Strategia Lizbońska – droga do zjednoczonej Europy
advertisement
Rynek kruszyw łamanych w Polsce a kryzys gospodarczo-finansowy Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa Tadeusz Smakowski email: [email protected] Warszawa kwiecień 2010 Źródła surowca • Naturalne kruszywa łamane pozyskiwane są w Polsce głównie ze złóż kopalin klasyfikowanych jako kamienie budowlane i drogowe; • z innych źródeł, którymi są przede wszystkim złoża wapieni zakwalifikowanych do produkcji wapna i innych surowców wapienniczych, do produkcji cementu oraz dolomitów klasyfikowanych jako tzw. dolomity przemysłowe; • Innym źródłem są także różnego rodzaju odpady powstające przy eksploatacji innych kopalin, m.in. dolomity ze złóż rud Zn-Pb, piaskowce z kopalń węgla kamiennego; • Konkurencyjnymi dla nich są sztuczne kruszywa łamane pozyskiwane z hałd żużli pokutniczych i częściowo żużli paleniskowych zakładów energetycznych; • Niemniej udział naturalnych kruszyw łamanych ze skał litych wzrósł w łącznej ich podaży z ok. 65% w 2000 roku do 86% w 2008 roku. Zasoby - udział 5 000 000 4 500budowlanych 000 Zasoby kamieni i drogowych - udział poszczególnych typów skał 4 000 000 stan na rok 2008 3 500 000 2 683 702 2 661 974 3 000 000 1 241 975 2 500 000 2 000 000 592 082 1 500 000 1 987 176 1 000 000 1 675 631 1 568 685 1 440 798 Osadowe 500 000 Magmowe 167 348 100 378 Z. zagosp./Zas. bilansowe Z.zagosp./Zas. przemysłowe 0 306 645 305 169 Metamorficzne Z. niezagos./Zas. bilansowe Z. możliwe./Zas. bilansowe Zasoby – skały magmowe 800 000 Zasoby kamieni budowlanych i drogowych 700 000 - skały magmowe stan na rok 2008 600 000 Bazalty 500 000 Diabazy Gabro 400 000 Melafir Granity 300 000 Granodioryty Syenity 200 000 Porfiry 100 000 Z. zagosp./Zas. bilansowe Z.zagosp./Zas. przemysłowe Z. niezagos./Zas. bilansowe Z. możliwe./Zas. bilansowe Porfiry Syenity Granodioryty Granity Melafir Gabro Diabazy Bazalty 0 Zasoby – skały osadowe Zasoby kamieni budowlanych i drogowych - skały osadowe stan na rok 2008 Piaskowce 1 200 000 Kwarcyty 1 000 000 Szarogłazy Dolomity 800 000 Wapienie 600 000 400 000 Z. możliwe./Zas. bilansowe 200 000 Z. niezagos./Zas. bilansowe Z.zagosp./Zas. przemysłowe 0 Wapienie Dolomity Z. zagosp./Zas. bilansowe Szarogłazy Kwarcyty Piaskowce Zasoby – skały metamorficzne 140 000 Zasoby kamieni budowlanych i drogowych - skały metamorficzne stan na rok 2008 120 000 100 000 Amfibolity Serpentynity 80 000 Gnejsy Migmatyty 60 000 Zieleńce Hornfelsy 40 000 20 000 Z. możliwe./Zas. bilansowe Z. niezagos./Zas. bilansowe Z.zagosp./Zas. przemysłowe 0 Z. zagosp./Zas. bilansowe Hornfelsy Zieleńce Migmatyty Gnejsy Serpentynity Amfibolity Wydobycie - udział 60 000 Udział poszczególnych typów skał w wydobyciu ze złóż kamieni budowlanych i drogowych 50 000 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 22 062 40 000 19 558 30 000 15 805 2 441 13 059 1 936 11 936 966 1 237 10 833 8 983 8 916 9 908 637 538 599 657 613 13 516 11 377 10 835 13 252 25 740 21 533 17 974 18 262 20 000 10 000 Osadowe 14 805 Metamorficzne 0 2000 2001 2007 2008 2005 2006 2002 2003 2004 Magmowe Wydobycie – skały magmowe Wydobycie ze złóż kamieni budowlanych i drogowych - skały magmowe 10 000 9 000 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 2008 2007 2006 2005 2004 2003 2002 2001 2000 3 000 Bazalty 2 000 Granity 1 000 Bazalty Granity Melafiry Diabazy Granodioryty Gabro Porfiry Syenity 0 Melafiry Diabazy Granodioryty Gabro Porfiry Syenity Wydobycie – skały osadowe Wydobycie ze złóż kamieni budowlanych i drogowych - skały osadowe 10 000 9 000 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 8 000 7 000 6 000 5 000 4 000 3 000 2 000 Dolomity Wapienie 1 000 0 Dolomity Wapienie Piaskowce Kwarcyty 2008 Piaskowce 2007 2006 2005 Kwarcyty Szarogłazy 2004 2003 Szarogłazy 2002 2001 2000 Wydobycie – skały metamorficzne Wydobycie ze złóż kamieni budowlanych i drogowych - skały metamorficzne 1000 900 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 800 700 600 500 400 300 200 Amfibolity Serpentynity 100 0 Amfibolity Serpentynity Migmatyty Gnejsy 2008 Migmatyty 2007 2006 2005 Gnejsy 2004 2003 Hornfelsy 2002 Hornfelsy 2001 2000 Produkcja 60 000 Produkcja kruszyw łamanych w Polsce w latach 2000-2008 w tysiącach ton 50 000 49 322 46 855 40 000 38 836 33 098 29 271 30 000 27 661 25 875 25 593 26 404 20 000 10 000 2000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Najwięksi producenci Najważniejsi producenci kruszyw łamanych w Polsce w 2008 r. Lp. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Producent KD Sandomierz S.A. Lafarge KiB Sp. z o.o. KSS Bartnica Sp. z o.o. Strabag Polska KKSM S.A. Kielce Tarmac Polska OKSM Olsztyn Sp. z o.o. PGP Bazalt SA. Wilków Colas Polska sp. z o.o. KPiD Krzeszowice Sp. z o.o. Łużyckie KB S.A. w Lubaniu DSS S.A. Piława Chemia Polska KW Morawica KOSD S.A. Kielce Razem Polska Produkcja 2008 [tys. ton] 3 735 3 688 3 335 2 299 2 226 1 880 1 767 1 711 1 672 1 441 1 268 1 183 1 112 1 069 1 011 29 397 49 322/42 429 Udział [%] 7.57/8.80 7.48/8.69 6.80/7.91 4.66/5.42 4.51/5.25 3.81/4.43 3.58/4.16 3.47/4.03 3.39/394 2.92/3.40 2.57/2.99 2.40/2.79 2.25/2.62 2.17/2.52 2.05/2.38 59,60/69,28 100,00 produkcja łączna kruszyw łamanych/produkcja kruszyw łamanych ze złóż udział w produkcji łącznej/udział w produkcji ze złóż Najwięksi producenci i konkurencja • Produkcją kruszyw łamanych w Polsce zajmuje się ponad 120 podmiotów gospodarczych różnej wielkości i proweniencji; • Niemal 60% łącznej produkcji przypada na 15 firm, dających jednocześnie 70-74% produkcji pochodzącej ze złóż skał zdatnych do ich pozyskiwania. Są wśród nich zarówno firmy należące do dużych międzynarodowych koncernów, jak i firmy wyłącznie z kapitałem polskim. Gospodarka kruszywami łamanymi w Polsce • Największymi dostawcami naturalnych kruszyw łamanych na rynek polski są Norwegia, Szwecja, Ukraina i Niemcy. • Największymi odbiorcami kruszyw polskich są Niemcy oraz Czechy. Sztuczne kruszywa łamane • Konkurencyjnymi dla kruszyw naturalnych są sztuczne kruszywa łamane; • Ich podaż szacowana jest w ostatnich latach na poziomie 10-12 mln t/rok; • Niemal w całości stosowane są w drogownictwie; • Ich podaż we wskazanej wielkości prawdopodobnie utrzyma się do końca obecnej dekady, a następnie będzie malec ze względu na zczerpywanie się zasobów starych hałd żużli pokutniczych wskutek ich masowej eksploatacji oraz braku istotnych dostaw nowych żużli, m.in. wskutek zmian technologicznych w polskim hutnictwie żelaza. Gospodarka Gospodarka kruszywami łamanymi w Polsce w latach 2000-2008 60 000 50 000 2008 2007 40 000 2006 30 000 2005 2004 20 000 2003 10 000 2002 2001 Eksport Import w tym ze złóż Produkcja Zużycie 0 2000 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Gospodarka Gospodarka kruszywami łamanymi w Polsce w latach 2000-2008 60 000 50 000 40 000 30 000 20 000 10 000 0 Zużycie 2000 w tym ze złóż Produkcja 2001 2002 2003 2004 Import 2005 2006 Eksport 2007 2008 Eksport 1 400 1 200 Eksport kruszyw łamanych w Polsce 1 160 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 1 117 1 035 1 000 948 800 600 549 400 298 269 200 135 2000 0 2001 2002 114 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Import 4 000 3 555 3 500 Import kruszyw łamanych w Polsce w latach 2000-2008 w tysiącach ton 3 000 2 772 2 500 2 000 1 620 1 500 1 237 1 294 1 153 1 131 1 050 954 1 000 500 2000 0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Zużycie Zużycie kruszyw łamanych w Polsce 51 717 w latach 2000-2008 w tysiącach ton 47 271 39 339 33 444 29 959 28 442 26 426 2000 2001 26 893 2002 27 244 2003 2004 2005 2006 2007 2008 PODSUMOWANIE Do 2008 roku trwała tendencja wzrostowa w wydobyciu, produkcji i zużyciu kruszyw łamanych, kiedy to odnotowano rekordowe ich wielkosci; Wzrost zużycia stymuluje i będzie nadal stymulował rozwój importu kruszyw. KOMENTARZE W horyzoncie czasowym do 2020 roku przewidywany jest dalszy wzrost wydobycia, produkcji i zużycia do poziomu odpowiednio 60 i 65 mln ton. Od połowy przyszłej dekady będzie wyłączane z eksploatacji kilkanaście złóż głównie bazaltów, wskutek wyczerpywania się zasobów. Koniecznym zatem staje się potrzeba zagospodarowania nowych złóż celem zapewnienia rodzimej produkcji kruszyw łamanych na odpowiednim poziomie; Przewidywany łagodny wzrost podaży i popytu w horyzoncie 2020 może zapewnić co w 90% krajowa baza zasobowa. Jednak nastąpi zmiana struktury rodzajowej kruszyw. Podsumowanie • Rosnące zapotrzebowanie wymusiło istotny rozwój podaży naturalnych kruszyw łamanych ze złóż kamieni budowlanych i drogowych; • Wykazany rozwój produkcji został zapewniony głównie poprzez zmiany producentów na różnych złożach (przejęcia przez duże koncerny zagraniczne) oraz dużym inwestycjom w zakłady przeróbcze i kopalnie; • Kryzys finansowo-gospodarczy, który z dużym nasileniem wystąpił w połowie 2008 r., także w Polsce, nie wywarł ujemnego wpływu na krajowy rynek naturalnych kruszyw łamanych; • Produkcję do około 50 mln t/rok w horyzoncie 2010 roku oraz 60 mln t/rok w 2020 r. mogą zapewnić istniejące i modernizowane zakłady; Podsumowanie c.d. • W horyzoncie 2020 r. nastąpi zmiana asortymentowa produkcji; • Najpoważniejszą barierą dla większego rozwoju produkcji jest ograniczona baza zasobowa; • Wspomniane uwarunkowania wskazują na konieczność rozwoju importu kruszyw łamanych po 2010 roku z krajów ościennych, zwłaszcza Ukrainy; • Pewnym antidotum na wskazane poważne bariery rozwoju podaży w horyzoncie długoterminowym jest weryfikacja ograniczeń środowiskowych i prawnych przez zespól ekspertów pod auspicjami Ministerstwa Środowiska, a także stworzenie promocyjnego programu poszukiwań nowych złóż.
