Plan Rozwoju Lokalnego
advertisement
Załącznik do Uchwały Nr XXII/175/2004 Rady Miasta Łuków z dnia 18 listopada 2004 roku Plan Rozwoju Lokalnego _________ Miasta Łuków – na lata 2004-2006 (z przedłużonym okresem programowania do 2013 roku) Spis treści: I Wstęp.............................................................................................. 3 Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego…………....……...... 4 II Cel Narodowego Planu Rozwoju....................................................... 5 III Cel Planu Rozwoju Lokalnego w Mieście Łuków 2004-2006................... 18 IV Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza w Mieście Łuków ........... 19 V Plan Rozwoju Lokalnego. Cele. Kierunki. Działania.......................... 43 VI Wdrażanie Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Łuków........................ 74 VII System monitorowania i ewaluacji Planu w Mieście Łuków............... 75 VIII Sposoby oceny Planu……………………………………............................... 87 IX Podsumowanie. Strategia Promocji Planu Rozwoju Lokalnego…...... 88 2 I. WSTĘP Plan Rozwoju Lokalnego jest kompleksowym dokumentem określającym strategię społeczno-gospodarczą Miasta Łuków na lata 2004 – 2006, a także wskazuje planowane działania w latach 2007 – 2013 w kontekście zadań realizowanych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Dokument został przygotowany na podstawie następujących dokumentów o charakterze programującym: Narodowy Plan Rozwoju Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego Strategia Rozwoju Miasta Łuków Wieloletni Plan Inwestycyjny Miasta Łuków Konstrukcja Planu Rozwoju Lokalnego, w znaczącym stopniu, opiera się również na dokumentach wypływających z Narodowego Planu Rozwoju, czyli m.in.: Sektorowych Programach Operacyjnych (schemat nr 1). Plan Rozwoju Lokalnego przedstawia sytuację społeczno-ekonomiczną miasta, formułuje cele i zawiera opis strategii zmierzającej do osiągnięcia rozwoju społecznego, gospodarczego. Szacuje spodziewane efekty planowanych interwencji i wpływ na przebieg procesów rozwojowych, wskazuje kierunki zaangażowania środków funduszy strukturalnych i środków własnych gminy. Dokument oparty został na założeniach ujętych w Strategii Rozwoju Miasta Łuków, Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta oraz wnioskach mieszkańców miasta przekazywanych w trakcie konsultacji społecznych w kwietniu i maju 2004 roku. We wnioskach końcowych, służących opracowaniu Planu wzięto również pod uwagę wyniki debat strategicznych organizowanych metodą aktywnego planowania strategicznego, w których brali udział reprezentanci środowisk społecznych, biznesowych, gospodarczych, samorządowych itp. 3 Obszar i czas realizacji Planu Rozwoju Lokalnego Plan Rozwoju Lokalnego obejmuje terytorialnie i administracyjnie całe Miasto Łuków, które wchodzi w skład powiatu łukowskiego, a ten z kolei w skład województwa lubelskiego. Plan Rozwoju Lokalnego został zakreślony na lata 2004 – 2006. Tak zdefiniowany czas realizacji został wpisany w ramy czasowe Narodowego Planu Rozwoju 2004 – 2006. Pozwala to na precyzyjne określenie zarówno harmonogramu realizacji zadań ujętych w Planie oraz koszt ich realizacji. Przyjęcie dłuższego okresu realizacji mogłoby negatywnie wpłynąć na dokładność szacunków kosztów finansowych. Zadania, które zostały uwzględnione w planie ze względów technicznych mają charakter zadań wieloletnich, dlatego też uznano, że optymalnym okresem planowania jest okres 2004 - 2006. Zadania proponowane w Planie, są zlokalizowane w różnych częściach miasta, co spowodowane jest potrzebami zgłaszanymi przez społeczność. Plan Rozwoju Lokalnego 2004-2006 będzie służył jako punkt odniesienia dla działań o charakterze rozwojowym, podejmowanych z zasobów środków własnych, jak również pozwoli określić wysokość interwencji z funduszy unijnych. 4 II. Cel Narodowego Planu Rozwoju Cel Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006 i strategia jego osiągania, uwzględnia nie tylko horyzont kilku najbliższych lat po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, ale także odnosi się do wyzwań, które będą aktualne i wspólne dla wszystkich krajów UE, także w następnym okresie programowania, tj. co najmniej do roku 2013. CEL STRATEGICZNY NARODOWEGO PLANU ROZWOJU FORMUŁOWANY Z TEJ PERSPEKTYWY OKREŚLA SIĘ NASTĘPUJĄCO: CELEM STRATEGICZNYM NARODOWEGO PLANU ROZWOJU JEST ROZWIJANIE KONKURENCYJNEJ GOSPODARKI OPARTEJ NA WIEDZY I PRZEDSIĘBIORCZOŚCI, ZDOLNEJ DO DŁUGOFALOWEGO, HARMONIJNEGO ROZWOJU, ZAPEWNIAJĄCEJ WZROST ZATRUDNIENIA ORAZ POPRAWĘ SPÓJNOŚCI SPOŁECZNEJ, EKONOMICZNEJ I PRZESTRZENNEJ Z UNIĄ EUROPEJSKĄ NA POZIOMIE REGIONALNYM I KRAJOWYM. Wykonując powyższy cel Polska będzie dążyć do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony środowiska, zgodnie z zapisami traktatu konstytuującego Unię Europejską oraz zobowiązaniami akcesyjnymi. Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie celów cząstkowych, zdefiniowanych w odpowiedzi na wyzwania konkurencji globalnej, przed jakimi stoi Polska wraz z innymi krajami UE oraz z wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron polskiej gospodarki, a także szans i zagrożeń przed nią stojących w pierwszych latach członkostwa w UE. W ŚWIETLE TYCH ZAŁOŻEŃ PRZYJĘTO PIĘĆ PODSTAWOWYCH CELÓW CZĄSTKOWYCH NPR NA LATA 2004-2006: wspomaganie osiągnięcia i utrzymania w dłuższym okresie wysokiego wzrostu PKB, zwiększanie poziomu zatrudnienia i wykształcenia, włączenie Polski w europejskie sieci infrastruktury transportowej i informacyjnej, intensyfikacja procesu zwiększenia w strukturze gospodarki udziału sektorów o wysokiej wartości dodanej, 5 wspomaganie udziału w procesach rozwojowych i modernizacyjnych wszystkich regionów i grup społecznych w Polsce. Cele NPR będą realizowane za pomocą programów i projektów współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych w ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty i Inicjatyw Wspólnotowych, projektów z udziałem Funduszu Spójności, a także przedsięwzięć i wieloletnich programów rozwojowych finansowanych wyłącznie ze środków krajowych. Do czasu zakończenia realizacji programów Phare, ISPA, oraz SAPARD także te instrumenty pomocy przedakcesyjnej UE będą miały swój wkład w realizację celów NPR. Istotne znaczenie dla osiągnięcia zamierzonych celów będą też miały, niezbędne do podjęcia działania o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym. W ramach NPR, w oparciu o wynegocjowane z Komisją Europejską Podstawy Wsparcia Wspólnoty, realizowane będzie pięć sektorowych programów operacyjnych, jeden zintegrowany program operacyjny rozwoju regionalnego oraz program operacyjny pomocy technicznej. WYKAZ PROGRAMÓW OPERACYJNYCH WRAZ Z INSTYTUCJAMI ODPOWIEDZIALNYMI ZA ICH PRZYGOTOWANIE Nazwa Programu Instytucja przygotowująca program SPO WZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY SPO ROZWÓJ ZASOBÓW LUDZKICH MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY SPO RESTRUKTURYZACJA I MODERNIZACJA SEKTORA ŻYWNOŚCIOWEGO ORAZ ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI SPO RYBOŁÓWSTWO I PRZETWÓRSTWO RYB MINISTERSTWO ROLNICTWA I ROZWOJU WSI SPO TRANSPORT - GOSPODARKA MORSKA MINISTERSTWO INFRASTRUKTURY MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY ZPORR - ZINTEGROWANY PROGRAM OPERACYJNY ROZWOJU REGIONALNEGO (WE WSPÓŁPRACY Z SAMORZĄDAMI – Rozwój regionalny WOJEWÓDZTW) PROGRAM OPERACYJNY - POMOC TECHNICZNA MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY 6 Struktura i treść programów operacyjnych wynika z celów i strategii ich osiągania określonych w Narodowym Planie Rozwoju. Podział środków strukturalnych zaangażowanych w realizację poszczególnych programów odzwierciedla ich stopień istotności dla budowania podstaw wzrostu konkurencyjności i spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z krajami i regionami Unii Europejskiej oraz uwzględnia faktyczne możliwości absorpcyjne. Program operacyjny – Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw Celem głównym programu jest poprawa pozycji konkurencyjności polskiej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Cel programu będzie osiągany poprzez koncentrację środków finansowych kierowanych bezpośrednio do sektora przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu (w tym administracji publicznej szczebla krajowego w zakresie rozwoju społeczeństwa informacyjnego) na projekty i przedsięwzięcia najbardziej efektywne, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej. Skuteczna realizacja celu programu jest uwarunkowana w dużej mierze powodzeniem przedsięwzięć o charakterze prawnym i organizacyjnym, wynikających ze strategii gospodarczej rządu. Likwidacja barier dla działalności gospodarczej w powiązaniu ze ściśle ukierunkowaną pomocą publiczną pozwoli, w stosunkowo krótkim czasie, na zdynamizowanie wzrostu gospodarczego, zwiększenie poziomu zatrudnienia w najbardziej efektywnych sektorach przemysłu i usług oraz stworzy podstawy do zwiększania konkurencyjności całej polskiej gospodarki. Głównymi beneficjentami wsparcia przedsiębiorcy, instytucje otoczenia udzielonego biznesu w oraz ramach programu będą instytucje sfery naukowo- badawczej. Priorytety realizowane w ramach SPO Wzrost Konkurencyjności Gospodarki to: rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu, zwiększanie konkurencyjności produktowej i technologicznej przedsiębiorstw. Program Operacyjny – Rozwój Zasobów Ludzkich Głównym celem Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwój Zasobów Ludzkich jest budowa otwartego, opartego na wiedzy społeczeństwa poprzez zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kształcenia, 7 szkolenia i pracy. Cel ten jest zgodny z celem strategicznym UE przyjętym w 2000 r. podczas Szczytu Lizbońskiego Rady Europejskiej, zgodnie z którym UE powinna stać się najbardziej konkurencyjną, dynamiczną i opartą na wiedzy gospodarką światową, zdolną do stałego wzrostu gospodarczego z większą ilością lepszych miejsc pracy i większą spójnością społeczną. Cel ten ma zostać osiągnięty m.in. poprzez realizację Europejskiej Strategii Zatrudnienia. CEL GENERALNY SPO RZL REALIZOWANY BĘDZIE PRZEZ CELE SZCZEGÓŁOWE: poprawę zatrudnienia poprzez rozwój jakości zasobów ludzkich, rozwój przedsiębiorczości, poprawę zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstw i ich pracowników do warunków zmieniającego się rynku, wzmocnienie polityki równości szans na rynku pracy. Głównymi beneficjentami wsparcia dostarczonego w ramach usług dla osób będą bezrobotni, zagrożeni bezrobociem, absolwenci, osoby pracujące zainteresowane podwyższeniem swoich kwalifikacji, osoby chcące rozpocząć działalność gospodarczą, pracodawcy (głównie MŚP), kobiety, osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, w tym osoby niepełnosprawne, młodzież pochodząca z rodzin patologicznych i wypadająca z systemu szkolnego oraz osoby korzystające długotrwale ze świadczeń pomocy społecznej: osoby uzależnione, bezdomni, byli więźniowie, młodzież opuszczająca placówki opiekuńczo-wychowawcze i rodziny zastępcze, osoby długotrwale bezrobotne pozostające bez pracy powyżej 24 miesięcy i uchodźcy. Beneficjenci pomocy dostarczanej w ramach usług dla systemów to jednostki centralne (w tym Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu), instytucje rynku pracy (publiczne i niepubliczne), samorządy, placówki edukacyjne i szkoleniowe, partnerzy społeczni, w tym organizacje pozarządowe. Priorytety realizowane w ramach SPO Rozwój Zasobów Ludzkich to: aktywna polityka rynku pracy oraz integracji zawodowej i społecznej, rozwój społeczeństwa opartego na wiedzy. 8 Program Operacyjny – Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich GŁÓWNYMI CELAMI KONKURENCYJNOŚCI PROGRAMU OPERACYJNEGO GOSPODARKI JEST POPRAWA ROLNO-ŻYWNOŚCIOWEJ ORAZ ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ OBSZARÓW WIEJSKICH. AKCESJA POLSKI DO UNII EUROPEJSKIEJ I WŁĄCZENIE SEKTORA ROLNO-ŻYWNOŚCIOWEGO DO JEDNOLITEGO RYNKU ROZSZERZY MOŻLIWOŚCI ZBYTU POLSKICH PRODUKTÓW, LECZ JEDNOCZEŚNIE WZMOCNI KONKURENCJĘ. W ZWIĄZKU Z TYM, W CELU SPROSTANIA KONKURENCJI NA RYNKU WEWNĘTRZNYM NALEŻY WYKORZYSTAĆ ISTNIEJĄCE REZERWY KONKURENCYJNOŚCI LEŻĄCE PO STRONIE POPRAWY EFEKTYWNOŚCI EKONOMICZNEJ (WYKORZYSTANIE ISTNIEJĄCYCH ZASOBÓW PRODUKCYJNYCH) I NOWYCH TECHNOLOGII (INNOWACYJNOŚĆ). Istotna jest poprawa dochodów w rolnictwie i na wsi oraz ograniczenie bezrobocia ludności wiejskiej. Poprawa dochodów jest możliwa poprzez lepsze wykorzystanie czynników produkcji, modernizacje technologii oraz dywersyfikację produkcji rolnej lub podejmowanie działań towarzyszących. W sytuacji słabo rozwiniętego na obszarach wiejskich rynku pracy oraz wysokiej stopy bezrobocia (również ukrytego) niezbędne są uzupełniające działania na rzecz tworzenia nowych miejsc pracy i samozatrudnienia współfinansowanych przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego i Europejski Fundusz Społeczny. Program ma na celu także poprawę bezpieczeństwa i jakości żywności oraz rynkowe ukierunkowanie produkcji. Inwestycje zmierzające do poprawy standardów higienicznych, sanitarnych i jakościowych w produkcji żywności oraz działania mające na celu ochronę środowiska i poprawę dobrostanu zwierząt stanowią priorytetowy obszar niniejszego programu. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich i prawo do zaspokojenia aspiracji rozwojowych obecnej generacji oraz przyszłych pokoleń odnosi się w zasadniczej mierze do aspektów środowiskowych rozwoju gospodarczego. Oznacza to również prowadzenie polityki rozwojowej w sposób zapewniający trwałość struktur społecznych, gospodarczych i kulturowych w długim horyzoncie czasowym. Zrównoważony wielofunkcyjności, rozwój obszarów kształtowaniem wiejskich warunków dla wiąże się różnorodnej z koncepcją działalności ekonomicznej prowadzonej z poszanowaniem aspektów środowiskowych, rozwoju funkcji społecznych, kulturalnych oraz dbałością o zapewnienie mieszkańcom dobrych warunków życia. Wielofunkcyjny rozwój rolnictwa jest zgodny 9 z oczekiwaniami społecznymi, a zarazem stabilizuje funkcje ekonomiczne gospodarstw. Odbiorcami pomocy Programu Operacyjnego będą podmioty prowadzące działalność rolniczą – rolnicy, prowadzący gospodarstwo rolne (osoby fizyczne i prawne), producenci rolni reprezentowani przez zrzeszenia/stowarzyszenia lub władze samorządowe, przedsiębiorcy prowadzący działalność w zakresie przetwórstwa produktów rolnych, spółki wodne, których statutowy cel jest związany z działalnością rolniczą oraz Lasy Państwowe. Priorytetami Programu są: wspieranie zmian i dostosowań w rolnictwie, zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, rozwój i dostosowanie do norm WE przetwórstwa artykułów rolnych. Program Operacyjny – Rybołówstwo i przetwórstwo ryb CELEM STRATEGICZNYM PROGRAMU JEST RACJONALNA GOSPODARKA ZASOBAMI WÓD I POPRAWA EFEKTYWNOŚCI SEKTORA RYBACKIEGO ORAZ PODNIESIENIE KONKURENCYJNOŚCI POLSKIEGO RYBOŁÓWSTWA I PRZETWÓRSTWA RYBNEGO. PRODUKTY RYBOŁÓWSTWA I PRZETWÓRSTWA POWINNY ODPOWIADAĆ ZAPOTRZEBOWANIU RYNKU KRAJOWEGO POD WZGLĘDEM CENY I JAKOŚCI ORAZ POWINNY BYĆ KONKURENCYJNE NA RYNKACH ZAGRANICZNYCH. Beneficjentami końcowymi pomocy będą przede wszystkim armatorzy statków rybackich, właściciele i dzierżawcy portów, zintegrowane kolektywne grupy właścicieli i rodzin rybackich, rybacy, organizacje rybaków śródlądowych, właściciele gospodarstw możliwościach rybackich, wdrożenia właściciele nowych zakładów przetwórczych o określonych technologii, hurtownicy, detaliści, placówki naukowo-badawcze, uczelnie. W RAMACH PROGRAMU OPERACYJNEGO RYBOŁÓWSTWO I PRZETWÓRSTWO RYB REALIZOWANE BĘDĄ CZTERY PRIORYTETY: DOSTOSOWANIE NAKŁADU POŁOWOWEGO DO ZASOBÓW, ODNOWA I MODERNIZACJA FLOTY RYBACKIEJ, OCHRONA I ROZWÓJ ZASOBÓW WODNYCH, CHÓW I HODOWLA RYB, RYBACKIE URZĄDZENIA PORTOWE, PRZETWÓRSTWO I RYNEK RYBNY, RYBOŁÓWSTWO ŚRÓDLĄDOWE, INNE DZIAŁANIA (SPOŁECZNE, RYNKOWE, INNOWACYJNE). 10 Program operacyjny – Transport – Gospodarka Morska GŁÓWNYM CELEM STRATEGICZNYM PROGRAMU JEST ZWIĘKSZENIE SPÓJNOŚCI TRANSPORTOWEJ KRAJU ORAZ POLEPSZENIE DOSTĘPNOŚCI PRZESTRZENNEJ MIAST, OBSZARÓW I REGIONÓW POLSKI W UKŁADZIE UNII EUROPEJSKIEJ. REALIZACJA TEGO CELU NASTĘPOWAĆ BĘDZIE PRZEZ PRZYŚPIESZENIE PROCESU MODERNIZACJI I ROZBUDOWY INFRASTRUKTURY TRANSPORTOWEJ, MODERNIZACJĘ GŁÓWNYCH LINII KOLEJOWYCH, ROZBUDOWĘ SIECI DROGOWEJ, POPRAWĘ DOSTĘPU DO PORTÓW MORSKICH WAŻNYCH DLA GOSPODARKI NARODOWEJ ORAZ MODERNIZACJĘ LINII KOLEJOWYCH DLA POPRAWY OBSŁUGI AGLOMERACJI MIEJSKICH. Działania, które będą podejmowane w tym zakresie, wynikają z głównych celów unijnej polityki przestrzennej, sformułowanych w ESDP (European Spatial Development Perspective), ale także z celów polityki przestrzennej Polski sformułowanych w koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju. Zgodnie z tymi politykami, rozbudowa infrastruktury transportowej Polski powinna z jednej strony uwzględniać policentryczny układ osadniczy kraju, a z drugiej – zapewnić dalszy rozwój tego układu. Takie działania są bowiem podstawą zaistnienia sprawnego i efektywnego systemu transportowego w układzie krajowym i europejskim. Wysoka dostępność do sieci transportowej (i telekomunikacyjnej) jest warunkiem wstępnym wzmacniania konkurencyjności regionów. Jeżeli tego warunku nie uda się spełnić, nie będzie możliwe polepszanie sytuacji społecznej i ekonomicznej obszarów peryferyjnych i zapóźnionych w rozwoju. Co więcej, poziom konkurencyjności kraju będzie coraz niższy w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Końcowymi beneficjentami pomocy będą: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Urzędy Morskie (w Gdyni, Słupsku i Szczecinie), Zarządy Portów (w Gdańsku, Gdyni i Szczecinie-Świnoujściu) oraz Służba SAR. W ramach programu będą realizowane 2 priorytety: zrównoważony gałęziowo rozwój systemu transportowego, bezpieczniejsza infrastruktura drogowa. 11 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego OPIERAJĄC SIĘ NA NARODOWEJ STRATEGII ROZWOJU REGIONALNEGO I INNYCH DOKUMENTACH RZĄDOWYCH STWORZONY ZOSTAŁ PROGRAM ZINTEGROWANY, KTÓREGO CELEM STRATEGICZNYM JEST TWORZENIE WARUNKÓW WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI REGIONÓW ORAZ PRZECIWDZIAŁANIE MARGINALIZACJI W TAKI SPOSÓB, GOSPODARCZEMU ABY KRAJU, SPRZYJAĆ JEGO DŁUGOFALOWEMU SPÓJNOŚCI ROZWOJOWI EKONOMICZNEJ, SPOŁECZNEJ I TERYTORIALNEJ ORAZ INTEGRACJI Z UNIĄ EUROPEJSKĄ. ZAKŁADA SIĘ, ŻE ZARZĄDZANIE I WDRAŻANIE ZPORR BĘDZIE ODBYWAĆ SIĘ NA MOŻLIWIE NAJNIŻSZYM SZCZEBLU, TAK ABY DECYZJE ODNOŚNIE KONKRETNYCH PROJEKTÓW REALIZACYJNYCH POTRZEBOM I ZAKŁADANEGO W NAJWYŻSZYM PRIORYTETOM ZWIĘKSZENIA STOPNIU POSZCZEGÓLNYCH EFEKTYWNOŚCI ODPOWIADAŁY REGIONÓW. WYKORZYSTANIA OBOK ŚRODKÓW PODEJŚCIE TAKIE UMOŻLIWI PO ROKU 2006 PRZENIESIENIE ZARZĄDZANIA PROGRAMAMI REGIONALNYMI WSPÓŁFINANSOWANYMI Z FUNDUSZY STRUKTURALNYCH NA POZIOM REGIONALNY. NSRR NA LATA 2001- 2006 ZA GŁÓWNE ZADANIE PRZYJĘŁA ZAPEWNIENIE WARUNKÓW WZROSTU KONKURENCYJNOŚCI REGIONÓW W UKŁADZIE KRAJOWYM I EUROPEJSKIM ORAZ PRZECIWDZIAŁANIE POGŁĘBIANIU SIĘ ZRÓŻNICOWAŃ MIĘDZYREGIONALNYCH. CEL ZPORR JEST ŚCIŚLE POWIĄZANY Z CELEM NSRR, A ZOSTANIE ON OSIĄGNIĘTY POPRZEZ REALIZACJĘ SFORMUŁOWANYCH W TRAKCIE KONSULTACJI W REGIONACH PRIORYTETÓW. USTALONE PRIORYTETY I DZIAŁANIA WYNIKAJĄ Z POTRZEB WOJEWÓDZTW I WPISUJĄ SIĘ W POSZCZEGÓLNE STRATEGIE REGIONALNE. Realizowane w ramach ZPORR priorytety to: rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich, rozwój lokalny. W ZPORR zostały przeznaczone oddzielne środki w wysokości 179 mln Euro na wsparcie potencjału gospodarczego i rozbudowę kompleksowych systemów komunikacji publicznej w największych w Polsce skupiskach ludności - aglomeracji warszawskiej i górnośląskiej. 12 Strategia wykorzystania Funduszu Spójności w transporcie Celem głównym realizowanym w ramach Funduszu Spójności jest zapewnienie spójności kraju i poszczególnych regionów z przestrzenią europejską. Jest on zgodny z kierunkami polityki transportowej Unii Europejskiej zawartymi w Białej Księdze (White Paper. European transport policy for 2010: time to decide. Commission of the European Communities, Brussels). Zarówno dostępność poszczególnych regionów, jak i położenie tranzytowe kraju, wymagają szybkiej budowy sieci autostrad i dróg szybkiego ruchu oraz modernizacji głównych linii kolejowych. Tworzą one sieć transeuropejską, opartą o główne korytarze transportowe, wyznaczoną poprzez odcinki sieci TINA. W skład sieci TINA wchodzą: wybrane linie kolejowe, główne drogi, drogi wodne oraz porty: morskie, rzeczne i lotnicze. Nie wszystkie elementy sieci TINA podlegać będą działaniom w okresie 20042006. Wynika to z faktu, że przy ograniczonych środkach działania muszą zostać skoncentrowane na przedsięwzięciach najpilniejszych. Ograniczone zostaną więc one do: modernizacji linii kolejowych (z układu TINA), budowy autostrad, budowy dróg ekspresowych. Natomiast przebudowa dróg krajowych (zarówno z układu TINA, jak i pozostałych) realizowana będzie w ramach sektorowego programu operacyjnego i współfinansowana z funduszu ERDF. Główne kierunki strategii wykorzystania Funduszu Spójności w ochronie środowiska W kontekście wyzwań i strategicznych celów polityki państwa w okresie przystępowania do UE, jak też celów przypisanych Funduszowi Spójności, określonych w rozporządzeniu Rady 1164/94/WE, w latach 2004-2006 środki tego instrumentu będą przeznaczone przede wszystkim na niżej wymienione kierunki interwencji: poprawa jakości wód powierzchniowych oraz polepszenie dystrybucji i jakości wody do picia, racjonalizacja gospodarki odpadami i ochrona powierzchni ziemi, poprawa jakości powietrza. 13 Finansowanie Narodowego Planu Rozwoju Łączna suma środków publicznych (fundusze strukturalne, Fundusz Spójności, środki krajowe) zaangażowanych w realizację Narodowego Planu Rozwoju 20042006 wyniesie 14891,5 mln Euro, z czego 11368,6 mln Euro tj. 76,3% całości sumy pochodzić będzie ze środków wspólnotowych. Środki te będą wydatkowane począwszy od roku 2004 do roku 2009, a w przypadku Funduszu Spójności nawet do 2010 r. W okresie realizacyjnym NPR do roku 2006 będzie trwało wydatkowanie środków pochodzących z programów przedakcesyjnych (Phare, ISPA, SAPARD) a od 2007 r. rozpocznie się realizacja kolejnego programu rozwojowego polityki strukturalnej na lata 2007-2013. Środki te będą wzmacniały pozytywny efekt ekonomiczny i gospodarczy realizacji niniejszego Planu. Z ogólnej sumy 11368,6 mln Euro wkładu Wspólnoty w realizację Narodowego Planu Rozwoju 7635,3 mln Euro (67,2%) będzie pochodzić z zasobów funduszy strukturalnych (ERDF, ESF, EAGGF, FIFG). Z tej sumy 7320,7 mln Euro zostanie wykorzystane na realizację Podstaw Wsparcia Wspólnoty (programów operacyjnych), natomiast 314,6 mln Euro na realizację programów Inicjatyw Wspólnotowych: INTERREG oraz EQUAL. W realizację działań rozwojowych współfinansowanych z funduszy strukturalnych zostanie zaangażowanych 2861,4 mln Euro publicznych środków krajowych. Oznacza to, że łączna suma środków publicznych z funduszy przeznaczonych strukturalnych na realizację wyniesie 10496,7 programów mln Euro, współfinansowanych a średni poziom współfinansowania ze strony środków wspólnotowych sięgnie 72,7% W okresie realizacji NPR zostanie zaangażowanych w Polsce na wspieranie działań rozwojowych dodatkowo 3733,3 mln Euro ze środków Funduszu Spójności, z czego po 50% zostanie przekazane na projekty transportowe i projekty infrastruktury ochrony środowiska. W realizację projektów współfinansowanych przez Fundusz Spójności zostanie zaangażowanych łącznie ok. 661,5 mln Euro z krajowych środków publicznych. Łączna kwota środków publicznych włączonych w realizację projektów Funduszu Spójności osiągnie więc 4394,8 mln Euro, a poziom współfinansowania środkami Wspólnoty wyniesie 84,9%. Na działania z zakresu ochrony środowiska oprócz środków Funduszu Spójności zaangażowane będą również środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, który finansuje w ramach SPO Wzrost Konkurencyjności Gospodarki działanie dotyczące wsparcia dostosowań przedsiębiorstw w tym zakresie (12,6% całości środków UE przeznaczonych na realizację programu) oraz w ramach ZPORR 14 działanie dotyczące infrastruktury ochrony środowiska (ponad 14% całości środków UE przeznaczonych na realizację ZPORR). Obok środków publicznych w realizacji Narodowego Planu Rozwoju, będą uczestniczyły także środki prywatne. Łączna wartość wkładu podmiotów prywatnych szacowana jest na około 1818,0 mln Euro, co podwyższa łączną sumę środków zaangażowanych w realizację NPR do 16709,5 mln Euro. Szacuje się, że zaangażowanie środków UE w realizację celów polityki strukturalnej w Polsce (11368,6 mln Euro), w układzie poszczególnych funduszy, ukształtuje się w latach 2004-2006 następująco: a) fundusze strukturalne łącznie – 67,2 % (7635,3 mln Euro) w tym: ERDF – 60,9 % (4456,7 mln Euro), ESF – 22,9 % (1630,4 mln Euro), EAGGF – 13,8 % (1005,0 mln Euro), FIFG – 2,3 % (178,6 mln Euro), b) Fundusz Spójności – 32,8% (3733,3 mln Euro). 13,8% 2,3% 22,9% 60,9% ERDF ESF EAGGF FIFG W układzie poszczególnych programów operacyjnych realizujących Podstawy Wsparcia Wspólnoty środki z zasobów funduszy strukturalnych (7320,7 mln Euro) zostaną rozdysponowane w następujący sposób: 15 3000 2869,5 Udział środków UE 2500 Udział środków krajowych 2000 1500 1300 1270,4 1127 1055 1000 627,2 536,7 485,4 500 263,9 265,1 178,6 70,9 20 7 0 Zintegrowany Program SPO "Wzrost SPO "Rozwój zasobów SPO "Restrukturyzacja i SPO "Transport i SPO "Rybołówstwo i Operacyjny Rozwoju konkurencyjności ludzkich" modernizacja sektora gospodarka morska" przetworstwo ryb" Regionalnego (ZPORR) gospodarki" PO "Pomoc techniczna" żywniościowego oraz rozwój obszarów wiejskich" W układzie dziedzin interwencji funduszy strukturalnych najwięcej środków w ramach NPR (fundusze strukturalne łączne z Funduszem Spójności) zostanie przeznaczone na realizację projektów i działań modernizacyjnych i rozwojowych w sferze infrastruktury – 55,3%, w tym w szczególności infrastruktury transportowej – 31%. W ramach Podstaw Wsparcia Wspólnoty (bez uwzględniania Funduszu Spójności) udział poszczególnych dziedzin interwencji w wydatkach funduszy strukturalnych wynosił będzie: 39,2% infrastruktura podstawowa, w tym w szczególności infrastruktura transportowa – 24,0% całości alokacji funduszy strukturalnych, 20,9% zasoby ludzkie, 36,5% środowisko produkcyjne, w tym 17,8% przemysł i usługi, 15,9% rozwój rolnictwa, obszarów wiejskich i rybołówstwa oraz 2,8% turystyka. 16 Spodziewane efekty Narodowego Planu Rozwoju 2004-2006 Realizacja przedstawionych powyżej celów strategicznych i celów cząstkowych NPR zmierza do: zapewnienia stałego podnoszenia pozycji konkurencyjnej Polski, stworzenia warunków do poprawy poziomu i jakości życia społeczeństwa, stworzenia oferty pracy dla setek tysięcy osób wkraczających dopiero na rynek pracy, zapewnienia osłon dla grup społecznych i regionów, które wskutek niedostosowania strukturalnego będą mogły być w mniejszym zakresie beneficjentem zmian strukturalnych, które dokonają się w polskiej gospodarce. DO NAJWAŻNIEJSZYCH SPODZIEWANYCH EFEKTÓW NARODOWEGO PLANU ROZWOJU 2004-2006 NALEŻY ZALICZYĆ: wzrost poziomu PKB na jednego mieszkańca względem średniej UE po rozszerzeniu, wzrost udziału przemysłów nowoczesnych technologii w wartości dodanej przemysłu brutto, wzrost udziału zatrudnionych w usługach rynkowych, spadek stopy bezrobocia oraz spadek zróżnicowania stopy bezrobocia pomiędzy województwami. Jak wskazuje ocena efektu makroekonomicznego wpływu środków strukturalnych UE na gospodarkę polską, przeprowadzona w oparciu o model hermin, największe efekty co do zmiany poziomu PKB występować będą w 2007 r., gdzie w wyniku realizacji NPR dodatkowy wzrost PKB wyniesie 3,33 punktu procentowego, natomiast stopa bezrobocia będzie niższa o około 2 punkty procentowe. W tym okresie odnotowano również potencjalny największy wpływ NPR na poziom realnej wielkości produkcji w sektorze przemysłowym, w usługach rynkowych i sektorze usług publicznych. Realizacja NPR spowoduje obniżenie (największe w 2006 r. – o 0,81% PKB) deficytu sektora publicznego. Ponadto nastąpi spadek zadłużenia publicznego o 2,89% PKB oraz zmniejszenie nadwyżki netto w handlu o 0,96% PKB w 2006 r. 17 III. Cel Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Łuków 2004-2006 Cel Planu Rozwoju Miasta na lata 2004 – 2006 i strategia jego osiągnięcia uwzględnia nie tylko horyzont najbliższych lat, ale odnosi się do inicjatyw, które będą aktualne w następnym okresie programowania, tj. co najmniej do roku 2013. Cel strategiczny Planu Rozwoju Miasta formułowany z tej perspektywy określa się następująco: Celem nadrzędnym lokalnego i jest wyraźnie realizowania działań rozwój odczuwalny celów strategicznych miasta dla rozumiany mieszkańców życiowych w samorządu jako szybki wzrost szans oparciu o własną przedsiębiorczość, talenty, wiedzę i indywidualną aktywność. Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie celów cząstkowych, zdefiniowanych w odpowiedzi na zmiany zachodzące w gospodarce oraz wniosków wynikających z analizy słabych i mocnych stron miasta, a także szans i zagrożeń przed nią stojących. W świetle powyższego sformułowano dwa podstawowe cele cząstkowe Programu Rozwoju Miasta na lata 2004 – 2006: 1. Budowa i rozbudowa infrastruktury technicznej 2. Budowa i rozbudowa infrastruktury społecznej i turystycznej Cele Planu Rozwoju Miasta będą realizowane ze środków własnych miasta i krajowych. Zakłada się również dokonanie wszelkich starań o pozyskanie środków za pomocą programów i projektów współfinansowanych w ramach środków akcesyjnych oraz wspólnotowych. 18 IV. Aktualna sytuacja społeczno-gospodarcza w Mieście Łuków MIASTO ŁUKÓW 1. POŁOŻENIE, POWIERZCHNIA, LUDNOŚĆ Miasto Łuków, położone jest na 51º56´ szerokości geograficznej północnej i 22º23´długości geograficznej wschodniej. Jedno z najstarszych miast Lubelszczyzny, leżące na historycznej Ziemi Łukowskiej, usytuowane jest na Równinie Łukowskiej, należącej do Niziny Południowopodlaskiej, która wchodzi w skład Nizin Środkowopolskich. Przez miasto przepływa równoleżnikowo Krzna Południowa, a przez jego północne krańce Krzna Północna. Obie te rzeki biorące początek w rozległych, podmokłych obniżeniach Lasów Łukowskich, łączą się w okolicach Międzyrzeca Podlaskiego w Krznę – największy lewy dopływ Bugu. Pod względem administracyjnym Łuków leży w północno – zachodniej części, utworzonego z dniem 1 stycznia 1999 roku województwa lubelskiego. Poprzednio, zarówno przed rozbiorami, w latach międzywojennych, jak i w trzydziestoleciu powojennym należał do województwa lubelskiego, zaś między 1975 rokiem a 1998 do województwa siedleckiego, najpierw jako stolica Ziemi Łukowskiej, a później siedziba powiatu łukowskiego /z przerwą w latach 1975 – 1998 jako siedziba rejonu/. Nazwa Łuków najprawdopodobniej związana jest z topografią terenu i bierze początek od prasłowiańskiego rdzenia łąk-ług lub łuk – co oznacza nizinę czy obszar bagnisty wzdłuż rzeki. Brak przekazów źródłowych nie pozwala na dokładne ustalenie daty powstania Łukowa. Założony został prawdopodobnie przez któregoś z książąt piastowskich panujących w dzielnicy krakowskiej w drugiej połowie XII lub na pocz. XIII wieku. Wiadomo jednak na pewno, że w 1233 r. Łuków był siedzibą kasztelani. Położony na ówczesnym pograniczu wśród bagien i lasów stanowił ważny punkt strategiczny i zabezpieczał granice przed nieustannymi najazdami Jaćwingów, Litwinów i Tatarów. Łuków położony jest na pograniczu Mazowsza, Podlasia i Lubelszczyzny. Doskonałe usytuowanie pod względem komunikacyjnym – na trasie Paryż – Moskwa, we wschodniej części Polski, blisko największego przejścia granicznego na wschód (Brześć 80 km) i blisko dużych aglomeracji :Warszawa - 115 km, Lublin 100 km, Biała Podlaska - 60 km sprawia, że miasto stanowi doskonałe miejsce 19 inwestycyjne dla każdej firmy, która chce być blisko centrum Polski ale i zarazem blisko rynków wschodnich. Bardzo korzystne dla Łukowa jest położenie komunikacji kolejowej. Przez miasto przebiega bowiem transeuropejska magistrala kolejowa Lizbona-Moskwa, z której w Łukowie odgałęzia się linia tranzytowa, biegnąca w kierunku Skierniewic. Dodatkowym atutem jest wytyczona trasa autostrady, która przebiegać będzie w pobliżu. Niedaleko jest także do lotniska, które najbliższej jest w Warszawie. Obecnie Łuków jest miastem powiatowym i siedzibą władz samorządowych północno zachodniej Lubelszczyzny. Współczesny Łuków zajmuje powierzchnię 3 575 ha, z czego tylko 965 ha to tereny zabudowane i zurbanizowane, natomiast ponad 2 tys. ha stanowią użytki rolne, a 531 ha to użytki leśne i grunty zadrzewione. Liczba mieszkańców Łukowa w pierwszym kwartale 2004 r. wynosiła 31 846 osób. Wskaźnik gęstości zaludnienia był równy 918 mieszkańców na 1 km 2. Liczbę mieszkańców miasta determinuje przyrost naturalny, długość życia oraz saldo migracji. Przyrost naturalny kształtuje liczba urodzeń w stosunku do liczby zgonów. W Łukowie, podobnie jak w całej Polsce, obserwuje się od dłuższego czasu spadek liczby urodzeń, choć i tak jest najwyższym w województwie lubelskim i jednym z najwyższych w Polsce.(Tabela 1). Tab.1 Liczba urodzeń, liczba zgonów, współczynnik przyrostu naturalnego oraz liczba mieszkańców Łukowa w 1987; 1991; 1995, 1999-2003 roku. Liczba urodzeń Liczba zgonów Współczynnik przyrostu naturalnego na 1000 osób ( w ‰) Liczba ludności ROK 1987 563 194 12,4 29 557 1991 479 193 9,03 31 648 1995 381 225 4,86 32 060 1999 373 228 4,49 32 238 2000 369 200 5,24 32 203 2001 372 192 5,5 32 158 2002 340 206 4,1 31 996 2003 347 227 3,7 31 903 20 Analizując przyrost naturalny w Łukowie w stosunku do liczby mieszkańców można zauważyć, że przy ciągle wysokim wskaźniku przyrostu liczba mieszkańców nieznacznie ulega zmianie. Wynika z tego, że większość urodzonych dzieci w Łukowie pochodzi z terenu powiatu. Od kilku lat zauważalny jest powolny spadek liczby ludności. Co roku kilkaset osób wymeldowuje się z miasta. Głównym kierunkiem migracji jest ciągle Warszawa. 2. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Obszar Łukowa leży na południowo – zachodnim skraju starej prekambryjskiej platformy wschodnioeuropejskiej, w obrębie struktury zrębowej podlasko – lubelskiej. Obszar ten cechuje budowa dwupiętrowa. Stosunkowo płytko, na głębokości 910 m p.p.m. występują prekambryjskie skały krystaliczne (łupki, gnejsy, amfibolity). Na cokole krystalicznym osadzone są skały osadowe paleozoiczne, mezozoiczne i kenozoiczne. Utwory kenozoiczne zalegają w Łukowie na powierzchni w postaci osadów okruchowych. Dominującymi są osady polodowcowe zlodowaceń środkowopolskich, zlodowacenia Odry. W obrębie tych osadów na teren Łukowa i okolic zostały przetransportowane przez lądolód skandynawski fragmenty kry jurajskiej, zawierające unikalne w skali Europy Środkowej skamieniałości jurajskie (amonity). Równinę Łukowską stanowi płaski, piaszczysty teren, którego wysokości bezwzględne sięgają od 140 m n.p.m. do 170 m n.p.m. Teren miasta jest na ogół równinny z wyjątkiem obszaru znajdującego się w obrębie Doliny Krzny (ul. Rogalińskiego, ul. Partyzantów), gdzie wysokości względne sięgają kilku metrów. Rzeźbę obszaru Miasta Łuków budują gliny zwałowe oraz piaski i żwiry wodno – lodowcowe związane z cofaniem się lądolodu plejstoceńskiego w okresie zlodowacenia środkowopolskiego. W dolinach rzek występują mułki i piaski rzeczne oraz torfy, a lokalnie na wododziałach piaski eoliczne. W bezpośrednim sąsiedztwie Łukowa wśród glin polodowcowych tkwią przytransportowane przez lodowiec z północy płaty czarnych iłów jurajskich z licznymi skamieniałościami amonitów, których wiek ocenia się na 165 milionów lat i które są osobliwością na skalę światową. Bardziej znana z tych tzw. Jurajskich kier lodowcowych znajduje się w pobliżu ul. Żelechowskiej i była od dawna eksploatowana przez miejscową cegielnię, czego śladem jest obecnie zespół glinianek. Większy płat iłów jurajskich znajduje się na pn. – zachód od miasta między przedmieściem Zimna Woda a kolonią Gołaszyn. Obszar Miasta Łuków 21 charakteryzuje się niską lesistością. Zasoby leśne stanowią 12.7% powierzchni ogólnej miasta (445 ha). Wśród lasów dominuje bór świeży i bór mieszany świeży. Są to lasy ochronne. Bory świeże występują w północno – wschodniej i południowej części miasta. Przeważa w nich sosna z domieszką brzozy. Bory mieszane świeże rosną w granicach łukowskiego obszaru chronionego krajobrazu oraz na wschód od zabudowań miasta. Zieleń miejską tworzą parki i skwery, ogródki działkowe, zadrzewienie cmentarzy czynnych i zamkniętych, tereny zieleni osiedli, obiektów sportowo rekreacyjnych Na terenie miasta znajduje się dolina rzeki Krzny Południowej okryta roślinnością trawiastą oraz 3 parki miejskie zadrzewione: 1. Park położony w dolinie Krzny Południowej w trójkącie: ul. Rogalińskiego, szpital, koryto rzeki. 2. Park miejski położony wzdłuż Krzny Południowej na wysokości obiektów Ośrodka Sportu i Rekreacji, stanowi teren tylko częściowo wykorzystywany przez mieszkańców. 3. Park wchodzący w skład szpitala (obiekt zamknięty dla mieszkańców) Hydrografia Wody powierzchniowe i podziemne w okolicach Łukowa należą w całości do dorzecza Bugu. Teren miasta jest odwadniany przez górny odcinek Krzny Południowej i jej dopływ oraz Krzny Północnej, której dolina stanowi północną granicę miasta. Obie rzeki biorą początek w lasach jodłowych Kryńszczaka. Krzna należy do rzek średniej wielkości i powstaje z połączenia Krzny Północnej i Południowej. Krzna Południowa, przepływa przez Łuków. Latem utrzymuje poziom wody, wynoszący zaledwie kilkanaście centymetrów, przy szerokości koryta 3 metrów. Krzna Północna jest znacznie węższa. Wody powierzchniowe obejmują również, występujące w dolinach rzek, liczne drobne cieki i rowy melioracyjne. W graniach miasta znajduje się kilka sztucznych zbiorników wodnych, z których największym jest zasilany wodami Krzny Południowej – Zalew Zimna Woda. Inny duży zbiornik wodny oraz kilka mniejszych, będących pozostałością po cegielni znajdują się przy ul. Łapiguz. Teren Łukowa zaliczony został w obręb krainy klimatycznej chełmsko – podlaskiej wchodzącej w skład klimatów wielkich dolin. Wszystkie zjawiska klimatyczne zależą nie tylko od promieniowania słonecznego i od warunków naturalnych Łukowa, lecz również od rodzaju mas powietrza, które w danym czasie napływają nad obszar miasta. 22 Zasadniczymi polarnomorskie, masami powietrza polarnokontynentalne, docierającymi nad podzwrotnikowe miasto są masy oraz arktyczne i atlantyckie. Są to różne masy o indywidualnych cechach, przynoszące różne typy pogody. Ruch mas powietrza wywołują zmiany ciśnienia atmosferycznego, które przy średniej 991.08 mb dla Polski, w Łukowie kształtuje się w okolicach 995 – 1000 mb. Nad miastem przeważają wiatry z kierunków zachodnich. Odznaczają się one większą prędkością i przynoszą wilgotne powietrze oceaniczne, ze znacznym zachmurzeniem, opadami i obniżką temperatury latem, natomiast wzrostem zimą. Średnia liczba wiatrów silnych powyżej 8m/s, dochodzi do 50 dni/rok. DZIEDZICTWO KULTUROWE I TURYSTYKA Miasto Łuków ma do zaoferowania niewiele zabytków architektury. Spowodowane to jest wielokrotnymi zniszczeniami będącymi efektem działań wojennych i licznych pożarów, które nawiedzały nasze miasto. Jednym z najcenniejszych zabytków jest Zespół klasztorny oo. Bernardynów, kościół parafialny p.w. Podwyższenia Świętego Krzyża. Kościół barokowy, fundacja starosty łukowskiego Erazma Widliny Domaszewskiego budowany był w latach 1655 – 1770. Wnętrze kościoła jest jednonawowe z bogatym wystrojem barokowym. W ołtarzu głównym i ośmiu ołtarzach bocznych umieszczone są cenne rzeźby figuralne. Obok kościoła znajdują się budynki, które dawniej stanowiły klasztor oo. Bernardynów. Obecnie jest to budynek I Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki. Przed kościołem umieszczona jest murowana, barkowa dzwonnica z XVII wieku. Kolejnym zabytkiem sakralnym jest Zespół klasztorny oo. Pijarów, obecnie kościół parafialny Przemienienia Pańskiego. Wzniesiony został w latach 1733 – 1862 wg projektu Antoniego Solariego. Kościół jest trójnawowy z dwiema wieżami. W bocznych nawach znajdują się trzy ołtarze. Ołtarz główny zdobią posągi Mojżesza i Eliasza oraz ambona i ławki w nawie głównej pochodzące z połowy XVIII wieku. Wysokie schody wieńczy kamienna rzeźba Chrystusa dźwigającego krzyż, wykonana w 1883 roku przez Bolesława Syrewicza. Na fasadzie przylegające do budynku kościoła, będącego poprzednio budynkiem klasztornym, obecnie plebanią, znajduje się zegar słoneczny, który umieszczony został w 1856 r. z łacińskim napisem „Soli oblemporo Soli” (Samemu słońcu posłuszny). Na fasadzie obecnej plebani znajduje się poza zegarem słonecznym tablica poświęcona pamięci ks. Stanisławowi Brzósce oraz łukowskiemu działaczowi społecznemu dr. Bronisławowi Chącińskiemu. Prawe skrzydło to budynek dawnego Kolegium Pijarskiego, które po kasacji zakonu 23 w 1865 roku przekształcono w Szpital Świętego Tadeusza, a od 1963 roku Liceum Medyczne Pielęgniarstwa. Obecnie znajduje się w tym budynku Powiatowy Urząd Pracy. Wskazać można jeszcze Kościół Świętego Rocha, drewniany, który znajduje się na terenie rzymskokatolickiego cmentarza parafialnego. Wzniesiony został w 1838 roku. Innym zabytkiem jest dawny Konwikt Szaniawskich, który wzniesiony został w 1733 roku. Obecnie znajduje się w nim Muzeum Regionalne. Kolejnym zabytkiem jest Budynek Starostwa, zbudowany w XIX wieku wg projektu Mateusza Ornano Chiaretellego, krewnego Napoleona I Bonaparte. Obecnie budynek ten jest siedzibą Starostwa Powiatowego i Urzędu Miasta. Inną placówką turystyczną jest Muzeum Regionalne, które gromadzi, opracowuje i popularyzuje m.in. kulturę i sztukę ludową. Dotychczas Muzeum zgromadziło ponad 6 tys. eksponatów i przeszło 5 tys. negatywów fotograficznych dokumentujących historię i teraźniejszość miasta. Oprócz atrakcji historycznych Łuków może pochwalić się znakomitymi walorami rekreacyjnymi związanymi z położonym na terenie miasta Zalewem Zimna Woda. Obecnie znajduje się tam „Zajazd Zimna Woda” dysponujący 35 miejscami noclegowymi w hotelu i 80 miejscami noclegowymi w domkach. Teren zalewu jest doskonały do uprawiania wszelkiego rodzaju rekreacji i sportów wodnych. Innym miejscem służącym rekreacji jest Ośrodek Rekreacji i Sportu, który dysponuje dużym basenem o wymiarach 50x21 m, średnim basenem ze zjeżdżalnią, brodzikiem dla dzieci, boiskami sportowymi, placem zabaw dla dzieci, wypożyczalnią sprzętu rekreacyjnego. Ponadto na terenie OSiR-u znajduje się stadnina koni, która organizuje dla mieszkańców Łukowa szkółki jeździeckie. W Łukowie funkcjonuje również kryta pływalnia. Zbudowana została w 1995 roku przy Szkole Podstawowej Nr 5. W obiekcie tym znajduje się basen o wymiarach 25x12,5 m, który wyłożony jest folią. Posiada stację uzdatniania wody sterowaną komputerowo. Poza tym w budynku pływalni znajdują się 2 sauny oraz siłownia. Z tych atrakcji korzystają w pierwszej kolejności miejskie szkoły a dopiero potem mieszkańcy Łukowa. Ponadto pływalnia jest bezpłatna dla osób Sportowy „Delfinek” dla celów niepełnosprawnych. Z tego obiektu korzysta Młodzieżowy Klub treningowych. Z członków klubu wielu zostało mistrzami lub vice mistrzami Polski w pływaniu. Średnio z basenu korzysta 60 – 70 tys. osób rocznie. Łuków może poszczycić się również kilkoma cennymi obiektami wpisanymi do rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków 24 w Lublinie, wśród których oprócz ww. zabytków sakralnych wymienić należy Kasę Skarbową, murowaną z XIX wieku, Zespół Szkół Specjalnych oraz dworzec kolejowy, wybudowany w latach 1866 – 1867. EDUKACJA I KULTURA W mieście Łuków istnieje bardzo dobrze rozwinięty system oświaty. Rada Miasta jest organem prowadzącym dla siedmiu przedszkoli miejskich, do których uczęszcza 660 dzieci, zatrudnionych jest 55 nauczycieli na pełnych etatach i 11 nauczycieli na części etatów oraz 64 pracowników administracyjno – obsługowych zatrudnionych na pełnym etacie i 17 pracowników na części etatu. Ponadto funkcjonują dwa przedszkola niepubliczne skupiające 172 dzieci i zatrudniające 10 nauczycieli na pełnych etatach i 2 pedagogów na części etatu oraz 10 pracowników administracyjno – obsługowych. W Łukowie funkcjonują trzy szkoły podstawowe. Do Szkoły Podstawowej Nr 1 uczęszcza 1001 uczniów uczących się w 38 oddziałach. W tej placówce zatrudnionych jest 68 nauczycieli. Ponadto są 3 oddziały klas „0”, do których uczęszczać będzie 88 dzieci. Placówką, w ramach której funkcjonują klasy integracyjne jest Szkoła Podstawowa Nr 4. Uczęszcza do niej 574 uczniów, w tym 35 niepełnosprawnych. Dzieci uczą się w 24 oddziałach, gdzie zatrudnionych jest 44 nauczycieli na pełnych etatach. Trzecią z kolei szkołą jest Szkołą Podstawowa Nr 5, do której uczęszcza 866 uczniów, pobierających naukę w 37 oddziałach. Zatrudnionych jest w niej 65 nauczycieli na pełnych etatach. Ponadto funkcjonują 3 oddziały klas „0”, do których uczęszczać będzie 65 uczniów. Na terenie miasta funkcjonują trzy Gimnazja. Do Gimnazjum Nr 1 uczęszcza 327 uczniów, w tym 10 niepełnosprawnych. Młodzież uczy się w 12 oddziałach. W placówce tej zatrudnionych jest 22 nauczycieli. Gimnazjum Nr 2 kształci w 26 oddziałach, do których uczęszcza 742 uczniów. Szkoła zatrudnia 48 nauczycieli. Natomiast do Gimnazjum Nr 3 uczęszcza 582 uczniów, uczących się w 20 oddziałach. W placówce zatrudnionych jest 41 nauczycieli. Na terenie miasta Łuków funkcjonują również 4 zespoły szkół ponadgimnazjalnych oraz I Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki. Pierwszym z nich jest Zespół Szkół Nr1 im. H. Sienkiewicza. W skład tej placówki wchodzą następujące szkoły: - Technikum Ekonomiczne 25 - Technikum Handlowe - Technikum Mechaniczne - Technikum Elektryczne - Technikum Odzieżowe - Liceum Profilowane o kierunku: administracja i zarządzanie informatyką - Zasadnicza Szkoła Zawodowa o kierunkach: mechanik, monter maszyn, elektryk, wielozawodowa We wszystkich w/w szkołach uczy się łącznie ok. 1 200 uczniów. Drugą placówką ponadgimnazjalną jest Zespół Szkół Nr 2 im. A. Świętochowskiego, w skład której wchodzą szkoły: - Liceum Ogólnokształcące - Technikum Technologii Żywności - Zasadnicza Szkoła Zawodowa o kierunku: przetwórstwo mięsne i spożywcze. Do Zespołu Szkół uczęszcza ok. 600 uczniów. Kolejną jednostką oświatową jest Zespół Szkół Nr 3 im. W. Reymonta, składający się z następujących palcówek: - Liceum Ogólnokształcące - Liceum Profilowane - Technikum Żywienia - Technikum Agrobiznesu Do szkoły uczęszcza ok. 1 000 uczniów. Kolejną placówką oświatową jest Zespół Szkół Nr 4 im. Jana Pawła II, w skład której wchodzą: - Liceum Ogólnokształcące - Liceum Profilowane o profilu socjalnym Łącznie w Zespole uczy się ok. 570 uczniów. W tym samym budynku znajduje się Medyczne Studium Zawodowe im. J. Korczaka, które kształci w kierunkach: - dietetyka - terapia zajęciowa - fizjoterapia - technik farmaceutyczny - ratownik medyczny I Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki to placówka z ponad 90 – letnią historią. Rocznie do liceum uczęszcza ok. 1 000 uczniów. Wyróżnić należy również Zespół Szkół Specjalnych, w skład którego wchodzi Szkoła Podstawowa, Gimnazjum i Zasadnicza Szkoła Zawodowa. W Zespole uczy się ok. 230 uczniów. 26 Ponadto w Łukowie funkcjonuje Katolickie Liceum Ogólnokształcące, które kształci w kierunku ogólnym. Do placówki tej uczęszcza ponad 60 uczniów. System szkolnictwa uzupełnia Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia im. M. Karłowicza. Ponadto na terenie miasta Łuków, przy wsparciu wszystkich sił politycznych od października 2000 roku uruchomiony został Ośrodek Dydaktyczno – Konferencyjny Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, który kształci na kierunku administracja. Od października 2001 r. rozpoczęła kształcenie dzienne i zaoczne Wyższa Szkoła Biznesu i Administracji w Łukowie oraz Kolegium Zamiejscowe Akademii Medycznej w Lublinie. Wszystkie szkoły zaopatrzone są w nowoczesne pracownie komputerowe, mające połączenie ze światem poprzez Internet, a dla tych, którzy chcieliby „posurfować” w internecie czekają kawiarenki internetowe. W mieście działa Łukowski Ośrodek Kultury, w strukturach którego funkcjonuje: - Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza - Dom Kultury - Kino „Oaza” Łukowski Ośrodek Kultury jest od 1954 roku organizatorem wielu imprez kulturalnych m.in. koncertów, wystaw, plenerów artystycznych, odczytów a także imprez rozrywkowych i rekreacyjnych, jak również realizuje zdania zlecone. W Łukowskim Ośrodku Kultury działają kluby i grupy twórcze m.in.: - Orkiestra Dęta im. A. Próchniewicza, - Klub Miłośników Folkloru, - Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Łukowskiej, - Klub Literacki „Pasieka”, - Kwartet Jazzowy „Łuk – band”, - Klub Złotego Wieku, - Klub Dziennikarza, - Dziecięcy Zespół Plastyczny „Pędzelki”, - Galeria PROwizorium. Ponadto ŁOK jest organizatorem imprez o charakterze międzywojewódzkim tj. Sejmik Wiejskich Zespołów Teatralnych w Stoczku Łukowskim (najstarszy w Polsce), Łukowska Jesień Artystyczna Młodych, konkurs recytatorski poezji renesansu i baroku „Moje Fascynacje Renesansem i Barokiem”, Wojewódzki Konkurs Recytatorski Poezji im. Ks. J. Twardowskiego, Wojewódzki Konkurs Recytatorski „Kaskaderzy Literatury Światowej”. 27 W Łukowie siedzibę ma Muzeum Regionalne, będące instytucją specjalizującą się w gromadzeniu, opracowywaniu i popularyzowaniu łukowskiej i mazowiecko – podlaskiej kultury i sztuki ludowej. Muzeum zostało utworzone z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Łukowskiej. Jego siedzibą jest od roku 1967 zabytkowy budynek Konwikt Szaniawskich z 1730 roku. W zbiorach muzealnych znajdują się eksponaty z dziedziny tradycyjnego tkactwa ludowego, narzędzia do obróbki lnu, rzeźby, wycinanki, narzędzia rolnicze z przełomu XIX i XX wieku, malarstwo ludowe oraz obrazy Józefa Pankiewicza i Leona Wyczółkowskiego, eksponaty z zakresu historii oraz dokumentacja fotograficzna i rysunkowa zabytków nieruchomych. Placówka współpracuje z Łukowskim Ośrodkiem Kultury nad realizacją programu „ginące zawody”. Była inicjatorem, współorganizatorem oraz sprawuje nadzór merytoryczny w „szkółkach”: garncarskiej, tkackiej i rzeźbiarskiej. ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE Ogólne zasady zagospodarowania przestrzenią miasta, w tym w szczególności uwarunkowania lokalne i predyspozycje terenów zawarte zostały w „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta” przyjętym Uchwałą Nr XVIII/144/2000 Rady Miejskiej w Łukowie z dnia 28 kwietnia 2000 roku. Dokument zagospodarowania ten jest przestrzennego, podstawowym w oparciu narzędziem o który z zakresu dokonuje się uszczegółowienia sposobu zagospodarowania przestrzennego, poprzez sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Rada Miejska w Łukowie podjęła Uchwałę Nr III/22/2002 z dnia 17 grudnia 2002 roku w sprawie zmiany miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego Miasta Łuków obejmującej obszar miasta w granicach administracyjnych, który jest aktualnie opracowywany. UWARUNKOWANIA OCHRONY ŚRODOWISKA NATURALNEGO Największymi źródłami zanieczyszczeń powietrza są: kotłownie sektora energetyczno – przemysłowego, kotłownie komunalne, paleniska domowe, pojazdy mechaniczne oraz opary ze środków ochrony roślin. Głównymi wskaźnikami zanieczyszczenia powietrza są substancje gazowe, w tym: dwutlenek węgla, dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla oraz substancje pyłowe. Wg danych udostępnionych przez Marszałka Województwa Lubelskiego w 2002 roku z terenu całego województwa wyemitowano 4 299,9 tys. Mg 28 zanieczyszczeń, w tym z terenu miasta Łuków trafiło do powietrza 60,5 tys. Mg. Zanieczyszczenie gazowe wprowadzane do powietrza na terenie miasta Łuków stanowiły 99,5% ogólnej emisji zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza na terenie miasta. W granicach administracyjnych Miasta Łuków zlokalizowanych jest 189 ulic o łącznej długości 65 kilometrów. W skład spalin, które wydzielają pojazdy mechaniczne wchodzą tlenki niemetali. Spaliny niekorzystnie oddziałują na środowisko w sposób pośredni i bezpośredni, stąd wynika dążenie do ograniczenia wielkości ich emisji. Zanieczyszczenie powietrza można zmniejszyć poprzez modernizacje istniejących dróg gminnych, co ma wpływ na poprawę płynności ruchu i co za tym idzie, mniejsze wydzielanie spalin. Na terenie miasta Łuków pomiary emisji zanieczyszczeń powietrza prowadzone były na stacji przy ul. Spółdzielczej. Wyniki pomiarów na przestrzeni lat 1998 – 2002 kształtowały się następująco: Tabela 2 Rodzaj zanieczyszczenia Dwutlenek siarki Dwutlenek azotu Pył mierzony metodą refrektometryczną Stężenia średnioroczne [g/m3] w latach : 1998 1999 2000 2001 2002 1,5 9,9 3,8 7,8 12,8 19,9 19,4 20,8 20,2 22,4 10,5 24,3 24,6 29,8 26,1 Analiza wieloletnich badań wykazuje wzrost poszczególnych zanieczyszczeń powietrza w omawianym zakresie. Ze względu na ograniczenia w ostatnich latach emisji przemysłowej oraz w związku z rozwojem sieci ciepłowniczych, coraz większej wagi nabiera problem emisji zanieczyszczeń z silników, wzrastającej w stosunkowo szybkim tempie liczby pojazdów poruszających się po mieście. Ponadto na terenie miasta występują zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Punkt pomiarowo – kontrolny zlokalizowany jest w miejscowości Strzyżew, który określa wpływ zanieczyszczeń z terenu miasta na rzekę Krzna. Klasyfikacja za rok 2002, przeprowadzona została metodą CUGW (metoda stężeń charakterystycznych), wykazała, że wody rzeki Krzna w punkcie Strzyżew uznane zostały jako nie odpowiadająca normom czystości. Stwierdzona klasa wynikała z przekroczeń zanieczyszczeń w grupie fizykochemicznej (azot amonowy, azot azotynowy, fosforany i fosfor ogólny) oraz grupy bakteriologicznej (miano Coli). Wody podziemne Pod względem hydrogeologicznym Miasto Łuków leży w obrębie Niecki Mazowieckiej zbudowanej z utworów kredy, trzeciorzędu i czwartorzędu. Główny poziom wodonośny tej jednostki związany jest z piętrem trzeciorzędowym. Utwory 29 trzeciorzędowe zalegają na dużych głębokościach, a wody tej warstwy charakteryzują się zwiększonym stężeniem związków żelaza i manganu, w związku z czym do celów spożywczych wymagają uzdatnienia. Gospodarkę wodną na terenie Miasta Łuków prowadzi Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej Spółka z o.o. w Łukowie. Zajmuje się ono eksploatacją sieci wodociągowej oraz ujęcia wody składającego się z 10 studni głębinowych, z czego aktualnie pracuje 8. Jakość wody tłoczonej do sieci jest regularnie kontrolowana. Odpady komunalne Odpady z terenu Miasta Łuków składowane są na wysypisku zlokalizowanym w Łukowie przy ul. Świderskiej, którym zarządza Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej Sp. Z .o.o. Zaliczane jest do składowisk odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Nie został jednak rozwiązany problem odpadów innych niż komunalne, w tym w szczególności odpadów z produkcji obuwia. Na składowisku prowadzona jest segregacja i odzysk surowców wtórnych – makulatury, szkła i plastików, które gromadzone są w kontenerach. Wybudowano na nim halę do linii sortowania odpadów selekcjowanych. Nieselekcjowane odpady są składowane na uszczelnionej niecce składowiska, której czas składowania się kończy. W związku ze znacznym wypełnieniem niecki planowane jest rozpoczęcie modernizacji składowiska polegającego na budowie drugiej części pola składowego wysypiska o powierzchni 0,8 ha. Odpady z sektora gospodarczego Na terenie miasta znajduje się 13 wytwórców odpadów przemysłowych. Monitoring regionalny gospodarki odpadami pochodzenia przemysłowego prowadzi Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie Delegatura w Białej Podlaskiej. Informacje na temat odpadów przemysłowych wytworzonych i poddanych odzyskowi Delegatura uzyskuje systemem ankietowym. Dane umieszczone są w komputerowej bazie SIGOP-W. W komputerowej bazie SIGOP-W znajduje się 13 wytwórców odpadów z terenu miasta. Ilość odpadów wytworzonych w 2002 roku przez te zakłady wyniosła 9 500,7 Mg. Do największych wytwórców odpadów funkcjonujących na terenie miasta należą: Zakłady Mięsne „Łmeat – Łuków” S.A., Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. Odpady wytworzone przez te zakłady stanowią 88% 30 wszystkich odpadów z terenu miasta. Z ogólnej ilości odpadów wytworzonych w 2002 roku odzyskowi poddano 8 130,1 Mg, unieszkodliwiono poza składowaniem 938,9 Mg, na składowiskach zdeponowano 427,2 Mg, natomiast 4,5Mg magazynowano. Sposób gospodarowania odpadami pochodzenia przemysłowego w 2002 roku przedstawiono w poniższej tabeli. Tabela 3. Odpady przemysłowe wytworzone na terenie Łukowa w 2002 roku (baza SIGOP - W) Ilość odpadów [Mg] Wytworzonych Miasto Łuków Magazynowanych 9 478,70 Odzyskanych Unieszkodliwionych poza składowaniem Składowanych 8 120,10 938,90 415,20 4,50 INFRASTRUKTURA TECHNICZNA UKŁAD DROGOWY Łuków spełnia ważną funkcję regionalnego węzła komunikacyjno- transportowego. W mieście zbiegają się 3 kierunki dróg krajowych oraz 3 kierunki dróg wojewódzkich o znaczeniu regionalnym i 5 kierunków linii kolejowych (w kierunku Warszawy, Lublina, Terespola, Dęblina, Pilawy). Istniejący układ drogowy na terenie miasta obejmuje cztery kategorie dróg publicznych tj. drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i miejskie. Układ dróg krajowych znajdujących się w zarządzie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad obejmuje drogę krajową nr 63 przebiegającą ulicami Radzyńska, Wyszyńskiego, Piłsudskiego, Siedlecka, Trzaskoniec oraz drogę krajową nr 76 obejmującą ulice Warszawską i Łapiguz. Łączna długość dróg krajowych w granicach administracyjnych miasta Łuków wynosi 8 km. Drogi krajowe spełniają ważną rolę w układzie komunikacyjnym miasta, z uwagi na ich funkcje tranzytowe. Stanowią one główne drogi przejazdowe przez Łuków. Natomiast drogi wojewódzkie przebiegające przez miasto znajdują się w zarządzie Zarządu Dróg Wojewódzkich w Lublinie, Rejon Dróg Wojewódzkich w Białej Podlaskiej o łącznej długości 7 km. Obejmują one ulice Międzyrzecką, Żelechowską oraz Świderską. 31 Ponadto na terenie Łukowa znajdują się ulice powiatowe zarządzane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Łukowie. Łączna długość wynosi 24 km. Drogi te, podobnie jak drogi wojewódzkie spełniają istotną rolę, uzupełniając układ dróg wyjazdowych z miasta na tereny ościenne. Jednakże najliczniejszą grupę stanowią drogi miejskie. Drogi te pozostają w Zarządzie Dróg Miejskich. Drogi te obsługują centrum miasta, tereny osiedli mieszkaniowych oraz tereny użytkowane na cele gospodarcze. Łączna długość dróg miejskich wynosi 65 km. Do tego można dodać 10 km dróg gruntowych, które zlokalizowane są w okolicach ulicy Radzyńskiej. Z uwagi na znaczne obciążenie dróg krajowych i wojewódzkich ruchem drogowym, ich stan techniczny wymaga modernizacji lub remontów. Częściowo prace są już zrealizowane, czego przykładem może być ulica Wyszyńskiego i Piłsudskiego. Natomiast większość dróg miejskich, z uwagi na wieloletnie użytkowanie i znaczne zaległości w zakresie odnowień, wymagają renowacji, modernizacji i remontów. Ponadto w Łukowie funkcjonują dwa mosty w ciągach dróg krajowych oraz dwa mosty w ciągach dróg powiatowych. SIEĆ WODNO – KANALIZACYJNA Gospodarką wodno – kanalizacyjną zajmuje się na terenie miasta Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej Sp. z o.o. Istniejący system zaopatrzenia w wodę oparty jest o ujęcie wody, stację uzdatniania wody oraz system sieci wodociągowych. Ujęcie wody składa się z 10 studni głębinowych, z których aktualnie pracuje osiem, zlokalizowanych: - przy ul. Partyzantów studnia nr A1, B1, C1 - przy ul. Stodolnej studnia nr I i II - przy ul. Poważe studnia nr III, IV, VI System sieci wodociągowej obejmuje magistralę wodociągową, sieć rozdzielczą oraz przyłącza. Długość sieci magistralnych i rozdzielczych wynosi 74,9 km, natomiast długość przyłączy wynosi 61,8 km. Natomiast sanitarnej jest system kanalizacyjny systemem rozdzielczym miasta (bez w wód zakresie sieci opadowych) i kanalizacji zasadniczo grawitacyjnym. Całkowita długość sieci wynosi 75,6 km. System obsługuje część mieszkańców miasta. Ważne obszary – szczególnie oddzielone torami kolejowymi nie są jeszcze objęte tym systemem. 32 W Łukowie funkcjonują 3 sieciowe przepompownie ścieków, zlokalizowane na osiedlu Sienkiewicza, w parku miejskim oraz na osiedlu Kapitana Ostoi. Rozwój sieci kanalizacyjnych i wodociągowych na terenie całego miasta jest kolejnym celem strategicznym, jakie miasto zaplanowało do realizacji w okresie najbliższych 10 lat. Plany te uwzględniają rozbudowę sieci kanalizacji sanitarnej i wodociągowej na obszarach peryferyjnych. Zaopatrzenie w gaz oraz w energię elektryczną i cieplną Miasto Łuków wyposażone jest w sieć gazową wysokiego i średniego ciśnienia. Dostawą gazu do miasta zajmuje się PGNiG S.A Warszawa, natomiast dystrybucją Rozdzielnia Gazu w Łukowie. Przez teren miasta przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia Gończyce – Łuków – Siedlce, będący odgałęzieniem od magistrali gazowej Puławy – Warszawa. Nasycenie siecią gazową można uznać za zadowalające. Sukcesywnie, w miarę posiadanych środków finansowych prowadzone są prace mające na celu podłączenie tych części miasta do sieci gazowej, które nie zostały jeszcze podłączone. W 2003 roku rozpoczęto realizację inwestycji „Budowa gazociągu średniego ciśnienia za torami PKP”, która zakończyła się w miesiącu czerwcu 2004 roku. Jeśli chodzi o energię elektryczną Miasto Łuków zasilane jest trzema liniami przesyłowymi (110V) – linie Stoczek, Międzyrzec i Radzyń (źródłem energii w normalnych warunkach pracy systemu elektroenergetycznego jest Elektrownia „Kozienice”). Na terenie miasta energetyczną sieć rozdzielczą tworzy 100,785 km linii 15 kV, z czego 46,134 km to linie kablowe, a 54,651 km to linie napowietrzne. W Łukowie zainstalowane są 102 stacje transformatorowe SN/nn, wśród których 70 sztuk to stacje wnętrzowe, a 32 sztuki to stacje napowietrzne. Ogólna długość linii niskiego napięcia wynosi 188,5 km, z czego 110,3 to linie napowietrzne, a 78,2 km to linie kablowe. System cieplny miasta opiera się głównie na energii wytwarzanej przez Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o. o. w pięciu źródłach: - kotłownia rejonowa przy ul. Świderskiej; - kotłownia rejonowa przy ulicy 11-go Listopada; - kotłownia osiedlowa przy ul. Stodolnej; 33 - kotłownia osiedlowa przy ulicy Międzyrzeckiej 15 B; - kotłownia wbudowana przy ulicy Międzyrzeckiej 51. Osiedle Klimeckiego oraz część osiedla Chącińskiego zasilane są z kotłowni należącej do Zakładów Mięsnych „Łmeat – Łuków” S.A. Pozostałe zbiorowiska mieszkańców, typu osiedlowego posiadają własne kotłownie ciepłownicze. WŁASNOŚĆ NIERUCHOMOŚCI Na terenie Miasta Łuków reprezentowane są wszystkie formy własności nieruchomości tj. własność prywatna, państwowa i samorządowa. O ile ta pierwsza w głównej mierze służy zaspokojeniu potrzeb i przynoszeniu korzyści samym właścicielom, to obie pozostałe formy służą zaspokojeniu potrzeb zbiorowych społeczności lokalnej. Miasto jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, w ramach zadań własnych zaspokaja podstawowe potrzeby dotyczące takich dziedzin jak ład przestrzenny, gospodarka nieruchomościami i ochrona środowiska, drogi miejskie, wodociągi, kanalizacja, utrzymanie czystości i porządku, miejskiej zieleni i zadrzewień, cmentarzy komunalnych, targowisk itp. Dla realizacji powyższych zadań miasto tworzy zasób nieruchomości, które zgodnie z planami zagospodarowania przestrzennego i innymi dokumentami programowymi niezbędne są dla potrzeb publicznych. Według stanu na dzień 31 sierpnia 2003 roku Miasto Łuków było właścicielem 444,3 ha gruntów na terenie miasta. W przeważającej części są to grunty pod drogami miejskimi, terenami zieleni miejskiej. Z łącznej powierzchni gruntów komunalnych w użytkowanie wieczyste pod budownictwo mieszkaniowe oddanych zostało 20 ha, natomiast na handel, usługi i przemysł 48 ha. Ponadto w dzierżawę oddano 108 ha gruntów. Zasób nieruchomości miasta ulega zmianom ilościowym w wyniku przeprowadzania transakcji na rynku nieruchomości. IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW (Analiza SWOT) W wyniku dokonanej analizy materiału przedstawionego powyżej, innych opracowań oraz programów nakreślających cele i kierunki strategiczne rozwoju a także po wnikliwej analizie wniosków i postulatów zgłaszanych przez mieszkańców miasta, przedsiębiorców działających na terenie miasta, radnych, stworzono listę problemów z zakresu gospodarki komunalnej, a w tym ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego, które brzmią następująco: 34 zły stan techniczny nawierzchni dróg, w tym nawierzchni dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych deficyt miejsc parkingowych w centrum miasta, wolne tempo realizacji inwestycji infrastrukturalnych na obrzeżach miasta, nie wystarczające uzbrojenie terenów w elementy infrastruktury technicznej położonych na obrzeżach miasta, brak sieci kanalizacyjnej w części miasta, brak miejskiego deptaka, niewystarczająca powierzchnia terenów zieleni miejskiej w centrum miasta, mała oferta miejskich nieruchomości przeznaczonych na cele inwestycyjne, nie uzbrojenie terenów inwestycyjnych w media, hałas komunikacyjny i ze źródeł przemysłowych, zanieczyszczenie powietrza przez zakłady mięsne, oczyszczalnię ścieków, zanieczyszczenie ścieków komunalnych, brak właściwego oznakowania, opisów zabytków i innych ciekawych dla ruchu turystycznego obiektów, brak obwodnic dla ruchu tranzytowego z bezkolizyjnymi skrzyżowaniami, brak wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego, dalekie położenie od dużych tras komunikacyjnych. GOSPODARKA Główni pracodawcy oraz struktura podstawowych branż na terenie miasta Miasto Łuków jest największym i najważniejszym ośrodkiem gospodarczym w powiecie łukowskim. Przemysł w mieście opiera się na czterech podstawowych branżach. Są to przemysł spożywczy, obuwniczy, budownictwo i przemysł lekki. Jednym z największych pracodawców na terenie miasta były Łukowskie Zakłady Przemysłu Skórzanego „Łukbut”, które zostały wprowadzone na giełdę. W latach 70 – tych zatrudniały ok. 3 000 osób wraz z filiami w Stoczku Łukowskim oraz Międzyrzecu Podlaskim. Jednakże na skutek złego zarządzania ogłoszono upadłość tego przedsiębiorstwa, co przyczyniło się do zwiększenia bezrobocia w naszym mieście. Innym zakładem produkującym obuwie była „Syrena” Sp. z o.o., która podobnie jak poprzedniczka została zlikwidowana. Kolejnym znaczącym przedsiębiorstwem na rynku lokalnym są Zakłady Mięsne „Łmeat – Łuków” S.A., zajmujące się przetwórstwem mięsa i wędlin. Ponadto należy wymienić Spółdzielnię Inwalidów „Łuksja”, która oferuje szeroki asortyment odzieży damskiej, odzieży sportowej oraz konfekcyjnych wyrobów do hoteli i pensjonatów. 35 Wspieraniem działalności łukowskich przedsiębiorców zajmuje się Business Centre Club, Lubelska Fundacja Rozwoju, Stowarzyszenie Przedsiębiorców Ziemi Łukowskiej oraz Cech Rzemiosł Różnych. Poza sferą produkcyjną, znacznymi pracodawcami na lokalnym rynku pracy są podmioty działające w zakresie bieżącej obsługi ludności. Do najważniejszych z nich zaliczyć można: - Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej - Zakład Gospodarki Lokalowej - Przedsiębiorstwo Usług i Inżynierii Komunalnej Sp. z o.o. - Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. - Łukowską Spółdzielnię Mieszkaniową Ponadto w mieście funkcjonują oddziały banków tj. PKO BP S.A., Banku Spółdzielczego, PEKAO S.A., Kredyt Banku. Biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych podmiotów zauważalny jest wzrost ich liczby, szczególnie dotyczy to małych przedsiębiorstw, w tym jednoosobowych i rodzinnych. W ciągu ostatnich 15 lat transformacji ustrojowej w strukturze gospodarki Miasta Łuków zaistniały poważne zmiany. Poza podmiotami większymi, które zatrudniają od kilkunastu pracowników, należy zwrócić szczególną uwagę na dużą liczbę mniejszych podmiotów gospodarczych, działających głównie w sferze handlu i usług. Według danych ewidencji działalności gospodarczej prowadzonej przez Urząd Miasta Łuków na dzień 31.12.2003 r. zarejestrowanych było 2007 przedsiębiorców. W stosunku do stanu sprzed 15 laty tj. 31.12.1989 r., który wynosił 513 przedsiębiorców, nastąpił wzrost o 1494 podmioty. Z 2007 przedsiębiorców największą grupę stanowiła branża handlowa 45,5%, następnie usługi przemysłowe i budownictwo po 12%, dalej przedsiębiorcy wykonujący usługi nie materialne 9%, usługi transportowe 6,5% a produkcją wyrobów zajmowało się 2,5% przedsiębiorców. Na w dzień ewidencji 30.06.2004 działalności roku liczba gospodarczej przedsiębiorców wyniosła 2023 zarejestrowanych podmioty. W okresie 6 miesięcy tj. od 31.12.2003 r. do 30.06.2004 r. zarejestrowało działalność 130 przedsiębiorców, natomiast zaprzestało jej wykonywania 114 podmiotów. Największa rotacja wystąpiła w branży handlowej i budownictwie. Ponadto w okresie ostatnich produkujących wyroby 6 i miesięcy usługi nie nastąpił wzrost materialne, liczby natomiast przedsiębiorców ubyło w branży budowlanej i usługach przemysłowych. 36 IDENTYFIKACJA PROBLEMÓW Problemy występujące na szczeblu ogólnokrajowym przekładają się na problemy na poziomie lokalnym, miejskim. Będą one do rozwiązania wówczas, gdy zostaną przeprowadzone reformy strukturalne oraz przy założeniu znacznego wzrostu gospodarczego i poprawy zamożności społeczeństwa. Do największych dotkliwości podmiotów gospodarczych z terenu miasta należą: - duże obciążenia fiskalne oraz z tytułu ubezpieczeń społecznych, - ograniczony dostęp do środków finansowych przeznaczonych na dostosowanie do wymogów unijnych w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, - niestabilność rynków zbytu, - szybkie i duże zmiany w zakresie przepisów prawa podatkowego i prawa pracy, - niewielka dochodowość prowadzonej działalności gospodarczej, która uniemożliwia kumulowanie środków z przeznaczeniem na inwestycje. Problemy przedstawione powyżej są nie do rozwiązania na szczeblu lokalnym, miejskim. Owe problemy należy również rozpatrywać w kontekście lokalnego rynku pracy, na którym występuje stosunkowo duża grupa młodych ludzi, niewykwalifikowanych lub niskokwalifikowanych, którzy pozostają bez pracy. Osoby te stanowią obciążenie w postaci łożenia na nich kwot ze sfery społecznej. Jednakże osoby te po odbyciu odpowiednich szkoleń mogą stanowić znaczną siłę napędową lokalnej gospodarki. posiadającymi Podobnie wykształcenie przedstawia wyższe. się Dlatego sytuacja też władze z bezrobotnymi lokalne powinny podejmować działania umożliwiające zagospodarowanie tego potencjału. Działania, które winny być podejmowane celem ożywienia gospodarczego przedstawiają się następująco: - współpraca w zakresie dostosowania kierunków kształcenia i edukacji do potrzeb rynku, - organizacja robót publicznych celem realizacji inwestycji infrastrukturalnych, - rozbudowa infrastruktury technicznej, szczególnie w rejonach niedostatecznie wyposażonych w sieć infrastruktury, - stworzenie i doskonalenie systemu zwolnień, ulg i zachęt podatkowych (podatki i opłaty lokalne). 37 SFERA SPOŁECZNA SYTUACJA DEMOGRAFICZNA I SPOŁECZNA TERENU Miasto Łuków liczy na dzień 31.12.2003 roku 31 903 mieszkańców, natomiast po pierwszym kwartale nastąpił nieznaczny spadek o 57 mieszkańców. Na koniec roku 1980 Łuków liczył 25 094 osoby. W ciągu 80 – tych i 90 – tych lat następował systematyczny wzrost mieszkańców, który zakończył się na roku 1999. Struktura płci jest asymetryczna i zjawisko to występuje już od dłuższego czasu. W aktualnej strukturze płci 48 % ogółu mieszkańców stanowią mężczyźni, natomiast 52% kobiety. Szczegółowe dane dotyczące struktury płci zawarto w Tabeli. Tabela 4. Liczba mieszkańców i struktura płci w mieście Łuków w okresie 1980 – 2003* Data Liczba Mężczyźni Kobiety mieszkańców 31.12.1980 25 094 b.d. b.d. 31.12.1990 30 664 b.d. b.d. 31.12.1994 31 915 15 430 16 485 31.12.1996 32 038 15 502 16 531 31.12.1997 32 162 15 535 16 629 31.12.1998 32 167 15 543 16 624 31.12.1999 32 232 15 582 16 650 31.12.2000 32 203 15 582 16 621 31.12.2001 32 158 15 553 16 605 31.12.2002 31 996 15 472 16 524 31.12.2003 31 903 15 411 16 492 * - wg danych Wydziału Spraw Obywatelskich Urzędu Miasta Łuków Wskaźnik gęstości zaludnienia był równy 918 mieszkańców na 1 km2 . Liczbę mieszkańców miasta determinuje przyrost naturalny, długość życia oraz saldo migracji. Przyrost naturalny kształtuje liczba urodzeń w stosunku do liczby zgonów. W Łukowie, podobnie jak w całej Polsce, obserwuje się od dłuższego czasu spadek liczby urodzeń, choć i tak jest najwyższym w województwie lubelskim i jednym z najwyższych w Polsce.(tabela). Analizując przyrost naturalny w Łukowie w stosunku do liczby mieszkańców można zauważyć, że przy ciągle wysokim wskaźniku przyrostu liczba mieszkańców nieznacznie ulega zmianie. Wynika z tego, że większość urodzonych dzieci w Łukowie pochodzi z terenu powiatu. 38 Od kilku lat zauważalny jest powolny spadek liczby ludności. Co roku kilkaset osób wymeldowuje się z miasta. Głównym kierunkiem migracji jest ciągle Warszawa. Tabela 5. Liczba urodzeń, liczba zgonów, współczynnik przyrostu naturalnego oraz liczba mieszkańców Łukowa w 1987; 1991; 1995, 1999-2003 roku. Współczynnik przyrostu naturalnego na 1000 osób ( w ‰) ROK Liczba urodzeń Liczba zgonów Liczba ludności 1987 563 194 12,4 29 557 1991 479 193 9,03 31 648 1995 381 225 4,86 32 060 1999 373 228 4,49 32 238 2000 369 200 5,24 32 203 2001 372 192 5,5 32 158 2002 340 206 4,1 31 996 2003 347 227 3,7 31 903 Biorąc pod uwagę strukturę wiekową mieszkańców, najliczniejszą grupę stanowią osoby w wieku produkcyjnym (20 701 osób). Struktura wieku mieszkańców Łukowa wskazuje na podobne tendencje jak u większości ludności miast Polski. Wyraźnie zauważalny jest systematyczny spadek ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz stopniowy wzrost liczby mieszkańców w wieku produkcyjnym oraz poprodukcyjnym. Tabela 6. Struktura wieku mieszkańców miasta Łukowa. wiek 0-6 7-15 płeć M K 2003 1246 1156 wiek 19 - 65 płeć 2003 19 - 60 M K 10309 10392 Produkcyjny 64,9% M – mężczyźni; K – kobiety M 16-18 K 1997 1987 Przedprodukcyjny 25,6% Powyżej Powyżej 65 60 M K 920 2103 Poprodukcyjny 9,5% M K 939 854 RAZEM M 15411 K 16492 M+K 31903 39 WARUNKI I JAKOŚĆ ŻYCIA MIESZKAŃCÓW Reformy gospodarcze i administracyjne w Polsce spowodowały, że duża liczba mieszkańców Łukowa zdecydowała się szukać pracy w sąsiednich miastach, a głównie w Warszawie, do której codziennie dojeżdżają. Zmiany zachodzące na rynku pracy przełożyły się na poziom dochodów i zamożności społeczności lokalnej. Przedłużający się stan dużego bezrobocia, przy jednoczesnym spadku dochodów realnych osób pracujących przyczynia się do ubożenia społeczeństwa. Przejawem tego jest fakt, iż liczba gospodarstw domowych korzystających z pomocy Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej osiąga poziom rzędu 11% gospodarstw domowych w mieście (wg ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 roku, liczba gospodarstw w mieście wyniosła 9 900 gospodarstw, natomiast wg danych Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Łukowie liczba gospodarstw korzystających z pomocy społecznej w 2003 roku wyniosła 1 107 gospodarstwa). Szczegółowe dane dotyczące zakresu pomocy udzielanej przez MOPS prezentuje poniższa Tabela. Tabela 7. Liczba gospodarstw domowych objętych pomocą społeczną w latach 2000 - 2003 Rok Liczba gospodarstw 2000 2001 2002 2003 1121 988 1165 1107 Wysokość łączna wydatkowanych środków w złotych 1 494 199 1 720 640 2 133 718 1 854 841 Średnia wysokość świadczeń na gosp. domowe 1 332 1 741 1 831 1 675 Obok znacznej liczby osób korzystających z pomocy socjalnej, jeszcze liczniejsza jest grupa gospodarstw domowych korzystających z pomocy Urzędu Miasta w zakresie dopłat do czynszu w postaci dodatku mieszkaniowego. Dotyczy to zarówno dopłat do zasobów komunalnych, spółdzielczych oraz zamieszkujących w budynkach prywatnych. W tym zakresie zauważalny jest wzrost liczby gospodarstw korzystających z tej formy pomocy. Szczegółowe dane dotyczące skali pomocy w formie dodatków mieszkaniowych obrazuje poniższa tabela. 40 Tabela 8. Zestawienie pomocy mieszkaniowej udzielonej mieszkańcom Miasta Łuków w formie dodatków mieszkaniowych w latach 2001– 2003 i pierwszym kwartale 2004 roku*. Liczba wypłaconych dodatków w skali roku w okresach miesięcznych 2001 12 914 Wartość wypłaconych dodatków w złotych 1 785 905 331 296 1 069 031 385 578 2002 17 162 2 147 737 527 772 1 266 953 353 012 2003 12 050 1 491 127 293 240 883 115 314 772 2004 5 748 711 466 145 613 424 140 141 713 Rok w tym mieszkańcom w budynkach Ogółem komunalnych spółdzielczych innych I kw. * - sporządzono na podstawie danych Urzędu Miasta Łuków RYNEK PRACY Rynek pracy w Łukowie cechowała w ostatnich sześciu latach spora zmienność w zakresie liczby bezrobotnych. Szczegółowe dane liczbowe za okres 1998 - 2003 dla miasta ilustruje Tabela. Z analizy danych w niej zawartych wynika, iż aktualny stan bezrobocia jest bardzo wysoki w stosunku do danych z roku 1998, który był jednocześnie rokiem, w którym poziom bezrobocia był jednym z najniższych. Z analizy struktury bezrobocia według wykształcenia wynika, że maleje liczba bezrobotnych z wyższym i średnim wykształceniem. Podobną sytuację można zaobserwować w grupie osób bezrobotnych posiadających wykształcenie zasadnicze i niższe. Duży spadek liczby osób bezrobotnych zauważalny jest w grupie osób najmłodszych wiekowo tj. od 18 do 24 roku życia. Najwyższy poziom bezrobocia w tej grupie zanotowany został w roku 2001, natomiast już w 2003 roku nastąpił bardzo duży spadek liczby osób pozostających bez pracy. Co wskazuje na dużą aktywność młodych ludzi w poszukiwaniu pracy. W pozostałych grupach wiekowych również nastąpił spadek liczby osób bezrobotnych. Innym problemem jest stosunkowo duża grupa osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy, a więc trwale bezrobotnych. Aktualna grupa bezrobotnych pozostających bez pracy stanowi ok. 47 % ogółu bezrobotnych. 41 TABELA 9. Struktura bezrobocia w Mieście Łuków Wyszczególnienie 1998 2001 Ilość bezrobotnych ogółem 1717 3066 w tym kobiet 920 1493 BEZROBOTNI WG WYKSZTAŁCENIA Wyższe 120 257 Policealne i średnie zawodowe 451 768 Średnie ogólnokształcące 164 289 Zasadnicze zawodowe 549 1000 Podstawowe i niepełne podst. 433 752 BEZROBOTNI WG WIEKU 15 – 17 0 0 18 – 24 672 1041 25 – 34 442 888 35 – 44 370 584 45 – 54 214 510 55 – 59 15 41 60 - 64 4 2 BEZROBOTNI WG CZASU POZOSTAWANIA BEZ PRACY Do 12 miesięcy 1107 1581 Powyżej 12 miesięcy 610 1485 2003 2721 1358 175 636 288 917 705 0 736 887 555 495 41 7 1415 1306 Identyfikacja problemów oraz określenie grup społecznych wymagających wsparcia Wśród złożonej sytuacji społeczno – ekonomicznej ludności Miasta Łuków, w wyniku przeprowadzonej diagnozy istniejącego stanu, można wyróżnić w tym zakresie następujące problemy: - zmniejszająca się liczba mieszkańców miasta wynikająca ze spadku liczby urodzeń, dużej liczby zgonów oraz migracji ludności do innych miast w poszukiwaniu pracy, - złe warunki mieszkaniowe, - zwiększenie liczby ludności w wieku produkcyjnym, - „starzenie się” społeczeństwa – spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym. 42 V. Plan Rozwoju Lokalnego. Cel. Kierunki. Działania CEL Celem nadrzędnym działań strategicznych samorządu lokalnego jest rozwój miasta rozumiany jako szybki i wyraźnie odczuwalny dla mieszkańców wzrost szans realizowania celów życiowych w oparciu o własną przedsiębiorczość, talenty, wiedzę i indywidualną aktywność. KIERUNKI Budowa i rozbudowa infrastruktury technicznej. Budowa i rozbudowa infrastruktury społecznej i turystycznej. DZIAŁANIA Budowa i rozbudowa infrastruktury technicznej, społecznej oraz turystycznej Budowa i rozbudowa projektowanej i istniejącej infrastruktury technicznej, społecznej oraz turystycznej stanowi jeden z najważniejszych elementów szeroko pojętego rozwoju miasta. W ramach Planu Rozwoju Lokalnego Miasta Łuków, programuje się następujące działania, zmierzające do kompleksowego rozwiązania istniejących problemów: 43 Działanie 1: obejmować będzie budowę i rozbudowę infrastruktury technicznej w zakresie systemów komunikacyjnych dróg gminnych oraz miejskich z całością infrastruktury okołodrogowej. Działanie 2: obejmować będzie budowę i rozbudowę infrastruktury technicznej w zakresie kompleksowego skanalizowania miasta. Działanie 3: obejmować będzie budowę i rozbudowę szeroko pojętej infrastruktury społecznej, sportowej oraz turystycznej. Oczekiwane efekty. Wzrost konkurencyjności naszego miasta. Polepszony zostanie dostęp przedsiębiorców i mieszkańców miasta do infrastruktury technicznej, społecznej i turystycznej. Zwiększona zostanie atrakcyjność inwestycyjna i turystyczna miasta. Podniesiony zostanie standard życia mieszkańców. Realizacja celu wpłynie na poprawę jakości środowiska. Finansowanie. Na realizację celu planuje się środki własne i krajowe oraz pochodzące ze środków wspólnotowych w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W okresie realizacji Planu Rozwoju Miasta będą także realizowane inwestycje współfinansowane z zasobów Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego oraz ze środków innych programów, których celem jest współfinansowanie zdań tego typu. 44 Zadania inwestycyjne Miasta Łuków 2004-2006 Wieloletni Plan Inwestycyjny Zadanie inwestycyjne Szacunkowy koszt realizacji (w PLN) Prognozowany termin realizacji Prognozowane finansowanie Jednostka odpowiedzialna za realizację Wymogi formalnoprawne miasto: 9 000 państwo: 6 000 EFRR: 45 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Priorytet 1.1 Budowa oświetlenia w ul. Radzyńskiej, Wojska Polskiego, Parkowej, Opłotki, Turystycznej, Wypoczynkowej 2005 1 460 000 2006 Przebudowa systemu oświetlenia ulicznego w Mieście Łuków miasto: 210 000 p-stwo: 140 000 EFRR: 1 050 000 2005 miasto: 60 000 państwo: 40 000 EFRR: 300 000 2006 miasto: 90 000 państwo: 60 000 EFRR:450 000 1 000 000 Miasto Łuków 45 Remont i wymiana nawierzchni dróg dojazdowych do Zajazdu Zimna Woda ul. Turystyczna, Nadrzeczna, Parkowa, Wypoczynkowa. 600 000 2006 miasto: 90 000 państwo: 60 000 EFRR: 450 000 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich: ul. Bukowa, Klonowa, Lipowa. 270 000 2005 miasto: 40 500 państwo: 27 000 EFRR:202 500 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: ul. Gołaszówiec (od nr 1-13), Maryli Wereszczakówny, Zagrodowa 500 000 2005 miasto: 75 000 państwo: 50 000 EFRR: 375 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 46 Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: ul. Nowogródek Kiernickich, Tryjarskiego 1 610 000 2006 miasto: 241 500 państwo:161 000 EFRR: 1 207 500 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: ul. Żeromskiego, Północna, Południowa, Kasprowicza Kaszubskiego, Pogodna, Rick Wiśniewskiego 770 000 2005 miasto: 115 500 państwo: 77 000 EFRR: 577 500 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: ul. Chabrowa, Makowa, Wrzosowa, Zielona, Piramowicza, Kołłątaja 535 000 2005 miasto: 80 250 państwo: 53 500 EFRR: 401 250 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 47 Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: ul. Komisji Edukacji Narodowej, Szkolna, Niemcewicza, Skłodowskiego, Krupińskiego. 530 000 2006 miasto: 79 500 państwo: 53 000 EFRR: 397 500 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg oraz chodników miejskich: ul. Nowopijarska, Kościelna, Chopina, Kwiatkowskiego. 600 000 2006 miasto: 90 000 państwo: 60 000 EFRR: 450 000 Miasto Łuków Realizacja „Małej obwodnicy” – I odcinek: ul. Siedlecka – ul. Warszawska 12 000 000 2005 miasto: 900 000 p-stwo: 600 000 EFRR: 4 500 000 Miasto Łuków 2006 miasto: 900 000 p-stwo: 600 000 EFRR: 4 500 000 Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 48 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników w ciągu dróg wojewódzkich. 1 900 000 2006 miasto: 285 000 p-stwo: 190 000 EFRR: 1 425 000 Miasto Łuków Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników – ul. Międzyrzecka (do Karwacza) 3 400 000 2005 miasto: 510 000 p-stwo: 340 000 EFRR: 2 550 000 Miasto Łuków Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników – ul. Ks. Brzóski, Struga, Świętochowskiego, 11 – go Listopada 1 000 000 2005 miasto: 150 000 p-stwo: 100 000 EFRR: 750 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 49 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników – ul. Trentowskiego 95 000 2006 miasto: 14 250 p-stwo: 9 500 EFRR: 71 250 Miasto Łuków Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników przy ul. Mickiewicza, nawierzchni w ul. Batalionów Chłopskich oraz odwodnienie w ul. Krasińskiego Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników – Al. Kościuszki 231 000 2005 miasto: 34 650 p-stwo: 23 100 EFRR: 173 250 Miasto Łuków 110 000 2006 miasto: 16 500 p-stwo: 11 000 EFRR: 82 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 50 Wykonanie ścieżki rowerowej od Dworca PKS do Dworca PKP 2005 miasto: 71 250 państwo: 47 500 EFRR: 356 250 2006 miasto: 71 250 państwo: 47 500 EFRR: 356 250 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 950 000 Priorytet 1.2 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Żelechowska, Patoki, Świderska 2006 miasto: 22 500 państwo: 15 000 EFRR: 112 500 2007 - 2013 m-sto: 1 057 500 p-stwo: 705 000 EFRR: 5 287 500 7 200 000 Priorytet 1.4 Budowa Ośrodka Jazdy Konnej i Hipoterapii – Zalew Zimna Woda 2006 miasto: 22 500 p-stwo: 15 000 EFRR: 112 500 2007 - 2013 miasto: 577 500 p-stwo: 385 000 EFRR: 2 887 500 4 000 000 51 Zwiększenie bazy turystycznej poprzez przebudowę i adaptację budynku Świetlicostołówki na obiekt hotelowy oraz rozbudowa bazy sportowej przy ośrodku wypoczynkowym Zajeździe Zimna Woda poprzez wybudowanie kortów tenisowych, drenaż boiska piłkarskiego, adaptacja pomieszczeń po zlikwidowanej kotłowni węglowej na siłownię 2005 miasto: 22 500 p-stwo: 15 000 EFRR: 112 500 2007 - 2013 miasto: 727 500 p-stwo: 485 000 EFRR: 3 637 500 5 000 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, (gdzie Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko wymagane)– zabezpieczenie finansowe Priorytet 1.5 Zakup wyposażenia do Wydziału Inwestycji Promocji i Integracji Europejskiej 2005 miasto: 9 000 państwo: 6 000 EFRR: 45 000 2006 miasto: 9 000 państwo: 6 000 EFRR: 45 000 120 000 Miasto Łuków 52 Rozbudowa i modernizacja systemu infrastruktury informatycznej Urzędu Miasta w celu wprowadzenia elektronicznego obiegu dokumentów, elektronicznej archiwizacji dokumentów oraz rozwoju elektronicznych usług dla ludności z wykorzystaniem podpisu elektronicznego 240 000 2005 miasto: 36 000 państwo: 24 000 EFRR: 180 000 Miasto Łuków miasto: 90 000 państwo: 60 000 EFRR: 450 000 Miasto Łuków Priorytet 3.3 Zagospodarowanie działki po byłej „ Baltonie” poprzez wykonanie nawierzchni placu i ogrodzenia miejskich terenów sportowych. 600 000 2005 Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 53 Budowa miejsc parkingowych na Osiedlu Sienkiewicza (od strony cmentarza) 2005 miasto: 13 200 państwo: 8 800 EFRR: 66 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 220 000 2006 Budowa miejsc parkingowych w ul. Laskowskiego, Dmocha, Partyzantów Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Wiatraki, Zimna Woda 270 000 2005 2005 miasto: 19 800 państwo: 13 200 EFRR: 99 000 miasto: 40 500 państwo: 27 000 EFRR:202 500 miasto: 204 000 p-stwo: 136 000 EFRR: 1 020 000 1 700 000 2006 miasto: 51 000 p-stwo: 34 000 EFRR: 255 000 54 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Warszawska, Kleeberga, Strzelnicza, Łapiguz. Budowa kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej wraz z wykonaniem chodnika i ścieżki rowerowej przy ul. Łapiguz Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Międzyrzecka, Wójtostwo. 2005 miasto: 22 500 państwo: 15 000 EFRR: 112 500 2006 miasto: 180 000 p-stwo: 120 000 EFRR: 900 000 2005 miasto: 15 000 p-stwo: 10 000 EFRR: 75 000 2006 miasto: 277 500 p-stwo: 185 000 EFRR: 1 387 500 2005 miasto: 13 500 państwo: 9 000 EFRR: 67 500 2006 miasto: 255 000 p-stwo: 170 000 EFRR: 1 275 000 Miasto Łuków 1 350 000 Miasto Łuków 1 950 000 1 790 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 55 Budowa kanalizacji sanitarnej i odtworzenie nawierzchni w ul. Konwiktorska 450 000 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Kiernickich 2005 miasto: 67 500 państwo: 45 000 EFRR: 337 500 Miasto Łuków 2005 miasto: 3 000 państwo: 2 000 EFRR: 15 000 Miasto Łuków 160 000 2006 Budowa kanalizacji sanitarnej w osiedlu Nowy Łuków II, w ul. Armii Ludowej, Rolniczej i Telimeny 1 200 000 2005 miasto: 21 000 państwo: 14 000 EFRR: 105 000 miasto: 180 000 p-stwo: 120 000 EFRR: 900 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 56 Remont wraz z przebudową kotłowni i instalacji CO – OSiR „Delfin” 2004 miasto: 1 500 państwo: 1 000 EFRR: 7 500 2005 miasto: 45 000 państwo: 30 000 EFRR: 225 000 2005 miasto: 41 250 państwo: 27 500 EFRR: 206 250 2006 miasto: 41 250 państwo: 27 500 EFRR: 206 250 miasto: 123 750 państwo: 82 500 EFRR: 618 750 Miasto Łuków 300 000 Regulacja rzeki Krzny w Łukowie Miasto Łuków 550 000 Budowa i modernizacja sieci wodociągowej na terenie Miasta Łuków 2005 1 650 000 2006 miasto: 123 750 państwo: 82 500 EFRR: 618 750 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 57 Budowa targowiska miejskiego przy Ul. Kanałowej 1 000 000 Budowa Cmentarza Komunalnego 2005 miasto: 150 000 p-stwo: 100 000 EFRR: 750 000 Miasto Łuków 2005 miasto: 75 000 p-stwo: 50 000 EFRR: 375 000 Miasto Łuków 2006 miasto: 105 000 p-stwo: 70 000 EFRR: 525 000 2005 miasto: 102 750 p-stwo: 68 500 EFRR: 513 750 1 200 000 Przebudowa II części skweru w centrum miasta 685 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 58 Przebudowa i zagospodarowanie Parku Miejskiego 2005 miasto: 3 750 państwo: 2 500 EFRR: 18 750 2006 - 2007 miasto: 123 750 państwo: 82 500 EFRR: 618 750 2005 miasto: 31 500 państwo: 21 000 EFRR: 157 500 2006 miasto: 31 500 państwo: 21 000 EFRR: 157 500 2005 miasto: 48 000 państwo: 32 000 EFRR: 240 000 Miasto Łuków 850 000 Rozbudowa i modernizacja placów zabaw dla dzieci /na osiedlach mieszkaniowych/ Założenie monitoringu w Mieście Łuków Miasto Łuków 420 000 320 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 59 Przebudowa i adaptacja budynku przy ul. Łapiguz 102 na mieszkania socjalne Przebudowa i adaptacja budynku przy ul. Wójtostwo na mieszkania socjalne 1 500 000 2005 miasto: 225 000 p-stwo: 150 000 EFRR: 1 125 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 2005 miasto: 7 500 państwo: 5 000 EFRR: 37 500 Miasto Łuków 2006 - 2007 miasto: 450 000 p-stwo: 300 000 EFRR: 2 250 000 Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 3 050 000 Priorytet 3.5.1 Wymiana instalacji wodno - kanalizacyjnej w Ośrodku Sportu i Rekreacji „Delfin” 235 000 2006 miasto: 35 250 państwo: 23 500 EFRR: 176 250 60 Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Integracyjnego Nr 1 450 000 2006 miasto: 67 500 państwo: 45 000 EFRR: 337 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 2 250 000 2005 miasto: 37 500 państwo: 25 000 EFRR: 187 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 3 650 000 2006 miasto: 97 500 państwo: 65 000 EFRR: 487 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 61 Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 4 Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 7 wraz z adaptacją budynku po byłej wymiennikowni PEC na salę korekcyjno – sportową Przebudowa i termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 5 750 000 2005 miasto: 112 500 państwo: 75 000 EFRR: 562 500 Miasto Łuków 2005 miasto: 74 400 państwo: 49 600 EFRR: 372 000 Miasto Łuków 2006 miasto: 37 500 państwo: 25 000 EFRR: 187 500 2005 miasto: 225 000 p-stwo: 150 000 EFRR: 1 125 000 746 000 1 500 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 62 Remont i przebudowa Biblioteki Miejskiej Remont i przebudowa Łukowskiego Ośrodka Kultury Przebudowa bądź budowa hal sportowych /podnoszenia ciężarów, zapasów/ przy ŁKS „Orlęta Łuków” 2005 miasto: 33 000 państwo: 22 000 EFRR: 165 000 2006 miasto: 64 500 państwo: 43 000 EFRR: 322 500 2006 miasto: 120 000 państwo: 80 000 EFRR: 600 000 Miasto Łuków 2005 miasto: 18 000 państwo: 12 000 EFRR: 90 000 Miasto Łuków 2006 miasto: 507 000 p-stwo: 338 000 EFRR: 2 535 000 650 000 800 000 3 500 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 63 Remont i przebudowa Ośrodka Sportu i Rekreacji w Łukowie Budowa hali sportowej przy Gimnazjum Nr 2 w Łukowie 2005 miasto: 48 750 państwo: 32 500 EFRR: 243 750 2006 miasto: 48 750 państwo: 32 500 EFRR: 243 750 2005 miasto: 18 000 państwo: 12 000 EFRR: 90 000 2006 miasto: 315 000 p-stwo: 210 000 EFRR: 1 575 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 650 000 2 220 000 64 Zadania inwestycyjne Miasta Łuków 2007-2013 Wieloletni Plan Inwestycyjny Zadanie inwestycyjne Prognozowany termin realizacji Szacunkowy koszt realizacji (w PLN) Jednostka odpowiedzialna za realizację Prognozowane finansowanie Wymogi formalnoprawne Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Priorytet 1.1.1 Przebudowa systemu oświetlenia ulicznego w Mieście Łuków 2007 - 2013 1 000 000 miasto: 150 000 państwo: 100 000 EFRR: 750 000 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg w mieście Łuków 2007 - 2013 4 000 000 miasto: 600 000 państwo: 400 000 EFRR: 3 000 000 Miasto Łuków 65 Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich: Bartnia, Źródlana, Okrzei 2007 - 2013 490 000 miasto: 73 500 państwo: 49 000 EFRR: 367 500 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: Armii Ludowej 2007 - 2013 265 000 miasto: 39 750 państwo: 26 500 EFRR: 198 750 Miasto Łuków Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: Czechowicza, Marii Dąbrowskiej, łącznik Staffa i Szenwalda oraz nawierzchni w ul. Krasińskiego, Kruczkowskiego. 2007 - 2013 565 000 miasto: 84 750 państwo: 56 500 EFRR: 423 750 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 66 Remont i wymiana nawierzchni dróg miejskich wraz z odwodnieniem: Armii Krajowej, Królowej Jadwigi, Zygmunta Starego, Stodolna, Kazimierza Wielkiego Budowa drogi miejskiej łączącej ul. Wójtostwo z ul. Cieszkowizna – połączenie terenów miasta i gminy przez rzekę Krzna 2007 - 2013 910 000 miasto: 136 500 p-stwo: 91 000 EFRR: 682 500 Miasto Łuków 2007 - 2013 930 000 miasto: 139 500 państwo: 93 000 EFRR: 697 500 Miasto Łuków Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników w ciągu dróg powiatowych 2007 - 2013 1 000 000 miasto: 150 000 p-stwo: 100 000 EFRR: 750 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 67 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników w ciągu dróg wojewódzkich. 2007 - 2013 1 900 000 miasto: 285 000 państwo: 190 000 EFRR: 1 425 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Priorytet 1.2 Budowa kanalizacji sanitarnej 2007 - 2013 9 200 000 miasto: 1 380 000 państwo: 920 000 EFRR: 6 900 000 Priorytet 1.4 Budowa Centrum Kultury 2007 – 2013 6 000 000 miasto: 900 000 państwo: 600 000 EFRR: 4 500 000 68 Budowa Ośrodka Jazdy Konnej i Hipoterapii – Zalew Zimna Woda 2007 - 2013 4 000 000 miasto: 600 000 państwo: 400 000 EFRR: 3 000 000 Miasto Łuków Zwiększenie bazy 2007 - 2013 5 000 000 miasto: 750 000 państwo: 500 000 EFRR: 3 750 000 Miasto Łuków turystycznej poprzez przebudowę i adaptację budynku Świetlicostołówki na obiekt hotelowy oraz rozbudowa bazy sportowej przy ośrodku wypoczynkowym Zajeździe Zimna Woda poprzez wybudowanie kortów tenisowych, drenaż boiska piłkarskiego, adaptacja pomieszczeń po zlikwidowanej kotłowni węglowej na siłownię Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 69 Priorytet 1.5 Zakup wyposażenia do Wydziału Inwestycji Promocji i Integracji Europejskiej 2007 - 2013 120 000 miasto: 18 000 państwo: 12 000 EFRR: 90 000 Miasto Łuków Priorytet 3.3 Remont i przebudowa dróg wewnętrznych OSiR 2007 - 2013 350 000 miasto: 52 500 państwo: 35 000 EFRR: 262 500 Miasto Łuków Opracowanie tras i budowa ścieżki rowerowej z przejściem przez rzekę od skrzyżowania ul. Lewickiego z ul. Browarną wzdłuż rzeki Krzny do zalewu Zimna Woda 2007 - 2013 1 175 000 miasto: 176 250 państwo: 117 500 EFRR: 881 250 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 70 Poprawa bezpieczeństwa w ruchu pieszych poprzez budowę i modernizację chodników – ul. Międzyrzecka 2007 - 2013 3 400 000 miasto: 510 000 państwo: 340 000 EFRR: 2 550 000 Miasto Łuków Budowa kanalizacji sanitarnej za torami PKP 2007 - 2013 2 500 000 miasto: 375 000 państwo: 250 000 EFRR: 1 875 000 Miasto Łuków Wymiana instalacji wodno kanalizacyjnej w Ośrodku Sportu i Rekreacji „Delfin” 2007 - 2013 235 000 miasto: 35 250 państwo: 23 500 EFRR: 176 250 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 71 Remont kapitalny CO łącznie z wymianą pieca gazowego w Pływalni „Delfinek” 2007 - 2013 300 000 miasto: 45 000 państwo: 30 000 EFRR: 225 000 Miasto Łuków Regulacja rzeki Krzny w Łukowie 2007 - 2013 550 000 miasto: 82 500 państwo: 55 000 EFRR: 412 500 Miasto Łuków Budowa i modernizacja sieci wodociągowej na terenie Miasta Łuków 2007 - 2013 1 650 000 miasto: 247 500 państwo: 165 000 EFRR: 1 237 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 72 Przebudowa i zagospodarowanie Parku Miejskiego 2007 - 2013 850 000 miasto: 127 500 państwo: 85 000 EFRR: 637 500 Miasto Łuków Przebudowa i adaptacja budynku przy ul. Wójtostwo na mieszkania socjalne 2007 - 2013 3 050 000 miasto: 457 500 państwo: 305 000 EFRR: 2 287 500 Miasto Łuków Rewitalizacja terenów powojskowych przy ul. Strzelniczej. Stworzenie terenów rekreacyjno – sportowych. 2007 - 2013 1 900 000 miasto: 285 000 państwo: 190 000 EFRR: 1 425 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 73 Priorytet 3.5.1 Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Integracyjnego Nr 1 2007 - 2013 450 000 miasto: 67 500 państwo: 45 000 EFRR: 337 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 2 2007 - 2013 250 000 miasto: 37 500 państwo: 25 000 EFRR: 187 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 3 2007 - 2013 650 000 miasto: 97 500 państwo: 65 000 EFRR: 487 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 74 Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 4 2007 - 2013 750 000 miasto: 112 500 państwo: 75 000 EFRR: 562 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Przedszkola Miejskiego Nr 7 wraz z adaptacją budynku po byłej wymiennikowni PEC na salę korekcyjno sportową 2007 - 2013 746 000 miasto: 111 900 państwo: 74 600 EFRR: 559 500 Miasto Łuków Przebudowa i termomodernizacja Szkoły Podstawowej Nr 5 2007 - 2013 1 500 000 miasto: 225 000 państwo: 150 000 EFRR: 1 125 000 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 75 Remont i przebudowa Biblioteki Miejskiej 2007 - 2013 650 000 miasto: 97 500 państwo: 65 000 EFRR: 487 500 Miasto Łuków Budowa boisk i urządzeń sportowych przy szkołach podstawowych i gimnazjach 2007 - 2013 1 200 000 miasto: 180 000 państwo: 120 000 EFRR: 900 000 Miasto Łuków Przebudowa bądź budowa hal sportowych /podnoszenia ciężarów, zapasów/ przy ŁKS „Orlęta Łuków” 2007 - 2013 3 500 000 miasto: 525 000 państwo: 350 000 EFRR: 262 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 76 Remont i przebudowa Ośrodka Sportu i Rekreacji w Łukowie 2007 - 2013 650 000 miasto: 97 500 państwo: 65 000 EFRR: 487 500 Miasto Łuków Dokumentacja techniczna, pozwolenie na budowę, Studium Wykonalności, Ocena Wpływu Oddziaływania na Środowisko (gdzie wymagane)– zabezpieczenie finansowe 77 Powiązanie celów z działaniami przeznaczonymi do realizacji w ramach ZPORR oraz wskaźniki osiągania rezultatów. Wszystkie zadania przyjęte do realizacji w ramach ZPORR objęte zostaną monitoringiem rzeczowym, który dostarczy danych obrazujących postęp we wdrażaniu programu oraz umożliwi ocenę jego wykonania. Projekty jednostkowe, wskazane w powyższym zestawieniu, mają integralny związek z kompleksowym rozwiązaniem problemów Miasta Łuków z zakresu budowy, rozbudowy oraz przebudowy infrastruktury technicznej, społecznej oraz turystycznej. Wskaźniki obrazujące postęp we wdrażaniu oraz rezultaty tych działań są podzielone. Dla wymienionych w Planie Rozwoju Lokalnego zadań, w ramach przynależności do poszczególnych priorytetów i działań ZPORR, określone zostały następujące wskaźniki monitoringu: Nazwa wskaźnika do monitorowania Poziom bezrobocia w gminie Ilość stworzonych miejsc pracy Wskaźnik % szt. Zatrudnienie w rolnictwie do całkowitego zatrudnienia % Drogi km Chodniki km Poziom zanieczyszczeń cm3 Współczynnik wykorzystania oczyszczalni % Liczba oddanych przyłączy szt. Liczba uruchomionych oczyszczalni socjalno bytowych szt. Liczba kilometrów dróg utwardzonych do ogółu dróg gminnych % Liczba kilometrów nowych dróg km Liczba kilometrów ciągów pieszych km Liczba gospodarstw agroturystycznych szt. Liczba km odnowionych lub wytyczonych szlaków turystycznych km 78 VI. WDRAŻANIE PLANU ROZWOJU LOKALNEGO MIASTA ŁUKÓW Finansowanie Realizacja Planu Rozwoju Lokalnego Miasta uzależniona jest od wysokości pozyskanych środków zarówno krajowych jak i z funduszy strukturalnych. Biorąc pod uwagę prognozę dopuszczalnej wysokości zobowiązań w poszczególnych latach i wysokość środków jakie mogą być wydatkowane bezpośrednio z budżetu, możliwości finansowe miasta wskazują, że na realizację przyjętych celów zabezpieczą 25% wkładu w stosunku do uzyskanych środków wspólnotowych. Zakłada się również, że nie wykonanie wszystkich zadań w latach 2004-2006 powoduje przesunięcie ich realizacji na lata następne. Zarządzanie Funkcję Instytucji Zarządzającej i Koordynującej realizację Planu Rozwoju Lokalnego Miasta będzie pełnił specjalnie powołany zespół pracowników. Zakres zadań Instytucji Zarządzającej obejmuje m.in.: zapewnienia zgodności realizacji Planu z poszczególnymi dokumentami programowymi wyższego rzędu, w tym w szczególności w zakresie zamówień publicznych, zasad konkurencji, ochrony środowiska, jak też zagwarantowanie przestrzegania zasad zawierania kontraktów publicznych, zbieranie danych statystycznych i finansowych na temat postępów wdrażania oraz przebiegu realizacji projektów w ramach Planu, zapewnienie przygotowania i wdrożenia planu działań w zakresie informacji i promocji Planu, przygotowanie rocznych planów na temat wdrażania Planu, zbieranie informacji do rocznego raportu o nieprawidłowościach, dokonanie oceny po zakończeniu realizacji Planu. Instytucja wdrażająca Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Urząd Miasta jako instytucja wdrażająca Plan odpowiedzialny jest za: opracowanie i składanie wniosków, kontrolę formalną składanych wniosków, ich zgodności z procedurami i zapisami w Planie, zapewnienie informowania o współfinansowaniu przez UE realizowanych projektów. 79 VII. System monitorowania i ewaluacji Planu w Mieście Łuków. Instytucja Zarządzająca współpracuje z Burmistrzem, Zastępcą Burmistrza, Sekretarzem i Skarbnikiem, których główną rolą będzie monitorowanie i ewaluacja przebiegu realizacji zadań zawartych w Planie. W celu najbardziej efektywnego przeprowadzania obiektywnego procesu ewaluacji Instytucja Zarządzająca każdorazowo wybierać będzie najbardziej skuteczne narzędzie oceny. Zalecanymi narzędziami ewaluacji przeprowadzanej w systemie półrocznym i rocznym, jak również dostosowanymi do okresu programowania poszczególnych zewnętrznych źródeł finansowania zadań, w rozwoju lokalnym gmin o charakterze miejskim są 1: ewaluacja ex-ante ewaluacja ex-post analiza kosztów i korzyści analiza kosztów i efektywności Poniżej zaprezentowano wybrany katalog narzędzi służących ewaluacji przyjętych programów. Typologia narzędzi monitorowania i ewaluacji projektów współfinansowanych z bezzwrotnej pomocy zagranicznej w kontekście Miasta Łuków: Czym jest ocena (ewaluacja)? Standardy oceny (ewaluacji) Kontrola-monitoring-ocena (ewaluacja) Cel prowadzenia oceny (ewaluacji) Rodzaje oceny(ewaluacji) Przeprowadzenie oceny (ewaluacji) Metody ewaluacyjne stosowane w fazie strukturyzacji: 1. Analiza SWOT 2. Matryca logiczna 3. Metaplan 4. Mapa oddziaływania Proponowane narzędzia ewaluacji nie wykluczają zastosowanie innych technik przytoczonych w tekście. 1 80 Metody ewaluacyjne stosowane w fazie obserwacji: 1. Wywiady. 2. Kwestionariusze. 3. Zogniskowane wywiady grupowe. 4. Studia przypadków. 5. Obserwacja uczestnicząca (bycie uczestnikiem). 6. Dane z systemu monitoringu. Metody ewaluacyjne stosowane w fazie analizy: 1 Grupy porównawcze. 2. Systemy informacji geograficznej. 3. Modele makroekonomiczne. 4. Metody statystyczne. 5. Analiza shift-share. Metody ewaluacyjne stosowane w fazie oceniania efektów: 1. Panel ekspertów. 2. Analiza wielokryteriowa. 3. Benchmarking. 4. Analiza kosztów i korzyści. 5. Analiza kosztów i efektywności. Kryteria wskaźników wykorzystywanych przy opracowywaniu, a następnie monitorowaniu programu lub projektu Czym jest ocena (ewaluacja)? Przez ocenę (ewaluację) polityki, programu lub projektu należy rozumieć określenie wartości polityki, programu lub projektu w odniesieniu do wcześniej zdefiniowanych kryteriów i w oparciu o odpowiednie informacje. Po pierwsze, instytucja oceniająca ma odpowiedzieć na pytanie: Czy program (projekt) okazał się sukcesem czy też porażką? Po drugie, niezbędne jest przedstawienie przez instytucję zamawiającą odpowiednich kryteriów, precyzujących zakres przedmiotowy, przestrzenny i czasowy oceny (ewaluacji). 81 Po trzecie, niezbędne są informacje zebrane przez zespół oceniający, które po analizie będą stanowić podstawę do określenia wartości programu (projektu). Standardy oceny (ewaluacji) użyteczność (ang. utility) - celem oceny (ewaluacji) ma być dostarczenie zamawiającemu praktycznych informacji na temat ocenianego programu; informacje te winny okazać się użyteczne z punktu widzenia instytucji zamawiających ocenę (ewaluację), np. przy wdrażaniu kolejnej generacji programów; wykonalność (ang. feasibility) - każda ocena (ewaluacja) musi być oparta na praktycznych procedurach realizacyjnych, uwzględniających ograniczenia czasowe, finansowe lub polityczne procesu ewaluacyjnego; musi być ona elastyczna w stosunku do potrzeb poszczególnych aktorów procesu oraz dostarczać wartościowych informacji za rozsądną cenę; poprawność (ang. propriety) - każda ocena (ewaluacja) musi być przeprowadzona w sposób zgodny z prawem, gwarantujący przestrzeganie standardów etycznych, uwzględniający dobro osób zaangażowanych w ocenę (ewaluację) oraz tych, których dotyczą jej wyniki. Kryterium poprawności dotyczy także profesjonalizmu podmiotów wykonujących ocenę (ewaluację) oraz wyników oceny (ewaluacji); stosowność (ang. accuracy) - przy przeprowadzaniu oceny (ewaluacji) winny być brane pod uwagę wyłącznie te informacje i czynniki, które mają znaczenie przy szacowaniu efektów programu, a zatem pozwalają na sformułowanie wiarygodnych wniosków. Kontrola-monitoring-ocena (ewaluacja) Kontrola to działania mające na celu porównanie istniejącego stanu z postulowanym z punktu widzenia prawa, ustalenie nieprawidłowości oraz przekazanie wyników w formie wniosków i zaleceń do uprawnionego organu. kontrolerzy badają najczęściej pewien wycinek danego programu. Monitorowanie można i ilościowych analizowania zdefiniować i jako jakościowych proces systematycznego informacji na temat zbierania wdrażanych projektów i całego programu w aspekcie finansowym i rzeczowym, mający na celu zapewnienie zgodności realizacji projektów i programu z wcześniej zatwierdzonymi założeniami i celami. Monitoring obejmuje cały program (monitoring finansowy, monitoring rzeczowy). 82 Monitoring jest procesem ciągłym, odbywającym się przez cały okres wdrażania programu (projektu). Celem monitorowania jest bieżące wykrywanie potencjalnych nieprawidłowości i ich korygowanie. (np. dlaczego nie stworzono 300 nowych miejsc pracy, tak jak zostało to założone w dokumentach programowych?). Ocena (ewaluacja) może dotyczyć zarówno całego programu lub wyłącznie wybranego zagadnienia związanego z ocenianym programem. Cel prowadzenia oceny (ewaluacji): zapis regulacji prawnych (w funduszach strukturalnych - rozporządzenie 1260/99, w kontraktach wojewódzkich - rozporządzenie w sprawie programu wsparcia), które zobowiązują instytucję odpowiedzialną za dany program do przeprowadzenia procedury ewaluacyjnej, zasadniczym celem oceny (ewaluacji) jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności interwencji publicznej, rozumiane nie tylko w kategoriach pozytywnych efektów społecznych lub gospodarczych związanych bezpośrednio z danym programem, lecz także zwiększania przejrzystości i promowania działań podejmowanych przez władze publiczne. Cele prowadzenia oceny (ewaluacji) A. Kontrola nad działaniem władz publicznych oraz zwiększanie przejrzystości tych działań. B. Zwiększanie skuteczności i efektywności projektów i programów podejmowanych przez sektor publiczny. C. Kształtowanie kierunków i priorytetów działalności sektora publicznego. D. Poznawanie mechanizmów programów i projektów. Rodzaje oceny (ewaluacji) 1) klasyfikacja oceny (ewaluacji) ze względu na termin jej przeprowadzenia, 2) klasyfikacja oparta na przedmiocie oceny (ewaluacji), 3) klasyfikacja według celu jej przeprowadzenia. 83 Ad. 1) W zależności od terminu przeprowadzania oceny wyróżnia się: ocenę (ewaluację) ex-ante (ewaluację wstępną), ocenę (ewaluację) okresową, dokonywaną w trakcie realizowania programu (w przypadku programów strukturalnych jest to ocena (ewaluacja) w połowie okresu programowania), ocenę (ewaluację) ex-post (ewaluację końcową). Ocena (ewaluacja) ex-ante, w połowie okresu programowania oraz ex-post programów a cykl zarządzania programami MT1 EA EP1 1 EA2 MT EP2 2 EA3 PROGRAM 1 PROGRAM 2 MT3 EP3 PROGRAM 3 Wdrażanie programu Ocena (ewaluacja) ex-ante (EA), w połowie okresu programowania (MT) oraz ex-post (EP) W taki bowiem sposób wygląda przygotowanie, wdrażanie i ocena (ewaluacja) programów finansowanych ze środków funduszy strukturalnych. Ad. 2) Jeśli weźmie się pod uwagę przedmiot przeprowadzanej oceny (ewaluacji), można wydzielić: ocenę (ewaluację) globalną (całościową), ocenę (ewaluację) tematyczną ocenę (ewaluację) szczegółową. Przykładem oceny (ewaluacji) tematycznej może być wykonana na zamówienie Komisji Europejskiej ocena (ewaluacja) wpływu programów finansowanych z funduszy strukturalnych na sektor małych i średnich przedsiębiorstw. 84 Ad. 3) Ocena (ewaluacja) według celów jej prowadzenia. Cel poznawczy - głównym celem oceny (ewaluacji) w takim podejściu jest zwiększenie wiedzy zamawiającego oraz zainteresowanych partnerów na temat zasad działania programu lub projektu, poznanie wewnętrznych i zewnętrznych mechanizmów działających w programach, uzyskanie informacji dotyczącej efektów programu, jego sukcesów i niepowodzeń itp. Wiedza uzyskana w trakcie oceny (ewaluacji) poznawczej ma pomóc w wypracowywaniu (ewaluacja), której polityki i głównym programów w celem cel jest danej dziedzinie. poznawczy Ocena jest także wykorzystywana w badaniach naukowych prowadzonych w dziedzinie, której dotyczy program będący przedmiotem oceny (ewaluacji); Cel instrumentalny instrumentalnym podejmowania - głównym jest decyzji celem oceny (ewaluacji) w wykorzystanie jej związanych realizowanymi z wyników i podejściu rezultatów do programami. Cel instrumentalny wyraża się w dwojakiego rodzaju podejściu do oceny (ewaluacji). Pracę zespołu ewaluacyjnego można podzielić na cztery etapy: A. Strukturyzacja - etap ten nie zawsze występuje przy realizacji zadania ewaluacyjnego. Jeśli cele oceny (ewaluacji) są zdefiniowane w precyzyjny i jednoznaczny sposób, członkowie zespołu ewaluacyjnego mogą od razu przystąpić do drugiego etapu realizacji oceny - obserwacji. Jeśli jednak zakres zadań jest niejasny lub pewne kwestie związane z ocenianym programem wymagają sprecyzowania, w początkowej fazie realizacji zadania ewaluacyjnego, konieczne jest między innymi określenie (ewaluacja ex-ante) lub przywrócenie logicznej struktury ocenianego programu. B. Obserwacja - na etapie tym dokonuje się określenia zakresu przedmiotowego i podmiotowego badań (np. z jakimi osobami należy przeprowadzić wywiad i na jaki temat) i na tej podstawie przystępuje do zbierania danych i faktów związanych z ocenianym programem. C. Analiza - po zebraniu odpowiednich danych zespół ewaluacyjny wykorzystuje odpowiednie techniki w celu interpretacji danych, ich porównania oraz szacowania efektów programu. D. Ocenianie (ang. judgement) - w ostatnim etapie ewaluacji dokonuje się oceny efektów programu w stosunku do określonych kryteriów (pytań 85 ewaluacyjnych) oraz formułuje się syntetyczne wnioski i rekomendacje. Na tym etapie procesu ewaluacyjnego eksperci winni stwierdzić faktyczną jakość ocenianego programu. W fazie oceniania określa się przykładowo, czy stworzoną w ramach ocenianego programu liczbę miejsc pracy należy uznać za sukces programu czy też biorąc pod uwagę różne czynniki, mogła być ona znacznie wyższa. W każdej z przedstawionej powyżej kolejnych faz oceny (ewaluacji) możliwe jest zastosowanie różnych metod ewaluacyjnych. Metody ewaluacyjne stosowane w fazie strukturyzacji Analiza SWOT Nazwa metody jest akronimem pochodzącym od angielskich słów: Strength (silna strona), Weakness (słaba strona), Opportunity (szansa) oraz Threat (zagrożenie). Głównym celem metody w przypadku programów o charakterze społecznogospodarczym jest diagnoza czynników wpływających na rozwój danego państwa (regionu) lub sektora i na tej podstawie opracowanie strategii najkorzystniejszej z punktu widzenia przyszłego rozwoju. Przykładowa analiza SWOT Silne strony – Wysoki poziom wykształcenia mieszkańców – Dobrze rozwinięta sieć komunikacyjna Słabe strony – Wysoka stopa bezrobocia – Duże zaniedbania w zakresie infrastruktury ochrony środowiska – Mała ilość dużych firm – Silny sektor małych i średnich przedsiębiorstw Szanse Zagrożenia – Zainteresowanie inwestorów regionem – Nieuwzględnienie regionu w programie budowy autostrad – Korzystne dla regionu zmiany podatkowe – Wysokie oprocentowanie kredytów inwestycyjnych 86 Matryca logiczna Metoda matrycy logicznej opiera się na identyfikacji oczekiwanych efektów projektu (programu) na poziomie produktu, rezultatu, oddziaływania szczegółowego oraz oddziaływania szerszego i przyporządkowaniu każdemu z tych poziomów wskaźników osiągnięć, dokumentów weryfikujących te wskaźniki oraz założeń warunkujących osiągnięcie celów. Wkład (ang. input): oznacza zasoby zaangażowane przez beneficjenta w trakcie wdrażania danego programu lub projektu. Produkt (ang. output): oznacza konkretne przedsięwzięcia zrealizowane w ramach danego programu lub projektu. Produkty mierzone są w jednostkach fizycznych lub finansowych (np. długość zbudowanej drogi, ilość MSP, które uzyskały pomoc doradczą, ilość przeprowadzonych szkoleń). Rezultat (ang. result): oznacza bezpośrednie i natychmiastowe efekty programu lub projektu (skrócenie czasu podróży, zmniejszenie zanieczyszczeń przedostających się do środowiska, liczba nowych stanowisk pracy, liczba przeszkolonych osób) lub finansowych (wielkość zainwestowanego kapitału prywatnego, zmniejszenie kosztów transportu, obniżenie cen połączeń telefonicznych itp.). Oddziaływanie (ang. impact): odnosi się do konsekwencji danego programu lub projektu, wykraczających poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjantów. Przykładami wskaźników mogą być np. wielkość natężenia ruchu na drodze w rok po oddaniu jej do użytku, ilość nowych miejsc pracy stworzonych 12 miesięcy po zakończeniu programu wsparcia MSP w przedsiębiorstwach korzystających ze wsparcia, liczba uczestników szkoleń dla bezrobotnych, którzy znaleźli zatrudnienie w jakiś czas po zakończeniu programu. Wykres: Matryca logiczna Cel Wskaźniki osiągnięć Źródła informacji Założenia Cel szerszy Cel szczegółowy Rezultaty Produkty Wkład (finansowy, ludzki) Strzałki na rysunku pokazują sposób czytania matrycy. 87 Metaplan Moderator zadaje uczestnikom spotkania wcześniej przygotowane pytania i umiejętnie kierując dyskusją stara się uzyskać od zaproszonych gości ich opinie na poruszane kwestie. Mapa oddziaływania Podobnie jak w przypadku metaplanu, do udziału w tym etapie oceny (ewaluacji) zaprasza się grupę osób zaangażowanych w przygotowanie lub realizację programu. W przeciwieństwie do metaplanu, którą to metodę można zastosować w trakcie jednej sesji, mapa oddziaływania wymaga odbycia kilku spotkań. Wskaźniki wykorzystywane przy opracowywaniu, a następnie monitorowaniu programu lub projektu winny spełniać określone warunki. 1. Trafności - wskaźnik winien być dostosowany do charakteru priorytetu (działania, projektu) oraz oczekiwanych efektów związanych z jego realizacją. 2. Mierzalności - każdy wskaźnik winien być wyrażony w wartościach liczbowych, co umożliwia jego weryfikację po zakończeniu wdrażania. 3. Wiarygodności - wskaźnik winien być zdefiniowany w taki sposób, aby jego ewentualna weryfikacja nie nastręczała trudność. 4. Dostępności - wskaźnik powinien być łatwy do uzyskania. Metody ewaluacyjne stosowane w fazie analizy Zjawisko deadweight polega na tym, iż zmierzone efekty realizowanego programu lub projektu zostałyby osiągnięte nawet wówczas, gdyby na danym obszarze lub w danym sektorze nie był realizowany program lub projekt będący przedmiotem ewaluacji. Aby ocenić wielkość efektu deadweight należy stworzyć sytuację, jaka zaistniałaby, gdyby program nie był realizowany i porównać ją z sytuacją, w której program jest wdrażany. Małe przedsiębiorstwo otrzymuje środki na sfinansowanie inwestycji. W jej wyniku utworzone zostają nowe miejsca pracy, wzrasta sprzedaż przedsiębiorstwa, poprawia się jego pozycja konkurencyjna. Dane te, stanowią efekty brutto projektu. 88 Okazuje się jednak (np. w wyniku wywiadu przeprowadzonego z przedsiębiorcą), iż dany projekt zostałby zrealizowany przez firmę, nawet wówczas gdyby nie została mu udzielona pomoc z programu. Efekt netto projektu jest zatem zerowy, gdyż identyczne efekty zostałyby osiągnięte bez wsparcia zewnętrznego. Środki z programu powinny zostać zatem przeznaczone na finansowanie projektów, które bez takiego wsparcia nie zostałyby zrealizowane. Efekt deadweight jest ściśle związany z zasadą dodatkowości. Zasada dodatkowości oznacza, iż środki publiczne (fundusze strukturalne) przekazywane w ramach danego programu nie zastępują dostępnych środków krajowych, lecz stanowią ich uzupełnienie, a zatem zwiększają całkowitą pulę dostępną na finansowanie danego typu działań. 89 Efekt dodatkowości, dźwigni oraz deadweight ŚRODKI POMOCOWE WYDATKI PRYWATNE ŚRODKI POMOCOWE WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PUBLICZNE WYDATKI PUBLICZNE WYDATKI PUBLICZNE 100% efekt deadweight WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PUBLICZNE Efekt dźwigni ŚRODKI POMOCOWE WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PRYWATNE ŚRODKI POMOCOWE WYDATKI PRYWATNE WYDATKI PUBLICZNE WYDATKI PUBLICZNE 100% dodatkowości WYDATKI PUBLICZNE WYDATKI PUBLICZNE 0% dodatkowości Źródło: Komisja Europejska – Evaluating socio-economic programmes Efekt substytucji (ang. substitution effect) polega na tym, iż beneficjenci programu lub projektu stają się bardziej konkurencyjni w stosunku do tych podmiotów działających na terenie obszaru objętego programem, które nie były beneficjentami pomocy. 90 Dotyczy to Przykładowo, zwłaszcza na działań danym związanych terenie jest z rozwojem realizowany zasobów program ludzkich. wsparcia dla absolwentów. Jego głównym instrumentem są różnego typu zachęty i ułatwienia dla pracodawców zatrudniających absolwentów. Efekt substytucji wystąpi wówczas, gdy pracodawca w miejsce absolwenta. Efekt dotychczas brutto programu zatrudnionej wynosi osoby przyjmie jedno nowe miejsce do pracy pracy dla absolwenta, efekt netto - zero nowych miejsc pracy (absolwent został zatrudniony kosztem osoby, która utraciła pracę). Efekt zastępowania (ang. displacement effect) występuje wówczas, gdy pozytywne efekty wynikające z realizowanego programu i osiągnięte na obszarze objętym pomocą są związane z negatywnymi efektami występującymi na obszarze nie kwalifikującym się do wsparcia. Przykładowo, jeśli w regionie wdrażany był program wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, może nastąpić proces przenoszenia się przedsiębiorstw z regionu sąsiedniego na obszar, gdzie dostępna jest pomoc. Od liczby nowych miejsc pracy stworzonych w regionie korzystającym ze wsparcia (efekt brutto) odejmuje się miejsca pracy utracone w regionach sąsiednich, w związku z przenoszeniem się firm do regionu stwarzającego dzięki zastosowanym instrumentom pomocowym lepsze warunki rozwoju. 91 VIII. Sposoby oceny Planu Skuteczność planu poddawana będzie bieżącej ocenie. Sprawowana będzie przez Instytucję Zarządzającą za pomocą wskaźników postępu realizacji i oceny skuteczności wdrażanych projektów określonych w poszczególnych programach operacyjnych i w wytycznych opracowanych przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i polityki Społecznej pt. „Wytyczne do tworzenia wskaźników monitoringu programów, priorytetów, działań i projektów oraz lista podstawowych wskaźników monitorowania w poszczególnych obszarach interwencji funduszy strukturalnych. Informacja i promocja Instytucja Zarządzająca zapewnia środki informacyjne i promocyjne w zakresie udzielonej pomocy z funduszy strukturalnych. Wykorzystywane środki informacyjne i promocyjne będą miały na celu przede wszystkim informowanie potencjalnych i faktycznych odbiorców pomocy o możliwościach wsparcia ze strony UE oraz informowanie opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy unijnej dla poszczególnych projektów i rezultatach tych działań. Instytucja Zarządzająca obowiązana jest przestrzegać zasady wynikające z Rozporządzenia Komisji 1145/2003 i z zawartych umów. Informowanie i promocja odbywać się będzie poprzez organizowanie szkoleń i konferencji na temat możliwości pozyskania środków unijnych. W prasie lokalnej i regionalnej, w telewizji i radiu regionalnym oraz w Internecie podawane będą systematycznie informacje na temat zaangażowania finansowego UE w realizację projektów oraz stanie zaawansowania realizacji zadań i ich efektów w ramach Planu. 92 IX. Podsumowanie Plan Rozwoju Lokalnego Miasta Łuków jest jednym z podstawowych narzędzi programujących szeroko pojęty rozwój miasta; wytycza on i szczegółowo wskazuje kierunki rozwoju, jak również poszczególne działania podejmowane na rzecz miasta. PRL dla Miasta Łuków spełnia również funkcję informacyjną, poprzez realizację strategii informacyjnej. Zadaniem strategii informacyjnej jest: zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o możliwościach uzyskania wsparcia w ramach funduszy strukturalnych dla wszystkich grup docelowych na terenie miasta, zapewnienie czytelnej informacji o kryteriach oceny i wyboru projektów oraz obowiązujących w tym zakresie procedurach, zapewnienie bieżącego informowania opinii publicznej o zakresie i wymiarze pomocy wspólnotowej dla poszczególnych projektów i rezultatach działań na poziomie miasta, zapewnienie współpracy z instytucjami zaangażowanymi w monitorowanie i realizowanie Planu Rozwoju Lokalnego w zakresie działań informacyjnych i promocyjnych poprzez wymianę informacji i wspólne przedsięwzięcia, inicjowanie dodatkowych działań promocyjnych o zasięgu lokalnym, wykorzystanie nowoczesnych technologii, takich jak Internet, poczta elektroniczna, elektroniczna archiwizacja dokumentów, w celu usprawnienia komunikacji pomiędzy podmiotami uczestniczącymi w realizacji Planu Lokalnego będą Rozwoju Lokalnego. Grupy docelowe odbiorców Działania podejmowane w ramach Planu Rozwoju uwzględniały specyficzne potrzeby wymienionych grup docelowych, jeśli chodzi o zakres informacji oraz użyte instrumenty w celu osiągnięcia maksymalnej skuteczności. Opinia publiczna – powszechna wiedza na temat działań związanych z wdrażaniem oraz wykorzystaniem środków Unii Europejskiej służyć będzie prezentacji korzyści płynących z członkostwa we Wspólnocie, budowaniu pozytywnego wizerunku podmiotów zaangażowanych w proces wdrażania pomocy, 93 jak również przyczyni się do poparcia dla inwestycji, których bezpośrednim beneficjentem będzie społeczność lokalna miasta. Beneficjenci - to osoby, instytucje lub grupy społeczne bezpośrednio korzystające z wdrażanej pomocy. Będą to: - jednostki samorządu terytorialnego szczebla gminnego, - podmioty będące jednostkami podległymi samorządowi gminnemu bądź realizujące zadania jednostki samorządu gminnego, - podmioty gospodarcze, - organizacje zrzeszające przedsiębiorców, - jednostki edukacyjne, - organizacje pozarządowe, - inne organizacje społeczne. Kształtowanie wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego Wykorzystanie pomocy w ramach funduszy strukturalnych płynących z Unii Europejskiej uzależnione jest od poziomu świadomości w zakresie istnienia oraz możliwości pozyskania środków dla jednostek samorządu terytorialnego. W tym celu istnieje realna potrzeba konsekwentnego kształtowania pozytywnego wizerunku Planu Rozwoju Lokalnego. Instrumenty strategii informacyjnej Realizacji polityki informacyjnej służyć mają następujące instrumenty: konferencje, seminaria, wykłady, warsztaty, prezentacje – propagujące informacje o możliwościach wykorzystania środków unijnych i rezultatach wsparcia UE oraz usystematyzowania wiedzy, wizytacje projektów, ekspozycje projektów – mogą stanowić skuteczne metody prezentacji osiągnięć w zakresie realizacji inicjatyw z wykorzystaniem środków Unii Europejskiej, informowanie o projektach oraz ich promocja przez beneficjentów – należy zadbać o przekazanie odpowiedniej wiedzy beneficjentom z terenu Gminy, którzy będą odpowiedzialni za spełnienie wymogów w tym zakresie, serwisy internetowe – będą szybkim i ogólnodostępnym źródłem informacji dla potencjalnych beneficjentów i instytucji o aktualnych możliwościach skorzystania z pakietu pomocowego, zaś dla opinii publicznej stanowią kompleksowe źródło informacji o osiągnięciach Planu Rozwoju Lokalnego i wsparciu ze strony Unii Europejskiej dla miasta, 94 publikacje, broszury informacyjne, ulotki, reklamy, plakaty, materiały audiowizualne – ułatwiają w atrakcyjnej, przystępnej formie przybliżyć wiedzę na temat dostępnej pomocy Unii Europejskiej, możliwości jej uzyskania, roli instytucji w zarządzaniu pomocą oraz roli Unii Europejskiej w tym procesie, współpraca z mediami – działania wykorzystujące współpracę z prasą, radiem, telewizją o zasięgu lokalnym i regionalnym będą kluczowym elementem w przy odniesieniu realizacji do opinii Planu Rozwoju publicznej. Lokalnego Działania w szczególności podejmowane za pośrednictwem mediów będą miały formę artykułów i relacji prasowych, audycji radiowych i telewizyjnych, reklam i ogłoszeń, wszelka informacja o zasadach i procedurach związanych z wykorzystaniem funduszy strukturalnych powinna być przekazana w zwięzły i przystępny sposób. 95 Źródła: 1. Strategia Rozwoju Miasta Łuków 2. Narodowy Plan Rozwoju (tekst końcowy) 3. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 4. Uzupełnienia do Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 96
