Wojewódzki Konkurs Biologiczny dla uczniów gimnazjów

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Biologiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP WOJEWÓDZKI
Rok szkolny 2015/2016
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 14 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś
Komisji.
2. Wpisz swój kod i datę urodzenia.
3. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
4. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim
tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.
5. Test, do którego przystępujesz, zawiera 34 zadania. Wśród nich są zadania zamknięte
i zadania otwarte wymagające krótkiej odpowiedzi.
6. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone
literami a, b, c lub d. Wybierz tylko jedną prawidłową odpowiedź, zaznaczając ją
znakiem X na literze oznaczającej tę odpowiedź. Jeśli się pomylisz błędną odpowiedź
otocz kółkiem i zaznacz poprawną ponownie znakiem X.
7. Wypełnij kartę odpowiedzi str. 8.
8. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Błędną odpowiedź wyraźnie przekreśli
zapisz obok poprawną.
9. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem
Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
10. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych (w tym
również kalkulatora prostego), ani z podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na
dyskwalifikację. Nie wolno Ci również zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do
członków Komisji. Laureatem Wojewódzkiego Konkursu Biologicznego zostanie
uczestnik finału, który otrzyma co najmniej 42 punkty na 50 możliwych do zdobycia
punktów.
11. Na wykonanie wszystkich zadań masz 90 minut.
Życzymy Ci powodzenia!
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń został laureatem Wojewódzkiego Konkursu Biologicznego
Komisja:
1
……..……….. /50 pkt.
ilość uzyskanych punktów
.………………
TAK / NIE
Zadanie 1. (1 pkt.)
Rysunek przedstawia zależność między szybkością katalizowanej reakcji enzymatycznej
a stężeniem substratu, w stałych warunkach temperatury i pH. Spośród podanych wybierz
zdanie błędnie opisujące zależności przedstawione na wykresie.
a) Z analizy wykresu wynika, że szybkość
katalizowanej reakcji zależy od stężenia
substratu.
b) Z analizy wykresu wynika, że stężenie
substratu ma wpływ na szybkość
katalizowanej reakcji.
c) Wykres przedstawia zależność szybkości
reakcji katalizowanej enzymatycznie od
stężenia substratu.
d) Wykres przedstawia zależność stężenia
substratu
od
szybkości
reakcji
katalizowanej enzymatycznie.
Zadanie 2. (1 pkt.)
Na zajęciach koła biologicznego uczniowie przygotowali zestaw doświadczalny zilustrowany
schematem. Wybierz poprawą hipotezę, którą weryfikuje doświadczenie przeprowadzone
przez uczniów.
a) Badanie wpływu pH środowiska na
aktywność enzymatyczną pepsyny.
b) Temperatura
ma
wpływ
na
aktywność enzymatyczną pepsyny.
c) Odczyn środowiska ma wpływ na
aktywność enzymatyczną pepsyny.
d) Pepsyna jest enzymem, który trawi
białko.
Zadanie 3. (1 pkt.)
Obecność antygenu D w błonach erytrocytów warunkuje grupę krwi Rh(+), osoba, która
w swoich erytrocytach nie posiada tego antygenu ma grupę krwi Rh(-). Naturalnie w osoczu
nie posiadamy przeciwciał anty D, wytwarza je układ immunologiczny osoby Rh(-) po
kontakcie z antygenem D erytrocytów osoby Rh(+) np. w sytuacji nieprawidłowego
przetoczenia krwi. Konflikt serologiczny może być niebezpieczny dla płodu, jeśli układ
immunologiczny matki wytworzy przeciwciała skierowane przeciw antygenowi obecnemu
w erytrocytach jej dziecka. Wybierz spośród podanych sytuację, kiedy może zaistnieć konflikt
serologiczny. Zakreśl odpowiedni podpunkt.
a) Matka ma grupę krwi Rh(+), a jej dziecko grupę Rh(+).
b) Matka ma grupę krwi Rh(+), a jej dziecko grupę Rh(-)
c) Matka ma grupę Rh(-) a jej dziecko grupę Rh(+)
d) Matka ma grupę Rh(-), a jej dziecko grupę Rh(-)
2
Zadanie 4. (1 pkt.)
W laboratorium analitycznym badano grupę krwi pacjenta. W tym celu na dwa szkiełka
podstawowe z surowicami odpowiednio grup krwi A i B naniesiono po kropli badanej krwi.
Schemat pokazuje wynik badania. Tylko w jednej z surowic zaobserwowano aglutynację
(zlepianie przeciwciałami) krwinek czerwonych krwi pacjenta. Przeanalizuj schemat
i wybierz zdanie prawidłowo opisujące wynik badania grupy krwi tego pacjenta.
surowica uzyskana z krwi grupy A
zawiera przeciwciała anty-B
surowica uzyskana z krwi grupy B
zawiera przeciwciała anty-A
a) Pacjent ma grupę krwi B ponieważ nie zaobserwowano aglutynacji w surowicy z krwi
grupy B.
b) Pacjent ma grupę krwi B ponieważ zaobserwowano aglutynację w surowicy z krwi
grupy A.
c) Pacjent ma grupę krwi A ponieważ nie zaobserwowano aglutynacji w surowicy z krwi
grupy B.
d) Pacjent ma grupę krwi A ponieważ zaobserwowano aglutynację w surowicy z krwi
grupy A.
Zadanie 5. (1 pkt.)
Na schemacie przedstawiono budowę serca człowieka,
cyframi opisano poszczególne elementy budowy serca.
Wybierz zdanie błędnie opisujące budowę i czynności serca.
a) Cyframi 4 i 7 opisano żyły główne, którymi krew
odtlenowana napływa do serca
b) Cyfrą 2 opisano żyłę płucną, którą krew utlenowana
napływa do serca
c) Cyfrą 8 opisano aortę, którą krew odtlenowana
wypływa z serca
d) Cyfrą 9 opisano tętnicę płucną, którą krew
odtlenowana wypływa z serca
Zadanie 6. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano zestaw doświadczalny służący do
badania metabolizmu grzybów. Wybierz zdanie poprawne:
a) Zbierający się w probówce gaz X to tlen, produkt
oddychania tlenowego grzybów.
b) Zbierający się w probówce gaz X to dwutlenek
węgla produkt oddychania tlenowego grzybów.
c) Zbierający się w probówce gaz X to tlen, produkt
oddychania beztlenowego grzybów.
d) Zbierający się w probówce gaz X to dwutlenek
węgla, produkt oddychania beztlenowego grzybów.
3
Zadanie 7. (1 pkt.)
Na rysunku pokazano budowę mchu płonnika. Spośród podanych wybierz zdanie błędne:
a) Cyfrą 3 opisano listki, których zadaniem jest
przeprowadzanie procesu fotosyntezy.
b) Cyfrą 4 opisano korzenie, których zadaniem jest pobieranie
wody i składników mineralnych z podłoża.
c) Cyfrą 2 opisano setę, element budowy sporofitu mchu
płonnika.
d) Cyfrą 1 opisano puszkę zarodnionośną, w której na drodze
podziału mejotycznego powstają zarodniki.
Zadanie 8. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano cykl rozwojowy paprotki zwyczajnej. Spośród zdań opisujących cykl
rozwojowy paprotki wybierz zdanie błędne.
a) Literą C opisano gamety, z których powstaje
przedrośle paprotki reprezentujące pokolenie
gametofitu.
b) Literą B opisano sporofit paprotki zbudowany
z łodygi, korzenia i liści.
c) Pokoleniem dominującym w cyklu życiowym
paprotki jest sporofit opisany literą B.
d) Literą A opisano zygotę, która daje początek
pokoleniu sporofitu w cyklu życiowym paprotki.
Zadanie 9. (1 pkt.)
W dwóch słojach umieszczono odpowiednio nasiona grochu suche i kiełkujące, zakręcone
słoje pozostawiono w ciepłym miejscu na dwa dni. Następnie do każdego z nich po lekkim
uchyleniu wieczka włożono zapaloną zapałkę. W słoju nr I zapałka paliła się jasnym
płomieniem, a w słoju nr II zgasła zaraz po włożeniu do słoja, co pokazano na schemacie.
Wybierz (zakreśl) zdanie prawdziwe, wyjaśniające przyczynę zgaśnięcia płomienia zapałki.
a) Zapałka zgasła ponieważ kiełkujące
nasiona zużyły tlen w procesie
oddychania komórkowego.
b) Zapałka zgasła ponieważ kiełkujące
nasiona zużyły tlen w procesie
fermentacji.
c) Zapałka zgasła ponieważ kiełkujące
nasiona zużyły tlen w procesie
fotosyntezy.
d) Zapałka zgasła ponieważ kiełkujące
nasiona
wytworzyły
dwutlenek
węgla w procesie fotosyntezy.
4
Zadanie 10. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano położenie tkanek przewodzących na przekroju poprzecznym budowy
łodygi, liścia i korzenia. Wybierz zdanie poprawnie nazywające elementy transportujące
wskazane na schemacie kreskami. Zakreśl odpowiedni podpunkt.
a)
b)
c)
d)
Są to elementy łyka transportujące wodę z solami mineralnymi w roślinie.
Są to elementy drewna transportujące wodę z solami mineralnymi w roślinie.
Są to elementy łyka transportujące asymilaty w roślinie.
Są to elementy drewna transportujące asymilaty w roślinie.
Zadanie 11. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano budowę komórki pantofelka. Pierwotniaki żyjące w środowisku wód
słodkich mają „problem osmotyczny”, ponieważ stężenie panujące w komórce jest wyższe niż
stężenie otaczającej wody. Wybierz zdanie prawidłowo określające rolę wodniczki tętniącej
pantofelka. Zakreśl właściwy podpunkt.
a) Wodniczka tętniąca służy do pobierania wody
i cząstek pokarmu do komórki pantofelka.
b) Wodniczka tętniąca służy do wydalania wody
i
niestrawionych
resztek
pokarmowych
z komórki pantofelka.
c) Wodniczka tętniąca służy do usuwania nadmiaru
wody i szkodliwych produktów przemiany materii
z komórki pantofelka.
d) Wodniczka tętniąca służy do pobierania wody
i usuwania z komórki szkodliwych produktów
przemiany materii.
Zadanie 12. (1 pkt.)
Przygotowano zestaw doświadczalny pokazany na schemacie. Parametr, który będzie
podlegał obserwacji to ilość pęcherzyków tlenu wydzielanych przez pęd moczarki
kanadyjskiej w ciągu minuty. Wybierz (zakreśl) zdanie poprawnie opisujące wykorzystanie
przez badacza prezentowanego zestawu doświadczalnego.
a) Zestaw
umożliwia
badanie
intensywności
pobierania wody przez pęd moczarki kanadyjskiej.
b) Zestaw
umożliwia
badanie
intensywności
oddychania
komórkowego
pędu
moczarki
kanadyjskiej.
c) Zestaw umożliwia badanie zapotrzebowania na tlen
pędu moczarki kanadyjskiej.
d) Zestaw
umożliwia
badanie
intensywności
fotosyntezy pędu moczarki kanadyjskiej.
5
Zadanie 13. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano sieć zależności pokarmowych w pewnym ekosystemie. Literami
oznaczono poziomy troficzne. Spośród podanych zdań wybierz błędne.
a) Organizmy z poziomu oznaczonego
literą S to producenci.
b) Organizmy z poziomu troficznego
oznaczonego literą P należą do
konsumentów II, III i IV rzędu.
c) Organizm U jest konsumentem II rzędu.
d) Organizm R jest konsumentem II i III
rzędu.
Zadanie 14. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano budowę układu pokarmowego człowieka. Cyframi opisano elementy
budowy przewodu pokarmowego. Spośród podanych wybierz zdanie błędnie opisujące
funkcje poszczególnych narządów przewodu pokarmowego.
a) Do narządu opisanego cyfrą 2 uchodzą przewód
trzustkowy i przewód wątrobowy.
b) W narządzie opisanym cyfrą 1 odbywa się trawienie
węglowodanów, tłuszczów i białek.
c) W narządzie opisanym cyfrą 3 odbywa się
wchłanianie produktów trawienia węglowodanów,
tłuszczów i białek.
d) Do narządu opisanego cyfrą 2 doprowadzane są
enzymy trawienne z trzustki.
Zadanie 15. (1 pkt.)
Uczniowie przygotowali notatkę z lekcji dotyczącej stawonogów. Spośród zdań
przygotowanych przez uczniów wybierz zdanie błędne.
a) Owady posiadają cztery pary odnóży krocznych, u pajęczaków obecne są trzy pary
odnóży krocznych, u skorupiaków liczba odnóży krocznych jest różna.
b) Ciało owadów podzielone jest na głowę tułów i odwłok, u pajęczaków i skorupiaków
obecne są głowotułów i odwłok.
c) Obecność skrzydeł jest charakterystyczną cechą większości owadów.
d) Skorupiaki posiadają dwie pary czułków, owady jedną, a u pajęczaków czułki zanikły.
Zadanie 16. (1 pkt.)
Na schemacie przedstawiono kariotyp człowieka.
Wybierz poprawne zakończenie zdania:
Aby kariotyp był prawidłowy w miejsce oznaczone
kółkiem należy wpisać:
a) Kolejną parę chromosomów homologicznych.
b) Dodatkowy
chromosom
21.
pary
chromosomów, aby przedstawiał kariotyp
osoby z Zespołem Downa.
c) Dwa chromosomy X albo jeden chromosom
X i jeden chromosom Y.
d) To miejsce powinno pozostać puste, kariotyp
jest prawidłowy.
6
Zadanie 17. (1 pkt.)
Na rysunkach pokazano plan budowy kończyny
przedniej konia, skrzydła nietoperza i płetwy foki.
Spośród poniższych zdań wybierz błędne.
a) Kończyna przednia konia, skrzydło nietoperza i płetwa foki należą do narządów
homologicznych, ponieważ składają się z tych samych kości, mają więc wspólne
pochodzenie ewolucyjne.
b) Kończyna przednia konia, skrzydło nietoperza i płetwa foki należą do narządów
analogicznych ponieważ różnią się wyglądem i są przystosowane do pełnienia
różnych funkcji.
c) Kończyna przednia konia, skrzydło nietoperza i płetwa foki mają wspólne
pochodzenie, są to przykłady ewolucji rozbieżnej.
d) Kończyna przednia konia, skrzydło nietoperza i płetwa foki wskazują na
pokrewieństwo ewolucyjne.
Zadanie 18. (1 pkt.)
Na schemacie pokazano zależności pomiędzy populacjami w pewnej biocenozie.
Spośród zdań opisujących tę biocenozę wybierz zdanie błędne.
a)
b)
c)
d)
Cyfrą 1 opisano drapieżnictwo, a cyfrą 2 roślinożerność, zależności antagonistyczne.
Cyfrą 4 opisano konkurencję, zależność nieantagonistyczną w populacji zajęcy.
Cyfrą 1 opisano drapieżnictwo, a cyfrą 3 pasożytnictwo, zależności antagonistyczne.
Wszystkie cyfry na schemacie obrazują zależności antagonistyczne w tej biocenozie.
Zadanie 19. (1 pkt.)
Spośród zdań charakteryzujących porosty wybierz zdanie błędne.
a) Skala porostowa wykorzystuje wrażliwość porostów na zanieczyszczenia powietrza
tlenkami siarki.
b) W powietrzu wolnym od zanieczyszczeń korę drzew zasiedlają porosty skorupiaste,
listkowate i krzaczkowate.
c) W powietrzu silnie zanieczyszczonym, w rejonach przemysłowych, na korze drzew
można obserwować jedynie nieliczne porosty skorupiaste.
d) W powietrzu zanieczyszczonym na korze drzew można zauważyć porosty
krzaczkowate, nie spotyka się porostów skorupiastych
7
Zadanie 20. (1 pkt.)
Spośród poniższych zdań wybierz zdanie błędne.
a) Biodegradacja to niszczenie gleb pod wpływem działania wiatru i wody.
b) Rekultywacja to działania polegające na sadzeniu roślin odpornych
zanieczyszczenia na glebach zdewastowanych celem przywrócenia im żyzności.
c) Tlenki siarki i azotu w reakcji z wodą tworzą kwaśne opady.
d) Recykling to ponowne przetwarzanie surowców wtórnych na nowe materiały.
na
Zadanie 21. (1 pkt.)
Allel pewnej recesywnej cechy położony jest na chromosomie X.
Spośród podanych wybierz informację poprawną
a) Cecha warunkowana przez ten allel może pojawić się wyłącznie u mężczyzn.
b) Mężczyzna, który posiada na swoim chromosomie X ten allel przekaże go wszystkim
synom.
c) Kobieta nosicielka tego allelu może go przekazać zarówno córce jak i synowi
d) Cecha warunkowana przez ten allel może pojawić się wyłącznie u kobiet.
Zadanie 22. (1 pkt.)
Mukowiscydoza jest chorobą warunkowaną recesywnym genem autosomalnym (gen nie jest
położony na chromosomie X) i dziedziczy się zgodnie z I prawem Mendla. Spośród podanych
zdań dotyczących mukowiscydozy wybierz zdanie błędne:
a) Chorują na mukowiscydozę wyłącznie homozygoty recesywne.
b) Prawdopodobieństwo wystąpienia mukowiscydozy u dziecka heterozygotycznych
rodziców wynosi 0,25.
c) Jeśli jedno z rodziców jest heterozygotą, a drugie jest chore na mukowiscydozę to
prawdopodobieństwo urodzenia się chorego dziecka wynosi 100%.
d) Zdrowi rodzice mogą mieć dziecko chore na mukowiscydozę.
Zadanie 23. (1 pkt.)
Kobieta z grupą krwi A urodziła dziewczynkę z grupą krwi B. Spośród poniższych zdań
wybierz zdanie błędne:
a) Ojciec dziewczynki może mieć grupę krwi B lub AB, ponieważ córce przekazał
allel IB
b) Matka dziewczynki jest heterozygotą pod względem posiadanego allelu IA
c) Dziewczynka nie może posiadać w swoim genotypie allelu recesywnego i0
d) Ojciec dziewczynki nie może mieć grupy krwi A lub 0.
Przenieś rozwiązania zadań 1 – 23 do tabeli wpisując odpowiednie litery prawidłowych
odpowiedzi dla każdego z zadań.
zadanie
odpowiedź
1
2
zadanie
odpowiedź
11
12
3
4
13
5
14
6
15
7
16
8
9
10
17
18
19
20
21
22
23
Liczba uzyskanych punktów za rozwiązanie zadań zamkniętych ……………...
8
Zadanie 24. (1 pkt.)
Najbardziej znanym przykładem działania kierunkowego doboru naturalnego jest melanizm
przemysłowy. W XIX wieku w Anglii przed rewolucją przemysłową w populacji ćmy
- krępaka brzozowego dominowały osobniki jasno ubarwione, ponieważ osobniki o ciemnym
ubarwieniu były dobrze widoczne na jasnej korze drzew i częściej padały łupem ptaków.
Rozwój przemysłowy spowodował emisję zanieczyszczeń, w tym sadzy, która pokryła korę
drzew. Na takim, ciemnym podłożu to jasne krępaki były łatwo widoczne dla drapieżników,
a ciemno ubarwione częściej przeżywały i przekazywały swoje geny potomstwu. Wkrótce
w populacji zaczęły dominować ćmy ciemno ubarwione.
Spośród schematów ilustrujących działanie trzech różnych rodzajów doboru naturalnego
wybierz ten, który obrazuje zmiany w populacji krępaka po rewolucji przemysłowej. Linia
ciągła na schemacie to sytuacja wyjściowa (oś Y opisuje liczbę osobników, oś X rozkład
ubarwienia od osobników najjaśniej do najciemniej ubarwionych), linia przerywana to efekt
działania doboru naturalnego, a poziome strzałki oznaczają presję drapieżnika.
Kierunkowy dobór naturalny obrazujący zmiany w populacji krępaka po rewolucji
przemysłowej pokazuje schemat opisany literą …………………………. .
Zadanie 25. (2 pkt.)
Rysunek przedstawia jeden z etapów podziału komórki
- anafazę.
Dokonaj analizy rysunku i odpowiedź na pytania:
a) Anafazę którego z podziałów komórki pokazano na schemacie? Mitozy czy mejozy?
Podaj nazwę pokazanego na schemacie podziału komórki i uzasadnienie swego
wyboru.
Jest to: .………………………………………..……………
uzasadnienie: ……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………...
b) Ile chromosomów było w tej komórce przed rozpoczęciem podziału komórki?
Liczba chromosomów przed rozpoczęciem podziału wynosiła …………………….… .
9
Zadanie 26. (2 pkt.)
W tabeli podano procentową zawartość zasad azotowych w trzech próbach DNA. Jedna
z prób nie pochodzi z tego samego organizmu co dwie pozostałe. Wskaż tę próbę i podaj jaka
powinna być zawartość procentowa badanej zasady azotowej, gdyby próba pochodziła z tego
samego organizmu co dwie pozostałe.
próba nr
1
2
3
badana zasada azotowa
tymina
cytozyna
adenina
zawartość w %
30
30
30
Jest to próba nr ……………
Zawartość badanej zasady azotowej powinna wynosić w tej próbie ……………………… %.
Zadanie 27. (3 pkt.)
W pewnej rodzinie rodzicom, którzy prawidłowo odróżniali barwy urodziło się dziecko chore
na daltonizm.
a) Zapisz, jakiej płci było to dziecko chore na daltonizm?
…………………………………………………………….
b) Wiedząc że daltonizm jest chorobą warunkowaną przez recesywny allel sprzężony
z płcią (XD warunkuje prawidłowe odróżnianie barw, a Xd warunkuje daltonizm)
zapisz genotypy rodziców chorego dziecka i posługując się poprawnym zapisem
krzyżówki genetycznej ustal prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu
w potomstwie tych rodziców.
genotyp matki dziecka ………………….
genotyp ojca dziecka ……………………
Prawdopodobieństwo wystąpienia daltonizmu w potomstwie wynosi …………….
Zadanie 28. (2 pkt.)
Na schemacie przedstawiono zależność temperatury ciała zwierzęcia od temperatury
otoczenia. Zwierzęta stałocieplne w zakresie tolerancji ekologicznej utrzymują stałą
temperaturę ciała niezależnie od temperatury otoczenia.
a) Która z krzywych jest charakterystyczna
dla zwierzęcia stałocieplnego A czy B?
Jest to krzywa ……….
b) z wymienionych zwierząt podkreśl tylko te
trzy,
które
należą
do
zwierząt
stałocieplnych:
żaba,
krokodyl, sikorka, człowiek,
traszka, mysz, jaszczurka, łosoś,
10
Zadanie 29. (3 pkt.)
Na wykresie przedstawiono krzywe wysycenia tlenem dwóch białek – hemoglobiny
i mioglobiny, w zależności od ciśnienia tego gazu. Mioglobina ma za zadanie odbierać od
hemoglobiny tlen, potrzebny pracującym mięśniom, ma zatem wyższe powinowactwo do
tlenu niż hemoglobina, która transportuje tlen z płuc do miejsc przeznaczenia. Przeanalizuj
wykres i odpowiedz na pytania.
a) Która z krzywych, 1 czy 2 przedstawia
mioglobinę? Jest to krzywa ………..…. .
b) Podaj nazwę elementów morfotycznych
krwi, które wypełnione są hemoglobiną.
Są to ………………………………..…. .
c) W
organizmie
człowieka
można
wyróżnić cztery główne typy tkanek:
mięśniową,
łączną,
nabłonkową
i nerwową.
d) Podkreśl nazwę tej do której zaliczana
jest tkanka płynna – krew.
Zadanie 30. (4 pkt.)
Niektóre rośliny wydzielają pewne substancje, które ograniczają wzrost innych roślin w ich
pobliżu. Badano wpływ wyciągu uzyskanego z jednej z takich roślin na kiełkowanie nasion
fasoli. W tym celu w czterech pojemnikach wysiano po 30 nasion fasoli. Nasiona
w pojemniku nr 1 podlewano wodą, natomiast nasiona w pojemnikach nr 2, 3 oraz 4
podlewano roztworem wyciągu z tej badanej rośliny o rosnącym stężeniu, wszystkie próby
prowadzono w takich samych warunkach oświetlenia i temperatury. Wyniki zliczania
wykiełkowanych nasion fasoli przedstawiono w tabeli.
nr próby
stężenie wyciągu z rośliny badanej (%)
1
2
3
4
0,00
0,20
0,50
1,00
ilość wykiełkowanych nasion fasoli
30
25
10
0
a) Który z wniosków z przeprowadzonego doświadczenia jest prawidłowy?
1. Wyciąg z badanej rośliny ma korzystny wpływ na kiełkowanie nasion fasoli.
2. Wyciąg z badanej rośliny nie wpływa na kiełkowanie nasion fasoli.
3. Wyciąg z badanej rośliny hamuje kiełkowanie nasion fasoli.
4. Woda ma podobny wpływ na kiełkowanie nasion fasoli jak wyciąg z badanej
rośliny.
Prawidłowy wniosek z tego doświadczenia przedstawia zdanie nr ……………… .
b) Która z prób była próbą kontrolną
w tym doświadczeniu?
Próba nr ………………. .
c) Narysuj diagram słupkowy
przedstawiający zależność
ilości wykiełkowanych nasion
fasoli od stężenia wyciągu
z badanej rośliny.
11
Zadanie 31. (2 pkt.)
Archeopteryks odkryty w 1861 roku i zrekonstruowany na podstawie odnalezionych
skamieniałości, należy do tzw. form przejściowych, ponieważ w swojej budowie posiada
cechy gadów i ptaków. Znaleziska takie jak archeopteryks należą do ważnych dowodów
ewolucji.
a) Z podanych cech archeopteryksa wybierz wszystkie te, które są cechami gadów:
1. palce kończyn przednich zakończone pazurami
2. wydłużone szczęki zaopatrzone w zęby
3. skóra pokryta piórami
4. wiele kręgów w ogonie
do cech gadzich należą cechy opisane numerami: ……………………………
b) Archeopteryks należy do pośrednich czy też do bezpośrednich dowodów ewolucji?
Archeopteryks należy do ………………………….…………….. dowodów ewolucji .
Zadanie 32. (4 pkt.)
Na pędach róż ogrodowych można zaobserwować mszyce, które żywią się sokami rośliny.
Mszyce wydzielają słodką substancję, którą żywią się mrówki, w zamian mrówki opiekują się
jajami mszyc, które na zimę zanoszą do swojego mrowiska, chronią też mszyce przed
atakami biedronek które żywią się mszycami. Przeanalizuj tekst zadania i odpowiedz na
pytania:
a) Uzupełnij zdanie odpowiednimi określeniami, tak żeby było prawdziwe. Wybierz
określenia spośród: biocenoza, ekosystem, populacja, biotop (w odpowiedniej formie
gramatycznej).
Mszyce żyjące na pędach róż w ogrodzie stanowią …………………………..,
a wraz z różami, biedronkami, mrówkami i innymi organizmami w tym ogrodzie
tworzą ………………………………….……
.
b) Nazwij rodzaj zależności jaka panuje
- pomiędzy mszycami i mrówkami
…………………………………………….
- pomiędzy mszycami a biedronkami
………………………………………….
- pomiędzy biedronkami a mrówkami
…………………………………………
c) Zapisz złożony z trzech poziomów łańcuch pokarmowy zilustrowany tekstem
wpisując nazwy organizmów z poszczególnych poziomów w odpowiednich
prostokątach schematu.
d) Co oznaczają strzałki
Strzałki opisują:
na
schemacie
ilustrującym
łańcuch
pokarmowy?
…………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………. .
12
Zadanie 33. (1 pkt.)
W cyklu pracy serca następują kolejno skurcz przedsionków, skurcz komór i rozkurcz całego
serca. Dokonaj analizy schematu (strzałki obrazują kierunek przepływu krwi w sercu)
i uzupełnij tabelę wpisując odpowiednio słowa „zamknięte” lub „otwarte”.
etap cyklu pracy
serca/ zastawki
skurcz przedsionków
skurcz komór
przedsionkowokomorowe
półksiężycowate
Zadanie 34. (3 pkt.)
Na schemacie pokazano dwa etapy ekspresji informacji genetycznej – biosyntezy białka
w komórce eukariotycznej.
a) Podaj nazwę organellum komórki, w którym odbywa się etap opisany literą A
jest to ……………………………………. .
b) Kod genetyczny jest trójkowy, co znaczy że trzy kolejne nukleotydy tworzą jeden
kodon.
Odczytaj kodon dla alaniny (Ala): …………………. .
c) Podaj nazwę elementów opisanych na schemacie literami od a do e.
Literami od a do e opisano …………………………………………. .
13
BRUDNOPIS
14