Radioterapia w obrębie mózgu

Informacje dla pacjenta
LECZENIE I OPIEKA
Radioterapia w obrębie mózgu
należy kierować
Wspólnie z lekarzem podjęli Państwo decyzję o zastosowaniu
radioterapii w ramach leczenia przeciwnowotworowego.
W niniejszym dokumencie znajdą Państwo odpowiedzi na
następujące pytania:
■ Na czym będzie polegać leczenie.
■ Jak dbać o siebie w trakcie leczenia.
■ Jak ograniczać działania niepożądane i przyczyniać się do
zwiększenia własnego komfortu w trakcie leczenia.
Najczęściej przepisuje się od 10 do 30 zabiegów radiacyjnych.
Sama radioterapia jest podobna do badania rentgenowskiego.
Zabieg nie jest bolesny, nie odczują go Państwo w żaden sposób.
do lekarza lub
Planowanie leczenia
Wszelkie pytania
pielęgniarki.
Po podjęciu decyzji o rozpoczęciu radioterapii zostanie
wyznaczona sesja planowania lub symulacji leczenia. Sesja ta
potrwa od 30 minut do 1 godziny.
Podczas tej sesji w badaniu rentgenograficznym zostanie określony
obszar docelowy radioterapii. Przed rozpoczęciem zdjęć zostanie
Państwu założone specjalne urządzenie z perforowanego
plastiku. Urządzenie to zostanie dopasowane do Państwa głowy
i przymocowane do stołu zabiegowego. Jego zadaniem będzie
utrzymywać Państwa głowę nieruchomo tak, aby zapewnić
prawidłową pozycję podczas sesji terapeutycznych.
Harmonogram sesji terapeutycznych
Sesje będą wykonywane od poniedziałku do piątku. Lekarz prowadzący ustali z Państwem
godziny codziennych wizyt. Każda wizyta będzie trwała od 15 do 20 minut. Choć sam zabieg
leczniczy może trwać tylko kilka minut, najlepiej będzie zarezerwować sobie pełną godzinę
na:
■ Wykonanie prześwietleń.
■ Spotkania z lekarzem lub pielęgniarką.
■ Nieoczekiwane opóźnienia.
Co tydzień wykonywane będą prześwietlenia mające na celu zapewnienie precyzji ułożenia
ciała na stole zabiegowym. Prześwietlenia te nie będą służyć do diagnozowania problemów
medycznych ani oceniania wyników leczenia.
Będą Państwo spotykać się z lekarzem co najmniej raz w tygodniu w ___________________.
Podczas tych wizyt oceniany będzie postęp leczenia wraz z ewentualnymi działaniami
niepożądanymi. Podczas wizyt będą również Państwo mogli omówić wszelkie wątpliwości
związane z Państwa chorobą lub leczeniem.
Częste działania niepożądane
Terapia radiacyjna jest leczeniem swoistym. Leczenie to obejmuje wyłącznie obszar,
w który kierowane jest promieniowanie. W związku z tym mogą Państwo oczekiwać
działań niepożądanych wyłącznie w obszarze objętym leczeniem. Działania niepożądane
mogą mieć charakter akumulacyjny. Oznacza to, że początkowo mogą Państwo
nie odczuwać danych działań, ale będą one rozwijać się w miarę kolejnych sesji
terapeutycznych. Wystąpienia większości wymienionych poniżej działań niepożądanych
można oczekiwać po odbyciu około 10-15 sesji radioterapii. Po zakończeniu całej terapii
działania niepożądane mogą pogarszać się przez pierwsze 5 dni. Po upływie tego czasu
rozpocznie się proces gojenia i zaczną Państwo stopniowo czuć się lepiej.
Obrzęk / działania niepożądane leczenia sterydowego
Jeśli objawy nowotworu mózgu ulegną pogorszeniu, należy poinformować o tym lekarza.
Pogorszenie to może być wynikiem obrzęku mózgu, który jest częstym, krótkotrwałym
działaniem niepożądanym. Lekarz może przepisać leki (sterydy) na zmniejszenie obrzęku.
Do częstych działań niepożądanych sterydów należą:
■ Zwiększenie apetytu
■ Przyrost masy ciała
■ Zmiany w dobowym profilu snu
Nudności i wymioty
Pacjenci mogą niekiedy odczuwać nudności połączone lub niepołączone z wymiotami.
Nudności mogą mieć charakter przetrwały i prowadzić do utraty apetytu. Należy
poinformować lekarza lub pielęgniarkę o wystąpieniu nudności lub wymiotów oraz
o porach dnia, w których objawy te wydają się ustępować lub nasilać. Istnieje szereg
leków, które lekarz może przepisać w związku z tymi objawami. Niektóre z tych leków
mogą być przyjmowane przed sesją radioterapii w celu zapobieżenia wystąpieniu
nudności.
Zmiany skórne
Podczas radioterapii mogą wystąpić zmiany na skórze czoła i uszu oraz owłosionej skórze
głowy. Często zdarza się, że skóra w obszarze leczenia wysycha i ulega złuszczaniu.
Ewentualnie może dojść do ciemniejszego przebarwienia lub zaczerwienienia
i podrażnienia. Jeśli w obszarze docelowym leczenia znajdą się również uszy, może dojść
do ich swędzenia i bolesności. Możliwy jest również wpływ na zdolność słyszenia.
W przypadku wystąpienia działań niepożądanych należy poinformować o nich lekarza lub
pielęgniarkę tak, aby lekarz mógł przepisać leki łagodzące te działania.
Aby złagodzić uczucie dyskomfortu i chronić skórę przed dalszym podrażnieniem, należy
postępować zgodnie z poniższymi wskazówkami:
■ Czyścić obszar delikatnym szamponem, na przykład szamponem dla niemowląt
lub mydłem do skóry wrażliwej. Sugerowane mydła to np.: Basis® do skóry
wrażliwej, Dove® do skóry wrażliwej czy Neutrogena® bezzapachowe. Należy unikać
szamponów bądź mydeł silnie perfumowanych lub antybakteryjnych.
■
Zmywać letnią wodą. Gorąca woda może drażnić skórę.
■
Delikatnie umyć obszar bardzo miękką ściereczką lub dłonią.
■ Osuszyć skórę poprzez dociskanie ręcznika; nie pocierać.
■ Nie należy golić włosów z leczonych radioterapeutycznie obszarów.
2
W obszarze nie należy stosować poduszek rozgrzewających ani zimnych okładów.
Wysokie lub niskie temperatury mogą nasilać podrażnienie skóry.
■
Używać nakryć głowy z bawełny lub innych miękkich dzianin. Niektóre włókna, na
przykład wełna, mogą wywoływać podrażnienia.
W przypadku zaniepokojenia zmianami na skórze należy omówić ten problem z lekarzem
lub pielęgniarką.
Lekarz lub pielęgniarka może również zasugerować specjalne kremy lub płyny
wspomagające nawilżenie skóry w obszarze leczenia, takie jak np. krem Remedy®
Skin Repair. Nie należy nanosić na skórę jakichkolwiek kremów na 2 godziny przed
zabiegiem, ponieważ zwiększyłoby to jej wrażliwość na działanie promieniowania.
Wypadanie włosów
Po 10-15 sesjach w ramach terapii radiacyjnej mózgu może dojść do wypadania włosów.
O skali wypadania włosów decydują:
■ Rozmiar obszaru poddawanego leczeniu.
■ Ilość podawanego promieniowania.
■ Stosowanie innych schematów leczenia, na przykład chemioterapii.
Lekarz lub pielęgniarka omówią z Państwem kwestię, czy utrata włosów może mieć
charakter trwały. Jeśli utrata włosów ma być tymczasowa, włosy zaczną odrastać po
upływie około 2-3 miesięcy od zakończenia terapii. Całkowite odrastanie może trwać od
6 miesięcy do 1 roku. Po odrośnięciu włosów może być zauważalna zamiana ich faktury
i/lub koloru.
W okresie utraty włosów wiele pacjentów nosi kolorowe chustki, czapki z daszkiem i/lub
peruki. Przebywając poza budynkami, należy zawsze nosić nakrycie głowy, aby chronić
skórę przed działaniem słońca i wiatru.
Zmęczenie
Zmęczenie jest częstym działaniem ubocznym, jednak jego nasilenie jest różne u każdego
pacjenta. Może być ono potęgowane przez stres związany z chorobą, codzienne dojazdy na
zabiegi oraz wpływ promieniowania na zdrowe komórki.
Zmęczenie często pojawia się po odbyciu 10 sesji terapeutycznych. Jest ono często
większe pod koniec tygodnia, wydaje się natomiast ustępować w ciągu weekendu.
Może utrzymywać się przez kilka tygodni lub kilka miesięcy po zakończeniu terapii.
Zajęcia należy planować na początek tygodnia, kiedy poziom energii jest wyższy.
Należy próbować utrzymać regularny tryb życia, wstając o tej samej godzinie przez 7 dni
w tygodniu. W miarę możliwości należy zachowywać aktywność i ćwiczyć. Ważne jest
jednak, aby się nie przemęczać. W przypadku zmęczenia należy zaplanować w ciągu dnia
okresy odpoczynku.
Należy starać się zachować aktywność umysłową, np. poprzez czytanie, rozwiązywanie
krzyżówek, gry słowne itp.
■
Wszelkie pytania lub wątpliwości dotyczące leczenia należy kierować do lekarza lub
pielęgniarki.
Para asistencia en español, por favor llamar al Departamento de Representantes para Pacientes al 312-926-3112.
Instytucje współpracujące w ramach grupy Northwestern Medicine stawiają sobie za cel reprezentowanie społeczności, której służą, budowanie kultury zapobiegania
wykluczeniu, świadczenie opieki uwzględniającej różnice kulturowe oraz przeciwdziałanie dyskryminacji i nierównościom w dostępie do leczenia i organizowanych
programów opieki medycznej. Wszelkie pytania należy kierować do Działu Kontaktu z Pacjentami szpitala Northwestern Memorial Hospital pod numerem telefonu
312-926-3112, TDD/TTY (dla niedosłyszących) 312-944-2358 lub Grupy Northwestern Medical pod numerem telefonu 312-926-1920, TDD/TTY 312-695-3661.
Opracowanie: Zespół Radioonkologii
©Wrzesień 2014 Northwestern Medicine
Dalsze informacje na temat Northwestern Medicine można znaleźć na naszej stronie internetowej pod adresem nm.org.
900898 (9/14)