Zakres treści Uczeń: • bada zjawiska elektryzowania ciał i oddziaływania ciał naładowanych oraz opisuje sposoby elektryzowania ciał przez tarcie, dotyk i indukcję • opisuje jakościowo oddziaływanie ładunków elektrycznych • wyjaśnia mechanizm elektryzowania ciał, stosując zasadę zachowania ładunku elektrycznego • Rwyjaśnia, co to są kwarki, i określa ich własności • bada, od czego i jak zależy siła wzajemnego oddziaływania ciał naelektryzowanych • demonstruje i wyjaśnia oddziaływanie ciał naelektryzowanych z ciałami nienaelektryzowanymi • zna i stosuje prawo Coulomba • wykorzystuje prawo Coulomba do obliczenia siły oddziaływania elektrostatycznego między ładunkami punktowymi • Rzna i interpretuje wektorową postać prawa Coulomba 9.3. Pole • posługuje się pojęciem natężenia pola elektrostatycznego elektryczne • oblicza natężenie pola centralnego pochodzącego od (Natężenie pola jednego ładunku punktowego elektrostatycznego. • analizuje jakościowo pole pochodzące od układu ładunków Linie pola • doświadczalnie bada kształt linii pola elektrycznego elektrostatycznego) • przedstawia pole elektrostatyczne za pomocą linii pola • wyznacza pole elektrostatyczne na zewnątrz naelektryzowanego ciała sferycznie symetrycznego • opisuje pole między dwiema przeciwnie naładowanymi płytkami 9.4. Energia • posługuje się pojęciem elektrostatycznej energii potencjalnej potencjalna, ładunku potencjał i napięcie • posługuje się pojęciami: potencjał pola elektrycznego, napięcie elektryczne • oblicza elektrostatyczną energię potencjalną i potencjał elektryczny • definiuje 1 eV oraz przelicza energię z elektronowoltów na dżule i odwrotnie 9.5. • opisuje rozkład ładunku w przewodniku Ładunki w • bada wpływ przewodników z ostrzem na pole elektryczne przewodniku • opisuje wpływ pola elektrycznego na rozmieszczenie (Rozkład ładunków ładunków w przewodniku w przewodniku. • wyjaśnia działanie piorunochronu i klatki Faradaya Działanie piorunochronu i klatki Faradaya) 9.6. Ruch • analizuje ruch naładowanej cząstki w stałym jednorodnym naładowanej cząstki polu elektrostatycznym w polu • opisuje ruch naładowanej cząstki wprowadzonej z elektrostatycznym prędkością początkową równoległą oraz prostopadłą do Nr Tematy lekcji lekcji 1 9.1. Ładunki 2 elektryczne i ich oddziaływanie (Elektryzowanie ciał. Oddziaływanie ładunków elektrycznych) 3 9.2. Prawo 4 Coulomba 5 6 7 8 9 10 11 12 • 13 14 15 16 17 18 9.7. Kondensatory (Pojemność elektryczna. Pole kondensatora płaskiego) Powtórzenie (Pole elektryczne) Sprawdzian (Pole elektryczne) 10.1. Prąd elektryczny i jego natężenie • • • • • • • • • • • 10.2. RChemiczne efekty przepływu prądu • 20 10.3. Obwody elektryczne • • 21 10.4. Pomiar • napięcia i natężenia • 22 23 10.5. Napięcie a natężenie. Prawo Ohma (Charakterystyka prądowo-napięciowa opornika. Prawo Ohma) 19 24 10.6. Łączenie oporników 25 26 10.7. Od czego zależy opór elektryczny • • • • natężenia pola porównuje ruch naładowanych cząstek w jednorodnym polu elektrycznym i ruch ciał w jednorodnym polu grawitacyjnym opisuje pole kondensatora płaskiego, oblicza napięcie między okładkami posługuje się pojęciem pojemności elektrycznej kondensatora oblicza pojemność kondensatora płaskiego, znając jego cechy geometryczne oblicza pracę potrzebną do naładowania kondensatora realizuje projekt: Generator Kelvina stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych stosuje mikroskopowy model przewodnictwa elektrycznego do wyjaśnienia przepływu prądu w metalach posługuje się pojęciem natężenia prądu elektrycznego bada doświadczalnie i opisuje przepływ prądu w cieczach i gazach bada doświadczalnie i opisuje zjawiska galwanizacji i elektrolizy wody wyjaśnia zjawiska chemiczne wywołane przez przepływ prądu elektrycznego w roztworach analizuje połączenia szeregowe i równoległe stosuje pierwsze prawo Kirchhoffa do analizy obwodów elektrycznych posługuje się woltomierzem, amperomierzem i miernikiem uniwersalnym buduje obwody elektryczne według zadanego schematu, mierzy napięcie i natężenie oraz zapisuje wyniki pomiarów wraz z niepewnościami doświadczalnie bada zależność I(U) dla opornika i analizuje wyniki pomiarów rysuje charakterystykę prądowo-napięciową opornika podlegającego prawu Ohma posługuje się pojęciem oporu elektrycznego stosuje i interpretuje prawo Ohma • opisuje połączenia szeregowe i równoległe oporników • oblicza opór zastępczy oporników połączonych szeregowo i równolegle • posługuje się złożonymi schematami mieszanych połączeń oporników • wyjaśnia, od czego i jak zależy opór elektryczny przewodnika, wykorzystując mikroskopowy model (Zależność oporu przewodnictwa elektrycznego przewodnika od jego • doświadczalnie bada, od czego i jak zależy opór elektryczny rodzaju i wymiarów przewodnika geometrycznych. • oblicza opór przewodnika, znając jego opór właściwy i Wpływ temperatury wymiary geometryczne na opór metali i • opisuje wpływ temperatury na opór metali i półprzewodników) półprzewodników 27 10.8. Praca i moc prądu elektrycznego 28 29 10.9. Siła elektromotoryczna i opór wewnętrzny (Siła elektromotoryczna ogniwa. Prawo Ohma dla obwodu zamkniętego) 10.10. Drugie prawo Kirchhoffa 30 31 32 33 Powtórzenie (Prąd elektryczny stały) 34 Sprawdzian (Prąd elektryczny stały) 11.1. Źródła pola magnetycznego 35 36 37 • opisuje przemiany energii podczas przepływu prądu elektrycznego • oblicza pracę wykonaną podczas przepływu prądu przez różne elementy obwodu oraz moc rozproszoną na oporze • bada doświadczalnie i analizuje zależność mocy urządzenia od jego oporu • wyjaśnia pojęcie siły elektromotorycznej (SEM) ogniwa i oporu wewnętrznego • doświadczalnie wyznacza SEM i opór wewnętrzny ogniwa lub baterii • stosuje prawo Ohma dla obwodu zamkniętego • zna II prawo Kirchhoffa • stosuje II prawo Kirchhoffa do analizy obwodów elektrycznych • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu na temat: Elektryczne samochody jutra • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych • wie, czym są pole magnetyczne i linie pola magnetycznego • doświadczalnie bada kształt linii pola magnetycznego w pobliżu magnesów trwałych, wyznacza zwrot linii pola magnetycznego za pomocą kompasu • szkicuje przebieg linii pola magnetycznego w pobliżu magnesów trwałych • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu na temat pola magnetycznego 11.2. Linie pola • doświadczalnie bada kształt linii pola magnetycznego w magnetycznego pobliżu przewodników z prądem (przewodnika liniowego, wytwarzanego pętli, zwojnicy) przez ruch • szkicuje przebieg linii pola magnetycznego w pobliżu ładunków przewodników z prądem (przewodnika liniowego, pętli, zwojnicy) • stosuje regułę prawej dłoni do wyznaczenia zwrotu linii pola magnetycznego 11.3. Siła Lorentza. • wyznacza wartość, kierunek i zwrot siły Lorentza Wektor indukcji magnetycznej 38 39 40 41 42 43 44 45 46 • posługuje się pojęciem wektora indukcji magnetycznej • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu na temat pola magnetycznego 11.4. Ruch ładunku • analizuje ruch naładowanej cząstki w stałym jednorodnym w jednorodnym polu magnetycznym polu • interpretuje i uzasadnia wzory na promień okręgu i okres magnetycznym obiegu naładowanego ciała w polu magnetycznym • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu (zorza polarna, wykorzystanie pola magnetycznego do badań) 11.5. Właściwości • opisuje wpływ materiałów na pole magnetyczne magnetyczne • opisuje zastosowanie materiałów ferromagnetycznych materii • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu na temat wykorzystania elektromagnesów, pamięci magnetycznej 11.6. Siła • doświadczalnie demonstruje działanie siły elektrodynamiczna elektrodynamicznej • analizuje siłę elektrodynamiczną działającą na przewodnik z prądem w polu magnetycznym • oblicza wartość oraz wyznacza kierunek i zwrot siły elektrodynamicznej 11.7. Indukcja • oblicza wektor (wartość) indukcji magnetycznej magnetyczna pola wytworzonej przez przewodnik z prądem (przewodnik wokół przewodnika liniowy, pętlę, zwojnicę) z prądem • doświadczalnie bada i opisuje oddziaływanie (Obliczanie indukcji przewodników, w których płynie prąd magnetycznej. • podaje definicję ampera Oddziaływanie • realizuje i prezentuje projekt: Działo magnetyczne przewodników z prądem) Powtórzenie • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Pole magnetyczne) obliczeniowych i nieobliczeniowych Sprawdzian • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Pole magnetyczne) obliczeniowych i nieobliczeniowych 47 48 12.1. Zjawisko indukcji elektromagnetyczn ej (Badanie zjawiska indukcji elektromagnetycznej. Reguła Lenza. Wykorzystanie zjawiska indukcji elektromagnetycznej) • doświadczalnie bada zjawisko indukcji elektromagnetycznej • analizuje napięcie uzyskiwane na końcach przewodnika podczas jego ruchu w polu magnetycznym • wyjaśnia, na czym polega i kiedy zachodzi zjawisko indukcji elektromagnetycznej • stosuje regułę Lenza w celu wskazania kierunku przepływu prądu indukcyjnego • zna przykłady występowania i wykorzystania zjawiska indukcji elektromagnetycznej 49 12.2. Prawo • oblicza strumień indukcji magnetycznej przez powierzchnię 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 indukcji Faradaya (Strumień indukcji magnetycznej. Zjawisko indukcji elektromagnetycznej) 12.3. Prąd przemienny (Wytwarzanie napięcia przemiennego. Prąd przemienny) • analizuje napięcie uzyskiwane na końcach przewodnika podczas jego ruchu w polu magnetycznym • oblicza siłę elektromotoryczną powstającą w wyniku zjawiska indukcji elektromagnetycznej • opisuje zmiany strumienia indukcji magnetycznej przez powierzchnię ramki podczas jej obracania • opisuje prąd przemienny (natężenie, napięcie, częstotliwość, wartości skuteczne) • oblicza wartości skuteczne i maksymalne napięcia i natężenia prądu przemiennego • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu na temat prądu przemiennego • opisuje budowę i zasadę działania silnika elektrycznego • opisuje budowę i zasadę działania prądnicy • zna wykorzystanie silników elektrycznych i prądnic • opisuje zjawisko samoindukcji • stosuje wzór na SEM samoindukcji • opisuje budowę i zasadę działania transformatora • zna zasadę przesyłania energii elektrycznej 12.4. Silniki elektryczne i prądnice 12.5. Indukcja wzajemna i samoindukcja (Zjawisko samoindukcji. Transformator) 12.6. Dioda i • doświadczalnie bada (demonstruje) właściwości diody prostowanie prądu • opisuje działanie diody jako prostownika • opisuje działanie i zastosowanie mostka prostowniczego Powtórzenie • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Indukcja obliczeniowych i nieobliczeniowych elektromagnetyczna • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego i prąd przemienny) artykułu dotyczącego zjawiska indukcji elektromagnetycznej, np. na temat: Dynamo we wnętrzu Ziemi Sprawdzian • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Indukcja obliczeniowych i nieobliczeniowych elektromagnetyczna i prąd przemienny) 13.1. Czym są fale • wyjaśnia, jak powstaje i rozchodzi się fala elektromagnetyczn elektromagnetyczna e • stosuje zależność między długością, prędkością i częstotliwością fali dla fal elektromagnetycznych • posługuje się pojęciem natężenia fali elektromagnetycznej • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów, np. na temat prac Maxwella 13.2. Widmo fal • opisuje widmo fal elektromagnetycznych i podaje źródła fal elektromagnetyczn w poszczególnych zakresach z omówieniem ich zastosowań ych • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów na temat własności i zastosowań fal elektromagnetycznych 13.3. Dyfrakcja i • demonstruje doświadczalnie i wyjaśnia zjawisko dyfrakcji interferencja fal światła 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 elektromagnetyczny ch (Dyfrakcja światła. Doświadczenie Younga) 13.4. Siatka dyfrakcyjna (Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą siatki dyfrakcyjnej. Interferencja a światło białe) • opisuje doświadczenie Younga • podaje warunki wzmocnienia i wygaszenia fal w wyniku interferencji • stosuje wzór opisujący wzmocnienie fali • wie, co to jest siatka dyfrakcyjna • doświadczalnie bada dyfrakcję światła na siatce dyfrakcyjnej lub płycie CD (np. wyznacza gęstości ścieżek na płycie CD) • wyznacza długość fali świetlnej przy użyciu siatki dyfrakcyjnej • opisuje obraz interferencyjny dla światła białego • przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu dotyczącego interferencji światła 13.5. Wyznaczanie • zna różne metody wyznaczania prędkości światła prędkości światła • opisuje jedną z metod wyznaczania prędkości światła • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów dotyczących wyznaczania prędkości światła 13.6. Załamanie • stosuje prawa odbicia i załamania fal do wyznaczenia biegu światła promieni w pobliżu granicy dwóch ośrodków • podaje i stosuje prawo załamania światła (prawo Snelliusa), posługuje się pojęciem współczynnika załamania światła • doświadczalnie bada załamanie światła (wyznacza współczynnik załamania światła) 13.7. Częściowe i • opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia i całkowite wyznacza kąt graniczny wewnętrzne • wyznacza współczynnik załamania światła z pomiaru kąta odbicie. granicznego Rozszczepienie • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy światła przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) na temat światłowodów, powstawania tęczy, zjawiska halo 13.8. Soczewki • opisuje bieg promieni przechodzących przez soczewki skupiającą i rozpraszającą • podaje i stosuje zależność między ogniskową soczewki i promieniami sfer, które ograniczają soczewkę sferyczną • wyjaśnia, na czym polega przybliżenie cienkiej soczewki 13.9. Obraz • rysuje i wyjaśnia konstrukcje tworzenia obrazów rzeczywisty rzeczywistych otrzymywanych za pomocą soczewek tworzony przez skupiających soczewkę wypukłą • stosuje równanie soczewki, wyznacza położenie i (Tworzenie obrazu powiększenie otrzymanych obrazów rzeczywistego za • doświadczalnie bada obrazy optyczne otrzymywane za pomocą soczewki. pomocą soczewek (wyznacza powiększenie obrazu i Równanie soczewki. porównuje je z powiększeniem obliczonym teoretycznie) Wyznaczanie • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy powiększenia przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) na soczewki) temat wad wzroku i sposobów ich korygowania 13.10. Obrazy • rysuje i wyjaśnia konstrukcje tworzenia obrazów pozornych pozorne tworzone przez soczewki 72 13.11. Obrazy tworzone przez zwierciadła • • • • 73 13.12. RPrzyrządy optyczne • • 74 13.13. Polaryzacja światła • • • 75 76 77 78 79 80 81 82 83 Powtórzenie • (Fale elektromagnetyczne • i optyka) Sprawdzian • (Fale elektromagnetyczne i optyka) 14.1. Efekt fotoelektryczny (Kwantowy model światła. Wyjaśnienie zjawiska fotoelektrycznego) 14.2. Fotokomórka i badanie zjawiska fotoelektrycznego (Budowa i działanie fotokomórki. Badanie zjawiska fotoelektrycznego) 14.3. Falowa natura materii (Hipoteza de otrzymywanych za pomocą soczewek skupiających i rozpraszających stosuje równanie soczewki i wzór na powiększenie przy obrazach pozornych doświadczalnie bada zwierciadła wklęsłe i wypukłe rysuje konstrukcyjnie i opisuje obrazy tworzone przez zwierciadła wklęsłe i wypukłe posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów na temat zastosowań zwierciadeł opisuje zasady działania przyrządów optycznych: lunety astronomicznej, lunety Galileusza, mikroskopu optycznego, teleskopu zwierciadlanego posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów na temat zastosowań przyrządów optycznych opisuje i wyjaśnia zjawisko polaryzacji światła przy odbiciu i przy przejściu przez polaryzator stosuje warunek polaryzacji przy odbiciu (zależność kąta Brewstera od współczynnika załamania światła) posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), np. na temat zastosowań filtrów polaryzacyjnych i polaryzatorów stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych przedstawia własnymi słowami główne tezy poznanego artykułu dotyczącego wykorzystania „odblasków” stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań obliczeniowych i nieobliczeniowych • opisuje założenia kwantowego modelu światła • opisuje zjawisko fotoelektryczne i wyjaśnia jego przebieg, wie, co to jest praca wyjścia • stosuje zależność między energią fotonu a częstotliwością i długością fali do opisu zjawiska fotoelektrycznego zewnętrznego • opisuje budowę i wyjaśnia zasadę działania fotokomórki • przedstawia i wyjaśnia zależność I(U) dla fotokomórki przy różnych częstotliwościach i różnych natężeniach fali promieniowania • posługuje się pojęciem napięcia hamowania i wykorzystuje je do wyznaczenia pracy wyjścia • zna zastosowania fotokomórek i urządzenia zastępujące fotokomórki • wie, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy • zna hipotezę de Broglie’a • określa długość fali de Broglie’a poruszających się cząstek Broglie’a. R Mikroskop elektronowy) 84 85 86 87 88 • opisuje doświadczenia ujawniające falową naturę materii • Ropisuje budowę i wyjaśnia zasadę działania mikroskopu elektronowego • opisuje model Bohra atomu wodoru i uzasadnia jego założenia, odnosząc się do falowej natury materii • wie, co to są poziomy energetyczne, stan podstawowy, stany wzbudzone, energia jonizacji, wielkości skwantowane • stosuje zasadę zachowania energii do wyznaczenia częstotliwości promieniowania emitowanego i absorbowanego przez atomy 14.5. Otrzymywanie • opisuje mechanizmy powstawania promieniowania promieni Roentgena rentgenowskiego • wyjaśnia zasadę działania lampy rentgenowskiej • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych) na temat wytwarzania i zastosowań promieniowania rentgenowskiego Powtórzenie • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Fizyka atomowa i obliczeniowych i nieobliczeniowych kwanty • posługuje się informacjami pochodzącymi z analizy promieniowania przeczytanych tekstów (w tym popularnonaukowych), m.in. elektromagnetyczne na temat wyznaczania stałej Plancka go) Sprawdzian • stosuje wiadomości i umiejętności do rozwiązywania zadań (Fizyka atomowa i obliczeniowych i nieobliczeniowych kwanty promieniowania elektromagnetyczne go) 14.4. Falowa natura materii a budowa atomu