MAMY HAKA NA RAKA

MAMY HAKA NA
RAKA
czyli diagnostyka i profilaktyka w
chorobach nowotworowych.
Jak powstaje nowotwór?
Nowotwór-patologiczna
zmieniona tkanka wywodząca się z
prawidłowych komórek organizmu i obejmuje swoim zakresem
zarówno nowotwory łagodne jak i złośliwe.
Komórki nowotworowe są inteligentne- potrafią być
„niewidzialne” i oszukać system immunologiczny np. tworzenie
naczyń włosowatych, mogą odżywiać się angiogenezą.
Nowotwory
Łagodne:
rosną wolno i nie dają przerzutów, łatwo uleczalne, nie
stanowią zagrożenia dla życia np. postać guza nie
wykazującego tendencji do rozprzestrzeniania się w
otaczające tkanki lub narządy.
Złośliwe:
komórki dzielą się w sposób niekontrolowany i bardzo
szybko tworzą przeżuty odległe przez układ krwionośny,
limfatyczny i tworzą nowe skupiska, takie stadium jest
nie uleczalne.
Nowotwory złośliwe ze względu na
rodzaj tkanki dzielimy na:
• Raki- wywodzące się z nabłonków pokrywających lub
•
•
wyścielających narządy ciała.
Mięsaki- nowotwory złośliwe wywodzące się z tkanki
łącznej, kostnej, chrzęstnej, tłuszczowej.
Chłoniaki i białaczki-nowotwory złośliwe wywodzące
się z węzłów chłonnych i element krwiotwórczych
szpiku kostnego.
CZERNIAK ZŁOŚLIWY SKÓRY
BIAŁACZKA
RAK JELITA GRUBEGO
NOWOTWÓR PRZEWODU
POKARMOWEGO
RAK BŁONY ŚLUZOWEJ TRZONU
MACICY
RAK SUTKA
RAK PODSTAWNOKOMÓRKOWY
SKÓRY
RAK NERKI
Symptomy choroby czyli na co
zwracać szczególna uwagę?
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Ciągły ból głowy
Powoli powiększające się węzły chłonne na szyi i pod pachami
Jama ustna: białawe zabarwienia i zgrubienie błony śluzowej, małe niebolesne owrzodnienia na
wargach i języku
Przewlekła chrypka, trudności w połykaniu
Ciągły kaszel, krwiste odksztuszanie, duszności
Piersi: stwardnienie, guzek
Ucisk, brak łaknienia, mięsowstręt, chudnięcie
Biegunka, zaparcia, częste parcie na stolec
Zmiana rytmu wypróżnień
Układ pokarmowy : krwisty śluz, krew w kale
Powiększenie obwodu brzucha
Mdłości, wymioty, ogólne przygnębienie
Powiększenie się znamiona na skórze
Narządy rozrodcze u kobiety: nieregularne krwawienia, krwiste upławy
Krwisty mocz, nieżyt pęcherza
Częste parcie na pęcherz
Zmiana wyglądu znamion barwnikowych
Napad padaczki
Metody leczenie
• Chirurgia onkologiczna: polega na operacyjnym
usunięciu nowotworów z organizmu. Operację przeprowadza się w
bardzo wczesnym stadium. Obecnie można lepiej planować leczenie
operacyjne dzięki precyzyjnym metodom diagnostyki obrazowej
miedzy innymi : tomografii komputerowej i rezonansu
magnetycznego.
• Radioterapia nowotworów: lecznicze działanie
promieniowania jonizującego do niszczenia tkanki nowotworowej
(guza i ewentualnie przerzutów w jego sąsiedztwie) źródłem
promieniowania są: lampa rentgenowska, akcelerator liniowy oraz
pierwiastki i izotopy promieniotwórcze.
• Chemioterapia: polega na podawaniu chorym preparatów
niszczących komórki nowotworowe lub hamujących ich wzrost. Leki
przeciwnowotworowe powodują blokowanie cyklu komórkowego,
działania antyangiogenny hamowanie syntezy białek.
• Immunoterapia: to nowa metoda leczenia nowotworów
oparta na lekach tzw. Przeciwciałem monoklonalnych, które
skierowane są przeciw elementom błony komórkowej komórek
nowotworowych są sprzęgnięte z lekiem cytostatycznym.
Jak uniknąć nowotworu?
• Profilaktyka:
We wczesnej fazie rozwoju każdy nowotwór jest całkiem uleczalny!
Dlatego należy regularnie poddawać się badaniom profilaktycznym.
W Polsce podstawowe badania profilaktyczne są bezpłatne dla osób
należących do grup podwyższonego ryzyka zachorowania na
nowotwór.
Styl życia
Nieprawdziwe jest przekonanie, że ludzie są bezradni wobec chorób
nowotworowych. Styl życia nawet w 80% może wpływać na ryzyko
zachorowania na nowotwory złośliwe. Niezdrowy sposób
odżywiania, palenie papierosów, brak ruchu, czy życie w ciągłym
stresie są udowodnionymi czynnikami ryzyka nowotworów
złośliwych.
Wpływ różnych czynników
na zdrowie człowieka.
Dieta śródziemnomorska
• Dieta
śródziemnomorska
uznawana jest za najzdrowszą
wśród diet. Można ją stosować
przez całe życie. Pozwala
utrzymać dobre zdrowie
znakomitą kondycję.
Wybrane czynniki rakotwórcze
NOWOTWORY ZŁOŚLIWE W
POLSCE (2004)
Liczba nowych zachorowań
rocznie
Liczba zgonów
rocznie
MĘŻCZYŹNI
PŁUCO
J. GRUBE
PROSTATA
PĘCHERZ M.
ŻOŁĄDEK
15.800
6.650
5.800
4.000
3.570
(25,0%)
(10,7%)
(9,5%)
(6,4%)
(5,7%)
16.350 (33,0%)
4.250 (8,5%)
3.400 (6,8%)
2.300 (4,6%)
3.700 (7,4%)
KOBIETY
PIERŚ
J. GRUBE
PŁUCO
TRZON M.
SZYJKA M.
JAJNIK
11.750
5.700
4.781
3.953
3.450
3.400
(20,0%)
(9,6%)
(8,1%)
(6,7%)
(5,8%)
(5,7%)
4.950 (12,9%)
3.900 (10,1%)
4.700 (12,2%)
800 (2,0%)
1.800 (4,8%)
2.300 (5,9%)
TROSZCZ SIĘ O SWOJE ZDROWIE !
10 PRZYKAZAŃ JAK UNIKNĄĆ ZACHOROWANIA NA NOWOTWORY
I INNE CHOROBY CYWILIZACYJNE
1.
STOSUJ STAŁĄ REKREACJĘ FIZYCZNĄ.
(CHOCIAŻBY CODZIENNY PÓŁGODZINNY SPACER SZYBKIM KROKIEM W PARKU).
2.
UNIKAJ ŻYCIA W PRZEWLEKŁYM STRESIE, NIE BIERZ UDZIAŁU W „WYŚCIGU
SZCZURÓW”.
3.
NIE PAL PAPIEROSÓW.
4.
OGRANICZ PICIE ALKOHOLU.
5.
NIE DOPUSZCZAJ DO WYSTĄPIENIA NADWAGI.
- STOSUJ NA CO DZIEŃ DIETĘ ŚRÓDZIEMNOMORSKĄ.
- OGRANICZ DO NIEZBĘDNEGO MINIMUM SPOŻYWANIE TŁUSZCZU I SŁODYCZY.
- JEDZ WIĘCEJ RYB, OWOCÓW I WARZYW.
- OGRANICZ SPOŻYWANIE MIĘSA (SZCZEGÓLNIE CZERWONEGO) DO KILKU RAZY W TYGODNIU.
- JEDZ MNIEJ PRODUKTÓW KONSERWOWANYCH.
- ŻYWNOŚĆ PRZECHOWUJ W LODÓWCE ZGODNIE Z TERMINEM PRZYDATNOŚCI DO SPOŻYCIA .
6.
OPALAJ SIĘ Z UMIAREM (stosuj kremy z filtrami ochronnymi).
NIE KORZYSTAJ Z SOLARIUM.
7.
ZASZCZEP SIĘ PRZECIW WIRUSOWEMU ZAPALENIA WĄTROBY (ŻÓŁTACZKA!).
8.
UNIKAJ PRZYPADKOWYCH KONTAKTÓW SEKSUALNYCH, CHROŃ SIĘ PRZED
PRZENOSZENIEM WIRUSÓW I BAKTERII CHOROBOTWÓRCZYCH.
9.
STARAJ SIĘ WYLECZYĆ WSZYSTKIE PRZEWLEKŁE STANY ZAPALNE W ORGANIZMIE.
10. JEŚLI W TWOJEJ RODZINIE WYSTĘPOWAŁY NOWOTWORY PRZEBADAJ SIĘ
W PORADNI GENETYCZNEJ.
ZWIASTUNY CHOROBY NOWOTWOROWEJ
POWOLI POWIĘKSZAJĄCE SIĘ WĘZŁY CHŁONNE
BIAŁAWE ZABARWIENIA I ZGRUBIENIE BŁONY ŚLUZOWEJ,
MAŁE NIEBOLESNE OWRZODZENIA NA WARGACH I JĘZYKU
CHRYPA, TRUDNOŚCI W POŁYKANIU
KASZEL, KRWISTE ODKSZTUSZANIE
UCISK, BRAK ŁAKNIENIA, MIĘSOWSTRĘT, CHUDNIĘCIE
BIEGUNKA, ZAPARCIA, CZĘSTE PARCIE NA STOLEC
POWIĘKSZAJĄCE SIĘ ZNAMIONA NA SKÓRZE
KRWISTY ŚLUZ, KREW W KALE
NIEREGULARNE KRWAWIENIA, KRWISTE UPŁAWY
KRWISTY MOCZ, NIEŻYT PĘCHERZA
CZĘSTE PARCIE NA PĘCHERZ
ZŁOTA ZASADA „2-3 TYGODNI”
STWARDNIENIE, GUZEK
WYKAŻ CZUJNOŚĆ ONKOLOGICZNĄ:
ZAWSZE STOSUJ ZŁOTĄ ZASADĘ „2 – 3 TYGODNI”.
ZLECAJ I EGZEKWUJ WYKONYWANIE PRZESIEWOWYCH BADAŃ
PROFILAKTYCZNYCH (SCREENING), KTÓRE SĄ BEZPŁATNE:
CYTOLOGIA
- u kobiet w wieku
25-59 lat, co 3 lata.
MAMMOGRAFIA
- u kobiet w wieku
50-69 lat, co 2 lata.
KOLONOSKOPIA
- wszyscy w wieku 50-65 lat, co 10 lat.
oraz osoby w wieku 40-65 lat bez objawów raka jelita grubego, które miały w rodzinie przynajmniej
jednego krewnego pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) z rakiem jelita grubego.
CZUJ SIĘ ODPOWIEDZIALNY NIE TYLKO ZA CHORYCH,
ALE RÓWNIEŻ ZA ZDROWYCH PACJENTÓW
ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W REJESTRZE TWOJEJ PRAKTYKI LEKARSKIEJ.
PAMIĘTAJ, O DOKŁADNYM BADANIU FIZYKALNYM
(także jamę ustną, piersi, jądra i per rectum)
I ZLECENIU WYKONANIA PROSTYCH BADAŃ DODATKOWYCH:
- Morfologia krwi, OB, rozszerzone badania biochemiczne (LDH, AP),
- Zdjęcia rtg kl.p (koniecznie w dwóch projekcjach PA + boczne),
- USG j. brzusznej,
- Marker PSA u zdrowych mężczyzn powyżej 50 r.ż. co 1-2 lata.
- Test na krew utajoną w kale po 50 r.ż. co 1-2 lata.
- Badanie ginekologiczne – raz w roku.
JUŻ NA PODSTAWIE WYNIKÓW TYCH BADAŃ
MOŻNA ROZPOZNAĆ WIELE NOWOTWORÓW
W BARDZO WCZESNYM STADIUM ZAAWANSOWANIA !!!.
W ten prosty sposób możesz uratować wielu ludziom życie. Najgorszy grzech to grzech
zaniechania. Nawet wtedy, jeżeli z jakichkolwiek powodów nie możesz wypisać powyższych
skierowań - obowiązkiem twoim jest przynajmniej poinformowanie pacjenta o konieczności
wykonanie tych badań we własnym zakresie.
Polska a reszta świata
• Polska pod względem wyleczalności chorób nowotworowych jeszcze
w latach 190-1994 była na końcu listy krajów Unii Europejskiej. W
latach 1994-2000 nastąpiła w Polsce poprawa wyleczalności
nowotworów złośliwych jelita grubego, płuca, czerniaka,
nowotworów złośliwych piersi, gruczołu stercza, jądra choroby
Hodgkina. Dzielący nas jeszcze dystans wynika z trzech przyczyn.
• Przede wszystkim winne jest późne wykrywanie chorób
nowotworowych.
• Polacy niechętnie chodzą do lekarza różnego rodzaju objawami, nie
mówiąc już o systematycznym poddawaniu się badaniom
profilaktycznym.
• Ograniczonej dostępności do badań profilaktycznych o odpowiednim
standardzie
W KAŻDEJ GODZINIE NA RAKA
ZAPADA
12 OSÓB.
W KAZDEJ GODZINIE NA RAKA
UMIERA
9 OSÓB.
Epidemiologia - Polska w
porównaniu z krajami UE
• W Polsce nowotwory złośliwe są drugą przyczyną zgonu po
•
•
•
•
chorobach krążenia.
W latach 1996-2000 nastąpił spadek zachorowalności w
umieralności na nowotwory złośliwe płuca u mężczyzn w młodszych
i średnich grupach wieku.
W latach 1996-2000 nastąpiło u kobiet zahamowanie trendu
wzrostowego umieralności z powodu nowotworów złośliwych piersi.
Największą dynamikę wzrostu zachorowalności i umieralności u obu
płci prezentują nowotwory złośliwe jelita grubego.
5-cio letnie przeżycia względne chorych na nowotwory złośliwe
w Polsce są wciąż niższe od danych europejskich.
Statystyki – twarde dane na
temat zachorowalności
i umieralności na raka
DOWIESZ SIĘ WIĘCEJ:
www.puo.pl
www.coi.waw.pl
www.genetyka.com
www.PrawaPacjenta.pl
Bezpłatna infolinia onkologiczna:
0 800 493 494
(od poniedziałku do czwartku w godz. 16.00-22.00)
Opracowali…
Multimedialnie:
Przemek Drzewiecki
Mateusz Góra
Norbert Szkoda
Merytorycznie:
Beata Morawska-nauczycielka biologii