Jak organizm wytwarza, gromadzi i wydala mocz

Jak organizm wytwarza, gromadzi
i wydala mocz.
Podczas jedzenia i picia Twój organizm wchłania
płyny. Nerki filtrują krew, wydzielając nadmiar
płynów wraz z produktami przemiany materii
w postaci moczu.
Mocz z nerek, poprzez moczowody, trafia do
pęcherza moczowego, w którym jest gromadzony.
Gdy odczuwasz potrzebę oddania moczu, z mózgu
wysyłany jest sygnał do pęcherza moczowego.
Mocz z pęcherza moczowego wypływa przez rurkę
zwaną cewką moczową. Rozluźnienie mięśnia
zwieracza cewki moczowej i napięcie mięśnia
pęcherza moczowego prowadzi do wydalenia moczu.
Zwieracz cewki moczowej jest grupą mięśni, które
kurcząc się powodują zatrzymanie moczu w pęcherzu
moczowym, zaś rozluźniając — umożliwiają
opróżnienia pęcherza.
NIETRZYMANIE
MOCZU
U DOROSŁYCH
Przewodnik dla pacjenta
Zasadnicze przesłanie broszury
Wiele ludzi bezwiednie gubi mocz. Jeśli przydarza
się to często, stan taki nazywamy nietrzymaniem
moczu.
Nietrzymanie moczu jest schorzeniem dość
powszechnym, jednak zakłopotanie towarzyszące tej
chorobie jest często tak ogromne, że pacjent wstydzi
się prosić o pomoc. Na szczęście miliony mężczyzn
i kobiet udało się z powodzeniem wyleczyć.
Ta broszura powinna pomóc w zrozumieniu
problemu, z którym jednak należy zgłosić się do
lekarza. Na pierwszą wizytę można zabrać właśnie
ten przewodnik.
Przyczyny nietrzymania moczu
Nietrzymanie moczu nie jest oczywistym objawem
starzenia się organizmu.
Może dotyczyć osób w różnym wieku a powodować
je mogą różne zmiany fizyczne organizmu. Wiele
objawów nietrzymania moczu to objawy przejściowe,
wymagające prostego leczenia. Oto kilka przykładów
tego typu zaburzeń:
 Zakażenia układu moczowego.
 Zaparcia.
 Uboczne działanie pewnych leków.
Nietrzymanie moczu może jednak być spowodowane
innymi, trwałymi przyczynami. Przykładem są:



Osłabienie mięśni podtrzymujących pęcherz
moczowy.
Choroba dotycząca układu moczowego.
Nadreaktywność (nadwrażliwość) mięśni
pęcherza moczowego.
1


Utrudnienie odpływu moczu z pęcherza (na
przykład przez przerost prostaty).
Zaburzenia neurologiczne.
W zasadzie wszystkie te stany poddają się leczeniu.
Zadaniem lekarza jest ustalenie konkretnej przyczyny
nietrzymania moczu.
Rodzaje nietrzymania moczu
Znamy kilka rodzajów nietrzymania moczu.
U niektórych osób można stwierdzić co najmniej
dwa rodzaje nietrzymania. Porównując swoje
dolegliwości z typami nietrzymania moczu
przedstawionymi poniżej, będziesz w stanie
zidentyfikować rodzaj schorzenia.
Nietrzymanie moczu z uczuciem parcia (Urge
incontinence)
Ten rodzaj nietrzymania moczu objawia się
wyciekaniem moczu, któremu towarzyszy uczucie
wypełnienia pęcherza moczowego. Pacjent gubi
mocz w przypadkach gdy:


Nie zdąża dobiec do ubikacji.
Nawet jeśli pije małe ilości płynów, odczuwa
parcie słysząc odgłosy bieżącej wody lub
dotykając strumienia wody.
Ale także...

Może objawiać się częstym wychodzeniem do
ubikacji, na przykład co dwie godziny w ciągu
dnia i nocy. Niekiedy może dochodzić do
nocnego moczenia.
Wysiłkowe nietrzymanie moczu (Stress
incontinence)
Pacjenci z tym schorzeniem gubią mocz podczas
wysiłku fizycznego lub pewnych określonych
czynności. Mocz może wyciekać podczas:
 Kichania, kaszlu, śmiechu.
 Przy wstawaniu z krzesła czy łóżka.
 Podczas chodzenia lub ćwiczeń gimnastycznych.
Ale także...
2

Pacjent, aby uniknąć powyższych sytuacji, stara
się często chodzić do ubikacji, oddając mocz „na
zapas”.
Nietrzymanie z przepełnienia pęcherza
moczowego (Overflov incontinence)
Pacjenci z tym rodzajem nietrzymania moczu mają
zazwyczaj uczucie pełnego pęcherza, uważają że nie
oddali moczu do końca. W tym przypadku może
występować:

Gubienie niewielkich ilości moczu za dnia
i w nocy.
 Częste wstawanie nocą do ubikacji.
 Uczucie parcia na pęcherz moczowy i
niemożność opróżnienia go.
 Oddawanie małych ilości moczu cienkim
strumieniem, z uczuciem przepełnienia pęcherza.
 Przesiadywanie w ubikacji przez długi czas, choć
mocz wycieka tylko kroplami.
Część pacjentów z tym schorzeniem nie miewa nawet
uczucia przepełnienia pęcherza, jednak gubią mocz
zarówno w dzień jak i w nocy.
Specjaliści rozróżniają również postać mieszaną
nietrzymania moczu, która jest wypadkową
przedstawionych powyżej typów nietrzymania
moczu.
Diagnozowanie przyczyny nietrzymania
moczu
Po zapoznaniu lekarza z objawami choroby, dochodzi
do postawienia diagnozy. Należy powiedzieć
o przebytych chorobach i o nawykach oddawania
moczu. Prawdopodobnie lekarz przeprowadzi
badanie fizykalne (urologiczne i ginekologiczne),
wykonana będzie analiza moczu, mogą być również
wykonywane także inne badania i testy,
umożliwiające zastosowanie najlepszego sposobu
leczenia. Tabelka na końcu tej broszury przedstawia
badania wykonywane w celu precyzyjnej diagnozy
stanu pacjenta.
3
Leczenie nietrzymania moczu
Po ustaleniu przyczyny i rodzaju nietrzymania
moczu, rozpoczyna się faza leczenia. Nietrzymanie
moczu może być leczone różnymi sposobami:
leczenie ćwiczeniami, elektrostymulacją,
neurostymulacją magnetyczną, lekami oraz
chirurgicznie (operacyjne).
Leczenie zachowawcze (Ćwiczenia)
Ćwiczenia uczą jak panować nad pęcherzem
moczowym i mięśniami zwieracza cewki moczowej
(patrz na rysunek na początku broszury). Ćwiczenia
są proste i znakomicie sprawdzają się w niektórych
typach nietrzymania moczu. Dotyczą albo kontroli
pęcherza moczowego albo mięśni dna miednicy.
Zalecenia mogą także dotyczyć ilości
przyjmowanych płynów.
Ćwiczenia pęcherza moczowego dotyczą
przypadków nietrzymania z uczuciem parcia choć
także stosuje się je w wysiłkowym nietrzymaniu
moczu. Zarówno kobietom jak i mężczyznom
ćwiczenia dają wyraźną poprawę. Pacjenci w różny
sposób uczą się kontrolować pęcherz moczowy.
Odwrócenie uwagi, skoncentrowanie się na innych
problemach — to jeden z przykładów.
Prowadzenie dzienniczka mikcji (oddawania moczu)
może także zmniejszyć dolegliwości.
Ćwiczenia mięśni dna miednicy (ćwiczenia Kegla)
stosowane są w przypadkach wysiłkowego
nietrzymania moczu. Ćwiczenia te wzmacniają siłę
mięśni zwieraczy pęcherza. – poprawność
wykonywania powyższych ćwiczeń, jak i ich
kontrola, możliwa jest za pomocą odpowiednich
metod i urządzeń zwanych biofeedback
Elektrostymulacja. Aparaty elektryczne
umożliwiają również wzmocnienie mięśni,
wywołując ich skurcz; mogą mieć działanie
przeciwbólowe, jak również rozkurczoworozluźniające w przypadkach nadmiernych skurczów
pęcherza.
4
Neurostymulacja magnetyczna NeoControl®
powoduje wzmocnienie mięśni pęcherza moczowego,
zwieraczy oraz mięsni dna miednicy w wyniku
stymulacji nerwowej i co za tym idzie skurczów
mięśni wywołanych pulsującym polem
magnetycznym.
Zastosowanie leków (Farmakoterapia)
Niektórzy pacjenci wymagają leczenia
farmakologicznego. W przypadkach nietrzymania
moczu stosowane są leki odkażające drogi moczowe,
środki zwiotczające pęcherz albo poprawiające
funkcjonowanie cewki moczowej. Każdy pacjent jest
dokładnie poinstruowany o tym, jak stosować
konkretne lekarstwo.
Leczenie operacyjne
U określonych pacjentów leczenie operacyjne usuwa
przyczynę nietrzymania moczu. Leczenie to stosuje
się w przypadkach:

Konieczności odtworzenia prawidłowych
warunków anatomicznych.
 Konieczności usunięcia przeszkody blokującej
odpływ moczu.
 Konieczności wzmocnienia osłabionych mięsni
dna miednicy
 Konieczności powiększenia objętości pęcherza
moczowego.
Istnieje wiele różnych technik operacyjnych
stosowanych w przypadkach nietrzymania moczu.
Rodzaj zaproponowanej operacji zależeć będzie
od typu i przyczyny schorzenia. Lekarz szczegółowo
wyjaśni specyfikę koniecznego zabiegu.
Zawsze zadawaj lekarzowi pytania, by rodzaj i zakres
operacji był dla ciebie zrozumiały.
W celu leczenia objawów nietrzymania moczu mogą
znaleźć zastosowanie podpaski i pieluchy higieniczne
oraz cewniki. Cewniki stosuje się w przypadkach
trudności w opróżnianiu pęcherza moczowego.
Cewnik jest rurką umieszczaną w pęcherzu w celu
odprowadzenia moczu do zbiorniczka
umieszczonego na zewnątrz ciała. Zazwyczaj — choć
5
nie zawsze — cewnik pozostawiany jest w pęcherzu
moczowym. Można go zakładać do pęcherza w celu
opróżnienia z moczu co kilka godzin. Niekiedy u
mężczyzn stosowane są cewniki w kształcie
prezerwatyw, przymocowane na zewnątrz ciała a nie
umieszczane w pęcherzu.
Specjalne podpaski czy pieluchomajtki także
znajdują zastosowanie w przypadkach nietrzymania
moczu. Powodują zwiększenie komfortu życia
chorego poprzez wzrost jego samodzielności oraz
unikanie wielu kłopotliwych sytuacji.
Cewniki i podpaski nie są leczeniem nietrzymania
moczu. Powinny być stosowane w przypadkach
poprawienia efektywności innych metod leczenia albo
wtedy gdy leczenie jest nieskuteczne.
I co dalej
Lekarz wyjaśni Ci rodzaj schorzenia i zastosuje
odpowiednie leczenie. Podczas kuracji należy
pamiętać o tym by:




Zadawać pytania i konsultować się z lekarzem.
Dokładnie stosować się do zaleceń lekarskich.
Przyjmować wszystkie zapisane leki.
Obserwować, czy nie pojawiają się działania
uboczne leków.
 Notować wszelkie uwagi dotyczące zmian
w stanie Twego zdrowia, tak na lepsze jak
i na gorsze.
...i pamiętaj, nietrzymanie moczu nie jest naturalnym
procesem starzenia się organizmu. W większości
przypadków jest uleczalne i odwracalne, zawsze jest
możliwa poprawa jakości życia..
Badania ułatwiające diagnozowanie
nietrzymania moczu
Rodzaj badania
Badanie krwi
Zastosowanie
Oznaczanie we krwi pewnych
substancji chemicznych
określających np. funkcję nerek
6
Badanie moczu.
Określa, czy w moczu
pojawiają się bakterie, krew lub
leukocyty, względnie inne
substancje.
USG
Analiza obrazu układu
moczowego i innych narządów
jamy brzusznej
Cystoskopia.
Wziernikowanie pęcherza
moczowego i cewki moczowej.
Poprzez cienką rurkę
wprowadzoną do pęcherza
(Cystoskop)
Pomiar objętości
Określa ilość moczu
moczu zalegającego. pozostającą w pęcherzu po
oddaniu moczu. Oznacza się go
za pomocą badania USG lub
przy użyciu cewnika.
Badanie wysiłkowe
Określa czy podczas wysiłku
(kaszel, podnoszenia
(„próba kaszlowa”).
przedmiotów, ćwiczeń
gimnastycznych ) wycieka
mocz z pęcherza moczowego.
Badanie
urodynamiczne
(flow +
cystometria).
Urografia.
Czynnościowe badanie
pęcherza oraz zwieracza cewki
moczowej (wymaga założenia
cienkiego cewnika do
pęcherza)
Badanie radiologiczne
polegające na wykonaniu kilku
zdjęć rtg po dożylnym podaniu
kontrastu w celu
uwidocznienia układu
moczowego i określenia jego
funkcji.

Podczas badania stosowane są zazwyczaj środki
znieczulające miejscowo, w postaci żelu.
7
Ryzyko i korzyści leczenia
W przypadkach nietrzymania moczu zalecane jest
leczenie:

Zachowawcze (ćwiczenia + elektrostymulacja /
neurostymulacja magnetyczna)
 Stosowanie leków.
 Leczenie operacyjne.
Na ile każda z powyższych technik będzie skuteczna
zależeć będzie od przyczyny schorzenia ale także
od wysiłku pacjenta. Opinie na temat ryzyka
i korzyści leczenia przedstawione będą na podstawie
współczesnej wiedzy medycznej i opinii specjalistów.
Będzie to także zależało od dyscypliny samego
pacjenta. Leczenie skuteczne w jednym przypadku
nie musi się sprawdzać w innym, dlatego bardzo
istotne jest konsultowanie się z lekarzem leczącym.
Ćwiczenia (+Elektrostymulacja / Neurostymulacja
magnetyczna)
Od 54 do 95 procent pacjentów stosujących
ćwiczenia zauważa istotną poprawę w likwidowaniu
objawów choroby. Od 12 do 16 procent pacjentów
zostaje skutecznie wyleczonych. Ten rodzaj leczenia
nie jest obciążone żadnym ryzykiem. W przypadku
stosowania zewnętrznej neurostymulacji
magnetycznej przy wysiłkowym nietrzymaniu moczu
odsetek widocznej poprawy sięga 80 procent.
Stosowanie leków
Aż 77 procent pacjentów, wymagających leczenia
farmakologicznego, zauważa poprawę swego stanu
zdrowia, zaś 44 procent jest skutecznie wyleczonych.
Leczenie farmakologiczne obarczone jest jednak
indywidualnym działaniem niepożądanym.
Leczenie operacyjne
Około 87 do 92 procent pacjentów wymagających
leczenia operacyjnego zostaje wyleczonych. Jak
w każdej działalności chirurgicznej i tu występuje
ryzyko powikłań sród- i pooperacyjnych. Dlatego
należy każdorazowo przedyskutować z lekarzem
możliwość wystąpienia takich powikłań.
8
Specjalistyczne ośrodki urologiczne
W 1999 roku w Warszawie została otwarta unikalna
placówka CONTI-MEDICA specjalizująca się w
kompleksowej pomocy osobom z zaburzeniami
oddawania moczu. W celu uzyskania dodatkowych
informacji oraz rozpoczęcia specjalistycznego
leczenia zapraszamy do Kliniki.
Klinika Urologiczno-Ginekologiczna
CONTI-MEDICA
ul. Wronia 29/31
00-846 Warszawa
tel. 022 / 661 50 58
gsm 0501 794 134
tel/fax 022 / 661 50 68
www.contimedica.com.pl
Doświadczenie
Dr Janusz Zajda jest cenionym specjalistą w
dziedzinie urologii. W 1999 r. otworzył unikalną
przychodnię CONTI-MEDICA zajmującą się
problematyką urologiczną ze szczególnym
uwzględnieniem diagnostyki i leczeniem kalectwa
moczowego .
NZOZ CONTI-MEDICA przyjmuje pacjentów w
systemie Narodowego Funduszu Zdrowia jak
również osoby leczące się prywatnie. O momentu
powstania Kliniki, opieką objęto kilkanaście tysięcy
pacjentów z terenu całej Polski.
9