Patomorfologia Patomorfologia wykład 29 zakażenia OUN drogi

08.06.2015
Patomorfologia wykład 29
Patomorfologia
Wykład 29
•  patologia wybranych chorób układu
nerwowego:
–  zakażenia wirusowe OUN,
–  encefalopatie gąbczaste,
–  pierwotne choroby mieliny
–  choroby zwyrodnieniowe układu nerwowego
prof hab. n. med. Andrzej Marszałek
drogi zakażenia
•  krwiopochodna:
–  tętnice (!)
–  żyły (skóra twarzy!)
zakażenia OUN
•  bezpośrednia implantacja:
–  uraz,
–  jatrogenne
•  lokalne:
– 
– 
– 
– 
zatoki,
wyrostki sutkowate,
zapalenie ucha środkowego,
osteomyelitis
•  wzdłuż nerwów:
–  wirusy (np. herpes simplex, wścieklizna)
meningitis
•  Proces zapalny w oponach + PMR (CSF)
•  PMR jak medium hodowlane → łatwy rozsiew
•  PMR - norma:
–  glukoza
→ 40 - 70 mg%
–  białko → 20-45mg%
–  leukocyty:
•  całość < 4 kom / mm3
•  komórki:
–  limfocyty - 60-70%
–  monocyty - 30-50%
–  neutrofile - 1-3%
ostre limfocytowe zapalenie opon
→ nonbacterial, aseptic, wirusowe
•  przyczyny:
–  znane w 70%
–  enterowirusy
• 
• 
• 
• 
• 
• 
nonparalytic poliomyelitis (80%),
echovirus,
coxsackie virus
mumps virus,
EBV,
HSV-2.
1
08.06.2015
ostre limfocytowe zapalenie opon
morfo:
•  makro:
–  czasem obrzęk
ostre limfocytowe zapalenie opon
,,Chemiczne” – np. jako następstwo pęknięcia
epidermoid cyst
•  klin:
•  mikro:
–  bz,
–  lub niewielkie nacieki limfocytów
•  leczenie
–  objawowe (zwykle samoograniczająca choroba)
•  rokowanie → dobre
HSV encephalitis
•  najczęstsza przyczyna poza epidemiami
~10% przypadków
•  ~3 przypaków/milion/rok
•  K=M
•  w każdym wieku
–  mniej nasilone niż bakteryjne
–  podrażnienie opon
–  zaburzenia świadomości
–  ↑neutrofilów
↑ białka
HSV encephalitis
•  niezależnie od zakażenia innych okolic ciała
•  HSV1 è ponad 90%
•  HSV2 głównie u noworodków (+ rzadko u
starszych z upośledzeniem odporności)
–  najczęsciej u dzieci (~30%) [poważne] i starszych
•  ~50% przypadków 50+
HSV encephalitis
•  Viral inclusions are rarely seen
•  immunostaining (+) HSV
Varicella-Zoster Virus (VZV)
•  wirus DNA (tylko ludzie)
•  po zakażeniu efekt cytopatyczny
•  pierwotne zakażenie VZV → chickenpox → okres
utajony → reaktywacja wirusa → Herpes zoster
(półpasiec);
• 
2
08.06.2015
Varicella-Zoster Virus (VZV)
Herpes zoster
VZV zakażenie OUN →
•  varicella (b. rzadko 0,1 – 0,75%):
•  ataxia móżdżkowa (1/4000 przypadków)
•  nudności, wymioty, ból głowy, drażliwośc, gorączka
•  Objawy samoustępujące (tygodnie)
•  encephalitis (śmiertelność: 30%)
•  głównie: w upośledzeniu odpornosci, starsi z rozsianą
chorobą
•  postać oczna (30% przypadków)
•  + contralateral hemiplegia
•  mechanizm: ?;
•  mechanizm: bezpośrednie działanie wirusa (?),
immunologiczne (?)
•  myelitis (rzadko: 1/1250 cases)
•  mechanizm:
–  Wirus uszkadza duże naczynia? OUN,
–  bezpośrednia inwazja wirusa,
–  vasculitis (→ martwiza z niedokrwienia), immunologiczne zm?
•  inne: multifocal leukoencephalopathy, polyradiculitis
(Guillain-Barre syndrome), przewlekłe bóle nerwów
czaszkowych oraz obwodowych
VZV in utero
a)  zanik kory – zwykle z upośledzeniem umysłowym +
choroby z drgawkami,
b)  ogniskowo zwapnienia w istocie białej i szarej
(mózg, pień mózgu, móżdżek)
c)  nacieki zapalne + glioza
Epstein-Barr Virus (EBV)
•  DNA, (Herpesvirus family),
•  Po zakażeniu powikłania w OUN u 5%:
–  meningoencephalitis, encephalitis*, cerebritis*, Guillain-Barre
syndrome, transverse myelitis, and neuropsychiatric syndromes
(*głównie w ostrej fazie mononukleozy)
•  mechanizm: ?,
•  mikro:
–  mufki okołonaczyniowe
–  obrzęk + demielinizacja
Cytomegalovirus (CMV)
•  DNA (Herpesvirus family)
•  powikłania w OUN głównie po zakażeniu w okresie
okołoporodowym;
–  (a) ostre zakażenie (zaburzenia świadomości, drgawki, obj.
neurologiczne, spowolnienie EEG
–  (b) u pacjentów z obniżoną odpornością
–  (c) zespół Guillain-Barre
postinfectious encephalitis
(zmiany po zakażeniu wirusowym)
•  najczęściej (USA)
–  ospa
–  grypa
•  (na świecie): świnka (autoimmuno???).
•  rzadko 1/1000 (measles)
•  po HSV è zespół demielinizacyjny
3
08.06.2015
PML
•  Progressive multifocal leukoencephalopathy
(PML),
•  JC virus granule cell neuronopathy (JCV GCN),
•  JC virus encephalopathy (JCVE),
•  progressive multifocal leukoencephalopathy -immune reconstitution inflammatory syndrome
(PML-IRIS),
•  JC virus granule cell neuronopathy -- immune
reconstitution inflammatory syndrome (GCNIRIS)
choroba Alzheimera
PML
•  zakażenie virusem JC: postępująca wieloogniskowa
demielinizacja/zanik istoty białej
•  mechanizm:
–  zaburzenia w istocie białej mogą być zlokalizowane +
zapalenie,
–  zakażenie neuronów
–  stan upośledzenia odporności
choroba Alzheimera
•  ♦ najczęstsza chorba neurodegeneracyjna
•  ♦ częstośc wzrasta z wiekiem
klin:
•  Postępuje powoli:
•  ♦ większość sporadyczna,
•  ale ryzyko wzrasta u pacjentów z ApoE4 a zmniejsza się
dla ApoE2 [allele]
–  ê pamięci
–  ê poglądów
–  ê mówienia
–  ê planowania
•  wyższych funkcji intelektualnych
•  ostatecznie (5-10 lat): niemy+niepełnosprawny+nieruchomy
•  ♦ ~10% postać rodzinna (głównie AD) wcześniej objawy;
•  AD1 (APP/amyloid precursor protein) gen na chr. 21,
AD2 na chr. 19, AD3 na chr.14, AD4 na chr. 1
•  ♦ u pacjentów z z. Downa wczesne objawy
(nadekspresja genu AD1)
choroba Alzheimera
klin:
•  zwykle diagnozowana klinicznie
•  obrazowanie: CT lub MRI lub SPECT (single photon
emission computer tomography) lub PET
•  -wykluczenie innej przyczyny otępienia
•  rozpoznanie łatwo potwierdzić post-mortem
choroba Alzheimera
morfologia:
•  plaques – złogi beta-amyloidu pomiędzy
komórkami nerwowymi
•  tangles – wewnątrzkomórkowe (k.
nerwowe) złogi białka tau
4
08.06.2015
choroba Alzheimera
morfologia:
•  Spadek neuronów oraz synaps w korze mózgu o
okolicach podkjorowych
–  makro: zanik zajętych obszarów: płaty skroniowe, potyliczne,
oraz częsciowo czołowe oraz zakrętu
•  plaques + tangles widoczne w badaniu mikroskopowym
choroba Alzheimera
morfology:
•  Apolipoproteina E (ApoE) gen na chr 19
•  ApoE różne formy (allele)
•  3 formy
–  APOE ε2,
–  APOE ε3,
–  APOE ε4 (najczęstsza)
choroba Parkinsona
•  ♦ najczętsza postać idiopatyczna
•  ♦ zwykle zmiany w istocie czarnej (substantia nigra)
(Lateral = Least pigment, Medial = Most pigment)
•  ♦ ciałka Lewyego (LB) = patognomoniczne
•  ♦ nierzadko otępnienie (czasem razem z ch. Alzheimera)
ECEFALOPATIE
ZGĄBCZENIOWE
Creutzfeldt-Jakob Disease (CJD)
• 
• 
• 
• 
• 
♦ szybkopostepująca śmiertelna postać otępienia
♦ częstość 1/1.000.000/r
♦ większość sporadyczna
♦ 10% rodzinna (mutacje genu PrP)
♦ czasem postacie jatrogenne (zakażenie):
Creutzfeldt-Jakob Disease (CJD)
•  ♦ dochodzi do konformacyjnych zmnian w PrP
•  powstają struktury amyloidu
•  patogenne PrP powoduje reakcję łańcuchową
–  Wprowadzenie zakażonej tkanki
–  Przeszczepy (rogówka, elektrody EEG, ekstrakty ludzkiego GH)
•  ♦ postacie zakaźne
[protease-resistant prion protein (PrP)]
5
08.06.2015
Creutzfeldt-Jakob Disease (CJD)
• 
• 
• 
• 
Etiologia sporadycznych CJD ??
mutacje związane z wiekiem ?
Spontaniczna konwersja białka ?
homozygoty Met lub Val w kodonie 129: zwiększone
ryzyko sporadycznej postaci CJD
•  ♦ przypadki triada:
–  szybka demencja
–  prężenia mięśniowe
–  okresowe krótkofalowe aktywności w EEG
Creutzfeldt-Jakob Disease (CJD)
•  ♦ histologicznie:
–  utrata neuronów
–  glioza,
–  zmiany zgąbczeniowe (małe odgraniczone wakuole w
istocie szarej kory lub jąder)
•  w CJD
–  obrzęk lub niedokrwienie: duże wakuole
–  Artefaktycznie wakuole w istocie białej
–  blaszki amyloidu w móżdżku ~5%
nowy wariant CJD (nvCJD)
Spongiform Encephalopathies
♦ przypadki związane z chorobą u bydła (BSE)
♦ zwykle młody wiek (<40 lat)
♦ przedłużony okres kliniczny
♦ mnijesze otepienie oraz zmiany osobowości
♦ liczne złogi amyloidu w korze mózgu oraz móżdżku (to
wyjątkowe dla chorób zgąbczeniowych)
•  ♦ pacjenci homozygoty Met w kodonie 129
•  ♦ połącznie z BSE ??? bo w mięśniach mało lub brak
patogennego PrP….
Gerstmann-Sträussler-Scheinker Disease (GSS)
•  rzadka, rodzinna, ataksja móżdżkowa oraz blaszki
amyloidu w móżdżku (“GSS plaques”); różne mutacje
genu PrP
Fatal Familial Insomnia (FFI)
•  AD, szybki postęp, zaburzenia snu, halucynacje, objawy
motoryczne i autonomiczne, choroba podwzgórza i
dolnej oliwki; mutacje genu PrP
Kuru
•  “trembling disease” w jęzuku Fore na Nowej Gwinei
•  “transmissible agent” w mózgu (rytualny kanibalizm
zmarłych)
•  główne zmiany w móżdżku “spiked-ball” amyloid (‘Kuru”)
plaques
• 
• 
• 
• 
• 
6