Nowe wytyczne - Wszechnica Żywieniowa w SGGW
advertisement
Nadciśnienie tętnicze – punkt widzenia lekarza i dietetyka prof. nadzw. dr hab. n. med. J. Niegowska dr inż. D. Gajewska Wszechnica Żywieniowa SGGW Warszawa 2016 Ciśnienie tętnicze krwi Ciśnienie wywierane przez krew na ściany tętnic Definiowane jest wartościami: • ciśnienia skurczowego (SRR) – ciśnienie panujące w naczyniach w czasie skurczu serca • ciśnienia rozkurczowe (RRR) – ciśnienie panujące w naczyniach w czasie rozkurczu serca Ciśnienie tętnicze u osób zdrowych [mm Hg] optymalne < 120 i <80 prawidłowe 120 -129 i/lub 80-84 wysokie prawidłowe 130-139 i/lub 85-89 Ciśnienie tętnicze krwi Ciśnienie tętnicze krwi fizjologicznie zmniejsza się w nocy (ang. dipping) Nocny spadek ciśnienia tętniczego o ponad 10% wartości (w porównaniu do wartości ciśnienia w ciągu dnia) definiuje osoby z prawidłowym nocnym spadkiem ciśnienia (ang. dippers) Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (ESH) i Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) 2013 Zjawisko hipotonii ortostatycznej Obniżenie: ciśnienia skurczowego o co najmniej 20 mm Hg lub ciśnienia rozkurczowego o co najmniej 10 mm Hg w ciągu 3 min od przyjęcia pozycji stojącej Powiązane jest z gorszym rokowaniem, większą umieralnością oraz częstszym występowaniem incydentów sercowonaczyniowych Aparaty do pomiaru ciśnienia tętniczego krwi • sfigmomanometry osłuchowe (walidowane półautomatyczne lub automatyczne) • sfigmomanometry oscylometryczne (walidowane półautomatyczne lub automatyczne) • sfigmomanometry rtęciowe (coraz rzadziej stosowane w gabinetach lekarskich w krajach europejskich) Zasady pomiaru ciśnienia tętniczego krwi • pomiar na obu ramionach • pomiary w różnych pozycjach: – siedzącej – stojącej – leżącej • pomiary na kończynach dolnych (w przypadku stałej różnicy ciśnienia między kończynami górnymi (> 10 mm Hg), do pomiarów należy wykorzystywać tę kończynę, na której ciśnienie jest wyższe) • odpowiedniej wielkości i prawidłowo założony mankiet Metody pomiarów ciśnienia tętniczego krwi stosowane w praktyce: • konwencjonalny (przygodny) – pomiar wykonany przez lekarza lub pielęgniarkę w przychodni lub szpitalu • samopomiar – pomiar wykonany przez chorego • 24-godzinne lub 48-godzinne nieinwazyjne monitorowanie ciśnienia tętniczego krwi (Holter) Domowe pomiary ciśnienia tętniczego krwi do celów diagnostycznych • pomiary wykonuje się po 5-minutowym odpoczynku w pozycji siedzącej, dwukrotnie w odstępie 1-2 minut • wartość ciśnienia to średnia z pomiarów począwszy od 2. dnia • interpretacja wyników powinna być wykonana przez lekarza Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego na podstawie pomiarów w gabinecie lekarskim wartość równa lub przekraczająca: 140 mm Hg dla ciśnienia skurczowego i/lub co najmniej 90 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego Nadciśnienie tętnicze 1. Choroba układu krążenia charakteryzująca się stale podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi 2. Złożona choroba sercowo-naczyniowa, a nie jedynie podwyższone wartości ciśnienia tętniczego krwi Europejskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (ESH) i Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (ESC) 2013 Patogeneza nadciśnienia wieloczynnikowa Mechanizmy obniżające ciśnienie tętnicze Mechanizmy podwyższające ciśnienie tętnicze Nadciśnienie tętnicze pierwotne • trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego na skutek rozregulowania prawidłowych mechanizmów homeostatycznych • nie ma wykrywalnej przyczyny Nadciśnienie tętnicze wtórne • utrwalone nadciśnienie spowodowane określonym zaburzeniem innym niż pierwotne Nadciśnienie tętnicze „białego fartucha” • podwyższone zwykle w gabinecie lekarskim Nadciśnienie tętnicze ukryte • prawidłowe wartości podczas pomiaru w gabinecie lekarskim, a podwyższone poza gabinetem Powikłania narządowe nadciśnienia tętniczego • • • • • udar mózgu choroba niedokrwienna serca zwężenie tętnic obwodowych uszkodzenie nerek uszkodzenia narządu wzroku Metody leczenia nadciśnienia tętniczego • Leczenie niefarmakologiczne – zmiana stylu życia prowadząca do istotnego obniżenia ciśnienia tętniczego krwi u osób z ciśnieniem podwyższonym • Leczenie farmakologiczne – leki hipotensyjne (podstawowe i inne), wyłącznie ze wskazań lekarza – specjalisty Podstawowym celem leczenia pacjentów z nadciśnieniem tętniczym jest zmniejszenie śmiertelności oraz ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych Leczenie niefarmakologiczne Obejmuje: • uzyskanie i utrzymanie prawidłowej masy ciała; • stosowanie diety – najczęściej rekomendowana dieta DASH; • ograniczenie spożycia alkoholu; • ograniczenie spożycia soli; • zaprzestanie palenia; • zwiększenie aktywności fizycznej. Zasady diety DASH Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) • Owoce i warzywa, głównie świeże • Produkty mleczne o obniżonej zawartości tłuszczu • Pełnoziarniste produkty zbożowe, orzechy, nasiona roślin strączkowych • Ryby, drób, ograniczone ilości czerwonego mięsa • Ograniczenie spożycia tłuszczu, cholesterolu, • Ograniczenie spożycia cukru i słodyczy • Ograniczenie spożycia soli Założenia diety DASH Sód 2300 mg 1500 mg 6% Potas 4700 mg Białko 18 % Wapń 1250 mg Węglowodany 55 % Magnez 500 mg 150 mg Błonnik 30 g Tłuszcz ogółem 27-30 % Nasycone kwasy tłuszczowe Cholesterol Sól/sód a nadciśnienie Sodowrażliwość: definiowana jako spadek ciśnienia krwi o 10 mmHg przy 10% ograniczeniu podaży sodu w diecie • około 50% osób z nadciśnieniem tętniczym i 25% osób z prawidłowym ciśnieniem jest sodowrażliwych • sodowrażliwość jest wyższa u osób starszych i osób z pewnych grup etnicznych (Afro-Amerykanie) • bardziej wrażliwi na sód są chorzy z zespołem metabolicznym i chorobami nerek Osobom dorosłym zaleca się ograniczenie spożycia soli do 5 g dziennie Alkohol a nadciśnienie Zwiększone spożycie alkoholu: • zwiększa ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych • zmniejsza skuteczność działania leków hipotensyjnych Zaleca się całkowitą abstynencję, a jeśli nie jest to możliwe, to ograniczenie spożycia alkoholu do maksymalnie 20-30 g/dobę (w przeliczeniu na etanol) dla mężczyzn i 10-20 g dla kobiet Wysiłek fizyczny a nadciśnienie • Siedzący tryb życia zwiększa ryzyko nadciśnienia • Regularnie uprawiany długotrwały wysiłek aerobowy bezpiecznie obniża ciśnienie tętnicze • Wysoka aktywność fizyczna w dzieciństwie redukuje ryzyko nadciśnienia w dorosłym wieku Zaleca się aktywność fizyczną w wymiarze 30 min przez większość dni w tygodniu Korzyści z leczenia niefarmakologicznego • obniżenie ciśnienia tętniczego krwi • zmniejszenie dawki leków hipotensyjnych • zmniejszenie czynników ryzyka sercowo- naczyniowego • brak efektów ubocznych leczenia • korzyści ekonomiczne
