Cukrzyca - NetPrace.pl

x60Marta Buszewicz
Cukrzyca
1. Czym jest cukrzyca?
Diabetes mellitus – cukrzyca – jest jedną z najczęściej występujących chorób. Obecnie na
całym świecie żyją miliony chorych na cukrzycę. Najczęściej są to osoby dorosłe, często w
starszym wieku. Choroba ta występuje na każdym kontynencie, chociaż najwięcej
zachorowań stwierdza się w północnej części kuli ziemskiej. W Stanach Zjednoczonych
cukrzycę rozpoznano u ponad 12 milionów obywateli. Cukrzyca jest przewlekłą chorobą
przemiany materii, w której dochodzi do zwiększenia stężenia glukozy we krwi (poziomu
cukru).
2. Różne rodzaje cukrzycy:
1
 Cukrzyca insulinożerna typ I – bezwzględny brak insuliny, zachorowania przed 40
rokiem życia
 Cukrzyca insulinożerna typ II – duża insulinoodporność tkanek, zachorowania po 40
roku życia, skojarzona z otyłością
 Cukrzyca wtórna – charakteryzuje ją zwiększenie stężenia glukozy we krwi, oraz
występowanie glukozy w moczu
 Cukrzyca ciężarna – cukrzyca powstająca w czasie ciąży, mijająca po porodzie
 Upośledzenie tolerancji glukozy – nieco wyższe niż u osób zdrowych stężeniu glukozy
we krwi
3. Co powoduje cukrzycę?
U podłoża cukrzycy leżą różnorodne przyczyny. W rzadkich przypadkach do rozwoju
cukrzycy prowadzić mogą choroby takie jak rak trzustki lub pewne zaburzenia hormonalne,
jak również wszystkie czynniki uszkadzające trzustkę, takie jak długotrwałe nadużycie
alkoholu czy niektóre leki. Jednakże w większości przypadków przyczyny cukrzycy pozostają
nieznane.
 Cukrzyca typu I – większość ekspertów twierdzi, iż jej przyczyna mogą być dziedziczone,
nieprawidłowe geny, wirusy, atakujący produkujące insulinę komórki beta trzustki oraz
wpływ środowiska, w którym żyjemy
 Cukrzyca typu II – przede wszystkim związana jest z otyłością, jest ona prawdopodobnie
największym czynnikiem ryzyka zachorowania na cukrzyce typu II, ponadto wpływy
dziedziczne, zła dieta (produkty „nienaturalne”), nadużywanie niektórych leków, stres,
wielokrotne ciąże, dodatkowe choroby oraz starzenie się organizmu.
4. Rozpoznanie cukrzycy.
Zdarza się tak, że do lekarza opieki podstawowej kieruje chorych okulista. Dzieje się tak
dlatego, ponieważ badanie dna oka pozwala wykryć wczesne objawy tak zwanej retinopatii
cukrzycowej – wywoływane cukrzycą zmiany w drobnych naczyniach krwionośnych.
Pacjenta kieruje się na badania poziomu glukozy we krwi i moczu. Przekraczający normę
wynik obu lub jednego z tych badań może wystarczyć lekarzowi do potwierdzenia
podejrzenia cukrzycy. Ponieważ zdarza się, że cukrzyca insulinożerna występuje dość nagle,
niektórzy chorzy trafiają do szpitala, gdzie przeprowadza się badania diagnostyczne i
stabilizuje stan chorego. Chorzy na te postać cukrzycy po opuszczeniu szpitala pozostają na
ogół pod stałą opieką diabetologa.
5. Objawy.
Istnieją pewne nieomylne objawy cukrzycy. Obejmują one:
 Nadmierne oddawanie moczu i pragnienie, prowadzące czasami do odwodnienia
 Szybszą utratę wagi ciała, często pomimo stałego uczucia głodu i spożywania nadmiernej
ilości pokarmów
 Wysoki poziom cukru we krwi
 Uczucie osłabienia i zmęczenia
 Osłabienie ostrości wzroku
 Zaburzenia czynności płciowych
Inne objawy:
 Drętwienie lub mrowienie w kończynach
2




Uczucie ciężkości nóg
Zawroty głowy
Wolne gojenie się ran lub trudne do wyleczenia infekcje
Temperatura ciała poniżej normy
Objawy cukrzycy typu I i II są zwykle podobne, chociaż istnieją pewne różnice w sposobie
ich występowania. Cukrzyca typu II rozwija się stopniowo, często na przestrzeni lat. Czasami
choroba nie daje żadnych objawów aż do późnego okresu jej trwania. Typu I, z drugiej strony,
rozpoczyna się gwałtownie. Chorzy to ludzie młodzi i zwykle szczupli, u dzieci może on
dawać objawy podobne do występujących w grypie lub zapaleniu żołądka i jelit, takie jak
nudności, wymioty, bóle brzucha.
6. Leczenie.
Leczenie dietą: polega na odżywianiu się zdrowo i racjonalnie. Spożywanie większej ilości
produktów zdrowych, a ograniczenie tych mniej korzystnych dla organizmu. Obowiązuje ono
wszystkich chorych na cukrzycę, bez względu na typ. W cukrzycy insulinożernej niekiedy
sama dieta prowadzi do uregulowania glikemii.
Dla umożliwienia dobrej kontroli poziomu cukru posiłki trzeba skoordynować z
wstrzyknięciami insuliny.
 Regularne posiłki: przyczyniają się do tego, że o wiele łatwiej jest utrzymać pożądany
poziom glukozy.
 Utrzymywanie optymalnej wagi ciała: osobom ze świeżo rozpoznaną cukrzycą radzi się,
by schudły. Gdy już przywyknie się do nowego sposobu jedzenia, najprawdopodobniej
nietrudno będzie utrzymać prawidłową wagę.
 Różnorodna dieta: oznacza to spożywanie właściwych i urozmaiconych produktów, a
ograniczenie tych szkodliwych. Dieta powinna składać się z odpowiednich węglowodanów,
tłuszczy, błonnika, białek, ograniczenia soli oraz spożycia większej ilości witamin i
pierwiastków mineralnych.
Leczenie farmakologiczne: osoby chore na cukrzycę insulinożerną potrzebują codziennych
wstrzyknięć insuliny, a także wymagają odpowiedniej formy leczenia farmakologicznego.
 są cztery główne grupy doustnych leków dla osób z cukrzycą insulinożerną: pochodne
sulofonylomocznika, biguanidy, akarboza i tiazolidynodiony.
 Lekiem nie stosowanym doustnie jest insulina, wstrzykuje się ją, ponieważ jest to jedyna
skuteczna metoda wprowadzenia jej do krwioobiegu.
Rodzaje insuliny:
 Insulina krótko działająca
 Insulina długo działająca
 Insulina średnio – długo działająca
7. Powikłania cukrzycy.
Zdarza się, że pacjenci chorzy na cukrzycę tracili wzrok, przeszli amputację, wymagali
dializy nerkowej lub znosili jakieś inne okropne cierpienia. Zdarza się to w nielicznych
przypadkach, ale obawa wiadomą jest fakt, że większość chorych może ulec najgorszym
powikłaniom tej choroby. Istnieją przekonywujące dowody sugerujące, iż konsekwentne
utrzymywanie prawidłowego poziomu glukozy może opóźnić występowanie wielu powikłań i
3
zminimalizować ich skutki, kiedy już występują. Kontrola taka może nawet całkowicie
zapobiec ich występowaniu.
Statystyki dotyczące powikłań cukrzycy są ponure. Ponieważ cukrzyca związana jest z
zaburzeniami najbardziej fundamentalnych procesów metabolicznych, to dotyczy ona
praktycznie wszystkich układów w organizmie. Co więcej, jej efekty kumulują się, co
oznacza, że im dłużej trwa choroba, tym większe są szanse występowania jednego lub kilku
powikłań. Cukrzyca jest najczęstszą przyczyną ślepoty u dorosłych i znajduje się na 6 miejscu
jako bezpośrednia przyczyna śmierci. Ponadto cukrzyca odpowiedzialna jest za 50%
wykonywanych amputacji i 25% wszystkich niewydolności nerek.
W większości przypadków objawy powikłań cukrzycy są niewielkie lub występujące dopiero
wtedy, kiedy powikłania te są znacznie zaawansowane.
Ryzyko wystąpienia powikłań jest zazwyczaj większe u ludzi z cukrzyca typu I,
przypuszczalnie dlatego, iż chorują zwykle od dłuższego czasu. Powikłania najczęstsze są u
ludzi, którzy chorowali na cukrzycę od 15 – 20 lat lub dłużej.
8. Jak żyć z cukrzycą?
Sport.
Osoba, która planuje zajęcia sportowe, może wcześniej zmodyfikować dietę i dawkę leków.
W zależności od intensywności wysiłku dawkę insuliny trzeba nieraz zmniejszać aż do
połowy. Nie ma powodu by chory nie uprawiał żadnych sportów, pod warunkiem zachowania
rozsądnych środków ostrożności. W sportach wyczynowych istnieją specjalne zasady i
ograniczenia dla chorych na cukrzycę i dla własnego bezpieczeństwa należy ich przestrzegać.
Imprezy towarzyskie.
Chorzy na cukrzyce mogą bawić się gdzie chcą i nie gorzej niż osoby zdrowe. Główny
problem polega na tym, że posiłek zjedzą zapewne później niż zazwyczaj, będzie to jedzenie
inne niż zwykle i być może będą długo tańczyć. Jeśli przyjmują insulinę, muszą wziąć te
czynniki pod uwagę i poczynić pewne modyfikacje. Dla osób leczonych skojarzoną insuliną
szybko i średnio długo działającą najlepszym rozwiązaniem jest zastąpienie wieczornej dawki
średnio długo działającej insuliny mniejszą dawka szybko działającej.
Podróżne.
Cukrzyca nie ogranicza możliwości podróżowania. Jeśli chory wybiera się w odległy lub
trudno dostępny rejon, potrzebne są specjalne środki ostrożności. Problem może stanowić
przekraczanie stref czasowych. Każdą długa podróż trzeba starannie zaplanować, najlepiej z
pomocą lekarza. Trzeba pamiętać, że podróż na zachód wydłuża dzień, a podróż na wschód
go skraca.
Ciążą.
Cukrzyca nie stanowi przeciwwskazania do urodzenia dziecka. Jeśli chora w najbliższym
czasie planuje ciąże powinna przedtem jak najlepiej wyrównać glikemię, zaleca się tez
spożywanie kwasu foliowego. Są duże szanse, że poród będzie fizjologiczny, choć niektóre
kobiety wymagają cesarskiego cięcia.
Literatura:
1. Rudy W. Bilous: “Poradnik medyczny: Cukrzyca”, Warszawa 2000, Wydawnictwo Wiedza
i Życie
4
2. E. Pańkowska, S. Pawełczak: „Cukrzyca bez porażek”, Warszawa 1999, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL
3. N. Tannenhaus: „Jak żyć z cukrzycą”, Kraków 1992
4. J.
Tatoń:
„Cukrzyca”,
Warszawa
1994,
Wydawnictwo
Lekarskie
PZWL
5