GRZYBICE CANDIDA

1
GRZYBICE CANDIDA
Treść tej publikacji stanowi fragment wiedzy zawartej w napisanej przeze mnie książce ,,Nie daj się
zjeść grzybom Candida", która dostępna jest w księgarniach. Zachęcam Państwa do zapoznania się z
forum internetowym, które funkcjonuje w ramach witryny internetowej wydawnictwa Biosłone, ktore
wydało moją książkę. Forum to skupia ludzi walczących o odzyskanie zdrowie, tych którzy są już
zdrowi oraz zainteresowanych problematyką medycyny naturalnej.
Z punktu widzenia lekarza medycyny klasycznej, grzybica jest chorobą bardzo trudną w leczeniu,
przebiegającą z licznymi nawrotami. Spotykam się często z opinią pacjentów poddawanych
wielokrotnym terapiom, że grzybica ogólnoustrojowa (z zajęciem narządów wewnętrznych) jest
chorobą nieuleczalną. Jest w tym ziarenko prawdy z powodów, które przedstawię poniżej.
Wobec nasilających się nieokreślonych dolegliwości chory człowiek próbując znaleźć ich przyczynę
szuka pomocy u swojego lekarza. Wykonane rutynowe badania dodatkowe nie ujawniają istotnych
odchyleń od normy. Najczęściej występują zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, alergie
skórne i pokarmowe, suchy kaszel, zapalenia stawów, zatok obocznych nosa, spojówek i narządów
płciowych, a także nerwice, lęki, zaburzenia emocjonalne oraz zespół przewlekłego zmęczenia.
Dolegliwości nasilają się, a ich przyczyny nie można ustalić. Po wielokrotnych wizytach w przychodni
lekarskiej pacjent jest kierowany do odpowiednich specjalistów. Tam również nie można ustalić
przyczyny chorób i w związku z tym chory wraca do swojego lekarza z plikami wykonanych badań i
kart informacyjnych z postawionymi doraźnie rozpoznaniami dotyczącymi różnych narządów i
układów. Błędne koło zamyka się. Od tego momentu pacjent uważany jest za chorego psychicznie. Do
leczenia włącza się leki psychotropowe i niekiedy chory kierowany jest do szpitala psychiatrycznego.
Tu, otumaniony lekami, poddaje się swojemu losowi uważając, że tak już musi być.
Akademicki program nauczania lekarzy nie ujmuje wiedzy dotyczącej rozpoznawania chorób
wywołanych przez grzyby Candida, więc lekarze nie są przygotowani do przeprowadzania diagnostyki
i leczenia schorzeń, które one wywołują. W podręcznikach dla studentów medycyny brak jest
wiadomości na temat grzybic wywołanych przez drożdżaki Candida lub są one bardzo enigmatyczne.
Ponieważ lekarze nie rozpoznają grzybic Candida, laboratoria też nie są przygotowane do diagnostyki
tych chorób. Pomimo licznych badań i publikacji naukowych, wiedza na temat masowego
rozprzestrzeniania się chorób grzybiczych nie jest upowszechniana nawet w środowisku lekarskim.
Skoro lekarze nie rozpoznają grzybic Candida, tym bardziej społeczeństwo jest dalej nieświadome
wielkiego niebezpieczeństwa, jakie niosą ze sobą tego typu infekcje.
I tu można zadać sobie pytanie: – Dlaczego wiedza ta nie jest dostępna ogółowi społeczeństwa? –
Otóż uważam, że wiedza ta jest ukrywana celowo, z tego powodu, że najczęściej bezpośrednią
przyczyną pojawienia się grzybic Candida w tak masowej skali są zaburzenia w składzie mikroflory
jelitowej spowodowane powszechnym stosowaniem antybiotyków. Producentów antybiotyków nie
interesuje zdrowie społeczeństwa ale zasada – zysk za wszelką cenę. Zastanowić należałoby się
jedynie nad tym, dlaczego lekarze, którzy mają chronić nasze zdrowie – biernie przyglądają się temu
zjawisku i aprobują postępowanie koncernów farmaceutycznych.
Działania medycyny klasycznej w leczeniu grzybic należy uznać za prawdziwą porażkę, wynikającą z
nieuznawania grzybów Candida za czynnik chorobotwórczy wywołujący kilkadziesiąt pozornie nie
powiązanych z sobą schorzeń. Ponieważ oficjalnie nie można ustalić przyczyny powstania tych
chorób, to każdą z nich leczy się w sposób polegający na łagodzeniu wyłącznie jej objawów.
Oddzielnie dla każdej z tych chorób tworzy się coraz to nowe teorie naukowe uzasadniające
przyczyny ich wystąpienia, a ostatecznym tego celem jest wyprodukowanie i sprzedaż coraz to
nowszej generacji leków farmaceutycznych. Zarabianie pieniędzy wiąże się też z wprowadzaniem na
rynek medyczny coraz to nowszych i bardziej specjalistycznych badań diagnostycznych, do których
2
wykonywania lekarze zachęcają swoich pacjentów.
Niektórzy świadomi lekarze, wbrew opinii świata naukowego, rozpoznają zakażenia grzybicze
wywołane przez drożdżaki Candida, ale narażają się na drwinę i ośmieszenie. Próbują leczyć grzybicę
podając antybiotyki przeciwgrzybicze, lecz nie osiągają pozytywnego i trwałego efektu. Leczenie
antybiotykami przeciwgrzybiczymi jest nieskuteczne, ponieważ po okresie kilku tygodni następuje
nawrót choroby. Brak pozytywnych efektów leczenia wynika z tego, że lekarze nie zwracają uwagi na
rolę systemu odpornościowego w zwalczaniu choroby, którego zadaniem w trakcie leczenia i po
wyleczeniu jest trwałe i skuteczne zablokowanie ponownego rozsiewu w organizmie zarodników
drożdżaka i ich likwidacja, zanim zakiełkują osadzając się w tkankach narządów wewnętrznych.
Stosuje się więc kolejny, bardziej skuteczny i silniejszy antybiotyk, itd.
Przyczyna niepowodzeń w leczeniu grzybic tkwi także w tym, że drożdżaki osiągnęły znacznie
wyższy szczebel rozwoju niż bakterie, w związku z czym lepiej i szybciej potrafią przystosować się do
zmiennych warunków środowiska. Są zatem trudniejsze do zniszczenia i szybko nabywają oporność
na kolejno stosowane antybiotyki.
Po zakończeniu leczenia, zarodniki (komórki) grzyba, których nie zlikwidował antybiotyk i słabo
funkcjonujący system odpornościowy, krążą we krwi przez okres 2 - 3 lat i w tym czasie mają
możliwość ponownego wywołania infekcji. I wywołują ją. Potwierdzam ten smutny fakt swoimi
obserwacjami. Zarodniki grzyba osadzone w narządach wewnętrznych kiełkują tworząc grzybnię,
której strzępki przerastają w krótkim czasie cały organizm.
Dlatego moje działania w leczeniu grzybicy skupiają się na dwóch podstawowych kierunkach –
likwidacji grzybicy i wzmacnianiu systemu odpornościowego. Po zakończeniu leczenia, lekarz
leczący grzybicę powinien postawić przed sobą zadanie nauczenia swojego pacjenta stosowania w
praktyce codziennej profilaktyki prozdrowotnej, pod którym to pojęciem rozumiem zmianę sposobu
odżywiania i trybu życia, leczenie nadżerek przewodu pokarmowego spowodowanych przez
substancje toksyczne zawarte w żywności, usuwanie z organizmu nagromadzonych toksyn oraz
suplementację związkami witaminowo-mineralnymi wzmacniającymi system odpornościowy
organizmu w okresie rekonwalescencji.
Każdy z nas powinien nauczyć się, że zdrowie jest dla nas rzeczą najcenniejszą i nie wolno oddawać
go w obce ręce. Treść tego artykułu jest cząstką wiedzy medycyny naturalnej, którą można porównać
do puzzli – jako fragmenty układanki, której początkowo niezrozumiałe elementy ułożą się później w
jednolitą i zrozumiałą dla nas całość. Od tego momentu zaczniemy leczyć się sami i służyć pomocą
najbliższym członkom rodziny. Mam nadzieję, że wiedza zawarta w tym artykule pozwoli Państwu
poszerzyć znajomość chorób spowodowanych przez grzybice Candida, przedstawić wskazówki
dotyczące diagnostyki i leczenia tych chorób. Pomoże też i lekarzom w wykonywaniu pracy
zawodowej.
Grzybice Candida plagą XXI wieku
Chorobę wywołaną przez drożdżaki Candida nazwano grzybicą Candida (Candida mycosis) i uważa
się coraz powszechniej za plagę XXI w. Jeszcze 50 lat temu była praktycznie zupełnie nieznanym
schorzeniem. Rozwojowi grzybicy sprzyja niekontrolowane rozmnażaniem się drożdżaków
bytujących w przewodzie pokarmowym człowieka i w pochwie u kobiet. Obecnie drożdżak Candida
jest jednym z najważniejszych patogenów i może być odpowiedzialny za szereg symptomów
przypisywanych dotąd innym chorobom. U ludzi zdrowych nie wywołuje choroby mimo
stwieradzanej jego obecności w kale.
DROŻDŻAKI I GRZYBY CANDIDA
Grzyby Candida są ewolucyjnie związane z organizmami zwierząt i ludzi, z którymi jako drożdżaki
będące zarodnikami grzybów pozostają w relacji komensal(współbiesiadnik, uczestniczący w uczcie)–
gospodarz, zaś po przeistoczeniu się w grzyby z rozwiniętą grzybnią relacja ta zmienia się na relecję
3
pasożyt (współbiesiadnik uczestniczący w uczcie)–żywiciel.
Drożdżaki Candida
Drożdżaki nazywane są drożdżami, lecz w rzeczywistości są one zarodnikami grzybów. Innymi słowy,
drożdżaki posiadają wszystkie cechy drożdży, z tą różnicą, że w odpowiednich warunkach mogą
zakiełkować, zapuścić korzenie, z których wyrasta grzybnia, czyli ciało wegetatywne grzyba. Ponadto
drożdżaki niczym od drożdży się nie różnią.
Drożdżaki Candida wraz z bakteriami stanowią naturalną mikroflorę jelit człowieka, w których
wnętrzu odpowiednia wilgotność, obfitość pożywienia oraz stała temperatura na poziomie 36,6 °C
stwarza im doskonałe warunki do życia. Drożdżaki, jak drożdże, odżywiają się cukrami prostymi
pozostałymi w masie kałowej. Jako komensale wraz z innymi drobnoustrojami współuczestniczą w
zagospodarowaniu resztek pokarmowych, nie czyniąc gospodarzowi żadnych szkód – nie są
patogenam (czynnikiem chorobotwórczym). W normalnych warunkach drobnoustroje jelitowe
nieustannie konkurują między sobą o dostęp do pożywienia, dzięki czemu samoistnie utrzymuje się
między nimi równowaga ilościowa (homeostaza). Równowaga ta jest jednak chwiejna i wystarczy
chwilowy wzrost ilości cukrów prostych w jelicie grubym lub jedna tabletka antybiotyku
przeciwbakteryjnego (na które drożdżak jest odporny), by równowaga została zachwiana na korzyść
drożdżaka.
Cechy charakterystyczne drożdżaków Candida
Jest wiele istotnych cech świadczących o dostosowani się drożdżaków Candida do środowiska, w
którym żyją, czyli środowiska jelita grubego. Najistotniejsze z nich to:
1. Podobnie jak drożdże, drożdżaki Candida odżywiają się pozostałymi w masie kałowej cukrami
prostymi wywołując ich fermentację, której produktami są alkohol i dwutlenek węgla, które
jako produkty przemiany materii wydalają do podłoża, tj. kału. W przypadku nadmiaru
drożdżaków w jelicie grubym, duże ilości dwutlenku węgla powodują wzdęcia oraz częste
wydalanie wiatrów
2. Niezwykłą cechą świadczącą o dostosowaniu się drożdżaków Candida do współistnienia z
organizmami ludzkimi jest ich niezwykła umiejętność wpływania na nasz apetyt. Otóż w
sytuacji braku dostatecznej ilości cukrów w masie kałowej – drożdżaki wytwarzają substancję
podobną do insuliny, która, po wchłonięciu do wnętrza organizmu, powoduje spadek stężenia
glukozy w krwi, przez co zwiększa się łaknienie na słodycze.
W warunkach równowagi drobnoustrojów jelita grubego, ilość zasiedlających je drożdżaków
Candida jest znikoma i w związku z tym ilość wydzielanej przez nie owej insulinopodobnej
substancji też jest niewielka i nie ma większego wpływu na nasze postępowanie. Jednak w
sytuacji rozmnożenia się i zdominowania środowiska jelita grubego przez szczep Candida,
ilość substancji insulinopodobnej produkowanej przez wygłodniałe drożdżaki jest na tyle
znacząca, że wywołuje hipoglikemię (spadek stężenia cukru w krwi) i wymusza konieczność
zjedzenia czegoś słodkiego, w celu poprawy samopoczucia.
3. W warunkach niekorzystnych, np. braku pożywienia lub wilgoci, drożdżaki nie giną, lecz tracą
wodę i wchodzą w swoisty letarg przemieniając się w formę przetrwalnikową w postaci spory
(komórka służąca do bezpłciowego rozmnażania się grzybów), w której potrafią przetrwać
dziesięciolecia. Ale gdy znajdą się we właściwym dla nich środowisku, tj. jelicie grubym
człowieka lub zwierzęcia – odżywają i rozmnażają się.
4. Spory drożdżaków są lekkie i z łatwością unoszą się w powietrzu, stąd opinia o ich
wszechobecności w naszym środowisku. Znany jest sposób hodowli drożdżaków z powietrza
w laboratoriach. Wystarczy odpowiednie, selektywne podłoże pozostawić na jakiś czas
4
odkryte, by wyhodować ten gatunek drożdżaków, na które ukierunkowana jest selektywność
podłoża.
5. Drożdżaki Candida są dobrze przystosowane do życia w swoim środowisku – świetle
przewodu pokarmowego i pokonanie zapory kwaśnego środowiska żołądka (zabójczej dla
większości drobnoustrojów) nie stanowi ani dla nich, ani dla ich przetrwalników większego
problemu.
Grzyby Candida
Grzyby Candida są bezwarunkowymi pasożytami, bowiem do życia niezbędna jest im tkanka
organizmu żywiciela, która jest ich środowiskiem, pożywieniem, a także miejscem, gdzie wydalają
produkty przemiany materii, czyli własne odchody. A to oznacza, że są niebezpiecznymi patogenami,
które wykorzystują każde osłabienie systemu odpornościowego żywiciela, by rozrosnąć się w jego
tkankach, uszkadzając je.
W obrębie uszkodzonej tkanki grzyb wytwarza ognisko grzybicze, któremu zazwyczaj towarzyszy
miejscowy stan zapalny*. Z rozpadu komórek tkanki pozostają resztkowe substancje, którymi grzyb
się nie odżywia. Ale w przyrodzie zawsze jest tak, że jeśli jest pożywka, to amator na nią z pewnością
się znajdzie. Konsumentami tej pożywki są bakterie, najczęściej gronkowce i paciorkowce. Z tego
właśnie powodu w laboratoryjnej hodowli wymazu pobranego z ogniska grzybiczego najczęściej
hoduje się bakterie, a najrzadziej faktycznego sprawcę odpowiedzialnego za zainicjowanie
przewlekłego stanu zapalnego – grzyba Candida. Toteż wyniki badań dodatkowych nie mogą więc
mieć decydującego znaczenia przy stawianiu rozpoznania grzybiczego zakażenia organizmu,
ponieważ najczęściej okazują się niewiarygodne.
Cechy charakterystyczne grzybów Candida
Najistotniejsze cechy charakteryzujące grzyby Candida to:
1. Odżywiają się aminokwasami (cząsteczkami białek) uzyskiwanymi z rozpadu tkanki żywiciela
przy użyciu kwasów i enzymów trawiennych wydzielanych do tkanki żywiciela.
2. Nie zadowalają się martwiczą tkanką, lecz dla zdobycia pożywienia agresywnie wpływają na
rozpad komórek organizmu żywiciela wydalając do tkanki enzymy trawienne. Zdrowe, w pełni
ukształtowane komórki są w stanie obronić się przed tym enzymatycznym atakiem grzybów
Candida, natomiast komórki osłabione zazwyczaj stają się ich pożywką.
3. Toksyczne produkty przemiany materii grzyb Candida wydala do podłoża (którym jest tkanka
organizmu), skąd trafiają do krwiobiegu, wywołując zatrucie organizmu żywiciela i – co za
tym idzie – osłabienie jego systemu odpornościowego.
4. Grzyby z gatunku Candida są bezwzględnymi pasożytami, ponieważ do życia niezbędna jest
im tkanka żywego organizmu i nie są zdolne do samodzielnego życia lecz giną, jeśli nie znajdą
źródła pożywienia w otoczeniu.
Różnice między drożdżakiem Candida a grzybem Candida
Grzyby Candida wyrastają z ich zarodników – drożdżaków Candida, jak dęby z żołędzi. Jeśli żołądź
trafi na odpowiedni grunt, to zakiełkuje, zapuści korzenie i wyrośnie z niego dorodny dąb, który po
jakimś czasie będzie produkował żołędzie. Podobnie rzecz ma się w przypadku grzybów Candida.
Gdy ich zarodniki trafią na odpowiedni grunt – kiełkują i wyrastają z nich grzyby, które po jakimś
czasie będą produkować zarodniki – jak dęby żołdzie. Ale tutaj podobieństwo dębów do grzybów i
żołędzi do drożdżaków się kończy, bowiem z nasion jakimi są żołędzie mogą wyrosnąć wyłącznie
dęby, a zarodniki grzybów Candida są organizmami zdolnymi do samodzielnego życia i w zależności
od warunków – mogą zakiełkować w podłożu przekształcając się w grzyby, albo żyć i rozmnażać się
przez pączkowanie jak drożdże.
Po co to porównanie grzybów do dębów i drożdżaków do żołędzi? Otóż po to, by uświadomić, jak
olbrzymia różnica jest między grzybami Candida a ich zarodnikami – drożdżakami Candida. Różnią
się one w zasadzie wszystkim – wyglądem, kształtem, sposobem odżywiania i rozmnażania, a także
5
środowiskiem, w którym żyją. W związku z tym występują w diametralnie różnych relacjach do
naszych organizmów, bowiem zarodniki Candida jako drożdżaki są w gruncie rzeczy pożytecznymi
komensalami, zaś grzyby Candida to groźne, chorobotwórcze pasożyty.
Wyjaśnienie tej kwestii jest niezwykle istotne ze względu na ustalenie tego, na co mamy się leczyć –
czy leczyć na obecności drożdżaków Candida w jelicie grubym, czy na wywołane przez nie grzybice
organizmu. Wiemy, że drożdżaki Candida występują w jelicie grubym jako naturalny element tego
środowiska, zaś ich obecność w kale świadczy tylko o tym, że drożdżaki Candida znajdują się na
swoim miejscu, co rzecz jasna nie ma nic wspólnego z chorobą.
Wniosek stąd, że leczyć drożdżaki wykryte w kale, to jak Chińczyka leczyć na żółtaczkę. Co
innego, gdy grzyby Candida zasiedlają ścianę śluzową jelita grubego. O! wtedy mamy do
czynienia z bardzo poważną chorobą pasożytniczą – grzybicą jelita grubego.
Rodzaje grzybów Candida
Obecnie znanych jest około 196 rodzajów grzybów Candida, a tylko 15 z nich ma właściwości
chorobotwórcze. Odmianą najczęściej infekującą organizmy ludzkie jest Candida albicans, który jest
sprawcą 90% wszystkich infekcji grzybiczych, resztę zakażeń wywołują: Candida tropicalis, Candida
glabrata, Candida parapsilosis, Candida krusei, Candida lusitaniae. Groźną odmianą jest także Candida
parapsilosis, który najczęściej zasiedla śluzówkę jelit, jamy ustnej, gardła, dróg moczowych i pochwy
(u kobiet), a u mężczyzn prostatę.
Toksyny wytwarzane przez grzyby Candida
Znajomość skutków oddziaływania na organizm toksyn i metabolitów wytwarzanych przez grzyba
Candida powinna obowiązywać każdego chorego, ponieważ objawy pojawiające się w okresie trwania
infekcji grzybiczej i w trakcie jej leczenia do złudzenia przypominają inne choroby np. nerwicę,
zaburzenia neurologiczne, objawy grypopodobne, choroby reumatyczne czy bakteryjne infekcje
jelitowe. Chodzi o to, żeby w okresie wystąpienia tych niepokojących symptomów nie poddawać się
panice i nie leczyć chorób rzekomych, które są jedynie objawami infekcji grzybiczej, co niestety
często czynią lekarze.
Gatunki grzybów Candida wytwarzają substancje o charakterze endotoksyn, którymi są toksyny
występujące w ścianie komórki grzyba, uwalniane po jej rozpadzie. Do tej pory wyodrębniono 79 ich
rodzajów. Wszystkie one mają jedną wspólną cechę: są groźne dla organizmu żywiciela. Spośród nich
najbardziej poznana jest kandydotoksyna wykazująca działanie toksyczne w stosunku do komórek
zainfekowanego organizmu, uszkadzająca system odpornościowy oraz nasilająca rozprzestrzenianie
się zakażenia.
Toksyny, uszkadzając błonę śluzową jelita cienkiego, zmniejszają powierzchnię wchłaniania
składników pokarmowych, zaś uszkadzając śluzówkę jelita grubego, powodują przenikanie z masy
kałowej do organizmu toksyn, metali ciężkich oraz alergenów pokarmowych. Jedną z grupy toksyn
produkowanych przez grzyby Candida są neurotoksyny – substancje chemiczne wywierające
negatywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy (mózg), które wywołują stany depresyjne i
rozchwianie emocjonalne, np.: zmienne nastroje, niezdecydowanie, chaotyczność, gwałtowne
zachowania, hałaśliwość, agresję (również skierowaną na siebie) oraz usilne tłumienie złości w sobie.
Dość często zdarza się, że objawy te przybierają formę fobii, nerwicy natręctw, a w wielu
przypadkach przypominają schizofrenię.
Chorzy zatruci neurotoksynami najczęściej poddawani są leczeniu psychiatrycznemu, a wynikiem tego
jest pogorszenie stanu ogólnego i dodatkowo uzależnienie od leków psychotropowych.
Neurotoksyna grzybicza o budowie zbliżonej do hormonu przysadki mózgowej (TSH) może z
łatwością rozregulować cały układ hormonalny człowieka, ale przede wszystkim tarczycę. Toksyna ta
nie uzyskała dotychczas swojej nazwy.
6
Wnioski dla nas
Z przedstawionych informacji nasuwają się trzy oczywiste wnioski:
1. Naturalnym środowiskiem życia drożdżaków Candida jest jelito grube i wykrycie ich w kale
nie świadczy o chorobie; po prostu nie świadczy o niczym.
2. Drożdżaki Candida są oportunistami(postępowanie adekwatne do zaistniałej sytuacj, mające na
celu odniesienie korzyści bez osobistego zaangażowania) i w związku z tym nie atakują
organizmu człowieka. Żeby niegroźne drożdżaki Candida mogły przeistoczyć się w groźne
pasożyty, muszą mieć stworzone odpowiednie warunki, tj. istnienie pożywki w postaci
martwiczych lub osłabionych komórek, przy jednoczesnej niewydolności systemu
odpornościowego. Ta istotna informacja powinna wytyczyć nowy kierunek leczenia grzybic,
który powinien polegać nie tylko na eliminacji grzyba z organizmu, ale przede wszystkim na
wzmacnianiu systemu odpornościowego.
3. Nie należy leczyć symptomów oddziaływania toksyn grzybiczych na organizm chorego,
ponieważ nie są one samoistnymi chorobami, lecz jedynie przemijającymi objawami kumulacji
tych toksyn w krwi. Jedynym rozsądnym przedsięwzięciem w tej sytuacji jest podjęcie działań
wspomagających organizm w naturalnym eliminowaniu toksyn przez narządy i układy
wydalnicze: nerki, przewód pokarmowy, układ oddechowy i skórę. Natomiast zabijanie
grzybów przy zastosowaniu antybiotyków grzybobójczych jest pozbawione jakiegokolwiek
sensu, bowiem w sprzyjających warunkach – istnieniu pożywki i niewydolności systemu
odpornościowego – potrafią one odrosnąć w ciągu 2 - 3 tygodni. Wyraźną poprawę
funkcjonowania systemu odpornościowego obserwuję dopiero po upływie 6 miesięcy
intensywnego leczenia. Od tego też momentu stwierdzam wyraźne postępy w leczeniu i
likwidacji grzyba Candida.
DROŻDŻYCA JELITA GRUBEGO
Drożdżyca jelita grubego to stan nierównowagi ilościowej drobnoustrojów jelita grubego, w którym
drożdżaki odgrywają rolę dominującą nad innymi mieszkańcami tego środowiska.
W normalnych warunkach drożdże Candida zajmują niewielką przestrzeń w środowisku jelita
grubego, gdzie rywalizują z pozostałymi drobnoustrojami o cukry proste, którymi się odżywiają.
Zatem ilość drożdżaków w jelicie grubym zależna jest od dwóch zasadniczych czynników:
1. Ilości cukrów prostych w masie kałowej
2. Ogólnej ilości innych mieszkańców tego środowiska, najczęściej bakterii, które także
odżywiają się cukrami prostymi i konkurują z drożdżakami o pożywienie.
Cukry proste jako pożywka drożdżaków
Żeby zrozumieć istotę rozwoju drożdżycy występującej wskutek pojawienia się w większej ilości
cukrów prostych w jelicie grubym, musimy wyjaśnić sobie, co to są owe cukry proste. Są to
niewymagające trawienia jednocukry, głównie glukoza i fruktoza, które w postaci niezmienionej
wchłaniają się w jelicie cienkim, natomiast cukry złożone, by mogły być wchłonięte, muszą zostać
strawione do postaci cukrów prostych. Proces trawienia cukrów złożonych, np. sacharozy (cukru
buraczanego) i skrobi, rozpoczyna się w jamie ustnej podczas żucia pokarmu w wyniku działania
enzymu amylazy ślinowej wydzielanej przez ślinianki. W żołądku trawienie cukrów zostaje czasowo
zablokowane. Dalszy proces trawienia odbywa się w dwunastnicy, gdzie skrobia poddana jest
działaniu enzymu trzustkowego alfa-amylazy, który rozkłada ją najpierw do dwucukrów – sacharozy,
laktozy, maltozy, a w następnej kolejności do cukrów prostych – glukozy, fruktozy, trehalozy,
galaktozy i mannozy.
Cukry proste wchłaniane są w jelicie cienkim (czczym i krętym) i przenikają z krwią do wątroby. W
wątrobie odpowiednie enzymy przekształcają wszystkie cukry w glukozę, która dalej naczyniami
krwionośnymi rozprowadzana jest do wszystkich komórek organizmu i wykorzystywana jako źródło
energii, lub przekształcana w glikogen, który gromadzi się w wątrobie, stanowiąc rezerwę dającą się
7
pełni wykorzystać jako źródło energii życiowej. W związku z tym, że przewód pokarmowy jest
doskonale przygotowany do trawienia i wchłaniania cukrów prostych, to w masie kałowej występują
one w ilościach niewielkich, niemalże symbolicznych, i w żaden sposób nie mogą wpłynąć na
nadmierny rozwój drożdżaków. Oczywiście sytuacja ta ma miejsce w przypadku prawidłowego
trawienia cukrów złożonych (wydzielania przez trzustkę odpowiedniej ilości amylazy) oraz dobrego
ich wchłaniania już jako cukrów prostych w jelicie cienkim. Toteż w normalnych warunkach nawet
zjedzenie garści białego cukru nie powinno spowodować rozchwiania równowagi drobnoustrojów
jelita grubego, ponieważ ów cukier do jelita grubego po prostu nie powinien dotrzeć. O co zatem
chodzi z tymi cukrami prostymi będącymi pożywką drożdżaków?
Cukry proste w jelicie grubym w ilościach pozwalających na nadmierny rozwój drożdżaków mogą
pojawić się z trzech zasadniczych powodów:
1. Niedokładnego pogryzienia i żucia pokarmu uniemożliwiającego strawienie owoców i
produktów skrobiowych, co uniemożliwia ich wchłonięcie w jelicie cienkim, w wyniku czego
cukry proste przedostają się do jelita grubego.
2. Nadmiernej podaży cukrów złożonych, tj. cukru buraczanego (sacharozy) oraz produktów
skrobiowych, co prowadzi do niedokładnego ich trawienie do cukrów prostych, wywołując
tym samym zaburzone ich wchłanianie w jelicie cienkim, w wyniku czego cukry proste
przedostają się do jelita grubego.
3. Chorób żołądka, jelita cienkiego, narządów trawiennych i związanych z nimi problemów
trawiennych, w wyniku których cukry proste przedostają się do jelita grubego.
Przyczyny drożdżycy jelita grubego
Ponieważ drożdżyca jelita grubego wywiera niekorzystny wpływ na funkcjonowanie całego
organizmu, to warto dokładnie zapoznać się z najważniejszymi czynnikami mającymi wpływ na
powstanie tej choroby, którymi są:
1. Spożywanie nadmiernej ilości cukrów prostych i złożonych.
2. Połykanie pożywienia bez dokładnego pogryzienia go.
3. Stosowanie leków wpływających na zmniejszenie ilości wydzielanych soków żołądkowych i
na obniżenie ich kwasoty.
4. Przyjmowanie antybiotyków, sulfonamidów i chemicznych preparatów farmaceutycznych w
ostrych i przewlekłych chorobach infekcyjnych oraz stosowanie chemioterapii i radioterapii w
procesie leczenia chorób nowotworowych.
5. Przyjmowanie preparatów hormonalnych oraz hormonalnych środków antykoncepcyjnych.
Wpływ ilości drożdżaków na środowisko jelita grubego
Populacja bakterii jelitowych jest dziesięciokrotnie większa niż liczebność wszystkich komórek
organizmu i składa się aż z 400 różnych gatunków. Można zatem łatwo zdać sobie sprawę z wagi i
wpływu, jaki te mikroorganizmy mają na stan naszego zdrowia.
Wszystkie żywe bakterie w jelitach pozostają w stosunku do siebie albo w antagonizmie (
przeciwieństwo; wzajemne zwalczanie się), albo w symbiozie (ścisłe współżycie gatunków
przynoszące korzyści każdej ze stron), albo w oportunizmie.
Z bakteriami dobroczynnymi dla zdrowia człowiek wchodzi w związek symbiotyczny, gdyż dostarcza
drobnoustrojom potrzebnego im pożywienia, a one „w zamian” wytwarzają kwaśną chemiczną barierę
chroniącą przed wnikaniem i rozmnażaniem się bakterii patologicznych i grzybów. Ponadto bakterie
symbiotyczne unieszkodliwiają toksyczne związki chemiczne obecne w treści pokarmowej,
neutralizują niezwykle szkodliwe substancje zwane wolnymi rodnikami tlenowymi oraz produkują
związki chemiczne o charakterze antybiotyków przeciwbakteryjnych, przeciwgrzybiczych i
niszczących wirusy.
Mikroflora jelit posiada niezwykłą zdolność do utrzymywania stabilnego składu (homeostazy), mimo
stałego oddziaływania na nią wielu czynników zewnętrznych. Stabilność ta ma olbrzymie znaczenie w
8
utrzymaniu przewodu pokarmowego, a tym samym całego organizmu w stanie zdrowia. Obecność
przyjaznych drobnoustrojów z grupy Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium bifidum przywartych
do nabłonka jelitowego powoduje, że drożdżaki Candida nie mogą się łatwo do niego przytwierdzić,
przeistoczyć w grzyby i wnikać w głąb ściany jelit, doprowadzając do zakażenie całego organizmu.
Niekorzystne zaburzenia prawidłowego składu flory bakteryjnej jelit, nazywane dysbakteriozą lub
dysbiozą, pojawiają się wtedy, gdy przestaje ona pełnić funkcję ochronną przed rozmnażaniem się w
obrębie jelit bakterii chorobotwórczych i grzybów. Z tym zjawiskiem mamy najczęściej do czynienia
w trakcie stosowania terapii antybiotykami, gdy zniszczone zostają nie tylko bakterie chorobotwórcze
wywołujące infekcję, ale także te przyjazne dla naszego zdrowia.
Wpływ drożdżycy jelita grubego na zatrucie organizmu
Charakterystycznym objawem drożdżycy jelita grubego są wzdęcia, które tworzą gazy będące efektem
fermentacji alkoholowej drożdżaków Candida. W sytuacji, gdy nie mogą one opuścić jelita grubego w
postaci wiatrów, na przykład w zaparciach lub gdy nie wypada puszczać „bąków” w towarzystwie –
ciśnienie w jelicie grubym wymusza transport tych gazów do krwiobiegu, wtedy organizm stara się
wydalić je drogą oddechową, co objawia się nieprzyjemnym zapachem z ust, a nierzadko całego ciała.
Toksyny i metabolity fermentacji alkoholowej (alkohol etylowy, aldehyd octowy i formaldehyd),
wchłonięte do krwiobiegu, mogą przyczynić się do wystąpienia przewlekłego zapalenia wątroby,
pęcherzyka żółciowego i trzustki. Niewydolność pracy trzustki może prowadzić do zakłócenia
produkcji insuliny i wydzielania enzymów trawiennych, co objawia się zaburzeniami trawienia,
przyswajania węglowodanów, białek i tłuszczów oraz upośledzonym wytwarzaniem energii z glukozy
i kwasów tłuszczowych.
Wszystkie substancje toksyczne produkowane przez drożdżaki przedostają się z krwią do wątroby,
gdzie muszą zostać zneutralizowane i oczyszczone. Toksyny te blokują dostęp do komórek wątroby
innym substancjom odpadowym powstającym w trakcie normalnej przemiany materii. W procesie
neutralizacji toksyn wydzielanych przez drożdżaki organizm musi zużyć własne enzymy oraz tlen
służący do utleniania (spalania) składników odżywczych na potrzeby energetyczne organizmu. W
efekcie tego dochodzi do korzystnego dla drożdżaka obniżenia temperatury ciała, często znacznie
poniżej 36,6 °C, co wpływa na spadek odporności organizmu wskutek zmniejszenia aktywności
krwinek białych, a także wywołuje dokuczliwe marznięcie, najczęściej odczuwane w kończynach,
nawet w upalne dni.
Kumulacja substancji toksycznych prowadzi do zaburzenia funkcji nie tylko narządów wewnętrznych,
ale także całego organizmu. Wpływa niekorzystnie na procesy: trawienia, przyswajania składników
odżywczych, wytwarzania energii, usuwania zbędnych produktów przemiany materii, ochrony przed
infekcjami oraz przed negatywnymi czynnikami środowiska zewnętrznego, a także na regenerację
tkanek krwi, tkanki łącznej, tkanek gruczołów wydzielania wewnętrznego oraz komórek układu
nerwowego.
W ten oto sposób lawinowo narasta ilość nie wydalonych toksyn i dochodzi do toksemii, czyli zatrucia
organizmu.
Niedobór witamin spowodowany drożdżycą jelita grubego
Trzeba wiedzieć, że bakterie acidofilne jelita grubego produkują z błonnika wszystkie witaminy, prócz
C. W przypadku, kiedy mamy do czynienia ze zmniejszeniem ilości tych przyjaznych dla nas bakterii,
a nadmiernym wzrostem ilości drożdżaków, zostaje zaburzony proces wytwarzania tych witamin, na
skutek czego zaburzone zostaje funkcjonowanie wszelkich procesów metabolicznych organizmu.
Skoro na to nałożą się objawy niedoboru witamin spowodowane niewłaściwym odżywianiem oraz
niedostateczne ich wchłanianie w jelicie cienkim, w efekcie mamy zaburzenie pracy systemu
odpornościowego i związany z nim brak odporności.
Objawy drożdżycy jelita grubego
Objawy nadmiaru drożdżaków w jelicie grubym są specyficzne i stosunkowo łatwe do
zdiagnozowania. Do typowych objawów drożdżycy jelita grubego należą:
9
 silne gazy i wzdęcia całego brzucha,
 przelewania i bulgotania w jelitach,
 charakterystyczny stolec,na początku twardy, jakby zaczopowany, a potem rozluźniony, aż do
wodnistej, cuchnącej biegunki,
 delikatny żołądek, czyli reakcja po zjedzeniu pewnych produktów objawiająca się pojedynczymi,
piekącymi, luźnymi stolcami lub średnio nasiloną biegunką,
 nieprzyjemne, okresowo pojawiające się nieokreślone parcie na stolec, występujące tuż po
wypróżnieniu, mogące utrzymywać się kilka godzin.
Leczenie drożdżycy jelita grubego
Leczenie wszystkich odmian grzybic wywołanych przez grzyby Candida musi polegać na
wyeliminowaniu źródła ich powstania. Źródłem tym jest zachwianie równowagi drobnoustrojów jelita
grubego na korzyść drożdżaków Candida. W leczeniu drożdżycy jelita grubego nie stosujemy żadnych
środków farmakologicznych. Jedyne, co powinniśmy zrobić, to wprowadzić następujące
przedsięwzięcia pozwalające odzyskać stabilność (homeostazę) składu mikroflory jelita grubego:
1. Dokładnie gryźć i przeżuwać pokarm.
2. Nie popijać pokarmu w celu jego połknięcia.
3. Wyeliminować z pożywienia słodycze oraz produkty oczyszczone z błonnika, głównie: białą
mąkę, biały ryż oraz obrane, ugotowane ziemniaki, a także frytki ziemniaczane.
4. O ile jest to możliwe, nie stosować antybiotyków przeciwbakteryjnych i innych chemicznych
substancji farmaceutycznych (alternatywą są leki homeopatyczne i ziołowe).
5. Zwiększyć w pożywieniu ilość błonnika roślinnego.
6. Zastosować probiotyki przywracające równowagę mikroflory jelitowej.
GRZYBICA OGÓLNOUSTROJOWA
Ggrzybicą ogólnoustrojową należy nazwać stan osłabienia systemu odpornościowego, w którym
przestaje on pełnić swoją rolę ochronną przed rozwojem zakażenia grzybiczego, a choroba obejmuje
stopniowo kolejne narządy wewnętrzne organizmu. Właśnie w takim stanie osłabienia nieszkodliwy
drożdżak Candida przeistacza się w agresywnego, patologicznego grzyba-pasożyta.
Grzybicze zakażenia ogólnoustrojowe są niesłychanie niebezpieczne, gdyż w początkowej fazie
rozwoju ukrywają się pod maską innych chorób i traktowane są przez medycynę akademicką jako
odrębne i samodzielne schorzenia – nerwice, alergie, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
refluks żołądkowo-przełykowy bądź dwunastniczo-żołądkowy, zespół jelita drażliwego, grzybice
paznokci czy też skóry, i tak dalej, i dalej. Proces leczenia grzybicy ogólnoustrojowej jest długotrwały
i wymaga wielu wyrzeczeń, ale wyleczenie tej podstępnej i niezwykle niebezpiecznej choroby jest
możliwe!
Grzyby wywołujące zakażenie ogólnoustrojowe
Zakażenie ogólnoustrojowe wywołuje najczęściej grzyb Candida albicans, jednak z roku na rok
wzrasta liczba zakażeń wywołanych przez inne gatunki grzybów Candida, takie jak Candida glabrata,
Candida tropicalis i Candida crusei. Źródłem pierwotnym zakażenia grzybem Candida jest z reguły
jelito grube, choć zakażenie może pochodzić z innego miejsca. W sprzyjających warunkach grzybnia
rozrasta się, przerasta wszystkie tkanki i narządy organizmu żywiciela, oprócz okostnej. Nie ma
różnicy w objawach klinicznych, wywołanych przez poszczególne gatunki grzybów Candida, a te,
jakie się zauważa, wynikają z drogi i szybkości rozprzestrzeniania się zakażenia, a przede wszystkim
stanu systemu odpornościowego organizmu i bezpośrednio z tym związanej osobistej predyspozycji
do zachorowania.
Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy ogólnoustrojowej
Najistotniejszy wpływ na rozwój grzybicy ma sposób odżywiania się. Nieprawidłowe żywienie albo
niedożywienie może spowodować przemijające lub przewlekłe zaburzenia odporności organizmu.
10
Mam tu na myśli niedobór w organizmie wszystkich składników odżywczych lub pojedynczych
składników spowodowanych ich niską podażą w pożywieniu – białek, węglowodanów, tłuszczów,
błonnika roślinnego, witamin i związków mineralnych. Do tego mogą dołączyć także zaburzenia ich
wchłaniania w jelitach spowodowane różnymi czynnikami np.: niestrawnością, zaburzeniami w
wydzielaniu soków trawiennych przez żołądek, trzustkę i wątrobę, itd.
Tutaj nasuwa się niby oczywisty wniosek: skoro grzyby Candida odżywiają się aminokwasami, nie
cukrami, to zjedzenie garści białego cukru nie wpływa na wzrost grzybów. Otóż nie! Ten sposób
myślenia jest próbą zaakceptowania swojej skłonności do jedzenia nadmiernej ilości węglowodanów.
Jeśli ktoś permanentnie nadużywa jedzenia cukru i jego przetworów, a także wysokoprzetworzonych
produktów skrobiowych, to tym samym naraża się na rozwój drożdżycy i później grzybicy!
Drożdżycy dlatego, że produkty wysokoprzetworzone nie zawierają błonnika stanowiącego niezbędne
podłoże do hodowli bakterii acidofilnych w jelicie grubym, a spadek liczby tych bakterii powoduje
niedobór produkowanych przez nie witamin.
Na domiar złego – w procesie metabolizmu cukrów powstają toksyczne produkty przemiany materii, a
ich wydalenie wymaga udziału dużej ilości witamin i minerałów. Ponieważ produkty
wysokoprzetworzone nie zawierają dostatecznej ilości witamin, organizm jest zmuszony sięgnąć po
nie do rezerw zmagazynowanych w wątrobie, a jeśli tych rezerw nie ma – zabiera witaminy i minerały
z rezerw tkankowych.
W efekcie niedoboru witamin i minerałów w tkankach pojawiają się komórki nie w pełni
ukształtowane, osłabione, bardziej podatne na enzymatyczny atak grzyba Candida, niż komórki
zdrowe, zaś spadek odporności spowodowany niedoborem witamin eliminuje ostatni czynnik
zapobiegający rozwojowi tego grzyba.
Ponadto grzybiczemu zakażeniu ogólnoustrojowemu sprzyja przewlekłe oddziaływanie stresu
wpływającego destrukcyjnie na system odpornościowy, w związku z czym osoby żyjące w
permanentnym stresie psychicznym są bardziej podatne na rozmaite choroby, w zwalczanie których
układ odpornościowy jest szczególnie mocno zaangażowany.
Etapy rozwoju grzybicy ogólnoustrojowej
Objawy grzybicy ogólnoustrojowej nie trwają permanentnie, lecz pojawiają się okresowo jako wynik
zaostrzenia choroby, na przykład w trakcie i po kuracji antybiotykowej, jako efekt diety bogatej w
oczyszczone węglowodany oraz przy każdym osłabieniu systemu odpornościowego. Po ustąpieniu
podstawowych objawów chorobowych, organizm zaczyna odrabiać straty i pewną część grzybów
likwiduje, a część pozostaje jako ślad infekcji ogólnoustrojowej, z którą w danej chwili organizm nie
był w stanie walczyć i wygrać tej walki. W ten sposób każde zaostrzenie objawów grzybicy wpływa –
krok po kroku – na systematyczne przerastanie organizmu grzybnią grzyba Candida. W procesie
rozwoju infekcji ogólnoustrojowej wywołanej przez grzyby Candida można wyróżnić pięć
charakterystycznych etapów:
Etap I
Wystarczy chwilowe osłabienie systemu odpornościowego i powstanie osłabionych komórek w tkance
błony śluzowej jelita grubego, by drożdżaki Candida zakiełkowały, rozrosły się w grzybnię i
zapoczątkowały proces chorobowy, zwany grzybicą jelita grubego. Jest to niejako preludium grzybicy
ogólnoustrojowej, bowiem wyłomy poczynione przez grzyby w ciągłości błony śluzowej stanowią
wrota zakażenia, przez które do krwiobiegu wnikają drobnoustroje jelita grubego, w tym oczywiście
drożdżaki Candida. Dopóki system odpornościowy nie jest zanadto obciążony zwalczaniem infekcji
przebiegającej w innym miejscu organizmu, dopóty organizm, poprzez rozszerzenie drobnych naczyń
krwionośnych, (zmieniających barwę śluzówki z matowej na żywoczerwoną) gromadzi w pobliżu
wrót zakażenia dużą liczbę białych krwinek, które niszczą drobnoustroje w miejscu zakażenia, nie
dopuszczając do zakażenia nimi całego organizmu. Ten niezwykle istotny etap pokonania bariery
oddzielającej środowisko przewodu pokarmowego od organizmu i przekształcenia się pożytecznego w
gruncie rzeczy komensalnego drożdżaka w agresywnego grzyba-pasożyta z reguły przebiega
równolegle z drożdżycą jelita grubego, w związku z czym objawy owej drożdżycy należy uznać jako
11
zainicjowanie grzybicy ogólnoustrojowej.
Etap II
W tym etapie, wykorzystując chwilowe osłabienie organizmu, drożdżaki Candida przedostające się
przez wrota zakażenia (najczęściej w jelitach), nie napotykając oporu ze strony systemu
odpornościowego, są zabierane z prądem krwi i roznoszone po całym organizmie, gdzie szukają
dogodnego miejsca do zakiełkowania i przeistoczenia się w grzyby. Choć nie u wszystkich chorych
objawy są jednakowe i te same, to we wstępnym okresie rozwoju grzybicy ogólnoustrojowej
najczęściej pojawiają się:
 pleśniawki jamy ustnej,
 zakażenie układu moczowego,
 grzybicze zapalenie pochwy,
 nasilone objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS),
 wysypki skórne i trądzik,
 alergie: pokarmowe, na kurz, pleśnie i popularne środki chemiczne używane w gospodarstwie
domowym oraz na substancje chemiczne zawarte w aerozolach, a także na zapach tanich perfum,
 skłonność do przeziębień, zapaleń gardła i angin,
 suchy kaszel,
 częste zapalenia oskrzeli,
 przewlekły nieżyt zatok obocznych nosa,
 zapalenia płuc na tle grzybiczym (najczęściej błędnie rozpoznawane jako bakteryjne, a zastosowane
antybiotyki przeciwbakteryjne przyspieszają rozwój grzybicy ogólnoustrojowej).
W tym etapie mogą wystąpić także pozornie nie powiązane ze sobą objawy, np.:
 bóle głowy,
 migreny,
 bóle mięśni i ścięgien,
 zespół przewlekłego zmęczenia,
 grzybica paznokci,
 łuszczyca,
 bóle reumatyczne.
Niestety, wszystkie schorzenia występujące w drugim etapie ekspansji pasożytniczych grzybów
traktowane są przez medycynę oficjalną jako odrębne, nie powiązane z sobą choroby.
Etap III
Jest to etap rozwoju grzybicy ogólnoustrojowej, w którym, wykorzystując kolejne osłabienie systemu
odpornościowego, z drożdżaków kiełkujących w różnych miejscach organizmu rozrastają się grzybnie
emitujące do organizmu toksyczne produkty przemiany materii, podtruwające mózg.
Charakterystyczne w tym etapie jest występowanie objawów ze sfery psychiki, takie jak:
 zaburzenia koncentracji i brak możliwości skupienia uwagi,
 utrata nabytych zdolności, np. gry na instrumentach,
 nienadążanie za tokiem myśli naszych rozmówców,
 wypadanie słów,
 niezrozumienie zdań i zastępowanie ich innymi znaczeniami,
 roztargnienie i zapominalskość,
 niczym nieuzasadniona złość,
 agresja w stosunku do otoczenia,
 trudności w zapamiętywaniu i zaniki pamięci ? myśli o śmierci,
 głęboka depresja i myśli samobójcze,
 stany lękowe i nerwowość,
12
 fobie,
 bezsenność,
 koszmary senne,
 chrapanie i zaburzenia oddychania, tzw. bezdechy. Najczęściej z powodu nasilania się
wymienionych objawów chorzy są poddawani leczeniu psychiatrycznemu. Standardowo rozpoznaje
się u nich zespół maniakalno-depresyjny, psychozy, a także schizofrenię. Często chorzy są z tego
powodu hospitalizowani. Stosowane jest oczywiście leczenie objawowe – preparaty uspokajające,
przeciwdepresyjne, itp.
Etap IV
W tym etapie rozwoju schorzenia najczęściej zaburzona jest praca narządów wewnętrznych oraz
funkcje gruczołów wydzielania wewnętrznego. Często dominującymi są objawy ze strony przewodu
pokarmowego, jak wzdęcia, gazy, wymioty, biegunki lub zaparcia stolca. Zespół przewlekłego
zmęczenia może być tak nasilony, że często chory nie jest zdolny do wykonywania jakiegokolwiek
wysiłku fizycznego i psychicznego, a w skrajnych wypadkach nie jest w stanie utrzymać głowy na
odpowiednim poziomie. Mogą także pojawiać się wysypki skórne pod różną postacią i o różnym
nasileniu. Ilość komórek drożdży we krwi może być tak duża, że są w stanie zablokować krwionośne
naczynia włosowate. Obrazem tego może być toksemia organizmu, a jej objawami obniżenie
temperatury ciała, zimne poty, niemiarowość i przyspieszenie pracy serca (tachykardia), uczucie
duszności, przyśpieszenie oddychania (hiperwentylacja) oraz napady lęku. W tym etapie zazwyczaj
radykalnie spada wydolność systemu odpornościowego. Organizm staje się niemal całkowicie
bezbronny, podatny na infekcje wirusowe i bakteryjne.
Etap V
Ten etap zwany jest posocznicą drożdżakową lub sepsą. Zakażenie obejmuje wszystkie narządy
wewnętrzne i nawet po podjęciu działań diagnostycznych oraz intensywnego leczenia polegającego na
zniszczeniu grzyba Candida albicans, a także wzmocnieniu sił odpornościowych organizmu, połowa
przypadków kończy się śmiercią.
Wnioski
Przedstawiona analiza wielofazowego rozwoju grzybicy organizmu narzuca dwa istotne wnioski:
1. Charakterystycznym etapem w procesie ekspansji grzybów Candida jest drożdżyca jelita
grubego przyczyniająca się do pokonania bariery ochronnej organizm jaką jest błona śluzowa
przewodu pokarmowego, co umożliwia drożdżakom Candida wniknięcie do krwiobiegu i
zakażenie całego ustroju, zapoczątkowując proces zagrzybiania, zwany grzybicą
ogólnoustrojową.
2. Drugi wniosek wypływa bezpośrednio z pierwszego. Otóż wystąpienie objawów grzybicy w
jakimkolwiek miejscu organizmu należy uznać za objaw grzybicy ogólnoustrojowej.
Podsumowując: miejscowe leczenie objawów grzybicy – bez usunięcia grzybicy ogólnoustrojowej –
jest pozbawione sensu.
Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybic:
Czynniki wrodzone
 atopowe (niewiadomego pochodzenia) alergie skórne,
 zaburzenia rogowacenia naskórka,
 endokrynopatie (zaburzenia wydzielania hormonów),
 zaburzenia mechanizmów odporności immunologicznej,
 predyspozycje osobnicze Czynniki ogólnoustrojowe
13





















niedożywienie,
osłabiony system immunologiczny,
zakażenia pasożytami,
infekcje bakteryjne i wirusowe,
zespół złego wchłaniania,
cukrzyca,
kolagenozy (choroby tkanki łącznej),
choroby naczyń obwodowych,
wielokrotne ciąże,
niedoczynność przytarczyc,
niedoczynność nadnerczy,
okres noworodkowy,
podeszły wiek,
ciała obce,
oparzenia,
przewlekły stres,
brak snu i odpoczynku,
niedobór żelaza,
niedobór molibdenu,
niedobór wit.B2,
niedobór wit. B5
Nowotwory i choroby krwi
 białaczka,
 chłoniaki,
 grasiczak,
 zaawansowany rak.
Zaburzenia odporności pierwotne i nabyte
 niedorozwój grasicy i tkanki chłonnej,
 zespół nabytego niedoboru odporności (AIDS),
 złożony niedobór odporności,
 zespół nadmiaru IgE (immunoglobuliny E),
 niedorozwój grasicy.
Czynniki zewnętrzne
 narażenie na kontakt z wodą (maceracja skóry),
 niewłaściwe nawyki higieniczne,
 zły stan sanitarno - higieniczny otoczenia,
 częste korzystanie z publicznych urządzeń kąpielowych,
 masowe podróże międzykontynentalne,
 promienie rentgenowskie i elektromagnetyczne,
 cewniki założone na stałe,
 konserwanty,
 środki ochrony roślin,
 cukier,
 dieta wysokowęglowodanowa z nadmiarem białka i tłuszczów stałych,
 niedobór w diecie witamin i związków mineralnych,
 niedobór w diecie błonnika roślinnego,
14
 nadużywanie kawy, alkoholu oraz nikotyny,
 picie zanieczyszczonej wody z kranu,
 spożywanie słodzonych i gazowanych napojów,
 praca w pomieszczeniach zakurzonych, wilgotnych i klimatyzowanych. Czynniki środowiskowe
 zamieszkiwanie w dużych aglomeracjach miejskich,
 zamieszkiwanie w określonych grupach środowiskowych - mieszkańcy internatów, żołnierze,
górnicy, sportowcy, pracownicy leśni, dzieci.
Najczęstszej występujące objawy grzybicy organizmu Zaburzenia ze strony ośrodkowego układu
nerwowego (OUN)
 trudności w zapamiętywaniu, przyswajaniu wiedzy i w nauce,
 stan chronicznego zmęczenia,
 niepokój i roztargnienie,
 zmienność nastroju, napady leku, paniki i płaczu,
 senność, ospałość, brak energii - "mgła umysłowa",
 obniżony nastrój,
 przewlekła irytacja,
 uporczywe stany depresyjne, depresja maniakalna,
 chronicznie zły humor,
 brak koncentracji,
 zaburzenia równowagi,
 krytykanctwo,
 nadpobudliwość psychoruchowa,
 nerwowość, wybuchowość, niecierpliwość,
 bóle i zawroty głowy,
 zaburzenia snu i bezsenność,
 autyzm,
 choroby psychiczne (w tym schizofrenia),
 mikroskopijne rozsiane uszkodzenia mózgu,
 ucisk ponad i za uszami oraz uczucie opuchnięcia głowy,
 alkoholizm,
 nadwrażliwość psychiczna na kosmetyki, substancje chemiczne, dym tytoniowy i perfumy.
Zaburzenia ze strony narządu ruchu
 osłabienie i bóle mięśni,
 mrowienie w kończynach,
 zaburzenia koordynacji ruchowej,
 obrzęk ścięgien,
 niezdolność do wysiłku,
 sztywność i bóle stawów,
 reumatyczne zapalenie stawów,
 bóle mięśni,
 obrzęki stawów.
Zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego
 rozdrażnienie z równoczesną chęcią jedzenia słodkich rzeczy,
 niedowaga lub nadwaga,
 spękane usta i biały nalot na języku,
 nieprzyjemny zapach z ust,
15













zapalenie czerwieni wargowej,
suchość w ustach i gardle,
metaliczny smak w ustach,
nietolerancje i alergie pokarmowe,
wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
zaparcia lub biegunki,
nieokreślone bóle brzucha,
burczenie, przelewanie, gazy jelitowe,
trudności w trawieniu składników pokarmowych,
zgaga,
swędzenie i pieczenie w okolicy odbytu, śluzowate stolce,
żylaki odbytu,
nadwrażliwość i nietolerancja: mleka, glutenu pszenicy i żyta.
Zaburzenia ze strony układu moczowo - płciowego
 nawracające niebakteryjne zapalenia pęcherza moczowego i dróg moczowych,
 częste oddawanie moczu,
 uczucie pieczenia i swędzenia w czasie oddawania moczu,
 zapalenie prostaty,
 niechęć do kontaktów seksualnych,
 impotencja,
 zanik popędu płciowego,
 zapalenie błony śluzowej macicy,
 niepłodność,
 częste poronienia,
 napięcie przedmiesiączkowe,
 kurcze i bóle w okresie miesiączkowania.
Zaburzenia ze strony skóry
 sucha skóra i łuszcząca się,
 nadmierna nocna potliwość skóry,
 obrzęk skóry twarzy - najczęściej poranny,
 zimne ręce i stopy, obniżona temperatura ciała, poniżej 36,6°C,
 kruche i zabrązowione paznokcie,
 pokrzywka,
 egzema (wypryski skórne),
 pseudołuszczyca,
 nawracające grzybice skóry,
 utrata włosów,
 trądzik,
 tendencja do pękania naczyń i łatwego powstawania siniaków,
 nieprzyjemny zapach skóry stóp,
 mysi zapach skóry mimo częstego mycia.
Zaburzenia ze strony układu oddechowego
 problemy z zatokami szczękowymi i czołowymi,
 częste infekcje bakteryjne i wirusowe,
 zapalenia uszu,
 płytki oddech, uczucie braku powietrza,
16










dychawica oskrzelowa (astma),
sapanie przy oddychaniu,
czucie zapchanego nosa i wyciekanie wydzieliny,
świąd w nosie,
ból gardła i nieustanne pochrząkiwanie,
podrażnienie krtani,
chrypa, pogorszenie głosu,
przewlekły suchy kaszel z tendencją do zaostrzenia się,
nieustanne odpluwanie lepkiej, szarej lub brązowej wydzieliny,
sztywność i uczucie napięcia w klatce piersiowej.
Zaburzenia ze strony narządu wzroku
 pieczenie i łzawienie spojówek,
 ciemnie plamki przed oczyma (mroczki),
 zaburzenia widzenia pod postacią rozmazywania się obrazu.
Zaburzenia ze strony układu hormonalnego
 nadczynność, a rzadziej niedoczynność tarczycy,
 niedoczynność nadnerczy.
GRZYBICE ZEWNĘTRZNE I WEWNĘTRZNE
Medycyna akademicka dzieli grzybice na ogólnoustrojowe i zewnętrzne ale uważem, że podział ten
jest nieprawidłowy, gdyż często pierwotne ogniska zakażenia grzybic zewnętrznych znajdują się
wewnątrz organizmu. Leczenie, więc grzybic zewnętrznych polega na likwidowaniu objawów
zewnętrznych lekami działającymi miejscowo. Tylko niektórzy lekarze zwracają uwagę na to, że
źródłem tych schorzeń mogą być zainfekowane wcześniej narządy wewnętrzne.
Bardzo często sami chorzy nie zwracają uwagi na objawy zakażenia wewnętrznego, ale są
zaniepokojeni wtórnymi zewnętrznymi objawami infekcji np.:białym nalotem na języku, bólem i
nalotami w obrębie gardła lub zapaleniem wałów paznokciowych.
Grzybice jamy ustnej i gardła
Grzybica jamy ustnej i gardła jest zaliczana przez medycynę klasyczną do zakażeń zewnętrznych.
Pierwotne ich źródło jednak tkwi wewnątrz organizmu. Obrazem infekcji grzybiczej są zmiany
zapalne jamy ustnej, gardła i niekiedy przełyku. Chorują na nie najczęściej dzieci oraz osoby w
podeszłym wieku, noszące protezy zębowe. Choroby te pojawiają się częściej u palaczy tytoniu, w
nabytych zespołach niedoboru odporności – u osób po przeszczepach narządów wewnętrznych,
poddanych leczeniu immunosupresyjnemu oraz AIDS.
Ostre postacie grzybic jamy ustnej i gardła
Grzybica rzekomobłoniasta ostra (acute pseudomembranous candidosis)
Najczęściej na tę postać grzybicy chorują noworodki, małe dzieci i osoby dorosłe z osłabionym
systemem odpornościowym. Na zmienionej zapalnie błonie śluzowej jamy ustnej policzków, dziąseł i
gardła występują kredowobiałe, jakby nałożone na wierzch naloty przypominające kwaśne mleko,
które łatwo można usunąć, ale przy próbie ich oderwania odsłania się żywoczerwone dno. Najczęściej
zmianami tymi objęte jest podniebienie i język. Pojawiają się objawy zapalenia warg, suchość języka,
mogą wystąpić zaburzenia połykania.
Grzybica zanikowa ostra (acute atrophic oral candidosis)
Na tę chorobę chorują najczęściej osoby z nieuregulowaną cukrzycą i biorący antybiotyki.
Charakteryzuje się silnym zaczerwienieniem błony śluzowej jamy ustnej i gardła z widocznymi
17
pojedynczymi lub zlewającymi się ogniskami grzybiczymi, białymi lub białokremowymi.
Równocześnie dochodzi do obrzęku języka, wygładzenia jego powierzchni i zaniku brodawek. Mogą
pojawić się objawy zapalenia kącików ust z naciekaniem policzków i warg. Chorzy odczuwają
znaczne dolegliwości, jak silne pieczenie języka, dużą wrażliwość na pokarmy kwaśne i ostre.
Przewlekłe postacie grzybic jamy ustnej i gardła
Grzybica rzekomobłoniasta przewlekła (chronic pseudomembranous candidosis)
Na tę chorobę zapadają najczęściej ludzie z nabytym zespołem braku odporności poddani leczeniu
immunosupresyjnemu oraz AIDS. Objawy fizyczne schorzenia występujące w jamie ustnej są
podobne do tych, jakie pojawiają się w postaci ostrej, z tym, że trudniej poddają się leczeniu.
Grzybica przewlekła zanikowa (chronic atrophic oral candidosis)Choroba dotyczy najczęściej
pacjentów noszących protezy i występuje głównie na podniebieniu pod płytą protezy, również może
się umiejscawiać na języku, który ulega całkowitemu wygładzeniu. Wykwity mają charakter
rozległych plam i lub rozlanych rumieni, które powodują dolegliwości w formie pieczenia czy
bolesności.
Grzybica rumieniowa przewlekła (chronic acute erythematous candidosis)
Cechą charakterystyczną tej choroby jest przewlekle utrzymujący się stan zapalny błony śluzowej
jamy ustnej, języka i gardła z widocznymi na jej powierzchni białymi rozsianymi nalotami. Występuje
najczęściej u ludzi noszących protezy zębowe.
Grzybica rozrostowa przewlekła (chronic plaque – like candidosis)
Choroba ta dotyczy częściej mężczyzn niż kobiet. Chorobę tę cechuje obecność na języku i błonie
śluzowej jamy ustnej, białych, spoistych jednolitych tarczek, które są twarde, i szorstkie, i trudno
oddzielają się od podłoża. Są nieregularne, ale wyraźnie odgraniczone, otoczone rumieniem.
Objawami przedmiotowymi są bolesność języka, podniebienia i warg.
Grzybica grudkowa przewlekła (chronic nodular candidosis)
Błona śluzowa jamy ustnej charakteryzuje się wyglądem przypominającym drogę wybrukowaną
polnymi kamieniami.
Zapalenie kącików ust, zajady (angular cheilitis)
Objawy choroby mają charakter ognisk zapalno-nadżerkowych, niezbyt ostro odgraniczonych od
skóry zdrowej. Charakterystyczne jest przykre i bolesne pękanie kącików ust oraz białe niewielkie
powierzchowne naloty na czerwieni wargowej w okolicy tych pęknięć. Sam proces zapalny może się
szerzyć na otaczającą skórę, jednakże nie zajmuje błony śluzowej policzków. Usposabiają do jej
wystąpienia cukrzyca, niedobór witamin grupy B, podrażnienie np. nieprawidłowo dobrane protezy.
Często pojawia się u dzieci, które ślinią się i oblizują wargi.
Romboidalne środkowe zapalenie języka (median rhomboid glossitis)
Choroba ta charakteryzuje się romboidalnym kształtem zmian zmienionej powierzchni języka
zakażonego grzybem.
Uwagi na temat leczenia grzybicy
Grzybice jamy ustnej i gardła powinno leczyć się zarówno ogólnoustrojowo i miejscowo. Antybiotyki
przeciwgrzybicze i inne leki farmaceutyczne powinny być zarezerwowane dla stanów ostrych i
stosowane jeszcze przez około 2 tygodnie po ustąpieniu objawów. Dalsze leczenie powinno polegać
na stosowaniu preparatów pochodzenia naturalnego, które ma na celu wzmacnianie systemu
odpornościowego, uniemożliwiające ponowną ekspansję grzyba. Należy podkreślić, że infekcje
grzybicze często wymagają długotrwałego leczenia.
18
Grzybice skóry i jej przydatków
Patogenne drożdżaki (grzyby Candida) nie należą do fizjologicznej flory zdrowej i zadbanej skóry.
Osiedlają się na niej tylko wtedy, gdy napotkają sprzyjające warunki do swojego rozwoju. Skóra
pokryta rogową warstwą naskórka oraz jej przydatki tj. włosy i paznokcie, stwarzają trudne warunki
do kolonizacji i rozwoju grzybów. Inwazji skóry dokonują tyko te gatunki grzybów, które mają
własności keratynofilne - o powinowactwie do białka keratyny. W początkowej fazie rozwój grzyba
przebiega bezobjawowo, dopóki nie przeniknie do świeżo wytworzonej keratyny wywołując
miejscowy stan zapalny, czego następstwem jest pojawienie się wykwitu grzybiczego na skórze.
Równolegle z tym procesem rozwija się odporność organizmu na to zakażenie, co często prowadzi do
samowyleczenia nawet głębokich zmian na skórze. Na taki stan rzeczy wydaje się mieć wpływ układ
hormonalny, gdy np. w okresie pokwitania ulegają zakażeniu grzybiczemu mieszki włosowe, a po
jego zakończeniu dochodzi do samowyleczenia. Do grzybiczego zapalenie skóry i jej przydatków
dochodzi u ludzi stosunkowo często. Tam gdzie przewija się wiele osób i chodzi się boso np. w
łaźniach, basenach, saunie łatwo jest paść ofiarą grzybów infekujących skórę. Dlatego zaleca się
chodzić w takich miejscach w klapkach. Łatwo jest również zakazić się grzybami używając
wspólnych ręczników, czepków kąpielowych, nosząc cudzą bieliznę osobistą. Rozwojowi zachorowań
grzybicy stóp sprzyja noszenie obuwia z tworzyw sztucznych skóropodobnych, mało przewiewnych i
nieprzepuszczających wilgoci, bielizny osobistej ze sztucznych tkanin.
Naturalne czynniki ochronne organizmu
1. zachowanie ciągłości anatomicznej powłok skórnych i śluzowych,
2. szybki podział komórek naskórka, sprzyjający wydaleniu komórek grzyba razem ze
złuszczającą się jego warstwą rogową,
3. kwaśny odczyn skóry dzięki obecności w łoju skórnym nasyconych kwasów tłuszczowych
zawierających w swych łańcuchach 7, 9, 11 i 13 atomów węgla, które hamują wzrost grzybów.
4. obecność bakterii saprofitycznych tworzących dodatkową barierę fizyczną przed zasiedleniem
się drożdżaka, mogących współzawodniczyć o miejsce przyczepu na powierzchni komórki,
5. sprawnie funkcjonujący system odpornościowy - odporność komórkowa i w mniejszym
stopniu humoralna, sprawny system fagocytarny i układ siateczkowo - śródbłonkowy,
kompletny system dopełniacza.
Postacie kliniczne grzybicy skóry i przydatków
Grzybica wyprzeniowa (Candidiasis intertriginosa)
Schorzenie to wywołuje najczęściej grzyb Candida albicans. Zmiany zapalne w grzybicy
wyprzeniowej często rozwijają się u osób chorych na cukrzycę i niekiedy są pierwszym symptomem
mogącym sugerować rozwój tej choroby. Charakterystyczne dla tej choroby są zmiany zapalne skóry
rumieniowo – złuszczające, w obrębie których dochodzi do nadmiernego złuszczania i pękania
naskórka, powstania swędzących nadżerek oraz przesiąkania płynu surowiczego. Zwykle przekraczają
obszar wzajemnego przylegania fałdów skóry, w dalszym przebiegu złuszczając się, obnażają obszar o
barwie ciemnoczerwonej o powierzchni połyskliwej i wilgotnej. Ognisko odgraniczone jest od skóry
zdrowej rąbkiem odwarstwionego naskórka. Charakterystyczne jest pojawienie się w okolicy tych
zmian ognisk rumieniowo – złuszczających zwanych satelitami. Przedstawiam poniżej choroby
wyprzeniowe, którego podziału dokonano na podstawie lokalizacji.
Wyprzenie w fałdzie międzypośladkowym i okolicy odbytu (candidiasis intertriginosa interglutealis
et perianalis)
Należą do najczęstszych, uporczywych i najbardziej przykrych. Związane są z zakażeniem końcowego
odcinka jelita grubego.
19
Wyprzenie w fałdzie pachwinowo – udowym (candidiasis intertriginosa inquinalis)
Zmiany te mogą towarzyszyć postaci międzypośladkowej lub występować niezależnie.
Wyprzenie w okolicach podpiersiowych (candidiasis intertriginosa submammaris)
Zmiany te dotyczą najczęściej kobiet otyłych o obwisłych piersiach.
Wyprzenie między palcami stóp (candidiasis intertriginosa interdigitalis pedum).
Zmiany jakie pojawiają się na skórze opisałem w - Grzybica międzypalcowa stóp. Jedyną objawem
różnicującym te dwa schorzenia jest pojawienie się w wyprzeniu drobnych pęcherzyków na obwodzie
stanu zapalnego, których zakrzepła wydzielina skleja sąsiednie palce.
Wyprzenie międzypalcowe na ręku (erosie interdigitalis candidamycetica)
Jest zwykle pojedynczym ogniskiem w trzeciej przestrzeni międzypalcowej. Ogniska zapalne są ostro
odgraniczone od otoczenia. Rąbek odwarstwionego naskórka ma barwę ciemnoczerwoną i błyszczącą,
jakby polakierowaną.
Zapalenie czerwieni wargowej (cheilitis candidamycetica) oraz kącików ust (Angelus infectious
oris)
Jest następstwem zakażenia grzybiczego przeniesionego z jamy ustnej na przyległe okolice.
Przewlekaniu się tej choroby sprzyja nawyk ślinienia się i oblizywania warg.
Cechą morfologiczną, różniącą wyprzenia od grudkowych i pęcherzykowych wykwitów grzybicy
pachwin, jest ich lokalizacja. W wyprzeniach zmiany skórne umiejscowione są w głębi fałdów
skórnych, natomiast w grzybiczych na ich obwodzie. Lokalizacja zmian chorobowych w obrębie
fałdów skóry sprzyja rozwojowi grzybicy ze względu na istnienie sprzyjających warunków do ich
rozwoju - podwyższona temperatura ciała, wilgotność, a także naruszające ciągłość bariery
naskórkowej podrażnienia mechaniczne pachwin w czasie chodu. W celu ustalenia rozpoznania należy
ocenić materiał pobrany ze zmiany pod mikroskopem, ewentualnie wykonać posiew na podłoża
mikologiczne.
Grzybica skóry poza fałdami (candidiasis cutis glabrae)
Zmiany zapalne skóry rozwijają się z małych ognisk na obwodzie zmian wyprzeniowych. Mają
tendencję do obwodowego poszerzania się obejmując rozleglejsze odcinki skóry z pozazębianymi
obrzeżami.
Grzybica pieluszkowa
Rozwija się w następstwie niewłaściwej pielęgnacji niemowląt. Zajmuje najczęściej obszar pośladków
i podbrzusza, ale może rozprzestrzenić się na całą powierzchnię skóry.
Grzybica otoczki brodawki sutkowej (candidiasis areolae mammae)
Dotyczy brodawki sutkowej i jej okolicy u matek karmiących. Zmiany zapalne mają charakter
rumieniowo – złuszczający lub pęcherzykowy. Proces jest ograniczony do samej brodawki sutkowej.
Sprzyja rozwojowi choroby ślinienie się noworodka i pleśniawki występujące w obrębie jego jamy
ustnej.
Grzybica mieszków włosowych (candidiasis follicularis)
Zakażeniu ulegają mieszki włosowe brody u mężczyzn lub choroba zajmuje inne okolice np. mosznę.
Charakterystyczny jest obrzęk okolicy ujścia mieszków włosowych.
Grzybica międzypalcowa wyprzeniowa (Tinea interdigitalis intertriginosa)
Jednym z czynników wywołujących tę chorobę jest grzyb Candida albicans. Szczególnie często
pojawia się u żołnierzy noszących szczelne i małoprzewiewne obuwie. Proces chorobowy zaczyna się
20
w IV przestrzeni międzypalcowej palców stóp i obejmuje po kolei inne fałdy między przyległymi
palcami. Ponieważ zmiany są swędzące, zakażenie przenosi się w następstwie drapania. Na skórze
między palcami, we wstępnej fazie rozwoju choroby, pojawiają się przezroczyste pęcherzyki, które
pękają. Naskórek przybiera kolor biały , staje się rozpulchniony, zmacerowany i złuszczając się
obnaża różową połyskliwą wilgotną powierzchnię. Maceracja posuwa się w kierunku obwodowym i
obejmuje swym zasięgiem - fałd podpaznokciowy, palce i przylegające miejsca na grzbiecie stopy.
Grzybica paznokci (candidiasis unquium)
Najczęstszym objawem grzybicy paznokci jest zanokcica (paronychia) charakteryzująca się
występowaniem ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego tkanek miękkich otaczających paznokieć,
wywołanego z reguły przez Candida albicans lub C. parapsilosis. Najczęściej dochodzi do infekcji u
ludzi mających częsty kontakt z wodą – pomywaczy, sprzątaczek itp. Proces obejmuje początkowo 12 paznokcie, a następnie dalsze. Wiodącymi objawami zakażenia są: ból i obrzęk wału
paznokciowego, okresowe sączenie wydzieliny ropnej. Boczny brzeg płytki paznokciowej może być
podminowany treścią ropną i oddzielony od tkanek miękkich. Paznokcie z czasem stają się żółto zielonkawe, tracą połysk, ulegają przerostowi i rozwarstwieniu, począwszy od ich brzegów
zewnętrznych. Zanokcicę mogą wywołać również bakterie, więc decydujące znaczenie w diagnostyce
może mieć bezpośrednie badanie mikroskopowe wydzieliny lub jej posiew. Często dochodzi do
zakażeń mieszanych grzybiczo - bakteryjnych. W miarę przedłużania się choroby płytka paznokciowa
może ulec całkowitemu zniszczeniu.
Grzybica ziarniakowa (candidiasis granulomatosa)
Schorzenie to jest następstwem upośledzonej odporności komórkowej. Rozwija się we wczesnym
dzieciństwie na owłosionej skórze głowy, w okolicy otworów naturalnych na twarzy, małżowinach
usznych, dłoniach i podeszwach stóp. Na skórze pojawiają się brudnożółte strupy, które rozrastając się
tworzą lite, grube, kruche nawarstwienia.
GRZYBICZE ZAKAŻENIA OGÓLNOUSTROJOWE
Zakażenia ogólnoustrojowe wywołuje najczęściej grzyb Candida albicans, jednakże z roku na rok
wzrasta liczba zakażeń wywołanych przez inne gatunki grzybów jak C. glabrata, C. tropicalis i C.
crusei. O grzybicy ogólnoustrojowej mówimy wtedy, gdy chorobą objęte są narządy wewnętrzne
organizmu.
Skala wzrostu liczby zachorowań na grzybice wewnętrzne organizmu zaczyna wydawać się w chwili
obecnej problemem ogólnospołecznym. Zjawiska tego jednak nie dostrzega współczesna naukowa
medycyna oraz nie podejmuje też żadnych działań profilaktycznych ograniczających
rozprzestrzenianie się tego typu infekcji.
Wiadomości ogólne
Pierwotna lokalizacja zmian chorobowych może być różna, ale jest nią z reguły jelito grube,
ewentualnie jama ustna, gardło, pęcherz moczowy, pochwa, oskrzela, skóra, palce dłoni i stóp oraz
paznokcie. Pierwotnymi wrotami rozprzestrzeniania się zakażenia u narkomanów mogą być miejsca
wykonywania przez nich injekcji. Z pierwotnej lokalizacji grzybnia rozrastając się przerasta wszystkie
tkanki i narządy żywiciela. Nie ma różnicy w objawach klinicznych wywołanych przez poszczególne
gatunki grzybów, a te jakie zauważa się, wynikają z drogi i szybkości rozprzestrzeniania się zakażenia,
stanu systemu odpornościowego organizmu oraz osobistej predyspozycji do zachorowania.
Grzybicze schorzenia ogólnoustrojowe są niesłychanie groźne i niebezpieczne, gdyż ukrywają się w
początkowej fazie ich rozwoju pod maską innych chorób i traktowane są przez medycynę jako
odrębne i samodzielne schorzenia - nerwica, alergie, przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa,
refluks żołądkowo – przełykowy bądź dwunastniczo - żołądkowy, zespół jelita nadwrażliwego, astma
21
oskrzelowa, łuszczyca itd.
Czynniki sprzyjające rozwojowi grzybicy ogólnoustrojowej
Grzybiczym zakażeniom ogólnoustrojowym sprzyja osłabienie systemu odpornościowego organizmu.
Z reguły chorych zakaża drożdżak, którego do tej pory człowiek był jedynie nosicielem, a który w
sprzyjających jemu warunkach przekształca się w grzyba.
Uważa się, że neutropenia - spadek liczby granulocytów w krwi obwodowej, w większości wypadków
przyczynia się do rozwoju infekcji grzybiczych. Uważam jednak, że zjawisko to pojawia się również
już w trakcie infekcji grzybiczych i trudno jest ustalić, czy przyczyniło się to do jej wystąpienia, czy
było jej skutkiem. Granulocyty wchodzą w skład układu białokrwinkowego (leukocytów) i należą do
tej grupy komórek systemu odpornościowego, które bezpośrednio walczą z czynnikami obcymi dla
organizmu - zwanymi antygenami. Można powiedzieć, że pełnią rolę „strażników” – gdyż stale krążąc
we krwi wykrywają i niszczą mikroby oraz komórki nowotworowe. Zmniejszenie ich ilości we krwi
obwodowej, zdecydowanie obniża zdolność organizmu do ograniczenia rozmiaru infekcji grzybiczej.
Uważa się powszechnie, że do rozwoju grzybiczych zakażeń wewnętrznych dochodzi u ludzi z
wyraźnie osłabionym systemem odporności:
 ludzi po przeszczepach narządów wewnętrznych poddanych leczeniu immunosupresyjnemu,
 u chorych na nowotwory poddanych leczeniu chemioterapią i radioterapią,
 u pacjentów przewlekle chorych na oddziałach intensywnej opieki medycznej,
 u ludzi z osłabionym systemem odpornościowym poddanych zabiegom chirurgicznym,
 u chorych na AIDS.
Zauważam jednak bardzo niepokojące zjawisko znacznego wzrostu zachorowań grzybiczych wśród
ludzi:
 poddanych przewlekłej antybiotykoterapii,
 nadużywających chemicznych preparatów farmakologicznych,
 u kobiet zażywających hormonalne środki antykoncepcyjne i poddanych kuracjom hormonalnym,
 stosujących na co dzień dietę wysokowęglowodanową z nadmiarem białka i tłuszczów stałych.
Grzybica przewodu pokarmowego
Grzybica przewodu pokarmowego, jeszcze niedawno stanowiła stosunkowo rzadki problem kliniczny.
Ostatnio obserwuje się ją coraz częściej, co pozostaje w związku z rozpowszechnieniem leków
przeciwwrzodowych obniżających pH żołądka, antybiotykoterapii oraz z powiększaniem się grupy
chorych z obniżoną odpornością - nowotworowych, poddawanych leczeniu cytostatykami, AIDS itp.
Grzybicę przewodu pokarmowego należy uznać za schorzenie oportunistyczne. Termin ten używany
jest wobec drobnoustrojów, które wywołują chorobę wówczas, gdy w organizmie toczy się jakiś
pierwotny proces chorobowy – miejscowy lub ogólny. Wyzdrowienie po zakażeniu nie pozostawia
specyficznej odporności i kolejna infekcja może pojawić się, jeśli siły odpornościowe organizmu
ulegną ponownie osłabieniu.
W latach 70–tych i połowie 80–tych przełyk i jama usta był najczęściej rozpoznawanym miejscem
infekcji grzybem Candida w przewodzie pokarmowym. Obecnie najczęściej rozpoznaje się infekcję
żołądka, co należy przynajmniej wiązać z upowszechnieniem farmakoterapii przeciwwrzodowej w
skład której obecnie wchodzą leki obniżające kwaśność soku żołądkowego oraz antybiotyki. Z innych
czynników ryzyka wymienia się: cukrzycę, doustną albo aerozolową sterydoterapię, chorobę
nowotworową oraz marskość wątroby.
Istotnym problemem diagnostyki chorób grzybiczych przewodu pokarmowego jest obecność
drożdżaków jako naturalnego składnika stolca. Duże znaczenie diagnostyczne przypisuje się
pogłębieniu tych dolegliwości podczas stosowania diety bogatowęglowodanowej, gdyż uważa się, że
szybko metabolizowany przez drożdżaki cukier jest dla nich źródłem energii. Okoliczności
powstawania biegunek związanych z infekcją grzybiczą nie są jeszcze dobrze poznane niemniej
22
faktem jest, że wielu chorych zostało skutecznie wyleczonych środkami przeciwgrzybiczymi i dietą z
ograniczoną podażą węglowodanów. O rozpoznaniu grzybicy często decyduje pozytywna odpowiedź
na leczenie środkami przeciwgrzybiczymi.
Diagnostytka grzybiczych infekcji górnego odcinka przewodu pokarmowego (jama ustna, przełyk,
żołądek) może opierać się na cenie stanu miejscowego również w badaniu endoskopowym jednak
ostateczną weryfikację otrzymujemy dzięki badaniom laboratoryjnym.
W diagnostyce laboratoryjnej grzybic stosuje się:
 bezpośrednie badania mikroskopowe,
 hodowlę w celu identyfikacji i określenia liczby grzybów w badanym materiale,
 badania immunologiczne.
Obecność grzybów w organizmie człowieka wywołuje odpowiedź immunologiczną, i można to
wykryć badając obecność krążących przeciwciał w surowicy oraz antygenów. Jako antygen w
diagnostyce serologicznej Candida albicans najczęściej używany jest mannan wchodzący w skład
ściany komórkowej grzyba. W ciągu 3–10 dni od zakażenia u chorych z ostrą i przewlekłą grzybicę
błon śluzowych oraz grzybicą ogólnoustrojową wykrywane są przeciwciała IgM anty–
Candidamannan. Przeciwciała tego typu wykazywane są u ludzi zdrowych w niskich mianach – 1:20
do 1:40 podczas gdy w ostrych zakażeniach osiągają 1:160 i powyżej. Wartości mian przeciwciał z
klasy IgG u osób zdrowych są dosyć zróżnicowane i wynoszą 1:10 do 1:80. Znaczące podwyższenie
miana przeciwciał IgG anty–Candida mannan obserwowane jest od 8 dniach i później od zakażenia.
Dotyczy to chorych z masywną grzybicą ogolnoustrojową. Jednak wartość testów serologicznych dla
antygenów Candida jest kwestionowana z powodu rozprzestrzenienia grzyba w zdrowej populacji.
Precypityny występują bowiem u 20–30% ludzi zdrowych, a w kilkunastu grupach kontrolnych miano
1:160 uznane jako typowe dla grzybicy przewodu pokarmowego występowało również w 4–17%
również u zdrowych badanych. Z drugiej strony to charakterystyczne miano może występować tylko
w 50% chorych z grzybicy przewodu pokarmowego. Techniki diagnostyczne oparte na zjawisku
immunoelektroforezy wydają się być bardziej czułe i specyficzne w 90% niż testy immunologiczne.
Obecnie uważa się, że wyniki pozytywne badań serologicznych w kierunku grzybicy Candida mogą
wskazywać, ale nie przesądzają o obecności aktywnej infekcji jak również, że negatywny wynik
testów serologicznych nie wyklucza zakażenia tymi grzybami. Sprawę komplikuje dodatkowo fakt, że
badania serologiczne nie są przydatne w ocenie zakażeń grzybiczych u chorych z zaburzeniami
systemu odpornościowego związanymi z chorobami nowotworowymi. Interpretacja wyników
dodatnich powinna być więc porównywana z obrazem klinicznym.
Należy w związku z tym zastanowić się nad celowością wykonywania tych badań - skoro są
niemiarodajne?
Grzybica przełyku (oesophagitis mycotica)
Grzybice przełyku są groźne dla zdrowia i życia. Znane są przypadki pojawienia się grzybicy przełyku
jako powikłanie leczenia choroby wrzodowej lekami zmniejszającymi kwasowość żołądka. Po ich
odstawieniu i zastosowaniu leczenia przeciwgrzybiczego infekcja ustępuje, co wskazywać na to, że
naturalny reflux soku żołądkowego zawierającego kwas solny może odgrywać rolę zabezpieczającą
przełyk przed zakażeniem. Strzępki grzybni wrastają w ścianę naczyń krwionośnych, wywołują ich
uszkodzenia i stają się przyczyną krwotoków. Chorobę tę należy różnicować z rakiem przełyku
mycetoma, a rozstrzygające może być badanie biopsyjne i mikologiczne. U 45–60% chorych z
grzybicy przełyku nie występują żadne objawy kliniczne, więc nie przeprowadza się szczegółowej
diagnostyki w tym kierunku. Stąd przypuszczenie, że jest ona częstsza niż to mogłoby się wydawać.
Podstawową dolegliwością jest ból występujący przy połykaniu, który często uniemożliwia pobieranie
pokarmu. Występują również u chorych zaburzenia połykania, zwłaszcza w stosunku do pokarmów
stałych. Inne najczęściej występujące dolegliwości to: bóle zamostkowe, okolicy przykręgosłupowej,
okołołopatkowej i bóle całych pleców. Rozpoznanie opiera się na badaniach radiologicznych,
endoskopowych, mikologicznych i histologicznych.
W obrazie ezofagoskopowym krucha, zaczerwieniona śluzówka przełyku pokryta jest białym nalotem,
23
kryjącym niekiedy powierzchowne owrzodzenia.
W celu potwierdzenia rozpoznania grzybicy przełyku konieczne jest wykonanie ezofagoskopii, której
uzyskany obraz jest charakterystyczny dla infekcji grzybiczej. W trakcie badania należy pobrać
materiał z pokrywających śluzówkę nalotów za pomocą wymazu szczoteczkowego. Jego ocena
mikroskopowa daje charakterystyczny obraz zakażenia grzybiczego. Wskazane jest też wykonać
badanie biopsyjne, ale niestety w niewielu przypadkach udaje się wykazać grzybnię Candida. Mylące
jest to, że w wielu przypadkach pobranych wymazów z przełyku od zdrowych ludzi, hoduje się
drożdżaka Candida.
Kombinacja 2 parametrów, tj. obecności grzybicy jamy ustnej oraz objawów klinicznych
pochodzących z przełyku są charakterycznym objawem zakażenia.
Grzybica żołądka i dwunastnicy (candidosis ventriculi et duodeni)
Ponieważ drożdżaki bytują w przewodzie pokarmowym jako flora saprofityczna, w związku z tym
lekarze nie biorą ich pod uwagę jako czynnika zakaźnego. Niekiedy błona śluzowa żołądka jest
ogniskiem pierwotnym rozmnażania się drożdżaka i miejscem rozprzestrzeniania się infekcji na cały
organizm. Dla niektórych drożdżaków - Candida albicans i C. glabrata, normalna kwasowość soków
żołądkowych nie stanowi żadnej przeszkody do ich rozwoju. Istnieją podstawy by sądzić, że obecność
Candida na powierzchni żołądka nie pozostaje bez wpływu na stan jego śluzówki. Uważa się, że
pewne produkty uboczne fermentacji Candida albicans, takie jak krótkołańcuchowe kwasy
karboksylowe, aldehyd octowy czy enzymy proteolityczne wydzielane przez grzyby mogą zainicjować
czy współuczestniczyć w procesie niszczenia nabłonka. Istotnymi przyczynami sprzyjającymi ich
rozwojowi w obrębie żołądka są: leczenie antybiotykami i sterydami, odżywianie pozajelitowe,
zabiegi chirurgiczne, niedoczynność tarczycy, przytarczyc i nadnerczy. Częstość występowania
wrzodów grzybiczych waha się od 18% do 37% całości rozpoznań. Częstość natomiast gastroskopowo
widocznej grzybicy wynosi około 2.5% w grupie chorych, u których z powodu dolegliwości ze strony
przewodu pokarmowego wykonywano gastroskopię. W ocenie endoskopowej wykazują cechy
różniące je nieco od niezainfekowanych wrzodów. Są zwykle większe, o średnicy powyżej 2 cm, są
głębokie, mają nieregularne brzegi, twarde podłoże, pokryte są biało-szarą błoną pokrywającą
zaczerwienioną śluzówkę, cechują się większą skłonnością do krwawienia, częściej nasuwają
podejrzenie choroby nowotworowej.
Pomimo głębokich martwiczych zmian w błonie śluzowej żołądka, grzyby bytują wyłącznie na ich
powierzchni. Pobierana endoskopowo w celu przeprowadzenia badań mykologicznych treść
żołądkowa i dwunastnicza może być zanieczyszczona grzybami pochodzącymi z jamy ustnej i stąd
medycyna nie uznaje rozpoznanych zmian jako grzybiczych. Objawy kliniczne są niespecyficzne,
zwykle obejmują bóle brzucha i utratę wagi ciała, spadek wagi ciała, wymioty, dolegliwości
wrzodowe. Niekiedy mogą wystąpić krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Refluks żołądkowo - przełykowy
Schorzenie to określa się jako zarzucanie treści żołądkowej do przełyku. Treść żołądka ma kwaśny
charakter, uszkadza błonę śluzową przełyku i w konsekwencji powoduje tzw. refluksowe zapalenie
przełyku. Przyczyną tej choroby jest nadmierne rozluźnienie dolnego zwieracza przełyku. W
warunkach prawidłowych fala perystaltyczna docierająca do zwieracza powoduje jego zwiotczenie, co
umożliwia przejście połkniętego kęsa do żołądka. Przedłużenie w czasie zwiotczenia zwieracza, który
nie obkurcza się po połkniętej porcji pokarmu, powoduje przedostawanie się treści żołądkowej do
przełyku i w rezultacie jego chemiczne zapalenie. Zaburzenie czynności dolnego zwieracza przełyku
może związane być ze stanem zapalnym w jego obrębie, a na podstawie własnych obserwacji
uważam, że często jego przyczyną jest zakażenie grzybicze.
Objawem refluksu żołądkowo – przełykowego jest pieczenie za mostkiem, ból pozamostkowy,
ulewanie treści żołądkowej lub zwracanie pokarmów i odbijanie. Nieleczona choroba może dawać
poważne powikłania, w tym zwężenie przełyku, krwawienie z uszkodzonego przełyku, a nawet
przyczynić się do rozwoju nowotworów.
24
Grzybica jelit (candidosis ilei et colonis)
Jak wspomniałem wcześniej, drożdżaki chorobotwórcze są mniej wrażliwe na działanie kwasu
solnego żołądka niż niechorobotwórcze i w związku z tym mogą przedostać się poza obręb żołądka i
kolonizować jelito cienkie i grube.
Osłabienie funkcjonowania systemu odpornościowego ułatwia zagnieżdżeniu się drożdżaków w
jelitach i penetrację ich ściany po przekształceniu się w grzyba. Czynnikiem sprzyjającym temu jest
tzw. dysbioza - zaburzenie w składzie naturalnej flory bakteryjnej jelit.
Bakterie z grupy Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium bifidum wydzielają substancje o
charakterze antybiotyku, których działanie zapobiega nadmiernemu rozrostowi drożdżaków.
Wyjałowienie przewodu pokarmowego antybiotykiem przeciwbakteryjnym o szerokim spektrum
działania lub zmniejszenie liczby bakterii saprofitycznych i o dobroczynnym działaniu na organizm,
umożliwia rozrost drożdżaków. Ze zjawiskiem tym mamy do czynienia również w nabytym zespole
deficytu immunologicznego - AIDS, u osób z granulocytopenią oraz z rozległymi oparzeniami skóry.
Sprzyja to zakażeniom uogólnionym, które często kończą się masywną infekcją prowadzącą do
śmierci. W przypadku grzybicy ogólnoustrojowej, może dojść do zajęcia nie tylko jelit, ale każdego
narządu wewnętrznego.
U osób obłożnie chorych, gdzie karmienie pozajelitowe mieszankami lipidowymi (tłuszczowymi) jest
jedyną formą odżywiania organizmu, istnieje poważne ryzyko rozwoju grzybic. Czynnikiem
sprzyjającym infekcji są zawarte w mieszankach mikroskopijne cząsteczki związków tłuszczowych,
które skutecznie blokują komórki żerne - makrofagi. Komórki te bowiem pochłonąwszy
mikrocząsteczki tłuszczu stają się niezdatne do unieszkodliwiania komórek grzybów. Poza tym z
końcu zaczyna brakować makrofagów do pochłaniania komórek drożdżaka.
Postacie kliniczne grzybicy jelit





pleśniawkowa,
śluzowo – nieżytowa,
włóknikowo – rzekomobłoniasta,
nadżerkowa,
wrzodziejąca.
Drożdżyca jest wstępnym objawem rozmnażania się drożdżaków w przewodzie pokarmowym i są
zaburzenia trawienia określane jako dyspeptyczne – nudności, nieprzyjemny zapach z ust, burczenie,
przelewania, gazy jelitowe, zaparcia lub biegunki, nieokreślone bóle brzucha i niekiedy podostre
zapalenie wyrostka robaczkowego. Biegunka kojarzona z nadmiernym rozwojem flory grzybiczej jest
najczęściej długotrwała, wodnista i bezkrwawa. Usta u chorych są spękane, pojawia się suchość i
pragnienie picia płynów. Charakterystyczny dla obecności toksyn grzybiczych w organizmie jest
metaliczny smak w ustach. Narasta rozdrażnienie oraz nieustająca potrzeba jedzenia węglowodanów
skrobiowych i słodyczy. Najczęściej z tymi objawami mamy do czynienia po antybiotykoterapiach.
Dzięki stosowaniu probiotyków, wzmocnieniu systemu odporności preparatami witaminowo mineralnymi, wymienione objawy te mogą ustąpić całkowicie.
Zespoły jelitowe związane z grzybicą Candida mają bogatą symptomatologię. Histopatologiczne
potwierdzenie grzybicy uzyskuje się zarówno w nieżytowych, krwotoczno–martwiczych,
rzekomobłoniastych oraz martwiczych przypadkach zapalenia jelita cienkiego i grubego. Rozpoznanie
może zostać potwierdzone powtarzanymi badaniami mikologicznymi, serologicznymi oraz
poprzedzone wykluczeniem innych przyczyn biegunki. W badaniu kolonoskopowym u chorych z
potwierdzoną biegunką grzybiczą można zaobserwować białe naloty i rumieniowato zmienioną
śluzówkę podobną do tej, która występuje w grzybicy przełyku.
W przypadku, kiedy drożdżak napotka sprzyjające warunki do swojego rozwoju, w krótkim czasie
25
przeistoczy się w grzyba i wytworzy grzybnię, która rozrastając się, przerośnie całą powierzchnię jelit
i narządów trawiennych – trzustki i wątroby. Gromadzące się toksyny drożdżaka w obrębie trzustki,
zaburzają jej funkcje wydzielania soków trawiennych i insuliny. Objawem tych zaburzeń są kłopoty
związane z trawieniem białek i tłuszczów oraz wahania wysokości stężenia cukru w krwi, gdyż
insulina bierze udział w transporcie glukozy do wnętrza komórek organizmu. Wzrost jej ilości w krwi
przyczynia się do obniżenia stężenia cukru w krwi. O tzw. hipoglikemii, która jest częstym zjawiskiem
w infekcji drożdżakiem mówimy wtedy, kiedy stężenie cukru w krwi obniża się poniżej normy i
osiąga wartość poniżej 60mg%. Spada poziom energii i rozwija się tzw. zespół przewlekłego
zmęczenia związany z brakiem podstawowego materiału energetycznego w organizmie jakim jest
glukoza. Obniża się zdolność człowieka do wykonania pracy fizycznej i umysłowej.
Zaburzenia funkcjonowania wątroby związane są z ograniczeniem jej wydolności w neutralizacji i
wydalania normalnych produktów przemiany materii oraz toksyn wydzielanych przez organizm
grzyba. W wielu przypadkach, z powodu nagromadzenia się substancji toksycznych w organizmie,
dochodzi nie tylko do upośledzenia funkcji wątroby, ale następuje uszkodzenie jej komórek. Wzrasta
nieznacznie poziom transaminaz i bilirubiny. Maleje również zdolność wytwarzania żółci przez
wątrobę, co ma swoje odbicie w upośledzeniu emulgacji żółci i wtórnych kłopotów związanych z
trawieniem tłuszczów przez trzustkę
Zespół nieszczelnego jelita(zespół cieknącego jelita)
Nazwa Zespołu nieszczelnego jelita (przeciekającego jelita) jest pojęciem bardzo ogólnym, którego
wystąpienie mogą wywoływać różne czynniki etiologiczne. Jego przyczyną jest uszkodzenie błony
śluzowej jelit, które powodować może między innymi infekcja grzybem Candida. Grzybnia penetrując
błonę śluzową jelit uszkadza ją, dzięki czemu staje się nieszczelna dla substancji białkowo –
cukrowych (glikoproteidów) mających charakter alergenów. Zespół nieszczelnego jelita może
wywołać alergię pokarmową i odwrotnie - alergia pokarmowa wywołując stan zapalny, może
spowodować nieszczelność błony śluzowej jelit.
Wnikające do wnętrza organizmu alergeny mogą zmienić funkcję systemu odpornościowego na tyle,
że organizm zaczyna traktować niektóre własne tkanki jako agresora. Mogą wówczas rozwinąć się
takie schorzenia, jak: reumatoidalne zapalenie stawów, choroba Hashimoto, wrzodziejące zapalenie
jelita grubego, zespół Alzheimera. Wraz z eliminacją grzyba z organizmu czy wyeliminowaniem z
diety glutenu, ściana jelit staje się coraz bardziej szczelna, nie przepuszcza alergenów, i zmniejsza się
produkcja przeciwciał ukierunkowana przeciwko własnym tkankom. Zmniejszają się i ustępują powoli
objawy alergii skórnych określanych jako idiopatyczne (o nieustalonej etiologii), astmy oskrzelowej
oraz chorób związanych ze stanem autoagresji.
Zespół jelita drażliwego
(łac. colon irritabile , ang. IBS - Irritable Bowel Syndrom) Co mówi o przyczynach rozwoju tej
choroby współczesna naukowa medycyna. Czynniki wywołujące tę chorobę nie do końca są jeszcze
poznane. Rozważa się między innymi rolę zaburzeń motoryki jelita, wpływ diety - nietolerancję
laktozy, stosowanie diety wysokowęglowodanowej, zbyt małą w diecie ilość błonnika roślinnego,
spożywanie w nadmiarze sorbitolu, fruktozy, aspartamu. Wystąpienie objawów choroby bardzo często
ma związek z ciężkimi przeżyciami w życiu pacjenta. Częściej niż inni chorują osoby prowadzące
nerwowy, stresujący tryb życia. U ponad połowy chorych stwierdza się objawy depresji, niepokoju
oraz hipochondrii.
Nie mogę zrozumieć, dlaczego nie bierze się pod uwagę infekcji grzybiczej jako przyczyny
wystąpienia tej choroby, powiązanej najczęściej z objawami nietolerancji glutenu. U większości osób
zebrany wywiad chorobowy, badanie lekarskie, wykonane posiewy mikologiczne kału wykazują stan
zaawansowanej grzybicy jelit.
Do najważniejszych objawów związanych z tą chorobą należą: ból brzucha, zaparcia stolca lub
26
przewlekła biegunka. Zaburzenia te mogą u danego chorego występować naprzemiennie lub jedno z
nich może dominować w obrazie choroby. Ważnymi cechami charakterystycznymi Zespołu jelita
dwrażliweggo jest brak krwi w stolcu oraz ustępowanie jego objawów podczas snu.
Postać zaparciowa
Głównym objawem tej choroby są zaparcia stolca pojawiające się naprzemiennie z okresami
prawidłowego oddawania stolca, napadami bólów o charakterze kolki, często występujących w
okolicy okrężnicy. Bóle brzucha są zwykle zlokalizowane w lewym podbrzuszu, ale mogą pojawić się
w każdym innym miejscu jamy brzusznej, mogą być stałe, ostre, tępe, zazwyczaj łagodnieją przy
ruchach jelit. Mogą występować wzdęcia, przelewania w jamie brzusznej, nudności i zgaga. Spożycie
posiłku może nasilić objawy.
Postać biegunkowa
Postać biegunkową charakteryzuje oddawanie licznych stolców o niewielkiej objętości, często z
domieszką śluzu, prawie natychmiast po zjedzeniu posiłku. Oprócz tego pacjenci skarżą się często na
uczucie niepełnego wypróżnienia i nagłe parcie na stolec z koniecznością pospiesznego wypróżnienia
się. U większości chorych występują silne bóle brzucha, dokuczliwe wzdęcia i częstsze oddawanie
gazów. Najczęściej nasilają się po jedzeniu, a łagodnieją lub ustępują po oddaniu stolca i gazów.
Dolegliwości te nasilają się w ciągu dnia, w nocy łagodnieją. Rano chorego budzi nagła potrzeba
oddania stolca, lub pojawia się natychmiast po wstaniu z łóżka lub po posiłku.
Grzybice układu oddechowego
Grzybica tchawicy i oskrzeli
Postaci tej grzybicy towarzyszy kaszel, krwioplucie i wykrztuszanie śluzowej galaretowanej
wydzieliny często podbarwionej na brązowo. Rozpoznanie tej choroby jest możliwe podczas
bronchoskopii, kiedy widoczne są białe naloty pokrywające błonę śluzową tchawicy i oskrzeli.
Objawem towarzyszącym tej chorobie są często pleśniawki jamy ustnej. W przypadkach nie leczonych
choroba ta może przejść na tkankę płucną.
Grzybica płuc
Choroba ta powstaje jako następstwo przejścia grzybicy z oskrzeli na tkankę płucną lub jest
następstwem posocznicy wywołanej komórkami drożdżaka. Grzybicy towarzyszy uporczywy suchy
kaszel, wykrztuszanie śluzowej wydzieliny często podbarwionej na brązowo, narastająca duszność i
gorączka. Chorzy są najczęściej w ciężkim stanie. Zmiany w obrazie radiologicznym są rozsiane i
przypominają gruźlicę prosówkową, mogą zajmować cały płat płuca. Pojawiać się mogą w obszarze
płuc pojedyncze ropnie.
Grzybica opłucnej
Choroba ta przebiega nie jako zakażenie izolowane, ale towarzyszy ropniakom opłucnej powikłanych
przetoką oskrzelową. Zakażenie przebiega zwykle z gorączką i ogólnym osłabieniem. W treści ropnej
pobranej z przetoki stwierdza się obecność licznych komórek drożdżaków.
Grzybice układu moczowego
Grzybica nerek (nephritis mycotica)
Do rozwoju grzybicy układu moczowego przyczynia najczęściej się drożdżak Candida albicans. W
połowie przypadków, do zakażenia dochodzi na drodze krwiopochodnej, podczas wykonywania
iniekcji. Komórki drożdżaków po przedostaniu się do krwi docierają do pętli nefronu (podstawowej
struktury nerki), stąd przechodzą przez ścianę naczyń włosowatych do przestrzeni
zewnątrzkomórkowej, tam rozmnażają się i wywołują zapalenie nerek lub/i wytworzenie się ropnia w
części korowej nerek. Choroba może przebrać formę ostrą lub przejść w postać przewlekłą. Inną drogą
27
zakażenia jest wniknięcie drożdżaków przez cewkę moczową z założonego na stałe cewnika,
następnie przez pęcherz moczowy i moczowody aż do miedniczek nerkowych, z tego miejsca
infekując narząd.
Patogenność grzybów wynika z destrukcyjnego, mechanicznego działania grzybni na otaczające
tkanki nerek oraz wytwarzania przez nie endotoksyn i enzymów uszkadzających również inne narządy
wewnętrzne.
Zapalenie grzybicze cewki moczowej (urethritis mycotica)
Objawy chorobowe grzybiczego zapalenia cewki moczowej nie są charakterystyczne i są nimi:
pieczenie i bolesność podczas oddawania moczu. Rozpoznanie stawia się na podstawie
bezpośredniego badania mikroskopowego wydzieliny z cewki moczowej oraz posiewu
mikologicznego. Zakażenie cewki moczowej u kobiet występuje częściej niż u mężczyzn z przyczyny
anatomicznej - cewka moczowa jest w bezpośrednim sąsiedztwie zakażonej grzybicą pochwy.
Grzybicze zapalenie pęcherza moczowego i miedniczek nerkowych (cystopyelitis mycotica)
Obraz kliniczny choroby, podobnie jak w innych grzybicach układu moczowego nie jest
charakterystyczny. Rozpoznanie opiera się głównie na badaniu mikologicznym.
Zapalenie grzybicze gruczołu krokowego (prostatitis mycotica)
Wystąpieniu grzybiczego zakażenia gruczołu krokowego u mężczyzn sprzyja założony na stałe
cewnik moczowy i zaleganie moczy w pęcherzu moczowym. Czynnikiem infekcyjnym może być
drożdżak Candida albicans. Obawy stanu zapalnego nie są charakterystyczne, a grzyb Candida jako
przyczyna zakażenia nie jest najczęściej brany pod uwagę. Wykrycie drożdżaków (komórek grzyba) w
wydzielinie z gruczołu krokowego jest możliwe za pomocą badania mikroskopowego i posiewu
mikologicznego.
Grzybicze schorzenia laryngologiczne
Grzybicze zapalenie ucha środkowego
Grzybicze zapalenia ucha środkowego są rzadsze niż zewnętrznego. Są najczęściej powikłaniem
przewlekłego bakteryjnego zapalenia ucha wewnętrznego lub rozwijają się w ranach pooperacyjnych
w 1- 2 latach po wykonanym zabiegu. Głównym objawem jest upośledzenie słuchu o różnym stopniu
nasilenia połączone z szumem w uchu i obecnością wydzieliny. W badaniu przedmiotowym zwykle
stwierdza się polipy wyrastające z jamy bębenkowej oraz obfitą śluzowo – ropna wydzielinę.
Grzybica jam nosa i zatok przynosowych (rhinitis et sinusitis mycotica)
Czynnikiem etiologicznym tych schorzeń jest Candida albicans, C. parapsilosis, C. krusi, C. tropicalis
i C. guilliermondii. Objawy choroby dotyczą głównie zatok szczękowych i są nimi: upośledzenie
drożności nosa najsilniejsze w godzinach porannych, stale utrzymująca się cuchnąca wydzielina,
poranny obrzęk twarzy, silne bóle głowy.
Grzybica gardła (candidosis)
Czynnikami etiologicznymi tej choroby są najczęściej Candida albicans, C. krusi, C. tropicalis. Biorąc
pod uwagę przebieg choroby dzieli się ją na postać ostrą i przewlekłą. Postać ostrą cechuje ból gardła,
podwyższona temperatura ciała, ogólne osłabienie, brak łaknienia i suchy kaszel. Migdałki
podniebienne są powiększone, rozpulchnione, a na ich powierzchni widoczne są drobne, punkcikowe,
białokremowe lśniące naloty. Po ich mechanicznym usunięciu błona śluzowa nie krwawi. Niekiedy
migdałki podniebienne pokrywa gruby jednolity kożuch, który przy próbie oderwania go krwawi.
Węzły chłonne podżuchwowe i szyjne są znacznie powiększone i bolesne.
W grzybicy przewlekłej gardła objawem charakterystycznym jest uczucie przeszkody w gardle i stany
podgorączkowe. Migdałki w badaniu przedmiotowym są średniej wielkości, z których przy ucisku
wypływa treść ropna. Łuki podniebienne są przekrwione. Niekiedy węzły chłonne szyjne i
28
podżuchwowe są powiększone i bolesne.
Grzybica krtani
Najczęściej czynnikiem etiologicznym tej choroby jest Candida albicans. Występuje najczęściej jako
grzybica towarzysząca zmianom zlokalizowanym w oskrzelach. Objawami dominującymi jest chrypka
często prowadząca do bezgłosu oraz trudności w połykaniu. Badaniem przedmiotowym stwierdza się
na nagłośni i fałdach głosowych rozległe i grube tarczki o kolorze białożółtym. Wokół nich błona
śluzowa jest zmieniona zapalnie z ziarnistościami na jej powierzchni.
Grzybicze zakażenia narządów rodnych u kobiet
Czynniki etiologiczne Czynnikiem etiologicznym zakażenia narządów płciowych jest głównie
Candida albicans, a także C. tropicalis, C. kefyr, C. guilliermondii, C. glabrata, C. krusei i inne.
Wiadomości ogólne
W chwili porodu matka przekazuje swojemu dziecku – dziewczynce, szczepy bakterii z grupy
Lactobacillus acidophilus, które kolonizują błonę śluzową pochwy dziecka wytwarzając tzw.
odporność symbiotyczną. Jednakże zdarza się, że u matki występują zaburzenia w składzie flory
bakteryjnej pochwy i nie jest w stanie przekazać swojemu dziecku odpowiedniej ilości pałeczek kwasu
mlekowego, dzięki czemu podatne jest ono na zakażenia bakteryjne i grzybicze. Grzyby Candida w
pochwie u kobiet ciężarnych izoluje się w 50 – 90 % przypadków. Przyczyna tego jest wzrost ilości
gestagenów (progesteronu), związany z tym wzrost ilości glikogenu w komórkach nabłonka pochwy,
przesunięcie pH wewnętrznego środowiska pochwy w kierunku zasadowym - co sprzyja rozwojowi
drożdżaków i przekształcenia się ich w organizm grzyba.
W ostatnich latach obserwowany jest znaczny wzrost liczby zachorowań u kobiet i przyjmuje się, że
obecnie co czwarte zakażenie narządów płciowych jest spowodowane zakażeniem grzybiczym.
Najwięcej zachorowań notuje się wśród kobiet między 16 a 30 rokiem życia. Zdecydowanie
najczęściej grzybica dotyka kobiety – 60% wszystkich zachorowań, w znacznie mniejszym stopniu
mężczyzn - 20% oraz dziewczynki i chłopców (razem) - 20%.
Do niedawna uważano, że drożdżaki stanowią część naturalnej fizjologicznej mikroflory pochwy i
dopiero ich nadmierny rozwój powoduje wystąpienie schorzenia. Ich obecność w pochwie stwierdza
się u 10 - 40% kobiet. Obecnie naukowcy twierdzą, że obecność komórek grzyba (drożdżaków) może
świadczyć o potencjalnej możliwości zakażenia, a ich obecność jest na tyle groźna, że wymaga
profilaktycznego stosowania pałeczek kwasu mlekowego aplikowanych dopochwowo.
Wpływ odmienności regulacji hormonalnej płci na częstotliwość zachorowań grzybiczych
Amerykańscy lekarze w latach 80 ubiegłego wieku zauważyli różnicę częstości występowania
zakażenia grzybiczego między kobietami i mężczyznami i powiązali ten fakt z odmiennością regulacji
hormonalnej płci Większą zachorowalność wśród kobiet należy rozpatrywać w kilku różnych
aspektach i zastanowić się nad tego przyczyną. Czy ma to związek z nadużywaniem przez nie
antybiotyków? Niepotwierdzone dowody sugerują, że w istocie tak nie jest. Otóż kobiety bardziej
unikają antybiotyków niż mężczyźni, zdając sobie z tego sprawę, że po ich zażyciu może pojawić się
grzybica pochwy.
Podstawowej przyczyny infekcji należy szukać we wzajemnej relacji jaka zachodzi między
hormonami płciowymi w fazie cyklu miesięcznego, czego odzwierciedleniem są zmiany fizyczne,
jakie zachodzą w organizmie kobiety w czasie jego trwania. Wzajemna równowaga między
estrogenem a progesteronem ma podstawowe znaczenie w utrzymaniu równowagi hormonalnej i
stabilizacji wewnętrznej organizmu kobiety. Czynnikiem zabezpieczającym przed rozwojem grzybicy
jest fizjologicznie wysoka kwasowość pochwy, która w prawidłowych warunkach wynosi pH 3,5 -
29
4,5. Taka kwasowość uniemożliwia rozwój mikroorganizmów chorobotwórczych, bowiem większość
z nich zaczyna rozmnażać się przy pH ponad 4,0; rzęsistki przy pH 5 - 6; zaś drożdżaki i pałeczki
Escherichia Coli dopiero przy pH 5,8 - 7,8.
Wewnętrzna kwasowość pochwy jest utrzymywana na stałym poziomie przez pałeczki kwasu
mlekowego Lactobacillus acidophilus, stanowiące jej naturalną florę bakteryjną. Do swojego
rozmnażanie potrzebują glikogenu zmagazynowanego w komórkach nabłonka pochwy. Końcowym
produktem ich przemiany materii jest wydzielany kwas mlekowy utrzymujący wewnętrzne kwaśne pH
środowiska wewnętrznego pochwy na stabilnym poziomie. W drugiej fazie cyklu miesięcznego, aż do
pojawienia się menstruacji, wzrasta poziom hormonu – progesteronu, który zwiększa zasoby
glikogenu w komórkach nabłonka pochwy. Jedna cząsteczka glikogenu składa się z pięciu cząsteczek
glukozy, a ta jest materiałem energetycznym dla rozmnażających się bakterii kwasu mlekowego. Wraz
ze wzrostem ich ilości, wzrasta ilość produkowanego przez nie kwasu mlekowego, dzięki czemu
wzrasta kwasowość pochwy, stanowiąc naturalną barierę ochronna przed infekcjami bakteryjnymi w
okresie menstruacji. W przypadku rozwoju infekcji grzybiczej, glikogen zmagazynowany w nabłonku
pochwy wykorzystują do swojego rozwoju przede wszystkim komórki grzyba (drożdżaki), a nie
pałeczki kwasu mlekowego. W związku z tym wielokrotnie zaobserwowałem u kobiet w drugiej fazie
cyklu miesięcznego, i tuż przed menstruacją, nasilenie objawów chorobowych związanych z
zakażeniem grzybiczym.
Należy wziąć też pod uwagę możliwość wystąpienia infekcji grzybiczej, jako wynik leczenia infekcji
antybiotykiem przeciwbakteryjnym, gdyż ujemnym skutkiem jego działania może być zniszczenie
naturalnej flory bakteryjnej jelit i pochwy. Zmniejszona liczba pałeczek bakterii Lactobacillus
acidophilus nie jest w stanie wyprodukować wystarczającej ilości kwasu mlekowego, i z tego powodu
kwasowość pochwy zmienia się w kierunku zasadowym, co sprzyja rozwojowi infekcji grzybiczej.
Czynniki sprzyjające zakażeniu grzybiczemu narządów rodnych
Niezwykle ważną rolę we wzroście liczby zachorowań na grzybicę odgrywa też spadek odporności
swoistej organizmu – humoralnej i komórkowej.
Czynniki upośledzające odporność ogólną:











ciąża -10% zachorowań w I trymestrze, 25 – 55% w II trymestrze,
doustne hormonalne środki antykoncepcyjne,
preparaty hormonalne stosowane w okresie przekwitania,
dieta wysokowęglowodanowa,
cukrzyca, otyłość, zaburzenia tolerancji glukozy,
zażywanie antybiotyków,
niedoczynność tarczycy, nadnerczy i przytarczyc,
niedożywienie i niedokrwistość,
niektóre nowotwory złośliwe (zwłaszcza z grupy białaczek),
leczenie hormonalne, kortykoterapia i immunosupresja,
współistniejące zakażenie rzęsistkiem pochwowym, bakteriami tlenowymi lub beztlenowymi,
wirusami typu - Herpes simplex (wirus opryszczki).
Czynniki upośledzające odporność miejscową:


otarcia i urazy powodujące przerwanie ciągłości błon śluzowych i naskórka,
częste kontakty seksualne z zakażonym partnerem,
30



przegrzanie i nadmierna wilgotność w okolicy narządów moczowo-płciowych, do której
dochodzi najczęściej z powodu noszenia bielizny osobistej wykonanej z włókien
syntetycznych,
brak higieny osobistej,
wkładka domaciczna.
Wargi sromowe u kobiet, które rodziły, nie chronią już szczelnie wejścia do pochwy. Skutkiem tego
rozwój pałeczek kwasu mlekowego może ulec zahamowaniu i spowodować to, że kwasowość
wewnętrzna pochwy zmieni się w kierunku zasadowym, co ułatwi inwazję bakteriom
chorobotwórczym oraz będzie sprzyjać zakażeniom grzybiczym.
Zakażenie grzybem Candida narządu rodnego kobiety otwiera wrota zakażeniom bakteryjnym. Dr.
Josef Jonas twierdzi, iż błona śluzowa kobiecych narządów rodnych zainfekowana komórkami grzyba,
staje się nadwrażliwa i reaguje zapaleniem już po implantacji 5 komórek gronkowca, podczas kiedy
zdrowa śluzówka nie wykaże zapalenia nawet po implantacji miliona ich komórek.
Podział kliniczny grzybic pochwy
1. Ostra (rzekomobłoniasta lub rumieniowa) grzybica pochwy.
2. Przewlekła nawracająca grzybica pochwy.
3. Wtórna przewlekła grzybica pochwy.
Objawy choroby
Stopień nasilenia objawów choroby jest wynikiem interakcji jaka zachodzi między organizmem
gospodarza a komórkami grzyba. U około 30% kobiet zakażeniu nie towarzyszą objawy stanu
zapalnego lub są tak dyskretnie wyrażone, że nie skłaniają do wizyty u lekarza i podjęcia leczenia.
Zakażone kobiety odczuwają jedynie lekki świąd w okolicy ujścia zewnętrznego pochwy, zwłaszcza
przed miesiączką i nieświadome zagrożenia stanowić mogą źródło zakażenia dla swojego partnera.
Schorzenie często ma przebieg ostry, dając nasilone i przykre objawy, ale może też mieć przebieg
podostry lub przewlekły i nawrotowy z okresami poprawy i pogorszenia. Objawy grzybicy zwykle
rozwijają się szybko i gwałtownie, czemu towarzyszy ból, świąd i pieczenie w obrębie pochwy, które
często nasilają się po stosunku płciowym. Błony śluzowe pochwy i sromu są obrzęknięte i
zaczerwienione, a na ścianach pochwy zwykle widoczne są punktowe, rozsiane białe serowate naloty.
Równocześnie pojawiają się piekące, gęste i serowate upławy przypominające ścięte mleko, lub
rzadkie i wodniste. Objawom tym towarzyszy ból i pieczenie przy oddawaniu moczu oraz ból podczas
stosunków płciowych. Zakażenie przechodzi często ze śluzówek na skórę warg sromowych, uda,
krocze, pępek, pachwiny, okolice podsutkowe oraz przestrzeń międzypośladkową wywołując obrzęk
tkanek i nieprzyjemne objawy pieczenia i świądu. Ma zwykle charakter typowego wyprzenia
grzybiczego, często z krostkowymi wykwitami na obrzeżach stanu zapalnego. Oprócz pochwy
zaatakowane chorobą mogą być również: szyjka macicy, gruczoł przedsionkowy, pęcherz i cewka
moczowa. Przewlekająca się grzybica sprzyja powstaniu nadżerki szyjki macicy i pochwy, niosące
zagrożenie rozwojem komórek nowotworowych.
Nierzadko pierwotnym źródłem choroby jest zakażone jelito grube, a objawy grzybicy pochwy są
jedynie wynikiem przerastania strzępkami grzybni narządu rodnego. Uważam, to za jedną z przyczyn
braku skuteczności leczenia nawrotowych zakażeń grzybiczych pochwy. Podobne zjawisko występuje
również w przypadku zapalenia pęcherza moczowego, kiedy strzępki grzybni przerastają jego ścianę
ze strony pochwy lub jelita grubego, wywołując stan zapalny i dolegliwości bólowe. Zatem
likwidowanie objawów zapalenia pochwy preparatami przeciwgrzybiczymi działającymi miejscowo
jest z tego powodu często nieskuteczne, przynosząc jedynie krótkotrwałą ulgę.
Uwagi dotyczące leczenia
31
Leczenie grzybiczych zakażeń narządu rodnego wymaga dobrej znajomości i zrozumienia
patofizjologii poszczególnych objawów. Istotne jest zwłaszcza zebranie dokładnego wywiadu przed
wdrożeniem jakiegokolwiek postępowania terapeutycznego. Często jedynym dowodem istnienia
grzybicy pochwy u kobiety jest wystąpienie tej infekcji u partnera seksualnego. W terapii grzybicy
narządów płciowych powinno się leczyć jednocześnie obydwoje partnerów, bez względu na to, który z
nich zachorował pierwszy i jakie było źródło zakażenia. Lekarz powinien zawsze brać pod uwagę
możliwość nakładania się schorzeń, które dają podobne objawy. Przed podjęciem terapii powinien
wykluczyć nierzeżączkowe zakażenie bakteryjne, rzęsistkowicę, rzeżączkę, opryszczkę czy kłykciny
kończyste.
Grzybice są groźne, uciążliwe i trudno poddają się stosowanemu leczeniu. Mają tendencję do
nawrotów i przechodzenia w stan przewlekły. Używanie do higieny intymnej dobrych środków
myjących o kwaśnym pH, łagodzi objawy związane z zakażeniem grzybiczym, pomaga w ich leczeniu
oraz zapobiega dalszemu rozwojowi infekcji grzybiczej poprzez utrzymanie kwaśnego pH tej okolicy.
Zwykłe mydło nie ma tych właściwości, ponieważ ma odczyn zasadowy. Duże znaczenie w
profilaktyce ma również noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny.
Uważam, że podstawowym warunkiem rozpoczęcia leczenia grzybicy u kobiety jest rezygnacja z
hormonalnych preparatów antykoncepcyjnych oraz syntetycznych hormonów stosowanych w okresie
przedmenopauzalnym i w menopauzie. Alternatywą dla chemicznych preparatów hormonalnych mogą
być leki homeopatyczne.
Grzybicze zakażenia narządów płciowych u mężczyzn
Do wystąpienia zakażenia grzybiczego narządów płciowych u mężczyzn dochodzi podczas stosunku
płciowego z zakażoną partnerką. Skłonni do zakażenia są mężczyźni chorujący na cukrzycę oraz
stosujący przewlekłą antybiotykoterapię. W wielu wypadkach zakażenie nie daje jakichkolwiek
dolegliwości, jednak mężczyźni stają się nosicielami drożdżaka Candida (komórek grzyba), który
zakaża gruczoł prostaty, skórę narządów płciowych i napletka. Podczas stosunku płciowego i
ejekulacji, kontakt z zakażonym nasieniem, mężczyzny może spowodować zarażenia partnerki. Inną
przyczyna infekcji może być tylko bezpośredni kontakt fizyczny z zakażonym partnerem i sprzyjają
temu mikrourazy błon śluzowych czy skóry.
Typowymi objawami zakażenia grzybem Candida są białe naloty na żołędzi, połączone ze świądem
oraz nieprzyjemnym pieczeniem, zaczerwienienie skóry prącia, śluzówki żołędzi i napletka. Pojawić
się też mogą rumieniowo - złuszczające ogniska stanu zapalnego, nadżerki, wykwity satelitarne na
obwodzie zaczerwienienia. W związku ze stanem zapalnym istnieje możliwość pojawienia się stulejki.
U wielu mężczyzn, zakażenie prostaty wywołuje jej stan zapalny, powiększenie i przykre dolegliwości
bólowe pod postacią bolesnego parcia na mocz, częstego oddawania moczu, pieczenia w cewce
moczowej podczas oddawania moczu oraz bólu podczas ejekulacji.
Diagnostyka laboratoryjna grzybic – dla obu płci
Diagnostyka laboratoryjna jest jednakowa o kobiet i mężczyzn i polega na:
 Wykonaniu preparatu bezpośredniego, z wydzieliny pobranej ze zmiany zapalnej. W badaniu
mikroskopowym w 50 - 70% przypadków stwierdza się obecność strzępków grzybni lub pączkujące
komórki drożdżaków.
 Hodowli na podłożu Saboraud’a (24 - 48 godzin).
 W przypadku trudności w określeniu rodzaju infekującego grzyba, stosuje się specjalistyczne testy
diagnostyczne. Zakażenie grzybicze przyczyną bezpłodności
Bardzo często infekcja grzybicza jest przyczyną bezpłodności zarówno kobiet, jak i mężczyzn. W
wielu przypadkach jest także przyczyną poronień i problemów z donoszeniem ciąży. W korzystnych
dla siebie warunkach grzyb wytwarza żeński hormon płciowy 17-beta-estradiol. Skutkiem jego
32
działania na organizm jest nadmierny rozwój piersi u dziewczynek, zaburzenia cyklu menstruacyjnego
u kobiet. Obserwuje się też u kobiet wzrost ilości wydzielanej prolaktyny - hormonu produkowanego
przez przedni płat przysadki mózgowej utrzymujący funkcjonowanie ciałka żółtego jajnika oraz
zapoczątkowujący i podtrzymujący laktację. U mężczyzn obserwuje się spadek ilości i żywotności
plemników w nasieniu oraz ginekomastię - rozrost tkanki gruczołowej piersi.
Zespół APICH
( ang. Immune - Dysregulation Polyendocrinopathy Autoimmune Candidosis Hypersensitivity).
Informacje o tym schorzeniu zaczerpnąłem z artykułu - ,,Article from the Candida”, zamieszczonego
w Digest July 2000. Zespól ten został wykryty i opisany w USA w 1980 roku jako zaburzenie
wewnątrzwydzielnicze gruczołów dokrewnych w zakażeniu grzybem Candida. Występuje częściej u
kobiet i związany jest z niewydolnością wydzielania hormonów przez jajniki, tarczycę i nadnercza.
Candida atakuje bezpośrednio system immunologiczny oraz wewnątrzwydzielniczy prowadząc do
znacznego zaburzenia wszystkich funkcji organizmu. Zaburzenia wydzielania kortykosterydów przez
nadnercza, sprzyjają rozwojowi astmy oskrzelowej. Niska temperatura ciała charakterystyczna dla
infekcji grzybiczej, przy normalnym wydzielaniu hormonów przez tarczycę, jest również wynikiem
zaburzenia wydzielania hormonów przez nadnercza.
Za równowagę hormonalną cyklu miesięcznego kobiet odpowiadają dwa hormony – w pierwszej fazie
cyklu dominującym hormonem jest estrogen produkowany przez jajniki, nadnercza, komórki tuczne i
w jelita, a w drugiej po okresie jajeczkowania progesteron wytwarzany przez ciałko żółte jajnika. Jako
następstwo infekcji grzybiczej jest możliwa blokada receptorów estrogenowych tkanek i obniżenie ich
wrażliwości na oddziaływanie tego hormonu. W mechanizm tej reakcji mogą wchodzić i inne czynniki
jakimi są kortykosterydy, amalgamat rtęci używany w stomatologii, substancje chemiczne używane w
gospodarstwie domowym. Zablokowane receptory estrogenowe są przyczyną względnej dominacji
progesteronu, którego nadmiar sprzyja rozwojowi grzybicy, a infekcja pogłębia istniejące już
zaburzenia.
Alergie i ich związek z zakażeniami grzybem Candida
Alergie na pleśnie czy inne grzyby mają ścisły związek z infekcją grzybiczą, ze względu na krzyżowe
reakcje alergiczne. Zjawisko to wynika z podobieństwa budowy chemicznej struktury organicznej
jednych i drugich. Grzyby stanowią jedną z podstawowych grup alergenów inhalacyjnych. Niewielkie
rozmiary zarodników grzybów, nie przekraczające najczęściej 10 mikronów, pozwalają na głęboką
penetrację układu oddechowego.
Organizm broniąc się przed inwazją grzyba wytwarza swoiste przeciwciała klasy IGE, a odpowiedzią
organizmu na kontakt z zarodnikami pleśni innych grzybów zawartych w powietrzu i otoczeniu jest
reakcja alergiczna, która swoją symptomatologią przypomina pyłkowicę. Dominującym objawem tej
choroby jest blokada i obrzęk przewodów nosowych, czemu towarzyszą objawy ze strony oczu –
łzawienia i przekrwienia spojówek. Bezpośredni kontakt skóry z komórkami pleśni owocuje
pojawieniem się wysypek skórnych. Niekiedy reakcja organizmu jest niezwykle burzliwa i silna
prowadząc do obrzęku błony śluzowej oskrzeli, oskrzelików i pęcherzyków płucnych, a nawet objawić
się może napadem astmy oskrzelowej. Większość osób wykazujących nadwrażliwość na tą grupę
alergenów inhalacyjnych prezentuje objawy całoroczne, z okresami sezonowych zaostrzeń.
Dawniej sądzono, że alergiczne zmiany zapalne błony śluzowej przewodu pokarmowego były
pierwotne, a rozwój zakażenia grzybiczego przewodu pokarmowego zjawiskiem wtórnym. Obecnie
sądzi się inaczej. U wielu osób wyleczonych z grzybicy antybiotykami przeciwgrzybicznymi objawy
alergii i wysoki poziom przeciwciał utrzymują się nadal i zjawisko to wynika z krzyżowej reakcji
alergicznej na zarodniki grzybów pleśniowych. Udokumentowano znaczenie przeciwciał klasy IgE w
obronie przeciw zakażeniu grzybiczemu. Zaobserwowano, że u osób chorujących na grzybicę
ogólnoustrojową, ilość przeciwciał IgE Candida zwiększa się prawie o 2000% w stosunku do normy, a
33
u pacjentek z zakażeniem grzybiczym pochwy średni wzrost zwiększa się o 1000%.
Obserwacje te zaowocowały stwierdzeniem:
 Przeciwciała IgE odgrywają znaczącą rolę w obronie organizmu przed infekcją grzybem Candida,
 Osoby z niedoborem przeciwciał IgE Candida, mogą mieć mniejszą możliwość obrony przed
zakażeniem,
 W przypadkach zakażenia grzybem Candida, wzrasta ogólna ilość przeciwciał klasy IgE nie tylko w
stosunku do Candida, co sugeruje, że następuje wzrost ogólnej odczynowości organizmu.
Po rozpoznaniu u pacjenta jakichkolwiek objawów alergii, przewlekłych chorób oskrzeli, astmy
oskrzelowej, zlecam wykonanie badań diagnostycznych mających na celu potwierdzenie lub
wykluczenie infekcji grzybiczej. Należy wykonać posiew mikologiczny kału na grzyby, wymazy
bakteriologiczne z nosa i gardła w kierunku gronkowca i paciorkowca, badanie kału na obecność
pasożytów oraz wykonanie próby plasterkowej mającej na celu wykrycie jaj owsików. Posiew kału na
grzyby jest badaniem ilościowym, gdzie maksymalny wynik oznacza się czterema plusami lub w
sposób opisowy - brak wzrostu, wzrost - mierny, średnio obfity i obfity.
AIDS - problem grzybicy
(ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome – zespół nabytego niedoboru odporności) Jest to choroba
zakaźna charakteryzująca się załamaniem układu odpornościowego, wywołana przez ludzki wirus
niedoboru odporności - HIV. Pojęcia AIDS i HIV nie są równoważne. AIDS należy rozumieć jako
końcowe stadium zakażenia HIV, charakteryzujące się występowaniem trudnych do leczenia zakażeń
oportunistycznych, w tym drożdżaków. Grzybica jest schorzeniem powszechnie spotykanym u ludzi
zakażonych wirusem HIV, przebiega ciężko, ma tendencją do nawrotów i często jest przyczyną ich
śmierci. Zakażeniem może być objęta błona śluzowej jamy ustnej, przełyku i dalszych odcinku
przewodu pokarmowego, dróg oddechowych – w tym pęcherzyków płucnych, skóry i paznokci,
narządów rodnych oraz tkanek innych narządów wewnętrznych.
Grzybice u dzieci
Grzybice zewnętrzne
Pleśniawki (soor)
Jest to ostre zapalenie jamy ustnej, które powinno być zakwalikowane do grzybic wewnętrznych.
Zmiany przeważnie pojawiające się u noworodków zakażonych podczas porodu grzybami Candida,
pochodzącymi z narządów rodnych matki. Pierwsze objawy choroby pojawiają się dopiero po kilku
dniach od zakażenia i zajmują podniebienie, policzki, dziąsła i język. W obrębie błony śluzowej jamy
ustnej, gardła i na języku pojawiają się białoszare i powierzchowne naloty przypominające zsiadłe
mleko. W cięższych przypadkach zmiany mogą przechodzić na przełyk utrudniając połykanie,
powodować chrypkę, a nawet na oskrzela utrudniając oddychanie. Pieluszkowe zapalenie skóry
Jest postacią zapalenia skóry spowodowaną jej podrażnieniem, które często ulega wtórnemu
zainfekowaniu - najczęściej grzybem Candida albicans.
GRZYBICE OGÓLNOUSTROJOWE U DZIECI
Inwazyjna postać grzybicy u noworodków
Inwazyjna postać grzybicy u noworodków jest bardzo poważną chorobą i przyczyną stanów
septycznych obarczonych wysoką śmiertelnością. Szczególnie niebezpieczna dla wcześniaków jest
infekcja grzybem patogennym Candida albicans serotyp B, występujące jako zakażenie szpitalne.
Zakażenia mogą doprowadzić do grzybicy ogólnoustrojowej i zgonów w kilka dni po porodzie,
podobnie jak to ma miejsce w przypadku np. zakażenia wirusem HIV. Formy inwazyjne wykazują
dużą aktywność wydalania enzymów proteaz, lipaz i innych.
34
W roku 1984 opisano w literaturze angielskiej pierwszych 26 przypadków sepsy noworodków
spowodowanej drożdżakami (komórkami grzyba), gdzie śmiertelności wyniosła 28,1%. Częstotliwość
inwazyjnej grzybicy u noworodków z grupy zwiększonego ryzyka wynosi 1,6 – 4,5 %. U
noworodków urodzonych z niską wagą urodzeniową, do sepsy spowodowanej drożdżakami dochodzi
w 9% przypadków wszystkich infekcji krwiopochodnych. Noworodki, zwłaszcza urodzone przed
terminem i z niską masą urodzeniową, są szczególnie narażone na wystąpienie uogólnionego
zakażenia powikłanego wstrząsem septycznym. U noworodków donoszonych posocznica pojawia się
z częstością 1:1000, u wcześniaków 1:250, a u noworodków ze skrajnie niską masą urodzeniową
występuje w 1:30 przypadków. W zależności od czasu wystąpienia pierwszych jej objawów
wyróżniamy posocznicę wczesną, pojawiającą się zwykle w 1 - 5 dobie życia oraz późną pojawiającą
się po upływie piątej doby. Najczęstszą przyczyną posocznicy wczesnej jest infekcja dziecka podczas
przechodzenia przez kanał rodny. Noworodki przedwcześnie urodzone, a szczególnie z niską wagą
urodzeniową, wymagają stosowania inwazyjnych metod diagnostycznych i intensywnej opieki
medycznej, co zwiększa ryzyko infekcji wywołanych przez grzyby Candida. Dodatkowo niedojrzałość
systemu odpornościowego (szczególnie limfocytów T, makrofagów w tkance płuc) usposabia te dzieci
do infekcji.
Grzybica Candida aż w 75% opisywanych przez angielskich lekarzy przypadków obejmowała dwa lub
więcej narządy wewnętrzne, a procesem chorobowym objęte były najczęściej nerki, opony mózgowordzeniowe, serce, gałki oczne, kości i szpik kostny. O ile dochodziło do zajęcia tylko jednego narządu,
to najczęstszymi przypadkami były ogniskowe zapalenia kości, zapalenie opon mózgowo –
rdzeniowych oraz grzybica nerek. Ponieważ z roku na rok wzrasta ilość dzieci przedwcześnie
urodzonych, ryzyko zachorowania na grzybicę jest coraz większe.
Obraz rozwoju posocznicy u noworodka zakażonego drożdżakiem niczym nie różni się od bakteryjnej.
Dominującymi objawami są skoki temperatury, niskie ciśnienie tętnicze krwi, zaburzenia oddychania i
bezdechy, oddychanie o torze brzusznym, smoliste stolce oraz nietolerancja węglowodanów. W
przypadku wystąpienia objawów sepsy u noworodka, należy zawsze rozważać możliwość infekcji
wywołanej przez Candida.
W okresie życia płodowego dziecko ulega zakażeniu w łonie chorej matki, najczęściej w ostatnim
trymestrze ciąży. Zakażenia te nie są na szczęście zbyt częste. Wrotami tego typu zakażenia może być
pochwa, zaś sprzyja mu przedwczesne uszkodzenie błon płodowych, wcześniactwo oraz
wewnątrzmaciczne środki antykoncepcyjne. Zarażona matka przekazuje nienarodzonemu jeszcze
dziecku zarodniki (komórki drożdżaka) grzyba Candida. Istnieją przypuszczenia, że trakcie rozwoju
płodowego system immunologiczny dziecka rozpoznaje komórki drożdżaka jako swoją własną tkankę
i stąd po porodzie system odporności nie reaguje na jego ekspansję.
Grzybica u dzieci donoszonych i urodzonych o czasie
U dzieci urodzonych o czasie i z normalną wagą, sygnałem alarmowym zakażenia są tzw. atopowe
(niewiadomego pochodzenia) zapalenia skóry oraz pleśniawki w jamie ustnej. Ściana jelit małego
dziecka jest niedojrzała biologicznie, a tym samym nieszczelna. Fizjologicznie umożliwia przenikanie
przeciwciał zawartych w mleku matki do organizmu dziecka i jest na tyle szczelna, że chroni jego
organizm przed patogenami. Ochrona ta może okazać się jednak niewystarczająca przed rozwojem się
gzybicy Candida.
Noworodek niekiedy ulega nim zakażeniu w łonie matki, ale najczęściej do infekcji dochodzi w czasie
porodu. Objawy jakie zauważa się, są w początkowym okresie łagodne i najczęściej związane z
obecnością pleśniawek w obrębie jamy ustnej. W późniejszym okresie obserwuje się słabszy przyrost
masy ciała, wzdęcia, kolki jelitowe, częstsze oddawanie cuchnących stolców. Na skórze pojawiają się
wykwity krostkowie i grudkowe, wyprzenia zapalne w obrębie pachwin, zaczerwienienie i
podrażnienie skóry w okolicy odbytu. Rodzice zaniepokojeni są stanem psychicznym swoich dzieci rozdrażnieniem, niepokojem, trudnością w zasypianiu i częstym wybudzaniem się ze snu. Spada
odporność organizmu dzieci podatne są na infekcje bakteryjne i wirusowe. Podawanie antybiotyku z
powodu wystąpienia tych zakażeń, zaostrza wymienione wyżej objawy.
35
Po wprowadzeniu do diety mleka krowiego czy innego obcogatunkowego białka, pojawić się może
skumulowana reakcja alergiczna organizmu na to białko oraz na substancje organiczne zawarte w
grzybni Candida (i jego zarodnikach), który zainfekował organizm. Do jej uaktywnienia przyczynia
się stan zapalny wywołany zakażeniem i związany z tym wzrost przepuszczalności błony śluzowej
jelit dla związków organicznych mających charakter alergenów. Objawy alergii związane z tym
stanem nazywane są atopowym zapaleniem skóry (niewiadomego pochodzenia), pokrzywką, stanem
skurczowym mięśniówki oskrzeli, obturacyjnym zapaleniem oskrzeli (oskrzela zablokowane dużą
ilością lepkiej śluzowej wydzieliny). Język jest najczęściej obłożony białym nalotem, może pojawić
się świąd i zaczerwienienie w okolicy odbytu, oraz możliwość pojawienia się odczynów alergicznych
na składniki organiczne i nieorganiczne, w tym dym tytoniowy.
Grzybicze zakażenia układu moczowego u noworodków i niemowląt
Grzybicze zakażenia układu moczowego zagrażające życiu, występują najczęściej u noworodków i
niemowląt w przypadku wcześniactwa oraz urodzonych z niską wagą urodzeniową. Ich pojawieniu się
sprzyja stosowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania, cewników naczyniowych, cewników
założonych na stałe do pęcherza moczowego, przedłużona intubacja, żywienie pozajelitowe.
Trudności w diagnostyce tych chorób wynikają z braku charakterystycznych objawów w badaniach
obrazowych. Skąpomocz lub zatrzymanie moczu mogą być pierwszymi objawami rozwoju zakażenia
grzybiczego w obrębie nerek.
Grzybicze zakażenia układu moczowego (jako zakażenia narządowe), zalicza się do grupy grzybic
głębokich. Może być egzogenne - rozwijające się w wyniku zakażenia grzybami z zewnątrz przez
założony na stałe cewnik moczowy i endogenne (krwiopochodne) - wywoływane przez drożdżaki
saprofityczne przybierające formę inwazyjną.
Niewątpliwym dowodem zakażenia jest stwierdzenie w materiale pobranym od pacjenta obecności
komórek drożdżaka.
Autyzm u dzieci
Wiadomości na temat rozpoznania autyzmu u dzieci
Problem autyzmu występującego u dzieci staje się coraz bardziej powszechny. Ostatnie statystyki
mówią, że tzw. spektrum autyzmu (zespół objawów, na podstawie których rozpoznaje się chorobę)
jest wykrywane już u co 166 dziecka. Zaburzenie to staje się poważnym problemem społecznym.
Szacuje się, że autyzmem w Polsce dotkniętych jest około 50 tysięcy osób, w tym około 10 tysięcy
dzieci. Statystyka ta wydaje się być zaniżona z powodu niewykrytych i niezdiagnozowanych
przypadków tej choroby.
W Polsce nie ma żadnej instytucji medycznej zajmującej się kompleksowym leczeniem medycznym
dzieci z autyzmem. Prócz psychiatrów, którzy zajmują się głównie kwestią zaburzeń behawioralnych,
dzieci najczęściej leczone są przez lekarzy pediatrów, zwykle objawowo. Większość lekarzy nie ma
wystarczającej wiedzy na temat zaburzeń autystycznych, a często nawet podstawowej wiedzy o tej
chorobie. Zdarza się, że lekarze pierwszego kontaktu nie potrafią rozpoznać autyzmu u dzieci, które
zdradzają wszystkie objawy tej choroby. Część dzieci trafia do alergologów, a w przypadku
nasilonych problemów trawiennych - do gastroenterologów. Specjalistyczne badania biochemiczne nie
są w Polsce dostępne, zaś niezbędne laboratoryjne badania krwi są niechętnie zlecane przez lekarzy
rodzinnych z powodu ograniczeń finansowych oraz braku wiedzy na temat ewentualnych anomalii
biochemicznych typowych dla tego schorzenia.
Wielu zdesperowanych rodziców szuka pomocy u lekarzy zajmujących się medycyną
niekonwencjonalną, tzn. lekarzy biochemików zajmujących się wykonywaniem i interpretacją
wyników badań analizy pierwiastkowej włosów, badań biorezonansowych, dietetyków, trudniących
się ziołolecznictwem, homeopatów itp.
Przyczyny rozwoju autyzmu u dzieci
36
Wydaje się prawdopodobne, że znaczna liczba dzieci, u których stwierdzono autyzm, padła ofiarą
infekcji grzybiczej. Według amerykańskich danych przyczyną rozwoju autyzmu u około 5 - 10 %
dzieci była infekcja grzybem Candida albicans, a do rozwoju tego zakażenia przyczyniło się obniżenie
odporności organizmu spowodowane infekcją bakteryjną leczoną antybiotykiem lub innymi
preparatami farmaceutycznymi, narażenie na promienie roentgena w diagnostyce radiologicznej lub
kontakt z substancjami toksycznymi. Aktualny stan wiedzy nie pozwala jednoznacznie określić, czy w
znanych przypadkach grzybica była pierwotną i jedyną przyczyną autyzmu. W przypadku rozpoznania
tej choroby należy rozpocząć leczenie pod kontrolą doświadczonego lekarza.
Uważam, że gdyby zakażenie było wcześnie wykryte i podjęte byłyby działania lecznicze, symptomy
tej choroby można byłoby ograniczyć w znacznym stopniu. Istnieje wiele dowodów na to, że grzyb
Candida może spowodować autyzm i zaostrzyć wiele problemów zdrowotnych, zwłaszcza u tych
osób, u których choroba pojawiła się późno. Nie wyleczona grzybica u matki, która uległa zakażeniu
przed zajściem w ciążę lub w jej trakcie, może być podstawową przyczyną rozwoju autyzmu u nowo
narodzonego dziecka. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że przyczyną wystąpienia objawów tej
choroby mogą to być objawy skumulowania w organizmie dziecka toksyn przyswojonych w okresie
życia płodowego od zakażonej matki oraz wyprodukowanych przez grzyba w swoim organizmie
Spotykam się z opinią o podatności genetycznej zachorowania na tę chorobę wiążącą się z dysfunkcją
białka metalotioneiny (MT), odpowiedzialnego za utrzymanie prawidłowej gospodarki miedzią i
cynkiem, która jest zaburzona u większości chorych. MT jest białkiem o niewielkiej masie
cząsteczkowej (6000-7000 Da) i dużej zawartości siarki. Występuje w wątrobie, nerkach i szpiku
kostnym, gdzie jest odpowiedzialna za kumulowanie niezbędnych pierwiastków śladowych, głównie
cynku i miedzi, które w zależności od potrzeb włącza i wyłącza z metabolizmu. W warunkach
fizjologicznych kompleksy metalotioneiny ulegają rozpadowi, uwalniając jony metali niezbędnych dla
tworzenia metaloenzymów, jak dysmutaza ponadtlenkowa i transferaza glutationowa. Oba te enzymy
biorą udział w neutralizowaniu i wydalaniu wolnych rodników z krwinek czerwonych. Niestety MT
gromadzi w narządach wewnętrznych toksyczne jony metali ciężkich np. kadmu, rtęci, ołowiu, a ich
obecność ma negatywny wpływ na biochemiczne funkcjonowanie całego organizmu. Niestety, funkcje
metaboliczne metalotioneiny w organizmie nie zostały jeszcze do końca zbadane i nie wiadomo
dokładnie, jaki mają wpływ na ogólną gospodarkę metalami. Poznanie właściwości MT może być
zatem bardzo przydatne w medycynie.
Wiele dzieci z autyzmem wykazuje objawy zatrucia metalami ciężkimi, a szczególnie rtęcią i są nimi
zaburzenia mowy i jej rozumienia, zaburzenia słuchu, nadwrażliwość na dźwięki i dotyk, zaburzenia
myślenia, niepokój i drętwienie ciała. Wzrost ilości zachorowań na autyzm, może być związany z
leczeniem stomatologicznym. Wypełnienia ubytków zębów u dzieci wykonuje się często
amalgamatem - związkiem rtęci. Niektórzy uważają, że źródłem rtęci w organizmie są szczepionki, ale
nie zostało to naukowo udowodnione. Istnieją testy na określenie zawartości rtęci w organizmie, takie
jak badanie krwi i analiza pierwiastkowa włosów. Należy jednak pamiętać, że w wypadku dzieci
autystycznych, pojawienie się symptomów choroby może nie wynikać z długotrwałej ekspozycję na
rtęć, ale z wadliwego funkcjonowania metalotioneiny. Przypuszcza się, że rtęć w wieku niemowlęcym
wiąże się mocno z tkankami organów wewnętrznych, głównie mózgu i jako taka nie jest wykrywalna
przez analizę krwi i włosów. Wysoki poziom ołowiu, miedzi, arszeniku, antymonu i aluminium może
wywoływać objawy podobne do zatrucia rtęcią.
Objawy choroby
W typowym przypadku choroby dziecko rozwija się zupełnie normalnie pod względem fizycznym i
psychicznym do 18 - 24 miesiąca życia. Pojawia się mowa, wykazuje normalny poziom
zainteresowania rodziną i otoczeniem. Następnie dochodzi do zachorowania na banalną infekcję
bakteryjną czy wirusową, którą leczy się antybiotykiem o szerokim spektrum działania. Niszczy on nie
tylko mikroby, dzięki którym doszło do rozwoju choroby, ale również bakterie zagnieżdżone w jelicie
37
grubym o dobroczynnym działaniu na organizm, jak Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium
bifidus Już w trakcie leczenia, bądź po jego zakończeniu, pojawiają się objawy przypominające
zaburzenia trawienia - bóle brzucha, wzdęcia, nudności, wymioty, gazy, przelewania w jelitach,
biegunka lub zaparcia stolca. Lekarz informuje wówczas rodziców, że są to objawy nietolerancji
antybiotyku, bądź uboczne skutki jego stosowania.
Drożdżaki bardziej inwazyjne niż bakterie, mające lepsze własności adaptacyjne do środowiska,
wypierają je krótkim czasie, i same zagnieżdżają się w obrębie jelit. W krótkim czasie zmneniają swą
formę rozmnażania na płciową, kiełkują i wytwarzając grzybnię, przekształcają się w grzyba.
Rzadko zwraca się uwagę na to, aby w trakcie antybiotykoterapii i po jej zakończeniu, włączyć do
diety jako jej uzupełnienie bakterie probiotyczne. Przyklejają się one do ścian jelit, zapobiegają
zagnieżdżeniu i rozmnażaniu się w ich obrębie drożdżaków.
Wkrótce potem pojawiają się złowieszcze zamiany. Zatrzymuje się rozwój mowy, zaczyna zanikać
zdolność mówienia i z czasem dziecko zupełnie przestaje komunikować się z otoczeniem. W ciągu
kilku najbliższych tygodni lub miesięcy dziecko przestaje reagować na bodźce zewnętrzne, traci
zainteresowanie rodzicami i otoczeniem. Zatroskani rodzice szukając pomocy u specjalistów
dowiadują się, że ich dziecko cierpi na autyzm.
Wpływ diety na stan zdrowia dziecka autystycznego
Często spotykaną dolegliwością w autyzmie jest tzw. zespół nieszczelnego jelita (cieknącego jelita).
W wyniku uszkodzenia błony śluzowej jelit przez grzybnię, przedostają się do krwiobiegu alergeny o
strukturze glikoproteidów (połączenie białka z cukrami) oraz substancje chemiczne. Odpowiedzią
organizmu na ich obecność jest reakcja alergiczna. Uważa się, że wytworzone przeciwciała
skierowane przeciwko tym antygenom, niespecyficznie uszkadzają komórki systemu odporności
organizmu. U dzieci z autyzmem występują zaburzenia w wytwarzaniu limfocytów typu T (przewaga
TH2 i niedobór TH1). Pojawiają się również przeciwciała skierowane przeciw osłonce mielinowej
komórek nerwowych mózgu i nerwów obwodowych. Często występują też zaburzenia
funkcjonowania trzustki w wydzielaniu enzymów trawiennych i związane z tym kłopoty z trawieniem
białek i tłuszczów. Z powodu niekompletnego trawienia białka, niestrawione ich drobniejsze elementy
(peptydy) wchłaniają się w jelitach i przedostają do krwiobiegu zakłócając pracę układu nerwowego.
Peptydy te mając strukturę opiatów - znane jako kazeinomorfiny , wywołują podobne reakcje
organizmu jak przy zatruciu morfiną. Podobne efekty powoduje gluten z pszenicy i innych zbóż i w
tym wypadku powstałe peptydy nazywają się glutenomorfinami.
Zaobserwowano, że dzieci, u których objawy autyzmu wystąpiły wcześnie, mogą mieć problem z
trawieniem kazeiny, a u których wystąpiły około drugiego roku życia - z glutenem. Niektóre dzieci
mogą mieć problem z trawieniem obydwu składników pokarmowych. Objawy choroby może pogłębić
niedobór w organizmie pierwiastków i witamin spowodowany ograniczeniami dietetycznymi, a także
skłonnością do wybiórczego odżywiania się i ograniczania jadłospisu do kilku potraw. Niedobory
związków mineralnych najczęściej dotyczą cynku, magnezu, selenu, chromu, oraz z witamin - C, B6,
B12, A, E i kwasu foliowego. Pierwiastki te i witaminy wchodzą w skład enzymów biorących udział
w ochronie organizmu przed działaniem wolnych rodników, neutralizujących i usuwających
substancje toksyczne.
W praktyce polecane jest stosowanie diety bezglutenowej i bezmlecznej, która jak donoszą rodzice
okazuje się przynosić pozytywne efekty w około 60% przypadków. Dowiedziono, że wyłączenie z
diety kazeiny, które stanowi 2,8% wartości wagowej mleka krowiego oraz glutenu - białka zbóż,
poprawia stan ogólny chorego oraz jego zdolności poznawcze. Początkowo efekty diety eliminującej
te składniki pokarmowe z pożywienia mogą być negatywne i objawiać się dolegliwościami, a do
typowych należą bóle żołądka, niepokój i ospałość. Doświadczenie sugeruje, że są to oznaki
wskazujące na dobrą reakcję organizmu, gdyż wywoływać ją może proces usuwania toksyn z
narządów wewnętrznych oraz ich krótkotrwała kumulacja w krwiobiegu. Po ich wydaleniu z
38
organizmu, w stosunkowo krótkim czasie poprawia się kontakt z rodzicami i otoczeniem, koordynacja
wzrokowo – ruchowa i czynności poznawcze.
Badania naukowców dotyczące metabolitów wydalanych przez organizm
Wyniki prowadzonych na świecie badań biochemicznych u osób autystycznych dotyczyły wielu
metabolitów, oznaczanych w płynie mózgowo-rdzeniowym, osoczu, moczu, a także w preparatach
pochodzących z biopsji różnych narządów. Uzyskiwane różnice w stężeniu badanych związków w
stosunku do norm biochemicznych, w różnym stopniu korelowały z obserwowanym stanem badanych.
Jaekken i Van den Berghe zaobserwowali, że autyzmowi towarzyszy ogólny niedobór w organizmie
enzymu liazy adenilobursztynianu, co związane jest z jego nadmiernym wydalaniem z moczem.
Równocześnie badacze zaobserwowali u chorych zwiększone wydalanie z moczem kwasu
moczowego. Stan taki występuje niekiedy w innych przypadkach, niezwiązanych z powyższym
blokiem metabolicznym lub innymi zaburzeniami przemiany purynowej. Również w badaniach
prowadzonych przez zespół gdańsko - poznański, stwierdzono nadmierne wydalanie kwasu
moczowego, przy wykluczeniu bloków metabolicznych przemiany puryn oraz uwzględnieniu wpływu
stosowanej diety u chorych.
Ludzie chorujący na autyzm, poddani leczeniu przeciwgrzybiczemu bardzo dobrze reagowali na leki i
uzyskiwano znaczącą poprawę w ich stanie zdrowia. Poprawiał się kontakt wzrokowy, funkcja mowy,
koncentracja uwagi. Zaobserwowano w trakcie powrotu do zdrowia znaczne zmniejszenie ilości
kwasów organicznych wydalanych z moczem oraz pogorszenie stanu zdrowia na początku kuracji.
Jest to związane z masywnym uwalnianiem się toksyn z zniszczonego organizmu grzyba i ich wpływu
na funkcje organizmu. Poprawa następuje po wydaleniu ich w naturalny sposób przez organizm.
Przyśpieszenie tempa usuwania toksyn może nastąpić w wyniku picia większej ilości wody uzyskanej
z filtra o odwróconej osmozie, bądź wody niskomineralizowanej.
Kwestionariusz Autism Research Institute z San Diego w USA, pomocny rodzicom w diagnostyce
infekcji grzybiczej
Spróbuj odpowiedzieć na następujące pytania:













Czy u dziecka w niemowlęctwie pojawiły się pleśniawki?
Czy cierpiało z powodu kolki jelitowej?
Czy wystąpił na pośladkach rumień pieluszkowy?
Czy pogorszenie stanu fizycznego i psychicznego pojawia się w dni deszczowe lub w
wilgotnych i ciemnych pomieszczeniach?
Czy pojawiła się grzybica skóry i paznokci?
Czy dziecko chorowało na pokrzywki, wysypki, odparzenia, swędzenie skóry lub występowały
inne choroby skóry?
Czy dziecko chorowało na infekcje ucha, i dróg oddechowych, które były leczone
antybiotykami?
Czy autyzm pojawił się u dziecka w niedługim czasie po kuracji antybiotykowej?
Czy dziecko miało problemy z przewodem pokarmowym – zaparciami stolca czy biegunką?
Czy u dziecka pojawiła się nadmiernie nasilona reakcja na zapachy, takie jak benzyna, farby,
środki czyszczące?
Czy dziecko ma duże łaknienie cukru i produktów spożywczych zawierających skrobię?
Czy pożywienie, którego dziecko najczęściej się domaga, zawiera duże ilości właśnie tych
składników?
Czy dziecko było narażone lub chorowało na ospę wietrzną przed prawdopodobnym
początkiem rozwoju infekcji grzybem Candida?
Jeżeli odpowiesz twierdząco na niektóre z postawionych pytań, skonsultuj się z pediatrą i poproś o
wydanie dziecku skierowania na wykonanie posiewu kału na grzyby, w celu potwierdzenia lub
39
wykluczenia infekcji wywołanej przez grzyba Candida.
Leczenie
Stosowanie odpowiedniej diety jest jednym z najważniejszych elementów leczenia autyzmu.
Wszystkie drożdżaki odżywiają się glukozą ze strawionego cukru i produktów skrobiowych. Zatem,
aby nie prowokować ich do nadmiernego rozmnażania, zachodzi konieczność zastosowania diety z
ograniczeniem ilości spożywanych węglowodanów. Należy bezwzględnie wykluczyć z niej cukier,
słodycze, miód, owoce, ciasta itp. Ze względu na specyfikę choroby poleca się całkowicie
wyeliminować z diety mleko i wszelkie jego przetwory oraz te, które zawierające gluten, a więc
produkty z pszenicy, żyta, jęczmienia i owsa. Nie zaleca się również jedzenia kiszonych ogórków i
kapusty, sera tofu -poddanych procesowi fermentacji, gdyż mogą zawierać domieszkę pleśni.
Produkty spożywcze powinny być świeże i najlepiej pochodzić z upraw ekologicznych.
Można spożywać w niewielkich ilościach kukurydzę, ryż brązowy, ryż dziki, grykę i proso. Można
jeść kurczaki, indyki, kaczki, wołowinę, cielęcinę, chudą wieprzowinę, mięso jagnięcia, mięso kozie,
królika, dziczyznę, bażanty, przepiórki, ryby, owoce morza i jaja. Dozwolone są wszystkie warzywa
za wyjątkiem takich, które zawierają dużą ilość skrobi, jak ziemniaki oraz dużą ilość cukru, jak
gotowana marchew i burak czerwony.
Leczenie autyzmu powinno także polegać na:





stosowaniu preparatów przeciwgrzybicznych pochodzenia naturalnego oraz wspomagających
usuwanie toksyn ze zniszczonego organizmu grzyba,
przywracaniu prawidłowej flory bakteryjnej jelit poprzez stosowanie prebiotyków i
probiotyków,
wzmacnianiu systemu odpornościowego organizmu,
odżywianiu komórkowym przez odpowiednią suplementację związkami mineralnymi i
witaminami.
usuwaniu z organizmu metali ciężkich.
Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi bakterii korzystnych dla naszego stanu zdrowia jest witamina B5
- kwas pantotenowy. Przeciwdziała pojawieniu się objawów neurologicznych "mgły mózgowej" oraz
zwiększa próg wrażliwości organizmu na oddziaływanie alergenów.
Łuszczyca odmianą grzybicy
Ten temat poruszono w publikacji naukowej zamieszczonej w Archiwum) Dermatologii (tom 120
kwiecień 1984) autorstwa Crutcher Nancy, M. D., Rosenberg E. William, M. D., Patricia W. Belew,
PhD, Robert B. Skineer, Jr., M. D., Eaglstein N. Fred, D. O. Uniwersytetu centrum Tenessee Nauk
Zdrowia w Connecticut, w sprawie 4 przypadków 10 - 25 letniego okresu leczenia postaci skórnej
łuszczycy, wyleczonych w okresie kilku miesięcy doustnym podawaniem Nystatyny.
Robert B. Skionner, Jr., Rosenberg E. William opublikowali w 1994 r. wyniki badań obrazujące to, że
łuszczyca dłoni często związana jest z zakażeniem grzybiczym. Podawano chorym Nystatynę (słaby
lek przeciwgrzybiccy) stosowany z reguły w zakażeniach grzybiczych jelit. Wyleczono lub uzyskano
znaczną poprawę u 7 z 9 pacjentów leczonych z objawami przewlekłej łuszczycy.
Inne liczne opublikowane badania też potwierdzają korelacje pomiędzy grzybiczym zapaleniem jelit, a
schorzeniami dermatologicznymi. Można byłoby pomyśleć, że opublikowanie takiej informacji
spowoduje rewolucję w medycynie, jednakże nic takiego się nie stało. Utrata dochodów finansowych
przez koncerny farmaceutyczne produkujące preparaty do wieloletniego leczenia łuszczycy jest nie do
40
przyjęcia. Pomimo wielu tego typu publikacji, które pojawiły się do tej pory, infekcja grzybicza, nie
jest uznana jako przyczyna wielu chorób o tzw. nieustalonej etiologii.
Rola glutenu w maskowaniu objawów grzybicy
Analizując wyniki procesu leczenia grzybic Candida, dochodzę do wniosku, iż w około 40%
przypadków występuje równoczesna nietolerancja glutenu - białka zawartego w większości
produktach zbożowych. Wyłączenie z diety produktów żywnościowych zawierających to białko,
zdecydowanie przyspiesza proces powrotu do zdrowia. Z tego powodu przedstawiam Państwu poniżej
szczegółowy opis roli glutenu w maskowaniu objawów grzybicy.
Wiadomości ogólne
W XX wieku, poprzez selekcję odmian pszenicy podwyższono zawartość w niej glutenu z 50 do 90%.
Uzyskano dzięki temu lepszy smak i kruchość wypieków. Zgodnie z Kodeksem Żywieniowym
Światowej Organizacji Zdrowia FAO/WHO (dane z 2000 roku), jako żywność bezglutenową określa
się produkty naturalne niezawierające glutenu oraz wytworzone ze zbóż, z których usunięto gluten.
Dopuszcza się w nich obecność 0,2g glutenu w 1 kg suchej substancji. Za produkty bezglutenowe w
USA i Kanadzie uważa się te, które wyprodukowane są jedynie z surowców naturalnie
bezglutenowych. W Europie natomiast i w Polsce używa się terminu określającego produkt
spożywczy jako ,,bezglutenowy w technologii", co oznacza, że mogą być wytworzone ze zbóż
glutenowych, z których usunięto ten składnik. W Polsce, zgodnie z normą A-04026 dopuszczalna
zawartość gliadyny (składnika glutenu) może wynosić 1 mg na 1 kg suchej masy. Taki produkt
oznaczany jest symbolem przekreslonego kłosa lub napisem ,,Produkt bezglutenowy".
W związku z coraz lepszą diagnostyką i wykrywalnością, klasyczna pełnoobjawowa postać choroby
związana z nietolerancją glutenu nazywana Celiakią, w obecnych czasach opisywana jest rzadko.
Występuje średnio z częstotliwością 1 : 1000, natomiast niemą lub skapoobjawową rozpoznaje się
pięć razy częściej 1 : 200 - 300. Na wystąpienie Celiakii lub jej ukrytej formy mogą mieć wpływ
czynniki genetyczne, wiek wprowadzenia glutenu do diety i pojawienie się na niego osobniczej
nadwrażliwości, choroby współistniejące - zakażenie adenowirusem 12, biegunki infekcyjne oraz jak
przypuszczam - zakażenie grzybem Candida przewodu pokarmowego. Nietolerancja glutenu jest
chorobą ogólnoustrojową, mimo że kojarzy się najczęściej tylko z objawani ze strony przewodu
pokarmowego. Może ujawniać się w różnym wieku, wbrew powszechnemu mniemaniu, że tylko w
dzieciństwie - po wprowadzeniu do diety produktów spożywczych zawierających gluten.
Gluten
Gluten jest białkiem roślinnym, występującym w pszenicy, życie, owsie i jęczmieniu. Pod względem
budowy strukturalnej jest białkiem niejednorodnym, polimorficznym, zawierającym około 75 – 86%
białka, do 10% polisacharydów (wielocukrów), 8% lipidów (tłuszczów) i około 2% składników
mineralnych. Składa się on z białek - prolamin i glutelin. Wśród prolamin najlepiej poznana jest
gliadyna, a wśród glutelin - gluteina pszenicy. Gluten po wymieszaniu mąki z wodą jest plastyczną
masą, nadaje jej kleistość, ciągliwość, sprężystość i elastyczność. Jego trwałość i zdolność do
utrzymania powstającego dwutlenku węgla w czasie fermentacji drożdżowej zachodzącej w
zakwaszonym cieście warunkuje pulchność ciasta po wypieczeniu.
Przyczyną niepożądanych reakcji pokarmowych organizmu jest gliadyna – zawierająca duże ilości
aminokwasów i kwasu glutaminowego. Dzieli się na alfa, beta i gamma gliadynę, a najbardziej
szkodliwą dla organizmu jest alfa gliadyna. Podobne własności ma prolamina jęczmienia zwana
hordeiną, sekalina żyta i prolamina owsa - awenina.
Chorobotwórcze własności glutenu
Reakcja organizmu na te białka jest niezwykle silna i wywołuje ostry stan zapalny błony śluzowej
jelit. Uwolniona w czasie kaskadowej reakcji alergicznej histamina wywołuje obrzęk skóry, ból i
swędzenie. Gliadyna uszkadza (enterocyty) komórki nabłonka wyścielającego kosmki jelitowe
41
(struktur zwiększających powierzchnię wchłaniania) błony śluzowej jelita cienkiego, wywołując
najpierw zmianę ich kształtu i w końcowym efekcie zanik. Enterocyty są odpowiedzialne za produkcję
hormonów jelitowych - sekretyny, cholecystokininy i GIP i innych. Uszkodzenia struktury jelita
cienkiego prowadzą do znacznego upośledzenia wchłaniania składników pokarmowych co wiąże się z
upośledzeniem stanu odżywienia organizmu i utratą wagi, do zaburzeń - motoryki jelit objawiające się
biegunkami, opróżniania pęcherzyka żółciowego, funkcji wydzielniczej trzustki oraz upośledzenia
trawienia węglowodanów.
Objawy kliniczne nietolerancji glutenu
Obraz kliniczny zależy od wieku chorego.
Pełnoobjawowa Celiakia pojawia się u dzieci do 2 roku życia, u których włączono do diety gluten. U
dzieci niestrawione resztki pokarmowe wywołują ból brzucha, częste pieniste, sfermentowane i luźne
stolce. U małych dzieci objawem wiodącym mogą być uporczywe wymioty. Wynikiem przewlekle
trwającej choroby jest zanik tkanki tłuszczowej i mięśniowej, spowolnienie lub zahamowanie wzrostu,
niedożywienie białkowe, niedokrwistość, zaburzenia w gospodarce wodno - elektrolitowej oraz
niedóbor związków mineralnych, witamin i nienasyconych kwasów tłuszczowych. W postaci
pełnoobjawowej choroby u dzieci, charakterystyczny jest duży sterczący brzuch, brak apetytu, apatia,
smutek i negatywne nastawienie do otoczenia.
U osób dorosłych może pojawiać się uczucie dyskomfortu, nieokreslone bóle brzucha, wzdęcia i gazy,
zgaga, nudności i okresowo luźne stolce.
Osoby chorujące na Celiakię, z ukrytymi objawami nietolerancji glutenu oraz chorujące na grzybicę
powinny przestrzegać stosowania diety bezglutenowej i niskowęglowodanowej. Obowiązkiem lekarza
leczącego jest ustalić, czy objawy grzybicy nakładają się na równocześnie występujące objawy
nietolerancji glutenu, które niekiedy są mylnie rozpoznawane jako objawy infekcji grzybiczej.
Produkty spożywcze w diecie bezglutenowej
Naturalne
 ryż,
 kukurydza,
 soja,
 proso,
 gryka,
 tapioka (sklejona, granulowana skrobia z bulw manioku),
 fasola,
 groch,
 amarantus (szarłat),
 chleb świętojański,
 mąka z orzechów,
 maniok,
 ziemniaki.
Otrzymane w wyniku modyfikacji żywności zawierającej gluten:
 skrobia pszenna bezglutenowa.
Gluten mogą również zawierać takie produkty, jak:
 wyroby garmażeryjne,
 mielone mięso,
 parówki, salceson, kaszanka
 pasztety,
 kiełbasy,
42



















konserwy mięsne, rybne i warzywne
żółty ser,
mleko zagęszczone
kawa zbozowa
alkohole
leki - paracetamol, hismanal, ibuprofen, aspiryna, witaminy
produkty mleczne smakowe - jogurty, serki i napoje
sosy i koncentraty pomidorowe, ketchup, musztarda, majonez
zupy i sosy w płynie, kostce i proszku
marcepan,
chałwa,
nadziewana czekolada,
cukierki, guma do żucia
chipsy smakowe
kiełki zbożowe
płatki kukurydziane
owoce,
piwo,
leki.
Objawy nietolerancji glutenu są bardzo podobne do objawów zakażenia grzybem Candida, a
czynnikiem różnicującym jedną chorobę od drugiej są badania laboratoryjne.
Objawy chorobowe wspólne dla grzybicy i nietolerancji glutenu



















zespół przewlekłego zmęczenia,
drażliwość,
znużenie, niechęć do pracy fizycznej i umysłowej,
przewlekłe zapalenie zatok obocznych nosa,
alergie pokarmowe,
wykwity skórne wielopostaciowe - w okolicach łokci, kolan, szczytu pośladków, częściach
wyprostnych ramion, szyi i owłosionej skóry głowy,
bóle brzucha,
zaparcia stolca lub biegunka,
wzdęcia jelit (gazy),
zgaga,
wymioty,
ból gardła,
bóle głowy,
bóle mięśni i ścięgien,
powiększenie węzłów chłonnych szyi,
osłabienie czucia skórnego, mrowienie, pieczenie i swędzenie,
astma oskrzelowa,
pragnienie jedzenia słodyczy,
objawy niedokrwistości połączone z kołataniem serca.
Objawy chorobowe charakterystyczne tylko dla grzybicy



stopa atlety,
obniżenie temperatury ciała poniżej 36.6 °C,
zimne poty nocne,
43



uczucie osłabienia w dni wilgotne, bądź po kąpieli,
spadek samopoczucia przy ekspozycji na pleśnie, kurz, substancje chemiczne, środki
zanieczyszczające środowisko,
ból i kołatania serca.
Objawy chorobowe charakterystyczne tylko dla nietolerancji glutenu







drętwienie rąk i stóp,
zawroty głowy spowodowane niedoboru kwasu foliowego,
objawy grypopodobne oraz objawy przypominające grypę jelitową pod postacią biegunki,
osłabienia, bólów mięśniowych, kości i stawów,
zawroty głowy, uszkodzenie nerwów obwodowych oraz komórek ośrodkowego układu
nerwowego występujące u około 5% osób chorych na Celiakię. Rodzaj dolegliwości jakie
pojawiają się, zależą od tego jaki rodzaj komórek uległ uszkodzeniu oraz jak jest ono rozległe.
Objawy są więc bardzo różnorodne: dźwięczenie, gwizd i hałas w uszach,
drętwienie stóp,
nieregularne cykle miesiączkowe albo ich brak,
opóźnienie wystąpienia pierwszej miesiączki.
LECZENIE GRZYBICY
Uwagi ogólne
Znane jest stare powiedzenie, aby wroga zniszczyć należy go dobrze poznać. W procesie leczenia
wymagany jest odpowiedni zasób wiedzy ze strony lekarza, dotyczący leczenia tej choroby oraz ścisła
współpraca z pacjentem. Celem tego jest uzyskanie pełnej kontroli ze strony lekarza nad przebiegiem
leczenia, ewentualnej jego korekty oraz nadzoru nad właściwym stosowaniem diety przez pacjenta.
Błąd jaki popełniają lekarze medycyny akademickiej polega na tym, że cały wysiłek poświęcają
wyłącznie na zniszczeniu grzyba antybiotykiem. Bez zmiany diety, wzmacniania systemu
odpornościowego, stosowania preparatów służących do tzw. odżywiania komórkowego, probiotyków
– cały ich wysiłek idzie na marne i w krótkim czasie dochodzi do nawrotu choroby.
Zarodniki grzyba Candida (komórki drożdżaka) od chwili podjęcia próby leczenia, krążą we krwi
przez okres 2 - 3 lat i w związku z tym mają potencjalną możliwość wywołania infekcji. Potwierdzam
ten smutny fakt swoimi obserwacjami. Zagnieżdżone w narządach wewnętrznych i kiełkujące komórki
drożdżaka przekształcają się w grzyba tworząc strzępki grzybni i przerastają cały organizm w czasie
kilkunastu godzin. Z tego powodu wzmacnianie systemu odpornościowego powinno być nadrzędnym
celem leczenia i codziennej profilaktyki po jego zakończeniu. Pełny powrót do zdrowia trwa około 1
roku, a czas ten jest uwarunkowany długością trwania choroby oraz stopniem uszkodzenia narządów
wewnętrznych jakie poczynił grzyb Candida.
Preparaty pochodzenia naturalnego, chelaty (połączenia pierwiastków ze związkami
organicznymi)oraz leki homeopatyczne używane w leczeniu grzybicy powinny być dobierane
indywidualnie, mieć działanie ukierunkowane, wywierać działanie niszczące organizm grzyba,
wspomagać system odporności organizmu oraz spełniać funkcje odżywcze. Warto przy tym pamiętać,
że podczas wieloletniej choroby dochodzi niekiedy do trwałego upośledzenia funkcjonowania
narządów wewnętrznych. Im dłużej trwa schorzenie, tym niekorzystne zmiany w organizmie są
większe. Z tego powodu im szybciej wdroży się leczenie przeciwko grzybicy, tym szybsze będą efekty
powrotu do zdrowia i mniejsze uszkodzenia narządów wewnętrznych.
Leczenie antybiotykami przeciwgrzybiczymi jest nieskuteczne, ponieważ drożdżaki osiągnęły
znacznie wyższy szczebel rozwoju niż bakterie, lepiej i szybciej potrafią przystosować się do
44
zmiennych warunków środowiska zewnętrznego. Są w związku z tym trudniejsze do zniszczenia,
szybko zdobywają oporność na zastosowane antybiotyki. Włączam je jedynie w szczególnych
wypadkach, kiedy ogólny stan chorego budzi niepokój, w celu uzyskania szybkiego i doraźnego
efektu. Obawiam się też objawów ubocznych pojawiających w czasie ich stosowania, które są
stosunkowo częste.
Jaki jest cel stosowania diety z ograniczeniem ilości węglowodanów
Polecam rozpocząć leczenie od zastosowania diety niskowęglowodanowej z całkowitą eliminacja
cukru i wyrobów cukierniczych. Wprowadzenie tego typu diety jest bardzo trudne ze względu na to,
że cukier jest czynnikiem uzależniającym i w swoim wpływie na psychikę przypomina narkotyk.
Jedzenie słodyczy i węglowodanów w okresie leczenia prowadzi nawrotu choroby, z czym
wielokrotnie spotykałem się obserwując swoich pacjentów. Do uaktywnienia rozwoju drożdżaka może
przyczynić się również jedzenie zbyt dużej ilości węglowodanów nawet o niskim indeksie
glikemicznym. Leczenie w takich wypadku należy rozpocząć od początku.
Zastosowanie Zappera i wybranych preparatów roślinnych w leczeniu grzybicy
Zasada stosowania aparatu Zapper
Aparat Zapper jest generatorem akustycznym, którego działanie polega na emitowaniu fal o
częstotliwościach radiowych. Badania prowadzone przez dr. H. R. Clark udowodniły, że każdy żywy
organizm ma swoje ściśle określone pasmo częstotliwości, przy którym rozrywane zostają jego
komórki i ginie. Służy do likwidacji pasożytów jelitowych, bakterii, wirusów i grzybów. Przed
wykonaniem zabiegu należy ustawić w aparacie odpowiedni zakres częstotliwości 386 kHz
ukierunkowany na likwidację grzyba Candida. W leczeniu grzybicy zalecam codzienne wykonywanie
trzech zabiegów po 3 minuty w odstępach 4 minut, w okresie 3 tygodni. Przed zabiegiem należy
zwilżyć ręce żelem do EKG, trzymając w obu rękach elektrody ugiąć ręce w łokciach i włączyć
aparat. Przeciwwskazania - aparat nie powinien być stosowany przez kobiety w ciąży, osoby z
rozrusznikiem serca, wszczepionym defibrylatorem. Osoby z dolegliwościami serca i padaczką
powinni skonsultować się z lekarzem.
Roztwory koloidalne metali
Do likwidacji Candida używam pojedynczych lub wieloskładnikowych preparatów roślinnych i
przeciwutleniaczy. Bardzo dobre efekty w leczeniu grzybicy nosa i zatok przynosowych uzyskuję
zakraplając cynk, srebro i złoto pod postacią roztworów koloidalnych. Mają działanie
przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i grzybobójcze. Służą do użytku wewnętrznego i zewnętrznego,
są preparatami efektywnymi, łagodnymi i nietoksycznymi. Ich działanie jest w organizmie bardzo
krótkie, ale efektywne – trwa 6 minut, a ich mikroskopijne cząsteczki nie kumulują się w organizmie i
zostają w ciągu kilku dni wydalone. Jeśli antybiotyk eliminuje około 6 - 7 szkodliwych bakterii, to
roztwory koloidalne niszczą ponad 650 chorobotwórczych bakterii, wirusów, grzybów i pleśni. Ich
cząsteczki nie atakują mikroorganizmów bezpośrednio, ale działają tak jak katalizator prowadząc do
dezaktywacji enzymu, którego jednokomórkowe bakterie, wirusy i grzyby używają w metabolizmie
tlenowym. Na skutek tego procesu wspomniane szkodliwe mikroorganizmy obumierają w ciągu 6
minut. Prawdopodobnie dlatego przez ten krótkotrwały proces, bakterie nie są w stanie rozwinąć
oporności na cząsteczki tych metali, tak jak dzieje się to w przypadku antybiotyków. Roztwory
koloidalne metali należy stosować nie dłużej niż 21 dni.
Czosnek i jego preparaty
Doskonałe efekty w likwidacji organizmu grzyba uzyskuje się wprowadzając do diety czosnek oraz
uzyskane z niego preparaty. Dobór preparatu powinien zależeć od wielkości dawki terapeutycznej,
której chcemy użyć - polecam więc stosować dla osób dorosłych dawkę nie mniejszą niż 1000 mg
czynnej allicyny. Działanie czosnku polega na blokowaniu dostępu glukozy do wnętrza komórki
grzyba, czyli głodzeniu go. Związek aktywny czosnku o nazwie allicyna jest najsilniej działającą
45
substancją w tym kierunku. Można jeść też na surowo ząbki czosnku, ale polecam najbardziej czosnek
uprawiany w Polsce.
Znakomitymi preparatami, które można sporządzić samemu w warunkach domowych są jego
roztwory wodne. Oto przepisy jak można je sporządzić:
1. Pięć ząbków czosnku posiekać, zmiażdżyć i zalać 250 ml zimnej przegotowanej wody,
odstawić na 2 – 3 godz. Pić w ciągu dnia małymi porcjami. Tak przyrządzony roztworu można
użyć do higieny intymniej w przypadku grzybicy pochwy.
2. Pięć ząbków czosnku posiekać na drobno, zalać 250 ml wrzącej wody i odstawić na 2 – 3
godz. Sposób użycia j/w.
3. Pięć ząbków czosnku posiekać na drobno, zalać 250 ml wrzącej wody i gotować przez 3 min.
Po ostygnięciu – sposób użycia j/w.
Który przepis jest lepszy – wypróbujcie Państwo sami.
Wilcacora (Uncaria Tomentosa)
Roślina ta ma działanie przeciwzapalnie, antybakteryjnie (wzmaga fagocytozę), antymutagennie,
antyoksydacyjnie, immunostymulujące, przeciwagregacyjnie w stosunku do płytek krwi. Poza tym
zmniejsza skutki uboczne radioterapii i chemioterapii, oczyszcza przewód pokarmowy (zwłaszcza
jelito grube), przeciwdziała zakłóceniu równowagi flory bakteryjnej, obniża glikemię w cukrzycy, goi
wrzody żołądka. Ma działanie przeciwreumatycznie, przeciwalergicznie, przeciwdepresyjnie,
hipotensyjnie, moczopędne, cytostatyczne - hamuje podział komórek nowotworowych,
przeciwwirusowe - przyspiesza wzrost ilości leukocytów, zwłaszcza TH4. Uważam, że preparaty z
Wilcacory za najlepsze i najbardziej efektywne w zwalczaniu infekcji grzybiczej. Dodatkową ich
zaletą jest to, że bardzo szybko i skutecznie usuwają toksyny z organizmu ze zniszczonego organizmu
grzyba. Należy jednak Wilcacorę włączać do leczenia ostrożnie i w wzrastających dawkach. Podanie
dużej dawki leku w początkowym etapie leczenia może spowodować uwolnienie do krwiobiegu zbyt
dużej ilości toksyn i wywołać szereg niekorzystnych objawów ubocznych.
Czarci pazur (Pau d'Aarco lub La Pacho)
Preparaty z Czarciego pazura są pomocne w zwalczaniu pasożytów, powstrzymują zakażenia
grzybicze, obniżają poziom cukru w krwi, są świetnym środkiem ułatwiającym trawienie. Lapacnol aktywny składnik zioła Pau d' Arco może być stosowany w leczeniu szeregu nowotworów złośliwych.
Roślina zawiera dużą ilość żelaza, działa krwiotwórczo, jednocześnie detoksykacyjnie: oczyszcza
krew i narządy wewnętrzne od nadmiaru toksyn i trucizn, wzmaga odporność organizmu, zmuszając
go niejako do walki z chorobą. Dlatego jego działanie jest tak szybkie i skuteczne. Naukowcy
stwierdzili, że Pau d' Arco ma działanie antybiotyczne (zabija szkodliwe zarazki), przy czym nie
wykazuje działań ubocznych. Preparaty Pau d 'Arco wykorzystuję chętnie w leczeniu grzybicy, kiedy
infekcja ta jest połączona z zakażeniem pasożytami.
Preparaty z owocu Noni
Bardzo skuteczną terapią w likwidacji zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego (OUN),
jest stosowanie preparatów opartych na bazie soku z owocu Noni. Po jego spożyciu wzrasta produkcja
w organizmie tlenku azotu co stymuluje prawidłową pracę komórek układu nerwowego. Tlenek azotu
jako główny neuromodulator odgrywa istotną rolę w prawidłowym przekazywaniu bodźców
nerwowych w ośrodkowym układzie nerwowym (mózgu) i dzięki temu poprawia koncentrację,
pamięć i zdolność uczenia się. Noni zawiera również serotoninę - neurotransmiter, który zawiaduje i
przekazuje impulsy nerwowe do tkanek. Od niego zależy to, czy sygnał nerwowy wysyłany z mózgu,
będzie w stanie dotrzeć do odpowiednich narządów wykonawczych. Serotonina bierze również udział
w przekazywaniu bodźców i wymianie informacji między sieciami neuronów w obrębie samego
mózgu. Zbyt niski jej poziom stwierdza się u osób zachowujących się agresywnie oraz będących w
46
depresji.
Aloes (Aloe Vera)
Preparaty oparte na bazie aloesu stosuje się w nieżycie żołądka i jelit, wrzodziejącym zapaleniu jelita
grubego, wrzodzie żołądka i dwunastnicy - ponieważ zmniejsza stężenie kwasu solnego, w stanach
kurczowych mięśni, nerwobólach, bólach stawów na tle reumatycznym, w astmie oskrzelowej,
chorobach oczu (zapaleniu rogówki, zmętnieniu, zmianach zwyrodnieniowych, stanach po jej
przeszczepieniu, zapaleniu spojówek), w leczeniu oparzeń, owrzodzeniach skóry, pęknięciach skóry,
w leczeniu ukąszeń przez zwierzęta i owady, wysypkach, odleżynach, w chorobach przyzębia i
zapaleniu błony śluzowej jamy ustnej. Działanie lecznicze preparatów z aloesu wykorzystuję do
regeneracji błon śluzowych przewodu pokarmowego oraz w kuracji Józefa Słoneckiego.
Odkwaszanie organizmu
Sprzyjającym warunkiem do rozwoju grzybicy jest środowisko zasadowe, ale same tworzą w
organizmie środowisko kwaśne, niekorzystne dla naszego zdrowia, które jest typowym objawem
towarzyszącym grzybicy. W przypadku długotrwałych przesunięć pH w stronę odczynu kwaśnego,
wzrasta udział kwaśnych produktów przemiany materii w płynach komórkowych i w moczu, co może
prowadzić do poważnych zaburzeń w organizmie.
Uważam, że dobry i szybki efekt odkwaszania organizmu można uzyskać wprowadzając do diety
produkty spożywcze zasadowe i obojętne oraz usuwać kwaśne toksyny pijąc dobrą jakościowo wodę.
Postępowanie lecznicze
Leczenie powinno polegać na:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
Zmianie diety i nawyków żywieniowych.
Innym sposobie łączenia składników pokarmowych.
Eliminacji z diety cukru krystalicznego.
Zastosowaniu diety z ograniczeniem spożywania produktów wysokowęglowodanowych i
wysokoprzetworzonych.
Wzmacnianiu systemu odporności organizmu poprzez podawanie
preparatów o działaniu probiotycznym:
o Nutriplant,
o AC Zymes,
o Bion3,
o Fisio Flor,
o Lacidofil,
o Lacid,
o Lakcid forte,
o Pro Bacti4,
o Trilac,
o Colon C,
o Symbiotic,
o Enterol,
o Probio Lac,
Wprowadzeniu do diety roślin bogatych w błonnik.
Zastosowaniu preparatów przeciwgrzybiczych i przeciwpasożytniczych:
o Czosnek,
o Detox (Wilkacora - koci pazur),
o Pau D'arco (Czarci pazur),
o ParaproteX (kompozycja związków roślinnych,
47
Anti - Parasite (kompozycja związków roślinnych),
Citrosept (wyciąg z pestek Grejpfruta),
Pycnogenol (wyciąg z kory Sosny kanadyjskiej, pestek winogron),
Hydrastis canadensis (Gorzknik kanadyjski),
Kaprylic acid (kwas kaprylowy),
Swedish Bitners (zioła Bitnera),
Broccoli extract (olejek brokułowy),
roztwory koloidalne srebra, cynku, złota.
9. Wprowadzeniu do diety niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) pod
postacią:
o oliwy z oliwek z I tłoczenia na zimno,
o tranu rybiego,
o oleju z siemienia lnianego,
o oleju z wiesiołka dwuletniego,
o oleju z ogórecznika.
10. Zastosowaniu witamin jako preparatów multiwitaminowych, opartych na bazie surowców
pochodzenia naturalnego.
11. Wprowadzeniu do diety makro- i mikroelementów pod postacią preparatów chelatowanych,
takich jak:
o Cynk,
o Selen,
o Chrom,
o Magnez,
o Wapń,
o Żelazo,
o Krzem,
o Molibden,
o Wapń,
o Miedź.
12. Usunięciu toksyn preparatami pochodzenia roślinnego dzięki zastosowaniu
o kuracji według przepisu Pana Józefa Słoneckiego,
o soku z Cytryny,
o soku z Grejpfruta,
o soku z Noni,
o soku z Aloesu.
13. Stosowaniu leków homeopatycznych.
14. Zastosowaniu aparatu Zapper.
15. Zmianie trybu życia.
16. Pomocy psychologicznej, o ile zajdzie taka potrzeba.
17. Zastosowaniu kuracji wspomagających:
o
o
o
o
o
o
o
o
Kąpiel oczyszczająca z toksyn - z imbirem i zielem skrzypu polnego
Zastosowanie tej kąpieli ma na celu uwolnienie toksyn ze skóry, dzięki występującej po niej
wzmożonej potliwości. Wsypać trzy duże garście ziela skrzypu polnego do 1 litra wody i gotować
przez 15 min. Odcedzony roztwór wlać do przygotowanej kąpieli. Do kąpieli dodać również 3 - 4
łyżki sproszkowanego imbiru. Kąpiel ma działanie silnie rozgrzewające i napotne. Po kąpieli należy
przykryć się czymś ciepłym, gdyż rozszerzone naczynia skóry sprzyjają utracie ciepła, co grozi
przeziębieniem. Stosować ostrożnie u dzieci. Proszę pamiętać o nawodnieniu organizmu.
Kąpiel z solą kamienną
Zastosowanie tej kąpieli ma na celu usunięcie z organizmu substancji toksycznych. Do przygotowanej
kąpieli wsypać i rozpuścić 1 kg soli kamiennej z Kłodawy. Przebywać w tej kąpieli 20 min.
48
Kuracja oczyszczająca według Józefa Słoneckiego
Terapia zaproponowana przez Józefa Słoneckiego, autora książki " Zdrowie na własne życzenie" ma
na celu oczyszczanie organizmu z toksyn Candida oraz wygojenie nadżerek zlokalizowanych w
obrębie błony śluzowej przewodu pokarmowego, układu oddechowego, kobiecych narządów rodnych.
Według mojej oceny, mikstura jest bardzo skuteczna, ale musi być stosowana długotrwale i
systematycznie. Należy ją traktować jako kurację leczniczą. Proszę nie zapominać o równoległym
wzmacnianiu systemu odporności, stosując probiotyki, witaminy, związki mineralne i roślinne.
Miksturę oczyszczającą jest trudno zaklasyfikować do jakiejkolwiek grupy środków oczyszczających
organizm, więc opis jej działania zamieszczam oddzielnie. Jest znakomitym i niedrogim środkiem,
który przywraca zdrowie i siły witalne wszystkim stosującym je ludziom. Cechą charakterystyczną
mikstury oczyszczającej jest to, że jest nastawiona wyłącznie na przewód pokarmowy, natomiast
oczyszczenie organizmu pozostawia jemu: organizmowi, w którym istnieją wyspecjalizowane
mechanizmy samonaprawcze – niewydolne dotychczas na skutek istnienia wrót zakażenia w
przewodzie pokarmowym, przez które do organizmu przedostawało się więcej toksyn, niż był on w
stanie wydalić. W skład mikstury oczyszczającej wchodzą trzy składniki: olej, środek gojący (sok z
aloesu albo ekstrakt z pestek grejpfruta) i sok z cytryny.
W Miksturze oczyszczającej wykorzystywane są dwie naturalne cechy oleju.
 Olej łączy się z tłuszczem zawartym w śluzie jelitowym i tym samym na jakiś czas blokuje
wchłanianie w przewodzie pokarmowym, co umożliwia pozostałym składnikom mikstury dotarcie aż
do ostatniego odcinka przewodu pokarmowego – jelita grubego,
 Olej nie łączy się z wodą i dzięki temu odsłania wodniste nadżerki na działanie środka gojącego.
 Środek gojący ma za zadanie zatrzasnąć wrota zakażenia, którymi są nadżerki błony śluzowej,
poprzez wygojenie ich, zaś zadaniem soku z cytryny jest rozpuszczenie wszelkich złogów w przewodzie pokarmowym.
Zalety stosowania mikstury oczyszczającej:
 wzrasta odporności organizmu na infekcje bakteryjne i wirusowe,
 zanikają objawy zgagi, niestrawności, bóle brzucha, wzdęcia, uczucie pełności,
 ustępuje kożuchowaty nalot na języku, nieświeży oddech, nieprzyjemny zapach potu,
 goją się nadżerki żołądka i dwunastnicy,
 zanikają kamienie w pęcherzyku żółciowym w czasie 3 – 4 miesięcy, natomiast w nerkach po 6 – 8
miesiącach,
 zmniejsza się zapotrzebowanie organizmu na sen.
Lewatywa z czosnku o działaniu grzybobójczym i przeciw owsikom
Zmiażdżyć 4 duże ząbki czosnku i zalać 1 szklanką letniej przegotowanej wody, odstawić na 2 – 3
godz. Przecedzić i zaaplikować jako lewatywę 1 szklankę maceratu. Stosować w temperaturze ciała.
Zabieg przeciw owsikom powtarzać co 2 dni, a jako grzybobójczy co kilka dni. Kurację wspomaga
codzienne picie 1/3 szklanki soku z cytryny (można rozcieńczyć wodą).
Objawy detoksykacji organizmu
Problemem w przebiegu leczenia wiele lat trwającej grzybicy, są objawy uboczne związanie z
detoksykacją organizmu. Usunięcie toksyn jest jedynym z elementów leczenia tej choroby. Związki
roślinne, używane w leczeniu grzybicy, powodują szybki rozpad grzybni i pojawienie się we krwi
pacjenta obcych substancji o właściwościach toksycznych. Kumulacja toksyn grzybiczych oraz
substancji odpadowych normalnej przemiany materii w narządach wewnętrznych i w krwi, zakłóca
przemianę biochemiczną organizmu oraz wpływa negatywnie na pracę systemu odpornościowego.
Wydalane są one przez przewód pokarmowy, nerki, wątrobę i skórę. Osłabiony organizm częstokroć
nie nadąża z usuwaniem ich w tak dużej ilości. Nie jest to zjawisko groźne, ale bardzo uciążliwe i
49
przykre dla chorego. Wobec nasilających się negatywnych objawów, zalecam niekiedy zmniejszenie
dawki preparatu roślinnego. W celu łatwiejszego usuwania nagromadzonych toksyn, zalecam
wypijanie codziennie 2 l dobrej jakościowo wody.
Wykaz niepożądanych objawów związanych z likwidacją grzyba i usuwania z organizmu jego
toksyn:
 biegunka,
 ból brzucha,
 zawroty głowy,
 złe samopoczucie,
 drżenie mięśniowe,
 nadpobudliwość psychiczna,
 lęk i niepokój,
 trudności w koncentracji uwagi,
 świąd skóry i wypryski skórne.
Hipoglikemia (spadek stężenia cukru we krwi)
Niekorzystnym zjawiskiem w okresie leczenia grzybicy, którego często nie można uniknąć u
niektórych osób,są objawy hipoglikemii. Oznacza to stan, w którym ilość glukozy we krwi obniża się
poniżej 50 - 60 mg%.
Każdy człowiek jest indywidualnością biochemiczną i trudno jest przewidzieć wszystkie reakcje
organizmu na zastosowane leczenie. U dużej liczby osób stosujących do tej pory dietę
wysokowęglowodanową, mamy do czynienia z niestabilnym wydzielaniem insuliny przez trzustkę do
krwi, nieadakwatnym do rodzaju i ilości spożytego pokarmu. U ludzi z skłonnością do hipoglikemii,
każdy rodzaj pokarmu, bez względu na jego rodzaj, powoduje wydzielanie zbyt dużej porcji insuliny
do krwi, szybkie przesunięcie cukru do wnętrza komórek i spadek jego stężenia we krwi.
Wprowadzenie rygorystycznej diety niskowęglowodanowej ma na celu zahamowanie rozwoju
drożdżaka, który odżywia się glukozą. Objawy hipoglikemii manifestują się nieustannym
zmęczeniem, spadkiem energii, zmniejszoną sprawnością umysłową, silnym niepokojem,
rozdrażnieniem, wzmożoną potliwością, drżeniem i bólami mięśniowymi. Niskie stężenie cukru we
krwi bardziej osłabia sprawność umysłową niż zdrowie fizyczne, ponieważ komórki mózgu są
szczególnie wrażliwe na jego brak. Niekorzystne objawy związane z tym zjawiskiem są niekiedy tak
silnie wyrażone, że budzą poważny niepokój chorego. Stabilizację prawidłowego wydzielania insuliny
przez trzustkę, a co się z tym wiąże - stężenia cukru we krwi, uzyskać można w okresie 3 - 4 miesięcy,
zmieniając sposób łączenia składników pokarmowych, jedząc naturalne produkty spożywcze.
Dieta w leczeniu grzybicy
Uwagi ogólne
Zrozumienie zasad stosowania diety w leczeniu grzybicy, sprawia chorym najwięcej kłopotów. Dieta
w leczeniu grzybicy u wielu ludzi jest pasmem udręki, wyrzeczeń i ograniczeń. Polega na stosowaniu
diety ubogiej w węglowodany, opartej na bazie naturalnych produktów spożywczych. Nie istnieje
jedna uniwersalna dieta dla wszystkich ludzi leczących się z powodu infekcji grzybiczej. Zakres jej
stosowania powinno się zawsze dobierać indywidualnie, ze względu na liczne odmienności w
trawieniu poszczególnych składników pokarmowych. Są chorzy, którzy nie tolerują glutenu zawartego
w zbożach, białka soi, mięsa wieprzowego, inni mięsa wołowego, grzybów, surówek lub niektórych
rodzajów jarzyn itd. Nie należy jeść pokarmów, które zakłócają proces trawienia lub wywołują
alergię.
Biorąc pod uwagę fakt, że około 80 - 85% ludzi na terenie naszego kraju ma wolną przemianę materii,
występuje u nich zmniejszone wydzielanie soków żołądkowych i związany z tym problem trawienia
50
białek i tłuszczów. Resztki niestrawionego białka zalegają w jelitach i podlegając procesowi
fermentacji, powodują objawy dyspeptyczne – gazy, wzdęcia, nudności, przelewanie w jelitach. O ile
nałoży się na to fermentacja cukru do dwutlenku węgla spowodowna przez drożdżaka Candida, to
zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego są czymś bardzo charakterystycznym dla tej choroby.
Dlatego szczególną uwagę zwracam na to, aby w okresie leczenia grzybicy i utrwalania nawyków
żywieniowych, białka łączyć zawsze z surówkami i gotowanymi jarzynami, które ułatwiają ich
trawienie i przyspieszają wydalanie z organizmu. Można spożywać niewielkie ilości maślanki, kefiry,
jogurty ale pod warunkiem, że są produktem naturalnym "ze wsi". Zawierają cenne bakterie dla
naszego zdrowia jakimi są pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus i Bifidobacterium
bifidus wspomagające proces trawienia. Są to jednak bakterie, które nie zasiedlają na stałe jelita
grubego. Do celów leczniczych przygotowuje się specjalne szczepy bakterii odporne na działanie
kwasu solnego i sole kwasów żółciowych, nazywane bakteriami probiotycznymi.
Proponuję wyłączyć mleko i jego przetwory kupowane w sklepie, gdyż są one produktami
wysokoprzetworzonymi, poddane procesowi homogenizacji oraz głębokiej pasteryzacji, zmieniającej
strukturę białka.
Składniki odżywcze
Białko
Wędlinę należy kupować z czystego mięsa, zawierającą naturalne przyprawy i wędzoną w naturalny
sposób. Wybrać należy wyroby o bladym kolorze, gdyż chemikalia dodawane do mięsa nadają im
kolor czerwony i fioletowy. Wyroby drobiowe, mogą mieć niewiele wspólnego z drobiem. Są
produkowane z MOM, czyli mięsa drobiowego odkostnionego. Jest to mieszanina zmielonych kości,
chrząstek, szpiku kostnego, skóry i ścięgien. Do roku 1995 używanie tego specyfiku było zabronione,
a teraz już nie jest. Najczęściej dodaje się go do rolad, parówek, kaszanek i pasztetowych. O ile ktoś
dysponuje czasem, to może sporządzić samemu pieczenie i pasztety z surowego mięsa. Można jeść w
umiarkowanej ilości ryby, chude mięso wieprzowe i wołowinę, kaczkę, królika, dziczyznę, bażanta,
indyka. Odradzam jedzenia rosołów (bulionów) osobom mającym problem z trawieniem białka. Na
ich strawienie organizm potrzebuje 30 razy więcej energii niż na strawienie mięsa.
Godnym polecenia produktem spożywczym są jaja kurze, a szczególnie polecane od gospodarza. Ich
białko ma tzw. najwyższą biodostępność dla organizmu wynoszącą 90% co oznacza, że ze 100 g jajka
jest wykorzystane w organizmie jego 90% objętości wagowej, a mięsa tylko 60 - 70%. Białko jaj jest
wysokowartościowym produktem spożywczym, ponieważ zawiera wszystkie niezbędne do
funkcjonowania organizmu aminokwasy, witaminy z grupy B, A, D i E, ale nie zawiera witaminy C.
Znajduje się w nim większość minerałów: jod niezbędny do prawidłowego funkcjonowania tarczycy,
spore ilości cynku niezbędnego dla wzrostu, zwalczania infekcji oraz gojenia ran. Zawarty w nim
selen jest ważnym przeciwutleniaczem, a wapń i fosfor są potrzebne do budowy naszego kośćca i
funkcjonowania nerwów obwodowych. W jajach znajduje się też znaczna ilość zjonizowanego żelaza,
składnika czerwonych ciałek krwi. Uwaga: o ile białko jajek jest dla kogoś alergenem, należy
wyeliminować je z diety całkowicie.
Jarzyny i węglowodany o niskim indeksie glikemicznym
Sałatki z jarzyn obniżają indeks glikemiczny innych składników pokarmowych. Zalecam
wprowadzenie do stałej diety surówki z selera, ogórka, brokuła, kalafiora, pomidorów, sałaty,
szpinaku, cukinii, czosnku, cebuli, pietruszki, kapusty - białej, czerwonej i włoskiej, marchwi, papryki,
szczypiorku, mniszka pospolitego (mlecza), kopru włoskiego, kalarepy, pora, gorczycy, rzodkiewki
czerwonej, rzodkwi białej, kiełków (oprócz fasoli Mung), rzepy i rzeżuchy. Pozytywny wpływ na
gojenie się ściany jelit ma Glutamina - L zawarta w soku czerwonego buraka. Sok ten należy pić w
niewielkiej ilości rozcieńczony wodą.
Zarzuca mi się, że zalecając zasadę niełączenia białka z węglowodanami, polecam w okresie jesienno
- zimowym jedzenie chleba żytnio - razowego z niewielką ilością wędliny. Wyjaśniam więc, że
składniki chleba żytnio - razowego mają w sumie niski indeks glikemiczny.
51
Chleb można spożywać w niewielkiej ilości, żytnio - razowy na naturalnym zakwasie. Zakwas dodany
do chleba stabilizuje prawidłowe funkcjonowanie flory bakteryjnej jelita grubego. Niestety piekarze
często używają do jego wyrobu dodatku drożdży piekarniczych. O ile nie mamy pewności, czy chleb
przygotowywany jest tylko na zakwasie, to nie należy włączać go do diety.
Przeciwskazaniem do jego jedzenia jest również nietolerancja glutenu. Bardzo dobre własności
odżywcze mają produkty z pełnych ziaren: ryż brązowy i dziki, amarantus, gryka i orkisz. Pełne ziarna
zawierają błonnik i dużo związków mineralnych.
Błonnik
Błonnikiem są włókna wchodzące w skład ścian komórek roślinnych, zbudowane z węglowodanów
nierozkładanych przez enzymy trawienne człowieka. Błonnik ma podstawowe znaczenie dla
prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Pęczniejąc pod wpływem wody zwiększa
objętość masy pokarmowej i ułatwia przechodzenie mas kałowych przez jelito grube. Mimo, że
błonnik nie ma żadnej wartości energetycznej, odgrywa ważną rolę w procesie trawienia obniżając
przyswajalność węglowodanów, a tym samym stężenie cukru we krwi. Największą jego zawartość
mają jarzyny zawierających węglowodany o niskim indeksie glikemicznym. Zalicza się do nich
warzywa, rośliny strączkowe oraz pełne ziarna zbóż. Przestrzenne rusztowanie błonnika zawartego w
roślinach stanowi miejsca rozmnażania się pałeczek kwasu mlekowego. Zalecane dzienne spożycie
błonnika wynosi zarówno dla mężczyzn jak i kobiet 25-30 g.
Istnieją dwa rodzaje błonnika:


Pierwszym jest błonnik nierozpuszczalny nazywany celulozą i hemicelulozą. Umożliwia
prawidłową drożność jelit wchłaniając znaczną ilość wody, dzięki czemu kał ma znacznie
większą objętość, jest miękki i skraca się czas jego przechodzenia przez jelito. Wiąże
szkodliwe bakterie, związki toksyczne ze zniszczonego organizmu grzyba, doprowadzając do
ich szybkiego wydalenia z organizmu. Pomaga utrzymać higienę w jelicie grubym, zapobiega
tworzeniu się kamieni kałowych, żylaków odbytu oraz przeciwdziała wystąpieniu polipów i
raka jelita grubego. Polecam spożywanie błonnika najlepiej pod postacią surowych lub
gotowanych jarzyn. Niedobór błonnika jest przyczyną większości problemów związanych z
zaparciami stolca.
Drugi rodzaj błonnika rozpuszczalny w wodzie (guma, pektyna) ogranicza przyswajalność
tłuszczów w procesie trawienia, zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy. Poza tym, oba jego
rodzaje minimalizują działanie toksycznych substancji na ścianę jelit.
Błędne są zalecenia lekarzy zabraniające jedzenia surowych i gotowanych warzyw. W organizmach
roślin znajdują się wartościowe białka, węglowodany, tłuszcze, przeciwutleniacze, witaminy oraz
związki mineralne wzmacniające system odpornościowy organizmu.
Błonnik obecny w warzywach i innych pokarmach należy bardzo starannie przeżuwać, gdyż w
przeciwnym razie będzie miał zupełnie odwrotny wpływ na jelito grube. Spowoduje wzdęcia,
uaktywni procesy gnilne. Podobne objawy mogą pojawić się u niektórych ludzi wtedy, gdy warzywa
spożywane są razem z chlebem i kaszami. W takim przypadku proponuję spożywać je oddzielnie. O
ile pomimo tego surówki są przyczyną wzdęć, to należy w początkowym okresie jarzyny jeść
gotowane, ale wyłączając z nich marchew i czerwonego buraka, ze względu na ich wysoki indeks
glikemiczny. Uwaga - do surówek kupowanych w sklepie dodaje się cukier, majonez, ocet,
konserwanty i stabilizatory kwasowości.
Tłuszcze
Obowiązuje dieta z ograniczeniem zwierzęcych tłuszczów stałych. Można używać niewielkich ilości
masła ze względu na zawartość w nim kwasu izomasłowego, chroniącego jelita przed rozwojem
komórek rakowych.
Polecam używać do przyrządzania surówek świeżego oleju z siemienia lnianego tłoczonego na zimno
52
i oliwy z oliwek z I tłoczenia na zimno. Zawierają one w swoim składzie niezbędne nienasycone
kwasy tłuszczowe (NNKT) w odpowiednich proporcjach kwasów omega - 3 do omega - 6. W
zastępstwie można użyć oleju z pestek winogron, ale nie ma on własności leczniczych jak w/w oleje i
najczęściej jest wytłaczany na gorąco.
Margaryny nie nadają się do spożycia. Zawierają tzw. tłuszcze trans, niefizjologiczne, nietrawione
przez organizm i nie nadają się w związku z tym do celów spożywczych.
Smażyć można tylko na niewielkiej ilości smalcu, ze względu na jego wysoką temperaturę rozkładu.
Po usmażeniu potrawy należy resztę tłuszczu wyrzucić, gdyż zawiera szkodliwe związki chemiczne.
Woda
Polecam pić około 2 l wody uzyskanej z filtra o odwróconej osmozie lub wodę niskomineralizowaną
niegazowaną Żywiec i Nałęczowiankę, wysokogatunkową herbatę zieloną lub czerwoną Pu - Erh oraz
herbaty ziołowe.
Na 30 minut przed, w trakcie i po posiłku nie polecam picia płynów, gdyż rozcieńczają soki
żołądkowe. Do bieżącego odkwaszania organizmu zalecam picie 1/4 - 1 szklanki soku z cytryny lub
kwaśnego grejpfruta rozcieńczonego wodą. Pomimo, że te soki mają smak kwaśny, ich spożyciu
zawarty w nich kwas cytrynowy tworzy w organizmie środowisko zasadowe.
Zasady doboru składników pokarmowych
Dieta z ograniczeniem ilości węglowodanów
Drożdżaki odżywiają się cukrami prostymi, głównie glukozą oraz niewielką ilością aminokwasów.
Wszystkie węglowodany złożone zawierające skrobię (ziemniaki, ryż, kasze, pieczywo), w wyniku
procesu trawienia rozpadają się w końcowym efekcie do cukrów prostych. Jedząc większe ilości tych
produktów spożywczych lepiej odżywimy drożdżaka. Dlatego tak ważne jest stosowanie diety
niskowęglowodanowej w I etapie leczenia.
Kupując produkty spożywcze w sklepie należy zwrócić uwagę na to, czy zawierają tzw. cukier dodany
pod nazwą: węglowodany, cukier, sacharoza, glukoza, fruktoza, maltoza, galaktoza czy laktoza.
Niektórzy słodząc produkty spożywcze fruktozą, nie zdają sobie z tego sprawy, że organizm
wykorzystuje ten cukier w procesie spalania glukozy. O ile ktoś nie może obyć się bez słodzenia
napojów czy dosładzania pokarmów, można użyć pewien rodzaj cukru o nazwie Ksylitol lub Stevia,
obojętnego dla organizmu i wydalanego z niego w niezmienionej postaci. Nie w każdym jednak
wypadku cukry te są dobrze tolerowane przez organizm.
Zasady komponowania diety
Prawidłowe komponowanie produktów spożywczych oszczędza energię zużywaną do ich trawienia.
W wyborze składników pokarmowych należy kierować się indeksem glikemicznym (IG) produktów
spożywczych oraz odczynem kwasowości (pH), jaki wytwarzają w organizmie po ich zjedzeniu
strawieniu. W rozróżnieniu tego co jest kwaso-, a co zasadotwórcze, jest wiele nieporozumień.
Produkty o smaku kwaśnym, np. cytryny i kwaśne grejpfruty i większość warzyw, są zasadotwórcze.
Po ich strawieniu i przyswojeniu, wytwarzają we wnętrzu organizmu środowisko zasadowe.
Kwasotwórcze są natomiast wszystkie mięsa, i ryby oraz produkty mączne i jaja. Zaskakujące jest to,
że mleko jest zasadotwórcze, a jego przetwory są wyraźnie kwasotwórcze.
Uwzględnianie w codziennym jadłospisie wielu różnorodnych produktów roślinnych i zwierzęcych
jest ważne dlatego, gdyż taki sposób odżywiania umożliwia zachowanie prawidłowej równowagi
kwasowo - zasadowej organizmu. Jedne produkty żywnościowe są bowiem kwasotwórcze, a inne
zasadotwórcze. Jeśli jemy tylko te pierwsze, a nie jadamy warzyw, które w większości są
zasadotwórcze, doprowadzamy do zakwaszania organizmu. Równowaga kwasowo - zasadowa będzie
w organizmie zachowana, jeśli np. chleb zjemy z rzodkiewką, szczypiorkiem, pomidorem, natką z
pietruszki czy liśćmi sałaty, a mięso obowiązkowo z warzywami - gotowanymi i surowymi.
53
Candida, w miejscu swojego rozmnażania się preferuje środowisko zasadowe, ale tworzy w
organizmie chorego człowieka niekorzystne dla niego środowisko kwaśne. Jedzenie jarzyn, z uwagi na
ich naturalną kwasowość, zapobiega miejscowemu rozmnażaniu się drożdżaka. Owoce natomiast
zawierają cukier fruktozę i ich spożywanie może przyczynić się może lepszego odżywienia drożdżaka
i doprowadzić do jego przyśpieszonego rozwoju oraz ekspansji na organizm po przekształceniu się go
w grzyba Candida. Nie należy więc ich spożywać w wstępnym okresie leczenia. Wyjątkiem są wśród
nich cytryna i kwaśny czerwony grejpfrut, które tworzą w organizmie środowisko wysokozasadowe.
Kierując się tymi informacjami sporządźmy wspólną listą produktów żywnościowych o niskim IG
oraz o kwasowości zasadowej, które po zjedzeniu wytwarzają w organizmie. Będą ona najlepsze w
stosowaniu diety o niskiej zawartości węglowodanów w leczeniu grzybicy.
O celu stosowania zasady rozdzielności składników pokarmowych
Mięso i skrobia mają inny czas trawienia. Skrobiowe węglowodany złożone, czyli chleb, ziemniaki
czy makaron ulegają strawieniu w żołądku po mniej więcej 2 godzinach, a mięso po około 4
godzinach. Mieszany posiłek, złożony z mięsa i skrobi, jest trawiony około 7 - 8 godzin, czyli dwa
razy dłużej niż gdyby te produkty były spożywane oddzielnie. Dwukrotnie dłuższe trawienie może
oznaczać dwukrotnie większe zużycie energii i enzymów. Białka rozkładane są w żołądku z udziałem
kwasu solnego. Węglowodany wymagają do trawienia środowiska alkalicznego i trawi ja we wstępnej
fazie enzym ptialina zawarty w ślinie. Gdy jemy dużo białka zmieszanego ze skrobią, skuteczność
działania soków trawiennych zostaje znacznie upośledzona, a ich wzajemne oddziaływanie chemiczne
neutralizuje się. Gdy białko nie jest do końca strawione zaczyna gnić, niekompletnie strawione
węglowodany fermentują, a niestrawione tłuszcze jełczeją. Efektem tych reakcji jest zakwaszenie
organizmu. Stąd w leczeniu grzybicy obowiązuje zasada innego łączenia składników pokarmowych, w
celu stworzenia komfortowych warunków pracy narządów trawiennych i jelit.
Produkty żywnościowe nie polecane w I etapie leczenia
W I etapie leczenia należy unikać następujących produktów żywnościowych:












produktów skrobiowych o wysokim IG,
cukrów i wszelkich jego wyrobów, słodzików,
mleka i jego przetworów kupowanych w sklepie (dozwolone naturalne „ze wsi”)
owoców (oprócz cytryn i kwaśnych grejpfrutów),
produktów fermentowanych - serów pleśniowych, surowej kiszonej kapusty i ogórków, tofu z
soi,
czarnej kawy i czarnej herbaty,
żywności panierowanej,
alkoholu i octu spirytusowego,
proszków do pieczenia, przypraw z gotowych mieszanek ziołowych zawierających glutaminian
sodu, gumy do żucia, ketchupu, pikli, musztardy, majonezu, chrzanu w occie, gotowych
sosów,
hamburgerów, chipsów, chleba graham na pszenicy, krakersów,
masła orzechowego, wszelkich olejów (oprócz: z siemienia lnianego tłoczonego na zimno,
oliwy z oliwek tłoczonej na zimno, oleju z pestek winogron), margaryn i mixtów,
wędlin zawierających konserwanty i MOM – mieszanka zmielonych kości, chrząstek, skóry
itp.
Indeks glikemiczny produktów żywnościowych
W wyborze składników pokarmowych należy kierować się ich indeksem glikemicznym (IG). Określa
on wielkość ogólnej ilość cukru jaką wchłonie organizm ze 100 g produktu żywnościowego, po jego
zjedzeniu i strawieniu. Jako przykład podam ziemniaki pieczone – po zjedzeniu ich 100 g, organizm
54
uzyska 95 g glukozy (IG – 95). Im wyższy jest ten wskaźnik, tym produkt spożywczy jest mniej
zalecany.
Produkty żywnościowe o wysokim IG












110 - Maltoza (cukier zawarty w piwie),
103 - Daktyle suszone
100 - Glukoza, ziemniaki pieczone, frytki,
95 - Mączka ryżowa, chleb biały wysokooczyszczony, skrobie modyfikowane, hamburger
90 - Puree z ziemniaków, chipsy, miód,
85 - Marchewka gotowana, płatki kukurydziane, popcorn, ryż krótko gotowany,
80 - Bób gotowany
75 - Dynia, arbuz, cukier,chleb biały (bagietka),zboża oczyszczone słodzone,batoniki
czekoladowe, ziemniaki gotowane bez skórki,
70 - Coca-Cola, herbatniki, kukurydza pękająca, ryż biały, kluski, pierożki, rodzynki, chleb
razowy,
65 - Ziemniaki w mundurkach, buraki, konfitury słodzone, kaszka manna,
60 - Ryż długi, banan, melon,
55 - Spaghetti białe.
Produkty spożywcze o niskim IG






50 - Chleb pełnoziarnisty lub z otrąb, ryż pełnoziarnisty brązowy, groszek zielony w puszce,
świeży groszek zielony, zboża pełnoziarniste bez cukru, makaron ze zbóż pełnoziarnistych,
płatki zbożowe, fasola różowa,
40 - Świeże soki owocowe bez cukru, pumpernikiel, chleb żytni pełnoziarnisty,
35 - Dziki ryż, marchew surowa, sucha fasola, soczewica,
30 - Zielona fasolka, soczewica zielona, czekolada czarna (>70% kakao), soja,
20 - Orzechy ziemne, warzywa, zielone pomidory, czosnek,
15 - Cukinia, cebula.
Lista produktów spożywczych podzielonych pod względem kwasowości, którą wytwarzają w
organizmie.
Znajomość kwasowości jaką tworzą produkty żywnościowe po ich strawieniu w organizmie, pozwoli
dobrać w diecie właściwe składniki pokarmowe. Dzięki temu będziemy cieszyć się znakomitym
zdrowiem i żyć pełnią życia, bez chorób i cierpienia.
Produkty o wysokiej kwasowości, pH 5,0 do 6,0:
cukier rafinowany (biały) i nierafinowany (brązowy), ser edamski, jajka, majonez, ryby, skorupiaki,
wołowina, wieprzowina, mięso z królika, kurczak, wątroba, mięso jagnięce, cielęcina, sztuczne
słodziki, napoje gazowane bezalkoholowe, napoje musujące, papierosy, leki chemiczne, mąka pszenna
biała, chleb pszenny, makaron biały, biały ryż, ocet spirytusowy, ciasta i wyroby cukiernicze,
czekolada, piwo, kawa, słodki sos z białym cukrem, dżemy, galaretki, alkohol, kasza manna, sól
oczyszczana warzona i jodowana, czarne herbaty.
Produkty o średniej kwasowości, pH 6,0 do 6,5:
orzechy włoskie, ser cheddar, sery pleśniowe, śledzie, makrele, owies, pszenica, ryż, śliwki, borówki,
oliwki, soki owocowe z cukrem, syrop klonowy, melasa, pikle, płatki zbożowe, wino, jogurt
dosładzany, gryka, chleb ryżowy, jajka gotowane na twardo, ketchup, majonez, makaron
pełnoziarnisty, ciasto na miodzie, orzeszki ziemne, prażona kukurydza, ryż basmati, ryż brązowy, sos
sojowy oraz chleb pszenny z kiełkujących ziaren.
55
Produkty nieznacznie kwaśne, pH 6,5 - 7,0
syrop ze słodu, syrop klonowy, syrop z jęczmienia, jęczmień, otręby, orzechy nerkowca, ziarna zbóż z miodem owocami i syropem klonowym, żurawiny błotne, fruktoza, miód pasteryzowany, soczewica,
mleko homogenizowane i pasteryzowane, melasa surowa, gałka muszkatołowa, musztarda, pistacje,
ziarno żytnie, chleb żytni z kiełków, nasiona słonecznika, pestki dyni, orzechy włoskie, jagody,
orzechy brazylijskie, masło solone, sery żółte (łagodne i kruche), suszona fasola, cieciorka, nabiał,
mleko kozie homogenizowane, oliwki marynowane, orkisz, masło, śmietana, naturalny jogurt,
serwatka naturalna oraz oleje.
Produkty średnio zasadowe pH 7,0 do 8,0:
migdały, orzech kokosowy, mleko naturalne, fasola, kapusta, seler, soczewica, sałata, grzyby, cebula,
pomidory, morele, banany, jagody, wiśnie, melony, pomarańcze, brzoskwinie, gruszki, maliny,
mandarynki, śliwki, awokado, seler naciowy, świeże figi, rodzynki, czosnek, agrest, winogrona mało
słodkie i kwaśne, zielone zioła, nektarynki, groszek słodki, daktyle, dynia, szpinak, kwaśne jabłka,
fasola zielona, buraki, brokuły, imbir świeży, kalarepa, pietruszka, dynia, truskawki, rzepa oraz ocet
jabłkowy.
Produkty wysoko zasadowe pH 8,0 do 9,0:
awokado, marchew, ziemniaki, suszone morele, rabarbar, cytryny, arbuz, pieprz cayenne, suszone figi,
wodorosty morskie, mango, papaja, nać pietruszki, rzeżucha, szparagi, cykoria, kiwi, ananas,
rodzynki, soki roślinne z jarzyn, grejpfruty.
Dieta dziecka chorującego na grzybicę
U dzieci najczęściej zakażenie grzybem Candida obejmuje jamę ustną, jelita i narządy trawienne. W
związku z tym właściwe stosowanie diety ma podstawowe znaczenia w walce z infekcją grzybiczą.
Dieta dzieci zakażonych grzybem Candida powinna być inna niż u osoby dorosłej. Młody organizm
cechuje szybszy metabolizm, szybsza przemiana wodno - elektrolitowa oraz znacznie większe zużycie
glukozy i tłuszczów jako materiału energetycznego. Powinna więc zawierać pokarmy, które zaspokoją
jego potrzeby żywieniowe niezbędne dla wzrastania i rozwoju. Zbytnie ograniczenie węglowodanów
spowodowałyby istotne zaburzenia funkcjonowania mózgu, takie jak ospałość, brak energii oraz silne
rozdrażnienie.
Najlepszym pokarmem dla małego dziecka jest mleko matki. O ile jednak zdecydujecie się Państwo na
karmienie sztuczne, to w leczeniu Candida można zastosować wyłącznie mleko hydrolizowane Nutramigem lub Pro Sobee 1 i 2 - oparte na białku soi. Bezwzględnym przeciwwskazaniem do
stosowania Pro Sobee jest alergia na białko soi.
Nutramigen
Mleko to zawiera w swoim składzie: białko (hydrolizowaną enzymatycznie kazeinę), tłuszcze (oleje
roślinne), węglowodany (polimery glukozy), składniki mineralne, witaminy, a także pierwiastki
śladowe. Ten hipoalergiczny preparat wskazany jest do stosowania w alergii na białko pokarmowe, w
tym także w alergii na białko mleka krowiego, nietolerancji laktozy i sacharozy, kolce jelitowej oraz
zapobieganiu alergii. Stosuje się dawkowanie indywidualne, zgodnie z zapotrzebowaniem
kalorycznym niemowlęcia w stosunku do wieku.
Pro Sobee 1 i 2
Pro Sobee 1 i 2 są bezglutenowymi preparatami pozbawionymi laktozy i sacharozy. Źródłem białka
jest w nich izolowane białko soi uzupełnione L-metioniną. Nie zawierają białek mleka krowiego. Pro
Sobee 1 przeznaczony jest do żywienia niemowląt do 5 miesiąca życia, zaś Pro Sobee 2 - do żywienia
od 5 miesiąca życia. Stosowanie obu preparatów jest wskazanie w przypadkach nietolerancji laktozy
mogącej powodować biegunkę, nadwrażliwości na białka mleka krowiego oraz w innych zaburzeniach
pokarmowych. Pro Sobee 2 stosowany jest w nietolerancji pokarmowej, w tym nietolerancji laktozy
lub sacharozy, mogących powodować biegunki, nadwrażliwości na białka mleka krowiego oraz w
56
przypadku innych dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Przeciwwskazaniem do stosowania
Pro Sobee 1 i 2 jest nadwrażliwość na białka soi. Stosuje się dawkowanie indywidualne, zgodne z
zapotrzebowaniem dziecka w danym wieku.
Najczęstsze błędy w żywieniu dzieci polegają na:





zbyt krótkim karmieniu niemowląt wyłącznie piersią – powinno karmić się niemowlę piersią
do 6 miesiąca życia i kontynuować je po wprowadzeniu pokarmów uzupełniających do 12
miesiąca życia dziecka,
zbyt wczesnym wprowadzaniu produktów zbożowych, mięsa i słodzonych napojów,
zbyt małym i zmniejszającym się wraz z wiekiem spożyciem świeżych różnokolorowych
warzyw oraz owoców,
wprowadzeniu do diety cukru, słodyczy, ciast, słodzonych napojów i innych produktów
wysokoprzetworzonych,
spożywaniu zbyt małej ilości pierwiastków śladowych, wapnia, magnezu, krzemu, żelaza,
potasu, a zbyt dużej ilości sodu (soli).
Soki owocowe (100%) należy wprowadzić do diety najwcześniej po ukończeniu 6 miesięcy życia w
ilości nie większej niż 120-180 ml/dobę. Naturalne soki owocowe przygotowane ze świeżych
owoców, powinny być stałym elementem diety dziecka. Włączając je stopniowo do odżywiania,
należy najpierw określić tolerancję na nie organizmu. Proponuję początkowo rozcieńczyć je w 50%
wodą. W przypadku ich dobrej tolerancji, podawać je później we wzrastającej ilości jako
nierozcieńczone. Sokami wybitnie zasadowymi dla wewnętrznego środowiska organizmu są - sok z
grejpfruta oraz z cytryny. Można je łączyć z sokiem z jarzyn oraz rozcieńczać wodą. Soków
naturalnych i ich wodnych roztworów nie należy dosładzać. Można podawać dziecku do picia dobrą
wodę niskomineralizowaną lub z filtra o odwróconej osmozie.
Niemowląt i małych dzieci nie należy zmuszać do jedzenia, jeśli nie są głodne, oraz przekarmiać.
Niemowlęta i dzieci w wieku poniemowlęcym mają wykształcony mechanizm regulujący ilość
spożywanego pożywienia. Należy im pozwolić na samodzielne decydowanie o wielkości posiłków, o
ile ich wzrastanie i rozwój są prawidłowe. Nie należy ich zmuszać do ukończenia posiłku, gdyż ilość
spożywanych jednorazowo kalorii może okazać się zbyt duża.
W okresie stopniowego ograniczania karmienia piersią, do diety dziecka należy wprowadzać zdrowe
pokarmy nieprzetworzone, a jeśli nie są akceptowane ponawiać co jakiś czas próby. Do stałej diety
należy wprowadzać produkty zbożowe z pełnego ziarna, a unikać z ziarna łuskanego (rafinowanych
czyli oczyszczonych). Rodzice powinni decydować o tym co i kiedy dziecko będzie spożywać,
natomiast dziecko ma zdecydować, czy chce jeść i jak dużo chce zjeść.
Proszę nie zapominać o podawaniu dziecku zup jarzynowych z żółtkiem czy białym mięsem. Posiłki
powinny być przygotowane ze świeżych jarzyn, które powinny pochodzić z upraw ekologicznych.
Warzywa zielone jak sałata, fasolka szparagowa, groszek zielony, koperek oraz pietruszka zawierają
duże ilości chlorofilu, karotenu, żelaza, wapnia i są względnie łatwo trawione. Chlorofil ma własności
dezynfekujące i regenerujące błony śluzowe jelit, i aby go jak najmniej utracić, należy gotować
jarzyny krótko. Po długim gotowaniu tracą 30 - 50% wartości odżywczej Pozostałe jarzyny, jak:
brukselka, kalafior, rzodkiew biała i czerwona oraz seler też powinny też być stałym składnikiem
jadłospisu dziecka.
W okresie leczenia grzybicy, należy przejść na dietę bezglutenową. Glutenem nazywa się białka
roślinne, występujące w zbożach - pszenicy, życie i jęczmieniu. Największa jego zawartość jest w
pszenicy. Ma on silnie drażniące działanie na przewód pokarmowy, co może pogłębić zaburzenia
pracy jelit związane z infekcją grzybiczą.
57
W przypadku alergii na białko jaj kurzych, należy bezwzględnie wyłączyć je z diety. O ile istnieje
alergia na mleko krowie, to należy również nie podawać dziecku mięsa wołowego.
Test na dobrą marchew. Odgryźć kawałek surowej marchwi. O ile ma piekący smak wywołany zbyt
dużą zawartością związków azotowych - nie nadaje się do spożycia przez dziecko.
Dzieciom starszym należy wprowadzić do diety surówki różnokolorowe oraz jarzyny gotowane.
Zasada odpowiedniego łączenia składników pokarmowych powinna być taka, jak u dorosłych. W
wstępnym okresie leczenia tych dzieci, u których dominują objawy jelitowe, powinna obowiązywać
dieta bezglutenowa. Po eliminacji grzyba z organizmu można wprowadzić do jadłospisu chleb żytnio razowy na naturalnym zakwasie lub chleb żytni - pytlowy. Już od dzieciństwa nie należy
przyzwyczajać dzieci do jedzenia słodyczy i wyrobów cukierniczych, produktów
wysokoprzetworzonych oraz picia słodkich napojów czy dosładzanych soków.
Dieta matki karmiącej chorującej na grzybice
Dieta matki karmiącej, chorującej na grzybicę powinna zawierać wszystkie składniki odżywcze w
wystarczającej ilości. Zasady jej stosowania są takie same jak dla wszystkich innych chorych osób.
Proponuję więc:
1. Wprowadzić do diety różne rodzaje białek - jaja, białko zwierzęce - mięso wołowe, chudą
wieprzowinę, drób, mięso z królika; ryby oraz białka roślinne - migdały nieprażone, orzechy
laskowe, nerkowce. Wszystkie rodzaje białek powinny być spożywane w większej ilości niż
zalecane w leczeniu grzybicy, ale razem z jarzynami surowymi i gotowanymi. Mleko można
spożywać naturalne ,,ze wsi”, ale polecane są produkty fermentowane – kefir, jogurt, mleko
zsiadłe. Rośliny strączkowe należy włączać ostrożnie, gdyż mogą wywoływać wzdęcia.
2. Tłuszcze - źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych powinna być oliwa z oliwek z I
tłoczenia na zimno lub olej z siemienia lnianego tłoczony na zimno (dodawane do surówek),
olej z pestek winogron, tran i lecytyna. Można spożywać niewielką ilość masła.
3. Węglowodany - źródłem węglowodanów powinny być jarzyny surowe i gotowane, soki z
świeżych jarzyn, kasze (najlepiej gryczana), ryż brązowy i dziki. Należy spożywać je częściej,
ale w niewielkiej ilości razem z jarzynami. Zjedzona jednorazowo zbyt duża ich porcja
spowodowałaby zbyt duży wzrost stężenia cukru we krwi, co mogłoby skutkować
gwałtownym rozmnażaniem drożdżaka i nawrotem grzybicy. W przypadku nietolerancji
glutenu należy wyłączyć z diety chleb żytni i pszenny. Można zastąpić chleb suchymi płatkami
z ryżu dzikiego i brązowego spożywając je w umiarkowanych ilościach.
4. Związki mineralne - proponuję minerały Schindele'S. Są one co prawda nieorganiczne, ale
zawierają komplet wszystkich niezbędnych pierwiastków. Dodatkowo polecam chelaty:
chromu, cynku, selenu, żelaza, molibdenu. Najwięcej dobrego zjonizowanego wapnia jest w
surowych jarzynach, zmielonych skorupkach jajek o kolorze brązowym (zawierają więcej
związków siarki), preparatach z wyprażanych cielęcych kości.
5. Oto prosty sposób przygotowania preparatu wapniowego. Skorupki jaj starannie wypłukać,
usunąć błonki. Wygotować w wodzie przez 30 minut. Następnie wysuszyć i zmielić na pyłek.
Spożywać na sucho jako proszek w ilości 1/2 płaskiej łyżeczki na dobę i popić wodą. W mleku
kupowanym w sklepie wyniku procesu pasteryzacji, wapń znajduje się pod postacią słabo
rozpuszczalnych i wchłanianych związków organicznych.
6. Witaminy - wit.C z Aceroli 1 x 250 mg, Beta-karoten 6 - 10 ug, wit.E 2 x 200 mg. Najlepiej
jednak witaminy spożywać pod postacią multiwitaminy, wyprodukowanej z surowców
pochodzenia naturalnego.
58
Dieta dorosłych i dzieci powyżej I roku życia w I etapie leczenia
Przedstawiając Państwu wiadomości o infekcjach wywoływanych przez d w książce ,, Postawiłem na
zdrowie”, nie zdawałem sobie sprawy, że największym problemem dla chorej osoby będzie
stosowanie właściwej diety. Zdaję też z tego sobie sprawę, że zamieszczone przepisy kulinarne nie
wyczerpują w całości zagadnień żywienia w grzybicy i mogą jedynie stanowić wskazówkę do tego jak
komponować właściwą dietę.
Podstawowe zasady odżywiania
1. Nie wolno łączyć białka z węglowodanami za wyjątkiem tych o niskim indeksie
glikemicznym, czyli jarzyn.
2. Węglowodany można łączyć z surowymi jarzynami.
3. Białko można łączyć z surowymi i gotowanymi jarzynami.
4. Tłuszcze można dodawać do węglowodanów, białek i warzyw, ale należy pamiętać o tym, że
przedłużają ich okres trawienia.
5. Nie pić płynów przed jedzeniem, w trakcie i po posiłku - wypite płyny powodują rozcieńczanie
soków trawiennych, co upośledza trawienie, i może powodować bóle żołądka oraz zgagą.
Do trawienia białek w żołądku jest potrzebne środowisko kwaśne. Węglowodany, surowe warzywa i
kwaśne owoce wymagają środowiska zasadowego, które zapewnia jama ustna i soki trawienne obecne
w jelitach. Najlepsze trawienie jest wtedy, gdy najpierw zjemy porcję surówki i po upływie około 40
min po jej strawieniu, dopiero białko. O ile nie ma większych problemów z trawieniem pokarmów, to
dobrym połączeniem składników w jednym posiłku są białka i jarzyny surowe lub gotowane, ale już
bez innych węglowodanów - ziemniaków, ryżu białego, gotowanego czerwonego buraka i marchwi. O
ile chcemy zjeść kaszę, ryż brązowy (dziki) o stosunkowo niskim IG, to najlepiej połączyć je też z
surówką z różnokolorowych jarzyn, lub jarzynami półsurowymi czy ugotowanymi.
Wiele osób zapytuje mnie, czy można jeść grzyby, zwłaszcza pieczarki. Ponieważ zawierają w swoich
organizmach białka jakie ma grzyb Candida, a organizm wytworzył przeciwko nim przeciwciała,
istnieje potencjalna możliwość wystąpienia - wskutek ich spożycia, objawów alergii. Spożywanie
potraw z pieczarkami powinno być poprzedzone testem tolerancji. W tym celu należy spożyć
niewielką ich ilość i obserwować reakcję organizmu. O ile nie ma żadnych widocznych negatywnych
objawów, to mogą być jednym z elementów diety. Trawienie tłuszczów stałych i olejów przebiega
powoli i odbywa się głównie w jelicie cienkim. Obfitość spożywanych surowych jarzyn (błonnika)
razem ze smażonym mięsem, zmniejsza ilość wchłanianych w jelitach tłuszczów stałych. Ażeby
zbytnio nie przeciążyć systemu trawiennego organizmu, każdy rodzaj białek należy spożywać
oddzielnie, czyli tylko mięso lub tylko groch, lub tylko ryby, czy wreszcie tylko jaja. Smażyć można
jedynie na smalcu, ze względu na jego najwyższą temperaturę rozkładu, przy których uwalniają się
związki toksyczne. Po usmażeniu potrawy nie wolno używać tego tłuszczu do innych celów
kulinarnych. Nie należy smażyć potraw na olejach.
Przepisy kulinarne
Przepisy śniadaniowe
Na śniadanie można jeść niewielką ilość chleba żytnio - razowego na naturalnym zakwasie, o ile
mamy pewność, że osoba chora na grzybicę dobrze toleruje białko glutenu. Indeks glikemiczny tego
chleba wynosi około 57 i zależy od tego ile użyto otrąb do wyrobu ciasta. Można zjeść niewielką ilość
chleba pełnoziarnistego, ale pod warunkiem, że do jego "sklejenia" nie użyto cukru o nazwie maltoza,
dekstryny itp. Alternatywę dla naturalnego chleba możne być chleb żytni liofilizowany z pełnego
ziarna – WASA, a także nieduża ilość płatków z ryżu dzikiego lub brązowego. Wskazane jest
59
spożywać chleb z surówkami. Dopuszczam możliwość jedzenia chleba żytnio-razowego z niewielką
ilością wędliny pod warunkiem, że spożyty będzie wraz z surówką. Surówka obniży indeks
glikemiczny spożytego posiłku do 30 tj. do takiej wartości, jak gdyby wędlina była spożyta z
gotowanymi jarzynami. Chleb można posmarować niewielką ilością masła.
Polecane warzywa: seler, ogórek, brokuły, kalafior, pomidory, sałata, szpinak, cukinia, czosnek,
cebula, pietruszka, szparagi, botwinka, rukiew, brukselka, kapusta biała, kapusta włoska, marchew
surową, burak czerwony surowy, szczypior, mniszek pospolity (mlecz), sałata, sałata zimowa
(endywia), koper włoski, kalarepa, por, gorczyca, rzodkiewka, rzodkiew biała, cebula szalotka, kiełki
(oprócz fasoli Mung), boćwina, rzepa, rzeżucha. Warzywa strączkowe: ciecierzyca, fasolka zielona,
fasolka szparagowa, fasola biała, czerwona i brązowa, soczewica brązowa, soczewica zielona, groch.
Sałatka z pomidorów
Składniki: 3 średnie pomidory, 2 łyżki oliwy z oliwek, 1 mała cebula, sól oraz przyprawy - pieprz
ziołowy, pieprz czarny i kurkuma.
Przygotowanie. Pomidory pokroić na kliny, dodać pokrojoną cebulę, oliwę z oliwek oraz do smaku
przyprawy i sól. Wszystko wymieszać i odstawić na kilka minut.
Chrupiąca surówka
Składniki: nieduża główka sałaty lodowej, 5 - 6 łodyg selera naciowego, pęczek rzodkiewek, 1 łyżka
posiekanego szczypiorku, niewielka ilość śmietany.
Przygotowanie. Umytą i osuszoną sałatę porozrywać na nieduże kawałki, rzodkiewki pokroić w
plasterki, obrane z włókien łodygi selera kroić na mniej więcej centymetrowe odcinki. Warzywa
wymieszać, polać śmietaną i posypać szczypiorkiem.
Sałatka ogórkowa
Składniki: 3 świeże ogórki, garść łuskanych ziaren słonecznika, 4 łyżki naturalnych płatków
owsianych, 1 ząbek czosnku, sól, oliwa z oliwek do smaku.
Przygotowanie. Ogórki zetrzeć na grubej tarce, słonecznik zmielić w młynku do miałkości, płatki
gotować przez 1 minutę w wodzie bez soli. Składniki połączyć, dodać posiekany ząbek czosnku, oliwę
z oliwek i sól do smaku. Wszystko wymieszać i odstawić na 10 minut.
Surówka z kapustą pekińską
Składniki: pół niedużej kapusty pekińskiej,1 żółta papryka, marchewka, pół małego selera, 2
pomidory, por (jasna część), 1 jabłko, 2 łyżki jogurtu ewentualnie śmietany, sól, pieprz.
Przygotowanie. Kapustę pekińską pokroić w wąskie paski, pora - w półplasterki, opłukać na sicie,
osączyć. Marchewkę i seler oskrobać, opłukać i zetrzeć na tarce o grubych oczkach. Umyte pomidory
pokroić w kostkę. Wszystkie warzywa włożyć do salaterki, dodać jogurt (ewentualnie śmietanę), sól,
pieprz i wymieszać.
Surówka wielowarzywna
Składniki: nieduże kawałki kapusty białej i czerwonej, 1 selera, 1 - 2 marchewki, 1 cebula, 2 łyżki
oliwy z oliwek, sól, pieprz ziołowy.
Przygotowanie. Czerwoną kapustę i seler zetrzeć na tarce o dużych oczkach, a marchewkę na tarce o
oczkach średniej wielkości. Cebulę i białą kapustę drobno posiekać. Wszystkie warzywa połączyć,
doprawić do smaku solą i pieprzem, wymieszać z oliwą z oliwek.
Surówka różnokolorowa
Składniki: nieduża główka kapusty, dwa pomidory, 1 pęczka koperku, 1 pęczka grubego szczypioru,
cebula, 2 surowe ogórki, kilka rzodkiewek, 1 żółtej i 1 czerwonej papryki, ząbek czosnku, trzy łyżki
oliwy z oliwek, pieprz i sól.
Przygotowanie. Kapustę pokroić w jak najcieńsze, długie makaroniki, wypłukać, osączyć na sicie.
60
Dodać pokrojoną w piórka cebulę i posiekaną zieleninę. Pomidory pokroić w kliny, ogórki w cienkie
plasterki, rzodkiewki w talarki, a paprykę w cienkie paski, czosnek posiekać na drobno. Tuż przed
podaniem wszystkie składniki wymieszać z oliwą, przyprawić solą i pieprzem.
Jajecznica dwukolorowa
Składniki: jajka (minimum 2 na osobę), masło, sól, pieprz.
Przygotowanie. Na zimną patelnię wrzucić taką ilość masła, żeby po roztopieniu utworzyło ono 3 - 5
milimetrową warstewkę i rozgrzać do niezbyt wysokiej temperatury. Wbić jajka w taki sposób, aby
zachować całe żółtka. Na patelni z początku jajka mają wyglądać jakby miały być sadzone. Gdy
białko zacznie się ścinać, należy je delikatnie wymieszać, uważając, aby żółtka się nie rozlały. Posolić
wedle uznania. Gdy białko będzie już białe, ale jeszcze miękkie, połączyć je z żółtkami w ten sposób,
by rozlały się one na wierzchu. Patelnię unieść z gazu i pozwolić jajkom ściąć się. Jajecznicę
delikatnie wymieszać tak, aby żółtka i białko były wyraźnie oddzielone od siebie. Jajecznica ma być
miękka, wilgotna i dwukolorowa. Gotową jajecznicę przełożyć na talerz i posypać po wierzchu grubo
zmielonym pieprzem.
Jajka na twardo
2-3 jaja ugotować na twardo, przekroić na pół, na wierzch dodać niewielką ilość majonezu, posypać
posiekaną pietruszką.
Twaróg
Przygotować porcję białego twarogu z wiejskiego mleka i dodać posiekany szczypiorek lub cebulę.
Dodać sól i pieprz do smaku.
Przepisy obiadowe
Pada wiele pytań odnośnie jedzenia gotowanych ziemniaków, marchwii i buraków - czy można je
spożywać, czy też nie?
Otóż uważam, że nie wolno spożywać tych gotowanych jarzyn jako samodzielnego posiłku ze
względu na ich wysoki IG. Nawet po równoczesnym zjedzeniu takiej samej wagowo porcji surówki,
wypadkowa IG będzie wynosiła powyżej 50.
Można dodać niewielką ilość ziemniaków lub buraków czy marchwi do zupy jarzynowej, ale nie
powinny być podstawowym składnikiem tej zupy. Gotowane jarzyny w tej zupie znacząco zmniejszą
ich IG.
Oto kilka przepisów na zdrowe dla naszego organizmu zupy:
Zakwas do przygotowania żuru
Przygotowanie. 10 dkg mąki żytniej razowej lub żytniej pytlowej wsypać do glinianego wyparzonego
wrzątkiem kamiennego garnka lub szklanego słoja i zalać 1 litrem przegotowanej letniej wody. Dodać
2 – 3 ząbki czosnku i całość dokładnie wymieszać. Po kilku godzinach usunąć z roztworu czosnek.
Garnek przykryć gazą i postawić w ciepłym miejscu na około 3 - 4 dni. Kwaśny płyn przelać do
butelek lub słoików. Przechowywać w lodówce. Prawidłowo przygotowany żur ma smak kwaskowaty
i przyjemny zapach. Używać go do sporządzania zup.
Żurek na białej kiełbasie
Składniki: 1 l wywaru z włoszczyzny, 15 dkg białej kiełbasy, 1 szklanka kwaszonego żuru, 2 ząbki
czosnku, listek laurowy, parę ziaren pieprzu i ziela angielskiego, majeranek, sól.
Przygotowanie. Na wywarze z włoszczyzny ugotować białą kiełbasę. Przecedzić, do wywaru wlać żur
z mąką, która zagęści zupę, dodać białą kiełbasę pokrojoną w plastry, sól, czosnek i przyprawy.
Pogotować jeszcze 5 min. Żurek możne być również daniem postnym. Białą kiełbasę z powodzeniem
zastąpi jajko ugotowane na twardo i pokrajane na ćwiartki. Pokrajane jajka położyć na talerzu i zalać
61
gorącym żurkiem.
Krupnik z kaszą i fasolą
Składniki: mięso drobiowe, 1/3 szklanki kaszy perłowej lub pęczaku, liść laurowy, 1 por, ziele
angielskie, majeranek, 1 szklanki fasoli (surowej czy gotowanej), smalec.
Przygotowanie. Ugotować rosół na mięsie drobiowym, 1,5 szklanki odlać do innego pojemnika, do
reszty rosołu wsypać kaszę perłową lub pęczak. Wrzucić listek laurowy, ziele angielskie i majeranek.
Gotować na małym ogniu do lekkiej twardości. Pory oczyścić, opłukać, osuszyć, pokroić w prążki i
obsmażyć dość szybko w wysokiej temperaturze, następnie wlać 1,5 szklanki rosołu, który wcześniej
odlaliśmy, mieszając doprowadzić do wrzenia i dodać do zupy. Fasolę ugotować, odcedzić i dodać do
zupy. Gotować jeszcze 10 minut, przyprawić solą i pieprzem.
Kapuśniak z grzybami
Składniki: 1,5 l wywaru z mięsa i jarzyn, 40 dkg kapusty kwaszonej, 2 cebule, 2 łyżki smalcu, 2 łyżki
koncentratu pomidorowego, 15 dkg szynki wędzonej, kilka suszonych grzybów, sól, pieprz, listek
laurowy, ziele angielskie.
Przygotowanie. Grzyby namoczyć i odstawić na 1 godz. Kapustę pokroić, zalać przygotowanym
wcześniej wywarem z jarzyn i mięsa, dodać pokrajane grzyby, liść laurowy, ziele angielskie i razem
gotować. Cebulę obrać, opłukać, pokroić w kostkę, podsmażyć na smalcu na złoty kolor i połączyć z
kapustą. Dodać również koncentrat pomidorowy i pokrojoną w plasterki szynkę.
Barszcz czerwony z fasolą
Składniki: 40 dkg buraków, 2 cebule, 1 szklanka fasoli, liść laurowy, kwas buraczany (ewentualnie
ocet z jabłek lub sok z cytryny), sól, natka pietruszki lub koperek, kilka ząbków czosnku.
Przygotowanie. Buraki opłukać, obrać i pokroić na plasterki, zalać wrzątkiem, dodać cebulę, listek
laurowy, ząbki czosnku i ugotować do miękkości. Buraki odcedzić i pozostawić tylko sam wywar,
następnie doprawić czysty barszcz kwasem buraczanym, pieprzem ziołowym i solą. Następnie do
barszczu dodać ugotowaną na miękko fasolę i zagotować. Barszcz podawać posypany natką lub
koperkiem.
Zupa fasolowa z cebulą
Składniki: 1,7 l wywaru z mięsa wołowego, 25 dkg fasoli perłowej, 25 dkg cebuli, 1 łyżka stołowa
smalcu, 40 dkg ugotowanej wołowiny, sól, pieprz, czosnek i majeranek.
Przygotowanie. Fasolę opłukać, przebrać, zalać przygotowanym wywarem z mięsa i odstawić na 2
godz. Potem ugotować. Cebulę obrać, pokrajać na drobno, zarumienić na złoty kolor, dodać wraz z
pokrojonym w kostkę mięsem do ugotowanej fasoli. Do zupy dodać przyprawy i chwilę pogotować.
Zupa pomidorowa krem
Składniki: 2 - 3 duże pomidory, strąk czerwonej papryki, 1 cebula, 4 ząbki czosnku, 2 łyżki jogurtu
naturalnego, bazylia, pieprz, sól.
Przygotowanie. Zagotować 2 szklanki wody. Pomidory umyć, sparzyć, obrać ze skórki, pokroić na
cząstki, natomiast cebulę umyć, oczyścić, pokroić w kostkę i wszystko razem wrzucić do wrzątku.
Dodać pokrojony czosnek i przyprawy – pieprz ziołowy, czarny pieprz oraz bazylię i wszystko razem
zmiksować. Ugotowane do miękkości warzywa zmiksować i przetrzeć przez sitko. Połączyć wszystkie
składniki. Do roztworu dolać tyle wody, by otrzymać 0,8 l zupy. Doprawić jogurtem i przyprawami,
zagrzać. Podawać z makaronem sojowym lub razowym.
Zupa z brokułów
Składniki: 1,7 l rosołu z kury, 50 dkg brokułów, 5 dkg kaszy jęczmiennej, 5 dkg makaronu razowego,
2 cebule, 1 łyżka stołowa smalcu, 1 cytryny, 2 żółtka, natka z pietruszki, sól, pieprz.
Przygotowanie. Brokuły oczyścić, opłukać w wodzie lekko zakwaszonej cytryną, podzielić na cząstki,
włożyć do rosołu i ugotować. Kaszę opłukać, zalać pozostałym rosołem i ugotować do lekkiej
62
twardości. Pod koniec gotowania wsypać makaron. Cebulę obrać, opłukać, drobno pokroić, usmażyć,
połączyć z kaszą i brokułami, chwile pogotować. Zupę wymieszać z żółtkami i posiekaną natką z
pietruszki, doprawić.
Zupa z kalarepy z cebulą
Składniki: 1,7 l wywaru z kości i warzyw, 2 cebule, 1 łyżka smalcu, 3 łyżki śmietany, 2 żółtka, natka z
pietruszki, sól, pieprz, oregano.
Przygotowanie. Kalarepkę umyć, obrać, opłukać, pokroić w kostkę i ugotować. Cebule obrać, opłukać,
drobno pokroić, zeszklić, połączyć z kalarepą i chwilę gotować. Do zupy dodać żółtka, zabielić
śmietaną, dodać natkę z pietruszki i oregano, wymieszać.
Zupa grochowa z wołowiną
Składniki: 1,5 l wywaru z kości i warzyw, 20 dkg grochu, 2 cebule, 20 dkg wołowiny bez kości, 10
dkg boczku wędzonego, sól, pieprz, majeranek, ziele angielskie, liść laurowy.
Przygotowanie. Groch przebrać, opłukać, zalać zimnym wywarem, zagotować i pozostawić na 2 godz.
Cebulę obrać, opłukać, pokroić na drobno. Mięso opłukać, pokroić w kostkę. Boczek pokroić w
kostkę, częściowo stopić, włożyć mięso i cebulę. Dusić na małym ogniu do miękkości i potem
połączyć z grochem i przyprawami. Wszystkie połączone składniki ugotować do miękkości, doprawić
solą do smaku.
Zupa jarzynowa z makaronem
Składniki: 1 szklanki białej suchej fasoli, 1 mały por, gałązka selera naciowego (ewentualnie ćwierć
korzenia selera), 1 główki włoskiej kapusty, 1 duża cebula, 2 duże pomidory, plaster dyni
(niekoniecznie), kilka gałązek natki pietruszki, liść laurowy, kilkanaście listków bazylii, 4 łyżki oliwy
z oliwek, 2 garście ciemnego razowego makaronu.
Przygotowanie. Umytą fasolę zalać na noc 2 litrami przegotowanej zimnej wody. Dynię i seler pokroić
w kostkę, a pora, kapustę i cebulę grubo poszatkować. Fasolę gotować w wodzie, w której się
moczyła, po 30 minutach dodać warzywa i gotować do miękkości. Pomidory sparzyć, obrać ze skórki
i pokroić, natkę i bazylię posiekać, wszystko wrzucić do garnka z fasolą i gotować jeszcze 10 minut.
Makaron ugotować tak, żeby pozostał lekko twardy, odcedzić i dodać do zupy. Przyprawić do smaku
pieprzem, solą i przyprawami ziołowymi.
Paprykowa zupa krem
Składniki: 4 duże różnokolorowe papryki, 3 pomidory, włoszczyzna, 1 cebula, natka pietruszki,
śmietana, sól, pieprz, kminek, ząbek czosnku, bazylia, smalec czy olej.
Przygotowanie. Włoszczyznę wrzucić do 1,5 litra wody, dodać sól i pieprz i ugotować bulion. W
czasie, gdy bulion się gotuje, na patelni zeszklić cebulę pokrojoną w kostkę i dodać obrane, pokrojone
pomidory i paprykę, a następnie wszystko to dusić na małym ogniu aż zmięknie i stworzy jednolitą
masę. Z bulionu wyjąć włoszczyznę i nie używać jej do dalszego przygotowania zupy. Uduszone
warzywa wrzucić do bulionu i zagotować. Po ostygnięciu wszystko razem zmiksować i dodać kminek,
bazylię oraz czosnek. Podawać posypane natką pietruszki.
Chłodnik z ogórkami
Składniki: 3 opakowania kefiru, jogurtu naturalnego lub 750 g zsiadłego mleka, 2 średnie ogórki, 1
ząbek czosnku, 1 łyżka koperku, sól.
Przygotowanie. Ogórki obrać i drobno posiekać, czosnek i koperek także posiekać, całość zalać
kefirem, doprawić solą i wymieszać.
Chłodnik z pomidorami
Składniki: 1 litr kefiru, zsiadłego mleka lub jogurtu naturalnego, 3 pomidory, 1 ząbek czosnku, 1 łyżka
szczypiorku, 1 łyżka koperku.
Przygotowanie. Pomidory obrać ze skórki i drobno pokroić, czosnek, koperek i szczypiorek posiekać,
63
całość wymieszać ze zsiadłym mlekiem i doprawić do smaku.
Potrawy mięsne
Do przyrządzania potraw mięsnych polecam użyć mięsa kupowanego w małych miejscowych
przetwórniach. Tych producentów nie stać na zakup kosztownych urządzeń do ,,wzbogacania" mięsa
w wodę i żele roślinne. Niestety powszechny jest tucz drobiu i trzody chlewnej paszami zawierającymi
hormony i antybiotyki. Właścicielka hodowli indyków, z którą na ten temat rozmawiałem stwierdziła,
że ptaka do prywatnego uboju izoluje od stada na okres 1 - 2 miesięcy i karmi go naturalnym ziarnem
pozbawionym substancji toksycznych.
Indyk faszerowany z jarzynami
Składniki: 1 kg piersi indyczej, 1 cukinia, natka pietruszki, 1 jajko ugotowane na twardo, sól, pieprz
czarny.
Przygotowanie. Mięso umyć, osuszyć i w środku wyciąć kieszeń na farsz. Cukinię oczyścić, pokroić w
kosteczkę, jajko i natkę pietruszki posiekać, składniki wymieszać, przyprawić solą i pieprzem. Tym
farszem napełnić przygotowaną w mięsie kieszeń, brzegi spiąć wykałaczkami. Mięso natrzeć solą i
pieprzem, wstawić na blachę wysmarowaną olejem i piec przez godzinę w temperaturze 200 °C.
Podawać z surówkami bądź z utłuczonym kalafiorem pokraszonym masłem.
Gulasz z indyka
Składniki: mięso z uda indyka (bez skóry i kości), cebula, przyprawy: sól, pieprz, curry, sos sojowy,
oliwa z oliwek.
Przygotowanie. Mięso pokroić jak na gulasz, szybko obsmażyć na dość silnym ogniu na oliwie, dodać
cebulę pokrojoną w grubą kostkę. Chwilkę jeszcze całość podsmażyć. Następnie dodać wodę,
przyprawy do smaku i dusić aż mięso będzie miękkie. Cebula dodatkowo zagęści sos.
Żeberka z chili (Przepis na 4 porcje).
Składniki: 80 dkg żeberek wieprzowych, sól, pieprz, 2 ząbki czosnku, 2 papryczki chili, por lub
cebulki dymki ze szczypiorkiem, 1 łyżka koncentratu pomidorowego, smalec.
Przygotowanie. Z żeberek skroić tłuszcz, pokroić je porcje, oprószyć pieprzem, natrzeć czosnkiem
roztartym z solą. Pora lub cebulki drobno posiekać, wrzucić do garnka, na patelni rozgrzać olej,
obsmażyć żeberka, przełożyć do garnka, podlać z wodą i dusić z porem aż będą miękkie. Dodać
posiekane papryczki chili i koncentrat, chwilę poddusić, przyprawić. Podawać z ryżem brązowym na
sypko.
Filet z kurczaka z fasolką szparagową
Przepis dla jednej osoby
Składniki: 10 dkg filetu z kurczaka, 40 dkg fasolki szparagowej mrożonej, 10 dkg pora, koncentrat
pomidorowy, smalec, sól, przyprawy - pieprz, bazylię, oregano i czosnek.
Przygotowanie. Na patelni podsmażamy pokrojone kawałki kurczaka, dajemy przyprawy. Po 10
minutach dodajemy pokrojony por oraz fasolkę szparagową. Po usmażeniu przekładamy wszystko do
garnka i dusimy pod przykryciem do miękkości. Pod koniec dodajemy koncentrat pomidorowy i
jeszcze ewentualnie przyprawiamy. Porcja wychodzi spora i jest dosyć sycąca.
Pierś z kurczaka
Składniki: pierś kurczaka, oliwa z oliwek, 4 ząbki czosnku, ocet jabłkowy lub winny, 1 jajko, smalec,
pieprz.
Przygotowanie. Pierś kurczaka ubić na kotlet, posolić, popieprzyć i zanurzyć w marynacie z oliwy z
oliwek, czosnku i odrobiny octu z jabłek. Zatopione w marynacie mięso wstawić na noc do lodówki,
następnego dnia wyciągnąć, obtoczyć w jajku (bez panierki) i usmażyć na smalcu. Podawać z surówką
z jarzyn.
64
Potrawka z kurczaka
Składniki: pierś z kurczaka, smalec, kilka cebul, fasola szparagowa, surówka.
Przygotowanie. Pierś kurczaka pokroić w paski, smażyć na niewielkiej ilości smalcu, odstawić, by
ostygła. Usmażyć sporą ilość cebuli i ugotować fasolkę szparagową pokrojoną na połówki, a kiedy
zmięknie – odcedzić z wody, dodać do mięsa. Wszystkie składniki połączyć i wymieszać ze sobą.
Podawać z surówkami z jarzyn.
Szaszłyki z kurczaka
Przepis na 4 porcje Czas przygotowania 25 minut.
Składniki: 25 dkg mięsa z piersi kurczaka, kilka małych pomidorków, 2 cebule, kawałek żółtej
papryki, sól, olej, sok z cytryny, pieprz , rozmaryn.
Przygotowanie. Opłukane i osuszone mięso pokroić na plasterki odpowiednie do szaszłyków, cebule
obrać, pokroić na grubsze plasterki. Pomidory umyć, paprykę pokroić na kawałki. Przygotowane
produkty nadziać na przemian na szpadki do szaszłyków, skropić olejem i sokiem z cytryny, oprószyć
solą, pieprzem i odstawić na pół godziny w chłodne miejsce. Upiec na grilu, posypać rozmarynem,
podawać gorące z surówkami.
Pulpety drobiowe w sosie pomidorowym
Porcja na 2 - 3 osoby.
Składniki: 0,5 kg mielonego mięsa drobiowego, jajko, koncentrat pomidorowy lub\i świeże pomidory,
duża cebula, oliwa z oliwek, sól, przyprawy - pieprz, majeranek, słodka papryka, bazylia świeża lub
suszona.
Przygotowanie. Do mięsa dodać jajko, sól i przyprawy. Całość dokładnie wymieszać, formować
niewielkie kulki, mniej więcej wielkości orzecha włoskiego. Wszystkie wrzucić do 1 litra wrzącej
osolonej wody i gotować przez 15 min, pod koniec dodać koncentrat pomidorowy ewentualnie świeże
pomidory. Po pół godzinie do wywaru dodać pokrojoną w kostkę i zrumienioną na oliwie cebulę.
Całość gotować kolejne 15 - 20 minut. Po nałożeniu na talerz pulpety posypać drobno posiekaną
bazylią. Jako dodatek do potrawy proponuję lekko niedogotowane brokuły z odrobiną tartego żółtego
sera na wierzchu.
Szaszłyki z trzech gatunków mięs
Składniki: po 25 dkg polędwicy wieprzowej, sznycla cielęcego oraz piersi kurczaka, po strąku żółtej i
czerwonej papryki, 2 cebule, 5 - 6 łyżek oliwy, łyżeczce cząbru, grubo mielonego pieprzu i
sproszkowanej łagodnej papryki, sok z jednej cytryny, sól.
Przygotowanie. Mięso lekko obić tłuczkiem i pokroić w plastry odpowiednie do szaszłyków. Każdy
gatunek mięsa ułożyć w osobnym głębokim talerzu, skropić sokiem z cytryny, polać oliwą. Cielęcinę
posypać papryką, wieprzowinę - cząbrem, kurczaka - pieprzem, wymieszać i wstawić na 3 - 4 godziny
do lodówki. Cebulę pokroić w grubsze plastry, paprykę na spore równe kawałki. Na szpadki
nadziewać na przemian wszystkie gatunki mięsa, przedzielając je cebulą i papryką, oprószyć solą. Piec
na grillu po 7-10 min. z każdej strony. Podczas pieczenia szaszłyki skrapiać oliwą. Można je również
usmażyć na patelni. Podawać z ryżem lub surówką.
Kapusta kwaszona zapiekana – po węgiersku
Składniki: 60 dkg kapusty kiszonej, 30 dkg obranej ze skórki i pokrojonej kiełbasy, 2 - 3 cebule, 2
łyżki koncentratu pomidorowego, 2 - 3 szklanki śmietany, 30 dkg słodkiej papryki, 3 łyżki smalcu,
sól, pieprz, papryka mielona do smaku.
Przygotowanie. Kapustę pokroić, zalać wrzącą wodą z dodatkiem tłuszczu, zagotować pod
przykryciem, odkryć na chwilę i gotować dalej około 50 min pod przykryciem. Paprykę i cebulę
oczyścić, opłukać, pokroić w kostkę, podsmażyć na tłuszczu, dodać niewielką ilość wody i dusić do
miękkości. Pod koniec duszenia dodać koncentrat pomidorowy i przyprawy. Naczynie żaroodporne
wysmarować tłuszczem, układać warstwami kapustę, paprykę, kiełbasę. Pierwszą i ostatnią warstwą
65
powinna być kapusta. Zalać śmietaną i zapiekać w piekarniku około 40 min.
Sos selerowy do mięs
Składniki: 1 średniego selera, kilka cebul, masło.
Przygotowanie. Korzeń selera zetrzeć na drobniej tarce, cebulę drobno posiekać i razem udusić na
maśle do miękkości. Dodać wody i gotować na małym ogniu, aż składniki rozgotują się. Podawać z
kaszą gryczaną.
Pierś indyka z jarzynami
Składniki: pierś indyka, różnokolorowe jarzyny, 2 łyżeczki masła, smalec.
Przygotowanie. Pierś indyka posiekać drobno w kostkę, dodać przyprawy ziołowe i podsmażyć na
patelni, aż się zarumieni. Pokroić w kostkę różne jarzyny i dodać do mięsa. Dodać 2 łyżeczki masła i
pół szklanki wody. Dusić razem do miękkości.
Pieczone udka z kurczaka
Składniki: udka z kurczaka, oliwa z oliwek, kurkuma, majeranek, kminek, czosnek, imbir i sól.
Przygotowanie. Zmieszać ze sobą oliwę z oliwek, kurkumę, majeranek, kminek, imbir, czosnek i sól,
następnie tą mieszaniną natrzeć udka z kurczaka i pozostawić na 30 minut. Mięso piec przez 20 min.
w odkrytym rondlu - w nagrzanym do maksimum piekarniku, potem zmniejszyć ogień do 140-150 °C,
nakryć rondel i dalej piec 50 minut. Podawać z surówką z jarzyn.
Filety ze śledzia z duszonymi pomidorami
Składniki: 50 dkg surowych filetów ze śledzia norweskiego, 50 ml oleju z pestek winogron, 5 dkg
masła, 20 dkg cukini, 3 pomidory, sól, pieprz, tymianek, oregano, bazylia, czosnek, natka pietruszki,
smalec, odrobina masła.
Przygotowanie. Filety śledziowe dokładnie oczyścić, wypłukać w zimnej wodzie, osuszyć i natrzeć
zmieszanymi z sobą przyprawami. Na patelni rozgrzać niewielką ilość smalcu i usmażyć na nim filety.
Pod koniec smażenia do smaku dodać odrobinę świeżego masła. Pomidory sparzyć wrzątkiem, obrać
ze skórki i pokroić. Cukinię umyć, obrać, pokroić w cienkie plastry, oprószyć solą i pieprzem i
obsmażyć na niewielkiej ilości masła. Następnie cukinię wyjąć z patelni i na tym samym tłuszczu
zeszklić drobno pokrojoną cebulę, posiekany czosnek i pomidory. Dodać natkę pietruszki oraz
przyprawy do smaku. Usmażone filety śledziowe ułożyć w sosie, udekorować smażonymi jarzynami
oraz natką i bazylią.
Karp pieczony w śmietanie
Składniki: 1 karp (duży), 3 cebule, 1 l śmietany (może być kwaśna), 1 cytryna, pieprz, sól, odrobina
masła.
Przygotowanie. Karpia obrać i oskrobać, pokropić w środku sokiem z cytryny, następnie do środka
włożyć pokrojoną w talarki cebulę oraz masło. Karpia popieprzyć i posolić w środku i po wierzchu.
Rybę włożyć na płaską blachę do pieczenia i polać małą ilością śmietany. Piec przez około 1,5
godziny, od czasu do czasu polewając śmietaną.
Potrawy jarskie
Pasztet sojowy
Składniki: 2 szklanki ugotowanej soi, 0,5 kg pieczarek, 4 cebule, 3 jaja, 2 średniej wielkości selery,
pietruszka, oliwa, przyprawy ziołowe, sól, pieprz.
Przygotowanie: Umyte pieczarki pokroić i podsmażyć na maśle, dodać posiekane cebule i razem
udusić. Pietruszkę oraz seler umyć, obrać i ugotować. Pieczarki, warzywa i soję zmiksować na
grubsze kawałki, dodać surowe żółtka i przyprawy do smaku i wszystko razem wymieszać. Białka
jajek ubić na sztywną pianę, na końcu wszystko delikatnie połączyć. Masę włożyć do wysmarowanej
tłuszczem formy. Piec 30 - 40 minut, podawać na gorąco z surówką albo na zimno z sosem
66
chrzanowym lub tatarskim.
Ryż żółty z kurkumą
Przepis dla 1 osoby
Składniki: 10–15 dkg ryżu brązowego lub dzikiego, 1 czubata łyżeczka kurkumy, 1–2 łyżki oliwy z
oliwek.
Przygotowanie. Rozgrzać olej w garnku, wrzucić do środka ryż oraz kurkumę i mieszać do momentu
aż zeszkli się. Dodać do garnka dwa razy tyle wody ile jest ryżu i gotować ryż, aż woda wyparuje tj.
około 15 – 20 minut. Doskonale pasuje z sosem pomidorowym.
Bakłażany zapiekane
Składniki: 4 bakłażany, 25 dkg zmielonego gotowanego mięsa, niecałe pół szklanki oliwy z oliwek, 40
dkg pomidorów bez skórki, 2 drobno posiekane cebule, 3 ząbki czosnku, tymianek, pieprz i sól.
Przygotowanie. Bakłażany pokroić wzdłuż na centymetrowe plastry, ułożyć w misce, posolić,
przycisnąć talerzem i odstawić na pół godziny lub dłużej, by puściły sok. W tym czasie z
wymieszanego ze sobą mięsa, cebuli, soli i zmiażdżonego czosnku przygotowujemy farsz. Plastry
bakłażana odsączyć z soku i obsmażyć na oliwie. Żaroodporne naczynie posmarować oliwą i układać
w nim na przemian warstwę farszu i warstwę bakłażanów, następnie dodać plasterki pomidorów,
posypać tymiankiem, solą i pieprzem. Wierzch polać pozostałą oliwą i zapiekać w piekarniku w
temperaturze 175 oC przez około 40 minut. Podawać na gorąco lub zimno.
Duszony kabaczek z pomidorami
Składniki: 1 kabaczek (około 1 kg), 2 cebule, oliwa z oliwek, pieprz czarny, sól, koncentrat
pomidorowy, masło, koperek.
Przygotowanie. Cebulę obrać i pokroić niezbyt drobno, podsmażyć na oliwie. Kabaczek umyć, obrać,
przekroić wzdłuż na połowę, oczyścić z miąższu i pestek, a następnie pokroić na większe kawałki. Do
pokrojonego kabaczka dodać zeszkloną cebulę, sól, pieprz czarny i łyżkę masła. Całość zalać wodą i
dusić do momentu, gdy kabaczek będzie miękki (szklisty). Wówczas dodać koncentrat pomidorowy i
dużą ilość koperku. Potrawę wymieszać delikatnie i jeszcze chwilę poddusić. Kabaczek podawać
obficie posypany koperkiem.
Kalarepki zapiekane z sosem pietruszkowym
Przepis na 4 osoby
Składniki: 6 małych kalarepek, pół pęczka pietruszki, 20 dkg tartego żółtego sera, 1 łyżeczka curry,
sól, pieprz, 1 łyżka masła do posmarowania naczynia, 0,5 l naturalnego jogurtu i ewentualnie
niewielka ilość śmietany.
Sos – jogurt wymieszać z przyprawami i posiekaną na drobno pietruszką. Jeżeli jogurt jest zbyt gęsty,
możemy go rozcieńczyć rzadką śmietaną. Przygotowanie. Kalarepki obrać i pokroić na plasterki o
grubości 1 cm. Gotować je na półtwardo w osolonej wodzie około 15 minut. Naczynie żaroodporne
posmarować masłem, plasterki kalarepki układać w nim warstwami, posypując każdą utartym serem.
Po ułożeniu wszystkich warstw wlać na wierzch przygotowany sos i zapiekać potrawę przez 20 minut,
tak aby nabrała złocistego odcienia. Podawać na gorąco.
Kotlety z fasoli
Składniki: 1 szklanka fasoli, 1 jajko, tarta bułka graham, sól, pieprz.
Przygotowanie. Fasolę dzień wcześniej namoczyć. Po ugotowaniu fasolę przekręcić przez maszynkę,
dodać 1 jajko, trochę tartej bułki graham, sól, pierz i całość dokładnie wymieszać. Uformować kotlety
i smażyć na oleju. Fasolę można zastąpić grochem albo cukinią.
Bigos z pieczarkami
Składniki: 1 kg kiszonej kapusty, 1 kg kapusty białej słodkiej, 30 dkg pieczarek, 1 szklanka
gotowanego grochu, 3 cebule, kminek, majeranek, sól, pieprz, olej.
67
Przygotowanie. Kapustę kiszoną i poszatkowaną białą słodką kapustę ugotować oddzielnie w jak
najmniejszej ilości wody. Pieczarki i cebulę oczyścić, umyć, pokroić w grube paseczki. Do rondla
wlać olej, ułożyć warstwę cebuli oraz pieczarek i dusić na wolnym ogniu. Po ugotowaniu kapustę
słodką i kiszoną połączyć ze sobą, dodać groch, duszone pieczarki z cebulą i wymieszać. Całość
przyprawić pieprzem i innymi przyprawami, dokładnie wymieszać i dusić razem pod przykryciem
około pół godziny.
Gulasz warzywny
Składniki: bakłażan, patison, 2 cebule, 4 pory, 2 ząbki czosnku, 4 pomidory, 25 dkg ugotowanej fasoli,
4 łyżki oliwy.
Przygotowanie. Na patelni z oliwą podsmażyć pokrojoną cebulę, pory i czosnek. Obrać i pokroić w
paski bakłażana i patisona. Dusić razem w rondelku na oliwie z kilkoma łyżkami wody. Dodać
ugotowaną fasolę i pokrojone w plastry pomidory. Dusić razem pod przykryciem około 15 minut.
Gulasz można podawać z brązowym ryżem.
Duszone jarzyny
Składniki: cukinia, 1 cebula, brokuł, natka pietruszki, masło, czarny pieprz, bazylia.
Przygotowanie. Cukinię obrać ze skórki i pokroić w kostkę. Brokuła podzielić na cząstki. Cebulę
posiekać w grubą kostkę. Wszystkie składniki połączyć razem, dodać niewielką ilość wody, 3 - 4 łyżki
masła i dusić na wolnym ogniu do miękkości, posypać posiekaną natką pietruszki, dodać bazylię, sól i
pieprz do smaku.
Duszona kapusta z pomidorami
Składniki: główka białej kapusty, 3 duże cebule, 5 dużych pomidorów, 1 łyżki kminku, 3-4 ząbki
czosnku, 4 ziarnka ziela angielskiego, 1 listek laurowy, 1 łyżki imbiru, czarny pieprz, sól.
Przygotowanie. Kapustę pokroić i sparzyć wrzątkiem, odcedzić i zalać małą ilością wody. Pomidory
sparzyć wrzątkiem, obrać ze skórki, pokroić i dodać do kapusty. Dodać pokrojone w kostkę i
zeszklone na tłuszczu cebule oraz czosnek, ziele angielskie, listek laurowy, imbir, pieprz, sól i dusić
wszystko razem do miękkości. Doprawić do smaku.
Kapusta z grochem
Składniki: 70 dkg kiszonej kapusty, 1 szklanka namoczonego przez noc grochu, cebula, olej, listki
laurowe, sól, pieprz, szczypta kminku, boczek.
Przygotowanie. Groch i kapustę z listkiem laurowym ugotować oddzielnie. Groch odcedzić i połowę
porcji utłuc na puree i połączyć z kapustą. Na patelni lekko podrumienić cebulę, dodać boczek i
wrzucić do kapusty. Dodać resztę nieutłuczonego grochu, całość wymieszać, doprawić do smaku
pieprzem, solą i kminkiem. Dodać niewielką ilość wody i chwilę pogotować.
Pieczony czosnek
Składniki: ząbki czosnku i oliwa z oliwek.
Przygotowanie. Wybieramy dorodne ząbki czosnku (w koszulkach), kładziemy je do naczynia
żaroodpornego, smarujemy oliwą i pieczemy około 15 minut w gorącym piekarniku. Po upieczeniu i
lekkim przestudzeniu obieramy z koszulek.
Ryż na śniadanie, obiad lub kolację dla dzieci
Składniki: 1 szklanki ryżu brązowego (dzikiego), 1 łyżka masła, 2 - 3 kwaśne jabłka, skórka
pomarańczy, cynamon.
Przygotowanie. Ryż gotujemy do lekkiej twardości. Po ugotowaniu dodajemy do niego łyżkę masła.
W tym czasie przygotowujemy mus jabłkowy z kwaśnych jabłek. Obrane jabłka dusimy delikatnie na
odrobinie wody, aż zrobi się gęsta masa przypominająca marmoladę. Dodajemy cynamon i odrobinkę
skórki z pomarańczy i tą gorącą masą polewamy ryż.
68
Leczo
Składniki: 3 czerwone papryki, 2 zielone lub żółte papryki, 3 duże cebule, 1 kg mięsistych pomidorów,
30 dkg cukini, 3 łyżki oleju, słodka i ostra papryka w proszku, olej.
Przygotowanie. Cebulę oczyścić, pokroić na grube półplasterki i zeszklić w dużym rondlu na
rozgrzanym oleju. Dodać oczyszczoną z gniazd nasiennych, pokrojoną w cienkie paski paprykę, dusić
razem na małym ogniu, często mieszając przez około 5 minut. Pomidory gotować przez 1 - 2 minuty
we wrzątku, a następnie obrać ze skórki. Pokroić niezbyt drobno i dodać do duszących się warzyw.
Wrzucić jeszcze pokrojoną w kostkę cukinię, dokładnie wymieszać, doprawić do smaku ostrą i słodką
papryką oraz solą. Dusić wszystko razem bez przykrycia do chwili, aż pomidory się rozpadną, a
papryka pozostanie nadal jędrna.
Kalafior zamiast ziemniaków
Kalafiora gotujemy do miękkości, dodajemy masło, tłuczemy. Kolorem, jak i smakiem potrawa do
złudzenia przypomina skrobiowe ziemniaki.
Potrawa z nasion
Składniki: łuskane nasionka słonecznika, dyni i sezamu (w ilościach wedle uznania), natka pietruszki,
koperek.
Przygotowanie. Składniki mieszamy i dusimy w garnku z niewielką ilością oliwy z oliwek,
doprawiamy i gotowe. Na koniec posypujemy obficie natką pietruszki i koperkiem. To jest wersja
wegetariańska. Dla niewegetarian polecam na początku dodać troszkę kiełbasy lub boczku.
Surówki
Surówki można sporządzić z białej i czerwonej kapusty, czerwonych buraków, czerwonej rzodkiewki,
białej rzodkwi, kopru, różnych gatunków sałat, pietruszki, natki z pietruszki, kalarepy, marchwi,
selera, selera naciowego, pora, cykorii, zielonej, żółtej i czerwonej papryki, kalafiora, cebuli itd.
Surówka z surowego czerwonego buraka
Składniki: czerwony burak, biała rzodkiew, cebula, seler, oliwa z oliwek lub olej z pestek z winogron,
pieprz ziołowy, natka pietruszki.
Przygotowanie: Surowy czerwony burak, białą rzodkiew, seler i cebulę utrzeć na grubej tarce. Do
startych warzyw dodać niewielką ilość soku z cytryny, 2 łyżki oliwy z oliwek z I tłoczenia na zimno
lub oleju z pestek winogron, pieprz ziołowy, posiekaną na drobno natkę pietruszki. Wszystko
wymieszać i odstawić na kilka minut. Podawać jako osobne danie lub z mięsem.
Surówka z białej kapusty z rzodkiewką
Składniki: 30 dkg białej kapusty, pęczek rzodkiewek, marchew, łyżka oliwy z oliwek, natka z
pietruszki, sól, pieprz, sok z cytryny.
Przygotowanie: Kapustę oczyścić z uszkodzonych liści i usunąć głąb, opłukać i cienko pokroić,
posypać solą i pozostawić na 20 min. Rzodkiewki posiekać na cienkie plasterki, marchew i seler
oczyścić, opłukać i utrzeć na grubej tarce. Wszystkie warzywa połączyć i wymieszać, dodać oliwę,
posiekaną natkę pietruszki i doprawić do smaku.
Surówka z białej rzodkwi
Składniki: 1 biała rzodkiew, 1 kalarepka, 1 większa marchew, 1 cebula, 1 cytryny, 2 łyżki oliwy z
oliwek, natka z pietruszki, pieprz, sól.
Przygotowanie. Warzywa obrać i umyć pod bieżącą wodą. Na grubej tarce utrzeć białą rzodkiew,
kalarepę, marchew i niewielką cebulę, dodać sok z cytryny, oliwę z oliwek, natkę pietruszki, zioła,
pieprz i sól do smaku. Po wymieszaniu odstawić na kilka minut.
Surówka z selera
Składniki: 1 średniej wielkości seler, 2 marchewki, 1 niewielka czarna rzepa, natka z pietruszki, 1
69
cytryny, pieprz, bazylia.
Przygotowanie. Warzywa obrać i umyć pod bieżącą wodą. Na grubej tarce utrzeć seler, marchew i
czarną rzepy, dodać natkę pietruszki, sok z cytryny, pieprz i zioła do smaku oraz 2 łyżki oliwy z
oliwek. Wymieszać i odstawić na 15 minut.
Surówka z sałaty
Składniki: 1 główka sałaty, pęczek rzodkiewek, 3 pomidory, 1 świeży ogórek, 250 ml śmietany.
Przygotowanie. Liście sałaty umyć zimną wodą, otrząsnąć z wody, rozdrobnić na mniejsze części,
następnie ułożyć na talerzu. Pokroić kilka czerwonych rzodkiewek na cienkie plasterki i ułożyć na
sałacie. Pokroić na plasterki pomidory, obrany świeży ogórek i też ułożyć na sałacie. Całość polać
śmietaną.
Surówka z czarnej rzepy
Składniki: 1 średniej wielkości czarna rzepa. 3 – 4 marchewki, 250 ml śmietany, sól, pieprz ziołowy.
Przygotowanie. Warzywa obrać i umyć pod bieżącą wodą. Czarną rzepę i marchewki utrzeć na grubej
tarce. Dodać 250 ml śmietany i wymieszać. Dodać do smaku sól i pieprz ziołowy. Odstawić na 15
minut.
Kolorowa surówka
Składniki: 1 średniej główki białej kapusty, 1 średniej główki czerwonej kapusty, 1 duża marchewka, 2
zielone cebulki, po 1 czerwonej żółtej i pomarańczowej papryki, kilka czerwonych rzodkiewek,
niewielki por, natka pietruszki, ziarna słonecznika. Sos: kwaśna śmietana, oliwa z oliwek, cytryna, sól,
pieprz.
Przygotowanie. Kapusty białą i czerwoną posiekać na drobno. Utrzeć na tarce marchew, cebulę, a
paprykę, rzodkiewki i pora pokroić na cienkie plasterki. Dodać ziarna słonecznika, wszystko razem
wymieszać, posypać posiekana natką pietruszki, doprawić do smaku sosem i pozostawić na 15 minut.
Koktajl ogórkowo miętowy
Składniki na 4 porcje: 50 dkg świeżych ogórków, 500 ml przegotowanej zimnej wody, 12 liści świeżej
mięty, 1 łyżeczki soli, 2 plasterki cytryny ze skórką.
Przygotowanie. Zmiksować ze sobą wszystkie składniki. Koktajl podajemy schłodzony. Można jak
kto woli, zmiksować składniki z kostkami lodu.
Kolacja
Jako kolację proponuję chleb żytnio - razowy posmarowany masłem i surówki. Zamiast tego można
zjeść ugotowanego brokuła, okraszonego masłem, kalafiora, gęstą zupę jarzynową lub sałatki, do
których przepisy zamieściłem poniżej. Można też jeść orzechy, ale należy pamiętać o tym, że są
pokarmem ciężkostrawnym i należy je spożyć na 2 - 3 godziny przed położeniem się spać.
Sałatka z brukselki
Składniki: 0.8 kg brukselki, koperek, 3 łyżki oliwy z oliwek, sok z cytryny do smaku, sól, pieprz.
Przygotowanie. Brukselkę oczyścić, opłukać, zalać posolonym wrzątkiem, zagotować pod
przykryciem, odkryć na chwilę i gotować dalej pod przykryciem 10 – 15 min. Potem brukselkę
odcedzić, włożyć do salaterki i ostudzić, Wymieszać z oliwą i posiekanym koperkiem, doprawić do
smaku.
Kapusta czerwona z boczkiem
Składniki: 70 dkg kapusty czerwonej, 15 dkg wędzonego boczku, 1 cebula, 2 – 3 łyżki koncentratu
pomidorowego, sól, sok z cytryny.
Przygotowanie: Boczek pokroić w kostkę i podsmażyć. Cebulę obrać, opłukać, pokroić w kostkę i
dodać do boczku, usmażyć. Kapustę oczyścić z uszkodzonych liści, przekroić na pół, usunąć głąb,
70
cienko poszatkować, wymieszać z boczkiem i cebulą, dodać koncentrat pomidorowy, odrobinę wody i
dusić wszystko razem do miękkości pod przykryciem często mieszając. Doprawić do smaku.
Sałatka z fasolki szparagowej
Składniki: 400 g ugotowanej fasolki (konserwowe)j, 2 łyżki ryżu brązowego, koperek, 2 łyżki oliwy z
oliwek, 2 łyżki koncentratu pomidorowego, sól, koperek, pieprz, curry do smaku.
Przygotowanie. Fasolkę pokroić na kawałki długości 2 – 3 cm. Ryż opłukać, zalać wrzącą osoloną
wodą i ugotować do lekkiej twardości, odcedzić, przelać gorącą woda i wystudzić, wymieszać z
fasolką, koncentratem pomidorowym, oliwą i posiekanym koperkiem, doprawić przyprawami do
smaku.
Sałatka z groszku zielonego z żółtym serem
Składniki: 30 dkg ugotowanego groszku (konserwowego), 15 dkg twardego żółtego sera, 7 - 8
rzodkiewek, pół szklanki gęstej śmietany, szczypiorek, sól, pieprz, curry do smaku.
Przygotowanie. Rzodkiewki posiekać, ser żółty utrzeć na tarce. Składniki wymieszać z groszkiem,
smietaną i posiekanym szczypiorkiem, doprawić do smaku.
Sałatka z kalafiorów z migdałami
Składniki: 60 dkg kalafiorów, 5 dkg ryżu brązowego, 5 dkg migdałów, natka z pietruszki, 3 łyżki
koncentratu pomidorowego, sól, pieprz.
Przygotowanie. Kalafior oczyścić, opłukać, włożyć do wrzącej osolonej wody, gotować bez
przykrycia. Po ugotowaniu wyjąć, odsączyć i podzielić na cząstki. Ryż opłukać, zalać wrzącą osoloną
wodą, ugotować do lekkiej twardości, odcedzić. Migdały sparzyć, obrać ze skórki, posiekać i
wymieszać z ryżem, kalafiorem i posiekaną natką pietruszki, doprawić do smaku. Do koncentratu
dodać niewielką ilość wody, położyć na wierzch potrawy. Doprawić przyprawami do smaku.
Zamiast słodyczy
Kiedy nie możesz powstrzymać się przed zjedzeniem słodyczy, to zrób sobie kogel - mogel. Składniki:
3 jaja, jeden cały banan, 3 - 4 łyżki stołowe oleju z siemienia lnianego lub oliwy z oliwek pierwszego
tłoczenia na zimno, 4 łyżki nasion siemienia lnianego.
Przygotowanie. Mieszankę zmiksować i wypić. Dzięki kogel - moglowi można uzyskać dwie
korzyści: dostarczyć dużo energii oraz zaspokoić chęć spożywania cukru. Olej zapobiegnie
wchłonięciu zbyt dużej ilości glukozy po strawieniu banana. Proszę jednak przygotowywać sobie tę
mieszankę niezbyt często, raczej w sytuacjach wyjątkowych.
Placuszki maca
Zagnieść ciasto z następujących składników: dwóch szklanek mąki żytniej lub żytnio - razowej,
dwóch jajek, zakwasu, szczypty soli i odrobiny wody. Ciasto wyrabiać do uzyskania właściwej
konsystencji przypominającej ciasto makaronowe. Wyrobione ciasto rozwałkować na grubość około 2
mm, pociąć na większe kwadraty i piec na gorącej blasze lub gofrownicy. Na wierzch można położyć
pokrojone pomidory, cebulę albo inne warzywa.
Masło smakowe
Składniki: masło, rzeżucha, bazylia, koper, pietruszka, rozgnieciony czosnek, szczypiorek lub natka
cebulki, kilka kropli cytryny.
Przygotowanie. 3 łyżki drobno posiekanej zieleniny połączyć z połową kostki masła i utrzeć na gładką
masę. Trzymać w lodówce.
Dieta w okresie zdrowienia
71
W okresie zdrowienia włączamy po kolei produkty spożywcze o wysokim indeksie glikemicznym,
łącząc je z produktami o indeksie niskim. Kierując się tą zasadą, spożywajmy na przykład ryż długi o
indeksie 60 z warzywami surowymi o indeksie 15, w takiej samej ilości wagowej. W sumie
wypadkowa IG wyniesie 37,5. Zapobiegnie to wchłonięciu do organizmu zbyt dużej ilości
węglowodanów z produktów o wysokim IG.
Wprowadzić można do diety produkty kwaśne, łącząc je z obojętnymi i zasadowymi. Nie jest dalej
zalecane jedzenie słodyczy, wyrobów cukierniczych, mleka kupowanego w sklepie i jego przetworów,
picie słodkich napojów, jedzenie produktów wysokoprzetworzonych - lodów, chipsów, hamburgerów,
zup z puszek i liofilizowanych itp. Nie polecam również jedzenia osobom, u których występuje alergia
na grzyby, produktów spożywczych fermentowanych, jak: surowej kiszonej kapusty, ogórków, tofu,
jedzenia niemytych owoców oraz wyrobów piekarniczych na bazie drożdży.
Obowiązuje dalej zasada nie łączenia białka z węglowodanami w jednym posiłku. Białka: mięso, ryby,
jaja, soję spożywamy wraz z surówkami oraz węglowodany: ziemniaki i jego przetwory, kasze, ryż,
białe pieczywo - też z surówkami. O ile wyjeżdżając w delegacje musimy korzystać z jedzenia w
restauracjach, a lokal nie dysponuje dobrą naturalną surówką, bardziej bezpieczne jest zjedzenie
samego mięsa i zażycie tabletek, bądź proszku z błonnikiem rozpuszczonym w wodzie niegazowanej.
Gotowane jarzyny najlepiej spożyć jako oddzielny posiłek, okraszone surowym bądź roztopionym
masłem: fasolę szparagową, kalafiory, brokuły, brukselkę, kapustę, cukinię, bakłażany, kalarepkę,
dynię, pora, selera, szparagi, szpinak, marchew, paprykę.
Zupy można jeść wszystkie, ale nie dodawać zasmażek i nie zagęszczać ich mąką. Okrasić je można
masłem lub niewielką ilością śmietany. O ile mamy ochotę zjeść rosół, to należy dodać do niego dużą
ilość jarzyn w celu odkwaszenia roztworu. Do tego celu może również służyć cała główka surowego
czosnku, którą należy wrzucić do gotującego się rosołu. Dobry, "brązowy" makaron z odpowiednią
ilością naturalnego błonnika, można kupić w sklepach ze zdrową żywnością. O ile ktoś jednak
preferuje makarony białe, to należy kupować te wyrabiane z tzw. twardej wysokogatunkowej
pszenicy. Nie należy rozgotowywać ich do miękkości i powinny być do spożycia półtwarde, tzw. al
dente.
Owoce można jeść wszystkie, ale w początkowym okresie w niewielkich ilościach. Można pić soki
owocowe i warzywne pod warunkiem, że są robione z naturalnych świeżych owoców i warzyw.
Kupowane w sklepie zawierają w swoim składzie cukier, konserwanty i stabilizatory kwasowości.
Dalsze profilaktyczne stosowanie preparatów roślinnych, związków witaminowo - mineralnych,
chelatów metali, leków homeopatycznych, ma na celu wzmacnianie systemu odporności organizmu
oraz właściwe odżywianie komórkowe. Pamiętajmy o tym, że zarodniki drożdżaka Candida, po
wyleczeniu krążą we krwi człowieka przez okres 2 - 3 lat i osiedlając się w narządach wewnętrznych
mogą spowodować nawrót grzybicy. Lekceważenie zasad profilaktyki polegającej na właściwym
odżywianiu i uzupełnianiu diety dodatkami do żywności, może zaowocować możliwością nawrotu
choroby.
Diagnostyka laboratoryjna
Głównym kryterium upoważniającym do rozpoznania grzybicy i rozpoczęcia leczenia jest
wyizolowanie i identyfikacja grzyba od pacjenta.
Wykaz badań diagnostycznych, które chory powinien wykonać w leczeniu ambulatoryjnym

morfologia z rozmazem,
72








cukier na czczo,
badanie ogólne moczu oraz pH moczu,
wykrywanie pasożytów, grzybów i toksyn metodą biorezonansu (aparat Mora, Vegatest,
Bicom, Oberon),
Badanie kału na niestrawione resztki pokarmowe - w przypadku objawów ze strony przewodu
pokarmowego,
badanie kału na krew utajoną - w przypadku podejrzenia krwawienia z przewodu
pokarmowego,
IGA - w przypadku skłonności do chorób infekcyjnych,
IGE - w przypadku alergii,
Analiza pierwiastkowa włosów (wykonać o ile umożliwi to koszt jego wykonania).
Test na wykrycie zakażenia grzybiczego
Wypróbuj tę prostą metodę, aby zobaczyć, czy jesteś zainfekowany grzybem Candida. Rano po
wstaniu z łóżka zbierz trochę śliny w ustach. Napełnij szklankę wodą i napluj do niej zebraną śliną.
Sprawdzaj wodę co 15 minut, mniej więcej przez jedną godzinę. Jeżeli jesteś zainfekowany grzybem
Candida, widoczne będą sznury - jak nogi, opadające na dół szklanki od śliny pływającej na wierzchu.
Innym wariantem jest rozdrobniona ślina pływająca pod postacią chmury w roztworze, opadająca na
dno szklanki lub zawieszona w wodzie jak mgła aerozolowa. Jeżeli nie ma żadnych sznurów i ślina
spływa jednolitym strumieniem na dno szklanki przez jedną godzinę, nie jesteś prawdopodobnie
zarażony grzybem Candida. Trzeba jednak zaznaczyć, że powyższy test ma jedynie wartość
orientacyjną, zaś w celu postawienia dokładnej diagnozy należy wykonać również inne badania
laboratoryjne.
Test pomocny w wykryciu infekcji grzybiczej
Część I - wywiad chorobowy
73
Lp.
Wywiad
Punkty
1
Czy brałeś tetracyklinę lub inne antybiotyki przez
miesiąc i dłużej?
35
2
Czy brałeś w swoim życiu antybiotyki o szerokim
spectrum w leczeniu chorób układu oddechowego,
moczowego czy innych infekcji przez 2 miesiące, lub w
krótkich cyklach 4 razy w ciągu roku?
35
3
Jeśli brałeś antybiotyki w pojedynczych dawkach?
6
4
Czy były w twoim życiu problemy z przewlekłym
zapaleniem prostaty, pochwy i stany zapalne
narządów rozrodczych?
25
5
Czy masz kłopoty z pamięcią i koncentracją uwagi?
6
Czy masz ogólne kłopoty ze zdrowiem, jesteś
zniechęcony do wizyt lekarskich, gdy nie wykryto
przyczyny twoich problemów zdrowotnych?
7
Czy byłaś w ciąży 2 lub więcej razy?
5
8
Jeden raz?
Czy brałaś lub bierzesz preparaty antykoncepcyjne do
2 lat?
3
8
20
Dłużej niż przez 2 lata?
15
9
10
Czy bierzesz sterydy, doustnie, w iniekcji, inhalacji częściej niż raz w ciągu 2 tygodni?
15
6
Rzadziej niż raz w ciągu 2 tygodni?
Czy jesteś narażony na działanie perfum, środków
owadobójczych i ich oparów w zakładach
produkcyjnych, sklepach kosmetycznych, które
wywołują:
- łagodne objawy choroby?
- nasilone objawy?
11
12
13
14
Palenie papierosów
Czy masz objawy złego samopoczucia w warunkach
podwyższonej wilgotności powietrza, w duszne dni, w
obecności pleśni i zagrzybionych pomieszczeń?
Czy masz grzybicę skóry lub paznokci?
Czy używasz cukru rafinowanego w diecie?
Suma
6
15
10
20
20
20
74
Część II – objawy choroby
Za każdy objaw sporadyczny lub łagodny dajemy 3 punkty.
Jeżeli objaw występuje często i jest średnio nasilony dodajemy 6 punktów.
Za objaw bardzo nasilony i dokuczliwy dajemy 9 punktów.
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
Zmęczenie, znużenie i senność
Uczucie utraty sił witalnych i wycieńczenia
Obniżony nastrój
Uczucie otępienia, odczucia - pieczenia, kłucia
i szczypania
Bóle głowy
Bolesność mięśni
Osłabienie mięśni, niezdolność do wykonania
wysiłku
Ból i obrzęk ścięgien
Nieokreślone bóle brzucha
Zaparcia lub biegunki
Burczenie, przelewanie, gazy jelitowe
Zapalenie błony śluzowej pochwy – swędzenie i
pieczenie
Zapalenie prostaty
Niechęć do kontaktów seksualnych
Impotencja
Zapalenie błony śluzowej macicy
(endometrioza) i niepłodność
Bóle skurczowe lub inne zaburzenia
miesiączkowania
Napięcie przed miesiączkowe (PMS)
Napady lęku i płaczu
Zimne ręce i stopy, obniżona poniżej 36,6°C
temperatura ciała.
Drżenia mięśniowe związane z głodem, złościsz
się, gdy jesteś głodny
Suma
Część trzecia
Za każdy objaw sporadycznie występujący i łagodny dajemy - 3 punkty.
Jeżeli objaw występuje często, jest nasilony i dokuczliwy dajemy - 6 punktów.
Jeśli objaw jest bardzo nasilony, obezwładniający dajemy - 9 punktów.
75
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
Senność
Rozdrażnienie
Zaburzenia koordynacji ruchowej
Bezsenność, zaburzenia snu
Częsta zmienność nastroju
Zawroty głowy, zaburzenia równowagi
Ucisk ponad lub za uszami, uczucie obrzęku i ucisku
głowy
Problemy z zatokami szczękowymi i czołowymi
Skłonność do łatwego powstawania siniaków i
pękania drobnych naczyń
Egzema, pieczenie spojówek - uczucie obecności
piasku pod powiekami
Łuszczyca
Pokrzywka
Zaburzenia trawienia, zgaga
Nietolerancja mleka, glutenu - pszenicy, żyta
innych ziaren
Śluzowate stolce
Świąd odbytu
Suchość ustach i gardle
Spękane usta i biały język
Płytki oddech, brak powietrza
Nieprzyjemny zapach skóry ciała, stóp i włosów mimo częstego mycia
Uczucie niedrożności nosa, obrzęku i wyciekanie
wydzieliny
Świąd w obrębie nosa
Ból gardła
Podrażnienie krtani, pogorszenie głosu - chrypka
Suchy kaszel
Sztywność, napięcie i ucisk w klatce piersiowej
Skrócony oddech, sapanie przy oddychaniu
Częste nagłe oddawania moczu
Pieczenie i swędzenie podczas oddawania moczu
Mroczki przed oczyma (plamki)
Pieczenie i łzawienie spojówek
Suma
Podsumuj punkty.................
Po podsumowaniu punktów wszystkich trzech części masz możliwość oceny, czy
jesteś zainfekowany grzybem Candida Candida.
76
Zakażenie - u kobiet ilość punktów wyniesie powyżej 180, u mężczyzn - powyżej
140.
Prawdopodobieństwo zakażenia – u kobiet ilość punktów powyżej 120, u mężczyzn
- powyżej 90.
Za możliwy związek problemów zdrowotnych z infekcją grzybiczą Candida będzie
wskazywała ilość punktów – u kobiet powyżej 60, a u mężczyzn - powyżej 40.
Brak związku problemów zdrowotnych a infekcją grzybiczą będzie wskazywała ilość
punktów, u kobiet - poniżej 60, a u mężczyzn - poniżej 40