Wpływ psychoedukacyjnych metod pracy i oddziaływań

WPŁYW PSYCHOEDUKACYJNYCH METOD PRACY
I ODDZIAŁYWAŃ PSYCHOTERAPEUTYCZNYCH
NA JAKOŚĆ ŻYCIA CZŁOWIEKA,
JEGO MOTYWACJĘ I POCZUCIE PEWNOŚCI
SIEBIE.
Materiał przygotowała: mgr Halina Krupa
Prywatny Gabinet Psychoterapii i Psychoedukacji; Gimnazjum nr 5 w Słupsku
Gdańsk,11 czerwca 2014r.
1. PSYCHOEDUKACJA
„RODZINA, EDUKACJA, PRACA – w poszukiwaniu źródeł energii do
rozwoju zawodowego”
2
Psychoedukacja jest uczeniem
prawidłowego zastosowania:
1. metod psychologicznych
w swoim życiu osobistym
i zawodowym
2. nowych zachowań
w sytuacjach społecznych,
prowadzących do korzyści
obu stron
3
PSYCHOEDUKACJA KSZTAŁTUJE UMIEJĘTNOŚCI
negocjacji w sytuacjach z bliskimi
osobami,
rozumienia swoich (a także u innych
osób) intencji i potrzeb,
określania granic emocjonalnych
w kontaktach z ludźmi,
szanowania bezpieczeństwa swojego
i innych.
4
PSYCHOEDUKACJA TO SPOSÓB:
bezpiecznego
zbliżania się
do ludzi,
oraz
dystansowania w
sytuacjach konfliktu
po to, by odczuwać
coraz więcej
satysfakcji z życia
osobistego i sytuacji
zawodowych.
5
PSYCHOEDUKACJA
Treningi lub warsztaty o
charakterze
psychoedukacyjnym nie są
sesjami terapeutycznymi.
Mają formę spotkań
warsztatowych.
Warto wiedzieć
Kierunek pracy grupy
określony jest przez temat
spotkania.
Czas pracy tego typu
spotkań wynosi od 8 do
30 godzin.
6
Dla kogo szkolenie?
1.Dla osób ciekawych, pragnących rozwijać się i poprawiać jakość
swoich kontaktów z ludźmi.
2.Dla tych, którzy pragną zbudować pozytywną
i świadomą postawę życiową.
3. Dla chętnych. Dla tych, którzy chcą rozwijać swoją osobowość.
4.Dla tych, którzy pragną nauczyć się .Dla tych, którzy pragną zbudować
pozytywną
i świadomą postawę życiową, przekraczania swoich ograniczeń.
5.Dla osób które chcą znacząco podnieść jakość życia.
7
PROPONOWANE
PROGRAMY PSYCHOEDUKACYJNE
I. Pokonaj stres
II. Kreatywny umysł (wersja dla uczniów i osób
dorosłych)
III. Doskonalenie pamięci
IV. Efektywna komunikacja
V. Wygraj z nieśmiałością
8
METODY REALIZACJI
•
•
•
•
•
Kinezjologia edukacyjna
Samokontrola umysłu,
Techniki trenowania umysłu i mapy pamięci
Twórcza wizualizacja
Muzykoterapia- fantazje sterowane na podkładzie
muzyki relaksacyjnej
• Pytania cyrkularne stawiane uczestnikom
programu w trakcie zajęć.
9
Program obejmuje trzy bloki tematyczne
1.W pierwszym bloku następuje próba
ukształtowania pewności siebie, pokonania
nieśmiałości i odkrycia w sobie źródeł własnej
siły.
2. W drugim bloku uczestnicy uczą się
nawiązywać prawidłowe kontakty
interpersonalne w asertywny sposób, wyrażać
siebie jasno, nie raniąc nikogo.
3. Te działania przygotowują do realizacji bloku
trzeciego, nabywania
i utrzymywania wiedzy, doskonalenia pamięci
poprzez wykorzystanie map myśli.
10
PROGRAM – POKONAJ STRES
uczestnik:




aktywnie pokona stres,
efektywniej wykorzysta umysł,
nauczy się przez doświadczenie,
zwiększy swoje możliwości realizacji pełnego
sukcesów i świadomego życia.
11
KREATYWNOŚĆ- uczestnicy poznają.
techniki odprężające ciało i
umysł
podstawowe ćwiczenia
kinezjologiczne
ćwiczenia izometryczne,
wprowadzające ciało w
stan odprężenia,
powodujące równomierny
dopływ energii do
wszystkich części ciała
sposoby panowania nad
własnymi reakcjami,
ruchy integrujące ciało
i umysł.
podstawowe techniki
oddechowe, podnoszące
koncentrację umysłu i uwagi,
sprzyjające relaksacji,
redukujące napięcie mięśni
ciała,
techniki poszerzania pamięci,
kompleksowego zapamiętywania,
redukcji stresu, rozwoju twórczego
potencjału umysłu.
12
Zakładane rezultaty
• Przezwyciężenie blokady jaką jest nieśmiałość.
• Większa pewność siebie podczas publicznego
wystąpienia.
• Wykorzystanie porażek do walki z nieśmiałością.
• Ograniczenie poziomu stresu w różnych
życiowych sytuacjach.
• Myślenie bardziej pozytywnie.
• Podniesienie samooceny i wiary w siebie.
13
Warsztaty teatralne. Pokonaj stres
14
Bawię się ucząc. Uczę się bawiąc.
15
Proces grupowy- różne etapy rozwoju grupy.
• Członkostwo
• Kultura grupy
• Kierowanie grupą
Formowanie
Szturmowanie
• Walka
• Frustracja
• Niepowodzenia
• Konfrontacja
• Stabilność
• Granice
Realizowanie
• Postęp
• Kontrola
• Autonomia
Normalizowanie
16
Potrafimy słuchać
17
Wielka improwizacja.
Autoprezentacja: w szkole, na egzaminach, poszukując pracy.
18
Kl.3F z Gimnazjum nr 5 w Słupsku z wizytą u Prezydenta
Miasta Słupska.
Prestiż i poczucie własnej wartości.
19
Psychoedukacja jest ok.
20
Nasze doświadczenia.
Oprawa artystyczna Konferencji „Prawa człowieka w szkole ”
Konferencja pod patronatem Marszałka Województwa Pomorskiego
21
Stres i godziny pracy nad sobą = sukces.
Wygraj z nieśmiałością.
22
2. Oddziaływania terapeutyczne
•
„Rodzina- Tu powstaje człowiek”
• Virginia Satir mawiała:
„Problemy będziemy mieli zawsze.
Nie problem jest problemem, lecz to, jak ludzie sobie z nim
radzą. To właśnie niszczy ludzi, a nie problem. Kiedy więc
uczymy się inaczej sobie radzić, inaczej traktujemy problemy
— i ich oblicze się zmienia”.
• Te słowa zachęcają do neutralnej postawy w rodzinie,
pozwalają na zachowanie dystansu wobec opowieści, którą
prezentują jej członkowie.
23
Terapia rodzinna - podstawowe założenia
 Rodzina jest systemem
 Członkowie systemu oddziałują na siebie nawzajem
 System rodzinny jest dynamiczny, podlega stałym
przemianom
 System rodzinny przechodzi różne etapy rozwoju
 System rodzinny doświadcza kryzysów rozwojowych –
wymuszających zmiany
 System dąży do równowagi
24
Terapia rodzinna - podstawowe założenia
Każda rodzina (system) ma swoją strukturę
Ze struktury rodziny wynikają obowiązujące w niej reguły:
jak, kiedy, i wobec kogo- jak się zachowywać .
Reguły podtrzymywane są przez:
 Hierarchię rodzinną
 Wzorce działania charakterystyczne dla konkretnej rodziny
Rodzina zwykle dąży do podtrzymania tych reguł i na zmiany
reaguje oporem
W rodzinie musi być zdolność do modyfikowania reguł ze
względu na zmiany wewnątrz i na zewnątrz rodziny
25
Terapia rodzinna a inne oddziaływania terapeutyczne
wobec dzieci i młodzieży
•Terapia rodzinna wprowadza znaczące zmiany w środowisku,
które ma największy wpływ na młodych ludzi, modelujące jego
zachowanie i często znoszące lub zmniejszające wpływ innych
środowisk
•Dobrym pomysłem jest łączenie terapii rodzinnej z innymi
formami pomocy psychologicznej
26
Terapia rodzinna a inne oddziaływania terapeutyczne
wobec dzieci i dorosłych
•Terapia indywidualna: poczucie bycia zrozumianym,
umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach, lepsze
radzenie sobie z trudnymi emocjami, większe rozumienie
motywów swoich zachowań
•Socjoterapia: lepsze funkcjonowanie w grupie, praktyczna i
teoretyczna wiedza psychologiczna (asertywność, radzenie sobie
ze złością, skuteczna komunikacja, rozwiązywanie konfliktów etc.
27
Przyczyny i objawy zaburzeń zachowania
człowieka (dziecka/dorosłego)
1.
Rodzaje zaburzeń zachowania dziecka:

Zaburzenie dynamiki procesów nerwowych
i temperamentu

Zaburzenia nerwicowe

Zaburzenia psychopatyczne i socjopatyczne
28
I. Osobowość psychopatyczna:
 charakteryzuje się powierzchownością uczuciową, brakiem
empatii i uczuć moralnych, nieliczeniem się z uczuciami
innych, lekceważeniem norm, brakiem wyrzutów sumienia i
poczucia winy, skłonnością do agresji i przemocy, deficytem
lęku i zwiększonym zapotrzebowaniem na stymulacje.
II. Socjopatia to:
 trwałe zachowania antyspołeczne, pojawiające się w wieku
dorastania, trwające w okresie dorosłości, w kilku różnych
obszarach.
29
Zaburzone zachowanie mogą mieć również dzieci :
• Żyjące w biedzie
• Osamotnione
• Osierocone
• Wobec których stosuje się przemoc
• Maltretowane
• Wykorzystywane
• Telewizyjne
• Komputerowe
30
Zagrożenia ze strony mediów mogą zachodzić :
• W sferze poznawczej (zaburzenia osobowościowe)–
rozleniwienie intelektualne, używanie wulgaryzmów
• W sferze emocjonalnej – stany lękowe, strach , obawa,
koszmary senne, nadmierna pobudliwość, brak wrażliwości
• W sferze zachowań – zaburzenia dostosowania do reguł i
norm postępowania
31
Dzieci, które cały wolny czas spędzają przed
telewizorem, czyli tzw. „dzieci telewizyjne” stają się:
• Agresywne
• Nadpobudliwe
• Obojętne na problemy
• Obojętne na cudze cierpienie i krzywdę
• Bierne, rozleniwione
• Bojaźliwe
• Jedynym ich przyjacielem jest ekran
32
Zaburzenia socjalizacji
(zachowania antyspołeczne)
• Częste kłótnie z dorosłymi (wymądrzanie się)
• Aktywne odrzucanie wymagań dorosłych
• Wybuch złości
• Rozmyślne robienie czegoś na złość
• Częste wpadanie w gniew
• Złośliwość lub mściwość
• Oskarżanie innych za złe zachowanie
33
• Kłamstwa, zrywanie obietnic
• Używanie narzędzi powodujących uszkodzenia
• Późne przebywanie poza domem mimo zakazu
• Fizyczne okrucieństwo
• Rozmyślne niszczenie
• Kradzieże
• Wagary, opuszczanie pojedynczych lekcji
• Ucieczki z domu
• Przestępstwa
• Terroryzowanie innych
• Włamania do cudzego domu, samochodu
34
Zaburzenia zachowania
mogą być również skutkiem błędnego reagowania
rodziców na zachowanie ich dzieci.
Do negatywnych reakcji można zaliczyć :
• Rozkazywanie, komenderowanie
• Ostrzeżenia, napominanie, groźby
• Przekonywanie, moralizowanie, wygłaszanie kazań
35
• Rady, propozycje, dyktowanie gotowych rozwiązań
• Używanie potępiających argumentów
• Osądzanie, krytyka, sprzeciw, obwinianie
• Drwiące „pochwały”
• Ośmieszanie, zawstydzanie
• Analizowanie, diagnozowanie
• Uspokajanie, okazywanie współczucia
• Dochodzenie, wypytywanie, przesłuchanie
• Rozpraszanie, odwracanie uwagi, bagatelizowanie
36
Z umysłem jest jak ze spadochronem: przydatny jest tylko wtedy,
gdy się rozwinie*
*K. Kruk, Techniki trenowania umysłu, Warszawa 2001,MUZA
Ciekawość,
dociekliwość
Pytania
Przetwarzanie
informacji
SUKCES
37
Czy wiesz, że?
• Drobiazgi życia codziennego nie mogą przesłaniać nam bycia
skutecznym.
• Brak 100% umiejętności posługiwania się słowem to brak
skuteczności.
• Udowodniono, że od 66 do 90% niepowodzeń w sprawach
biznesu to niepowodzenia w relacjach międzyludzkich.
• Jak pytać, aby otwierać do tej pory zamknięte drzwi oraz
osiągać nietuzinkowe wyniki.
38
Ogólne zasady zadawania pytań
• Dopasowanie poziomu pytań do poziomu zrozumienia i
wyrażania się klienta
• Zadawanie krótkich konkretnych pytań
• Nie stawianie kilku pytań na raz
• Nie zadawanie zbyt szybko pytań, nie przyspieszanie toku
rozmowy
• Wspieranie osób małomównych kolejnymi pytaniami
39
Filary umiejętnego zadawania pytań
Budowanie
dobrego kontaktu
Uważne słuchanie
Konstruktywna
informacja zwrotna
Skuteczne
zadawanie pytań
Uważne słuchanie to cenna umiejętność, którą każdy człowiek powinien rozwijać.
40
Program specjalny
„STOP WYKLUCZENIU”
Czas terapii przeznaczony
dla rodziny: 25h
Cel badań:
określenie cech osobowości,
wspomaganie/przeorganizowanie
relacji zaburzających funkcjonowanie
rodziny,
pomoc w rozwiązywaniu konfliktów i
kryzysów w rodzinie, problemów w
relacjach, trudności w skutecznym
porozumiewaniu się, wyrażaniu
emocji,
pomoc w przywróceniu prawidłowych
ról kobiety i mężczyzny, matki, ojca,
pomoc w odbudowaniu właściwych
relacji z dziećmi.
Określenie potencjału uczestniczki
szkolenia
•
•
•
•
•
•
•
Zastosowane metody:
Wywiad
Genogram
Psychorysunek
Terapia lęku
Zadania terapeutyczne ( …)
Rozmowa terapeutyczna- podążanie za
klientem
• Metafory i przypowieści
• Obserwacja
•
•
•
•
•
•
Testy :
Wielorakiej inteligencji
Jakim jestem typem członka zespołu
Czy kompleksy utrudniają życie
Czy jestem lubiany
Skala poczucia wewnętrznej-zewnętrznej
kontroli wzmocnień (LOC),
M. Derkowska-Miszewska, R. Kościelak
41
Coaching w edukacji
Narzędzie pracy coachingowej
w edukacji
Ćw. 3- Mosty
-Wyznaczenie celu
-Poszukiwanie wewnętrznych
zasobów klienta
-Metoda skalowania
42
Wykres – interpretacja
wyników
TEST:
Jakim jesteś typem członka
zespołu.
 Moje predyspozycje i
umiejętności.
43
Diagnoza
pedagogiczna
Jak pracować z dziećmi z
specjalnymi i specyficznymi
potrzebami kształcenia
44
Praca na wartościach
Ćw.
Hierarchia wartości i ważności
słów.
Wyznacz priorytety w swoim
życiu.
45
Logiczne myślenie
Sentencje i metafory drogą
dochodzenia do rozwoju
osobistego.
46
Samoświadomość
Praca z sobą i nad sobą daje
wymierne efekty – wgląd
w siebie.
47
Andragogika
Edukacja dorosłych
Nauka przez całe życie.
1. Chcę.
2. Muszę.
3. Powinnam.
48
Kreatywność w myśleniu
Praca twórcza i odtwórcza
Forma zadaniowa
Spontaniczne działanie
Metoda projektowania okazji
edukacyjnych
49
3. System Granic
•
•
•
Granice nie są rzeczą wrodzoną.
Kształtują się w trakcie naszego życia.
Aby dojrzeć do:
prawdomówności, odpowiedzialności,
wolności
musimy od najmłodszych lat uczyć się
wyznaczania i respektowania granic.
50
Granice
• Systemy granic są niewidzialnymi i symbolicznymi
„płotami”, mającymi trzy cele:
1) powstrzymują ludzi przed wkraczaniem na nasz teren
i nadużywaniem nas,
2) powstrzymują nas od wchodzenia na teren innych
ludzi i nadużywania ich,
3) umożliwiają każdemu z nas osiągnięcie poczucia „kim
jesteśmy”.
51
System granic składa się z dwóch części:
• Zewnętrznej – która pozwala nam decydować
o dystansie, jaki chcemy utrzymywać wobec
innych ludzi.
• Wewnętrznej- która chroni nasze myśli i
uczucia.
52
Podział systemu granic:
• Fizyczne – pierwszą granicą jest ludzka skóra
nadająca ciału właściwy kształt.
• Istnieją granice przestrzenne- określają one przez
nas możliwą i niemożliwą do przyjęcia bliskość
fizyczną.
• Granice przestrzenne wyznaczane są przez:
indywidualne preferencje, stopnie zażyłości oraz
normy kulturowe.
53
Podział systemu granic:
• Emocjonalne – zdrowe granice emocjonalne
pozwalają nam uczciwie określić własne uczucia,
które wywołuje dana sytuacja, osoba, rzecz lub
miejsce.
• Granice emocjonalne formują się we wczesnym
okresie życia
• Ogromny wpływ na granice emocjonalne ma natura
więzów łączących dziecko z rodzicami.
54
Podział systemu granic:
 Intelektualne - zdrowe intelektualne granice
pozwalają nam ufać własnym spostrzeżeniom.
 Dzięki granicom możemy się dowiedzieć, czego
pragniemy i czego potrzebujemy ale także czego nie
chcemy, co jest nam zbędne.
 Dzięki zdrowym granicom intelektualnym nie
mylimy naszych pragnień z pragnieniami innych ludzi.
 Elastyczne granice intelektualne umożliwiają nam
przyjęcie informacji ze świata zewnętrznego,
przeanalizowanie jej i ustalenie czy przyjmujemy ją za
swoją.
55
 Osoba pozbawiona granic jest także
niewrażliwa na granice innych i nieświadoma
ich istnienia.
 Osobę , przekraczającą cudze granice i
wykorzystującą innych nazywamy agresorem.
 Skrajny agresor to ktoś kto dopuszcza się
jawnej przemocy.
56
NIENARUSZONY SYSTEM GRANIC:
• świadome nawiązywanie
związków;
• świadome przeżywanie
bliskości;
• satysfakcja z bycia z ludźmi;
• poczucie bezpieczeństwa;
• respektowanie cudzych granic;
• umiejętność mówienia „nie”
57
BRAK GRANIC:
• kłopoty w kontaktach z
ludźmi;
• przyjmowanie roli agresora
lub ofiary;
• naruszanie cudzych granic;
• poczucie zagrożenia i braku
ochrony;
• brak umiejętności mówienia
„nie”
58
USZKODZONY SYSTEM GRANIC:
• powodowanie konfliktów;
• częściowa ochrona;
• kłopoty z respektowaniem
granic innych osób;
• niepełne poczucie
bezpieczeństwa;
• umiejętność mówienia
„nie” czasami
59
MURY ZAMIAST GRANIC:
• poczucie izolacji;
• brak intymności;
• samotność;
• mówienie „nie” w każdej
sytuacji;
• najczęściej powstają w wyniku
wcześniejszych zranień , złości
lub lęku. Czasami przybierają
postać słowotoku lub
milczenia..
60
Granice
• Granice pomagają.
• Wszystko co nam służy w pozytywnym znaczeniu
należy utrzymać wewnątrz systemu.
• Trzeba chronić swój teren przed tym co szkodliwe.
• Granice pozwalają:
 zatrzymać dobro, a odgrodzić się od zła.
61
Granice w relacjach rodzinnych
• W zdrowych rodzinach istnieją rozsądne
ograniczenia i czytelne struktury, a granice
prywatności są szanowane;
• W niezdrowych rodzinach panuje chaos lub
skrajna surowość.
• Nakładanie ograniczeń i pilnowanie ich
przestrzegania jest zadaniem rodziców.
62
Granice w relacjach rodzinnych
1. Dzieci nieustannie próbują wykorzystywać i
przekraczać granice .
2. Dzieci potrzebują zasad, które nadadzą ich życiu
czytelną strukturę.
3. Tylko taki rodzic, który jasno, czytelnie określa
granice jest w stanie zapewnić dziecku poczucie
bezpieczeństwa.
63
4. Style wychowania w rodzinie
Wychowanie autokratyczne
• Przeważa w rodzinach patriarchalnych
• Ma charakter konserwatywny i jest oparty na autorytecie
przemocy
• Wymagana jest bezwzględna karność i posłuszeństwo
• Decyzje podejmują rodzice, są one niepodważalne i
nieodwołalne
• Kary i nagrody stosuje się konsekwentnie
64
Cd. Wychowanie autokratyczne
• Dzieci często zachowują się despotycznie, a nawet okrutnie
wobec młodszych lub słabszych kolegów
• Inne są zastraszone i ulegle, niezdolne do samodzielnego
działania i myślenia, przywykłe tylko do wykonywania
rozkazów i poleceń z zewnątrz.
• Jeszcze inne buntują się przeciw ustawicznemu przymusowi
i stają się agresywne w sposób jawny lub ukryty bądź też
stawiają bierny opór otoczeniu, przyswajają normy
zachowania w sposób powierzchowny
65
STYL WYCHOWANIA
AUTOKRATYCZNY
SILNA KONTROLA
miłość
SŁABE WSPARCIE
ograniczeni
a
66
Wychowanie demokratyczne
• Najbardziej korzystny dla rozwoju osobowości dziecka
• Dopuszcza on dziecko do współdziałania w życiu rodziny np. wspólnego
podejmowania decyzji
• Dziecko zna zakres swoich obowiązków i zadań, nie zostały mu one jednak
narzucone
• Rodzice zamiast karać dziecko stosują perswazję i argumentację
• Uczy dziecko szanować zdanie innych, współdziałać, udzielać pomocy
• Daje to pole do rozwijania własnej inicjatywy oraz kształci postawy
prospołeczne
• Dziecko nabywa zdolność samokontroli a dyscyplina oparta jest na
zinterioryzowanych normach i zasadach moralnych
• Więź emocjonalna dziecka z rodzicami jest silna i pozytywna
67
STYL WYCHOWANIA
DEMOKRATYCZNY- SZANUJĄCY
PRAWIDŁOWA RÓWNOWAGA KONTROLI I WSPARCIA
miłość
ograniczen
ia
68
Demokratyczne kierowanie sprawami rodziny w
sposób formalny:
• Dziecko zostaje wprawdzie dopuszczone do udziału w
podejmowaniu decyzji, lecz rodzice nie liczą się faktycznie z
jego zdaniem i sami o wszystkim decydują, pozostawiając mu
swobodę jedynie w drobiazgach
• Tego rodzaju taktyka prowadzi dość szybko do wytworzenia
atmosfery zakłamania i nieszczerości
• Zdarza się też, że dziecko buntuje się przeciw pozornej
swobodzie. Dochodzi wówczas do zachowań opornych i
agresywnych
69
Wychowanie liberalne
• Opiera się na założeniu, że dziecku należy pozostawić
całkowitą swobodę
• Interwencja w zachowanie się dziecka następuje tylko w
sytuacji drastycznego naruszenia norm społecznych
• Restrykcje są słabe i łagodne
• Rodzice usprawiedliwiają przed otoczeniem postępowanie
dziecka tym, że nie dorosło ono jeszcze do zrozumienia
istoty swego czynu i jego konsekwencji
• Wpajanie norm i zasad moralnych zaczyna się w tym
systemie wychowania późno, opóźniony jest także proces
socjalizacji
• Dziecko niełatwo wyzbywa się swego egocentryzmu i z
trudem przystosowuje się do grupy rówieśniczej
70
STYL WYCHOWANIA
LIBERALNY- OBOJĘTNY
SŁABA KONTROLA
ALBO ŻADNA
SŁABE WSPARCIE
DZIECKO OSAMOTNIONE
miłość
Ograniczenia
71
„RODZINA, EDUKACJA, PRACA
– w poszukiwaniu źródeł energii do rozwoju zawodowego”
Dziękuję za uwagę.
Gdańsk,11 czerwca 2014r.
72