Copy approval form

WOLE TARCZYCY
Główną przyczyną powstawania wola (po łac. struma), czyli powiększenia tarczycy, jest
przewlekły niedobór jodu w organizmie1. Do stanu takiego prowadzi dieta uboga w składniki
zawierające ten pierwiastek. Niedobór jodu zaburza cykl produkcji hormonów tarczycy
odpowiadających za szereg funkcji organizmu, takich jak: metabolizm, utrzymywanie
odpowiedniej gospodarki cieplnej, czy prawidłową pracę układu pokarmowego, nerwowego,
serca i mięśni. W rzeczywistości niedobór hormonów produkowanych przez tarczycę może
prowadzić do deregulacji pracy całego organizmu i poważnych kłopotów ze zdrowiem.
Czynniki ryzyka
Do grupy ryzyka zagrożonej powstaniem wola należą przede wszystkim osoby z niedoborem
jodu. Z danych Światowego Programu Żywnościowego Narodów Zjednoczonych wynika, że
problem ten dotyka nawet 1 miliarda ludzi na świecie2.
Do powstawania wola może przyczyniać się także:
 palenie papierosów3
 obecność pewnych toksycznych składników, np. nitratów w wodzie pitnej4
 zmiany hormonalne zachodzące w czasie ciąży i pokwitania lub menopauzy5
 zapalenie tarczycy (thyroiditis)6
 nadczynność lub niedoczynność tarczycy7,8
 autoimmunologiczne zaburzenia tarczycy - choroby Graves-Basedowa
i Hashimoto9
 niektóre leki (np. preparaty hamujące czynność tarczycy, lit)10.
Szacuje się, że wole powstaje 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Badania
przeprowadzone w Polsce pod auspicjami Międzynarodowej Rady Kontroli Chorób
z Niedoboru Jodu (ICCIDD) oraz WHO (1996) wykazały, że wole występowało u 22%
dorosłych, u 35% dzieci i u 35-60% ciężarnych kobiet. W efekcie, w 1997 roku wprowadzono
w Polsce rządowy program profilaktyki jodowej, polegający na obligatoryjnym jodowaniu soli
kuchennej.
Rozwojem wola są szczególnie zagrożone kobiety ciężarne i karmiące, ponieważ
w tym okresie wzrasta w ich organizmie zapotrzebowanie na jod. W czasie ciąży produkcja
hormonów tarczycy musi ulec zwiększeniu o połowę, a ponadto jod matczyny przechodzi
przez łożysko i w większości jest tracony z moczem. Z kolei w okresie karmienia piersią jod
przenika do wydzielanego pokarmu.
Objawy
Tarczyca, chcąc wyrównać niedobór jodu, powiększa się, mogąc osiągać nawet olbrzymie
rozmiary, jeżeli pozostanie nieleczona. W ten sposób dochodzi do powstania wola. Zgodnie
Partnerzy i patroni medialni:
z klasyfikacją zaproponowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) wyróżniamy trzy
stopnie rozwoju wola10:
 stopień 0 – brak wola,
 stopień I – wole wyczuwalne, lecz niewidoczne przy zwykłym ułożeniu głowy,
 stopień II – wole widoczne przy zwyczajnym ułożeniu głowy.
Oprócz powiększonego obwodu szyi, do objawów wola o dużych rozmiarach należą:
 uczucie ucisku („kuli”) w gardle
 trudności / ból przy przełykaniu
 przewlekły kaszel i/lub chrypka
 utrudnienie oddychania w czasie stresu i przy określonym położeniu głowy
 przykre uczucie zaciskania podczas noszenia krawata, naszyjnika, swetra
z golfem itp.
Rozwój nieleczonej choroby
Powiększający się gruczoł tarczycy uciska sąsiednie narządy: tchawicę, przełyk, naczynia
szyjne. Im większy przerost, tym ucisk jest poważniejszy. Przy dużym powiększeniu gruczołu
mogą więc nawet wystąpić problemy z oddychaniem i znaczny dyskomfort przy przełykaniu,
wynikający ze zwężenia przełyku. W trakcie rozwoju wola powstają niekiedy guzki, które
w nielicznych przypadkach mogą przekształcić się nawet w zmiany nowotworowe.
Diagnostyka
W przypadku zaobserwowania u siebie objawów mogących wskazywać na powstanie wola
należy koniecznie udać się do lekarza, który powinien wykonać badanie palpacyjne (badanie
dotykiem okolicy szyi, w której znajduje się gruczoł), a w uzasadnionych przypadkach zlecić
dodatkowe badania - ultrasonograficzne i badanie krwi. Podstawowym oznaczeniem jest
wówczas pomiar stężenia hormonu TSH (tzw. hormonu pobudzającego tarczycy) we krwi,
ponieważ w oparciu o uzyskany wynik można stwierdzić, czy miąższ tarczycy ma prawidłową
czynność wydzielniczą, czy też wole jest wynikiem jej nad- lub niedoczynności.
Leczenie
Po wykonaniu badań krwi lekarz zwykle już wie, na jakim tle rozwinęło się wole i będzie mógł
podjąć decyzję co do odpowiedniego leczenia. Terapia taka jest zwykle skuteczna,
niekłopotliwa i bezbolesna, ponieważ wole tylko niezwykle rzadko ulega zmianom
nowotworowym, wymagającym odrębnego postępowania.
Podstawowym celem terapii jest zmniejszenie rozmiarów wola. W wielu przypadkach wole
można leczyć jodem, preparatem L-tyroksyny (hormonu tarczycy) lub połączeniem obu
leków.
W niektórych przypadkach wskazane jest leczenie izotopowe. Preparat jodu
radioaktywnego podaje się jednorazowo w postaci kapsułki lub płynu. Zawartość wnika
Partnerzy i patroni medialni:
2
z krwią do tarczycy i gromadząc się tam, prowadzi do zmniejszenia wola w wyniku
działania promieniowania.
Zabieg operacyjny wykonuje się jedynie wtedy, gdy zmianę w tarczycy podejrzewa się
o przemianę nowotworową lub gdy wole sprawia choremu duże problemy ze względu na
swoje rozmiary. Tylko niekiedy przeprowadza się całkowite usunięcie gruczołu tarczowego
- konieczne jest wówczas po zabiegu stałe podawanie leków uzupełniających potrzeby
organizmu w zakresie hormonów tarczycy.
Niezależnie od wybranej metody leczenia a także w postępowaniu profilaktycznym należy
dbać o dostateczną podaż jodu w diecie, aby zapobiec zaburzeniom czynności tarczycy.
Profilaktyka
Podstawową formą zapobiegania powstawaniu wola jest odpowiednia profilaktyka. W diecie
powinno się zatem uwzględniać potrawy zawierające jod, do których należą ryby morskie
(takie jak: dorsz, łosoś, makrela) i owoce morza. Dodatkowo należy kontrolować wygląd
swojej szyi. Jeśli pojawią się niepokojące objawy konieczna jest konsultacja lekarza
pierwszego kontaktu. Także pojawienie się innych objawów zaburzeń tarczycy, mogących
świadczyć o jej nieprawidłowym funkcjonowaniu, powinno skłonić nas do uważnego
obserwowania swojego organizmu oraz wizyty u lekarza.
Więcej informacji na temat chorób tarczycy i Tygodnia Walki z Chorobami Tarczycy
możecie znaleźć Państwo na stronie internetowej: www.tarczyca.pl oraz
www.thyroidweek.com.
Kontakt dla mediów: Justyna Popiołek-Osial, Solski Burson-Marsteller
tel. 22 242 86 37, e-mail: [email protected]
Piśmiennictwo
1American
Thyroid Association. Goiter. 2005; URL:http://www.thyroid.org/patients/brochures/Goiter_brochure.pdf (dostęp z
30.10.2010).
2
United Nations System Standing Committee on Nutrition (SCN) 5th Report on the World Nutrition Situation, Nutrition for
improved Development Outcomes – March 2004;URL: www.unscn.org/layout/modules/resources/files/rwns5.pdf (dostęp z
30.10.2010).
3
McNeill A. Tobacco use and effects on health. w: European Commission (Eds.): Tobacco or health in the European Union Past, present and future. Office for Official Publications of the European Communities, p 25-68. Luxembourg, 2004.
4
Levallois P, et al.Excretion of volatile nitrosamines in a rural population in relation to food and drinking water
Consumptio.Toxicology 38 (2000) 1013-1019.
5
Krassas G.E, Poppe K, et al.Thyroid Function and Human Reproductive Health. Endocr. Rev. 2010 31:702-755.
Husaini U, Muallima N, et al. Hashimoto’s Thyroiditis Following Graves’ Disease. Jl. Perintis Kemerdekaan no. 10, Makassar
90245, Sulawesi Selatan, Indonesia.
6
Partnerzy i patroni medialni:
3
7
Hegedüs L, Bonnema J. Approach to Management of the Patient with Primary or Secondary Intrathoracic Goiter. J. Clin.
Endocrinol. Metab. 2010 95: 5155-5162.
8
Lindholm J, Laurberg P. Hyperthyroidism, Exophthalmos, and Goiter:Historical Notes on the Orbitopathy. Thyroid. Volume
20, Number 3, 2010.
9
Aufderheide A.C, Rodriguez-Martin C. The Cambridge encyclopedia of human paleopathology. Cambridge
University Press; Wyd. 1 (1998).
10
Peterson S. et al. Classification of thyroid size by palpation and ultrasonography in field surveys. Lancet 2000,355:106–10.
EUT201105MC05
Partnerzy i patroni medialni:
4