nauki realne

Nauka i religia
czyli
Co wspólnego mają Kościół, Akademia
i… praskie technikum?
Podział nauk
nauki
formalne
O pracy naukowca
nauki realne
mają za przedmiot określony wycinek
doświadczalnej rzeczywistości i badają
go za pomocą określonej metody
EMPIRYCZNE
HUMANISTYCZNE
-science-
humanistyka
(wycinek przyrody)
(wycinek wytworów
ludzkich)
Realizacja nauki zakłada postawienie
hipotez, ich weryfikację lub
falsyfikację za pomocą właściwych dla
dyscypliny naukowej narzędzi i metod,
a następnie upublicznienie w celu
poddania ocenie specjalistów w danej
dziedzinie.
Nauka jako źródło poznania
(poszerzenia wiedzy itd. ) ma sens
tylko i wyłącznie, jeśli badania
naukowe są rzetelnie przeprowadzone
i przedstawione.
Nauki przyrodnicze:
1. skłaniają się ku teoriom, które można stworzyć lub sprawdzić matematycznie  Tymczasem sama
przyroda nie jest modelem matematycznym. „Ścisła” wiedza przyrodnicza musi jednak
abstrahować od różnicy między przyrodą a modelem, ponieważ różnica ta uchyla się spod zasięgu
działania metody
2. lepiej radzą sobie z pytaniami, na które można odpowiedzieć, wykonując doświadczenie –
eksperyment
3. formułują ogólne twierdzenia o funkcjonowaniu świata materialnego w specjalistycznym języku
i specyficznej metody (redukcjonizm)
4. opracowane teorie i modele są „prowizoryczne” – są weryfikowane i falsyfikowane
5. nie posiadają i nie tworzą prawd absolutnych (możemy zbliżać się do prawdy, ale jej nie osiągamy –
K.Popper) – to co jest prawdziwe na pewnym etapie poznania, może być zanegowane na etapie
późniejszym
Poza nauką…
Jest świat zjawisk, którego prawa możemy opisać i sprawdzić, ale jest też świat „poza” nauką. Nie
chodzi tu o to, co jest jeszcze nieznane, bo ten obszar niewiedzy ciągle się zmniejsza, ale o świat,
którego nie da się poznać tak, jak postulują nauki przyrodnicze.
Najbardziej niezrozumiałe jest to, że w ogóle cokolwiek daje się zrozumieć – A.Einstein
Bazą dla naszego przewidywania, uprawiania nauki, czy racjonalności w ogóle stanowi fakt, że świat
materialny jest uporządkowany i logiczny
…w stronę Stwórcy.
Benedykt XVI: „Doświadczeniem uczonego jako istoty ludzkiej jest zatem dostrzeganie tego, co
niezmienne, prawa, logosu, którego on nie stworzył, lecz obserwuje, a w rzeczywistości prowadzi nas to
do uznania istnienia wszechpotężnego Rozumu, innego niż ludzki, Rozumu, który podtrzymuje świat.
W tym punkcie spotykają się ze sobą nauki przyrodnicze i religia. W rezultacie nauka staje się
miejscem dialogu, spotkania człowieka z przyrodą, a nawet, potencjalnie, z jego Stwórcą”.
Warto sobie przypomnieć:
 Konstytucja Soboru Watykańskiego I Dei Filius (1870)  człowiek może własnym rozumem
dojść do poznania istnienia Boga
 Encyklika św. Piusa X Pascendi Dominici Gregis (1907)  odrzucenie modernizmu
 Encyklika Piusa XII Humani generis (1950)  dopuszczenie – pod pewnymi warunkami –
możliwości biologicznej ewolucji człowieka
 Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym - Gaudium et spes (1965)
Dlatego też badanie metodyczne we wszystkich dyscyplinach naukowych, jeżeli tylko prowadzi się je w sposób
prawdziwie naukowy i z poszanowaniem norm moralnych, naprawdę nigdy nie będzie się sprzeciwiać wierze,
sprawy bowiem świeckie i sprawy wiary wywodzą swój początek od tego samego Boga. Owszem, kto pokornie
i wytrwale usiłuje zbadać tajniki rzeczy, prowadzony jest niejako, choć nieświadomie, ręką Boga, który wszystko
utrzymując sprawia, że rzeczy są tym, czym są. Dlatego niechaj wolno będzie wyrazić ubolewanie nad niektórymi
postawami umysłowymi, jakich dawniej na skutek nie dość jasno rozumianej słusznej autonomii nauk nie
brakowało także między samymi chrześcijanami, a które wywoławszy waśnie i spory doprowadziły umysłu wielu
do przeciwstawienia wiary i wiedzy.
 św. Jana Pawła II: encyklika Fides et ratio (1998), przemówienia wygłoszone do naukowców
w tym do Papieskiej Akademii Nauk, list do Ojca George’a Coyne’a, Dyrektora Watykańskiego
Obserwatorium Astronomicznego
Model wzajemnych relacji
KONFLIKT
•Nauka i teologia formułują
stwierdzenia odnośnie tej samej
dziedziny, przyrody, rywalizują ze
sobą w taki sposób, że musi się
dokonać wyboru jednego z nich.
•Obydwie postawy nadużywają
pojęcia nauki. Popełniają błąd
nieprzestrzegania właściwych dla
nauki granic.
•R.Dawkins, S.Harris, D.Dennett
NIEZALEŻNOŚĆ
DIALOG
•religia i nauka są odrębnymi
dziedzinami intelektualnej
aktywności, ich obszary
zainteresowań się nie nakładają,
więc nie ma miedzy nimi
konfliktów.
•Nauka - fizyczny charakter
naturalnego porządku, który
koordynują i wyjaśniają fakty.
Religia - obszar znaczeń i wartości.
•Możliwość konfliktu jest oddalona,
ale możliwość wzajemnego dialogu
i konstruktywnego wzbogacania
jest również wykluczona.
•NOMA - S.J.Gould = nonoverlapping magisteria (niezależne
od siebie magisteria)
•Jan Paweł II: „Przy całym otwarciu
pomiędzy Kościołem i wspólnotą
naukową, nie należy spodziewać
się, że między teologią i nauką
powstanie dyscyplinarna jedność
podobna do tej, jaka istnieje w
obrębie danej dziedziny naukowej
czy też w obrębie samej teologii. W
miarę jednak kontynuowania
dialogu i wspólnych poszukiwań
będzie następował postęp w
kierunku wzajemnego zrozumienia
oraz stopniowe odkrywanie
wspólnych zainteresowań, które z
kolei mogą stworzyć podstawy dla
dalszych badań i dyskusji”.
Poza naturą nie istnieje nic więcej. Nie
ma Boga, duszy, życia po śmierci.
Natura jest procesem samoorganizacji
Wszechświat nie ma żadnego
wyższego celu ani sensu.
Ponieważ Boga nie ma, wszystkie
cechy istot żywych (w tym ludzki
intelekt), wszystkie możliwe
wyjaśnienia i wszystkie możliwe
przyczyny mają charakter naturalny i
tylko nauka może je odkryć.
www.copernicuscenter.edu.pl
www.dziedziniecdialogu.pl
www.pas.va
www.vaticanobservatory.va
(frgm. Listu do G.Coyne'a)
Niebezpieczne rejony


o
o
o

Myślenie w kategorii „God of the gaps” - „Bóg luk”
Zniekształcone/nieprecyzyjne wyobrażenia czym nauka jest, np.:
Naukowcy amerykańscy :) zawsze mają rację.
Możesz być naukowcem albo wierzącym. Albo – albo.
Nauka jest prosta i nie wymaga wysiłku.
Irracjonalizm
Youtube:
Michał Heller, Nauka a wiara
Krzysztof Meissner, Fizyka a wiara
Seria: Bliżej prawdy
opracował:
Krzysztof Kraszewski
[email protected]
Alexander D., White R.S., Nauka blisko wiary – nowe wyzwania etyczne, Pax 2006.
Anzenbacher A., Wprowadzenie do filozofii, UNUM 1992.
Barbour, Ian G., Jak układają się stosunki miedzy nauką a teologia?, pobrane z:
http://www.obi.opoka.org.pl/zfn/015/zfn01501Barbour.pdf
Benedykt XVI, Przemówienie do uczestników sesji plenarnej Papieskiej Akademii Nauk z dnia 28.10.2010r.
Pobrano z lokalizacji:
http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/benedykt_xvi/przemowienia/pan_28102010.html
Blackford R., Schuklenk U., 50 mitów o ateizmie, CIS 2014.
Gould S.J., Skały wieków. Nauka i religia w pełni życia, Zysk i S-ka 2002.
Heller M., Filozofia nauki – wprowadzenie, Petrus 2009.
Heller M., Podglądanie Wszechświata, Znak 2008.
Jan Paweł II, Posłanie jego świątobliwości Ojca Świętego Jana Pawła II do ojca George’a V. Coyne’a Dyrektora
Obserwatorium Watykańskiego, w: Zagadnienia filozoficzne w nauce, XII / 1990. Pobrane z:
http://www.obi.opoka.org.pl/zfn/012/zfn01201JanPawel.pdf
Witkowski J., Czym jest nauka?, w: Pomysł — Badanie — Publikacja, Poradnik naukowy dla studentów kierunków
medycznych, Gdański Uniwersytet Medyczny 2015.