ROK 2005 Rozwiązując zadania od 9. do 12., wykorzystaj poniższą informację i mapę. Azymut geograficzny to kąt między kierunkiem północnym a kierunkiem marszu, mierzony od kierunku północnego do kierunku marszu zgodnie z ruchem wskazówek zegara. N N azymut P Legenda – las mieszany Jez. Leśne – łąka – gajówka – skała, ostaniec – wieża obserwacyjna 0 – kładka 0,2 km Zadanie 9. (0-1)/2005 Turysta, który wyruszył z punktu P na azymut 135º, dojdzie do A. kładki. B. ostańca. C. gajówki. D. wieży obserwacyjnej. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją – wykorzystuje informacje w praktyce 60 Poprawna odpowiedź D Zadanie 10. (0-1)/2005 Przybliżona odległość w linii prostej od gajówki do ostańca wynosi A. 390 m B. 550 m C. 780 m D. 3900 m Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją – przetwarza informacje 54 Poprawna odpowiedź A Zadanie 11. (0-1)/2005 Turysta, który chce przejść od ostańca przez punkt P do kładki, powinien pójść w kierunku A. północno-zachodnim, a następnie zachodnim. B. północno-wschodnim, a następnie wschodnim. C. południowo-zachodnim, a następnie zachodnim. D. południowo-wschodnim, a następnie wschodnim. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Odczytuje informacje z mapy 69 Poprawna odpowiedź C Zadanie 15. (0-1)/2005 Na południe od pewnego równoleżnika Słońce codziennie wschodzi i zachodzi, zaś na północ od tego równoleżnika występuje zjawisko dni i nocy polarnych. Powyższy opis dotyczy równoleżnika N 66º33′ A. 66º33′N B. 66º33′S C. 23º27′N D. 23º27′S 23º27′ 0º S Badane umiejętności/czynności 66º33′ 23º27′ Poziom wykonania w % Wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów – określa warunki jego występowania 47 Poprawna odpowiedź A 2 Zadanie 16. (0-1)/2005 Która cecha dotyczy południków? A. Są różnej długości. C. Łączą dwa bieguny Ziemi. B. Mają kształt okręgów. D. Wyznaczają kierunek wschód-zachód. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze 70 Poprawna odpowiedź C Zadanie 27. (0-2)/2005 Korzystając z mapy i podanych w ramce nazw państw, wpisz do odpowiedniego wiersza tabeli nazwy państw sąsiadujących z Polską. Białoruś, Czechy, Litwa, Łotwa, Niemcy, Rosja (Federacja Rosyjska), Słowacja, Ukraina 1 7 6 2 5 3 4 1 5 6 4 2 3 7 3 ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ ........................................ Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją – selekcjonuje informacje 51 Schemat punktowania Odpowiedź poprawna Uwagi a) 7 poprawnych odpowiedzi – 2p. 1 Niemcy 2 3 4 5 6 Czechy Słowacja Ukraina Białoruś Litwa Rosja (Federacja Rosyjska) 7 Zasady przyznawania punktów b) 5-6 poprawnych odpowiedzi – 1p. Schemat i informacje do zadania 30. Fragment siatki kartograficznej przedstawia południk 180º oraz południki, na których leżą Nowy Orlean i Makasar. Środa 120º E 180º linia zmiany daty Makasar 7:00 rano 90º W Nowy Orlean AZJA A M E R Y K A P N. Zadanie 30. (0-2)/2005 Podaj dzień tygodnia i godzinę, która jest w Nowym Orleanie. dzień tygodnia .................................................. godzina .................................................. 4 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje techniki twórczego rozwiązywania problemów – kojarzy różnorodne fakty, obserwacje, wyniki doświadczeń i wyciąga wnioski 31 Schemat punktowania Odpowiedź poprawna Zasady przyznawania punktów wtorek a) poprawne określenie dnia tygodnia – 1p. 17:00 b) poprawnie określona godzina – 1p. Uwagi Jeżeli źle określony jest dzień, ale dobrze obliczona różnica czasu, tzn. środa, 17:00 punktujemy: a) 0p., b) 1p. ROK 2006 Zadanie 9. (0-1)/2006 Ile czasu trwa pełne okrążenie Ziemi przez satelitę geostacjonarnego? A. 12 godzin B. 28 dni C. 24 godziny D. 1 rok Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych 60 Poprawna odpowiedź C Zadanie 10. (0-1)/2006 Państwo Kowalscy, mieszkający na Śląsku, postanowili zamontować na swoim domu antenę satelitarną, tzw. talerz. Satelita geostacjonarny znajduje się nad równikiem na tym samym południku co dom państwa Kowalskich. W którym kierunku należy ustawić antenę satelitarną, aby uzyskać jak najlepszy odbiór? A. Wschodnim. B. Zachodnim. C. Północnym. D. Południowym. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych 59 Poprawna odpowiedź D 5 Informacje do zadań 11. – 16. Na fragmencie poziomicowej mapy terenu górskiego zaznaczone są punkty: D, G, K, S i W. D – drogowskaz G – szczyt K – szczyt S – szałas W – miejsce odpoczynku ścieżka Skala 1 : 25000 Zadanie 11. (0-1)/2006 Jaką wysokość względną ma punkt oznaczony literą K (szczyt) w odniesieniu do punktu oznaczonego literą S (szałas)? A. 300 m B. 1010 m C. 1310 m Badane umiejętności/czynności D. 710 m Poziom wykonania w % Operuje informacją 75 Poprawna odpowiedź D Zadanie 12. (0-1)/2006 Na jakiej wysokości bezwzględnej znajduje się drogowskaz oznaczony na mapie literą D? A. Mniejszej niż 600 m n.p.m. B. Co najmniej 600 m n.p.m. i mniejszej niż 700 m n.p.m. C. Co najmniej 700 m n.p.m. i mniejszej niż 800 m n.p.m. D. Większej niż 800 m n.p.m. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Odczytuje informacje 73 Poprawna odpowiedź B 6 Zadanie 13. (0-1)/2006 Drogowskaz oznaczony na mapie literą D stoi A. na przełęczy. B. w kotlinie. C. na szczycie. D. w dolinie. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 53 Poprawna odpowiedź A Zadanie 14. (0-1)/2006 Szałas oznaczony na mapie literą S znajduje się A. na przełęczy. B. na grzbiecie. C. na szczycie. D. w dolinie. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 47 Poprawna odpowiedź D Informacje do zadania 16. Reguła obliczania czasu przejścia trasy w górach: przyjmij 1 godzinę na każde 5 km odczytane (w poziomie) z mapy i dodaj po 1 godzinie na każde 600 m wzniesienia, które trzeba pokonać. Zadanie 16. (0-1)/2006 Ścieżka prowadząca od punktu W na szczyt G ma na mapie długość 10 cm. Zgodnie z powyższą regułą wejście tą trasą na szczyt zajmie uczestnikom wycieczki około A. 1 h B. 1,5 h C. 2 h Badane umiejętności/czynności D. 3 h Poziom wykonania w % Tworzy modele sytuacji problemowej 39 Poprawna odpowiedź B 7 ROK 2007 Informacje do zadań 1. – 6. Zasolenie morza określa się jako ilość gramów soli rozpuszczonych w jednym kilogramie wody morskiej i podaje w promilach (‰). Przeciętnie w jednym kilogramie wody morskiej znajduje się 34,5 g różnych rozpuszczonych w niej soli (czyli przeciętne zasolenie wody morskiej jest równe 34,5‰). Zasolenie Bałtyku (średnio 7,8‰) jest znacznie mniejsze od zasolenia oceanów, co tłumaczy się wielkością zlewiska (duży dopływ wód rzecznych), warunkami klimatycznymi (małe parowanie) oraz utrudnioną wymianą wód z oceanem. N Zasolenie Morza Bałtyckiego Na podstawie: J. Kondracki, Geografia fizyczna Polski, Warszawa 1988. Zadanie 1. (0-1)/2007 Pokonując trasę z Kopenhagi do Oulu, statek płynie przez wody Morza Bałtyckiego o zasoleniu A. B. C. D. coraz mniejszym. coraz większym. stałym. początkowo rosnącym, a potem malejącym. 8 Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Odczytuje informacje 87 Poprawna odpowiedź A Zadanie 2. (0-1)/2007 Statek, który przepłynął z Kopenhagi do Oulu, przemieścił się w kierunku A. B. C. D. południowo-wschodnim. południowo-zachodnim. północno-zachodnim. północno-wschodnim. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 78 Poprawna odpowiedź D Zadanie 3. (0-1)/2007 Na stosunkowo duże zasolenie w cieśninach duńskich (od 10‰ do 30‰) decydujący wpływ ma A. B. C. D. opad atmosferyczny w postaci śniegu. duży dopływ wód rzecznych. małe parowanie. stały dopływ wód oceanicznych. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 70 Poprawna odpowiedź D Zadanie 5. (0-1)/2007 Zasolenie zmieniające się od 2‰ do ponad 20‰ mają wody wzdłuż wybrzeża państwa, które na rysunku oznaczono liczbą A. B. C. D. 1 2 3 4 9 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 83 Poprawna odpowiedź A Zadanie 6. (0-1)/2007 Wybierz zestaw, w którym liczbom z rysunku prawidłowo przyporządkowano nazwy państw. A. 1-Finlandia, 2-Szwecja, 3-Estonia, 4-Dania B. 1-Szwecja, 2-Norwegia, 3-Litwa, 4-Niemcy C. 1-Szwecja, 2-Finlandia, 3-Litwa, 4-Dania D. 1-Norwegia, 2-Szwecja, 3-Estonia, 4-Dania Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 62 Poprawna odpowiedź C Zadanie 23. (0-1)/2007 Wody rzeki rzeźbią jej brzegi, powodując czasami powstanie starorzecza. Wybierz prawidłową kolejność poniższych rysunków ilustrujących ten proces. 1 A. 1-2-3 2 B. 3-2-1 3 C. 3-1-2 D. 1-3-2 Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów ... 54 Poprawna odpowiedź C 10 Zadanie 34. (0-3)/2007 Uzupełnij zdania pod rysunkiem, wpisując w wykropkowane miejsca odpowiednie wyrazy spośród podanych. Gdy w Krynicy Morskiej Słońce góruje, to w Międzyzdrojach ................................. górowało. już / jeszcze nie Jeżeli w Międzyzdrojach jest godzina 12.00 czasu miejscowego (słonecznego), to w Krynicy Morskiej południe słoneczne ................................................................... . było wcześniej / będzie później W Krynicy Morskiej i w innych miejscowościach położonych na południku 1930E Słońce góruje .......................................... . jednocześnie / niejednocześnie Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych 67 Schemat punktowania Odpowiedź poprawna Zasady przyznawania punktów ...jeszcze nie ... a) za poprawne uzupełnienie pierwszego zdania – 1p. b) za poprawne uzupełnienie drugiego zdania – 1p. c) za poprawne uzupełnienie trzeciego zdania – 1p. ...było wcześniej ... ...jednocześnie ... 11 Uwagi Punkty za poprawne uzupełnienie zdań przyznajemy również wtedy, gdy uczeń podkreśli poprawne odpowiedzi lub przekreśli błędne. ROK 2008 Informacje do zadań 3. i 4. Unia Europejska jest największym na świecie producentem biodiesla (biopaliwa uzyskiwanego z oleju roślinnego). Na rysunku przedstawiono produkcję biodiesla w tysiącach ton w państwach należących do UE w 2005 r. Na podstawie: Rzeczpospolita, 21 lutego 2007. Zadanie 3. (0-1)/2008 Które państwo będące członkiem Unii Europejskiej wyprodukowało w 2005 roku największą ilość biodiesla? A. Francja. B. Niemcy. C. Włochy. D. Polska. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 89 Poprawna odpowiedź B Zadanie 4. (0-1)/2008 Do państw UE, które w 2005 r. nie produkowały biodiesla, należą A. Irlandia i Portugalia. C. Węgry i Holandia. B. Finlandia i Szwecja. D. Słowacja i Austria. 12 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 66 Poprawna odpowiedź C Informacje do zadań 12. – 14. Poniższe piramidy wieku ilustrują strukturę wiekową czterech populacji. Szerokość poziomów piramid jest proporcjonalna do liczebności danych klas wiekowych. Na podstawie: Geografia. Encyklopedia PWN, Warszawa 2002. Zadanie 12. (0-1)/2008 W której populacji stosunek liczby ludności w wieku 15 – 19 lat do liczby ludności w wieku 45 – 49 lat jest największy? A. I B. II C. III D. IV Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 74 Poprawna odpowiedź A Zadanie 13. (0-1)/2008 Średnia wieku jest największa w populacji A. I B. II C. III 13 D. IV Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 54 Poprawna odpowiedź D Zadanie 14. (0-1)/2008 W 2000 roku piramida wieku dla światowej populacji była podobna do piramidy I. Jednak tempo wzrostu liczby ludności świata spada i zbliża się do zera. Jedna z prognoz demograficznych przewiduje, że w 2050 roku wszystkie roczniki w wieku poniżej 60 lat będą prawie tak samo liczne. Populacji światowej będzie wtedy odpowiadać piramida typu A. I B. II C. III D. IV Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów 67 Poprawna odpowiedź C Zadanie 28. (0-2)/2008 Zjawiska naturalne, pod wpływem których skorupa ziemska i jej powierzchnia ulegają zmianom i przeobrażeniom, nazywamy procesami geologicznymi. Uzupełnij tabelę, wpisując odpowiednio: energia wnętrza Ziemi, wietrzenie, trzęsienia ziemi, procesy zewnętrzne, działalność wulkaniczna, erozja. Rodzaj energii powodującej zachodzenie procesów geologicznych Rodzaj procesów geologicznych Przykłady procesów geologicznych akumulacja energia słoneczna ruchy górotwórcze procesy wewnętrzne 14 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze 77 Schemat punktowania Zasady przyznawania punktów Odpowiedź poprawna energia akumulacja procesy słoneczna zewnętrzne wietrzenie erozja ruchy energia procesy wnętrza wewnętrzne górotwórcze Ziemi trzęsienia ziemi działalność wulkaniczna Uwagi a) za poprawne uzupełnienie pierwszego wiersza tabeli – 1p. b) za poprawne uzupełnienie drugiego wiersza tabeli – 1p. ROK 2009 Zadanie 21. (0-1)/2009 Proces prowadzący do rozwoju miast i obszarów miejskich oraz wzrostu udziału ludności miejskiej w ogólnej liczbie ludności to A. aglomeracja. B. demografia. C. migracja. Badane umiejętności/czynności D. urbanizacja. Poziom wykonania w % Stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze 70 Poprawna odpowiedź D Zadanie 22. (0-1)/2009 Na mapie w skali 1 : 300 000 000 odległość pomiędzy Kairem a Delhi wynosi 1,5 cm. Ile wynosi ta odległość w rzeczywistości? A. 4500 km B. 2000 km C. 450 km Badane umiejętności/czynności D. 200 km Poziom wykonania w % Wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych 67 Poprawna odpowiedź A 15 Informacje do zadań 23., 24., 25. i 26. Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych miast świata. Zadanie 23. (0-1)/2009 Meksyk położony jest od Buenos Aires na A. północny wschód. B. południowy wschód. C. północny zachód. D. południowy zachód. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 66 Poprawna odpowiedź C Zadanie 24. (0-1)/2009 Jeżeli w Lagos jest godzina 12.00 czasu słonecznego, to w którym z poniższych miast Słońce w tym dniu jeszcze nie górowało? A. B. C. D. Tylko w Delhi. W Meksyku i w Delhi. W Buenos Aires i w Meksyku. Tylko w Buenos Aires. 16 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Stosuje zintegrowaną wiedzę do objaśniania zjawisk przyrodniczych 59 Poprawna odpowiedź C Zadanie 25. (0-1)/2009 Różnica czasu słonecznego pomiędzy Meksykiem (19°N, 99°W) a Lagos (6°N, 3°E) jest równa A. 1 godzinie 40 minutom. B. 4 godzinom 8 minutom. C. 6 godzinom 24 minutom. D. 6 godzinom 48 minutom. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Wykonuje obliczenia w różnych sytuacjach praktycznych 47 Poprawna odpowiedź D Zadanie 26. (0-2)/2009 Korzystając z zamieszczonej mapy, przyporządkuj podanym w tabeli miastom współrzędne geograficzne określające ich położenie. Współrzędne geograficzne: 19°N, 28°N, 35°S, 58°W, 77°E, 99°W Nazwa miasta Szerokość geograficzna Długość geograficzna Buenos Aires Delhi Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 56 Schemat punktowania Odpowiedź poprawna Zasady przyznawania punktów 17 Uwagi Nazwa miasta Buenos Aires Delhi Szerokość geograficzna Długość geograficzna 35°S 58°W 28°N 77°E a) za poprawne uzupełnienie pierwszego wiersza tabeli – 1p. b) za poprawne uzupełnienie drugiego wiersza tabeli – 1p. ROK 2010 Zadanie 4. (0-1)/2010 Na rysunku przedstawiono przekrój geologiczny o głębokości ok. 1000 m ze złożem węgla brunatnego. Które zdanie mówiące o kolejności wydarzeń geologicznych jest prawdziwe? A. B. C. D. Przesunięcie warstw skalnych wystąpiło wcześniej niż fałdowanie. Przesunięcie warstw skalnych wystąpiło przed powstaniem złóż węgla brunatnego. Złoża węgla brunatnego powstały wcześniej, niż nastąpiło fałdowanie. Złoża węgla brunatnego powstały przed przesunięciem warstw skalnych. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 54 Poprawna odpowiedź B Zadanie 5. (0-1)/2010 W którym zestawie uporządkowano nazwy węgli kopalnych zgodnie z geologicznym czasem ich powstania (od najstarszego do najmłodszego)? A. B. C. D. Węgiel kamienny, węgiel brunatny, torf. Węgiel brunatny, węgiel kamienny, torf. Torf, węgiel brunatny, węgiel kamienny. Węgiel kamienny, torf, węgiel brunatny. 18 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Wskazuje prawidłowości w procesach, w funkcjonowaniu układów i systemów 55 Poprawna odpowiedź A Zadanie 6. (0-1)/2010 Występujące w pokładach węgla kamiennego skamieniałości roślin świadczą o tym, że węgiel jest skałą osadową pochodzenia A. chemicznego. B. okruchowego. C. wulkanicznego. Badane umiejętności/czynności D. organicznego. Poziom wykonania w % Stosuje terminy i pojęcia matematyczno-przyrodnicze 77 Poprawna odpowiedź D Informacje do zadań 8. i 9. 19 Zadanie 8. (0-1)/2010 Wszystkie województwa, w których produkowany jest koks, leżą w całości A. B. C. D. na południe od równoleżnika 51°N i na wschód od południka 14°E. na północ od równoleżnika 50°N i na zachód od południka 23°E. na północ od równoleżnika 49°N i na wschód od południka 19°E. na południe od równoleżnika 52°N i na zachód od południka 22°E. Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Odczytuje informacje 73 Poprawna odpowiedź D Zadanie 9. (0-1)/2010 Na mapie ponumerowano najważniejsze obszary występowania węgli kopalnych w Polsce. Węgiel kamienny występuje na obszarach oznaczonych numerami A. B. C. D. 1, 2, 5 2, 3 3, 4, 5 1, 4 Poziom wykonania w % Badane umiejętności/czynności Operuje informacją 60 Poprawna odpowiedź C Informacje do zadań 10.–12. Na podstawie Raportu GUS 2008 uczeń narysował wykres wielkości wydobycia, eksportu i importu węgla kamiennego w Polsce w latach 2004–2008, ale pominął dwa słupki. 100 (mln ton) 80 60 Wydobycie Eksport 40 Import 20 0 2004 2005 2006 20 2007 2008 Zadanie 10. (0-1)/2010 Dwa pominięte słupki dotyczą A. B. C. D. importu w 2007 r. i wydobycia w 2008 r. wydobycia i eksportu w 2007 r. wydobycia w 2007 r. i eksportu w 2008 r. eksportu i importu w 2008 r. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Odczytuje informacje 93 Poprawna odpowiedź A Zadanie 11. (0-1)/2010 W latach 2004–2006 w Polsce A. B. C. D. rosło wydobycie i rósł eksport węgla kamiennego. malało wydobycie, a rósł import węgla kamiennego. zmniejszał się import węgla kamiennego. zwiększała się różnica między eksportem i importem węgla kamiennego. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 89 Poprawna odpowiedź B Zadanie 12. (0-1)/2010 Jeśli wiadomo, że w latach 2006–2008, podobnie jak w latach 2004–2006, import węgla kamiennego do Polski wzrastał co roku, to w roku 2007 importowano A. B. C. D. więcej węgla niż w roku 2008. więcej węgla niż w roku 2005. mniej węgla niż w roku 2004. tyle samo węgla, co w roku 2006. Badane umiejętności/czynności Poziom wykonania w % Operuje informacją 78 Poprawna odpowiedź B 21