Nazwa: Program szczepień przeciwko grypie sezonowej dla

Załącznik nr 1 do Ogłoszenia
Program w zakresie profilaktyki grypy sezonowej dla podopiecznych i pracowników
wybranych miejskich jednostek, dla których organem prowadzącym jest Miasto Poznań oraz
Dziennego Domu Pomocy Społecznej Nr 6 prowadzonego na zlecenie Miasta, a także osób od
60 r.ż. (urodzonych w roku 1951 i wcześniej) zameldowanych na stałe lub czasowo
w Poznaniu.
Program opracowany przez Urząd Miasta Poznania, Wydział Zdrowia i Spraw Społecznych
1. OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO
Wstęp
Grypa określana jako ostra infekcja górnych dróg oddechowych towarzyszy ludziom od wieków.
Infekcja rozprzestrzenia się łatwo, a zachorowania występują głównie w formie sezonowych epidemii
lub pandemii przede wszystkim w miesiącach zimowych. Grypa jest często lekceważona przez
pacjentów, a błędnie utożsamiana z przeziębieniem może być przyczyną groźnych dla zdrowia lub
życia powikłań. Z punktu widzenia zdrowia publicznego skutkami zachorowań na grypę są również
poważne konsekwencje finansowe wynikające z absencji chorobowej oraz kosztów leczenia.
Etiologia
Grypę wywołuje wirus RNA z rodziny Orthomyxoviridae zaklasyfikowany do trzech typów: A, B i C na
podstawie różnic antygenowych - przyczyną groźniejszych zakażeń u ludzi są wirusy typu A. Jedną
z cech charakterystycznych wirusów grypy jest ich duża zmienność, gdzie zmiany powstają na
drodze różnych mechanizmów molekularnych, a dotyczą głównie glikoprotein powierzchniowych:
hemaglutyniny (H) i neuraminidazy (N). Efektem przekształceń w genach protein są zmieniające się
cechy antygenowe wirusa. Powyższe mechanizmy generują co roku nowe warianty wirusa
wywołujące sezonowe zakażenia, na które społeczeństwo nie jest wystarczająco uodpornione. Z tego
względu szczepionka przeciwko grypie sezonowej jest modyfikowana każdego roku przez Światową
Organizację Zdrowia dzięki informacjom dostarczanym ze 128 Krajowych Ośrodków ds. Grypy WHO.
Powikłania
Grypa zazwyczaj nie jest chorobą groźną, niebezpieczne są jednak jej powikłania, w szczególności
u osób starszych, dzieci, kobiet w ciąży, osób z niedoborami immunologicznymi i innymi
schorzeniami o charakterze przewlekłym (układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, nerek,
chorobami metabolicznymi). W ww. grupie osób zachorowalność i śmiertelność z powodu grypy
sezonowej mogą być szczególnie wysokie. Do najczęstszych powikłań grypy zaliczamy: zapalenie
płuc, anginę bakteryjną, zapalenie ucha, zaostrzenie współistniejącej choroby przewlekłej (np.
przewlekłego zapalenia oskrzeli, POChP, astmy, choroby wieńcowej, niewydolności serca, cukrzycy
itp.), zgon z powodu grypy lub jej powikłań, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu,
paraliż kończyn (zapalenie rdzenia kręgowego, zespół Guillaina i Barryego), zapalenie mięśni,
zapalenie serca, zespół Reye’a (ciężkie uszkodzenie wątroby i mózgu) u dzieci 1.
Epidemiologia
Meldunki
Narodowego
Instytutu
Zdrowia
Publicznego2
dostarczają szczegółowych
danych
o liczbie zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w poszczególnych regionach oraz
w całym kraju. Z danych zanotowanych w roku 2010 przez Państwowy Zakład Higieny
z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego wynika, że w Polsce wzrost liczby zachorowań na
grypę obserwuje się w okresie od września do kwietnia roku następnego.
Wykres 1. Zapadalność na grypę i podejrzenia grypy – porównanie sezonów epidemicznych
Wykres 2. Zapadalność na grypę i podejrzenia grypy – z uwzględnieniem wieku
Analogiczną sytuację obserwuje się na terenie samej Wielkopolski. Niepokojący jest fakt, że
w województwie wielkopolskim w 2011 roku zanotowano nawet trzykrotnie większą liczbę
1
2
Talarowska Monika, Florkowski Antoni, Macander Marian, Gałecki Piotr. Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2010; 5, 3-4: 149-154
www.pzh.gov.pl/epimeld
2
zachorowań w porównaniu do tych samych okresów sprawozdawczych w 2010 r. (np. w okresie od 8
do 15 marca 2010 r. zanotowano 4345 zachorowań, a w analogicznym okresie w 2011 r. - 12 298
zachorowań). Wyniki można porównać w poniższej tabeli.
Tab. 1 Liczba zachorowań w wybranych okresach sprawozdawczych na terenie Wielkopolski
3
.
Profilaktyka
Najlepszym sposobem zapobiegania grypie i jej powikłaniom jest zastosowanie szczepionki.
Szczepienia przeciwko grypie zalecane są głównie ze wskazań klinicznych oraz epidemiologicznych.
Według wytycznych różnych organizacji: światowych (WHO), ogólnoeuropejskich (ECDPC), czy
poszczególnych krajów UE w większości rekomendowane są szczepienia coroczne dzieci, osób
starszych w określonych dolną granicą wieku zakresach (np. szczepienia prowadzone w USA
obejmują osoby od 50 r.ż., kraje UE jako dolną granicę wyznaczyły 65 r.ż. natomiast Główny
Inspektor Sanitarny w polskim Programie Szczepień Ochronnych na rok 2011 zaleca objęcie
szczepieniem osoby już od 55 r.ż.) oraz osób szczególnie narażonych na zainfekowanie poprzez
kontakt z chorymi – np. pracowników i podopiecznych placówek opieki zdrowotnej, domów pomocy
społecznej, domów dziecka, żłobków itp.
Skuteczność szczepionki określana jest w przedziale 70-90% jeśli chodzi o zapobieganie
zachorowaniom wśród osób bez dodatkowych czynników ryzyka. Podobnie kształtują się wartości jej
skuteczności w obszarze zapobiegania powikłaniom u osób z grup ryzyka. Szczepionka zapewnia
działanie ochronne przez okres 6 do 12 miesięcy, a odporność wykształca się już po około
2 tygodniach od szczepienia. Należy zaznaczyć, że szczepionka przeciwko grypie nie jest
refundowana przez NFZ, w związku z powyższym nie wszyscy narażeni na zarażenie grypą są
w stanie zapobiec chorobie szczepiąc się profilaktycznie4 5.
oprac własne na podstawie danych z witryny www.pzh.gov.pl/epimeld
www.grypa.pl
5
www.mz.gov.pl – dane Krajowego Komitetu ds. Pandemii Grypy
3
4
3
Populacja
Miasto Poznań zamieszkuje ponad 123 000 osób od 60 r.ż.6, co stanowi około 24% ogólnej liczby
mieszkańców Poznania, natomiast z wybranych miejskich jednostek, dla których organem
prowadzącym jest Miasto Poznań oraz Dziennego Domu Pomocy Społecznej Nr 6 prowadzonego na
zlecenie Miasta, do Programu zgłoszono około 1220 podopiecznych i pracowników.
Szczepienia przeciwko grypie skierowane do pracowników i podopiecznych jednostek, dla których
Miasto Poznań jest organem prowadzącym, są finansowane od 2005 roku. W ciągu 6 lat (od 2005 do
2010 roku) na ww. świadczenia zdrowotne przeznaczono z budżetu Miasta 188 307,00 zł wykonując
6888 szczepień. W 2010 roku po raz pierwszy działania profilaktyczne dot. grypy skierowano do
mieszkańców Miasta Poznania od 65 r. ż. Zaszczepiono wówczas 1012 seniorów wydatkując na ten
cel 30 360,00 zł. Akcja szczepień spotkała się z bardzo dużym zainteresowaniem wśród seniorów,
dlatego też w budżecie Miasta w 2011 roku zabezpieczono środki finansowe na objęcie działaniami
profilaktycznymi większej populacji.
2. CELE PROGRAMU:
Głównym celem Programu jest obniżenie liczby zachorowań wśród osób należących do grup ryzyka
oraz zmniejszenie prawdopodobnych powikłań (w tym zgonów), które niekorzystnie wpływają
na społeczeństwo nie tylko w wymiarze zdrowotnym, ale i ekonomicznym.
Cele szczegółowe:
- obniżenie liczby zachorowań na grypę wśród zaszczepionych osób w sezonie 2011/2012,
- obniżenie liczby powikłań wśród osób objętych szczepieniem,
- obniżenie liczby zgonów spowodowanych zachorowaniem na grypę,
- zmniejszenie niekorzystnych wpływów społecznych w wymiarze zdrowotnym,
- zmniejszenie niekorzystnych wpływów społecznych w wymiarze ekonomicznym,
- wzrost świadomości społeczeństwa o powadze problemu zakażeń grypą sezonową
ze względu na późniejsze powikłania zwłaszcza wśród osób z grup ryzyka,
- zwiększenie dostępności do szczepień niefinansowanych przez NFZ dla osób o niższym
statusie ekonomicznym należących do objętej Programem grupy społecznej,
- zapobieganie nadmiernemu i nieuzasadnionemu spożywaniu antybiotyków.
Oczekiwane efekty:
- zmniejszenie liczby zachorowań na grypę i powikłań pogrypowych oraz liczby osób
hospitalizowanych z powodu zakażenia wirusem grypy, rejestrowanych przez lekarzy podstawowej
opieki zdrowotnej i szpitale w Poznaniu,
- wzrost dostępności do świadczeń zdrowotnych z zakresu profilaktyki grypy dla osób o niskim
statusie ekonomicznym,
6
wg danych z GUS – stan na dzień 31 grudnia 2010 r.
4
- wzrost świadomości beneficjentów poprzez odpowiednie działania informacyjne kształtujące
kompleksowe postrzeganie zagrożeń spowodowanych wirusem grypy,
- możliwość oceny stanu wiedzy uczestników Programu nt. grypy i jej powikłań.
3. ADRESACI PROGRAMU
Adresatami Programu są:
a)
podopieczni i pracownicy wybranych miejskich jednostek dla których organem
prowadzącym jest Miasto Poznań oraz Dziennego Domu Pomocy Społecznej
Nr 6 prowadzonego na zlecenie Miasta (załącznik do Programu),
b)
osoby od 60 r.ż. (urodzone w roku 1951 i wcześniej) zameldowane na stałe lub
czasowo w Poznaniu.
W pierwszej kolejności planuje się zaszczepienie adresatów, o których mowa w pkt. 3 a).
Przewiduje się objęcie Programem około 19% adresatów.
4. ORGANIZACJA PROGRAMU
Lp.
1.
2.
Zadanie
Informowanie mieszkańców Poznania o Programie1)
(ogłoszenia o Programie w prasie lokalnej, radiu, telewizji, na stronie
www Realizatora, na stronie www Miasta Poznania)
październik
listopad
grudzień
X
X
X
X
X
X
X
Działania informacyjno – edukacyjne w zakresie
zapobiegania grypie i jej powikłaniom
(np. ulotki, plakaty, edukacja bezpośrednia uczestników Programu)
3.
Wybór Realizatora2) Programu
4.
Realizacja szczepień3)
5.
Raport końcowy4)
1)
(rejestracja, badania lekarskie, podanie szczepionki)
X
X
Za realizację zadania odpowiedzialny jest Realizator we współpracy z Wydziałem Zdrowia
i Spraw Społecznych Urzędu Miasta Poznania.
2)
Realizator szczepień zostanie wyłoniony w drodze konkursu ofert przeprowadzonego na
podstawie art. 48 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z poźn. zm.).
5
Kwalifikacje osób działających w imieniu Realizatora powinny być potwierdzone kopią
odpowiednich dokumentów:
- lekarze – kopia dokumentu potwierdzającego prawo wykonywania zawodu
- pielęgniarki – kopia dokumentu potwierdzającego prawo wykonywania zawodu oraz kopia
dokumentu potwierdzającego ukończenie kursu szczepień (uprawniającego do wykonywania
szczepień)
3)
Realizacja szczepień:
a.
Zasady rejestracji - aby przystąpić do Programu należy:

zgłosić chęć zaszczepienia w placówce (dotyczy osób, o których mowa w pkt. 3 a),

zgłosić się do Realizatora z dowodem osobistym, na podstawie którego
odbędzie się kwalifikacja do Programu (dotyczy osób, o których mowa w pkt. 3 b).
b.
Miejsca udzielania świadczeń:

placówki ochrony zdrowia – co najmniej po dwie w każdej z 5 dzielnic
Poznania (dot. szczepienia mieszkańców Miasta Poznania),

podopieczni i pracownicy miejskich jednostek powinni zostać zaszczepieni na
terenie placówki w której przebywają, w terminie ustalonym z kierownikiem
danej jednostki.
c.
Każde podanie szczepionki powinno być
poprzedzone badaniem lekarskim,
na podstawie którego odbywa się kwalifikacja do szczepienia.
d.
Szczepienia wykonuje lekarz bądź uprawniona pielęgniarka.
Do szczepień Realizator powinien używać szczepionki dostępnej na polskim rynku
odpowiadającej aktualnym rekomendacjom WHO ogłoszonym na sezon epidemiczny
2011/2012.
Aby zapewnić bezpieczeństwo beneficjentów zespół przeprowadzający szczepienia powinien
być wyposażony w zestaw przeciwwstrząsowy.
4)
Raport końcowy powinien zawierać wyniki oceny zgłaszalności (pkt. 6a), oceny poziomu
wiedzy beneficjentów (pkt. 6b) oraz oceny zasadności realizacji Programu (pkt 6c). Raport
końcowy należy dołączyć do sprawozdania końcowego z realizacji Programu.
5. KOSZTY
Na realizację Programu Miasto Poznań zaplanowało kwotę w wysokości do 700 000,00 zł
6
6. MONITOROWANIE I EWALUACJA
a) ocena zgłaszalności do Programu (dotyczy wyłącznie adresatów Programu wymienionych w pkt.3. b).
Przygotowana na podstawie Rejestru prowadzonego przez Realizatora, który powinien być sporządzony
w formie elektronicznej i zawierać takie informacje jak: numer PESEL beneficjenta, datę wykonania
szczepienia oraz nazwę dzielnicy. Rejestr należy załączyć do sprawozdania końcowego z realizacji
Programu.
b) ocena poziomu wiedzy nt. grypy
Przeprowadzona na podstawie ankiety (wzór opracowuje Realizator i załącza do Oferty) Badanie
ankietowe powinno zostać przeprowadzone na grupie stanowiącej co najmniej 50% adresatów Programu,
o których mowa w pkt. 3b). Wypełnione ankiety należy dołączyć do sprawozdania końcowego z realizacji
Programu.
c) ocena zasadności realizowanego Programu
Przeprowadzona na podstawie ankiety (wzór opracowuje Realizator i załącza do Oferty) Badanie
ankietowe powinno zostać przeprowadzone na grupie stanowiącej co najmniej 50% adresatów Programu.
Wypełnione ankiety należy dołączyć do sprawozdania końcowego z realizacji Programu
Do przeprowadzenia oceny zawartej w punktach 6 b) oraz 6 c) wskazane jest przygotowanie
wspólnej ankiety.
7. OKRES REALIZACJI PROGRAMU
październik - grudzień 2011 r.
Załączniki:
Wykaz wybranych miejskich jednostek, dla których organem prowadzącym jest Miasto Poznań wraz
z szacunkową liczbą zgłoszonych do Programu osób.
7