ankieta dla uczniów - Zespół Szkół w Korzkwi
advertisement
Korzkiew, 30 maja 2016r. Raport z ewaluacji wewnętrznej w roku szkolnym 2015/16 przygotowany przez zespół ds. ewaluacji w składzie: Joanna Błocka, Anna Kamińska, Agnieszka Domaradzka-Hebda, Monika Jabłońska-Czyż, Marek Czarnecki, Dawid Kmak. W bieżącym roku szkolnym ewaluacja wewnętrzna objęła trzy obszary: czytelnictwo, cyberprzemoc oraz substancje psychoaktywne. W skład grup badawczych weszli uczniowie, ich rodzice oraz nauczyciele. Narzędzia badawcze stanowiły ankiety przygotowane w wersji elektronicznej, które zostały poddane dalszej analizie przez zespół do spraw ewaluacji oraz wywiady z pedagogiem szkolnym. Łącznie przeprowadzono sześć ankiet i dwa wywiady. W poniższym sprawozdaniu każdy z obszarów zostanie opisany osobno. Czytelnictwo I. II. Wymaganie: Czytelnictwo uczniów, działania szkoły w zakresie rozwijania kompetencji czytelniczych oraz upowszechniania czytelnictwa wśród dzieci i młodzieży. Pytania kluczowe: 1. Jaki jest stan wyposażenia biblioteki w woluminy, czasopisma, e-booki? 2. Czy na wyposażeniu biblioteki znajdują się podręczniki szkolne, materiały edukacyjne, materiały niezbędne nauczycielowi do przygotowania zajęć? 3. Jaka jest liczba wypożyczeń? 4. Jaki rodzaj literatury uczniowie najczęściej wypożyczają? 5. W jakim stopniu techniczne wyposażenie biblioteki (dostęp do Internetu, kąciki czytelnicze, wyposażenie w stoliki, oświetlenie) sprzyja uczniom podczas korzystania z czytelni? 6. Jak często nauczyciele wspomagają proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi? 7. Jakie prowadzone były zajęcia biblioteczne, promocje książek, konkursy, prezentacje, inne przez nauczycieli bibliotekarzy? 8. Kto ma największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych ucznia? 9. Jakie są sposoby pozyskiwania książek czytanych w czasie wolnym? 10. Jak systematycznie zasoby są uzupełnianie w szkolnej bibliotece o poczytne wśród nastolatków i atrakcyjne dla nich książki? 11. Po jaką prasę sięga młodzież? 12. Czy czas pracy biblioteki umożliwia korzystanie z niej? III. Grupa badawcza: uczniowie klas gimnazjalnych oraz kl. 6 szkoły podstawowej (88 osób), rodzice (55 osób) nauczyciele (21 osób). IV. Metody i narzędzia: ankiety dla uczniów, nauczycieli i rodziców; analiza dokumentacji biblioteki, analiza sprawozdań z pracy biblioteki. V. VI. Wyniki: załącznik I „Czytelnictwo” (załącznik nr I.1 – ankieta dla uczniów; załącznik nr I.2 – ankieta dla rodziców; załącznik nr I.3 – ankieta dla nauczycieli). Wnioski: ad. 2.1 Jaki jest stan wyposażenia biblioteki w woluminy, czasopisma, e-booki? Uczniowie uważają, iż wyposażenie biblioteki jest wystarczające (79,5%). Tak samo sądzi 50,9% rodziców, a 21,8% twierdzi, iż należałoby je uzupełnić. Pozostali 27,3% nie znają zasobów biblioteki, więc nie wypowiadają się na ten temat. Najbardziej krytyczni są nauczyciele, których 42,9% uważa, że zbiory biblioteczne są niewystarczające. Uczniowie chętnie uzupełniliby zbiory biblioteczne o powieści fantastyczne i komiksy. Nauczyciele do tego dodaliby literaturę specjalistyczną, słowniki do języków obcych, albumy i audiobooki. Pozytywnie szkolny zestaw lektur ocenia 69,5% uczniów, 56,4% rodziców i 66,6% nauczycieli. ad. 2.2 Czy na wyposażeniu biblioteki znajdują się podręczniki szkolne, materiały edukacyjne, materiały niezbędne nauczycielowi do przygotowania zajęć? W bibliotece szkolnej dostępne są podręczniki, z których korzystają nauczyciele i uczniowie, a także niezbyt liczna literatura fachowa dla nauczycieli oraz słowniki do nauki języków obcych. ad. 2.3 Jaka jest liczba wypożyczeń? W roku szkolnym 2014/2015 uczniowie szkoły podstawowej w sumie wypożyczyli 831 książek, co daje średnią 5,5 na jedną osobę, a w gimnazjum wypożyczono 260 książek – średnia: 2,3. ad. 2.4 Jaki rodzaj literatury uczniowie najczęściej wypożyczają? Uczniowie najchętniej wypożyczają szkolne lektury (73,9%), fantastykę dla młodzieży i dla dorosłych (68,9%) i literaturę przygodową dla młodzieży (35,7%). ad. 2.5 W jakim stopniu techniczne wyposażenie biblioteki (dostęp do Internetu, kąciki czytelnicze, wyposażenie w stoliki, oświetlenie) sprzyja uczniom podczas korzystania z czytelni? Uczniowie chętnie korzystają z czytelni. W roku szkolnym 2014/2015 odnotowano 1660 wizyt. Przygotowują się tu do lekcji oraz korzystają z komputerów z nieograniczonym dostępem do Internetu. W bibliotece znajdują się cztery stanowiska komputerowe, przy których uczniowie mogą pracować. ad. 2.6 Jak często nauczyciele wspomagają proces dydaktyczny zasobami bibliotecznymi? Nauczyciele deklarują, iż w pracy z uczniami wykorzystują zasoby biblioteczne: często – 47,6%, rzadko – 28,6%. Tylko 23,8% twierdzi, że nie korzysta ze zbiorów szkolnej biblioteki. ad. 2,7 Jakie prowadzone były zajęcia biblioteczne, promocje książek, konkursy, prezentacje, inne przez nauczycieli bibliotekarzy? W szkolnej bibliotece prowadzone są liczne akcje mające na celu popularyzację książki i czytelnictwa. W roku szkolnym 2014/2015 realizowano projekt „Dobra Książka Czyni Cuda - animacja czytelnictwa w gminie Zielonki”finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ramach projektu odbyły się warsztaty biblioterapeutyczne, stymulacji pamięci, „Literatura od kuchni”, „Podróże małe i duże”, „Książki, które łączą pokolenia” i „Emocje w literaturze”, w których uczestniczyli uczniowie klasy drugiej, trzeciej, piątej i szóstej szkoły podstawowej oraz klas pierwszych i drugich gimnazjum. Oprócz nich zorganizowano Festiwal Literacki oraz spotkania autorskie z Anną Onichimowską, Andrzejem Grabowskim, Marzeną Filipczak i Marcinem Mellerem. Ponadto wydano biuletyn informacyjny o projekcie i pozyskano książki do biblioteki szkolnej. W roku szkolnym 2015/2016 realizowany jest program skierowany do uczniów szkoły podstawowej „Książki naszych marzeń”. Zakupiono książki do biblioteki na kwotę 1625 zł oraz będą zorganizowane zajęcia projektowe dla każdego oddziału z wykorzystaniem wybranej lektury. Odbywają się cykliczne spotkania Dyskusyjnego Klubu Edukacyjnego dla uczniów gimnazjum oraz klasy trzeciej i czwartej szkoły podstawowej. Od listopada 2015 r. do maja 2016 r. trwa konkurs promujący czytanie dzieciom „Czytające rodziny”. Odbyło się spotkanie autorskie z panem Pawłem Beręsewiczem. Uczniowie klas 1-3 oraz oddziału przedszkolnego obejrzeli przedstawienia: „Serce, serduszko”, „Pan Twardowski”, „Królowa Śniegu” i wzięli udział w koncercie świątecznym. Poza tym cyklicznie biblioteka organizuje: - akcję „Czytamy dzieciom”, - „Narodowe Czytanie” w zamku w Korzkwi, - Konkurs Pięknego Czytania dla uczniów nauczania zintegrowanego. W omawianym roku szkolnym przeprowadzono także 8 lekcji bibliotecznych. W bibliotece pracują także redaktorzy „Żaka Korzkiewskiego” – szkolnej gazety, która ukazuje się od 2000 roku. ad. 2.8 Kto ma największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych ucznia? Największy wpływ na kształcenie nawyków czytelniczych ucznia mają rodzice, którzy zadeklarowali, że zachęcają swoje dzieci do czytania (76,4%), jednak tylko 53,4% uczniów to potwierdza. ad. 2.9 Jakie są sposoby pozyskiwania książek czytanych w czasie wolnym? W czasie wolnym uczniowie najchętniej słuchają muzyki (prawie codziennie – 71,6%), oglądają telewizję (61,4%), korzystają z komputera (56,8%). Prawie codziennie sięga po książkę 36,4 %, a raz w tygodniu 26,1%. Wyników tych do końca nie potwierdzają rodzice, którzy prawie codziennie widzą swe dzieci z książką w ręku (5,5%), a raz w tygodniu (38,2%). Stosunkowo duża grupa uczniów (42%) twierdzi, iż w zeszłym roku przeczytała przynajmniej 10 książek Uczniowie deklarują, iż najwięcej książek, które czytają, pochodzi z domowych zbiorów (69,3%) i ze szkolnej biblioteki (48,9%). 55,7% twierdzi, że książki dostają w prezencie, głównie od rodziców (54,3%). Rodzice uważają, że książka to dobry prezent dla ich dziecka (98,2%), ale tylko 32,7% często kupuje dziecku książki, a 10,9% przyznaje, iż tego nigdy nie robi. Uczniowie w sumie potwierdzają te wyniki, chociaż aż 19,3 % twierdzi, że rodzice nie kupują im książek. ad. 2.10 Jak systematycznie zasoby są uzupełnianie w szkolnej bibliotece o poczytne wśród nastolatków i atrakcyjne dla nich książki? Księgozbiór szkolnej biblioteki jest systematycznie poszerzany o nowe pozycje. W ciągu ostatnich trzech lat zbiory wzbogaciły się o 387 książek o łącznej wartości 4017,72 zł. Zasadniczą część nowości stanowią pozycje, które mogą zainteresować dzieci i młodzież, o odpowiedniej dla ich wieku tematyce. Przed zakupami uczniowie proszeni są o podanie tytułów utworów, które chętnie by przeczytali i w miarę możliwości książki te są sukcesywnie pozyskiwane. ad. 2.11 Po jaką prasę sięga młodzież? Czytanie prasy nie cieszy się dużą popularnością wśród uczniów naszej szkoły: codziennie czyta ją zaledwie 6,6%, co najmniej raz w tygodniu – 13,6%, a aż 60,2% twierdzi, iż po prasę sięga bardzo rzadko (nigdy lub kilka razy w roku). Największą popularnością cieszy się prasa sportowa, np. Bravo Sport, Piłka Nożna i Giga Sport. Na drugim miejscu znajdują się czasopisma popularno-naukowe, m.in. Focus i Świat Wiedzy. Szkoła prenumeruje następujące czasopisma dla dzieci i młodzieży: Victor i Vistor Junior, które dostępne są w czytelni. Tam można także zapoznać się z aktualnymi i archiwalnymi numerami Żaka Korzkiewskiego – szkolnej gazety, na łamach której relacjonowane są wydarzenia z życia szkoły. ad. 2.12 Biblioteka szkolna otwarta jest przez 5 dni w tygodniu przez 23 godziny. Aby umożliwić uczniom korzystanie z czytelni i wypożyczalni codziennie czynna jest przed lekcjami - od 7.30, a potem po zajęciach – do godziny 14.40. Godziny pracy biblioteki obejmują także większość przerw między lekcjami. O trafnym doborze czasu działania placówki świadczy duża liczba wizyt w czytelni (w 2015 roku – 1660). VII. Rekomendacje: 1. W związku z niską średnią wypożyczeń przez gimnazjalistów nauczyciele (nie tylko języka polskiego) powinni ich zachęcać do lektury wartościowych pozycji literatury pięknej lub popularno-naukowej. 2. Przy okazji kolejnych zakupów trzeba wzbogacić księgozbiór o pozycje przeznaczone głównie dla gimnazjalistów. 3. Dokonując zakupów nowych książek dla dzieci i młodzieży w większym stopniu należy uwzględnić powieści fantastyczne oraz komiksy, a dla nauczycieli aktualne pozycje z zakresu literatury fachowej. 4. Uczniowie powinni mieć wpływ na to, o jakie nowe pozycje zostanie wzbogacony księgozbiór szkolnej biblioteki Trzeba stworzyć im możliwość zaproponowania tytułów książek, które chcieliby przeczytać. 5. Skłonienie uczniów do częstszego sięgania po prasę młodzieżową można osiągnąć, eksponując w bibliotece dostępne na rynku tytuły o mogącej zainteresować ich tematyce. 6. W miarę możliwości należałoby zaprenumerować najpopularniejsze wśród uczniów czasopisma o tematyce sportowej, np. Piłka Nożna, Bravo Sport, Giga Sport, a także czasopisma popularyzujące wiedzę: Focus, Wiedza i Życie. 7. Nowe pozycje zakupione do biblioteki powinny być systematycznie promowane na stronie internetowej szkoły w zakładce: Nowości. 8. Wychowawcy klasowi mogą w czasie zebrań informować rodziców o interesujących książkach pozyskanych do biblioteki. Cyberprzemoc I. II. Wymaganie: Rozpoznanie stopnia rozpowszechniania sprawstwa agresji elektronicznej. Zdiagnozowanie cech i charakterystyk rodzajów przemocy z wykorzystywaniem nowych technik komunikacji. Zbadanie stopnia wiktymizacji z powodu cyberbullyingu oraz typu osób wiktymizowanych. Pytania kluczowe: 1. Czy uczniowie rozumieją zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej? 2. Jakie najczęściej kanały komunikacji wykorzystują do rozpowszechniania agresji elektronicznej? 3. Jakie cechy charakteryzują cyberbullig? Jaki jest najpowszechniejszy rodzaj tego sprawstwa? 4. Jaki jest typ ofiary doznającej od szkolnych kolegów przemocy elektronicznej? 5. Jakie są najczęstsze motywy stosowania i wykorzystywania przemocy elektronicznej przez sprawców? 6. Czy uczniowie potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii? III. IV. V. VI. Grupa badawcza: uczniowie klas gimnazjalnych oraz klasy 6 (72 osoby), nauczyciele (18 osób). Metody i narzędzia: ankiety dla uczniów i nauczycieli, wywiad z pedagogiem szkolnym. Wyniki: załącznik II „Cyberprzemoc” (załącznik nr II.1, II.2- ankiety i nr II.3 wywiad). Wnioski: ad. 2.1 Czy uczniowie rozumieją zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów, w tym agresji elektronicznej? Na pytania dotyczące agresji w Internecie (pyt. 4-17) uczniowie najczęściej odpowiadają „nigdy” (58,2% - 97,5%), niewiele osób uczestniczy w wymienionych niewłaściwych zachowaniach. Wydaje się, że świadczy to o świadomości uczniów w tym obszarze, zdecydowana większość uczniów rozumie, co to znaczy agresja i zagrożenia związane z użytkowaniem nowych mediów. W jakiś sposób niepokoi jednak fakt, że znalazło się kilka osób odpowiadających w tych pytaniach „nie wiem” lub „nie pamiętam”– czy te osoby nie uświadamiają sobie zagrożeń? W jaki sposób mogą nie wiedzieć, czy na przykład obrażało się kogoś podczas gier internetowych (8 odpowiedzi)? Trudno sobie wyobrazić, że można nie pamiętać, że wysyłało się kompromitujące kogoś materiały (4 odpowiedzi). Takie odpowiedzi mogą świadczyć o nieszczerości ankietowanego lub też o niezrozumieniu treści pytania. Mogą też sugerować, że jest nieznaczna grupa młodzieży, która nie łączy tego rodzaju działań z terminem przemocy i agresji. Jednocześnie pedagog szkolny stwierdza, ze większość sygnałów dotyczących agresji w Internecie pochodzi od młodzieży, która w porę dostrzega zagrożenia i bezmyślne zachowania swoich kolegów. ad. 2.2 Jakie najczęściej kanały komunikacji wykorzystują do rozpowszechniania agresji elektronicznej? Z wypowiedzi uczniów wynika, że najczęściej zdarza się uczniom wyzywanie na czacie (21,5%), wyzwiska w Internecie (13,9%), i podczas gier online (12,6%), a także wykluczanie z grona znajomych w Internecie (17,8%), umieszczanie kompromitujących zdjęć (13,9%) i obrażanie przez komunikatory internetowe (13,9%). Poza tym ośmieszanie w Internecie (8,9%), umieszczanie kompromitujących materiałów (5,1%), ujawnianie prywatnych rozmów (7,6%) i przerobionych zdjęć (3,8%), kradzież informacji z poczty internetowej (2,5%) i fałszywe ogłoszenia na portalu społecznościowym (1,3 %). 6,4 % zadeklarowało, że wysyłało obraźliwe smsy. Ofiary również przemoc dotykała najczęściej na czacie (26,9%) oraz podczas gier komputerowych (22,8%), ale również obrażano na forum internetowym (29,1%). Zawirusowaną wiadomość otrzymało 24,1% ankietowanych uczniów, niekorzystne zdjęcie umieszczono 15,2%, 12,7% wykluczono z grona znajomych, tajemnice rozmów zdradzono 8,9%. 15,2% otrzymało obraźliwe smsy. ad. 2.3 Jakie cechy charakteryzują cyberbullying? Jaki jest najpowszechniejszy rodzaj tego sprawstwa? Jeśli uznać za cyberbullying uporczywe nękanie, to należy wziąć pod uwagę zachowania agresywne powtarzane i długotrwałe. Z ankiet wynika, że sytuacje, które mogłyby prowadzić do cyberbullyingu dotyczą czatu (10,1 %). Pozostałe odpowiedzi: wyzywanie w Internecie (3,8%) oraz gry komputerowe (2,5%), komunikatory (2,5%) i przerabianie zdjęć (2,5%). Z odpowiedzi ofiar przemocy wynika, że cechy cyberbullyingu (długotrwałość, powtarzalność przemocy) mogłyby dotyczyć osób nękanych kilka razy w tygodniu lub w ciągu dnia. Takie odpowiedzi dotyczyły tylko gier komputerowych (6,4%), a poza tym zdarzały się pojedynczym osobom w przypadku smsa, czatu, przykrych komentarzy, fałszywego konta, zdradzenia tajemnicy, wykluczenia z grona znajomych na Facebooku. Znamiona cyberbullyingu nie mogą raczej dotyczyć czatu i gier, bo spotykają się tam często ludzie przypadkowi albo przyjaciele, występuje rotacja, co raczej wyklucza cyberbullying. Biorąc pod uwagę szybkie reagowanie na wszelkie przejawy agresji w Internecie, o których mówi w wywiadzie pedagog szkolny, zachowania agresywne nie zdążą wejść w fazę powtarzania i utrwalenia. Należy wnioskować, że szkoła jest wolna od zjawiska cyberbullyingu. ad. 2.4 Jaki jest typ ofiary doznającej od szkolnych kolegów przemocy elektronicznej? Ankiety nie dają odpowiedzi na to pytanie (tylko wersja papierowa dawałaby szansę na odkrycie i prześledzenie odpowiedzi ofiar). Na podstawie wywiadu z pedagogiem i rozmów z nauczycielami, którzy zetknęli się bezpośrednio z ofiarami również trudno określić jednoznaczny profil ofiary. Jedyną wspólną cechą może być w tym wypadku nieumiejętność wystarczająco zdecydowanego reagowania. ad.2.5 Jakie są najczęstsze motywy stosowania i wykorzystywania przemocy elektronicznej przez sprawców? Ponieważ większość sprawców przyznaje, że ich ofiarą padają koledzy i koleżanki ze szkoły (40,5%), a także większość ofiar wskazuje na sprawców ze środowiska szkolnego (46,2%) należy uznać, że u podstaw agresji w Internecie leżą przyczyny takie, jak w agresji tradycyjnej. Pedagog szkolny zauważa, że epizody agresji, z którymi mamy do czynienia wynikają z konkretnych sytuacji życia codziennego przeniesionych do wirtualnej rzeczywistości. Kolejne wyniki wskazują jako ofiary - innych znajomych (29,7%), znajomych internetowych (27%), przypadkowe osoby (21,6%), dorosłych (2,7%), grupy (21,6%); jako sprawców - innych znajomych (33,3%), nauczycieli (10,9%), znajomych internetowych (17,9%), przypadkowe osoby (17,9%), dorosłych (2,6%), grupy (15,4%). W pytaniu nr 30, o to, kto był sprawcą niektórych niewłaściwych zachowań wobec uczniów, pojawiają się również nauczyciele (10%). Nie wiemy, o jakie konkretnie zachowania chodzi, można jednak przypuszczać, że może chodzić o rodzaj inwigilacji życia uczniów w Internecie. Z ankiet wynika, że dorośli nie włączają się w internetowe rozgrywki nastolatków. ad. 2.6 Czy uczniowie potrafią bronić się przed przemocą stosowaną z wykorzystaniem nowoczesnych technologii? Ankieta nie zadaje takiego pytania uczniom wprost, ale na podstawie pytań 31-36 można próbować odpowiedzieć na pytanie, czy mają oni wsparcie w środowisku w tym zakresie. Dom ma tu wpływ na poziomie 40-50%, przy czym tylko w 19% domów rodzice ściśle ustalają zasady korzystania dzieci z Internetu. Te wartości są niższe w pytaniu o to, czy dzieci rozmawiają z rodzicami o tym, co robią w Internecie – zdecydowanie „tak” mówi tu tylko 16,5%. Jeśli chodzi o szkołę 59,9% uczniów wie, że są w niej ustalone i egzekwowane zasady używania Internetu i telefonów komórkowych. W sumie 89,9% uczniów wie, że w szkole prowadzone są zajęcia na temat bezpiecznego korzystania z Internetu. Jednocześnie 88,9 % nauczycieli wie, że szkoła posiada procedury w zakresie radzenia sobie z przypadkami agresji elektronicznej. Połowa z badanych nauczycieli interweniowała w sytuacji agresji elektronicznej z udziałem swoich uczniów. Wydaje się, że zarówno dom jak i szkoła dają dzieciom pewne oparcie w kontakcie z nowymi technologiami, w tym z Internetem. Na uwagę zasługuje fakt, że tylko 19% respondentów twierdzi, że ma wyższe umiejętności w tym względzie niż nauczyciele, 30,4% mówi, że raczej nie. W porównaniu z okresem jeszcze kilku lat wstecz, to odczucie uczniów zmienia się pozytywnie dla nauczycieli. VII. Rekomendacje 1. Ankieta wykazuje, że zjawisko agresji elektronicznej w naszej szkole nie występuje często, są to pojedyncze ale komunikowane zdarzenia, którymi natychmiast zajmują się nauczyciele i pedagog szkolny. Każda z sytuacji jest na szczęście rozpatrywana i analizowana w kontekście relacji rówieśniczych, a tym samym rozwiązywana szybko i skutecznie. 2. Wyniki ankiety wskazują, że w szkole działa program interwencji profilaktycznej i jest znany prawie wszystkim uczestnikom procesu edukacyjnego. 3. Wydaje się, że zarówno dom jak i szkoła dają dzieciom pewne oparcie w kontakcie z nowymi technologiami, w tym z Internetem. Szkoła wspiera działania profilaktyczne poprzez współpracę z rodzicami, instytucjami i organizacjami zajmującymi się profilaktyką z obszaru przemocy internetowej, 4. Jednocześnie z wywiadu z pedagogiem szkolnym wynika, że zjawisko to jest dosyć częste, jak na naszą małą szkołę. Stąd wszelkie działania prewencyjne i profilaktyczne ciągle wymagają wzmożenia i powtarzania (29,1% uczniów przyznaje, ze rodzice nie sprawdzają tego, co robią w Internecie, a 17,7% nie ma w domu ustalonych zasad korzystania z Internetu, 13,9% uznaje zdanie, że w szkole są ustalone i zawsze egzekwowane zasady używania Internetu i telefonów komórkowych za całkowicie fałszywe). Substancje psychoaktywne I. Wymaganie: Rozpoznanie skali występowania w środowisku szkolnym zagrożenia używania substancji psychoaktywnych oraz oszacowanie ryzyka występowania takich zagrożeń. II. Pytania kluczowe: 1. Czy młodzież posiada wiedzę na temat substancji psychoaktywnych i skąd ją czerpie? Czy zdaje sobie sprawę ze szkodliwości tych substancji? 2. Jaki procent młodzieży próbował lub używa substancji psychoaktywnych? Jak często? Gdzie? Dlaczego? 3. Czy młodzież dostrzega potrzebę przeciwdziałania tym zjawiskom, a jeśli tak to jakimi środkami? III. IV. V. VI. Grupa badawcza: ankieta skierowana do wszystkich uczniów gimnazjum (84 osoby), pedagog szkolny. Metody i narzędzia: ankieta elektroniczna, wywiad z pedagogiem szkolnym. Wyniki: załącznik III „Substancje psychoaktywne” (załącznik nr III.1 – ankieta) Wnioski: ad.2.1 Młodzież zdecydowanie posiada wiedzę na temat substancji psychoaktywnych, czerpie ją głównie z telewizji (38,6%) i Internetu (21,7%), szkoła jest trzecim źródłem informacji na ten temat (15,7%). Te dane nie zaskakują, chociaż można by się spodziewać, że jednak Internet będzie na pierwszym miejscu w tym rankingu. Zastanawia aż 12% respondentów, którzy wskazali „inne” źródła informacji. Jakie są te źródła? Pedagog szkolny zauważa, że również szkoła jako źródło informacji o tych substancjach może być rozumiana dwuznacznie: jako wynik jej działań profilaktycznych i jako miejsce spotkań towarzyskich, gdzie informacje, niekoniecznie pożądane, się rozprzestrzeniają. Aż 71,4% ankietowanych deklaruje, że zdaje sobie sprawę ze szkodliwości tych substancji ogólnie i wie, że działają one negatywnie na zdrowie fizyczne (78,6%), na psychikę (77,4%), że uzależniają (67,9%), wreszcie, że mogą spowodować utratę zdrowia lub nawet życia (73,8%). Młodzież zdaje sobie również sprawę z efektów działania dopalaczy, jako jednej z substancji psychoaktywnych. Większość respondentów wie, że powodują one silne pobudzenie i agresję (76,2%) oraz inne bardzo niepożądane objawy. Tylko pojedynczy uczniowie nie widzą w substancjach psychoaktywnych zagrożeń lub sądzą, że są one wręcz korzystne dla zdrowia, przy czym należy sądzić, że część z nich odpowiedziała w ten sposób dla żartu. Z informacji pedagoga wynika, że to alkohol jest dla naszych uczniów główną używką, przede wszystkim ze względu na łatwy dostęp. Uczniowie są też przekonani, że alkohol nie jest aż tak szkodliwy jak narkotyki. Takie przekonanie wynika prawdopodobnie z obserwacji osób z bliskiego otoczenia, nie bez znaczenia jest tu też tradycja. Jest to ważny problem dla szkoły, którego nie można zaniedbać. ad.2.2 Szacując ilość młodzieży, jakiej dotyczy w naszej szkole problem substancji psychoaktywnych, ankietowani (22,6%) stwierdzili, że jest to wielkość śladowa a 35,7% odpowiadających uważa, że nie dotyczy to w ogóle uczniów naszej szkoły. Tylko 2% twierdzi, że jest to duża liczba osób. Kolejna grupa pytań nie dotyczy bezpośredniego doświadczenia uczniów, tylko ich wiedzy lub wyobrażeń. I tak, jeśli chodzi o przyczyny sięgania po używki, najwięcej uczniów wskazuje silny stres (25%), przynależność do ugrupowań młodzieżowych (17,9%) oraz patologie rodzinne (11,9%). Sięga się po nie, żeby się zrelaksować (25,3%), aby uciec od problemów (26,5%), żeby zbratać się z innymi (22,9%), nie ma praktycznie nikogo, kto uważałby, że mogą one pomóc w nauce. Najczęściej wymieniane miejsca, gdzie używa się tych substancji to u znajomych (39,3%), w szkole (25%) i w okolicy miejsca zamieszkania (22,6%). Niepokoić tu może duża liczba odpowiedzi związanych ze szkołą ogólnie w stosunku do wcześniejszego stwierdzenia, że ten problem dotyczy śladowej ilości młodzieży naszej szkoły. Jest to prawdopodobnie odzwierciedlenie wiedzy uczniów na temat innych szkół, być może szkół ponadgimnazjalnych w Krakowie. Jednak być może trzeba by było to sprawdzić. Na pytanie, z kim najczęściej młodzież zażywa dopalacze lub inne środki tego typu, wymieniono znajomych ze szkoły (45,8%) i znajomych z osiedla lub podwórka (33,7%). Znowu, mimo że jest to pytanie o wiedzę ogólną a nie o doświadczenie osobiste, należy zwrócić na nie uwagę. Grupa rówieśnicza jest dość oczywistym środowiskiem, w jakim może dochodzić do niewłaściwych zachowań związanych z substancjami psychoaktywnymi. Pedagog szkolny dodaje, że szczególnie w środowisku wiejskim, gdzie jedynie szkoła, boisko i być może kościół są głównymi miejscami spotkań młodzieży, jest to ważna przesłanka do dalszych obserwacji naszych uczniów. Tylko niewielka liczba uczniów przyznaje się do używania tych środków, prawie 87% nigdy ich nie próbowało. Ci pierwsi albo byli wtedy sami (4,8%), albo zostali poczęstowani przez kolegów (7,1%). Większość miała wtedy od 14 do 16 lat, czyli wydarzyło się to w czasie trwania ich nauki w szkole. Nastąpiło to w ciągu ostatnich 12 miesięcy (7 osób), a w dwóch przypadkach ostatnich 30 dni. Można powiedzieć, że problem ten dotknął bezpośrednio około 10 osób z naszej szkoły. Wymaga to na pewno dalszych badań i działań. ad.2.3 Aż 83,3% ankietowanych uważa, że zarówno sprzedaż jak i zażywanie środków psychoaktywnych powinno być zabronione. Jednakże, jest pewna grupa uczniów, którzy uważają, że wszystkiego należy doświadczyć lub spróbować, że wszystko jest „dla ludzi”. Jest to obserwacja pedagoga szkolnego z rozmów szczególnie ze starszymi gimnazjalistami. Młodsi są przekonani o dużej szkodliwości narkotyków i w ogóle substancji uzależniających, boją się nawet utraty życia. Niestety, tu również duża grupa młodzieży uważa, że alkohol, szczególnie słodkie alkohole typu piwo smakowe, nie są szkodliwe. Co więcej, uważają, że czasami pomagają one w rozluźnieniu się, w redukcji stresu. Również obraz alkoholika jest w ich wyobrażeniach dość niebezpiecznie skrzywiony. Alkoholik to ktoś, kto jest codziennie pijany, brudny, śpiący w rowie lub na trawniku, po prostu „menel”. Natomiast w porządku jest np. picie codziennie 1-2 piw. Sądzą też, że z alkoholizmu można się wyleczyć tak jak z grypy, dziwią się, gdy dowiadują się, że alkoholikiem jest się przez całe życie, nawet gdy się już nie pije. Jeśli chodzi o inne substancje, młodsi uczniowie czują, że dopalacze są czymś bardzo złym, wręcz strasznym, chcą się dużo o nich dowiedzieć, bardzo dużo o nie pytają. VII. Rekomendacje: 1. Trzeba dowiedzieć się, jakie są inne niż wymienione w ankiecie źródła informacji uczniów na temat substancji psychoaktywnych. Należy też w przyszłości badać zasięg oddziaływania alkoholu na naszą młodzież, co wynika przede wszystkim z obserwacji pedagoga szkolnego. 2. Wydaje się, że przede wszystkim trzeba spróbować docierać, jeśli tylko będzie to możliwe, do osób bezpośrednio dotkniętych problemem substancji psychoaktywnych. Z badania wynika, że takie osoby w naszej szkole są, choć jest ich bardzo niewiele. Trzeba dowiedzieć się, z jakimi substancjami uczniowie mieli konkretnie styczność, jak często, czy nadal zdarza im się ich używać, czy były to tylko pojedyncze zdarzenia. 3. Należałoby też sprawdzić, skąd wzięło się przekonanie uczniów, że do zażywania środków psychoaktywnych dochodzi często w szkole skoro w odniesieniu do naszej szkoły odpowiedzieli, że jest to zjawisko o minimalnym zasięgu. Również wskazanie grupy rówieśniczej jako towarzystwa do zażywania używek powinno być dla nas obszarem dalszych badań w tym zakresie. 4. Znowu, w nawiązaniu do poprzednich punktów, należałoby zwrócić większą uwagę na profilaktykę alkoholizmu i uświadomienie młodzieży również na temat alkoholizmu jako nieuleczalnej choroby, na którą jedyną radą jest pozostawanie w bezwzględnej trzeźwości. Załącznik I. Załącznik I.1 – ankieta dla uczniów Czytelnictwo Załącznik I.2 – ankieta dla rodziców Załącznik I.3 – ankieta dla nauczyciela Załącznik II. Załącznik II.1 – ankieta dla uczniów Cyberprzemoc Załącznik II.2 – ankieta dla nauczycieli Załącznik III. Substancje psychoaktywne Załącznik III.1 – ankieta dla uczniów Załącznik IV. Wywiad z pedagogiem szkolnym 1. Jak często spotyka się Pani z przypadkami agresji w Internecie dotykającej uczniów naszej szkoły? Dosyć często -jak na tak niewielką szkołę. W ciągu roku szkolnego współpracując z wychowawcami spotykamy ok. 4-5 takich przypadków. Mam tu na myśli sytuacje, w których ofiary mają poczucie zagrożenia lub dyskryminowania. Oprócz takich znaczących sytuacji mamy do czynienia z całym szeregiem epizodów, które w porę przerwane nie mają szans rozwinąć się w regularną agresję. 2. Jak określiłaby Pani profil ofiary tej przemocy? Nie potrafię określić takiego profilu. Epizody agresji, z którymi mamy do czynienia w naszej szkole wynikają raczej z konkretnych sytuacji codziennego życia przeniesionych do wirtualnej rzeczywistości. Np. koleżanka lepiej gra w siatkówkę więc za to (konkretnie) napiszę do niej coś obraźliwego. Inna ma fajnego chłopaka, to powysmiewam się z niej i namówię do tego jeszcze kilka osób. Wspólną cechą ofiar może być w tym wypadku nieumiejętność wystarczająco zdecydowanego reagowania. 3. Czy przejawy agresji, z którymi styka się Pani w szkole nazwałaby Pani cyberbullingiem? Zdecydowanie nie. O bullingu mówimy pod warunkiem regularności i powtarzalności zachowań przemocowych. Ponieważ nasza szkoła nie jest duża i dobrze znamy swoich uczniów, to możemy reagować na tyle szybko, że zachowania agresywne nie zdążą wejść w fazę powtarzania i utrwalenia. 4. Kto i w jaki sposób przeciwdziała przejawom agresji w Internecie w naszej szkole? Jest to zadanie wszystkich nauczycieli - zwłaszcza wychowawców i moje. Wzajemnie wspomagamy się w rozwiązywaniu takich problemów, korzystając tez z pomocy Komendy Powiatowej Policji w Krakowie. Zwykle możemy też liczyć na zaangażowanie i reakcję rodziców. Poza tym same dzieci pilnują się najlepiej! Większość sygnałów dotyczących zachowań agresywnych w internecie pochodzi od młodzieży, która w porę dostrzega zagrożenia i bezmyślne zachowania swoich kolegów.
