄ i SKRONIOWĄ TWARZY przez: A. otwór jarzmowo-oczodołowy- foramen zygomaticoorbitale- prowadzi on do kanału n. jarzmowego, który dzieli się na dwa kanały: a. jeden kończy się w okolicy jarzmowej otworem jarzmowo-twarzowym- foramen zygomaticofaciale gałąź jarzmowo-twarzowa n. jarzmowego- ramus zygomaticofacialis n. zygomatici; od n. szczękowego, od trójdzielnego b. drugi kończy się w dole skroniowym otworem jarzmowo-skroniowym - foramen zygomaticotemporale gałąź jarzmowo-skroniowa n. jarzmowego- ramus zygomaticotemporalis n. zygomatici b) JAMA NOSOWA- cavum nasi 1. paries superior: - kości nosowe- ossa nasalia - kolec nosowy kości czołowej- spina nasalis ossis frontalis - blaszka sitowa kości sitowej- lamina cribrosa ossis ethmoidalis - trzon kości klinowej z małżowinami klinowymi- corpus ossis sphenoidalis + conchae sphenoidales 2. paries inferior= palatum durum- podniebienie twarde - wyrostki podniebienne szczęk- processus palatini maxillarum - blaszki poziome kk. podniebiennych- laminae horizontales ossium palatinorum 3. paries lateralis - powierzchnia przyśrodkowa wyrostka czołowego szczęki - trzon szczęki - k. łzowa - przyśrodkowa ściana błędnika sitowego- paries medialis labyrinthi ethmoidalis - małżowina nosowa dolna- concha nasalis inferior - blaszka pionowa kości podniebiennej- lamina perpendicularis ossis palatini - blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowatego kości klinowej 4. paries medialis= septum cavi nasi= septum osseum nasi - blaszka pionowa kości sitowej - lemiesz- vomer PRZEWODY NOSOWE 1. GÓRNY- ograniczony małżowinami nosowymi górną i środkową; spływ komórek sitowych TYLNYCH 2. ŚRODKOWY- między małżowinami środkową i dolną; spływ zatok: czołowych (50% przez infundibulum,50% bezpośrednio), szczękowych (50% przez infundibulum, 50% przez otwór pojedynczy), komórek sitowych PRZEDNICH 3. DOLNY- między małżowiną nosową dolną a podniebieniem twardym; ujście przewodu nosowo-łzowego. 4. WSPÓLNY- pomiędzy małżowinami a przegrodą nosową (w płaszczyźnie strzałkowej)meatus nasi communis 5. NOSOWO-GARDŁOWY- meatus nasopharyngeus- leży do tyłu od małżowin nosowych, poprzez nozdrza tylne- choane- prowadzi do części nosowej gardła 6. ZACHYŁEK KLINOWO-SITOWY- leży powyżej małżowiny nosowej górnej; ujście zatok klinowych- recessus sphenoethmoidalis 7. niestały PRZEWÓD NOSOWY NAJWYŻSZY- pomiędzy m. n. górną a niestałą najwyższą. OGRANICZENIA NOZDRZY TYLNYCH: - od góry: trzon kości klinowej i skrzydła lemiesza - od boków: blaszki przyśrodkowe wyrostków skrzydłowatych kości klinowej - od dołu: tylne brzegi blaszek poziomych kości podniebiennych c. JAMA USTNA KOSTNA cavum oris 1. ściana przednia i boczne: - wyrostki zębodołowe szczęk- processus alveolares maxillarum wraz z zębami - część zębodołowa żuchwy- pars alveolaris mandibulae wraz z zębami 2. ściana górna= podniebienie twarde- palatum durum - wyrostki podniebienne szczęk- processus palatini maxillarum - blaszki poziome kości podniebiennych- laminae horizontales ossium palatinorum KOMUNIKACJA: 1. z JAMĄ NOSOWĄ przez kanał przysieczny- canalis incisivus - gałązki żyły i tętnicy podniebiennej większej - gałązki nerwu nosowo-podniebiennego od zwoju skrzydłowo-podniebiennego 2. z DOŁEM SKRZYDŁOWO-PODNIEBIENNYM przez - otwór podniebienny większy: tętnica podniebienna zstępująca od t. szczękowej nerwy podniebienne gałązki nosowe tylne (od szczękowych, od n. trójdzielnego) zwoju skrzydłowo-podn. - otwory podniebienne mniejsze jednoimienne nerwy i naczynia UWAGA: kanały podniebienne większy i mniejsze łączą się w kanał skrzydłowo-podn. łączący jamę ustną z dołem skrzydłowo-podn. c. DÓŁ SKRZYDŁOWO-PODNIEBIENNY- fossa pterygopalatina 1. ściana przednia: wyrostek oczodołowy kości podniebiennej trzon szczęki 2. ściana tylna: wyrostek skrzydłowaty kości klinowej powierzchnia szczękowa skrzydła większego kości klinowej 3. ściana przyśrodkowa: blaszka pionowa kości podniebiennej 4. ściana górna: trzon kości klinowej 5. ograniczenie boczne: szczelina skrzydłowo-podniebienna 6. ograniczenie dolne: kanał podniebienny większy ZAWARTOŚĆ: a. zwój skrzydłowo-podniebienny b. n. szczękowy dzieli się na n. jarzmowy, podoczodołowy i nn.skrzydłowo-podniebienne c. tętnica szczękowa z odgałęzieniami d. część splotu żylnego skrzydłowego- plexus venosus pterygoideus KOMUNIKACJA: - z jamą nosową przez otwór klinowo-podniebienny: tętnica klinowo-podniebienna gałęzie nosowe tylne górne zwoju skrzydłowo-podniebiennego - z oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną - z dołem środkowym czaszki przez otwór okrągły nerw szczękowy - z otworem poszarpanym- for. lacerum- przez kanał skrzydłowy nerw skalisty głęboki nerw skalisty większy- oba te nerwy łączą się w nerw skrzydłowy - z zewnętrzną powierzchnią podstawy czaszki przez kanał podniebienno-pochwowy- canalis palatovaginalis gałąź tętnicy klinowo-podniebiennej gałęzie nosowe tylne boczne ze splotu skrzydłowo-podniebiennego - z jamą ustną przez kanał skrzydłowo-podniebienny(następnie przez kanały podniebienne większy i mniejsze)- p. jama ustna - z dołem podskroniowym przez szczelinę skrzydłowo-podniebienną tętnica szczękowa splot żylny skrzydłowy e. DÓŁ SKRONIOWY- fossa temporalis 1. ściana przyśrodkowa: kość ciemieniowa część łuskowa kości skroniowej powierzchnia skroniowa kości czołowej powierzchnia skroniowa skrzydła większego mości klinowej 2. ściana przednia: powierzchnia skroniowa kości czołowej powierzchnia skroniowa kości jarzmowej 3. ściana boczna: łuk jarzmowy 4. ograniczenie górne: kresa skroniowa na k. czołowej 5. ograniczenie dolne: grzebień podskroniowy na pow. skroniowej skrzydeł większych ZAWARTOŚĆ a. pod powięzią skroniową mięsień skroniowy naczynia skroniowe głębokie i środkowe nerwy skroniowe głębokie- od żuchwowych gałąź jarzmowo skroniowa nerwu jarzmowego b. na powięzi skroniowej: naczynia skroniowe powierzchowne gałęzie skroniowe powierzchowne nerwu uszno-skroniowego gałęzie skroniowe i jarzmowe nerwu twarzowego f. DÓŁ PODSKRONIOWY 1. ściana górna: powierzchnia podskroniowa skrzydła większego kości klinowej 2. ściana przednia: powierzchnia podskroniowa szczęki 3. ściana boczna: gałąź żuchwy 4. ściana przyśrodkowa: blaszka boczna wyrostka skrzydłowatego kości klinowej 5. ograniczenie dolne: przestrzeń przygardłowa ZAWARTOŚĆ: mięśnie skrzydłowe przyśrodkowy i boczny tętnica szczękowa z odgałęzieniami nerw żuchwowy, który oddaje tutaj: nerw kolcowy= gałąź oponową n. żuchwowego nerw żwaczowy - n. masticatorius nerw językowy nerw zębodołowy dolny n. uszno-skroniowy KOMUNIKACJA: 1. z DOŁEM SKRZYDŁOWO-PODNIEBIENYM przez szczelinę skrzydłowo-podn. tętnica szczękowa 2. z OCZODOŁEM przez szczelinę oczodołową dolną 3. z DOŁEM ŚRODKOWYM CZASZKI przez otwór owalny: nerw żuchwowy - trzecia gałąź nerwu trójdzielnego otwór kolcowy: nerw kolcowy- gałąź oponowa n. żuchwowego 4. z KANAŁEM ŻUCHWY przez otwór żuchwy naczynia i nerw zębodołowy dolny- a., v., n. alveolaris inferior 5. z OKOLICĄ POWIERZCHOWNĄ TWARZY przez wcięcie żuchwy naczynia i nerwy dla mięśnia żwacza- a., v., n. massetericus G. DÓŁ ZAŻUCHWOWY 1. ściana przednia: gałąź żuchwy 2. ściana tylna: wyrostek sutkowaty kości skroniowej 3. ściana górna: część bębenkowa kości skroniowej 4. ściana przyśrodkowa: wyrostek rylcowaty kości skroniowej (przyczep więzadeł: rylcowognykowego i rylcowo-żuchwowego) ZAWARTOŚĆ: część głęboka ślinianki przyusznej nerw twarzowy i jego gałęzie: n. uszny tylny, gałąź dwubrzuścowa, splot przyuszniczy n. uszno-skroniowy tętnica szyjna zewnętrzna i jej gałęzie: t. skroniowa powierzchowna, t. uszna tylna, t. szczękowa żyła zażuchwowa JAMA BĘBENKOWA- cavum tympani 1. Ściany jamy bębenkowej: a. ściana górna, POKRYWKOWA- paries tegmentalis - utworzona przez pokrywkę jamy bębenkowej -tegmen tympani - komórki pokrywkowe- cellulae tegmentales; pneumatyczne b. ściana ŻYŁY SZYJNEJ (dolna) paries jugularis= dno jamy bębenkowej- solum tympani - odpowiada dolnej powierzchni piramidy - kki bębenkowe- cellulae tympanicae; pneumatyczne c. ściana przyśrodkowa, BŁĘDNIKOWA- paries labirynthicus - oddziela jamę bębenkową od ucha wewnętrznego - promontorium - okienko przedsionka (owalne)- fenestra vestibuli (ovalis)- prowadzi do przedsionka błędnika kostnego, zamknięte podstawą strzemiączka. Ponad okienkiem przedsionka znajduje się wyniosłość kanału nerwu twarzowego- prominentia canalis facialis; nad nią- wyniosłość kanału półkolistego bocznego - okienko ślimaka (okrągłe)- fenestra cochleae (rotunda)- prowadzi do schodów bębenka, zamknięte błoną bębenkową wtórną- membrana tympani secundaria d. ściana boczna, BŁONIASTA- paries membranaceus e. ściana przednia, TĘTNICZA-paries caroticus - oddziela jamę bębenkową od kanału tętnicy szyjnej - ujście 2 kanalików szyjno-bębenkowych- canaliculi caroticotympanici; zawartość gałąź szyjno bębenkowa tętnicy szyjnej wewnętrznej nerwy szyjno-bębenkowe od nerwu bębenkowego, od językowo-gardłowego - w części górnej : ujście bębenkowe kanału mięśniowo-trąbkowego: półkanał mięśnia napinacza błony bębenkowej- semicanalis m. tensoris tympani przegroda kanału mięśniowo-trąbkowego- septum canalis musculotubarii półkanał trąbki słuchowej- semicanalis tubae auditivae f. ściana tylna, SUTKOWA - aditus ad antrum- wejście do jamy sutkowej, wyniosłości kanału półkolistego bocznego i kanału nerwu twarzowego - wyniosłość piramidowa- przyczep ścięgna mięśnia strzemiączkowego (który jest najmniejszym mięśniem organizmu); + nerw strzemiączkowy odchodzący od twarzowego - dół kowadełka - zachyłek nadbębenkowy - kanalik struny bębenkowej- canaliculus chordae tympani; zawartość: tętnica bębenkowa tylna od tętnicy rylcowo-sutkowej struna bębenkowa od nerwu twarzowego 2. KOSTECZKI SŁUCHOWE Leżą między błoną bębenkową a okienkiem przedsionka. Wyróżniamy: 1. MŁOTECZEK- malleus. Składa się z głowy, szyjki, rękojeści i 2 wyrostków: przedniego (długiego) i bocznego (krótkiego). 2. KOWADEŁKO- incus. Składa się z trzonu, odnogi krótkiej - crus breve incudis, odnogi długiej- crus longum incudis. Odnoga długa zakończona jest wyrostkiem soczewkowatymprocessus lenticularis. 3. STRZEMIĄCZKO- stapes. Części: podstawa (basis), głowa, odnoga przednia i tylna, tworzące razem łuk strzemiączka (crus ant. = rectilineum, c. post. = curvilineum)
