Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku

1
Samodzielny Publiczny Zespół
Opieki Zdrowotnej w Brzesku
Sezon Grypowy
Grypa jest jedną z najczęściej występujących wirusowych chorób zakaźnych i istotną
przyczyną zachorowań oraz zgonów w wielu regionach świata, także w Polsce. Według
szacunków World Health Organization (WHO) co roku na grypę i zakażenia wirusami
grypopodobnymi choruje od 330 mln do 1,575 mld ludzi, 3-5 mln osób cierpi z powodu
jej ostrych objawów, umiera od 500 tys. do miliona osób. Grypa od zawsze
towarzyszyła człowiekowi. Jej cechami charakterystycznymi są: duża zakaźność,
mutacja wirusa, częste poważne komplikacje pogrypowe.
W XX wieku przez świat przeszły 3 pandemie grypy. Najgroźniejsza w swoich skutkach
była pandemia zwana „hiszpanką” z lat 1918-1919, wywołana przez wirus podtypu
A(H1N1), podczas której zmarło około 100 mln osób.
Obecnie świat stoi przed realna groźbą wybuchu kolejnej pandemii grypy. Świadczą o
tym regularnie odnotowywane, począwszy od 1997 r., a skończywszy na 2012 r.,
zakażenia ludzi wysoce patogennymi wirusami grypy, które dotąd występowały tylko i
wyłącznie u ptaków, takimi jak A(H5N1), czy A(H7N7). Szacuje się, że kolejna
pandemia grypy może spowodować nawet do 100 mln zgonów, a wirus pandemiczny
rozprzestrzeni się na obszar całego świata nawet w ciągu 3 miesięcy.
SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W MAŁOPOLSCE
Na przestrzeni ostatnich lat notowano w woj. małopolskim od kilku tysięcy do kilkuset
tysięcy zachorowań rocznie. W 2012 roku do Inspekcji Sanitarnej woj. małopolskiego
zgłoszono łącznie 206 197 (2011r. 141 513) zachorowań. Zapadalność wyniosła 6 161
na 100 000 mieszkańców i była znacząco większa od notowanej w tym samym okresie
w Polsce wynoszącej 3 782.
OBJAWY KLINICZNE
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku- 1 / 4 -
13.09.2016
2
●
●
●
objawy ogólne- złe samopoczucie (uczucie ogólnego rozbicia), dreszcze, przeczulica
skóry, ciepłota ciała powyżej 37,8°C
objawy ze strony układu oddechowego- surowicza wydzielina z nosa, ból gardła, chrypka,
bóle w klatce piersiowej, suchy „szczekający” kaszel prowokujący wymioty
objawy ze strony innych układów- ból głowy, brak łaknienia, bole mięśniowe, zawroty
głowy, biegunka, bóle brzucha, nudności i wymioty, senność lub ospałość (występuje u
około 50% dzieci poniżej 4 roku życia, lecz tylko u 10% dzieci w wieku między 5 a 14
rokiem życia).
Objawy żołądkowo-jelitowe, głównie nudności i wymioty występują z mniejszą
częstotliwością u dorosłych, natomiast są bardzo częste u dzieci. Kliniczny przebieg
choroby wywołanej wirusem grypy zależy od właściwości wirusa, wieku pacjenta,
statusu immunologicznego, palenia tytoniu, współistnienia chorób (np. serca i płuc),
wydolności nerek, immunosupresji, ciąży, stanu odżywienia itp. Powikłania pogrypowe
niejednokrotnie uwidaczniają się dopiero po pewnym czasie od przebytej infekcji. Jak
odróżnić grypę od przeziębienia?
OBJAWY
PRZEZIĘBIENIE
GRYPA
Gorączka
rzadko
wysoka
Ból głowy
rzadko
często
Bóle mięśniowo-stawowe
rzadko, łagodne
często, b. dokuczliwe
Zmęczenie i osłabienie
łagodne
często długotrwałe
Krańcowe wyczerpanie
nigdy
często
Katar
często
często o małym nasileniu
Kaszel
łagodny
łagodny, często towarzyszy
ból gardła
ZALECENIA W SPRAWIE SZCZEPIEŃ P/GRYPIE
WHO wraz z Komitetem Doradczym ds. Szczepień Ochronnych corocznie wydaje
zalecenia dotyczące wskazań do użycia szczepionek przeciw grypie.
I. Zalecenia kliniczne – WHO zaleca zaszczepienie się wszystkim osobom od 6 miesiąca
życia. Wskazuje ponadto na grupy dużego ryzyka, narażone na wystąpienie powikłań
pogrypowych. Są to m.in. dzieci, kobiety w ciąży, osoby z niedoborami odporności, po
przeszczepach narządów, przewlekle chorzy, osoby powyżej 50 roku życia, a także
osoby otyłe o indeksie BMI > 40.
II. Wskazania epidemiologiczne do zaszczepienia obejmują głównie pracowników
sektora zdrowotnego, członków rodzin osób występujących w grupie zwiększonego
ryzyka oraz pracowników służb publicznych.
Osoby, które mogą przenosić grypę na inne z grup dużego ryzyka oraz osoby zdrowe
mogące stanowić pośrednie źródło zakażenia dla grupy dużego ryzyka. W tym celu
zaleca się także szczepienie:
●
wszystkich pracowników medycznych – lekarzy, pielęgniarek i pozostałego personelu
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku- 2 / 4 -
13.09.2016
3
●
●
●
●
szpitali
i ośrodków lecznictwa otwartego, pogotowia ratunkowego
pracowników domów spokojnej starości oraz zakładów opieki zdrowotnej, którzy
kontaktują się z pensjonariuszami lub chorymi (w tym także dziećmi), zapewniających
opiekę domową pacjentom z grup wysokiego ryzyka
członków rodzin osób należących do grup wysokiego ryzyka (osoby w wieku 65 lat i
więcej, po przeszczepach, osoby z AIDS i dzieci poniżej 2. r. ż.)
domowych opiekunek dzieci będących w wieku 0-59 m. ż.
pracowników służb publicznych, np. konduktorów, kasjerów, policjantów, wojsko,
nauczycieli, przedszkolanki, dziennikarzy, pracowników budowlanych, ekspedientów itp.
PRZECIWWSKAZANIA DO SZCZEPIEŃ PRZECIWKO GRYPIE
●
●
●
anafilaktyczna nadwrażliwość na białko jaja kurzego lub antybiotyki aminoglikozydowe
używane w procesie produkcji lub inne składniki szczepionki
ostre choroby gorączkowe
zespół Guillain-Barre stwierdzony w okresie 6 tygodni po poprzednim szczepieniu
przeciwko grypie
SKUTECZNOŚĆ SZCZEPIEŃ
Ograniczenie zachorowań na grypę można osiągnąć przez: profilaktykę, czyli przede
wszystkim szczepienia. Profilaktyka zdrowotna prowadzona z zastosowaniem
szczepień ochronnych jest zatem głównym narzędziem pozwalającym na minimalizację
negatywnych skutków wywołanych przez tę chorobę.
Wg WHO szczepionki przeciw grypie oferują ochronę rzędu 70-90% w przypadku
optymalnego dopasowania do szczepów wirusów krążących w populacji zdrowych
dorosłych. Dzięki szczepieniom u osób starszych można zredukować liczbę
hospitalizacji z powodu grypy o 25-39% oraz śmiertelność podczas sezonów
epidemicznych grypy o 39-75%. Przegląd badań naukowych wskazuje, że u dzieci w
wieku od 6 miesięcy do 16 lat przeciętna skuteczność szczepionek wynosi 65%, a u
dzieci poniżej 18 roku życia – 59%. W zapobieganiu grypie niekwestionowaną rolę
odgrywają szczepienia.
W Polsce w porównaniu z innymi krajami
rozpowszechnienie szczepień przeciw grypie jest niewielkie. Sezon szczepień zaczyna
się we wrześniu oraz październiku i trwa do okresu wiosennego. Szczepienie sezonowe
jest jednorazowe, a działanie leku chroni organizm przez cały rok. Jak wynika z
rekomendacji Komisji Europejskiej, zaszczepionych przeciwko grypie powinno być
około 75% populacji w wieku 65+. Zalecenia te powinny być wprowadzone w kraju
najpóźniej do sezonu grypowego na przełomie lat 2014/2015.
POWIKŁANIA POSZCZEPIENNE
Skład corocznie wybieranych szczepionek dostosowywany jest do podtypu wirusa,
który aktualnie panuje w danym kraju w trakcie sezonu grypowego. W związku z
procesem szczepień niemożliwe jest całkowite wyeliminowanie ryzyka oraz powikłań,
mogących pojawić się po szczepieniu.
Powikłania, które mogą wystąpić po szczepieniu to m.in. pojawienie się złego
samopoczucia, wzrost temperatury ciała, poczucie rozbicia, a także zaczerwienienie z
możliwym naciekiem zapalnym w miejscu podania szczepionki przeciwgrypowej. Inną
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku- 3 / 4 -
13.09.2016
4
kategorią powikłań są reakcje alergiczne związane z uczuleniem osoby zaszczepionej
na poszczególne składniki szczepionki. Mogą do nich należeć obrzęki obejmujące
twarz, kończyny i okolice stawów, napady astmy oskrzelowej, a także wstrząs
anafilaktyczny. Rzadkim (1-2 zachorowania na 100 tys. osób w skali roku), jednakże
możliwym powikłaniem, jest choroba neurologiczna, zespół Guillaina-Barrégo,
charakteryzujący się niedowładem kończyn dolnych, mięśni twarzy, a także bólami
stóp. U większości chorych objawy ustępują całkowicie po kilku tygodniach.
Stwierdzono ponadto, że ryzyko wystąpienia tej choroby było prawie 10 razy większe
po zachorowaniu na grypę niż po szczepieniu przeciwko grypie sezonowej.
W związku z możliwymi powikłaniami, przed zaszczepieniem konieczna jest
kwalifikacja zezwalająca na takie działanie, przeprowadzana przez lekarza pierwszego
kontaktu. Należy zwrócić uwagę na miejsce zaszczepienia, by móc szybko zareagować
w razie wystąpienia reakcji alergicznej.
W ostatnich latach nastąpił
znaczny postęp wiedzy w dziedzinie wakcynologii, który przejawia się wprowadzaniem
skuteczniejszych i bezpieczniejszych preparatów szczepionkowych. Bilans ryzyka
działań niepożądanych i korzyści zdecydowanie przemawia więc za zaleceniem
szczepień przeciwko grypie.
Brzesko, 18. 09. 2013
Danuta Pabian
Specjalista ds. epidemiologii
Bibliografia:
●
●
●
●
●
●
Brydak L. Znaczenie zakażeń wirusem grypy w populacji polskiej.Int. Rev. Allergol. Clin.
Immunol. Family Med., 2013; Vol. 19, No. 1
Brydak L., Romanowska M., Radzikowski A. Steciwko A., Polskie Standardy profilaktyki i
leczenia grypy. Rekomenduje Krakowy Ośrodek ds. Grypy, PZH Polskie Towarzystwo
Medycyny Rodzinnej Wydanie III uaktualnione i rozszerzone. Warszawa 2007
Van Essen GA, Palache AM, Forleo E, Fedson DS. Influenza vaccination in 2000:
recommendations and vaccine use in 50 developed and rapidly developing countries.
Vaccine. 2003 May 1;21(16):1780-5
Jefferson T., Smith S., Demicheli A., Harnden A., Rivetti C. Assessment of the efficacy
and effectiveness of influenza vaccines in healthy children: systematic review. The
Lancet, 2005; 365: 773-780.
Zalicki Ł., Koszty grypy w Polsce, Bilans kosztów i korzyści szczepień. Warszawa 16
kwietnia 2013r.
Narodowy Program Zwalczania Grypy – Raport Styczeń 2013r.
Ulotka w formie *.jpg
Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Brzesku- 4 / 4 -
13.09.2016