Prof. Szyszko na Radzie UE ds. Środowiska w Luksemburgu Zobowiązania wynikające z Porozumienia paryskiego, kwestia redukcji emisji gazów cieplarnianych, rola sektora użytkowania gruntów i leśnictwa w łagodzeniu zmiany klimatu oraz gospodarka o obiegu zamkniętym to główne tematy posiedzenia Rady UE ds. Środowiska, która odbyła się 19 czerwca 2017 r. w Luksemburgu. W posiedzeniu udział wzięli minister środowiska prof. Jan Szyszko oraz wiceministrowie środowiska Paweł Sałek i Sławomir Mazurek. Ostatnie zmiany związane z Porozumieniem paryskim Minister środowiska prof. Jan Szyszko zaznaczył, że Porozumienie paryskie to wielka szansa na zrównoważony rozwój świata. „Jego celem jest dążenie do neutralności klimatycznej. Konieczne jest wychwytywanie dwutlenku węgla z atmosfery po to, by regenerować gleby, lasy, a w związku z tym chronić bioróżnorodność, systemy przyrodnicze, które w konsekwencji wpływają na to, że mamy lepszą wodę, powietrze i gleby” – powiedział. Podkreślił również, że Porozumienie paryskie pozostawia państwom znaczną swobodę dotyczącą zaangażowania w jego realizację. „Jedynie przyjęcie satysfakcjonującego pakietu implementacyjnego dla Porozumienia paryskiego podczas COP24 w Katowicach jest gwarantem utrzymania jego globalnego charakteru i poziomu ambicji procesu globalnych negocjacji klimatycznych” – powiedział. Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych Podczas Rady dyskutowano o rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady o wspólnym wysiłku redukcyjnym (ESR) oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych przez państwa członkowskie w sektorach non-ETS (przede wszystkim transport i rolnictwo) w latach 2021-2030. Branże te będą otrzymywały tzw. jednostki AEA (Annual Emission Allocation) w celu rozliczenia emisji gazów cieplarnianych. Polska zaproponowała alternatywne zapisy o dodatkowej rezerwie dla państw członkowskich o wyjątkowych okolicznościach, która wynagradzałaby podjęcie wczesnych działań redukcyjnych przez te państwa. „Uważamy, że w wielu krajach UE o niższym dochodzie w okresie 2021-2030 dojdzie do znacznego deficytu jednostek AEA. W związku z tym Polska proponuje kompromisowe rozwiązanie, które określa skalę dodatkowej rezerwy jednostek AEA na poziomie 230 milionów ekwiwalentu CO2. Ponadto uważamy, że możliwość skorzystania z rezerwy powinna być bardziej elastyczna, m.in. poprzez umożliwienie państwom członkowskim co najmniej dwukrotnego dostępu do niej: w roku 2027 i 2032” – powiedział wiceminister środowiska Paweł Sałek, Pełnomocnik Rządu ds. Polityki Klimatycznej. W opinii Polski wielkość dodatkowej rezerwy powinna zostać określona z góry na podstawie obecnie dostępnych danych. Dlatego też Polska proponuje wprowadzenie dodatkowego aneksu do projektu rozporządzenia ESR, określającego maksymalne limity rezerwy do wykorzystania przez państwa członkowskie. Rola sektora użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF) w łagodzeniu zmiany klimatu Tematem rozmów podczas Rady ENVI było także rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie włączenia emisji i pochłaniania gazów cieplarnianych pochodzących z działalności związanej z użytkowaniem gruntów, zmianą użytkowania gruntów i leśnictwem do ram polityki klimatyczno-energetycznej do roku 2030. Polska delegacja zwróciła uwagę, że jednym z kluczowych zagadnień jest metodyka ustanawiania poziomu odniesienia dla zarządzanych gruntów leśnych. „Obecnie pojawiło się kilka pomysłów, również od państw członkowskich, w jaki sposób należy ten poziom odniesienia ustanowić. Powinniśmy się im wszystkim przyjrzeć, przeanalizować i wspólnie przedyskutować. Nie mamy jeszcze wspólnie wypracowanego rozwiązania dla tak ważnej kwestii” – zaznaczył wiceminister Sałek. „W naszej opinii lasy, które fizycznie pochłaniają dwutlenek węgla, nie powinny być rozliczane przy użyciu debetów jako emitent” – dodał. Wiceminister Paweł Sałek zwrócił również uwagę, że poprzez odpowiednie rozwiązania w rozporządzeniu należałoby stworzyć zachęty do zwiększenia potencjału pochłaniania dla sektora użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa (LULUCF), w szczególności dla prowadzonej gospodarki leśnej. Adaptacja do zmian klimatu w obszarach miejskich Podczas Rady ENVI Polska delegacja poinformowała również o projekcie Ministerstwa Środowiska: „Opracowanie miejskich planów adaptacji do zmian klimatu w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców”. Jego celem jest ocena wrażliwości i podatności na zmiany klimatu, a także zaplanowanie priorytetowych działań adaptacyjnych, adekwatnych do zidentyfikowanych zagrożeń indywidualnie dla każdego z miast. „Miasta są szczególnie podatne na zagrożenia wynikające ze zmian klimatu, i w nich koncentrują się najpilniejsze wyzwania” – powiedział wiceminister Sałek. „Biorąc pod uwagę skalę przedsięwzięcia, liczbę partnerów, a także wykorzystanie jednolitej metodyki należy wskazać, że projekt jest unikalny w skali europejskiej” – dodał. Podkreślił, że główne założenia projektu, w szczególności metodyka oraz zasady współpracy pomiędzy rządem a samorządami, mogą być wykorzystane w innych krajach członkowskich UE. Polskie Ministerstwo Środowiska zadeklarowało gotowość do współpracy i wymiany dobrych praktyk. Gospodarka o obiegu zamkniętym Wiceminister środowiska Sławomir Mazurek podkreślił konieczność rezygnacji z celu w zakresie przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych na 2025 r. i obniżenia celu w tym zakresie na rok 2030 do 50%. „Zakładane w gospodarce odpadami cele powinny być ambitne, ale równocześnie powinny być realne i osiągalne przez państwa członkowskie” – powiedział. Plan działania na rzecz przyrody Ministrowie środowiska przyjęli także konkluzje w sprawie komunikatu Komisji pt. „Plan działania na rzecz ochrony przyrody, ludzi i gospodarki”. Stanowią one ważny krok naprzód w kwestii większego wykorzystania potencjału sieci Natura 2000 oraz podjęcia pilnych działań naprawczych związanych z jej funkcjonowaniem. Prof. Jan Szyszko, minister środowiska podkreślił, że przedmiotem szczególnej uwagi podczas wdrażania dyrektyw przyrodniczych powinna być kwestia inwentaryzacji i monitorowania stanu ochrony gatunków i siedlisk. Monitoring powinien być traktowany jako niezbędny instrument kontrolno-decyzyjny. Brak odpowiednich działań monitorujących oraz ochrony czynnej prowadzi w wielu przypadkach do utraty siedlisk. Pełne wykorzystanie potencjału dyrektyw przyrodniczych jest możliwe tylko dzięki działaniom zgodnym z zasadą zrównoważonego rozwoju, rozumianą jako wzrost gospodarczy powiązany z racjonalnym użytkowaniem zasobów przyrodniczych i respektowaniem podmiotowości człowieka. Minister środowiska zwrócił uwagę, że potrzebne są środki finansowe, które zapewnią skuteczne wdrażanie dyrektyw. Prof. Szyszko zaprosił też ministrów do dalszej debaty na temat kwestii inwentaryzacji stanu ochrony siedlisk przyrodniczych.