Anna Biazik

Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Katedra i Klinika Chirurgii
Anna Biazik
PORÓWNANIE TRZECH METOD LECZENIA
POOPERACYJNEJ
NIEDROŻNOŚCI PORAŻENNEJ JELIT CIENKICH
U KONI
Rozprawa doktorska
wykonana
w Katedrze i Klinice Chirurgii
pod kierunkiem prof. dr. hab. Kornela Ratajczaka
Wrocław 2014
STRESZCZENIE
Pooperacyjna niedrożność porażenna jelit cienkich jest jedną z najczęstszych komplikacji po
zabiegach laparotomii w linii białej u koni. Ma ona znaczenie zarówno przy prognozowaniu
przeżywalności pacjentów, jak również ocenie kosztów leczenia. Celem niniejszej pracy było
ustalenie najbardziej efektywnej metody leczenia niedrożności porażennej jelit cienkich, a także
ustalenie czynników predysponujących do tej komplikacji. W ramach badań własnych ustalono
schemat postępowania pooperacyjnego, który w dysertacji doktorskiej przedyskutowano w oparciu
o dostępne piśmiennictwo.
Badania przeprowadzono na 99 koniach z objawami kolkowymi, leczonych operacyjnie w latach
2008-2012 w Katedrze i Klinice Chirurgii Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Populację
stanowiły 44 klacze, 18 ogierów i 37 wałachów. Wszystkie konie przyjęte do kliniki poddawane
były rutynowemu badaniu klinicznemu oraz laboratoryjnemu, a następnie operowane według
takiego samego schematu. Opieka pooperacyjna obejmująca zarówno leczenie farmakologiczne
(niesteroidowe leki przeciwzapalne, chemioterapia przeciwbakteryjna, heparyna, parenteralna
płynoterapia), jak i wspomagające (opróżnianie żołądka, karmienie, wymuszony, kontrolowany pod
względem czasowym ruch) prowadzona była w sposób opracowany przez autora.
Prowadzone badania pozwoliły na ustalenie czynników ryzyka pooperacyjnej atonii jelit
cienkich. Wykazano, iż prawdopodobieństwo wystąpienia tej komplikacji wzrasta wraz z wiekiem
koni, stężeniem mleczanów we krwi oraz objętością płynnej zawartości żołądka przed zabiegiem
operacyjnym. Predysponujące w etiologii tego powikłania jest niedokrwienie jelit, nadmierne
wypełnienie ich płynną treścią oraz zabieg enterektomii. Wykazano także, że przyjęte postępowanie
okołooperacyjne pozwala wyeliminować z zespołu czynników predylekcyjnych wartość
hematokrytu w momencie przyjęcia konia do kliniki, czas trwania laparotomii oraz miejsce
niedrożności przewodu pokarmowego.
W ramach dysertacji doktorskiej porównano trzy sposoby leczenia niedrożności porażennej jelit
cienkich u koni i ustalono że najwyższą skuteczność wykazuje ciągły wlew dożylny lidokainy w
dawce 0,05 mg/kg/min, poprzedzony bolusem w dawce 1,3 mg/kg. Przy braku poprawy konie
leczono metodą kombinowaną, obejmującą wlew lidokainy w opisywanej dawce z domięśniowymi
iniekcjami metoklopramidu w odstępach dwugodzinnych, w dawce 0,04 mg/kg.
Całość zebranych doświadczeń ułatwia klasyfikację pacjentów do grupy ryzyka już w trakcie
zabiegu operacyjnego, a przez to umożliwia wybór metody leczenia, właściwej co do terminu i
skuteczności. Dysertacja opisuje, oparty o własne doświadczenia, schemat opieki okołooperacyjnej,
minimalizujący atonie pooperacyjną jelit oraz ułatwiający jej skuteczne wyleczenie.
Słowa kluczowe: konie, kolki, komplikacje, niedrożność jelit, lidokaina
ABSTRACT
Postoperative ileus (POI) is one of the most common complications occurring after ventral
midline celiotomy in horses. It matters for both: predicting the survivability of patients and
assessing costs of treatment. The goal of this dissertation was to establish the most effective method
of treatment of POI and to determine the factors predisposing to this complication. In this study we
have established a protocol for the postoperative treatment of patients undergoing celiotomy and
discussed it based on the current literature.
The study was based on 99 horses with colic symptoms, treated surgically between 2008 and
2012 at the Department of Surgery at the University of Environmental and Life Sciences in
Wroclaw. There were 44 mares, 18 stallions and 37 geldings. All the horses were routinely
examined preoperatively and then underwent celiotomy according to the standard protocol.
Postoperative care included pharmacological treatment (nonsteroidal anti-inflammatory drugs,
antibiotics, heparin, parenteral fluid therapy) as well as supportive treatment (stomach emptying if
necessary, gradual introduction of feeding, hand walking) were based on author`s clinical judgment
and experience.
In a current study we identified different factors influencing the risk of postoperative ileus. It
was proven that the risk of POI increases with the age of horses, serum lactate concentration and
volume of reflux before surgery. Additionally, intestinal ischemia, excessive amount of fluid in
intestine or enterectomy are predisposing to this complication. It has been proven that PCV
measured by the time of admission, duration of the surgery and site of the lesion do not increase
probability of the occurance of POI.
In the current study author compared three different protocols used for the treatment of
postoperative ileus. The best outcomes were achieved by using bolus of lidocaine (1.3 mg/kg i.v.)
followed by constant rate infusion of lidocaine (0.05 mg/kg i.v.). Patients that didn’t respond to this
therapy were additionally treated with intramusculary administred metoclopramide (q2h, 0.04
mg/kg).
Based on our results we are able to identify patients with higher risk of occurance of POI by the
time of surgery and allows to choose and apply the proper method of treatment. The dissertation
describes, based on the author’s experience, the best perioperative protocol that minimizes the risk
of POI and enables an optimal treatment of the patient.
Key words: horses, colic, complications, POI, lidocaine