gimnazjum
advertisement
VIII Konkurs Wiedzy o Antyku Etap szkolny – gimnazjum A. Część mitologiczna (50p.) 1. Odpowiedz, od którego z bogów Pandora otrzymała następujące dary (3p.): imię boga/bogini dar A. …………………… umiejętność tkania, szycia i haftowania B. …………………… wdzięk, powab i uwodzicielskie oczy C. …………………… skryty, pochlebczy charakter wraz z darem kuszącej wymowy 2. Uzupełnij tabelkę – wpisz w odpowiednie miejsca brakujące imiona postaci mitologicznych lub ich charakterystyki (10p.): imię postaci A. …………………… charakterystyka Boginie zemsty, narodziły się z krwi Uranosa ugodzonego żelaznym sierpem przez Kronosa. ……………………………………………………………………….. B. Helios ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. Szczególnym ośrodkiem jego kultu była Dodona, gdzie czcili go C. …………………… dziwni kapłani – selloi – o których mówiono, że się nie myją i śpią na gołej ziemi. ……………………………………………………………………….. D. Hefajstos ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. Zakochała się w nim bogini Jutrzenka – Eos, która poprosiła dla E. …………………… niego o dar nieśmiertelności, ale zapomniała poprosić o wieczną młodość. Gdy się zestarzał bogowie przemienili go w świerszcza. ……………………………………………………………………….. F. Adonis ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. G. …………………… Poczęstował Dzeusa ludzkim mięsem. 1 ……………………………………………………………………….. H. Hesperydy ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. Legenda głosi, że odbił z rąk korsarzy panny porwane z Aten tuż I. …………………… przed ich zaplanowanym ślubem. Od tamtej pory jego imienia wzywano podczas obrzędów zaślubin. ……………………………………………………………………….. J. Ifigenia ……………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………….. 3. Odwołując się do mitów przedstaw krótko, jak Grecy objaśniali następujące zjawiska. Nie zapomnij o podaniu imion kluczowych postaci (4p.): A. Dlaczego zmieniają się pory roku? (podpowiedź: mit związany z misteriami w Eleusis) ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… B. Dlaczego Etiopowie mają czarną skórę i skąd wzięły się pustynie? ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………… 4. W Helladzie co jakiś czas odbywały się igrzyska panhelleńskie, w których udział mogli brać wszyscy Grecy. Do najbardziej znanych należą te, które odbywały się w Olimpii. Poza nimi Grecy świętowali też inne. Dopisz nazwy igrzysk, które odbywały się w podanych niżej miejscach (3p.): 2 a) ………………………. – w Delfach b) ………………………. – na Międzymorzu Korynckim c) ………………………. – w Argolidzie. 5. Zaznacz poprawną odpowiedź (3p.): A. Kto nie zasiadał w trybunale podziemnego królestwa Hadesa? a) Hades b) Ajakos c) Minos d) Radamantys B. Kto zjadał ciała zmarłych, dopóki nie pozostały z nich same kości? a) Kery b) Cerber c) Eumenidy d) Eurynomos C. Która z bogiń była zazdrosna o urodę Psyche? a) Hera b) Afrodyta c) Atena d) Artemida 6. W każdym z poniższych zestawów wskaż, który z wymienionych elementów nie pasuje do reszty. Swoją odpowiedź krótko uzasadnij (6p.): zestawy uzasadnienie a) Acheront b) Lete A. c) Meander d) Kokytos ……………………………………………………………………… a) Glaukos b) Kirke B. c) Ogygia d) Skylla ……………………………………………………………………… a) Kolchida b) Jazon C. c) Medea d) Ajaks ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… 7. Uzupełnij tekst (4p.): Legenda głosi, że pewnego razu, za panowania króla Penteusa, mieszkańcy Teb ujrzeli na swych polach dziwny orszak. Na jego przedzie kroczyły osły objuczone bukłakami pełnymi wina. Za nimi kroczyli …………………………. – człekokształtne istoty o kozich nogach, a także …………………………………. – dziewczęta ogarnięte boskim szałem, tańczące i wymachujące gałązkami zakończonymi sosnowymi szyszkami. Te przedziwne berła nazywano ……………………………… Tuż za nimi, na ośle jechał pijany staruszek – …………………………... Na samym końcu orszaku, w złotym rydwanie jechał Dionizos. 3 8. Podpisz poniższe ryciny imionami bogów, których przedstawiają (4p.): A. B. C. D. A. ………………………. B. ………………………. C. ………………………. D. ………………………. 9. Jeden z powyższych posągów wymieniany był wśród 7 cudów świata starożytnego – napisz który, gdzie się znajdował i kto był jego twórcą (3p.): ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 10. Podobnie jak Herakles, także i Tezeusz miał do wykonania kilka trudnych zadań. Przedstaw krótko 2 spośród prac Tezeusza, wyjaśniając, na czym polegały i uwzględniając imiona kluczowych postaci (4p.): A. …………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. B. …………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………….. 4 …………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………….. 11. Poniżej przedstawiono rzymski sarkofag z II wieku przed Chrystusem, znajdujący się obecnie w Muzeum w Luwrze. Wyrzeźbiono na nim 9 greckich muz. Dla ułatwienia podpisano dwie z nich. Spośród pozostałych rozpoznaj 3: wpisz w kwadraty litery odpowiadające przedstawieniom tych muz na rycinie, podaj ich imiona oraz napisz, jakiej dziedzinie patronowały i po jakim atrybucie je poznałeś. (6p.): A. B. Erato C. Polihymnia D. E. F. G. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………. 5 B. Część historyczna (50 p.) 1. Stawiając znak „X” w odpowiedniej rubryce określ, czy następujące zdania są prawdziwe czy fałszywe (8 p.): PRAWDA Między innymi z powodów geograficznych (górzyste ukształtowanie terenu utrudniające przemieszczanie się i komunikację między osadami) Grecy nigdy nie utworzyli A. jednolitego organizmu państwowego, lecz zakładali państwamiasta, cechujące się własnymi prawami, zwyczajami i ustrojem. Jednym z największych greckich poleis były Ateny, które B. wyróżniały się spośród innych państw-miast ustrojem zwanym demokracją. Za twórcę ustroju Aten uznawano Likurga. Nad Atenami wznosiło się wzgórze zwane Akropolem – tam C. znajdowały się okazałe świątynie poświęcone bogom – m.in. Partenon, poświęcony opiekunce miasta, Atenie. Mieszkania Ateńczyków nie były tak okazałe, jak świątynie na Akropolu. Budowano je z nietrwałych materiałów, np. z gliny zmieszanej ze smołą. Izdebki były ciasne i niewygodne, często D. jedynym źródłem światła był otwór w dachu – dlatego też większą część dnia Ateńczycy spędzali poza domem – np. na agorze. W domu w ciągu dnia pozostawały kobiety, dzieci i niewolnicy. Kobiety w Sparcie cieszyły się większymi prawami niż kobiety w Atenach. Mogły dziedziczyć ziemię i rozporządzać E. majątkiem, gdy ich mężowie odbywali służbę wojskową, a nawet ubiegać się o ważne funkcje państwowe. Scypion był wodzem rzymskim dowodzącym podczas wojen punickich. To jemu Rzymianie zawdzięczali ostateczne F. zwycięstwo nad Kartaginą. Słynął także z tego, że każde swoje przemówienie w senacie kończył zdaniem: „poza tym sądzę, że należy zniszczyć Kartaginę”. Prawo XII Tablic uchwalone w V wieku przed Chrystusem G. opierało się na stosowanym dotychczas prawie zwyczajowym i stanowiło początek kodyfikacji prawa rzymskiego. Wergiliusz był jednym z największych poetów łacińskich. Stworzył rzymską epopeję narodową, od imienia jej głównego H. bohatera zatytułowaną Eneida. Pisał również mniejsze utwory. Ze zbioru jego wierszy pochodzi słynna zasada carpe diem. 6 FAŁSZ 2. Czy rozpoznajesz ten pomnik? Napisz krótko, kogo przedstawia (podaj imię oraz funkcję tej postaci) oraz gdzie się znajduje i jakie wydarzenie upamiętnia. W odpowiedzi uwzględnij datę, miejsce, strony, które uczestniczyły w tym wydarzeniu oraz jak się zakończyło (3 p): Źródło ilustracji: zasoby internetowe ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 3. Zaznacz prawidłową odpowiedź (7 p.): A. Areopag to: a) inna nazwa zgromadzenia ludowego w Atenach, b) wydzielone miejsce na agorze ateńskiej, gdzie odbywało się zgromadzenie ludowe, c) składająca się z 28 członków rada starszych w Sparcie, 7 d) rada składająca się z byłych archontów, sprawująca początkowo nadzór nad najwyższymi urzędnikami kierującymi polityką ateńską, a po reformach Klejstenesa rozstrzygająca sprawy sądowe o zabójstwo B. Który z greckich strategów nakłonił Ateńczyków do powiększenia floty, co umożliwiło Grekom zwycięstwo nad Kserksesem w bitwie morskiej pod Salaminą w 480 r. p. n.e.? a) Temistokles b) Perykles c) Miltiades d) Epaminondas C. Kto był nauczycielem Aleksandra Wielkiego? a) Arystofanes b) Sokrates c) Platon d) Arystoteles D. Który z rzymskich cesarzy dokonał w 395 r. n.e. ostatecznego podziału cesarstwa na zachodniorzymskie oraz wschodniorzymskie ze stolicą w Konstantynopolu? a) Konstantyn Wielki b) Romulus Augustulus c) Teodozjusz Wielki d) Dioklecjan E. Twórcą Dyskobola, rzeźby przedstawiającej sportowca w ruchu, był: a) Fidiasz b) Myron c) Tukidydes d) Galen 8 F. Od VIII do VI w. p.n.e. Grecy w poszukiwaniu nowych ziem uprawnych, surowców naturalnych oraz rynków zbytu, osiedlali się na obszarach poza Helladą: zakładali nowe poleis na Sycylii i na południu Półwyspu Apenińskiego, a także nad Morzem Czarnym. Proces ten nazywa się: a) romanizacją b) wielką kolonizacją c) wędrówką ludów d) najazdem Dorów G. Budowla, która pełniła rolę bramy wejściowej na ateński Akropol to: a) Erechtejon b) Partenon c) Propyleje d) Akwedukt 4. Uzupełnij poniższe wypowiedzi brakującymi informacjami (10 p.): A. Klepsydra, śruba wodna to wynalazki ………………………………., znanego matematyka i fizyka z Syrakuz. B. Określenie: ………………………………… oznacza warstwę społeczeństwa rzymskiego okresu republiki, która posiadała pełnię praw politycznych. Należeli do niej przedstawiciele najznakomitszych rodów. C. Krwawe igrzyska z udziałem gladiatorów odbywały się w Rzymie w obiektach, które nazywamy …………………………………….. . Najbardziej dzisiaj znaną budowlą tego typu jest Koloseum. D. W 455 r. n.e. ……………………………………… doszczętnie złupili Rzym. Nazwa tego plemienia dzisiaj oznacza ludzi bezmyślnie coś niszczących. E. W …………………………………….. porządku architektonicznym kolumny charakteryzowały się smukłością, zaś ich kapitele były bogato zdobione. Najczęstszym motywem dekoracyjnym był liść akantu. F. Starożytni Grecy bardzo dbali o sprawność fizyczną. W każdym mieście znajdowały się osobne miejsca do ćwiczeń, zwane ………………………………….. . Swoje umiejętności 9 sportowe mogli sprawdzić w różnego rodzaju zawodach. Najważniejszymi były odbywane co cztery lata igrzyska w Olimpii . Pierwsze odbyły się w roku ……………………… . G. Orchestra – to miejsce w teatrze greckim przeznaczone …………………………………… H. W starożytnych willach rzymskich centralnym pomieszczeniem było ……………………… Wokół niego znajdowały się inne pokoje. Pośrodku tego pomieszczenia znajdował się niewielki basen wypełniony wodą spływającą przez otwór w dachu. Ozdobione było kolumnami, popiersiami przodków i członków rodziny. I. Hoplici - żołnierze ciężkozbrojnej piechoty greckiej ustawiali się na polu bitwy ramię w ramię w taki sposób, aby zachodzące na siebie tarcze stanowiły skuteczną ochronę. Kilka szeregów hoplitów tworzyło zwarty szyk zwany …………………………… . 5. Przyporządkuj wymienionym bitwom właściwą datę oraz kampanię, której częścią była ta bitwa. Skorzystaj z podanych niżej podpowiedzi (5 p.): Data: Kampania: 216 r. p.n.e. wojna grecko - perska 331 r. p.n.e. wojna grecko - macedońska 52 r. p.n.e. podboje Aleksandra Wielkiego 338 r. p.n.e. II wojna punicka 490 r. p.n.e. podbój Galii przez Cezara Bitwa pod Cheroneą Data – ……....... Kampania – …………………………………………………. Bitwa pod Maratonem – …….….. – …………………………………………………. Bitwa pod Kannami – …….….. – …………………………………………………. Bitwa pod Gaugamelą – …….….. – …………………………………………………. Bitwa pod Alezją - ………… - …………………………………………………. 6. Wyjaśnij krótko, na czym polegała przeprowadzona u schyłku II w. p.n.e. przez Mariusza reforma armii rzymskiej (2 p.): ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 10 7. Poniższy tekst zawiera trzy błędy. Znajdź je (podkreśl w tekście) i popraw, zapisując właściwą wersję poniżej (3 p.): Ustrój republikański powstał w Rzymie po detronizacji ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego w 512 roku przed Chrystusem i przetrwał aż do pierwszego wieku przed Chrystusem, kiedy to wielką władzę w państwie zdobyli przywódcy wojskowi – a wśród nich Juliusz Cezar. Walki między zwolennikami i wrogami Cezara przyczyniły się do upadku republiki rzymskiej. Po zamordowaniu Cezara podczas posiedzenia senatu 8 grudnia 44 roku przed Chrystusem ostatecznie władzę w Rzymie zdobył adoptowany syn Cezara – Marek Antoniusz. Formę wprowadzonych przez niego i sprawowanych przez jego następców rządów nazywamy pryncypatem. 1. …………………………………………………………………………………… 2. …………………………………………………………………………………… 3. …………………………………………………………………………………… 8. Przyjrzyj się uważnie poniższym ilustracjom i odpowiedz na pytania: A. Źródło ilustracji: zasoby internetowe 11 Jest to rekonstrukcja jednego z siedmiu cudów świata starożytnego. Napisz, jaką funkcję spełniała ta budowla, gdzie się znajdowała i kto ją zaprojektował ( 3 p.) ……………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………… B. Źródło ilustracji: zasoby internetowe Napisz, jaki typ rzymskich budowli przedstawiono na powyższej ilustracji oraz krótko objaśnij, z jakim zwyczajem był on związany oraz na czym ten zwyczaj polegał (3p.): ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………… 9. Uporządkuj informacje dotyczące rzymskich urzędników poprzez przypisanie im odpowiednich kompetencji. Wybierz z zestawu zamieszczonego poniżej i wpisz obok każdego urzędu odpowiednią cyfrę (6 p.): A. konsulowie ……… B. pretorzy ……… C. cenzorzy ……… D. kwestorzy ………. E. edylowie ……….. F. trybuni ludowi ……….. 12 Kompetencje: 1) ustalanie i prowadzenie spisu senatorów; 2) zwoływanie obrad senatu i zgromadzeń ludowych, sprawowanie dowództwa w czasie wojen; 3) reprezentowanie interesów plebejuszy; 4) dbanie o porządek w mieście (w tym zaopatrzenie miasta w żywność i wodę); 5) sprawowanie władzy sądowniczej i zastępowanie konsulów podczas ich nieobecności w mieście; 6) pobieranie podatków i zarządzanie finansami państwa; 13 VIII Konkurs Wiedzy o Antyku Etap szkolny – gimnazjum KLUCZ A. Część mitologiczna (50 p.) 1. Odpowiedz, od którego z bogów Pandora otrzymała następujące dary (3 x 1p.): a) Atena b) Afrodyta c) Hermes 2. Uzupełnij tabelkę – wpisz w odpowiednie miejsca brakujące imiona postaci mitologicznych lub ich charakterystyki (10 x 1p.) Uwaga: Podkreślone informacje są niezbędne, by przyznać punkt A. Erynie B. bóg słońca, szczególnie czczono go na Rodos i codziennie okrążał ziemię jadąc na swoim rydwanie C. Dzeus D. syn Dzeusa i Hery; bóg – kowal (rzemieślnik), który razem z cyklopami w kuźni w górze Etnie lub na wyspie Lemnos wykonuje różne przedmioty dla bogów (np. pioruny dla Dzeusa). Był kulawy, ponieważ Dzeus zrzucił go z Olimpu, gdy stanął w obronie matki. E. Titonos F. ulubieniec (ukochany) Afrodyty; rozszarpany w trakcie polowania przez dzika; po śmierci zamieniony został ( lub: wyrósł z jego krwi) w kwiat o nazwie anemon. G. Lykaon lub ewentualnie Tantalos H. trzy siostry, na polecenie Hery pilnowały jabłoni rodzącej złote owoce, którą otrzymała bogini w darze z okazji swojego ślubu z Dzeusem od Gai. I. Hymen / Hymenajos J. córka Agamemnona i Klitajmestry, która miała zostać złożona przez niego w ofierze przebłagalnej bogini Artemidzie. 3. Odwołując się do mitów przedstaw krótko, jak Grecy objaśniali następujące zjawiska. Nie zapomnij o podaniu imion kluczowych postaci: (w obu podpunktach: jeden punkt za imiona, drugi za opis) C. Dlaczego zmieniają się pory roku? (podpowiedź: mit związany z misteriami w Eleusis) Zmienność pór roku związana jest z mitem o Demeter i Persefonie. (1p) Persefona została porwana przez Hadesa, który nie chciał oddać jej matce. Uproszony przez bogów zgodził się na to, by pół roku Persefona spędzała na ziemi z matką, a pół roku z nim pod ziemią. Gdy Persefona wraca na ziemię przyroda kwitnie i cieszy się na jej powrót, gdy odchodzi – smuci się jej odejściem i nastaje zima. (1p.) D. Dlaczego Etiopowie mają czarną skórę i skąd wzięły się pustynie? Jest to związane z mitem o Faetonie (1p.), który poprosił ojca – Heliosa, by pozwolił mu przejechać się raz jego słonecznym rydwanem. Faeton nie potrafił zapanować nad rydwanem, gdy zbliżył się zbytnio do ziemi, skóra Etiopów poczerniała od jego żaru, a łąki wypaliły się aż do piasku i tak powstały pustynie. (1p.) 4. W Helladzie co jakiś czas odbywały się igrzyska panhelleńskie, w których udział mogli brać wszyscy Grecy. Do najbardziej znanych należą te, które odbywały się w Olimpii. 14 Poza nimi Grecy świętowali też inne. Dopisz nazwy igrzysk, które odbywały się w podanych niżej miejscach (3 x 1p.): a) pytyjskie b) istmijskie c) nemejskie 5. Zaznacz poprawną odpowiedź (3 x 1p.): A. a) Hades B. d) Eurynomos C. b) Afrodyta 6. W każdym z poniższych zestawów wskaż, który z wymienionych elementów nie pasuje do reszty. Swoją odpowiedź krótko uzasadnij (3 x 2p. tj. po jednym za prawidłowy wybór i po jednym za właściwe uzasadnienie): A. c) Meander – ponieważ trzy pozostałe to rzeki Hadesu, a Meander nią nie jest. B. c) Ogygia – ponieważ nie jest związana z mitem o Glaukosie i Scylli. C. d) Ajaks – nie jest związany z mitem o argonautach. 7. Uzupełnij tekst (4 x 1p.): […] Za nimi kroczyli Satyrowie – człekokształtne istoty o kozich nogach, a także Menady – dziewczęta ogarnięte boskim szałem, tańczące i wymachujące gałązkami zakończonymi sosnowymi szyszkami. Te przedziwne berła nazywano tyrsami. Tuż za nimi, na ośle jechał pijany staruszek – Sylen. […] 8. Podpisz poniższe ryciny imionami bogów, których przedstawiają (4p.): A. Hades B. Artemida C. Dzeus D. Atena 9. Jeden z powyższych posągów wymieniany był wśród 7 cudów świata starożytnego – napisz który, gdzie się znajdował i kto był jego twórcą (3p.): Jest to posąg Dzeusa - C (1p.), znajdował się w Olimpii (1p.), a jego twórcą był Fidiasz (1p.). 10. Podobnie jak Herakles, także i Tezeusz miał do wykonania kilka trudnych zadań. Przedstaw krótko 2 spośród prac Tezeusza, wyjaśniając, na czym polegały i uwzględniając imiona kluczowych postaci (2 x 2p. tj. jeden punkt za poprawne imię, drugi za poprawny opis) pokonanie Perifetesa, który zabijał ludzi maczugą. pokonanie olbrzyma Sinnisa, który naginał sosny, przywiązywał do nich ludzi, puszczał, a drzewa rozrywały ludzi na strzępy, pokonanie Minotaura, potwora uwięzionego w labiryncie na Krecie, który pożerał każdego roku dziewice wysyłane przez Ateńczyków, pokonanie Skirona, który zrzucał ludzi ze skały do morza, pokonanie Prokrustesa, który zmuszał przechodniów, by kładli się w jednym z jego łóżek i jeśli ich nogi wystawały, obcinał je, a jeśli były za krótkie naciągał je w stawach. 15 pokonanie byka maratońskiego, który pustoszył okolice Maratonu; ujarzmionego byka Tezeusz złożył w ofierze Apollinowi. 11. Poniżej przedstawiono rzymski sarkofag z II wieku przed Chrystusem, znajdujący się obecnie w Muzeum w Luwrze. Wyrzeźbiono na nim 9 greckich muz. Dla ułatwienia podpisano dwie z nich. Spośród pozostałych rozpoznaj 3: wpisz w kwadraty litery odpowiadające przedstawieniom tych muz na rycinie, podaj ich imiona oraz napisz, jakiej dziedzinie patronowały i po jakim atrybucie je poznałeś. (3 x 2p. tj. po jednym punkcie za poprawnie rozpoznaną muzę i po jednym za poprawny opis): A. Klio – patronuje historii (zwój pergaminu) B. Taleja – patronuje komedii (maska komiczna) C. Euterpe – patronuje liryce (flet / aulos) D. Kaliope – muza pieśni bohaterskiej (rylec i tabliczka do pisania) E. Terpsychora – patronuje tańcom (lira) F. Urania – patronuje astronomii/astrologii (globus) G. Melpomene – patronuje tragedii (maska tragiczna) B. Część historyczna (50 p.) 1. Stawiając znak „X” w odpowiedniej rubryce określ, czy następujące zdania są prawdziwe czy fałszywe (8 x 1 p.): PRAWDA FAŁSZ Między innymi z powodów geograficznych (górzyste ukształtowanie terenu utrudniające przemieszczanie się i komunikację między osadami) Grecy nigdy nie utworzyli A. jednolitego organizmu państwowego, lecz zakładali państwamiasta, cechujące się własnymi prawami, zwyczajami i ustrojem. X Jednym z największych greckich poleis były Ateny, które B. wyróżniały się spośród innych państw-miast ustrojem zwanym demokracją. Za twórcę ustroju Aten uznawano Likurga. X Nad Atenami wznosiło się wzgórze zwane Akropolem – tam C. znajdowały się okazałe świątynie poświęcone bogom – m.in. Partenon, poświęcony opiekunce miasta Atenie. X Mieszkania Ateńczyków nie były tak okazałe, jak świątynie na Akropolu. Budowano je z nietrwałych materiałów, np. z gliny zmieszanej ze smołą. Izdebki były ciasne i niewygodne, często D. jedynym źródłem światła był otwór w dachu – dlatego też większą część dnia Ateńczycy spędzali poza domem – np. na agorze. W domu w ciągu dnia pozostawały kobiety, dzieci i niewolnicy. X E. Kobiety w Sparcie cieszyły się większymi prawami niż kobiety w Atenach. Mogły dziedziczyć ziemię i rozporządzać 16 X majątkiem, gdy ich mężowie odbywali służbę wojskową, a nawet ubiegać się o ważne funkcje państwowe. Scypion był wodzem rzymskim dowodzącym podczas wojen punickich. To jemu Rzymianie zawdzięczali ostateczne F. zwycięstwo nad Kartaginą. Słynął także z tego, że każde swoje przemówienie w senacie kończył zdaniem: „poza tym sądzę, że należy zniszczyć Kartaginę”. Prawo XII Tablic uchwalone w V wieku przed Chrystusem G. opierało się na stosowanym dotychczas prawie zwyczajowym i stanowiło początek kodyfikacji prawa rzymskiego. X X Wergiliusz był jednym z największych poetów łacińskich. Stworzył rzymską epopeję narodową, od imienia jej głównego H. bohatera zatytułowaną Eneida. Pisał również mniejsze utwory. Ze zbioru jego wierszy pochodzi słynna zasada carpe diem. X 2. Czy rozpoznajesz ten pomnik? Napisz krótko, kogo przedstawia (podaj imię oraz funkcję tej postaci) oraz gdzie się znajduje i jakie wydarzenie upamiętnia. W odpowiedzi uwzględnij datę, miejsce, strony, które uczestniczyły w tym wydarzeniu oraz jak się zakończyło (3 p): - pomnik przedstawia Leonidasa (0, 5 p.), króla Sparty/ dowódcę wojsk spartańskich (0,5 p.); - W Termopilach (0,5 p.); upamiętnia bitwę, która rozegrała się w wąwozie termopilskich pomiędzy Grekami a Persami (0,5 p.) w 480 r. p.n.e. (0,5 p.); w bitwie tej zginęło 300 Spartan pod wodzą Leonidasa (0,5 p.) 3. Zaznacz prawidłową odpowiedź (7 x 1 p.): A. Areopag to: d) rada składająca się z byłych archontów, sprawująca początkowo nadzór nad najwyższymi urzędnikami kierującymi polityką ateńską, a po reformach Klejstenesa rozstrzygająca sprawy sądowe o zabójstwo B. Który z greckich strategów nakłonił Ateńczyków do powiększenia floty, co umożliwiło Grekom zwycięstwo nad Kserksesem w bitwie morskiej pod Salaminą w 480 r. p. n.e.? a) Temistokles C. Kto był nauczycielem Aleksandra Wielkiego? d) Arystoteles D. Który z rzymskich cesarzy dokonał w 395 r. n.e. ostatecznego podziału cesarstwa na zachodniorzymskie oraz wschodniorzymskie ze stolicą w Konstantynopolu? c) Teodozjusz Wielki E. Twórcą Dyskobola, rzeźby przedstawiającej sportowca w ruchu, był: b) Myron 17 F. Od VIII do VI w. p.n.e. Grecy w poszukiwaniu nowych ziem uprawnych, surowców naturalnych oraz rynków zbytu, osiedlali się na obszarach poza Helladą: zakładali nowe poleis na Sycylii i na południu Półwyspu Apenińskiego, a także nad Morzem Czarnym. Proces ten nazywa się: b) wielką kolonizacją G. Budowla, która pełniła rolę bramy wejściowej na ateński Akropol to: c) Propyleje 4. Uzupełnij poniższe wypowiedzi brakującymi informacjami (10 x 1 p.): A. Archimedesa B. patrycjusze C. amfiteatrami D. Wandalowie E. korynckim F. gimnazjonami …. w roku 776 p.n.e. G. na występy chóru H. atrium I. falangą 5. Wybierając z zamieszczonych poniżej elementów, przyporządkuj wymienionym bitwom właściwą datę oraz kampanię, której częścią była ta bitwa (5 x 1p.): Uwaga: przyznajemy punkt za w pełni poprawną odpowiedź zawierającą oba elementy: datę i kampanię; nie przyznajemy 0,5 p. Data Kampania Bitwa pod Cheroneą – 338 r. p.n.e. – wojna grecko-macedońska Bitwa pod Maratonem – 490 r. p.n.e. – wojna grecko-perska Bitwa pod Kannami – 216 r. p.n.e. – II wojna punicka Bitwa pod Gaugamelą – 331 r. p.n.e. – podboje Aleksandra Wielkiego Bitwa pod Alezją – 52 r. p.n.e. – podbój Galii przez Cezara 6. Wyjaśnij krótko, na czym polegała przeprowadzona u schyłku II w. p.n.e. przez Mariusza reforma armii rzymskiej (2 p.): Mariusz przekształcił armię poborową w zawodową (1 p.); państwo dostarczało żołnierzom broni i ekwipunku (0, 5 p.) oraz zapewniało żołd i wyżywienie (0, 5 p.) 18 7. Poniższy tekst zawiera trzy błędy. Znajdź je (podkreśl w tekście) i popraw, zapisując właściwą wersję poniżej (3 x 1 p.): Ustrój republikański powstał w Rzymie po detronizacji ostatniego króla Tarkwiniusza Pysznego w 512 roku przed Chrystusem i przetrwał aż do pierwszego wieku przed Chrystusem, kiedy to wielką władzę w państwie zdobyli przywódcy wojskowi – a wśród nich Juliusz Cezar. Walki między zwolennikami i wrogami Cezara przyczyniły się do upadku republiki rzymskiej. Po zamordowaniu Cezara podczas posiedzenia senatu 8 grudnia 44 roku przed Chrystusem ostatecznie władzę w Rzymie zdobył adoptowany syn Cezara – Marek Antoniusz. Formę wprowadzonych przez niego i sprawowanych przez jego następców rządów nazywamy pryncypatem. 1) w 509 roku przed Chrystusem 2) 15 marca 3) Oktawian August 8. Przyjrzyj się uważnie poniższym ilustracjom i odpowiedz na pytania: A. Jest to rekonstrukcja jednego z siedmiu cudów świata starożytnego. Napisz, jaką funkcję spełniała ta budowla, gdzie się znajdowała i kto ją zaprojektował ( 3 p.) Jest to latarnia morska (1p.) na wyspie Faros / w Aleksandrii (1p.), zaprojektował ją Sostratos (1p.) B. Napisz, jaki typ rzymskich budowli przedstawiono na powyższej ilustracji oraz krótko objaśnij, z jakim zwyczajem był on związany oraz na czym ten zwyczaj polegał (3p.): Jest to łuk triumfalny (1p.). Budowle takie związane są ze zwyczajem odbywania triumfu przez wodzów rzymskich (1p.). Triumf polegał na odbyciu uroczystej procesji przez ulice Rzymu z udziałem wodza; w procesji szli żołnierze, prowadzono jeńców i prezentowano łupy wojenne (1p.). 9. Uporządkuj informacje dotyczące rzymskich urzędników poprzez przypisanie im odpowiednich kompetencji. Wybierz z zestawu zamieszczonego poniżej i wpisz obok każdego urzędu odpowiednią cyfrę (6 x 1 p.): A. 2 B. 5 C. 1 D. 6 19 E. 4 F. 3
