ochrona_zwiazkowa_nauczycieli

Ochrona związkowa nauczycieli
Zasady obejmowania ochroną prawną działaczy związkowych określa art. 32 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854, z późn. zm.). W świetle tego przepisu ochroną mogą być
obejmowane dwie kategorie działaczy związkowych. Pierwszą z nich stanowią członkowie zarządu zakładowej
organizacji związkowej bez względu na pełnioną w zarządzie funkcję. Druga kategoria to działacze niewchodzący w
skład zarządu zakładowej organizacji związkowej, jednakże posiadający upoważnienie do reprezentowania tejże
organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu
prawa pracy.
Zarząd zakładowej organizacji związkowej wskazuje działaczy objętych ochroną w uchwale zawierającej ich imiona
i nazwiska oraz okres, na jaki ochrona jest udzielana. Ochrona przysługuje przez okres określony uchwałą, a po
jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż
przez rok.
Bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej (lub międzyzakładowej) pracodawca nie może:
a) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z działaczem związkowym;
b) dokonać jednostronnej zmiany warunków zatrudnienia na niekorzyść pracownika podlegającego ochronie
związkowej.
Wypowiedzenie stosunku pracy nauczycielowi objętemu ochrona związkową, dokonane bez uprzedniej zgody
zarządu zakładowej organizacji związkowej, stanowiłoby naruszenie przepisów prawa. Sąd Najwyższy (wyrok
z dnia 4 kwietnia 1995 r., I PRN 7/95) potwierdził, że w razie rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem w trybie
art. 20 ust. 1 Karty Nauczyciela, nie jest uchylona ochrona działacza związkowego. Z kolei w innym wyroku (wyrok z
dnia 24 stycznia 2002 r., I PKN 835/00) SN stanął na stanowisku, iż "przeniesienie przez pracodawcę nauczyciela
będącego członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w stan nieczynny może nastąpić tylko po
uprzednim uzyskaniu na to zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej".
Oznacza to, że z nauczycielem objętym ochroną związkową można rozwiązać stosunek pracy tylko w sytuacji
wystąpienia zgody zakładowej organizacji związkowej. Brak takiej zgody uniemożliwia skuteczne wypowiedzenie i
rozwiązanie stosunku pracy.
Zasada szczególnej ochrony wskazana w treści art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych podlega
wyłączeniu lub ograniczeniu w określonych sytuacjach:
- na podstawie art. 411 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.
zm.), zasada ta jest wyłączona w przypadku upadłości lub likwidacji pracodawcy;
- na podstawie art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003 r. Nr 90, poz. 844 z późn.
zm.) zasada doznaje ograniczenia w przypadku wystąpienia zwolnień grupowych (co najmniej 10 nauczycieli
jednocześnie). W takiej sytuacji, pracodawca może wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy
pracownikowi będącemu członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej w okresie objęcia szczególną
ochroną przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy. Jednak wobec nauczycieli zatrudnionych na
podstawie mianowania nie ma zastosowania ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, ponieważ praktycznie ma ona zastosowanie tylko wobec
nauczycieli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy – zresztą dotyczy ona
jedynie zmiany warunków pracy lub płacy.
Dariusz Skrzyński – prawnik, specjalista z zakresu prawa oświatowego, prawa pracy .