historia rosji

Nazwa przedmiotu:
HISTORIA ROSJI
Kod:
Rok studiów:
II, studia niestacjonarne, 3-letnie licencjackie I stopnia
Semestr:
3, 4
Typ zajęć:
wykład
Liczba godzin:
36h wykładu
Punkty ECTS:
7
Osoba prowadząca:
dr Bartłomiej Garczyk
Poziom kursu:
średniozaawansowany
Język wykładowy:
polski
Wymagania wstępne:
zainteresowania historyczno-kulturologiczne
Metody oceny:
aktywny udział w zajęciach, egzamin końcowy
Treści przedmiotu:
Historia Rosji (X – XXI w.). Charakterystyka i periodyzacja
dziejów Rusi Kijowskiej, Rusi Moskiewskiej, Imperium
Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Federacji Rosyjskiej.
1.
Ruś Kijowska
-Ruś w okresie przedpaństwowym;
-Powstanie państwa – teoria normańska i antynormańska;
-Zarys dziejów politycznych Rusi Kijowskiej – proces
konsolidacji państwa, pierwsi władcy;
-Chrzest Rusi;
-Ostatnie lata jedności.
2.
Rozdrobnienie feudalne Rusi
-Podział dzielnicowy państwa – zasada pryncypatu i senioratu;
-Wojny wewnętrzne;
-Mozaika księstw i ich dzieje;
-Republika Nowogrodzka.
3.
Najazd Mongolski
-Zwierzchnictwo mongolskie nad Rusią
-Ruś po najeździe mongolskim.
4.
Ruś Moskiewska
-Rywalizacja Moskwy i Tweru;
-Wzrost potęgi Moskwy;
-Osłabienie Złotej Ordy;
-Proces zjednoczenia ziem wielkoruskich;
-Zrzucenie zwierzchnictwa mongolskiego.
5.
Panowanie Iwana Groźnego
-Reformy wewnętrzne;
-Polityka zagraniczna i ekspansja terytorialna – likwidacja
chanatów i wojna o Inflanty (1558 – 1583);
-Oprycznina.
6.
Wielka smuta
-Borys Godunow;
-Dymitriady;
-Wojna z Polską;
-Koniec smuty.
7.
Panowanie nowej dynastii
-Michał Romanow i jego następcy;
-Reforma Nikona;
-Powstanie Chmielnickiego;
-Bunt miedziany i powstanie Stiepana Razina.
8.
Piotr I
-Regencja Zofii;
-Pierwsze lata panowania;
-Wojna Północna 1700 - 1721;
-Reformy;
-Petersburg;
-Okres przewrotów pałacowych.
9.
Panowanie Katarzyny II
-Piotr III;
-Polityka wewnętrzna;
-Powstanie Pugaczowa;
-Polityka zagraniczna;
-Wojny z Turcją i rozbiory Polski;
-Niemcy w Rosji;
-Paweł I.
10.
Aleksander I – car liberał?
-Reformy;
-Wojna 1812 roku i jej następstwa;
-Powstanie dekabrystów;
-Ruch rewolucyjny w Rosji – rewolucjoniści szlacheccy,
raznoczyńcy, narodnictwo, terroryzm.
11.
Panowanie Mikołaja I
-Teoria oficjalnej ludowości;
-Wojna Krymska 1853 – 1856.
12.
Aleksander II – car reformator
-Wiosna posewastopolska;
-Manifest z 19 lutego 1861 r. i reforma agrarna;
-Reformy lat 1864 – 1874;
-Rosja po zniesieniu poddaństwa;
-Rozwój kapitalizmu w Rosji i powstanie ruchu robotniczego;
-Polityka zagraniczna;
-Carobójstwo;
-Kontrreformy Aleksandra III.
13.
Rządy Mikołaja II
-Wojna z Japonią;
-Rewolucja 1905 roku i jej następstwa;
-Powstanie konstytucjonalizmu rosyjskiego;
-Duma państwowa i działalność partii politycznych;
-Stołypin;
-Rosja podczas I wojny światowej.
14.
Rok 1917
-Rewolucja lutowa i obalenie caratu;
-Dwuwładza – działalność Rządu Tymczasowego i Rady
Delegatów Robotniczych i Żołnierskich;
-Rewolucja październikowa czy przewrót bolszewicki?
15.
Pierwsze lata władzy radzieckiej
-Powstanie Rady Komisarzy Ludowych;
-Dekrety;
-Czerwony terror;
-Wojna domowa;
-Komunizm wojenny;
-NEP;
-Powstanie ZSRR – radziecki federalizm;
-Radziecka polityka narodowościowa lat 20. i 30.;
-Polityka zagraniczna Rosji Radzieckiej;
-Konstytucje radzieckie;
-Lenin a kultura;
-Bolszewicy wobec religii;
-Śmierć Lenina.
16.
Stalinizm
-Walka o władzę po śmierci Lenina;
-Kolektywizacja i industrializacja;
-Wielki głód na Ukrainie;
-Czystki i terror;
-Stalinowska polityka narodowościowa;
-Gułag.
17.
Wielka Wojna Ojczyźniana
-17 września 1939, Blitzkrieg;
-Oblężenie Leningradu;
-Obrona Moskwy;
-Znaczenie Stalingradu i operacji kurskiej;
-Wielka Wojna Ojczyźniana w optyce społeczeństwa
radzieckiego;
-Zwycięska koalicja antyfaszystowska – Teheran, Jałta,
Poczdam.
18.
Rządy Chruszczowa
-Śmierć Stalina;
-XX Zjazd i jego następstwa;
-Odwilż i destalinizacja;
-Reformy.
19.
Epoka zastoju – Breżniew i jego następcy
-Realny socjalizm i epoka zastoju – na drodze ku stagnacji i
zapaści; era „gerontokracji”;
-homosovieticus;
-Zimna wojna i detente;
-Doktryna Breżniewa;
-Jurii Andropow i Konstantin Czernienko.
20.
Gorbaczow i upadek ZSRR
-Pierestrojka, głasnost, uskorienie;
-„Gorbimania” i świat zachodni;
-Jesień ludów;
-Rozpad ZSRR.
21.
Powstanie Federacji Rosyjskiej
-Rządy Jelcyna;
-Reformy Gajdara i ekonomiczne perturbacje państwa
rosyjskiego;
-WNP;
-Kryzysy polityczne;
-Blaski i cienie Rosji Putina: ku idei mocarstwa
pragmatycznego.
Cele i efekty kształcenia:
Student powinien znać podstawowe wydarzenia historyczne
dotyczące wewnętrznej i zagranicznej polityki Rosji w okresie
średniowiecza oraz czasach nowożytnych i najnowszych. Umieć
umiejscowić te wydarzenia na osi czasowo – chronologicznej
oraz dostrzegać na zasadzie przyczynowo – skutkowej związki
pomiędzy poszczególnymi wydarzeniami.
.
Literatura zalecana:
Podręczniki akademickie:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Wrocław 2005;
Bazylow L., Historia Rosji, t. 1-2, Warszawa 1983;
Heller M., Historia Imperium Rosyjskiego, Warszawa 2002;
Heller M., Niekricz A., Utopia u władzy. Historia Związku Sowieckiego,t. 1-2;
Ochmański J., Dzieje Rosji do roku 1861, Poznań 1981;
Riasanovsky N. V., Steinberg M. D., Historia Rosji, Kraków 2009;
Smaga J., Rosja w XX stuleciu, Kraków 2002;
Smaga J., Narodziny i upadek imperium. ZSRR 1917 – 1991, Kraków 1992;
Smoleń M., Stracone Dekady. Historia ZSRR 1917 – 1991, Warszawa 1994;
Pozostała literatura:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
Andrusiewicz A., Carowie i cesarze Rosji. Szkice biograficzne, Warszawa 2001;
Appelbaum A., Gułag, Warszawa 2005;
Bazylow L., Historia nowożytnej kultury rosyjskiej, Warszawa 1986;
Bratkowski S., Pan Nowogród Wielki, Warszawa 1999;
Brązkiewicz B., Psychiatra radziecka jako instrument wali z opozycją polityczną w latach
1918 – 1984, Toruń 2004;
Ciesielski S., Hryciuk G., Srebrakowski A., Masowe deportacje ludności w Związku
Radzieckim, Toruń 2004;
Conquest R., Wielki terror, Warszawa 1997;
Czerska D., Borys Godunow, Wrocław 1988;
Czerska D., Dymitr Samozwaniec, Wrocław 2004;
Duczko W., Ruś Wikingów, Warszawa 2007;
Figes O., Taniec Nataszy. Z dziejów kultury rosyjskiej, Warszawa 2007;
Figes O., Tragedia Narodu. Rewolucja rosyjska 1891-1924, Wrocław 2009;
Figes O., Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, Warszawa 2008;
Furier A., Dekada Jelcyna. Uwarunkowania przemian społecznych i politycznych 1991-2000,
Szczecin 2003;
Gieysztor A., Mitologia Słowian, Warszawa 2006;
Głosek M., (red.), Katyń w świetle badań terenowych 1994 – 1995, Toruń 2003;
Gorbaczow M., Przebudowa i nowe myślenie, Warszawa 1988;
Graczow A., Gorbaczow, Warszawa 2003;
Grekow B., Ruś Kijowska, Warszawa 1955;
Gumilow L., Od Rusi do Rosji, Warszawa 2004;
Heller M., Siódmy sekretarz. Blaski i nędza Michaiła Gorbaczowa, Lublin 1993;
Hrycak J., Historia Ukrainy 1772 -1999. Narodziny nowoczesnego narodu, Lublin 2000;
Jaśkiewicz L., Absolutyzm rosyjski w dobie rewolucji 1905-1907, Warszawa 1982;
Kaczmarczyk J., Bohdan Chmielnicki, Wrocław 2007;
25. Kłoczowski J., (red.), Chrześcijaństwo Rusi Kijowskiej, Białorusi, Ukrainy i Rosji. (X-XVII
wiek), Kraków 1997;
26. Kapuściński R., Imperium, Warszawa 2001;
27. Kijas A., Petersburg. Kartki z dziejów miasta, Poznań 2003;
28. Kijas A., Chrzest Rusi, Poznań 2006;
29. Lincoln W. B., Mikołaj I, Warszawa 1988;
30. Łukawski Z., Historia Syberii, Wrocław 1981;
31. Malendowski W., Zimna wojna. Sprzeczności, konflikty i punkty kulminacyjne w radziecko –
amerykańskiej rywalizacji, Poznań 1994;
32. Malia M., Sowiecka tragedia. Historia komunistycznego imperium rosyjskiego 1917 – 1991,
Warszawa 1998;
33. Marciniak W., Rozgrabione Imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji
Rosyjskiej, Kraków 2001;
34. Maryański A., Związek Radziecki, zarys geografii ekonomicznej regionów, Warszawa 1979;
35. Miedwiediew R., Chruszczow. Biografia polityczna, Warszawa 1990;
36. Miedwiediew R., Ludzie Stalina, Warszawa 1989;
37. Miedwiediew R., Pod osąd historii, t 1-2, Warszawa 1990;
38. Mucha B., Słownik władców ruskich i rosyjskich, Piotrków Trybunalski 2001;
39. Mucha B., Historia literatury rosyjskiej, Wrocław 2002;
40. Mucha B., Dzieje cenzury w Rosji, Łódź 1994;
41. Marples D. R., Historia ZSRR od rewolucji do rozpadu, Wrocław 2006;
42. Ochmański J., Historia Litwy, Wrocław 1990;
43. Pipes R., Rosja carów, Warszawa 2006;
44. Pipes R., Rewolucja Rosyjska, Warszawa 2006;
45. Pipes R., Rewolucja Rosyjska. Trzy pytania, Warszawa 2007;
46. Pipes R., Rosja bolszewików, Warszawa 2005;
47. Pipes R., Rosja, komunizm i świat. Wybór esejów, Kraków 2002;
48. Pipes R., Rosyjscy malarze Pieriedwiżnicy, Warszawa 2008;
49. Radziński E., Aleksander II. Ostatni wielki car, Warszawa 2005;
50. Radziński E., Jak naprawdę zginął car Mikołaj II, Warszawa 1994;
51. Radziński E., Rasputin, Warszawa 2000;
52. Rybakow B., Pierwsze wieki historii Rusi, Warszawa 1983;
53. Scott S., Romanowowie wczoraj i dziś, Warszawa 1994;
54. Serczyk W. A., Katarzyna II. Carowa Rosji, Wrocław 1989;
55. Serczyk W. A., Iwan Groźny, Wrocław 1986;
56. Serczyk W. A., Historia Ukrainy, Wrocław 2004;
57. Serczyk W. A., Piotr Wielki, Wrocław, 2003;
58. Serczyk W. A., Poczet władców Rosji. Romanowowie, Wydawnictwo Puls 1992;
59. Słownik starożytności słowiańskich, Wrocław 1965;
60. Sobczak J., Mikołaj II - ostatni car Rosji, Warszawa 2009;
61. Śliwowska W., Mikołaj I i jego czasy, Warszawa 1965;
62. Tichomirow M. N., Russkoje lietopisanie, Moskva 1979;
63. Tichomirow M. N., Rosja średniowieczna na szlakach międzynarodowych, w XIV i XV wieku,
Warszawa 1976;
64. Tomaszewski J., Europa Środkowo-Wschodnia 1944 – 1968. Powstanie, ewolucja i kryzys
realnego socjalizmu, Warszawa 1992;
65. Trocki L., Zdradzona rewolucja, Warszawa 1991;
66. Walicki A., Zarys myśli rosyjskiej, Kraków 2005;
67. Wilk M., Petersburg. Historia stara i nowa, Łódź 2003;
68. Williams B., Lenin, Wrocław 2000;
69. Wiśniewski G., Moskwa. Portret, przewodnik, dzieje, zabytki, kultura, Toruń 2008;
70. Wojna R., Wielki świat nomadów. Między Chinami a Europą, Warszawa 1983;
71. Zołotowski J., (red.), Rosja XX wiek. Od utopii komunistycznej do rzeczywistości
globalistycznej, Kraków 2004.
Źródła:
1. De Custine M., Listy z Rosji, Kraków 1989;
2. Diekrety sovetskoj vlasti, Moskva;
3. Jakubowski W., Łużny R., Literatura Staroruska wiek XI – XVII. Antologia, Warszawa
1971;
4. Jurkiewicz J., Historia ZSRR 1917 – 1977. Wybór źródeł, Poznań 1979;
5. Moskwa w rękach Polaków. Pamiętniki dowódców i oficerów garnizonu polskiego w
Moskwie w latach 1610 – 1612, Kryspinów 1995;
6. O kulcie jednostki i jego następstwach. Referat I Sekretarza KC KPZR tow. N. S.
Chruszczowa na XX Zjeździe KPZR 25 lutego 1956 r.; Warszawa 1956;
7. Pamiętniki cesarzowej Katarzyny II, przez nią same pisane, Kraków 1980;
8. Possevino A., Moscovia, Warszawa 1988;
9. Powieść minionych lat. Przełożył i opracował F. Sielicki, Wrocław 1999;
10. Rasputin M., Rasputin. Dlaczego? Wspomnienia córki, Warszawa 2008;
11. Reed J., Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem, Warszawa 1970;
12. Słowo o Bogu i człowieku. Myśl religijna Słowian Wschodnich doby staroruskiej. Wybrał,
przełożył i opracował R. Łużny, Kraków 1995;
13. Słowo o wyprawie Igora. Przełożył Julian Tuwim, Warszawa 1985;
14. Słowo o wyprawie Igora. W opracowaniu Antoniny Obrębskiej – Jabłońskiej, Warszawa
1954;
15. Swianiewicz S., W cieniu Katynia, Warszawa 1990;
16. Tichomirow M. N., Chrestomatia po istorii SSSR, Moskva 1960;
17. Wells H. G., Rosja we mgle, Warszawa 1961;
18. Wojciechowski M., Purc J., Wybrane teksty źródłowe do historii narodów ZSRR: (1801 –
1945), Toruń 1975;
19. Żółkiewski S., Początek i progres wojny moskiewskiej, Wrocław 2003.
Prasa:
−
−
−
−
−
Slavia Orientalis;
Voprosy Istorii;
Istorija SSSR – Otieczestwiennaja Istorija;
Kwartalnik Historyczny;
Przegląd Historyczny;