"Trudności szkolne u dzieci leworęcznych" /referat

REFERAT NA TEMAT:
Trudności szkolne u dzieci leworęcznych
opracowany przez Dorotę Pufelską
Wstęp
Ważnym elementem w rozwoju ruchowym dziecka jest prawidłowy
przebieg lateralizacji. Proces ten związany jest z względną przewagą rozwoju
obu półkul mózgowych. Rozwój lateralizacji zależy też od oddziaływań
środowiska, które w sposób zamierzony i niezamierzony wpływa na
kształtowanie się przewagi stronnej u dziecka. Proces ten u większości dzieci
zostaje zakończony między 7 a 10 rokiem życia.
Większość ludzi jest zdominowana prawostronnie – mają oni
sprawniejsze prawe oko, prawą rękę, prawą nogę. Pewien odsetek jest
zlateralizowany po stronie lewej – są lewooczni, leworęczni i lewonożni. Taką
lateralizacji nazywamy jednorodną. Zdarzają się jednak przypadki lateralizacji
niejednorodnej, zwanej skrzyżowaną (np. wtedy, gdy występuje prawooczność,
leworęczność i prawonożność), uznanej za niekorzystną w sytuacji szkolnej.
Drugim rodzajem niekorzystnej lateralizacji jest lateralizacja nieustalona
(oburęczność).
Leworęczność u dzieci
Z badań wynika, że wzrostowi wieku dziecka towarzyszy spadek
leworęczności. Wśród dzieci w wieku przedszkolnym panuje równowaga
ilościowa między praworęcznością a leworęcznością (po 40 %), oburęczność
wynosi ok. 20 %. Natomiast już w okresie szkolnym liczba dzieci leworęcznych
zmniejsza się do ok. 15 %, ponieważ część z nich została przyuczona do
praworęczności.
Leworęczność
nie
jest
zjawiskiem
jednorodnym.
Wymaga
przeprowadzenia badań psychologiczno-pedagogicznych jeszcze w wieku
przedszkolnym. Badania i ćwiczenia próbne wykażą, którą ręką powinno
dziecko pisać. Nigdy nie należy zmuszać dziecka leworęcznego do posługiwania
się ręką prawą. Dzieci leworęczne o jednorodnej lateralizacji powinny
bezwzględnie pisać ręką lewą. Karygodnym błędem jest przestawianie ich na
rękę prawą – może to mieć wręcz katastrofalne konsekwencje dla dalszego
rozwoju dziecka i jego szkolnej kariery. W pozostałych przypadkach o
„przestawieniu” dziecka może zadecydować tylko i wyłącznie badanie PP-P.
Nie jest to decyzja łatwa i wymaga wzięcia pod uwagę wielu czynników.
1
Problemy szkolne u dzieci leworęcznych
Lateralizacja lewostronna jednorodna jest korzystniejsza (w
warunkach szkolnych) od niejednorodnej i oburęczności, ale i tak nastręcza
dziecku wiele trudności. Związane są one głównie z rozpoczęciem nauki
pisania. Dziecko, które przy pisaniu posługuje się ręką lewą, musi pokonać o
wiele więcej trudności aniżeli jego praworęczni rówieśnicy. Wynika to z tego,
że nasze pismo zostało dostosowane do czynności ręki prawej i niezależnie od
tego, którą ręką piszemy to kierunek jest ten sam – od strony lewej do prawej.
Dla dzieci leworęcznych jest to niewygodne i męczące, gdyż mają one tendencję
do nieprawidłowego ułożenia ręki - wygięcia w nadgarstku. W takiej pozycji
dłoń znajduje się nad linią pisania, a długopis jest skierowany do piszącego. W
wyniku tego bardzo często dochodzi do zniekształcania formy liter i pochylania
pisma w lewo. Pojawia się także duże napięcie mięśniowe powodujące
zwiększoną męczliwość oraz ograniczenie swobody ruchów. Wszystkie te
czynniki wpływają niekorzystnie na tempo i stronę graficzną pisma. Uczniowie
leworęczni dość często w nieprawidłowy sposób (odwrotny) kreślą owale.
Ponadto u dzieci silnie lewostronnie zlateralizowanych spotykamy się nieraz z
pismem tzw. lustrzanym, polegającym na kreśleniu znaków będących
zwierciadlanym odbiciem pisma normalnego.
Każde dziecko leworęczne wymaga dodatkowych ćwiczeń manualnych i
graficznych jeszcze przed rozpoczęciem nauki pisania. Konieczne jest, aby nie
dopuścić do utrwalenia złych nawyków w pisaniu, gdyż później jest je bardzo
ciężko wyeliminować.
Uwagi metodyczne dotyczące ćwiczeń w pisaniu u dzieci leworęcznych:
1. Pilnujemy prawidłowego sposobu ułożenia ręki, tj. tak, by przedramię,
dłoń i narzędzie piszące znajdowały się w jednej linii (eliminujemy
wygięcie w nadgarstku).
2. Ręka z długopisem musi być ustawiona poniżej linii pisania (wtedy nie
następuje zasłanianie lub rozmazywanie pisma).
3. Od początku zwracamy uwagę, by dziecko zachowywało kierunek
pisania od strony lewej do prawej.
4. Przez cały okres ćwiczeń uczymy prawidłowego kierunku kreślenia
liter, zwłaszcza owali (odwrotnie do ruchu wskazówek zegara).
5. Kształcimy umiejętność pisania płynnego i czytelnego.
6. Kontrolujemy prawidłową postawę ciała podczas pisania.
7. W ławce sadzamy dziecko po lewej stronie praworęcznego sąsiada.
8. Zajęcia poprawiające sprawność ręki powinny być prowadzone
systematycznie, ale czas ich trwania musi być dostosowany do
możliwości percepcyjnych dziecka.
2
Wnioski
Dziś częściej niż przed laty spotykamy dzieci leworęczne. Wynika to z
większej świadomości społeczeństwa. Kiedyś ludzi leworęcznych uważano za
gorszych i napiętnowano. Dlatego dzieci od najwcześniejszych lat życia
zmuszano do posługiwania się ręką prawą. Spotykamy wielu ludzi, którzy tylko
piszą ręka prawą, a wszystkie pozostałe czynności wykonują lewą. Są oni
ofiarami „złego przestawienia” w przeszłości. Dziś takie sytuacje zdarzają się
coraz rzadziej. Nadal jednak zbyt często bagatelizuje się leworęczność u dzieci i
nie zauważa wynikających z niej trudności. W przedszkolach rzadko zwraca się
uwagę na kształtowanie prawidłowych nawyków w pisaniu u dzieci
leworęcznych, nie często też zaleca się badania w kierunku lateralizacji. To
powoduje, że po rozpoczęciu nauki szkolnej pojawiają się trudności, czasem
potrzebna jest specjalistyczna pomoc. Większości tych problemów dałoby się
uniknąć, gdyby nauczyciele przedszkola i rodzice odpowiednio wcześniej
podjęli właściwe starania. To głównie do nich kieruję ten referat.
Literatura:
1. Czajkowska I., Herda K. Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole
2. Gąsowska T., Stępkowska-Pietrzak Z. Praca wyrównawcza z dziećmi
mającymi trudności w czytaniu i pisaniu
3. Spionek H. Dziecko leworęczne
4. Spionek H. Psychologiczna analiza trudności i niepowodzeń szkolnych
3