ZESPÓŁ SZKÓŁ PONADGIMNAZJALNYCH W SOMONINIE IM. JÓZEFA WYBICKIEGO SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI W LATACH 2016-2021 I. PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r. Nr 256, poz. 2572 z późn, zm.). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 lutego 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół. (Dz. U. z 2007 r. Nr 35, poz. 222). Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr.231, poz. 1375 z późn.zm). Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznych (Dz. U. Nr 112, poz. 537 ). Ustawa z dnia 26 października1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2007r. Nr 70, poz. 473, z późn. zm.). Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2005r. Nr 179, poz. 1485). Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 1,. poz. 55). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 20 stycznia 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych. 2 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomani. II. WPROWADZENIE Zadaniem szkolnej profilaktyki jest ochrona młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo-profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań. Cechy jednostki i środowiska, które sprzyjają podejmowaniu zachowań ryzykownych, nazywamy czynnikami ryzyka, natomiast te, które zwiększają odporność człowieka na działanie czynników ryzyka, nazywamy czynnikami chroniącymi. Do najpoważniejszych zachowań ryzykownych zalicza się używanie substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, nikotyna, dopalacze), przemoc fizyczną i psychiczną, instrumentalne i ryzykowne zachowania seksualne (np. w kontekście zakażenia chorobami przenoszonymi drogą płciową), przestępczość, samobójstwa, wypadki (poszukiwanie ekstremalnych wrażeń) oraz negatywne interakcje z mediami elektronicznymi (komputer, Internet, telewizja). Do najważniejszych czynników chroniących należą silna więź emocjonalna z rodzicami, zainteresowanie nauką szkolną, planowanie przyszłości, poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych oraz przynależność do pozytywnej grupy. III. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Somoninie im. Józefa Wybickiego jest całościową strategią działania w kierunku osiągania celów profilaktycznych. Traktuje on profilaktykę jako proces wspierający zdrowie psychiczne i fizyczne poprzez pomoc uczniowi w zdobywaniu wiedzy o zagrożeniach dla zdrowia oraz nabywaniu umiejętności przeciwdziałania tym zagrożeniom. Szkoła jest instytucją powołaną do wychowania i nauczania, a nie leczenia, dlatego zadania ujęte w Programie obejmować będą profilaktykę pierwszo- i drugorzędową. 3 W swoich działaniach skupimy się na eliminacji lub redukcji czynników ryzyka i zachowań ryzykownych oraz wzmacnianiu czynników chroniących. Szkolny Program Profilaktyki Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Somoninie im. Józefa Wybickiego jest uzupełnieniem Szkolnego Programu Wychowawczego oraz zgodny jest ze Statutem Szkoły i Rocznym Planem Pracy Szkoły. Elementem wspierającym realizację Programu jest Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego. IV. DIAGNOZA STANU Podstawą zaplanowanych działań profilaktycznych jest diagnoza obszarów problemowych szkoły i środowiska domowego uczniów. Opiera się ona na analizie ankiet przeprowadzonych wśród uczniów oraz na bezpośrednich rozmowach z młodzieżą (dziennik pracy pedagoga szkolnego). Przeprowadzono również wywiady wśród nauczycieli, wychowawców, pracowników administracji i obsługi oraz zebrano opinie rodziców, przekazywane podczas wywiadówek i spotkań indywidualnych. Ważnym narzędziem diagnozy były obserwacje zachowania uczniów w środowisku szkolnym. Przeprowadzone badania oraz liczne obserwacje uczniów wskazują, że do najczęstszych zachowań ryzykownych, podejmowanych przez młodzież naszej szkoły, możemy zaliczyć: palenie tytoniu i spożywanie alkoholu, a także agresję słowną. Problemem jest również wulgaryzacja języka i brak zainteresowania nauką oraz, w mniejszym stopniu, wagary, próbowanie środków psychoaktywnych oraz uzależnienie od komputera. V. REALIZACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Zaplanowane działania skoordynowane są z pracą wychowawczą szkoły i obejmują dwie grupy zadań: 1. Działania zmierzające do eliminacji lub redukcji zachowań ryzykownych; 2. Działania wzmacniające czynniki chroniące. Program jest otwarty i może ulegać modyfikacji; wiąże się z problematyką poszczególnych przedmiotów, godzin wychowawczych i umożliwia wykorzystanie specjalistycznych programów profilaktycznych, realizowanych przez osoby kompetentne. Wsparciem w realizacji zadań Programu jest literatura merytoryczna i materiały dydaktyczne, zgromadzone w zbiorach biblioteki szkolnej oraz pedagoga szkolnego. 4 REALIZACJA ZADAŃ SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI W LATACH 2016 - 2021 1. ELIMINACJA LUB REDUKCJA ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH I. Lp. 1. PALENIE PAPIEROSÓW I PAPIEROSÓW ELEKTRONICZNYCH Sposób realizacji Zadania Kształtowanie postaw niepalenia. Osoby odpowiedzialne propagowanie wiedzy na temat szkodliwości palenia papierosów; - godziny z wychowawcą; - wychowawcy klas - przedmioty nauczania (np. biologia, wychowanie fizyczne); - nauczyciel biologii, - przedmioty zawodowe (organizacja pracy w hotelarstwie, obsługa wychowania fizycznego konsumenta); - nauczyciele akcje propagandowe na terenie szkoły; przedmiotów - plakaty i informacje o szkodliwości palenia; zawodowych - konkursy propagujące zdrowy styl życia; - pedagog spektakle profilaktyczne; - przewodniczący zespołu zakaz palenia papierosów i papierosów elektronicznych na terenie promocji zdrowia - pedagog, koordynator szkoły; dyżury nauczycieli; ds. bezpieczeństwa - dyrektor - wicedyrektor 2. Upowszechnianie wiedzy tematyka antynikotynowa realizowana na godzinach z - wychowawcy klas 5 o szkodliwości palenia tytoniu. 3. wychowawcą; akcja „Rzuć palenie razem z nami”; - pedagog ulotki informacyjne kierowane do ucznia i prezentacje - nauczyciel-bibliotekarz, multimedialne; wychowawcy spotkania z rodzicami - wychowawcy Ukazanie możliwości pomocy rozpowszechnianie materiałów informacyjnych; - pedagog, wychowawcy osobie uzależnionej od nikotyny. porady indywidualne; - pedagog, psycholog II. Lp. 1. UŻYWANIE ALKOHOLU I SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH Sposób realizacji Zadania Upowszechnianie wiedzy o spektakle profilaktyczne; - pedagog, psycholog szkodliwym wpłwie alkoholu i tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy substancji psychoaktywnych na materiały profilaktyczne w postaci prasy, filmów i - nauczyciel bibliotekarz prezentacji multimedialnych; wychowawcy życie człowieka. 2. Osoby odpowiedzialne Kształcenie umiejętności warsztaty; - psycholog odmawiania alkoholu. tematyka godzin z wychowawca; - wychowawcy indywidualne rozmowy; - wychowawcy, pedagog, psycholog 6 3. Ukazanie możliwości pomocy rozpowszechnianie materiałów informacyjnych; - pedagog rodzinie i osobie uzależnionej od rozmowy indywidualne z uczniami i rodzicami; - pedagog alkoholu. wsparcie psychiczne dla młodzieży mającej w rodzinie - psycholog, pedagog problem alkoholowy; - pedagog, psycholog warsztaty ze specjalistami - psycholog III. Lp. 1. WCZESNA AKTYWNOŚĆ SEKSUALNA Sposób realizacji Zadania Kształtowanie postaw szacunku dla własnego ciała i podejmowanie Osoby odpowiedzialne realizacja programu „Wychowanie do życia w - nauczyciel „Wychowania rodzinie”; do życia w rodzinie”; odpowiednich decyzji. 2. 3. Uświadomienie młodzieży ryzyka podjęcia tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy wczesnej aktywności seksualnej. materiały informacyjne; - nauczyciel bibliotekarz spektakle profilaktyczne; - pedagog szkolny realizacja programu „Wychowanie do życia w - nauczyciel „Wychowania rodzinie” do życia w rodzinie”; Przekazanie informacji o chorobach tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy przenoszonych drogą płciową. spektakle profilaktyczne; - pedagog 7 4. konkurs na temat wiedzy o HIV i AIDS; - pedagog realizacja programu „Wychowanie do życia w - nauczyciel „Wychowania rodzinie” do życia w rodzinie”; Problemy związane z ciążą i wczesnym tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy macierzyństwem. Możliwości pomocy realizacja programu „Wychowanie do życia w - nauczyciel „Wychowania rodzinie” do życia w rodzinie”; młodej matce i ojcu. materiały informacyjne indywidualne rozmowy; IV. Lp. 1. ZACHOWANIA AGRESYWNE I PRZESTĘPCZE Sposób realizacji Zadania Zapobieganie niepożądanym zjawiskom - pedagog, psycholog Osoby odpowiedzialne agresja fizyczna i psychiczna; wychowawczym: - współpraca z policją, prokuraturą, kuratorami - koordynator do spraw agresja fizyczna, psychiczna sądowymi i sądem rodzinnym; bezpieczeństwa akty wandalizmu - zapoznanie uczniów z obowiązującymi regulaminami; - pedagog wulgaryzacja języka - kształtowanie prawidłowych wzajemnych relacji (np: - nauczyciele wychowania drużyny) fizycznego, nauczyciele akty wandalizmu; przedmiotów 8 - egzekwowanie obowiązujących regulaminów; - zapoznanie uczniów z obowiązującymi regulaminami; wulgaryzacja języka; - zespół kryzysowy - tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy - indywidualne rozmowy; - reagowanie na wulgaryzmy we wszystkich - wychowawcy sytuacjach; - wszyscy nauczyciele - pedagog 2. Konsultowanie trudnych problemów wychowawczych. współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną - pedagog oraz innymi podmiotami związanymi z opieką - psycholog medyczną i psychiatryczną, 3. spotkania, konsultacje z psychologiem Uwrażliwienie na krzywdę drugiego podejmowanie akcji charytatywnych; - pedagog, wychowawcy człowieka. wolontariat, - opiekun wolontariatu akcje krwiodawstwa - doradca zawodowy akcje na rzecz pozyskania dawców szpiku kostnego - nauczyciele wychowania kiermasze charytatywne fizycznego 9 V. Lp. 1. 2. PROBLEMY NATURY PSYCHICZNEJ Sposób realizacji Zadania Osoby odpowiedzialne Diagnozowanie wśród młodzieży ankietowanie /wywiad z uczniem - wychowawcy problemów natury psychicznej. indywidualne rozmowy - pedagog, psycholog Pomoc uczniom mającym zaburzenia współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną; - pedagog psychiczne, zaburzenia odżywiania oraz współpraca z Poradnią Zdrowia Psychicznego - psycholog inne zaburzenia związane z prawidłowym spotkania, konsultacje z psychologiem - wychowawcy przystosowaniem się do życia w godzina z wychowawcą społeczeństwie. warsztaty na temat radzenia sobie ze stresem, emocjami itp. 3. Problemy związane z uzależnieniem od ankietowanie uczniów - pedagog komputera, Internetu i gier indywidualne rozmowy - psycholog komputerowych. spotkania, konsultacje z psychologiem - wychowawcy godzina z wychowawcą spektakle profilaktyczne 10 2. DZIAŁANIA WZMACNIAJĄCE CZYNNIKI CHRONIĄCE WSPIERANIE SILNEJ WIĘZI Z RODZICAMI I. Sposób realizacji Lp. Zadania 1. Wspomaganie rodziców w ich zasadniczej Osoby odpowiedzialne i współpracujące godzina z wychowawcą; - wychowawcy Efektywne wykorzystanie spotkań z spotkania z rodzicami w obecności dzieci; - wychowawcy rodzicami w celu wzmacniania więzi omawianie zarówno pozytywnych i negatywnych roli pierwszych wychowawców. 2. rodziców i dzieci. aspektów funkcjonowania uczniów w szkole wraz z indywidualizacją omawiania skrajnych wyników i zachowań 3. Współpraca z rodzicami na terenie szkoły. II. Lp. Zadania efektywna działalność Rady Rodziców; - dyrektor spotkania indywidualne, - wychowawcy, pedagog, udział rodziców w organizacji imprez klasowych, doradca zawodowy połowinek, studniówek, wycieczek; -wychowawcy OGRANICZENIE WPŁYWU ŚRODOWISK DESTRUKCYJNYCH Sposób realizacji Osoby odpowiedzialne i współpracujące 11 1. Tworzenie dobrej atmosfery szkoły. organizowanie imprez szkolnych, np.: Światowy Dzień - nauczyciele zgodnie z Turystyki, Forum Twórczości Ludowej, Mikołajki, przydziałem zadań Koncert Świąteczny, Dni Otwarte szkoły, pożegnanie klas kończących naukę, , zawody międzyklasowe itp.; organizacja dyżurów uczniowskich; zapewnienie uczniom odpowiednich warunków - dyrektor, wicedyrektor wypoczynku podczas przerw śródlekcyjnych; 2. Możliwość współdecydowania uczniów w wybór samorządu klasowego i szkolnego; sprawach szkoły: - wychowawcy - opiekun samorządu praca Samorządu Szkolnego; wybór opiekuna samorządu szkolnego; uczniowskiego inicjatywa uczniów, dotycząca możliwość decydowania w sprawach szkoły oraz - dyrektor organizowanie przez uczniów imprez szkolnych; - samorząd uczniowski organizowanie kółek zainteresowań i zajęć - nauczyciele dodatkowych; przedmiotów według przygotowanie uczniów do konkursów i olimpiad przydziału zadań przedmiotowych; - nauczyciele organizacji imprez, zawodów, konkursów na terenie szkoły itp., 3. Możliwość rozwijania zainteresowań ucznia. przedmiotów korzystanie z biblioteki szkolnej i zasobów Centrum - nauczyciel-bibliotekarz Multimedialnego; 4. Uwrażliwienie na krzywdę drugiego podejmowanie akcji charytatywnych; - pedagog 12 człowieka. III. Lp. 1. wolontariat -opiekun wolontariatu akcje krwiodawstwa - doradca zawodowy akcje na rzecz pozyskania dawców szpiku kostnego - nauczyciele wychowania kiermasze charytatywne fizycznego ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI RADZENIA SOBIE W SYTUACJACH TRUDNYCH Sposób realizacji Zadania Rozwijanie postawy asertywności. spotkania, warsztaty i szkolenia z doradcą Osoby odpowiedzialne i współpracujące - doradca zawodowy zawodowym; 2. godzina z wychowawcą; - wychowawcy spotkania z psychologiem - psycholog ćwiczenia praktyczne np.: warsztaty autoprezentacji, - nauczyciel przezwyciężania stresu, rozwiązywania rozwiązywanie konfliktów, negocjacje oraz skuteczna przedsiębiorczości, sytuacji stresowych, samokontroli, komunikacja; doradca zawodowy, Kształtowanie umiejętności kierowania własnymi emocjami. 3. Przekazanie umiejętności skutecznego pedagog; psycholog tematyka godzin z wychowawcą; - wychowawcy; 13 4. 5. uczenia się. spotkanie z psychologiem i pedagogiem ; - pedagog, psycholog Kształtowanie znaczenia nauki dla własnej godzina z wychowawcą - wychowawcy przyszłości, pracy, rodziny. spotkania, warsztaty i szkolenia z doradcą zawodowym - doradca zawodowy Poszerzanie wiedzy z zakresu zdrowia godziny z wychowawcą, - wychowawcy, psychicznego, rozpoznawania wczesnych spotkania z psychologiem i pedagogiem. - pedagog, psycholog. objawów zaburzeń. IV. WSPÓŁDZIAŁANIE NA RZECZ BEZPIECZEŃSTWA Lp. 1. Sposób realizacji Zadania Zapewnienie bezpieczeństwa na terenie Współuczestnictwo uczniów w zakresie bezpieczeństwa. i współpracujące Zajęcia edukacji dla bezpieczeństwa dotyczące zasad - nauczyciel edukacji dla bezpieczeństwa i higieny pracy oraz procedur bezpieczeństwa ewakuacyjnych; - inspektor bhp, przeprowadzanie próbnych ewakuacji; koordynator ds. systematyczna rozbudowa sieci monitoringu i jej bezpieczeństwa przegląd; - dyrektor pełnienie przez uczniów dyżurów i odnotowywanie w - opiekun samorządu dzienniku wizyt osób odwiedzających szkołę; uczniowskiego szkoły. 2. Osoby odpowiedzialne 14 3. Systematyczne doskonalenie się w zakresie pomocy przedmedycznej. uzupełnianie wiedzy i umiejętności uczniów oraz - nauczyciel edukacji dla nauczycieli z zakresu pierwszej pomocy bezpieczeństwa przedmedycznej; - koordynator ds. udział w konkursach i zawodach grup sanitarnych; bezpieczeństwa V. EDUKACJA PROZDROWOTNA Lp. Zadania 1. Propagowanie zdrowego i aktywnego stylu Sposób realizacji życia Osoby odpowiedzialne i współpracujące zajęcia wychowania fizycznego, godzina z - nauczyciele wychowania wychowawcą, fizycznego organizacja zawodów sportowych i udział w nich - wychowawcy uczniów na szczeblu szkolnym i powiatowym 2. Propagowanie zasad zdrowego odżywiania godzina z wychowawcą , podstawy żywienia, -wychowawcy technologia gastronomiczna, wychowanie fizyczne, - nauczyciele przedmiotów spotkania z dietetykiem, gastronomicznych - nauczyciele wychowania fizycznego 3. Możliwość rozwijania zainteresowań działalność sekcji sportowych; - nauczyciele wychowania ucznia działalność kółka gastronomicznego. fizycznego 15 - opiekun kółka 4. Konsultowanie problemów zdrowotnych badania okresowe - bilans uczniów; - nauczyciele wychowania uczniów dotyczących; analiza zwolnień lekarskich; fizycznego tematyka na godzinie z wychowawcą. - pielęgniarka szkolna zdolności do odbywania praktyk zawodowych - kierownik szkolenia możliwości uczestnictwa w praktycznego zajęciach wychowania fizycznego - dyrektor 16 VI. EWALUACJA Ewaluacja Szkolnego Programu Profilaktyki zostanie przeprowadzona po zakończeniu jego realizacji. Ewaluacja bieżąca obejmować będzie przeprowadzanie badań stopnia nasilenia i rodzaju zachowań ryzykownych, podejmowanych przez młodzież Zespołu, celem podjęcia adekwatnych działań profilaktycznych w danym roku szkolnym. Podstawą do formułowania ocen będą sprawozdania z przeprowadzonych działań, analizy, obserwacje, zapisy w dokumentacji szkolnej oraz wyniki badań ankietowych. Załącznik do Statutu Szkoły, zaopiniowany pozytywnie przez członków Rady Pedagogicznej i Samorządu Uczniowskiego na posiedzeniu Rady Pedagogicznej dnia 17.05.2016r Szkolny Program Profilaktyki Zespołu na lata 2016-2021 został zatwierdzony na posiedzeniu Rady Rodziców dnia 17.05.2016r Opracował zespół: Judyta Ducher – lider WDN Anita Leszkowska - pedagog szkolny Mariusz Kocur – koordynator ds. bezpieczeństwa we współpracy z dyrektorem szkoły 17