Niesteroidowe leki p..

Niesteroidowe leki
przeciwzaplane
NLPZ
Dr n. med. Marta Jóźwiak-Bębenista
Zakład Farmakologii
Uniwersytet Medyczny
[email protected]
Definicja bólu
doznanie czuciowe powstające wówczas, gdy
mechaniczne, termiczne, chemiczne lub
elektryczne bodźce przekroczą wartość
progową (tzw. próg bólowy) i w wyniku tego
(jest tak w większości przypadków) prowadzą
do uszkodzenia tkanek i uwolnienia
mediatorów bólu
Rodzaje bólu
• Nocyceptywny

– fizjologiczny
– patologiczny
• Neuropatyczny
Ostry
Przewlekły
Somatyczny
– powierzchniowy
– głęboki

wisceralny
Podstawowe grupy leków
przeciwbólowych:
•
•
•
•
Opioidy
NLPZ
Leki znieczulające miejscowo
Leki nieopioidowe działające na oun, np.:
– przeciwdepresyjne(amitryptylina), anksjolityki
(Diazepam, Hydroksyzyna), neuroleptyki
(haloperidiol, prochlorperazyna)
– stosowane w szczególnych jednostkach
chorobowych, np. karbamazepina (leczenie
neuralgii nerwu trójdzielnego), ergotamina
(leczenie migreny)
Zwalczanie doznań bólowych za pomocą
leków:
• Zapobieganie nadwrażliwości nocyceptorów poprzez
hamowanie syntezy PG za pomocą NSAIDs.
• Obwodowe działanie p/bólowe uzyskiwane za pomocą
opioidów
• Zapobieganie powstawaniu pobudzeń nocyceptorów przez
stosowanie powierzchniowo lub nasiękowo LA
• Hamowanie przewodzenia w nerwach i drogach bólowych –
LA
• Hamowanie bólu za pomocą działania ośrodkowego –
opioidy, NSAIDs lub leków p/depresyjnych
• Wpływ na towarzyszące bólom przeżycia za pomocą
opioidów, neuroleptyków i leków p/depresyjnych
Zasady stosowania leków
przeciwbólowych
• NSAIDs wskazane w patofizjologicznych bólach
nocyceptywnych, u których podłoża leży proces
zapalny
• Opioidy w bólach pourazowych, pooperacyjnych i
nowotworowych
• Trójpierścieniowe leki p/depresyjne oraz niektóre
leki przeciwdrgawkowe w leczeniu bólu
neuropatycznego
• Tryptany w znoszeniu bólów migrenowych.
Łączne stosowanie dwóch lub więcej
preparatów NLPZ nie zwiększa się
działania przeciwbólowego a rośnie
ryzyko wystąpienia działań
niepożądanych.
efekt „pułapowy”
Mechanizm działania NLPZ
hamowanie aktywności
cyklooksygenazy
prostaglandynowej,
niezbędnej do przemian
metabolicznych kwasu
arachidonowego
Izoformy COX-1 i COX-2
Działania PG i następstwa
zahamowania syntezy PG
Działanie PG
Działanie inhibitorów
syntezy PG
Efekt kliniczny
inhibitorów
Uwrażliwianie nocyceptorów
Zmniejszenie
nadwrażliwości
nocyceptorów
Działanie p/bólowe
↓ wydzielania soku
żołądkowego, cytoprotekcja
(PGE2, PGI2)
↑ wytwarzania soku
żołądkowego
Uszkodzenie śluzówki,
ewentualne wrzody
↑ wydalania sodu z moczem
(PGE2, PGI2)
↓ wydalania sodu,
zatrzymanie wody
obrzęki
↑ agregacji płytek krwi przez
tromboksan A2
↓ agregacji płytek
Zapobieganie udarom,
zwiększone
niebezpieczeństwo
krwawień
↑ napięcia mięśnia macicy
↓ nasilonego napięcia
mięśnia macicy
Znoszenie bólu
towarzyszącego
miesiączkowaniu
DZIAŁANIA NIESTEROIDOWYCH LEKÓW
PRZECIWZAPALNYCH
•
•
•
•
przeciwzapalne
przeciwbólowe
przeciwgorączkowe
przeciwagregacyjne = przeciwpłytkowe
Zastosowanie NLPZ
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
infekcje dróg oddechowych
migrena
gorączka
bóle pooperacyjne, miesiączkowe, zęba, poch.
nowotworowego
bóle mięśniowe, kostno-stawowe
choroby narządu ruchu (o charakterze reumatycznym
i reumoidalnym)
profilaktyka i leczenie zakrzepów i zatorów
profilaktyka choroby niedokrwiennej serca
dna moczanowa (indometacyna, naproksen)
Działania niepożądane NLPZ
•
•
•
•
•
•
•
•
Ze strony przewodu pokarmowego
Hepatotoksyczne
Nefrotoksyczne
Krwotoki
Skurcze oskrzeli (astma aspirynowa)
Reakcje nadwrażliwości i odczyny alergiczne
Uszkodzenie szpiku, mielosupresja (poch.
pirazolonu)
Zaburzenia układu krwiotwórczego
Przeciwwskazania
•
Bezwzględne
–
–
–
–
–
–
•
–
uczulenie na lek
skaza krwotoczna i hemofilia
astma oskrzelowa
uszkodzenie szpiku
czynna choroba wrzodowa
ciąża – szczególnie 1 trymestr gdy może dojść do
mikrokrwawień z tworzącego się łożyska
Względne
choroby nerek i wątroby
Podział niesteroidowych leków
przeciwzapalnych ze względu na
budowę chemiczną
Działanie przeciwzapalne
Działanie przeciwgorączkowe
1. pochodne p-aminofenolu
•
- fenacetyna
•
- paracetamol
2. poch. pirazolonu
•
- fenylbutazon
•
- propyfenazon
•
- metamizol
3. pochodne kw. salicylowego
•
- ASA
•
- salicylamid
•
- salicylan sodu
•
- diflunisal
4. poch. kw. arylooctowego
•
- diklofenak (poch. kw.
fenylooctowego)
•
- indometacyna (poch. kw.
indolooctowego)
•
- sulindak
•
- tolmetyna
5. poch. kw.arylopropionowego
• - ibuprofen
• - naproksen
• - ketoprofen
• - flurbiprofen
• - fenbufen
6. poch. kwasu fenamowego
• - kwas mefenamowy – Mefacit
7. poch. kw. pirazonowych
• - etodolak
8. poch. kwasów enolowych
• pirazolony: fenylbutazon,
azapropazon
• oksykamy: piroksykam,
meloksykam, tenoksykam
9. Inne:
• Nabumeton
• Nimesulid
• celekoksyb
Gorączka u dzieci
• Aspiryna
• Paracetamol (3m.ż.-18r.ż. 10-15mg/kg m.c. co 6h;
max.Ddobowa 65mg/kg m.c.
• Ibuprofen (6m.ż-12r.ż. 5-10mg/kg m.c.; max.Ddobowa
40mg/kg m.c.)
Metabolizm paracetamolu
„Triada aspirynowa”
1. uczulenie na ASA
2. objawy astmy oskrzelowej
3. polipy nosa
Koksyby
• Zalecenia do stosowania koksybów:
- wiek powyżej 65 r.ż
- chorzy z chorobą wrzodową
- otrzymujących kortykosteroidy i antykoagulanty
- wymagających stosowania dużych dawek NLPZ
- zażywający kwas acetylosalicylowy
 Celekoksib (Celebrex) 100mg, 200mg
 Rofekoksib (Vioxx)
 Valdecoksib (Bextra)
• W: Reumatoidalne zapalenie stawów i choroba
zwyrodnieniowa stawów