PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ SUICYDALNYCH Samobójstwo (łac. suicidium) - akt celowego, świadomego odebrania sobie życia; - wyraz skrajnego nasilenia poczucia bezradności, beznadziejności, braku wyjścia z sytuacji; - proces stanowiący ciąg reakcji istniejący od momentu gdy w świadomości człowieka odebranie sobie życia pojawi się jako cel działania; PSYCHOLOGICZNA TYPOLOGIA SAMOBÓJSTW wg Baechler’a SAMOBÓJSTWO „UCIECZKA” SAMOBÓJSTWO AGRESYWNE SAMOBÓJSTWO „POŚWIĘCENIE SIEBIE” SAMOBÓJSTWO ABSURDALNE, Z PRZYPADKU Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze Wiek liczba zamachów 9 lat i mniej 3 10-14 46 15-19 344 20-24 456 25-29 414 30-34 359 35-3 9 372 40-4 4 399 45-4 9 531 50-54 501 55-59 389 60-64 239 65-69 186 70-74 156 75-79 110 85 i więcej 52 w tym zakończone zgonem 1 17 200 285 249 248 251 287 431 433 349 220 175 143 103 46 Sposób popełnienia zamachu: otrucie gazem 29 (25) zażycie trucizny 23 (19) zażycie środków nasennych 198 (82) uszkodzenie układu krwionośnego 126 (96) inne samookaleczenie 155 (127) rzucenie się z wysokości 343 (210) utopienie się 104 (57) powieszenie się 3.348 (2.890) rzucenie się pod pojazd 83 (58) zastrzelenie się 38 (38) inny sposób 211 (128) PRZYCZYNY SAMOBÓJSTW choroba psychiczna problemy szkolne trwałe kalectwo nieporozumi enia rodzinne śmierć bliskiej osoby niepożądan a ciąża przewlekła choroba nagła utrata źródeł utrzymania inne warunki ekonomiczn e zawód miłosny FAZY SAMOBÓJSTWA FAZA WYOBRAŻE NIOWA SAMOBÓJSTWO FAZA PRAGNIENI OWA Zespół presuicydalny wg Erwina Ringel’a zbiór cech charakterystycznych dla osoby noszącej się z zamiarem popełnienia samobójstwa : zawężenie sytuacyjne zawężenie dynamiczne zawężenie stosunków społecznych zawężenie świata wartości napięcie i agresja fantazje samobójcze OBJAWY SYNDROMU PRESUICYDALNEGO mówienie o samobójstwie mówienie o samobójstwie kolegów i koleżanek nadmierny samokrytycyzm i przeżywanie porażek fascynacja idolami, którzy popełnili samobójstwo – „Syndrom Wertera” słuchanie „mrocznej” muzyki oddawanie ważnych rzeczy przyjaciołom lub rodzinie, porządkowanie swoich spraw izolacja społeczna stany depresyjne nagłe zmiany w zachowaniu PRZEZWYCIĘŻANIE SYTUACJI KRYZYSOWYCH Uchwycenie momentu pojawienia się trudności Dostosowywanie wymagań do możliwości indywidualnych Dbanie o relaks i wypoczynek Kontrolowany upust agresji i odreagowanie emocji Racjonalne obciążanie obowiązkami Zapewnienie bliskich kontaktów z innymi Nie pozostawianie osoby samej Nie naruszanie godności osobistej i nie poniżanie Nagradzanie za dobre efekty pracy PRACA INDYWIDUALNA OCENA RZECZYWISTOŚCI OCENA NATĘŻENIA EMOCJI I PRZYZWOLENIE NA ICH EKSPRESJĘ TRAKTOWANIE POWAŻNIE SŁÓW OSOBY ZADAWANIE WŁAŚCIWYCH PYTAŃ OCENA OSOBISTEGO SYSTEMU WSPARCIA PODJĘCIE DZIAŁANIA ORGANIZACJA WSPARCIA I POMOCY PROFESJONALNEJ WSKAZANIA W KONTAKCIE Z OSOBĄ ZAGROŻONĄ Zachęcić do wygadania się Tworzyć atmosferę pełnej akceptacji osoby i Jej trudności Otwarcie podejmować temat, zadawać pytania Ocenić zagrożenie – myśli, plany, fantazje Kontrolować sytuację Wydobywać „mocne strony” i zasoby wewnętrzne osoby Odwoływać się do przebytych wcześniej przeżyć trudnych sytuacji, z którymi osoba sobie poradziła Zorganizować system wsparcia Kierować do specjalisty Wezwać pomoc lekarską PRZECIWWSKAZANIA W KONTAKCIE Z OSOBĄ ZAGROŻONĄ Zbyt szybkie ocenianie- etykietowanie Powoływanie się na swój system wartości Lekceważenie problemów osoby zagrożonej samobójstwem Zbyt szybkie kończenie kontaktu np. ze względu na brak czasu Zadawanie pytań w formie „przesłuchania” Wymuszanie zobowiązań, podejmowania decyzji, dokonywania wyborów Używanie sloganów „wszystko będzie dobrze”, ”to nie problem” Dawanie dobrych rad Wzbudzanie poczucia winy Ujawnianie własnych, negatywnych stanów emocjonalnych np. zniecierpliwienia Zostawianie osoby bez opieki, pomocy Obiecywanie nierealnych działań na rzecz osoby zagrożonej DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Opracowanie : Elżbieta Boczar Agnieszka Licht