Pobierz album z gatunkami

ROŚLINY
bagno zwyczajne
Ledum palustre
• zimozielony krzew z rodziny wrzosowatych
(Ericaceae)
• wysokość: 0,5-1,5 m
• kwitnienie: V–VII
• występowanie: torfowiska wysokie, bory bagienne
• roślina lecznicza i trująca, jej intensywny zapach
może powodować oszołomienie i zawroty głowy;
dawniej suszonych gałązek bagna używano do
odstraszania moli oraz zaprawiania piwa
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty ochroną
ścisłą
Fot. F. Jarzombkowski
bobrek trójlistkowy
Menyanthes trifoliata
Fot. M. Galus
Fot. M. Galus
• bylina z rodziny bobrkowatych
(Menyanthaceae)
• wysokość: 15-35 cm
• kwitnienie: V–VI
• występowanie: torfowiska niskie,
młaki, rowy
• roślina lecznicza, liście o bardzo
gorzkim smaku
• gatunek częsty w wielu regionach,
objęty ochroną częściową
borówka brusznica
Vaccinium vitis-idaea
Fot. M. Galus
Fot. K. Brzezińska
• zimozielona krzewinka z rodziny wrzosowatych
(Ericaceae)
• wysokość: 10-15 cm, maks. 30 cm
• kwitnienie: V–VII
• występowanie: torfowiska wysokie, bory,
wrzosowiska
• gatunek pospolity
• roślina lecznicza o jadalnych czerwonych owocach
• tradycyjnie jej gałązek używa się do ozdabiania
koszyczków wielkanocnych
czarcikęs łąkowy
Succisa pratensis
• bylina z rodziny szczeciowatych
(Dipsacaceae)
• wysokość: 10-80 cm, maks. 100 cm
• kwitnienie: VII–IX
• występowanie: wilgotne łąki i zarośla
• gatunek częsty w wielu regionach
Fot. K. Brzezińska
firletka poszarpana
Lychnis flos-cuculi
• bylina z rodziny goździkowatych
(Caryophyllaceae)
• wysokość: 30-60 cm, maks. 90 cm
• kwitnienie: V–VII
• występowanie: wilgotne łąki i zarośla
• gatunek pospolity
Fot. F. Jarzombkowski
Fot. F. Jarzombkowski
gnidosz błotny
Pedicularis palustris
• roślina dwuletnia z rodziny
trędownikowatych (Scrophulariaceae)
• wysokość: 20-50 cm, maks. 60 cm
• kwitnienie: V–VII
• występowanie: podmokłe łąki, torfowiska
niskie i przejściowe
• roślina trująca; półpasożyt
• gatunek dość częsty w niektórych regionach,
objęty ochroną ścisłą; na Polskiej Czerwonej
Liście Roślin oznaczony jako narażony na
wymarcie (V)
Fot. M. Galus
goryczka wąskolistna
Gentiana pneumonanthe
• bylina z rodziny goryczkowatych (Gentianaceae)
• wysokość: 15-50 cm, maks. 60 cm
• kwitnienie: VII–IX
• występowanie: wilgotne łąki
• jest rośliną żywicielską dla motyla dziennego
modraszka alkona
• gatunek dość częsty w niektórych regionach,
objęty ochroną ścisłą; na Polskiej Czerwonej
Liście Roślin oznaczony jako narażony na
wymarcie (V)
Fot. K. Kotowska
goździk pyszny
Dianthus superbus
• bylina z rodziny goździkowatych
(Caryophyllaceae)
• wysokość: 20-50 cm
• kwitnienie: VI–IX
• występowanie: wilgotne łąki, torfowiska
niskie i skraje lasów
• kwiaty w kolorze od białego do liliowego
• gatunek dość częsty w niektórych regionach,
objęty ochroną ścisłą; na Polskiej Czerwonej
Liście Roślin oznaczony jako narażony na
wymarcie (V)
Fot. CMok
Fot. K. Brzezińska
jaskier ostry
Ranunculus acris
• bylina z rodziny jaskrowatych
(Ranunculaceae)
• kwitnienie: V–IX
• wysokość: 20-100 cm, maks. 120 cm
• występowanie: łąki, pastwiska,
przydroża, zarośla, skraje lasów
• gatunek pospolity
• roślina trująca
Fot. M. Galus
Fot. M. Galus
Fot. M. Galus
Fot. M. Galus
knieć błotna
Fot. M. Galus
Caltha palustris
• bylina z rodziny jaskrowatych (Ranunculaceae)
• kwitnienie: IV–VI
• wysokość: 15-50 cm, maks. 60 cm
• występowanie: brzegi strumieni, rowy, wilgotne
łąki, olszyny
• gatunek częsty w wielu regionach
• roślina trująca
• silnie uzależniona od wody
• inne nazwy: kaczeniec
Fot. F. Jarzombkowski
kosaciec syberyjski
Iris sibirica
Fot. M. Galus
Fot. M. Galus
• bylina z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)
• kwitnienie: V–VI
• wysokość: 50-120 cm
• występowanie: wilgotne łąki, zarośla
i dąbrowy; uprawiany
• gatunek dość częsty w niektórych regionach,
objęty ochroną ścisłą; na Polskiej Czerwonej
Liście Roślin oznaczony jako narażony na
wymarcie (V)
kosaciec żółty
Iris pseudacorus
• bylina z rodziny kosaćcowatych (Iridaceae)
• kwitnienie: V–VII
• wysokość: 50-120 cm
• występowanie: brzegi wód, moczary, rowy, olsy
• gatunek pospolity
• roślina lecznicza i trująca
• nazwa łacińska wskazuje na podobieństwo liści
kosaćca żółtego do liści tataraku
Fot. CMok
kruszczyk błotny
Epipactis palustris
• bylina z rodziny storczykowatych (Orchidaceae)
• kwitnienie: VI–VIII
• wysokość: 15-50 cm, maks. 70 cm
• występowanie: torfowiska niskie, mokre łąki
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty ochroną
ścisłą; na Polskiej Czerwonej Liście Roślin oznaczony
jako narażony na wymarcie (V)
Fot. P. Pawlikowski
krwiściąg lekarski
Sanguisorba officinalis
• bylina z rodziny różowatych (Rosaceae)
• kwitnienie: VI–IX
• wysokość: 30-90 cm, maks. 150 cm
• występowanie: wilgotne łąki i zarośla
• roślina lecznicza, jej kłączy używano do
tamowania krwawienia
• krwiściąg lekarski jest rośliną niezbędną
w cyklu życiowego motyli dziennych:
modraszka telejusa i modraszka nausitousa
oraz motyla nocnego błyszczki zosimi
• gatunek częsty w wielu regionach
Fot. CMok
kukułka krwista
Dactylorhiza incarnata
• bylina z rodziny storczykowatych (Orchidaceae)
• kwitnienie: V–VII
• wysokość: 20-70 cm, maks. 100 cm
• występowanie: mokre łąki, torfowiska niskie
• posiada długie i wąskie liście bez plam
• inne nazwy: stoplamek krwisty, storczyk krwisty
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty jest
ochroną ścisłą jak wszystkie storczyki
w Polsce
Fot. M. Galus
kukułka szerokolistna
Dactylorhiza majalis
• bylina z rodziny storczykowatych
(Orchidaceae)
• kwitnienie: V–VII
• wysokość: 15-60 cm
• występowanie: torfiaste łąki i zarośla;
w całym kraju
• dla tego gatunku charakterystyczne są szerokie
liście z wyraźnymi, ciemnymi plamami
• inne nazwy: stoplamek szerokolistny, storczyk
szerokolistny
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty jest
ochroną ścisłą jak wszystkie storczyki
w Polsce
Fot. M. Galus
lipiennik Loesela
Liparis loeselii
• bylina z rodziny storczykowatych (Orchidaceae)
• kwitnienie: V–VIII
• wysokość: 6-20 cm
• występowanie: torfowiska niskie; głównie na niżu,
na pd.-wsch. rzadko
• gatunek rzadki, objęty ochroną ścisłą;
w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin wymieniony
jako narażony (VU), na Polskiej Czerwonej Liście
Roślin oznaczony jako wymierający - krytycznie
zagrożony (E)
Fot. M. Galus
modrzewnica zwyczajna
Andromeda polifolia
• krzewinka z rodziny wrzosowatych (Ericaceae)
• kwitnienie: V–VIII
• wysokość: 15-30 cm, maks. 40 cm
• występowanie: torfowiska przejściowe i wysokie
na niżu, w górach rzadko
• gatunek częsty w wielu regionach
• roślina trująca
• liście zimozielone o podwiniętych brzegach,
z zielonym wierzchem i spodem z sinobiałym nalotem
Fot. M. Galus
nasięźrzał pospolity
Ophioglossum vulgatum
• bylina z rodziny nasięźrzałowatych
(Ophioglossaceae)
• wysokość: 5-30 cm
• zarodnikowanie: VI–VIII
• występowanie: wilgotne łąki, zarośla
• nazwa łacińska wskazuje na podobieństwo
kłosa zarodnionośnego do języka żmii; może
on być kilkukrotnie dłuższy od skórzastego
liścia płonnego
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty
ochroną ścisłą; na Polskiej Czerwonej Liście
Roślin wymieniony jako narażony na
wymarcie (V)
Fot. CMok
ostrożeń błotny
Cirsium palustre
• roślina dwuletnia z rodziny astrowatych
(Asteraceae)
• kwitnienie: VII-IX
• wysokość: 30-150 cm, maks. 200 cm
• występowanie: mokre łąki, zarośla, olszyny,
torfowiska
• gatunek pospolity
• cechy charakterystyczne: na całej długości
ulistniona i ciernisto oskrzydlona łodyga;
na szczycie kilka kwiatostanów w formie
koszyczków
Fot. M. Galus
ostrożeń łąkowy
Cirsium rivulare
• bylina z rodziny astrowatych (Asteraceae)
• kwitnienie: V-VII
• wysokość: 30-120 cm
• występowanie: wilgotne łąki i zarośla;
głównie w górach oraz na południowym
i wschodnim niżu
• gatunek dość częsty w niektórych regionach
• cechy charakterystyczne: liście zebrane
w rozetce, łodyga prawie bezlistna,
pajęczynowato owłosiona, bez cierni; na
szczycie zazwyczaj do 2 do 5 koszyczków
Fot. P. Pawlikowski
podejźrzon rutolistny
Botrychium multifidum
Fot. P. Pawlikowski
• bylina z rodziny nasięźrzałowatych
(Ophioglossaceae), dawniej włączanej
do grupy paprotników
• wysokość: 5-25 cm
• zarodnikowanie: V–VIII
• występowanie: łąki, zarośla
• ze względu na liście podobne do liści paproci
i charakterystyczny pęd zarodnionośny
przypominający kwiatostan, roślina ta uważana
była za „kwiat paproci”, którego szuka się
w Noc Świętojańską
• gatunek rzadki, objęty ochroną ścisłą;
na Polskiej Czerwonej Liście Roślin
wymieniony jako wymierający
– krytycznie zagrożony (E)
rdest wężownik
Polygonum bistorta
• bylina z rodziny rdestowatych (Polygonaceae)
• kwitnienie: VI–VIII
• wysokość: 20-80 cm, maks. 100 cm
• występowanie: wilgotne łąki, pastwiska
i ziołorośla na torfowiskach niskich
• gatunek częsty w wielu regionach
• roślina lecznicza, niegdyś używana jako
składnik odtrutki na jad węży
• rdest wężownik jest rośliną żywicielską dla
motyla dziennego, czerwończyka fioletka
Fot. M. Galus
rosiczka okrągłolistna
Drosera rotundifolia
Fot. F. Jarzombkowski
• bylina z rodziny rosiczkowatych (Droseraceae)
• wysokość: 5-25 cm
• kwitnienie: VI–VIII
• występowanie: głównie na niżu na torfowiskach
wysokich i w zagłębieniach śródwydmowych
• rosiczki występują na siedliskach ubogich w azot
– niedobory tego pierwiastka uzupełniają żywiąc
się owadami. Roślina wabi ofiary kroplami
słodkiej cieczy, znajdującymi się na jej liściach.
Zwabiony owad przykleja się do liścia, który
powoli się zamyka. W takiej pułapce roślina powoli
trawi ofiarę wydzielanym kwasem mrówkowym.
• gatunek częsty w wielu regionach, objęty ochroną
ścisłą; na Polskiej Czerwonej Liście Roślin
wymieniony jako narażony na wymarcie (V)
siedmiopalecznik błotny
Comarum palustre
• bylina z rodziny różowatych (Rosaceae)
• kwitnienie: VI–VII
• wysokość: 30-100 cm
• występowanie: torfowiska niskie, brzegi wód
• gatunek częsty w wielu regionach
• polska nazwa gatunkowa nawiązuje do liści
o dłoniastej budowie z 3, 5 lub 7 listkami
• inne nazwy: pięciornik błotny
Fot. F. Jarzombkowski
skalnica torfowiskowa
Saxifraga hirculus
• bylina z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae)
• kwitnienie: VII–IX
• wysokość: 10-40 cm
• występowanie: torfowiska niskie
• gatunek rzadki, objęty ochroną ścisłą; w Polskiej
Czerwonej Księdze Roślin wymieniony
jako zagrożony (EN), na Polskiej Czerwonej
Liście Roślin oznaczony jako wymierający
– krytycznie zagrożony (E)
Fot. P. Pawlikowski
wełnianka pochwowata
Eriophorum vaginatum
• bylina z rodziny turzycowatych (Cyperaceae)
• kwitnienie: III–V
• wysokość: 20-60 cm, maks. 80 cm
• występowanie: torfowiska wysokie, bory
bagienne
• gatunek częsty w wielu regionach
• roślina lecznicza
• cechy rozpoznawcze: łodyga zakończona
pojedynczym kłosem; rośnie w kępach
Fot. F. Jarzombkowski
wełnianka szerokolistna
Eriophorum latifolium
• bylina z rodziny turzycowatych (Cyperaceae)
• kwitnienie: IV–VI
• wysokość: 20-70 cm
• występowanie: torfowiska niskie, źródliska
• gatunek dość częsty w niektórych regionach
• roślina lecznicza
• cechy rozpoznawcze: łodyga zakończona
kilkoma kłosami na szorstkich szypułach
Fot. M. Galus
wełnianka wąskolistna
Eriophorum angustifolium
• bylina z rodziny turzycowatych (Cyperaceae)
• kwitnienie: IV–V
• wysokość: 20-60 cm
• występowanie: torfowiska niskie i przejściowe,
podmokłe łąki
• gatunek częsty w wielu regionach
• cechy rozpoznawcze: łodyga zakończona
kilkoma kłosami na gładkich szypułach;
czerwono nabiegłe końce liści
Fot. CMok
żurawina błotna
Oxycoccus palustris
• zimozielona krzewinka z rodziny
wrzosowatych (Ericaceae)
• kwitnienie: VI–VIII
• łodyga o długości do 1 m płoży się nisko
przy podłożu
• występowanie: torfowiska wysokie
i przejściowe, bory bagienne
• gatunek częsty w wielu regionach
• roślina lecznicza, z jej czerwonych owoców
przyrządza się dżemy i konfitury, stosowane
zazwyczaj jako dodatek do mięs
Fot. M. Galus
MOTYLE
czerwończyk nieparek
Lycaena dispar
• motyl dzienny z rodziny modraszkowatych
(Lycaenidae)
• długość przedniego skrzydła: 32-40 mm
• występowanie: torfowiska, podmokłe łąki,
skraje lasów
• rośliny żywicielskie: szczaw lancetowaty,
szczaw wodny, szczaw gajowy
• gąsienica: VIII-V; imago: VI-VIII
• charakterystyczne dla tego gatunku jest
ubarwienie spodniej części skrzydeł,
z których przednie jest pomarańczowe
z szaro-niebieską obwódką, a tylne szaroniebieskie z obwódką pomarańczową
• gatunek objęty ścisłą ochroną oraz
wymieniony na Czerwonej Liście Zwierząt
Ginących i Zagrożonych w Polsce!
Fot. D. Marczak
modraszek alkon
Phengaris alcon
Fot. N. Spring
Fot. D. Marczak
• motyl dzienny z rodziny modraszkowatych
(Lycaenidae)
• długość przedniego skrzydła: 32-36 mm
• występowanie: torfowiska niskie, torfiaste łąki
• rośliny żywicielskie: goryczka wąskolistna
• gąsienica: VIII-V; imago: VI-VIII
• gatunek uzależniony od obecności goryczki
wąskolistnej; gąsienica żeruje na kwiatostanach
goryczki, po czym jest przenoszona przez mrówki
do mrowiska, gdzie żeruje na larwach mrówek
• wierzch skrzydeł samca fioletowo-niebieski, bez
plamek, z ciemniejszą obwódką, wierzch skrzydeł
samicy brunatny z fioletowo-niebieskim nalotem
i czarnymi plamkami
• zagrożenia: osuszanie torfowisk i łąk, zarzucenie
użytkowania łąk lub zbyt intensywne ich
wykorzystanie (koszenie przed wrześniem!)
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą!
modraszek telejus
Phengaris teleius
Fot. D. Marczak
• motyl dzienny z rodziny modraszkowatych
(Lycaenidae)
• długość przedniego skrzydła: 34-38 mm
• występowanie: torfowiska niskie, torfiaste łąki
• rośliny żywicielskie: krwiściąg lekarski
• gąsienica: VIII-V; imago: VI-VIII
• gatunek uzależniony od obecności krwiściągu
lekarskiego; gąsienica jest pasożytem
społecznym mrówek, wydziela substancję, która
sprawia, że mrówki traktują ją jak jedną z nich
i przenoszą do mrowiska, gdzie gąsienica zjada
ich larwy
• zagrożenia: osuszanie torfowisk i łąk,
zarzucenie użytkowania łąk lub zbyt intensywne
ich wykorzystanie (koszenie przed wrześniem!)
• gatunek objęty ścisłą ochroną oraz
wymieniony w Dyrektywie Siedliskowej!
PAJĄKI
tygrzyk paskowany
Argiope bruennichi
• jadowity pająk z rodziny krzyżakowatych
(Araneidae)
• długość ciała: do 25 mm ♀, do 7 mm ♂
• występowanie: porośnięte wysoką trawą łąki,
brzegi zbiorników wodnych, ogrody
• pożywienie: drobne ssaki, jaszczurki, żaby
• cechy charakterystyczne: ubarwienie podobne
do futra tygrysa, przez środek pajęczej sieci
przechodzi pionowo ustawiony grubszy zygzak
• ból po ukąszeniu tygrzyka jest porównywalny
z tym po ukąszeniu szerszenia, jednak do takich
zdarzeń dochodzi bardzo rzadko
• samica, która jest kilkukrotnie większa od
samca, zjada go w trakcie kopulacji lub tuż po niej
• gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną!
Fot. M. Galus
PŁAZY
ropucha szara
Bufo bufo
• płaz z rodziny ropuchowatych (Bufonidae)
• długość ciała: 61-125 mm ♀, 48-97 mm ♂
• występowanie: wilgotne lasy, łąki, pola,
ogrody, sady
• pożywienie: owady, pajęczaki, dżdżownice,
ślimaki, a także młodziutkie gryzonie,
pisklęta, młode żaby i jaszczurki
• cechy charakterystyczne: wyraźne parotydy
(przyuszne gruczoły jadowe), barwa ciała
brunatna, szara lub brązowa, nie posiada
wyraźnych kolorowych plam, jak inne polskie
ropuchy
• ropucha szara jest największym europejskim
płazem bezogonowym, zaś jej kijanki są
najmniejsze spośród kijanek w tej grupie
• wszystkie płazy w Polsce są objęte ochroną!
Fot. F. Jarzombkowski
rzekotka drzewna
Hyla arborea
• płaz z rodziny rzekotkowatych (Hylidae)
• długość ciała: 37-60 cm ♀, 30-50 cm ♂
• występowanie: brzegi zbiorników wodnych,
skraje lasów, zakrzaczenia
• pożywienie: owady, pająki, ślimaki
• cechy charakterystyczne: okrągłe lepkie
przylgi na końcach palców umożliwiające
rzekotkom chodzenie po gładkich pionowych
powierzchniach; za oczami wyraźnie widoczne
błony bębenkowe; ubarwienie, przeważnie
trawiasto zielone, może w ciągu 20 minut
zmienić się w żółte, szare, błękitne, brązowe,
a nawet czarne
• w okresie godowym samiec rzekotki jest
najgłośniejszym polskim płazem
• wszystkie płazy w Polsce są objęte ochroną!
Fot. M. Galus
żaba moczarowa
Rana arvalis
Fot. F. Jarzombkowski
• płaz z rodziny żabowatych (Ranidae), należący
do grupy żab brunatnych
• długość ciała: 4-8 cm ♀♂
• występowanie: łąki, polany śródleśne, lasy
• pożywienie: owady, pająki, ślimaki, dżdżownice
• cechy charakterystyczne: wierzch ciała obydwu
płci jest w odcieniach brązu z ciemnymi, niemal
czarnymi plamami, spód ciała jednolicie
kremowy; w okresie godowym samce przybierają
jaskrawo niebieski odcień
• żaby moczarowe są znacznie bardziej odporne
na brak wody od innych żab, dzięki czemu można
je spotkać nawet na suchych łąkach
• wszystkie płazy w Polsce są objęte ochroną!
GADY
padalec zwyczajny
Anguis fragilis
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• beznoga jaszczurka z rodziny
padalcowatych (Anguidae)
• długość ciała: 40-50 cm ♀♂
• występowanie: zarośla, skraje polan,
wilgotne, średnio nasłonecznione miejsca
• pożywienie: ślimaki, stawonogi, małe
bezkręgowce
• prowadzi skryty tryb życia; jest aktywny
o zmierzchu i w nocy; porusza się znacznie
wolniej niż węże; jest niegroźny dla ludzi
• cechy charakterystyczne: mała,
nieodgraniczona od reszty ciała głowa;
walcowate ciało; w przeciwieństwie do
węży posiada powieki
• w sytuacji zagrożenia może, jak inne
jaszczurki, odrzucić ogon
• wszystkie gady w Polsce są objęte ochroną!
zaskroniec zwyczajny
Natrix natrix
• niejadowity wąż z rodziny połozowatych
(Colubridae)
• długość ciała: 85-120 cm ♀, 70-100 cm ♂
• występowanie: tereny podmokłe, bagniste,
w pobliżu jezior
• pożywienie: ryby, żaby, traszki, drobne
gryzonie
• najpospolitszy z polskich węży
• cechy charakterystyczne: białe lub żółte
plamy za skroniami (stąd polska nazwa),
głowa wyraźnie odgraniczona od reszty ciała,
zdolność pływania i nurkowania
• w obliczu niebezpieczeństwa głośno syczy
lub udaje martwego, wydzielając przy tym
cuchnącą ciecz
• wszystkie gady w Polsce są objęte ochroną!
Fot. F. Jarzombkowski
żmija zygzakowata
Vipera berus
• jadowity wąż z rodziny żmijowatych (Viperidae)
• długość ciała: do 75 cm
• występowanie: podmokłe łąki, obrzeża lasów,
polany śródleśne
• pożywienie: drobne ssaki, jaszczurki, żaby
• cechy charakterystyczne: zygzakowata ciemna
wstęga ciągnąca się od karku do końca ogona
(niewidoczna u osobników melanistycznych,
jednolicie czarnych!), pionowa źrenica, głowa
wyraźnie odgraniczona od reszty ciała
• zmienne ubarwienie: zazwyczaj szare, brązowe
lub jednolicie czarne
• żmija nigdy sama nie atakuje człowieka,
ukąszenia zazwyczaj zdarzają się, gdy ktoś
nadepnie na nią nieosłoniętą stopą – w takim
przypadku należy jak najszybciej udać się do
szpitala w celu podania surowicy
• wszystkie gady w Polsce są objęte ochroną!
Fot. E. Truszkowska
PTAKI
bąk zwyczajny
Botaurus stellaris
• ptak lęgowy z rodziny czaplowatych (Ardeidae)
• długość ciała: 62-80 cm
• rozpiętość skrzydeł: 100-120 cm
• przyloty: III-IV; odloty: IX-XI
• pojedyncze ptaki zimują
• występowanie: zbiorniki wodne z szerokimi
szuwarami, podmokłe trzcinowiska
• cechy charakterystyczne: ubarwienie zapewnia
doskonały kamuflaż w wysokiej trzcinie; odgłosy
wydawane przez bąka przypominają dmuchanie
w szyjkę butelki; podczas lotu ma esowato wygiętą
szyję, jak wszystkie czaplowate
• zaniepokojony przyjmuje pionową postawę
maskującą, próbując upodobnić się do trzciny
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
Fot. K. Brzezińska
bogatka
Parus major
• ptak lęgowy z rodziny sikorowatych
(Paridae)
• długość ciała: 13-15 cm
• rozpiętość skrzydeł: 22 cm
• w Polsce osiadła
• występowanie: lasy, zadrzewienia, parki
i ogrody
• cechy charakterystyczne: czarna główka
z białymi policzkami, oliwkowy wierzch
ciała, skrzydła czarno-szare z białą pręgą,
brzuszek żółty z czarnym krawatem, który
u samca na dole się rozszerza, zaś u samicy
zanika; największa i najpospolitsza
z europejskich sikor
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
derkacz
Crex crex
• ptak lęgowy z rodziny chruścielowatych (Rallidae)
• długość ciała: 24-29 cm
• rozpiętość skrzydeł: 41-49 cm
• przyloty: IV, V; odloty: IX, X
• występowanie: wilgotne łąki z wysoką roślinnością
zielną, pola uprawne, podeschnięte partie mokradeł
• ptak ten prowadzi bardzo skryty tryb życia, przez
co znacznie łatwiej jest go usłyszeć, niż zobaczyć
• zagrożenia: wczesny termin pokosu (do sierpnia
można jeszcze spotkać nielotne młode), koszenie łąk
od zewnątrz do środka, osuszanie podmokłych łąk
oraz podsiewanie szlachetnymi gatunkami traw
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
drozd śpiewak
Turdus philomelos
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• ptak lęgowy z rodziny drozdowatych (Turdidae)
• długość ciała: 22-24 cm
• przyloty: III, IV; odloty: IX-X
• występowanie: lasy, parki, ogrody, w pobliżu
otwartych przestrzeni
• cechy charakterystyczne: piosenka śpiewaka jest
jedną z najgłośniejszych i najbardziej
skomplikowanych wśród ptasich śpiewów; samiec
może znać nawet powyżej 100 zwrotów,
zapożyczonych od innych ptaków, a także rzeczy,
dlatego epitet gatunkowy nazwy łacińskiej oznacza
„miłujący śpiew”; gdy upoluje ślimaka, jego
muszlę rozbija w „kuźni” na kamieniu;
• dokładne przyczyny zmniejszania się populacji
śpiewaka nie są znane – możliwe, że ma na to
wpływ intensyfikacja rolnictwa, stosowanie
pestycydów, wycinanie śródpolnych drzew i zarośli
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
dudek
Upupa epops
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• ptak lęgowy z rodziny dudkowatych (Upupidae)
• długość ciała: 26-32 cm
• rozpiętość skrzydeł: 42-48 cm
• przyloty: IV, V; odloty: VIII-X
• występowanie: naturalne doliny rzek, krajobraz
rolniczy z pojedynczymi starymi dziuplastymi
drzewami, użytkowane pastwiska
• cechy charakterystyczne: na głowie pomarańczowy
czub z czarnymi końcówkami – samiec rozkłada
go jak wachlarz w okresie godowym; plecy i pierś
pomarańczowe, skrzydła i ogon w biało-czarne pasy;
żerując dudek najpierw zgniata dziobem ofiarę,
a potem charakterystycznie podrzuca ją w powietrzu,
łapie prosto do gardła i połyka
• zagrożenia: wycinanie starych dziuplastych wierzb,
zarzucanie wypasu (dudki najchętniej żywią się
bezkręgowcami, które znajdują w odchodach bydła)
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
dzierzba gąsiorek
Lanius collurio
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• ptak lęgowy z rodziny dzierzbowatych (Laniidae)
• długość ciała: 16-18 cm
• rozpiętość skrzydeł: 24-27 cm
• przyloty: V; odloty: VIII-IX
• występowanie: otwarte tereny ze skupieniami
gęstych krzewów, zakrzaczenia wzdłuż polnych
dróg, obrzeża lasów, młodniki
• cechy charakterystyczne: popielaty kapturek,
rdzawy grzbiet, samiec posiada czarną maskę na
oczach, samica bez maski i bardziej stonowana;
ptak przechowuje zapasy pożywienia nabijając
ofiary na ciernie krzewów
• zagrożenia: wycinanie śródpolnych drzew oraz
krzewów, stosowanie środków ochrony roślin
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
modraszka
Parus caeruleus
• ptak lęgowy z rodziny sikorowatych (Paridae)
• długość ciała: 11-12 cm
• rozpiętość skrzydeł: 20 cm
• w Polsce osiadła
• występowanie: lasy liściaste i mieszane,
parki, sady i ogrody
• cechy charakterystyczne: niebieska biało
obwiedziona czapeczka, niebieskie skrzydła
z białą pręgą, brzuszek żółty z pionowym,
cienkim, czarnym paskiem po środku; samica
ubarwiona mniej wyraziście od samca
• modraszki widzą nie tylko w świetle
widzialnym, ale także w ultrafiolecie,
w którym samce są znacznie lepiej widoczne
od samic
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
Fot. A. Uszkiewicz
pójdźka
Athene noctua
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• osiadły ptak lęgowy z rodziny puszczykowatych
(Strigidae)
• długość ciała: 22-27 cm
• rozpiętość skrzydeł: 54-60 cm
• występowanie: otwarte rolnicze tereny,
w pobliżu ogrodów, alej i zabudowań wiejskich
• cechy charakterystyczne: przysadzista sylwetka
z dużą spłaszczoną głową; wyraziste żółte oczy
z białymi brwiami; zaniepokojona kiwa się i dyga;
aktywna zarówno w dzień jak i w nocy
• łacińska nazwa nawiązuje do mitologii greckiej,
zgodnie z którą ptak ten poświęcony był Atenie,
bogini mądrości; polska nazwa związana jest
z odgłosem wydawanym przez ptaka: „ puuijć”,
kojarzącym się ze słowem „pójdź”
• zagrożenia: wycinanie starych dziuplastych
wierzb, intensyfikacja rolnictwa
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
rycyk
Limosa limosa
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• ptak lęgowy z rodziny bekasowatych (Scolopacidae)
• długość ciała: 40-48 cm
• rozpiętość skrzydeł: 68-80 cm
• przyloty: III, IV; odloty: VII, VIII
• występowanie: podmokłe łąki i mokradła
• preferuje płaty roślinności na tyle wysokiej, by mógł
w niej ukryć gniazdo oraz na tyle niskiej, by nie
ograniczała mu widoczności; unika sąsiedztwa drzew
i krzewów, gdyż mogłyby tam czatować drapieżniki
• zagrożenia: wczesny termin pokosu, osuszanie
podmokłych łąk, zaprzestanie ich użytkowania,
wkraczanie drzew i krzewów na łąki, plądrowanie
gniazd rycyka przez lisa i norkę amerykańską
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
żuraw
Grus grus
Fot. M. Matysiak
www.mateuszmatysiak.pl
• ptak lęgowy z rodziny żurawiowatych (Gruidae)
• długość ciała: 105-130 cm
• rozpiętość skrzydeł: 200-230 cm
• przyloty: II, III; odloty: X, XI
• występowanie: otwarte mokradła i olsy
• o świcie można usłyszeć donośny żurawi klangor,
poza tym ptaki zachowują się bardzo dyskretnie;
wiosną odbywają się widowiskowe tańce godowe;
w locie żuraw ma wyciągniętą szyję
• zagrożenia: osuszanie terenów podmokłych,
zaniechanie rolniczego użytkowania łąk, zarastanie
podmokłych obszarów nieleśnych drzewami
i krzewami, plądrowanie gniazd rycyka przez lisa
i norkę amerykańską
• gatunek objęty w Polsce ochroną ścisłą
polska nazwa
łacińska nazwa
autor zdjęcia
• do albumu z gatunkami możesz dodawać
nowe karty z opisami gatunków znalezionych
przez siebie
• by dodać wpis z formatowaniem takim, jak to
w albumie, skopiuj ten slajd i w kopii wpisz
informacje dotyczące nowego gatunku
• pamiętaj, by nie nadpisywać karty wzorcowej
• aby poćwiczyć zapamiętywanie nazw
gatunkowych, włącz funkcję „pokaz slajdów”
• najpierw wyświetli się zdjęcie i opis gatunku,
po naciśnięciu spacji, pojawi się polska nazwa
gatunkowa, po ponownym naciśnięciu spacji,
pojawi się nazwa łacińska