wójt gminy łękawica - Urząd Gminy Łękawica
advertisement
-WÓJT GMINY ŁĘKAWICA- ŁĘKAWICA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY tekst studium załącznik nr 1 do Uchwały Nr XIII/92/11 Rady Gminy Łękawica z dnia 21 grudnia 2011r. ŁĘKAWICA 2008r./2011r. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica PRACOWNIA PROJEKTOWA arch. Elżbieta Węgrzyn STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY ŁĘKAWICA Zespół Autorski: mgr inż. arch. Elżbieta Węgrzyn – główny projektant Członek Południowej Okręgowej Izby Urbanistów – nr wpisu KT-267 mgr inż. Mateusz Czerch – projektant Członek Południowej Okręgowej Izby Urbanistów – nr wpisu KT-419 Bielsko-Biała 2008/2011 2 3 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Spis treści NR ROZDZIAŁU I 1. 1.1. 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. 1.7. 1.8. 2. 2.1. 2.2. 2.2.1. 2.2.2. 2.2.3. 2.3. 2.3.1. 2.3.2. 2.3.3. 2.3.4. 2.3.5. 2.3.6. 2.4. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 4. 4.1. 4.2. 4.2.1. 4.2.2. 4.2.3. 4.3. 4.4. 5. 5.1. 5.2. 6. 6.1. 6.2. TREŚĆ WSTĘP UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY – DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Ogólna charakterystyka gminy Położenie Struktura przestrzenna Rzeźba terenu i geomorfologia Warunki klimatyczne Surowce mineralne Warunki wodne Zasoby leśne Wnioski Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego Warunki glebowe Ekosystemy leśne, ochrona przyrody i krajobrazu Rośliny i zwierzęta – bioróżnorodność Krajobraz Ochrona prawna zasobów przyrodniczych Stan środowiska i źródła zagrożeń Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych Stan czystości powietrza Klimat akustyczny Zagrożenia dla roślin i zwierząt Zagrożenie powodziowe i tereny zalewowe Warunki geologiczne i obszary osuwiskowe Wnioski Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej Rolnicze właściwości gleb i ich przydatność Uwarunkowania produkcji rolniczej Gospodarstwa rolne Wnioski Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego zainwestowania terenu Struktura użytkowania terenu Rodzaje i funkcja zabudowy Zabudowa mieszkaniowa i zagrodowa Zabudowa usługowa i produkcyjna Zabudowa rekreacyjna i turystyczna Działalność gospodarcza na terenie gminy Wnioski Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania komunikacji Komunikacja drogowa Trasy i ścieżki rowerowe oraz szlaki turystyczne Infrastruktura techniczna Zaopatrzenie w wodę Odprowadzenie i oczyszczanie ścieków RYSUNEK TABELA/ WYKRES STRONA 6 8 8 8 8 9 10 11 11 12 13 1,2 3 4 5 13 13 13 13 14 15 17 17 17 18 18 18 19 21 6 7 21 1 2 21 21 23 24 25 3 25 25 25 26 26 27 27 27 27 28 29 29 29 4 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 6.3. 6.4. 6.5. 6.6. 6.7. 7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie w energię cieplną Telekomunikacja Uwarunkowania społeczno-demograficzne Dotychczasowe trendy rozwoju ludności Charakterystyka ludności wg płci i wieku Opis elementów ruchu naturalnego Charakterystyka migracji Opis cech społeczno-zawodowych ludności 7.6. Rozwój liczebny ludności 8. 8.1. 8.2. 8.3. 8.4. 8.5. II. 1. 1.1. 1.2. 1.2.1. 1.2.2. 1.2.3. 2. 2.1. 2.2. 3. 3.1. 3.2. 3.3. 3.4. 4. 4.1 4.2 4.3 5. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 4 5 6 7 8 9, 10 11,12,13, 14 Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków Rozwój osadnictwa Układy osadniczo-przestrzenne i zabudowy wsi Obiekty i zespoły zabytkowe Krajobraz kulturowy Wnioski KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO – USTALENIA Główne funkcje i cele rozwoju gminy Wizja i misja rozwoju gminy Cele rozwoju gminy Cele gospodarcze i przestrzenne Cele społeczne Cele ochronne Główne kierunki zmian w strukturze funkcjonalno - przestrzennej gminy Założenia wstępne Zakres zmian w strukturze funkcjonalno przestrzennej gminy Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów Treny zabudowy mieszkaniowej Tereny zabudowy usługowej Tereny zabudowy produkcyjnej Standardy zabudowy i zagospodarowania terenów Kierunki i wskaźniki dotyczące systemu komunikacji i transportu Układ dróg publicznych System komunikacji rowerowej, pieszej, narciarskiej i konnej System komunikacji lotniczej Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej Zaopatrzenie w wodę Odprowadzenie i oczyszczanie ścieków Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów Zaopatrzenie w energię elektryczną Zaopatrzenie w gaz Zaopatrzenie w energię cieplną Telekomunikacja 30 30 31 31 31 31 31 32 33 34 35 36 42 42 43 44 47 48 50 50 50 50 50 51 51 52 52 53 54 15 15 15 15 54 54 56 57 59 59 60 61 61 61 62 62 62 63 63 63 5 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 6. 6.1. 6.2. 6.3. 6.4. 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9. 7. 7.1. 7.2. 7.3. 7.4. 7.5 7.6. 8. 8.1. 8.2. 9. 9.1. 9.2. 9.2.1. 9.2.2. 10. 10.1. 10.1.1. 10.1.2. 10.2 10.2.1 10.3 10.4 11. 12. Obszary i zasady ochrony przyrody i środowiska naturalnego Obszar Sieci NATURA 2000 Park Krajobrazowy Beskidu Małego i jego otulina Rezerwat przyrody „Szeroka” Pomniki przyrody i stanowiska dokumentacyjne Ochrona wód podziemnych oraz występowanie udokumentowanych złóż kopalin Ochrona ujęć wodnych Ochrona wód powierzchniowych Ochrona lasów Obszary proponowane do objęcia ochroną prawną Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Strefa ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków (A) i strefa ochrony widokowej (AE) Strefa o najwyższych wartościach kulturowych (AK) Strefa o wysokich wartościach kulturowych (BK) Strefa o średnich wartościach kulturowych (EK) Strefa badań i obserwacji archeologicznych (OW) Ustalenia dodatkowe Inwestycje celu publicznego Inwestycje o znaczeniu ponadlokalnym Inwestycje o znaczeniu lokalnym Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych Obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią Obszary narażone na osuwiska Zasady zagospodarowania Uwarunkowania zagospodarowania tych terenów Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej Kierunki wykorzystania gruntów rolnych Kierunki rozwoju obszarów wiejskich Zagospodarowanie terenów rolnych – gruntów ornych, łąk i pastwisk Tereny lasów i zadrzewień Zagospodarowanie terenów leśnych Tereny cmentarzy Tereny wód powierzchniowych i zieleni przywodnej Obszary wymagające sporządzania planu miejscowego, w tym zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych Uzasadnienie zawierające objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz syntezę ustaleń projektu studium 63 63 64 65 65 66 67 67 68 69 69 69 70 70 70 70 71 71 71 72 72 72 72 73 73 73 73 74 74 75 75 75 76 77 77 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 6 WSTĘP „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łękawica” opracowane zostało na zlecenie Urzędu Gminy, na podstawie umowy Nr Fn.340Zw-54/342-13/08 z dnia 30 stycznia 2008 r. Ze względu na wejście w życie ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko wprowadzającej obowiązek przeprowadzenia dla studium strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, Urząd Gminy Łękawica zlecił uzupełnienie procedury sporządzania studium o w/w zakres na podstawie umowy Nr Fn.271-Zw.127/3272.29.2011 z dnia 16 marca 2011 r. Podstawą opracowania jest Uchwała Rady Gminy Łękawica Nr XI/83/07 z dnia 29 sierpnia 2007 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łękawica. Opracowanie wykonane zostało zgodnie z Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku oraz Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 27 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Studium zawiera: 1) treści związane ze stanem istniejącym, czyli diagnozą aktualnej sytuacji gminy i uwarunkowań jej rozwoju, której bazą były informacje otrzymane od jednostek zawiadomionych o przystąpieniu do opracowania Studium , a także opracowania wykonane przed przystąpieniem do sporządzenia Studium. Dane zawarte w uwarunkowaniach są aktualne na dzień przekazania projektu studium do opiniowania i uzgodnień – lipiec/wrzesień 2008r. 2) treści określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, a więc podstawowe reguły działania w Gminie Łękawica przyjęte przez samorząd, formułowane na spotkaniach z Komisjami, przy uwzględnieniu zapotrzebowania społecznego, wynikającego ze złożonych wniosków przez mieszkańców gminy, 3) dokumentację prac planistycznych. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Łękawica nie stanowi prawa miejscowego. Stwarza jednak podstawy do ustalania, w sporządzanych w następnej kolejności planach miejscowych regulacji, dotyczących przeznaczenia i szczegółowych zasad zagospodarowania poszczególnych terenów. Rysunki studium w skali 1:10 000 (odrębne plansze): 1. 2. 3. 4. „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” „Uwarunkowania” , „Zainwestowanie” , „Analiza przeznaczenia terenów w obowiązujących planach zagospodarowania przestrzennego” , 5. „Analiza środowiska przyrodniczego i kulturowego” , Tekst studium oraz rysunki „Uwarunkowania” i „Kierunki zagospodarowania przestrzennego” stanowią załączniki odpowiednio nr 1, 2 i 3 do uchwały o uchwaleniu studium. Rozstrzygnięcie Rady Gminy o sposobie rozpatrzenia uwag złożonych do projektu Studium stanowi załącznik nr 4. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 7 Integralną częścią Studium jest „Dokumentacja prac planistycznych”, zawierająca zbiór dokumentów formalno-prawnych zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2004r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Materiały analityczne wynikające ze stanu istniejącego dokumentujące przebieg prac merytorycznych: 1. Informacje wejściowe od jednostek organów samorządowych 2. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łękawica z 1998 roku. 3. Plany zagospodarowania przestrzennego dla sołectw Łękawica, Łysina, Okrajnik, Kocierz Moszczanicki, plan zagospodarowania przestrzennego dla sołectwa Kocierz Rychwałdzki w zakresie zabudowy mieszkaniowej wraz z prognozami oddziaływania na środowisko 4. Opracowanie ekofizjograficzne dla terenu gminy Łękawica opracowane przez Przedsiębiorstwo Innowacyjno-Wdrożeniowe Ochrony Środowiska „Ekotest” A.P.Socha z 2006 roku 5. Mapa osuwisk na obszarze Gminy Łękawica opracowana przez Państwowy Instytut Geologiczny w Krakowie w 2006 roku 6. Ewidencja zabytków Gminy Łękawica 7. Studium określające granice bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni Soły – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej – Kraków 2006r. 8. Program małej retencji dla województwa śląskiego – Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach 2002r. 9. Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego na lata 2000 – 2020 10. Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego 11. Dane z GUS 12. Wizja w terenie i inne. Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 8 I. UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 1. Ogólna charakterystyka gminy Łękawica 1.1. Położenie Gmina Łękawica leży w południowej części województwa śląskiego (do grudnia 1998 woj. bielskie) w dolinie Soły, pomiędzy Żywcem, a gminą Ślemień. Gmina ta administracyjnie należy do powiatu żywieckiego. W skład gminy wchodzi 5 jednostek osadniczych: Łękawica – ośrodek gminny oraz Kocierz Moszczanicki, Kocierz Rychwałdzki, Łysina i Okrajnik, o łącznej powierzchni 42,23 km2. Gmina graniczy: od północy z gminą Porąbka i Andrychów (woj. małopolskie), od wschodu z gminą Ślemień, od południa z gminą Gilowice, od zachodu z miastem Żywiec, od północnego zachodu z gminą Czernichów. Rysunek nr 1 Rysunek nr 2 Gmina Łękawica - sołectwa Gmina Łękawica w otoczeniu zewnętrznym Elementy wynikające z położenia mające wpływ na stan obecny oraz rozwój gminy: dogodne powiązania komunikacyjne z Żywcem – ośrodkiem ponadlokalnym, rejon górski Beskidów bardzo atrakcyjny pod względem przyrodniczo – krajobrazowo – wypoczynkowym. 1.2. Struktura przestrzenna Układ przestrzenny gminy Łękawica determinowany jest przez położenie w masywie górskim Beskidów u podnóża Beskidu Małego. Stopień zagospodarowania przestrzeni ma tutaj ścisłe połączenie z wysokością nad poziomem morza. Wysoki stopień urbanizacji w DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 9 gminie Łękawica ma bowiem miejsce jedynie tam, gdzie stoki wzniesień rozcięte są siecią dolin płynących przez nią potoków zasilających Kocierzankę, która wije się po terenie całej gminy uchodząc na granicy z Gilowicami do rzeki Łękawki, a dalej do Soły. W tych miejscach wysokość nad poziomem morza sięga około 400m. Większość zaś terenu stanowią grzbiety górskie jak Góry Maleckie (844 m n.p.m.) czy Góra Wielka (875 m n.p.m.). W przeważającej części granica gminy ma charakter naturalny. Nie bez znaczenia jest również fakt, że około 61% powierzchni gminy stanowią kompleksy leśne o zróżnicowanym drzewostanie, co w znacznej mierze ogranicza możliwości zagospodarowania. Bliskość zbiornika wodnego jakim jest jezioro Żywieckie sprawia, że nie tylko można tutaj wspaniale wypocząć, ale można również zażywać różnych form sportów wodnych. To z kolei sprawia, że gmina Łękawica jest wspaniałym zapleczem turystycznorekreacyjnym. 5 wsi znajdujących się na terenie gminy posiada raczej zwartą, intensywną zabudowę wzdłuż głównych dróg. Mają typowy charakter wsi górskich. Uzupełnieniem są tutaj przysiółki znacznie oddalone od centrum wsi. Zauważa się jednak wyraźne zróżnicowanie charakteru obszaru gminy z podziałem na część północną – górzystą, zalesioną, z zabudową rozproszoną i przysiółkowo mieszkalną, zagrodową i letniskową oraz część południową – obejmującą wypłaszczenia zajęte przez użytki rolne, ze skupioną zabudową mieszkalno-zagrodową. główne obszary zabudowy Rysunek nr 3 W ujęciu zewnętrznym gmina Łękawica od wejścia w życie reformy administracyjnej kraju w dniu 1 stycznia 1999 roku jest jedną z 166 gmin województwa śląskiego i jedną z 15 gmin powiatu żywieckiego. Elementy wynikające ze struktury przestrzennej mające wpływ na stan obecny oraz rozwój gminy: niski poziom urbanizacji, dobrze zachowane walory przyrodnicze i krajobrazu naturalnego, bardzo wysoki stopień lesistości (około 61%), znaczne zróżnicowanie charakteru obszaru południowego oraz północnego gminy. 1.3. Rzeźba terenu i geomorfologia Zgodnie z podziałem Polski na jednostki fizycznogeograficzne Kondrackiego obszar gminy Łękawica jest położony na terenie Karpat Zewnętrznych w obrębie mezoregionu Beskidów Zachodnich, niemal w całości w Beskidzie Małym. Wyjątek stanowi wieś Łękawica, położona częściowo w naturalnym obniżeniu pomiędzy wzniesieniami Beskidu Małego i Beskidu Średniego. Obszar Beskidu Małego ma tutaj charakter jednolitej wyspy górskiej o wyrównanych liniach grzbietów, wyjątkowo przekraczających 900 m n.p.m. Charakteryzuje się ona dużą zwartością i masywnością bloków skalnych, zbudowanych głównie z piaskowców godulskich. Najbliżej położonymi wzniesieniami Beskidu Małego są: Kościelec 795 m n.p.m., Jaworzyna 864 m n.p.m., Cisowa Grapa Południowa 853 m n.p.m., Kocierz 795 m n.p.m. i Łamana Skała 929 m n.p.m. okalające gminę od strony północnej oraz nieco mniejsze wzniesienia w części środkowej Łękawicy: Ścieszków Groń 779 m n.p.m., Paprotnia 660 m DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 10 n.p.m. i Nad Płonem 832 m n.p.m. Stoki wzniesień w tym miejscu rozcięte są siecią dolin Kocierzanki i Łękawki oraz ich dopływów. W poszczególnych wsiach różnie kształtuje się wysokość n.p.m. i deniwelacja względna. Najniżej położona jest wieś Łękawica (335 – 490 m n.p.m.), najwyżej zaś Łysina. Część północna gminy, w której leżą wsie: Kocierz Moszczanicki i Kocierz Rychwałdzki, Łysina, cześć wsi Okrajnik jest górzysta, w większości zalesiona. Nachylenie zboczy w górach jest zróżnicowane i uzależnione od rodzaju budujących skał. Szczytowe partie zboczy górskich są bardziej strome od niżej leżących. Południowa część gminy obejmuje wypłaszczenia, w których leżą wsie Łękawica i częściowo Okrajnik. W dolinach rzeki i potoków, w niżej położonych obszarach dominują łąki i pola uprawne oraz zabudowa zagrodowa. Głównym ciekiem przepływającym przez środkową część gminy jest Kocierzanka, która prawostronnie uchodzi do Łękawki płynącej wzdłuż południowej granicy gminy. Doliny dopływów Łękawki rozcinają wytworzony tutaj poziom górski na działy o łagodnych i szerokich wierzchowinach. W utworach czwartorzędu, miocenu i dewonu występują zbiorniki wód geotermalnych Rysunek nr 4 Rzeźba terenu 1.4. Warunki klimatyczne Gmina Łękawica znajduje się w strefie klimatów podgórskich i dolinnych, należących do dzielnicy karpackiej, zróżnicowanych w zależności od wysokości położenia terenu nad poziomem morza. Klimat gminy jest nieco zróżnicowany: umiarkowanie łagodny w dolinach i surowszy górski w partiach szczytowych. Obszary gminy należące do Parku Krajobrazowego Beskidu Małego charakteryzują się pewną odrębnością klimatyczną. Obszarami najkorzystniejszymi ze względów klimatycznych są obszary rolnicze i zalesione. Zachodzi tutaj wymiana ciepła uniemożliwiająca powstawanie inwersji temperatur i lokalnych przymrozków radiacyjnych. Najmniej korzystne są natomiast tereny dolin, wąwozów i niżej położone łąki. I tak na terenie gminy średnia temperatura roczna powietrza wynosi od 7,30 do 7,50 C. Średnia temperatura miesiąca stycznia wynosi -40 C, a średnia miesiąca lipca 150 C. Temperatura powyżej 250 C występuje przez około 20 dni w roku. Okres trwania zimy, czyli liczby dni o średniej temperaturze dobowej poniżej 00 C wynosi około 120. Ze względu na wysokość n.p.m. jest to rejon o stosunkowo wysokiej rocznej sumie opadów – średnio 1050 mm, przy maksymalnym wahaniu aż do 1185 mm. Dla badanego DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 11 rejonu suma opadów lipca wynosi 160 mm, natomiast opadów stycznia kształtuje się w granicach 70 mm. Najwięcej ulew i deszczy nawalnych przypada przy niżowych sytuacjach barycznych. W najniższych punktach wysokościowych pokrywa śnieżna utrzymuje się średnio przez 100 – 120 dni w roku. Na analizowanym obszarze wiatry wieją głównie z kierunków zachodnich: W, SW, NW. Największa przewaga wiatrów zachodnich nad wiatrami z kierunków wschodnich notowana jest w miesiącach letnich, tj. od lipca do września oraz w zimie, szczególnie w grudniu i styczniu. Niewielką przewagę wiatrów z kierunków wschodnich obserwuje się przede wszystkim w przejściowych porach roku, tj. wiosną i jesienią. Średnia miesięczna prędkość wiatru wykazuje w przebiegu rocznym wyraźną sezonowość. Największe prędkości wiatrów występują w okresie zimowym (typu fenowego), mniejsze w okresie lata. Częstym zjawiskiem meteorologicznym występującym w dolinie Łękawka jest inwersja temperatur, która prowadzi do powstania zastoisk chłodniejszego powietrza. Powoduje to tworzenie się mgieł radiacyjnych. Dobowe wahania temperatury i wilgotności są tu znaczne, przy słabej naturalnej wentylacji. 1.5. Surowce mineralne Na obszarze gminy Łękawica, w rejonie koryta potoku Łękawka zlokalizowane jest złoże kruszywa naturalnego „Łękawica”, jest to udokumentowane złoże w kategorii C2. W dolinie rzeki Kocierzanki występują także żwiry rzeczne i gliny, natomiast w Łysinie znaczne pokłady piaskowca. 1.6. Warunki wodne Teren gminy Łękawicy położony jest w dolinach rzecznych Kocierzanki i Łękawki, która jest prawobrzeżnym dopływem Soły. Łękawka jest potokiem o charakterze typowo górskim. Bierze swój początek w okolicach wsi Kocoń na północnych stokach Beskidu Średniego i wpada do Soły poprzez Jezioro Żywieckie. Zbierając wody z licznych drobnych cieków spływających ze wzgórz Łękawka płynie na zachód. Ma ona decydujący wpływ na kształtowanie się stosunków hydrograficznych w gminie. Obszar zlewni charakteryzuje rzeźba młodych gór fałdowanych z najwyższymi wzniesieniami ostańcowymi. Obecnie powierzchnie zlewni modelują głownie procesy wietrzenia fizycznego i chemicznego, osuwanie i erozja rzeczna. Potok Kocierzanka jest prawobrzeżnym dopływem potoku Łękawka zasilającego bezpośrednio zbiornik Tresna. Potok ten ma długość całkowitą 14,8 km. Wypływa spod Madohory w Beskidzie Małym, na wysokości ok. 850 m n.p.m. Kocierzanka jest potokiem typowo górskim. Płynie ze wschodu na zachód, przez obszar o urozmaiconej rzeźbie. Posiada dobrze rozwiniętą sieć dopływów, zwłaszcza lewobrzeżnych bez określonej nazwy. Obszar tej zlewni charakteryzuje rzeźba młodych gór fałdowych z najwyższymi wzniesieniami ostańcowymi. Jej podłoże budują płaszczowiny śląska i podśląska, zbudowane z kredowych utworów fliszu (zlepieńce, piaskowce, łupki, margle, wapienie), przykryte utworami czwartorzędowymi. Ze względu na spadki terenu znaczna część obszaru gminy narażona jest na szybkie, powierzchniowe spływy wód opadowych. Retencja uzależniona jest również od powierzchni lasów, które porastają tylko wyższe partie grzbietów górskich. Obecne tutaj liczne niewielkie cieki wpływają na atrakcyjność terenu, stwarzają jednak okresowo zagrożenie powodziowe wynikające ze znacznej dynamiki wód powierzchniowych. Dopływy mają charakter górskich potoków i w związku z tym cechują się gwałtownym spływem wód w okresie obfitych opadów atmosferycznych. Maksymalne odpływy miesięczne notowane są podczas roztopów wiosennych przypadających w kwietniu. Minimalne odpływy następują jesienią, głównie w październiku. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 12 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Rysunek nr 5 Cieki wodne i główne źródła wody Jeśli chodzi o zasoby wód podziemnych to gmina Łękawica należy do karpackiego regionu hydrogeologicznego, podregionu zewnątrzkarpackiego. Wody gruntowe na terenie gminy występują na zboczach górskich w postaci źródeł o charakterze szczelinowym i zwietrzelinowym. Wody te w występują w osadach rzecznych na kilkumetrowej głębokości. Pochodzą one z infiltracji wód opadowych w powiązaniu z wodami płynącymi w korycie rzecznym. Zasoby te należą do „Obszaru Wysokiej Ochrony” czwartorzędowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 446 „Dolina rz. Soły”, którego powierzchnia wynosi 116 km2. Wraz z obszarami chronionymi (Obszar Najwyższej Ochrony ONO i Obszar Wysokiej Ochrony OWO) zajmuje teren 535 km2. Średnia głębokość ujęć wody wynosi 8 m. Wody te są bardzo nieznacznie zanieczyszczone (klasa Ic) i łatwe do uzdatnienia. Wydajność źródeł zależy od opadów atmosferycznych i wykazuje duże wahania. Wydajność w strefach zbudowanych z piaskowców może osiągnąć do 5 m3/s, natomiast w strefach z przewagą łupka nie przekracza 2m3/s. Północna część gminy wraz z Kocierzem Rychwałdzkim położona jest na skraju fliszowego Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 447 „Zbiornik Warstw (F) Godula (Beskid Mały)”, którego powierzchnia wynosi 256 km2. Średnia głębokość ujęć wody z tego zbiornika wynosi 60 m. Jakość tych wód określono jako bardzo czyste lub czyste, do użytku bez uzdatniania (klasa Ia i b – wg klasyfikacji Macioszczykowej). 1.7. Zasoby leśne Występowanie lasów jest tu bezpośrednio związane z istnieniem pięter roślinnych charakterystycznych dla Karpat. I tak oto piętro regla dolnego, sięgające do wysokości 1150 m npm jest w większości zalesione przez lasy mieszane. Najlepiej zachowane i największe leśne zespoły znajdujące się na terenie gminy, będące częścią lasów Beskidu Śląskiego i Żywieckiego mają ogólnokrajowe znaczenie dla zachowania zasobów roślin i zwierząt dziko żyjących. Powierzchnia lasów w gminie Łękawica wynosi 2545 ha, a ogółem wskaźnik lesistości stanowi 61% całej powierzchni gminy. Największy udział lasów ma miejsce w Kocierzu Rychwałdzkim (87% powierzchni wsi), a najmniejszy we wsi Łękawica (4,9%). Lasy leżące na terenie gminy są w większości administrowane przez Lasy Państwowe Nadleśnictwa Jeleśnia, a tylko w niewielkiej części stanowią własność prywatną. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 1.8. 13 Wnioski Ze względu na przyrodnicze i krajobrazowe walory samej gminy, a także całych Beskidów istnieje podstawa do oceny obszaru gminy jako rejonu o istotnych walorach dla rozwoju różnych form rekreacji i możliwości wykorzystania walorów przyrodniczych dla różnych form zainwestowania; bliskie sąsiedztwo granicy słowackiej w powiązaniu z Bielskiem – Białą, Katowicami i całą konurbacją śląską, a nawet krakowską stwarza predyspozycje utworzenia z obszaru gminy strefy wypoczynku cotygodniowego, a w szerszym układzie (krajowym) – agroturystyki i form wypoczynku wyspecjalizowanego. 2. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania środowiska przyrodniczego 2.1. Warunki glebowe W gminie Łękawica występuje znaczne zróżnicowanie topologiczne, gatunkowe i rodzajowe gleb. Przestrzenna zmienność ich występowania uwarunkowana została urzeźbieniem terenu, właściwościami czynników glebotwórczych, warunkami klimatycznymi, stosunkami wodnymi oraz szatą roślinną. Pod względem składu mechanicznego gleby w Łękawicy zaliczane są do gleb gliniastych (gliny lekkie, średnie pylaste). Najżyźniejsze gleby, do których zaliczamy mady występują na terasach potoków Łękawka i Kocierzanka. Dominuje tu III i IVa klasa bonitacyjna. W skali gminy przeważają jednak gleby brunatne wykształcone z różnych skał macierzystych w III i IV klasie bonitacyjnej. W południowej części wsi Łękawica występują też gleby bielicowe i pseudobielicowe. W wyższych partiach Beskidu Małego dominują gleby klasy V i VI. Najbardziej natomiast przydatne kompleksy gruntów rolnych w skali gminy znajdują się we wsi Łękawica. 2.2. Ekosystemy leśne, ochrona przyrody i krajobrazu 2.2.1. Rośliny i zwierzęta – bioróżnorodność Dzięki bogactwu walorów przyrodniczych i krajobrazowych oraz położeniu w Parku krajobrazowym Beskidu Małego, gmina Łękawica należy do terenów o dużej wartości przyrodniczej. Bogate zróżnicowanie siedliskowe związane z urozmaiconą rzeźbą terenu, dość gęsta sieć hydrograficzna oraz nieźle zachowana naturalna struktura przyrodnicza, znajdują odzwierciedlenie w bogactwie szaty roślinnej. Traktując doliny rzeczne Kocierzanki i Łękawki oraz ich dopływów z punktu widzenia pełnionej przez nie funkcji korytarzy ekologicznych przyjęto następujące założenia: układy roślinności stanowią istotny element środowiska przyrodniczego warunkujący występowanie poszczególnych gatunków roślin i zwierząt, a także w decydujący sposób wpływający na tworzenie się różnych związków ekologicznych, ciągłość struktur roślinnych stanowi drogę migracji pewnych gatunków oraz rozprzestrzeniania się układów ekologicznych, zwarty ciąg roślinności jednego typu lub ciąg bliskich sobie stanowisk może być traktowany jako „korytarz” dla wszystkich tych gatunków, dla których roślinność stwarza korzystne warunki. Zgodnie z charakterystyką biocenotyczną na obszarze gminy Łękawica można wyróżnić następujące zespoły roślinne: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 14 Zbiorowiska leśne: Dolnoreglowy las bukowo-świerkowy z domieszką jodły, Podgórski łęg jesionowy, Jaworzyna górska z miesięcznicą trwałą, Żyzna buczyna karpacka, Kwaśna buczyna górska, Nadrzeczna olszyna górska, Nadrzeczne zarośla wierzbowe. Zbiorowiska nieleśne: Łęgi świeże i pastwiska z rzędu Arrhenatheretalia, Łąki wilgotne z rzędu Molinietalia, Pastwiska z życicą trwałą i grzebienicą pospolitą Lolio-Cynosuretum, Kompleksy nadrzecznych zarośli wierzbowych i zalewnych łąk, Zbiorowiska roślinności wynurzonej z nurtu rzeki, Ziołorośla nadrzeczne, Zbiorowiska zaroślowe. Zbiorowiska antropogeniczne: Nitrofilne zbiorowiska pól uprawnych z zespołem wyki czteronasiennej, Zbiorowiska miejsc wydeptywanych i ruderalnych. Obszar leżący w granicach administracyjnych gminy jest zróżnicowany siedliskowo, co jest widoczne w występowaniu licznych przedstawicieli fauny, zróżnicowanych zarówno pod względem przynależności systematycznej, jak i wymagań siedliskowych. Na terenach leśnych oraz w okolicach zadrzewień nadrzecznych i na obrzeżach ekstensywnej zabudowy mieszkaniowej oraz na terenach rolnych istnieje możliwość względnie swobodnego bytowania zwierzyny leśnej i leśno-łąkowej. 2.2.2. Krajobraz Potencjalne krajobrazy naturalne na terenie gminy Łękawica stanowią część obszaru objętego granicami Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Są to: krajobrazy gór średnich, krajobrazy dolin i obniżeń, krajobrazy równin zalewowych oraz równin tarasowych w terenach górskich. Krajobrazy semi-naturalne – zmienione przez człowieka: semi-naturalny krajobraz lasów regla dolnego, semi-naturalny krajobraz polan śródleśnych. Krajobrazy kulturowe: kulturowy przekształcony krajobraz rolniczy, kulturowo przekształcony krajobraz den dolin, kulturowo przekształcony krajobraz rozproszonej zabudowy siedliskowej. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 15 2.2.3. Ochrona prawna zasobów przyrodniczych Znaczna część obszaru gminy (31,6 km2) leży na terenie Parku Krajobrazowego Beskidu Małego ustanowionego 16.06.1998 roku Rozporządzeniem Wojewody Bielskiego (Dz. Urz. Woj. Bielskiego Nr 9 z 16 czerwca 1998r., poz. 110), a pozostała w jego otulinie. Teren Parku jest chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe. Celem zaś jego utworzenia jest zachowanie, popularyzacja i upowszechnienie w/w wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania. Obszar parku obejmuje naturalne i mało przez człowieka przekształcone ekosystemy lasów i pól uprawnych, razem ze znajdującymi się tutaj zabytkami kultury materialnej. Stosowana jest tutaj zasada ekorozwoju. Oznacza to prowadzenie zrównoważonej gospodarki rolnej i leśnej, racjonalne korzystanie z wód i kopalin oraz właściwą gospodarkę odpadami i stosowanie tzw. czystej energii. Ochrona Parku wymusza eliminowanie działalności powodującej trwałe i nieestetyczne zmiany krajobrazu, zanieczyszczenie środowiska lub zakłócenie naturalnych procesów przyrodniczych. Całkowita powierzchnia parku krajobrazowego wynosi 267,83 km2, w tym 102,43 km2 stanowi jego otulina. Dzięki położeniu części terenu gminy w granicach Parku Krajobrazowego Beskidu Małego, gmina Łękawica należy do obszaru węzłowego rangi krajowej w części ekologicznej ECONET – POLSKA. W zakresie ochrony przyrody i krajobrazu ECONET - POLSKA uwzględnia: zachowanie istniejącej zieleni naturalnej i półnaturalnej w postaci zadrzewień łęgowych wzdłuż większych potoków oraz zadrzewień śródpolnych, zachowanie istniejącej zieleni urządzonej wzdłuż ciągów komunikacyjnych zalesienia gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa celem zwiększenia zasobów leśnych gminy, występowanie obszarów o predyspozycjach do powstawania osuwisk, w tym również obszary osuwiskowe czynne bądź ustabilizowane. W związku z tym przy ewentualnym przeznaczeniu na cele zabudowy mieszkaniowej, usługowej itp. terenów położonych na zboczach (stokach) wzniesień lub u ich podnóży należy uwzględnić możliwość występowania ruchów masowych (osuwisk, obrywów, spełzywania gruntów itp.). Tutejszy obszar ECONET – POLSKA połączony jest szerokim korytarzem ekologicznym z Obszarem Beskidu Żywieckiego rangi międzynarodowej. Znajdują się tu siedliska kluczowe o unikatowej wartości. Ostoja ta jest potencjalnym elementem sieci NATURA 2000, tak ze względu na obecność gatunków chronionych Dyrektywą Rady Europy o Ochronie Ptaków (Dyrektywa Ptasia), jak i występowaniu siedlisk chronionych. Docelowo zgodnie z dyrektywami unijnymi, wyznaczone w ramach koncepcji NATURA 2000 tereny cenne przyrodniczo winny być poddane ochronie. Celem tworzenia sieci jest ochrona różnorodności biologicznej poprzez zachowanie siedlisk naturalnych oraz gatunków dzikiej flory i fauny, będących przedmiotem zainteresowania Wspólnot Europejskich, w stanie sprzyjającym ochronie w ich naturalnym zasięgu. Realizacja wyznaczonego celu odbywa się poprzez: tworzenie obszarów chronionych, utrzymywanie i zagospodarowanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi siedlisk w strefach chronionych i poza nimi, odtwarzanie zniszczonych biotopów i tworzenie nowych. Na terenie gminy Łękawica NATURA 2000 ma miejsce w ramach Specjalnego Obszaru Ochrony (SOO) Beskidu Małego, na którym znajduje się 14 chronionych siedlisk. Najważniejszymi instrumentami realizacji celów sieci Natura 2000 są oceny oddziaływania na środowisko oraz plany ochrony siedlisk przyrodniczych i gatunków, dla których utworzono obszar Natura 2000. Działania ochronne winny uwzględniać wymogi DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 16 gospodarcze, społeczne i kulturowe oraz cechy regionalne i lokalne danego obszaru Natura 2000. Zgodnie z tym zarządzanie tutejszym chronionym obszarem NATURA 2000 odbywa się w ramach wymienionego już wcześniej Parku Krajobrazowego Beskidu Małego oraz Rezerwatu Przyrody „Szeroka”. Rezerwat „Szeroka” został ustanowiony 1.02.1960r. zarządzeniem MLiPDMP Nr 22, poz. 107 Zajmuje południowy, zachodni i wschodni stok Wielkiej Góry i Wielkiego Cisownika o powierzchni 52,12 ha. Jest to rezerwat chroniący dolnoreglowy starodrzew bukowo-jodłowy. W 83% rezerwatu porasta różnowiekowy las w wieku 50 do 210 lat o naturalnym charakterze. Ochronie podlegają tutaj m. in. dobrze wykształcone i zachowane fitocenozy buczyny karpackiej. Dodatkowe formy ochrony przyrody: Zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody na terenie gminy Łękawica ochroną prawną w formie pomników przyrody ożywionej objęto drzewa: lipa drobnolistna – obwód pnia 287 cm, wysokość 23 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki na terenie placu szkolnego. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. RL-op-8311/215/68. Nr ewid. w rejestrze 233. jesion wyniosły – obwód pnia 234 cm, wysokość 29 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki po prawej stronie drogi do Kocierza, w odległości 300 m od Kamieniołomu w Kocierzu. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. RL-op-8311/216/68. Nr ewid. w rejestrze 234. dąb szypułkowy – obwód pnia 300 cm, wysokość 23 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki wśród pól uprawnych właściciela, na skraju zagajnika. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. Rl-op8311/217/68. Nr ewid. w rejestrze 235. Lasy na terenie gminy Łękawica są lasami ochronnymi i należą głównie do Nadleśnictwa Jeleśnia, częściowo stanowią również własność prywatną. Są chronione zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronne oraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarki leśnej. Na podstawie art. 17 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach, lasy te zostały przyporządkowane do następujących kategorii ochronności: lasy wodochronne – występujące u źródlisk rzek i potoków, pełniące funkcje ochrony źródeł, lasy wodochronne – występujące wzdłuż rzek i potoków pełniące funkcje przeciwpowodziowe retencji wód, lasy stanowiące cenne fragmenty rodzimej przyrody, chroniące środowisko przyrodnicze, w tym lasy stanowiące ostoje zwierząt podlegających ochronie gatunkowej. Gatunki objęte w Polsce ścisłą ochroną, występujące na obszarze gminy Łękawica: FLORA: śnieżyczka przebiśnieg, podrzeń żebrowiec, FAUNA: orzesznica, jeż europejski, mroczek późny, mroczek pozłocisty, jaszczurka zwinka, zaskroniec zwyczajny, padalec zwyczajny, żmija zygzakowata, salamandra plamista, traszka zwyczajna, żaba trawna, rzekotka drzewna. Gatunki objęte w Polsce częściową ochroną, występujące na obszarze gminy Łękawica: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 17 FLORA: pierwiosnek wyniosły, marzanka wonna, kopytnik pospolity, bluszcz pospolity, kalina koralowa, FAUNA: jeleń szlachetny, sarna, kuna leśna, lis rudy, zając szarak. Ponadto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska dnia 14 sierpnia 2001 roku w sprawie określenia rodzajów siedlisk przyrodniczych podlegających ochronie, na analizowanym obszarze ochronie podlegają: dolnoreglowy las świerkowo – bukowy z domieszką jodły nadpotokowa olszyna górska źródliska żyzna buczyna karpacka. 2.3. Stan środowiska i źródła zagrożeń Na terenie gminy Łękawica nie ma obiektów należących do grupy najbardziej uciążliwych. Gospodarka jest tu oparta na rolnictwie, rekreacji i turystyce, a działalność przemysłowa posiada marginalne znaczenie. Dlatego zagrożenia dla środowiska naturalnego mają głównie charakter lokalny. Należy jednak pamiętać, że na stan środowiska mają także wpływ zanieczyszczenia z terenów sąsiednich, w tym także z terenów uprzemysłowionego Śląska. 2.3.1. Stan czystości wód powierzchniowych i podziemnych Jakość wód powierzchniowych jest badana przez Śląski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Katowicach. Analizy wykazują, że wody dopływów rzeki Soły, w tym potoków Łękawka i Kocierzanka pod względem fizykochemicznym mieszczą się w I klasie czystości, jednak pod względem bakteriologicznym są to już wody pozaklasowe. Głównymi zagrożeniami dla wód powierzchniowych są tutaj: niezorganizowane i zorganizowane zrzuty ścieków (na terenie części gminy brak jest sieci kanalizacyjnej, stąd ścieki odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych, a potem bezpośrednio do licznych cieków powierzchniowych) nawożenie pól uprawnych gnojowicą, które z czasem może spowodować znaczną eutrofizację wód. Na jakość wód podziemnych zasadniczo wpływa stan wód powierzchniowych, ze względu na brak warstwy izolacyjnej w stropie czwartorzędu i małą grubość pokrywy zwietrzelinowej na utworach fliszowych. W ten sposób wody podziemne nie mają naturalnej ochrony przed zanieczyszczeniami z powierzchni terenu. Stąd też główne zagrożenia wód podziemnych są takie same jak dla wód powierzchniowych. Według klasyfikacji A. Mcioszczykowej tutejsze wody podziemne mieszczą się w I klasie i określone są jako wody czyste, nie wymagające uzdatniania lub łatwo nadające się do uzdatniania. 2.3.2. Stan czystości powietrza Na terenie samej gminy nie ma większych źródeł zanieczyszczeń powietrza, jest jednak narażona na zanieczyszczenia pochodzące z zewnątrz. Jakość powietrza pogarsza bliskość konurbacji śląskiej oraz wpływ zanieczyszczeń transgranicznych z Zagłębia Ostrawsko – Karwińskiego. Położenie części gminy w dolinie rzeki powoduje niekorzystne warunki klimatyczne, będące przyczyną zatrzymywania się tutaj zanieczyszczeń atmosfery. Do głównych przyczyn zanieczyszczeń powietrza na terenie gminy należą: emisja z pieców opalanych węglem, spalanie etylin i oleju napędowego przy trasach komunikacyjnych, działalność usługowa i produkcyjna. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 18 2.3.3. Klimat akustyczny Na klimat akustyczny środowiska na terenie gminy Łękawica wpływa przede wszystkim ruch na drogach (wojewódzkich: Żywiec – Sucha Beskidzka oraz Zator – Andrychów – Łękawica, a także pozostałych drogach powiatowych i gminnych). Hałas może pochodzić także od warsztatów rzemieślniczych, produkcyjnych i usługowych, jednak z uwagi na zakres działalności ma charakter lokalny. 2.3.4. Zagrożenia dla roślin i zwierząt Zagrożenie dla flory i fauny analizowanego obszaru stanowią czynniki abiotyczne (warunki klimatyczne i pionowe zróżnicowanie terenu) i biotyczne (np. nadmierny rozwój owadów liściożernych czy grzybów patogennych), które wpływają na stopień ich trwałości i zdrowotności. Negatywny wpływ mogą mieć także czynniki antropopresyjne związane z działalnością człowieka, jak: emisja przemysłowa gazów i pyłów do powietrza, nadmierna penetracja lasu przez ludzi oraz niszczenie siedlisk nadrzecznych. 2.3.5. Zagrożenia powodziowe i tereny zalewowe Cały obszar Gminy Łękawica przynależy do zlewni Soły, w jej górnym odcinku. Pomiędzy poszczególnymi dopływami Soły, grzbietami wzniesień, przebiegają wododziały III rzędu, oddzielające zlewnie poszczególnych dopływów. Rzeka Soła i jej dopływy posiadają reżim deszczowo-śnieżno-gruntowy. Nierównomierny rozkład opadów w ciągu roku oraz zdarzające się gwałtowne roztopy są przyczyna wezbrań, co z kolei powoduje zagrożenie powodziowe obszarów położonych w dolinie. Gwałtowne wezbrania letnie są groźniejsze niż wezbrania wiosenne spowodowane roztopami. W części graficznej projektu studium uwzględniono zasięgi wezbrań o różnym stopniu prawdopodobieństwa wystąpienia, opierając się na Studium określającym granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią dla terenów nieobwałowanych w zlewni Soły (Kraków RZGW 2004), obejmującego część terenów gminy Łękawica. Praktyczną konsekwencją istnienia obszarów zalewowych o wyznaczonych granicach jest ograniczenie ich zainwestowania i wykorzystanie jako terenów o funkcji przyrodniczej bądź wykorzystanie do celów niekubaturowej rekreacji i sportu. Dla ochrony przeciwpowodziowej oraz ochrony zasobów wodnych zlewni Soły, a tym samym potoków Łękawka i Kocierzanka wskazane jest: zwiększanie naturalnej retencji wodnej, poprzez właściwą gospodarkę rolną i leśną, ochrona obszarów podmokłych, źródliskowych i osuwiskowych, regulacja brzegów. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 19 Rysunek nr 6 Strefy zagrożenia powodziowego 2.3.6. Warunki geologiczne i obszary osuwiskowe Gmina Łękawica w podziale L. Starkla (1972) położona jest na obszarze wschodniej części Beskidów Morawsko-Śląskich – Beskidu Małego, a jej południowe krańce leżą w obrębie Kotliny Żywieckiej wchodzącej w skład Obniżenia Jabłonkowskiego rozciągającego się na zapleczu pasm beskidzkich. Obszar gminy Łękawica zbudowany jest w całości z utworów należących do jednostki śląskiej. W części północnej są to utwory górnokredowe, głównie piaskowce i zlepieńce warstw godulskich i istebniańskich będących głównym elementem grzbietotwórczym Beskidu Małego. W części południowej od linii Oczkowa – Okrajnika – Starego Dworu, styl budowy geologicznej ulega zmianie, co wyraźnie zaznacza się w rzeźbie terenu. Występują tu kompleksy skalne o dużym udziale cienkoławicowych piaskowców i iłołupków wieku paleogeńskiego. Utwory te zaliczane są do warstw hieroglifowych, menilitowych i miąższej serii warstw krośnieńskich. Płaszczowina godulska obejmuje północną część analizowanego terenu. Płaszczowina ta zbudowana jest z utworów kredy górnej. Głównym budulcem tych warstw jest szarozielony piaskowiec godulski występujący w grubych ławicach. Występują tu także piaskowce, łupki i zlepieńce malinowskie oraz piaskowce i łupki warstw istebniańskich. Utwory czwartorzędowe występują głównie w obniżeniach dolin rzecznych. W dolinie rzek Kocierzanki i Łękawki utwory te są reprezentowane przez iły, gliny i piaski zwietrzelinowe oraz mułki, piaski i żwiry rzeczne plejstoceńskie i holoceńskie. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 20 Pod pojęciem osuwiska rozumiemy zsuwanie się mas skalnych po stoku pod wpływem siły ciężkości, wywołane czynnikami naturalnymi (np. podcięcie stoku przez ciek wodny, nasiąkniecie mas ziemnych wodami opadowymi lub roztopowymi); lub czynnikami antropogenicznymi (np. podcięcie stoku wywołane pracami budowlanymi). Terminem tym określa się również nagromadzony w ten sposób materiał skalny. Obecna w analizowanym terenie struktura geologiczna podłoża, złożonego z naprzemianległych warstw piaskowca i łupka, stwarza w specyficznych warunkach (np. znaczne nachylenie terenu + dostęp wody do warstwy ilastej), dogodne warunki do uaktywnienia się osuwisk. Nasiąknięta warstwa łupków staje się idealną gładzią wodonośną, po której zsuwać się mogą leżące nad nią warstwy bloków piaskowca i/lub utworów związanych z ich erozją (nadkład gruntu erozyjnego w postaci glin z rumoszem piaskowcowym, piaskiem i glebą). Zsunięcia takie tworzą formy osuwiskowe, takie jak języki, cyrki i inne. Czynnikami aktywującymi zjawisko osuwania się gruntu, może być wezbraniowa działalność potoków górskich i podgórskich, obfite i długotrwałe opady atmosferyczne, niewłaściwie prowadzone prace budowlane, prowadzące do podcięcia podstawy stoku. Czynnikiem stabilizującym jest obecność drzewiastej pokrywy roślinnej. Jeśli przyjąć ukształtowanie powierzchni terenów jako kryterium ich oceny dla potrzeb planowania i budownictwa miejskiego, to określa się je jako morfologicznie: dobre, gdy nachylenie powierzchni terenu jest mniejsze niż 10%, deniwelacje nie przekraczają 10 m, poziome rozczłonkowanie terenu jest słabe (tzn. odległości między wcięciami erozyjnymi i kotlinami są większe niż 2,5 km), przydatne, gdy nachylenie powierzchni terenu miejscami jest mniejsze niż 10,5%, miejscami jest – w granicach 10-20%, deniwelacje są większe – wahają się w granicach 10-25 m, poziome rozczłonkowanie powierzchni terenu jest średnie lub znaczne (tzn. odległości między erozyjnymi wcięciami i kotlinami wahają się w granicach 0,5-2,0 km), mało przydatne, gdy nachylenie powierzchni terenu jest większe niż 20%, a w górach – większe niż 30%, deniwelacje powierzchni terenu przekraczają 25 m, poziome rozczłonkowanie jest bardzo duże (tzn. odległości pomiędzy erozyjnymi wcięciami i kotlinami poniżej 0,5 km). Wszystkie wyznaczone osuwiska na terenie Gminy Łękawica rozwinęły się z przyczyn naturalnych w różnym czasie. Były one wielokrotnie odmładzane i uaktywniane fragmentarycznie, na co wskazują przesłanki wynikające ze szczegółowego rozpoznania form osuwiskowych. W chwili obecnej zagrożenie ruchami masowymi na terenie gminy ograniczone jest do stref zlokalizowanych poza obszarem zurbanizowanym. Przeważająca część wydzielonych osuwisk należy do form starych i ustabilizowanych, bez śladów współczesnej aktywności w obrębie koluwiów często o silnie przekształconej antropogenicznie powierzchni z niewyraźnie zarysami form wewnątrzosuwiskowych. Przykładem takich osuwisk są niewątpliwie osuwiska we Flakach, Łysinie czy Kocierzu Moszczanickim (Skalisko). DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 21 Rysunek 7 Występujące osuwiska 2.4. Wnioski Położenie znacznej części gminy w Parku Krajobrazowym Beskidu Małego oraz w jego otulinie, narzuca reżim ochrony walorów krajobrazowych. Obecnie krajobraz analizowanego terenu można zaliczyć do typu krajobrazu kulturowo-przekształconego i krajobrazu seminaturalnego. Naturalne walory krajobrazowe powinny być uznane za szczególnie cenne bogactwo gminy. Występujące na tych obszarach lasy, zadrzewienia wzdłuż potoków, a także zadrzewienia śródpolne mają charakter zbliżony do naturalnego i objęte są planowaną ochroną w ramach koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET-POLSKA i NATURA 2000. Krajobraz gminy Łękawica jest ciągle przekształcany w związku z rozbudową zainwestowania. Zmiany te mają charakter często nieodwracalny. W związku z dość trudnymi warunkami agrotechnicznymi, przejawiającymi się w słabych glebach i położeniem części pól uprawnych na nachylonych stokach, obserwuje się miejscami zarzucenie upraw rolnych i stopniowe powracanie na te tereny innej roślinności, przywracającej naturalny charakter krajobrazu. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 22 Bardzo cenne dla krajobrazu są użytki zielone położone w dolinach i wąwozach, tworzące ciągi zieleni ekologicznej, a także trwałe użytki zielone porastające polany śródleśne oraz trwałe pastwiska umacniające stoki. Zmiany w krajobrazie można również zaobserwować w obrębie koryta rzeki Kocierzanki w odcinku ujściowym do rzeki Łękawki. Na dość znacznych odcinkach brzegi posiadają trwałe umocnienia. Ma to miejsce głównie w sąsiedztwie dróg, mostów i zabudowań. 3. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania rolniczej przestrzeni produkcyjnej 3.1. Rolnicze właściwości gleb i ich przydatność Zróżnicowane warunki środowiska przyrodniczego gminy Łękawica sprawiają, że przydatność terenów gminy dla gospodarki rolnej jest również zróżnicowana. Najkorzystniejsze pod tym względem są tereny położone w południowej części gminy w dolinie Łękawki. Występują tu gleby typu mad i gleby brunatne o najwyższej w skali gminy przydatności rolniczej (gleby III i IVa klasy bonitacyjnej). W przeważającej większości grunty orne na terenie gminy zaliczone są do IV klasy bonitacyjnej, natomiast wśród użytków zielonych dominuje klasa V. Ze względu na przydatność rolniczą gleby podzielone zostały na następujące kompleksy: kompleks pszenny górski o glebach klasy III i IVa, kompleks zbożowo-pastewny o glebach klasy IV, lokalnie IIIB i V, kompleks trwałych użytków zielonych o glebach IV, V i VI, 3.2. Uwarunkowania produkcji rolniczej Na terenie gminy Łękawica użytkowanych rolniczo jest 1153 ha ziemi, z czego największy odsetek stanowią grunty orne. Szczegółowy udział użytków przedstawia poniższa tabela i wykres. Tabela 1 Rolnicze użytkowanie ziemi Wyszczególnienie ha % Grunty orne 534 46 Sady 6 1 Łąki 424 37 Pastwiska trwałe 189 16 Razem 1153 100 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 23 16% 46% 37% Grunty orne 1% Sady Łąki Pastwiska trwałe 3.3. Gospodarstwa rolne W gminie Łękawica produkcja rolnicza prowadzona jest głównie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, dlatego na stopień wykorzystania rolniczej przestrzeni produkcyjnej w znacznej mierze wpływa struktura agrarna tych gospodarstw. Według Spisu Rolnego z 2002 r. na terenie gminy znajduje się 896 indywidualnych gospodarstw rolnych zajmujących 1438 ha powierzchni. Szczegółową strukturę obszarową indywidualnych gospodarstw rolnych przedstawia tabela 2 i wykres. Przestawione tutaj dane odnoszą się do całkowitej powierzchni gospodarstw obejmującej oprócz użytków rolnych również lasy, tereny zurbanizowane, wody i inne grunty. Tabela 2 Struktura obszarowa indywidualnych gospodarstw rolnych Grupy obszarowe powierzchni gospodarstw rolnych Do 1 ha Liczba gospodarstw rolnych Powierzchnia w ha 422 212 1-5 462 1143 5 ha i więcej 12 83 Razem 896 1438 1% 47% 52% Do 1 ha 1-5 5 ha i więcej DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 24 Z przedstawionego wyżej wykresu jednoznacznie wynika, że struktura agrarna w gminie Łękawica jest zdecydowanie niekorzystna, ze względu na duże rozdrobnienie gospodarstw. Gospodarstwa poniżej 1 ha stanowią niespełna połowę, zaś największych jest mniej niż 1%. Średnia wielkość gospodarstwa wynosi 1,66ha (przy średniej krajowej 6,19ha i średniej wojewódzkiej 5,2ha). Spośród 896 gospodarstw najwięcej, bo 352 prowadzi działalność wyłącznie rolniczą, wyłącznie pozarolniczą - 84, rolniczą i pozarolniczą - 131 gospodarstw. Na uwagę zasługuje fakt, że aż 329 gospodarstw nie prowadzi działalności ani rolniczej ani też pozarolniczej. Udział procentowy tych gospodarstw prezentuje poniższy wykres: 15% 37% 9% 39% wyłącznie rolniczą wyłącznie pozarolniczą rolnicza i pozarolniczą nie prowadzace działalności rolniczej i pozarolniczej Mała towarowość gospodarstw nie zachęca do lokalizacji dużych przechowalni i przetwórni rolno – spożywczych. Z powodzeniem natomiast mogą działać tu niewielkie zakłady przetwórstwa rolno – spożywczego przetwarzające miejscowe produkty na zaopatrzenie lokalnego rynku. Na terenie gminy dobrze prosperują istniejące gospodarstwa ogrodnicze czy szkółki. Gospodarstwa rolne na terenie gminy są wyposażone w podstawowy sprzęt do uprawy roli. Gorzej jest ze sprzętem specjalistycznym. Na terenie gminy zarejestrowanych jest 115 ciągników rolniczych (oznacza to wskaźnik ok. 10/100ha użytków rolnych), oraz 5 opryskiwaczy ciągnikowych i 5 kombajnów zbożowych. Większość gospodarstw prowadzi wielokierunkową, tradycyjną produkcję. Z uwagi na brak punktu skupu mleka (mleczarnię zlikwidowano w 2005r.) rolnicy zrezygnowali z chowu większej ilości krów mlecznych i produkcji mleka. Zarejestrowane są 3 gospodarstwa niskotowarowe. Produkcja rolna gminy to zboża (z przewagą pszenicy i owsa), ziemniaki, żywiec wołowy, żywiec wieprzowy i mleko. Na terenie gminy nie ma gospodarstw towarowych produkujących wyłącznie na sprzedaż. 3.4. Wnioski Warunki rozwoju rolnictwa gminy Łękawica charakteryzują się: dużą mozaikowatością i przestrzenną zmiennością gleb, zróżnicowanymi warunkami mikroklimatu, dużym zagrożeniem erozją gleb, ograniczonymi możliwościami zastosowania sprzętu specjalistycznego spowodowanymi spadkami terenu, małą powierzchnią i kształtem pól uprawnych, rozdrobnieniem gospodarstw z jednoczesnym przestrzennym rozproszeniem gruntów /wadliwa szachownica/, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 25 bardzo wysokim udziałem ludności dwuzawodowej, podeszłym wiekiem znacznej części użytkowników gospodarstw, oddziaływaniem funkcji wypoczynkowych, zajmowaniem terenów rolnych przez budownictwo. 4. Uwarunkowania terenu 4.1. wynikające z dotychczasowego zainwestowania Struktura użytkowania terenu Gmina Łękawica zajmuje obszar 4223 ha. Największą powierzchnię w gminie zajmują lasy i grunty leśne (lesistość w gminie wynosi 61%), użytki rolne zajmują zaś 27% powierzchni gminy. Resztę zajmują tereny pozostałe i nieużytki, w tym zainwestowane. Stanowią one tylko 12% całego obszaru gminy. Strukturę użytkowania gruntów prezentuje poniższa tabela i wykres. Tabela 3 Struktura użytkowania terenu Wyszczególnienie Użytki rolne Powierzchnia w ha 1153 % 27 Lasy i grunty leśne 2545 61 Pozostałe grunty i nieużytki 535 12 Razem 4223 100 12% 27% 61% Użytki rolne Lasy i grunty leśne Pozostałe grunty i nieużytki 4.2. Rodzaje i funkcje zabudowy 4.2.1. Zabudowa mieszkaniowa i zagrodowa Zabudowa mieszkaniowa to głównie budownictwo jednorodzinne realizowane przez indywidualnych inwestorów na własnych działkach. Zasoby te według Rocznika Statystycznego z 2006 roku wynoszą: mieszkania zamieszkałe (sztuk) 1414 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica izby (sztuk) powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 przeciętna pow. użytk. mieszkań na 1 osobę liczba osób na mieszkanie liczba osób na izbę 26 5727 114817 26,7 3,04 0,76 Z powyższych informacji wynika, ze jedno mieszkanie posiada wielkość około 81,2 m 2 powierzchni użytkowej, a na 1000 mieszkańców przypada około 329 mieszkań. W gminie Łękawica na 1414 mieszkań 1401 jest własnością osób fizycznych, 3 zakładów pracy, 6 gminy (komunalne) i 4 innych właścicieli. 4.2.2. Zabudowa usługowa i produkcyjna Wśród terenów zainwestowanych większość stanowi zabudowa mieszkaniowa, uzupełnieniem jej są: obiekty wychowania i edukacji – 1 przedszkole i 2 oddziały przedszkolne (83 dzieci w 2006 r.); 3 szkoły podstawowe (368 uczniów); 1 gimnazjum (230 uczniów); obiekty kultury – Gminna Instytucja Kultury, Gminna Biblioteka Publiczna, Izba Twórcza Anny i Józefa Hulków, Koła Gospodyń Wiejskich i inne; obiekty służby zdrowia – ośrodek zdrowia – Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, 2 praktyki lekarskie i apteka „Nostra” w Łękawicy; obiekty sakralne –kościół, 2 kaplice i liczne kapliczki, w tym zabytkowe oraz cmentarz; obiekty administracji publicznej i działalności finansowej, poczty i telekomunikacji, a w tym siedziba Urzędu Gminy, filie banków – PKO i Banku Spółdzielczego, Poczta Polska, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, obiekty techniczne - np. stacja benzynowa, Zakład Usług Komunalnych i Ochotnicza Straż Pożarna – 5 jednostek, obiekty sportu i rekreacji, turystyki i wypoczynku – Ludowy Klub Sportowy „BESKID” w Kocierzu Moszczanickim, Ludowy Klub Sportowy „ORZEŁ” w Łękawicy, Zajazd "Pod Jeleniem" w Okrajniku, zakłady rzemieślnicze różnych branż (np. przetwórstwo drewna, czy produkcja mebli), sklepy, przedsiębiorstwa handlowe, zakłady gastronomiczne – restauracja „Alaska” w Łękawicy, zabudowa przemysłowa i zakłady produkcyjno – usługowe. Największa koncentracja zainwestowania usługowego i produkcyjnego ma miejsce we wsi gminnej – Łękawicy. 4.2.3. Zabudowa rekreacyjna i turystyczna Położenie w Beskidzie Małym oraz dobra komunikacja – bliskość drogi szybkiego ruchu Bielsko-Biała – Zwardoń – decyduje o atrakcyjności tych terenów pod względem turystyczno-wypoczynkowym. Gmina posiada dobre warunki do rozwoju agroturystyki, dysponuje terenami rekreacyjnymi i sportowymi pod budowę wyciągów narciarskich, ośrodków wczasowych, bazy gastronomicznej itp. Kompleksy leśne są atrakcyjne dla grzybiarzy i zbieraczy runa leśnego, a także dla miłośników polowań. Na terenie gminy, zwłaszcza na stokach gór, znaczną część zabudowy stanową obiekty rekreacji indywidualnej, której właścicielami są przede wszystkim mieszkańcy miast województwa śląskiego i małopolskiego. W chwili obecnej obserwuje się intensyfikację tejże zabudowy. Mimo niewątpliwych walorów krajobrazowych na terenie gminy znajduje się tylko jeden obiekt turystyczno-wypoczynkowy we wsi Okrajnik z 35-a miejscami noclegowymi DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 27 (Zajazd „Pod Jeleniem”) oraz jedno gospodarstwo agroturystyczne we wsi Łękawica liczące 15 miejsc noclegowych. Gmina Łękawica dysponuje jeszcze dawnym obiektem szkolnym, który zaleca się wykorzystywać w celach rekreacyjnych m.in. organizacji "zielonej szkoły", stworzenia bazy sportów zimowych i innych. Obiekt zlokalizowany jest w miejscowości Kocierz Rychwałdzki. 4.3. Działalność gospodarcza na terenie gminy Podmioty zarejestrowane w systemie REGON (2006): ogółem 207 sektor publiczny 10 sektor prywatny 197 Wśród podmiotów w sektorze prywatnym wyróżnia się: osoby fizyczne – 178 spółki prawa handlowego – 6 spółki prawa handlowego z udziałem kapitału zagranicznego - 2 inne (w tym spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia i organ. społeczne) – 11 Mimo rozwoju małej przedsiębiorczości, w prywatnych firmach na terenie gminy znajduje zatrudnienie niewielki procent ludności. W gminie zarejestrowanych jest 207 firm. Jest to dość pokaźna liczba. Ze względu na zróżnicowanie gałęziowe największy odsetek stanowią podmioty gospodarcze usługowe, w dalszej kolejności handlowe, a najmniej liczne są przedsiębiorstwa produkcyjne. Ze względu na stały wzrost liczby jednostek rejestrowanych w systemie REGON tj. wykazywanej aktywności gospodarczej mieszkańców gminy, czemu sprzyja jej atrakcyjne położenie i łatwa dostępność komunikacyjna, spodziewać się można potrzeby wyznaczenia w gminie obszarów dla różnych form działalności ekonomicznej, które znacznie wzbogacą formy zabudowy gminy i stworzą nowe jakości w strukturze funkcjonalno – przestrzennej. 4.4. Wnioski Peryferyjne położenie gminy w stosunku do aglomeracji uprzemysłowionej strefy województwa śląskiego, wysokie walory krajobrazowe i przyrodnicze oraz położenie w Parku Krajobrazowym Beskidu Małego powodują, że gmina może stanowić atrakcyjny ośrodek turystyczny, rekreacyjny i wypoczynkowy; Gmina Łękawica stając się atrakcyjnym ośrodkiem turystycznym powinna rozwijać swoją bazę gastronomiczną, ponieważ obecnie jest ona nastawiona na zaspokajanie potrzeb mieszkańców; Atrakcyjność gminy podniesie także stworzenie bazy noclegowej – powstanie sieci pensjonatów, moteli, a także wyznaczenie nowych ścieżek rowerowych i spacerowych. 5. Uwarunkowania wynikające ze stanu i funkcjonowania komunikacji 5.1. Komunikacja drogowa Dobrze rozbudowana sieć komunikacyjna zapewnia dogodne połączenia z ośrodkami miejskimi - Żywcem, Bielskiem-Białą, Katowicami oraz miejscowościami turystycznymi Beskidów. Niewątpliwym atutem jest także bliskie położenie gminy w stosunku do budowanej trasy tranzytowej S-69 łączącej miasto Bielsko-Biała z granicą państwa w Zwardoniu. Przez teren gminy natomiast przebiegają dwie drogi wojewódzkie: droga 946 relacji Żywiec – Sucha Beskidzka, droga 781 relacji Zator – Andrychów – Łękawica. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 28 Wewnętrzny układ komunikacyjny z kolei opiera się głównie na następujących drogach powiatowych: droga 1412 S przebiegająca przez wieś Łękawica, droga 1413 S relacji Moszczanica – Ślemień, droga 1409 S relacji Okrajnik – POM – Łysina, droga 1410 S relacji Kocierz – Zakocierz. Uzupełnieniem systemu komunikacyjnego są drogi gminne, które nie są drogami wyższego podporządkowania. Rysunek 7 Główna sieć drogowa Łączna długość dróg gminnych publicznych – wynosi 8 km i są to drogi o nawierzchni asfaltowej. Długość dróg gminnych wewnętrznych i leśnych wynosi 190 km i są to drogi o różnej nawierzchni, w przeważającej ilości drogi utwardzone. Łączna długość dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 11 km i są to drogi o nawierzchni asfaltowej. Drogi te podlegają Powiatowemu Zarządowi Dróg w Żywcu. Stan tych dróg jest dobry. Łączna długość dróg wojewódzkich na terenie gminy wynosi 14km i są to drogi asfaltowe, podlegające Wojewódzkiemu Zarządowi Dróg w Katowicach. Drogi te wymagają remontu, szczególnie droga Nr 946 biegnąca w kierunku Suchej Beskidzkiej. 5.2. Trasy i ścieżki rowerowe oraz szlaki turystyczne Gmina Łękawica posiada dogodne warunki do uprawiania turystyki rowerowej po drogach i dróżkach, jednak nie wyznaczono dotychczas ścieżek i tras rowerowych. Dlatego w przyszłości należy doprowadzić do stworzenia sieci takich ścieżek i tras w połączeniu z istniejącymi, a także nowymi szlakami turystycznymi. Przez obszar gminy przebiegają obecnie dwa oznakowane szlaki turystyczne. Pierwszy z nich - szlak czerwony - prowadzi na Leskowiec (918 m) i Groń Jana Pawła II ( 890 m), przez Łamaną Skałę (929 m), Potrójną (836 m) oraz Przełęcz Kocierską (718 m), która DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 29 jest punktem widokowym na całą okolicę i dalej w kierunku Porąbki. Drugi - szlak zielony – prowadzi na Łamaną Skałę/Rezerwat przyrody Madahora/z Kocierza Górnego przez Przełęcz Kocierską (718 m), Ścieszków Groń 779 m) i Gibasów Wierch (898 m). Na terenie gminy nie wyznaczono jakichkolwiek tras konnych, które byłyby niewątpliwie bardzo ważną atrakcją. 6. Infrastruktura techniczna 6.1. Zaopatrzenie w wodę Cała gmina leży w „obszarze zlewni chronionych”, obejmujących między innymi zasoby wodne w zlewni zespołu zbiorników retencyjnych na Sole, dostarczających wodę pitną dla zurbanizowanych obszarów województwa śląskiego. Zaopatrzenie w wodę dla gminy realizowane jest w większości z wodociągu gminnego, zasilanego przez ujęcie wody na potoku Kocierzanka w Kocierzu Moszczanickim. W ten sposób zaopatrywane w wodę są wsie: Łękawica, Kocierz Moszczanicki i częściowo Okrajnik. Dla zabudowy rozproszonej oraz położonej w górnym biegu potoków istnieją ujęcia lokalne w postaci studni przyzagrodowych. Planowana jest rozbudowa sieci wodociągowej, dla terenów zwartej zabudowy wzdłuż dolin poszczególnych wsi. Obecnie do sieci wodociągowej przyłączonych jest 671 budynków mieszkalnych, co stanowi 58,7 % ogólnej liczby budynków, w tym : Łękawica – na 528 budynków podłączonych jest 404 budynków (76,5%), Kocierz Moszczanicki – na 270 budynków podłączonych jest 177 budynków (65,6%), Okrajnik – na 190 budynków podłączonych jest 90 (47,4%). Łączna długość czynnej sieci wodociągowej gminnej wynosi 51,7 km. Oprócz wodociągu gminnego na terenie gminy istnieją wodociągi indywidualne, z których korzysta 551 gospodarstw domowych. Szacuje się, że na terenie gminy nie posiada żadnej sieci wodociągowej ok. 10 % gospodarstw domowych. Poza gospodarstwami domowymi do sieci wodociągowej podłączonych jest: 25 firm w tym: w Łękawicy – 19 firm, w Okrajniku – 2 firmy, w Kocierzu Moszczanickim – 4 firmy, 12 obiektów użyteczności publicznej, w tym: w Łekawicy 7, w Okrajniku - 2, w Kocierzu Moszczanickim - 3 obiekty. 6.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków W gminie prowadzone są kompleksowe działania związane z gospodarką ściekową. Na przełomie 2005 i 2006 roku została uruchomiona gminna mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków z podwyższonym usuwaniem biogenów o przepustowości 600 m³/d. Sukcesywnie rozbudowywana jest kanalizacja ścieków, a obecnie objętych jest nią 511 budynków co stanowi 44,7 % ogólnej liczby budynków na terenie gminy. I tak: Łękawica – 332 budynki (62,9% skanalizowania), Okrajnik – 87 budynków (45,8% skanalizowania), Kocierz Moszczanicki – 92 budynki ((34,07% skanalizowania). Brak skanalizowania pozostałej części (lewej) Łękawicy, górnej części Okrajnika, wsi Łysina, wsi Kocierz Rychwałdzki i części wsi Kocierz Moszczanicki. Do oczyszczalni ścieki bytowe doprowadzane są grawitacyjnym kolektorem, jak również dowożone są pojazdami asenizacyjnymi – w części gospodarstw domowych i innych obiektach (które jeszcze nie zostały podłączone do sieci kanalizacyjnej lub ze względów techniczno-ekonomicznych nie zostaną podłączone) ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych i okresowo wywożone. Gmina nie posiada systemu odprowadzania i podczyszczania wód deszczowych. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 6.3. 30 Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów Na terenie gminy funkcjonuje zorganizowany system zbiórki odpadów. Obowiązuje sortowanie odpadów komunalnych u źródła ich powstania tj. w gospodarstwach domowych. Zebrane w sposób selektywny odpady są następnie wywożone na składowisko „Beskid” w Żywcu. 6.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną Cała gmina Łękawica wyposażona jest w sieć energetyczną rozdzielczą kablowonapowietrzną średniego i niskiego napięcia wraz z licznymi (32) stacjami transformatorowymi: Tabela 4 Stacje transformatorowe Zainstalowany Kocierz Miasteczko Kocierz Podbrzeziny Kocierz Skalisko Kocierz Ujęcie Wody Łękawica Przekaźnik Łysina 1 Łękawica Oczyszczalnia Łękawica 2 Wieś Kocierz Domki Letniskowe Łękawica 2 Za Wodą Łękawica Bar Łękawica Dyry Łękawica Kościół Łękawica Magdziakówka Łękawica 1 POM Kocierz 4 Walaszki Kocierz 1 Kocierz 2 Koralówka Okrajnik 4 Sklep Kocierz Górki Okrajnik 5 Palarzówka Kocierz Dutkówka Okrajnik 2 Bar Okrajnik Osiedle Kocierz 3 Pod Borem Kocierz 5 Tartak Kocierz 6 Dół Okrajnik POM Okrajnik 1 Kocierz 7 Leśniczówka Okrajnik Podbrzeziny Kocierz 3 Szkoła Nr 359 640 645 126 806 139 832 137 626 345 636 638 639 637 136 143 140 141 616 380 617 653 612 565 641 144 145 753 138 146 613 142 Głównymi odbiorcami są odbiorcy indywidualni oraz przemysł. Sieć ta pokrywa niemalże w 100% wszystkie potrzeby gminy. Dla nowych rejonów urbanizacji i grup odbiorców niezbędna będzie rozbudowa istniejących sieci 15 kV. Jak wynika jednak z informacji Zakładu Energetycznego Żywiec istniejące stacje transformatorowe są niedociążone, a więc posiadają rezerwę mocy dla zasilania nowo zagospodarowanych terenów. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 31 Niektóre istniejące przebiegi linii elektroenergetycznych nie są wytyczone w liniach rozgraniczających działek własnościowych, co bezpośrednio wpływa na obniżenie jakości i wartości budowlanej tych terenów. Problemem dodatkowym jest sposób przesyłania mocy na niskim napięciu związany często ze spadkami napięć, które wynikają ze zbyt małych przekrojów przewodów w liniach niskiego napięcia. 6.5. Zaopatrzenie w gaz Gmina Łękawica nie posiada obecnie sieci gazowej. 6.6. Zaopatrzenie w energię cieplną Z uwagi na brak zorganizowanego systemu ciepłowniczego, na terenie gminy istnieją lokalne źródła ciepła z zastosowaniem indywidualnych systemów grzewczych, cechujące się znaczną emisją zanieczyszczeń w procesie spalania. Do celów grzewczych i technologicznych wykorzystywana jest energia elektryczna, gaz płynny, olej opałowy lub paliwa stałe. Jednak podstawowym kryterium doboru paliwa winny być względy ekologiczne tj. ochrony powietrza atmosferycznego. Ten kierunek wymusza sukcesywne ograniczanie paliwa stałego na rzecz paliw ekologicznych (w tym gazu i oleju opałowego). Na terenach intensywnej zabudowy kotłownie indywidualne i grupowe zaopatrują pojedyncze obiekty lub zespoły obiektów. 6.7. Telekomunikacja Obsługa telekomunikacyjna następuje wskutek łączności przewodowej realizowanej przez Telekomunikację Polską S.A. Gmina Łękawica jest bardzo dobrze stelefonizowana. Wskaźnik telefonów stacjonarnych wynosi 95 %. Ponadto w Łękawicy znajduje się przekaźnik telefonii komórkowej „Era”, który obejmuje zasięgiem ok. 70 % powierzchni gminy. Brak jest zasięgu w terenie Kotliny Kocierskiej (cześć Kocierza Moszczainckiego i Rychwałdzkiego). 7. Uwarunkowania społeczno-demograficzne Studium demograficzne jest jednym z materiałów studialnych wykorzystywanych w planowaniu związanym z gospodarką przestrzenną. Ma ono na celu, na podstawie dotychczas zachodzących zjawisk społeczno-demograficznych, dostarczenie informacji dotyczących spodziewanej liczby i struktury ludności w przyszłości oraz zachodzących procesów demograficznych w gminie. Informacje te pozwolą na określenie polityki rozwoju przestrzennego gminy mającej na celu m. in. zaspokojenie potrzeb i rozwiązanie problemów społeczności lokalnej. 7.1. Dotychczasowe trendy rozwoju ludności Pokazane zostały tutaj wskaźniki dotyczące liczby ludności oraz gęstości zaludnienia. Skorzystano z danych publikowanych przez GUS. Liczba ludności gminy Łękawica w ostatnich 10 latach kształtowała się następująco: Tabela 5 Liczba ludności Gminy Łękawica w latach 1997-2006 Rok Liczba ludności DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 32 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 1997 4149 1998 4192 1999 4286 2000 4297 2001 4317 2002 4306 2003 4303 2004 4302 2005 4298 2006 4299 Liczba ludności 4350 4300 4250 4200 4150 4100 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Rok Liczba mieszkańców Gminy Łękawica na przestrzeni 10 lat wzrosła o 150 osób, co dało przyrost na poziomie około 3,5% obecnej liczby ludności. Warto jednak zauważyć, że od roku 2001 liczba ludności w gminie nie ulega większym zmianom i oscyluje wokół liczby 4300. Zgodnie z tymi danymi gęstość zaludnienia można określić na około 98 osób/km2 w roku 1997 i na około 102 osoby/km2 w 2006 roku. Taka wartość jest znacznie niższa od średniej dla subregionu bielsko-bialskiego, województwa śląskiego i nieco mniejsza od średniej krajowej. Gęstość zaludnienia na tutejszym terenie jest jednak w zasadniczy sposób uwarunkowana ukształtowaniem terenu – znaczny odsetek lasów na terenach górskich. 7.2. Charakterystyka ludności wg płci i wieku Podstawę większości analiz demograficznych stanowi struktura ludności według płci i wieku. Strukturę wieku z uwzględnieniem płci obrazuje poniższa tabela i wykres: Tabela 6 Struktura demograficzna według wieku i płci w 2006 roku Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny 0-17 lat 18-64 M i 18-59 K 65 i > M i 60 i > K Ogółem M K 24 % 1011 Ogółem M K 61 % 483 52 2654 Ogółem M K 221 413 15 % 1420 1234 634 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 15% 33 24% 61% wiek przedprodukcyjny wiek produkcyjny wiek poprodukcyjny Analizując strukturę wieku z uwzględnieniem grup wiekowych: przedprodukcyjnej, produkcyjnej i poprodukcyjnej należy zauważyć, że pozytywnym elementem jest duży odsetek ludzi w wieku przedprodukcyjnym, sięgającym 25%. Odsetek ludności w wieku produkcyjnym nie odbiega z kolei w znacznym stopniu od średniej krajowej. 7.3. Opis elementów ruchu naturalnego Tabela 7 Ruch naturalny ludności w gminie Łękawica w latach 1997-2006 Rok Urodzenia żywe Zgony przyrost naturalny 1997 67 47 20 Współczynnik przyrostu nat. w‰ 4,85 1998 61 38 23 5,54 1999 54 42 12 2,86 2000 49 37 12 2,80 2001 35 36 -1 -0,23 2002 39 42 -3 -0,69 2003 33 42 -9 -2,09 2004 28 38 -10 -2,32 2005 36 46 -10 -2,32 2006 33 34 -1 -0,23 Liczba urodzeń żywych waha się od 28 w 2004 do 67 w 1997 roku. Liczba urodzeń raczej nie wykazuje tendencji wzrostowej. Stale obniża się współczynnik dzietności ogólnej, który dla wsi woj. śląskiego w 2006r. wyniósł ok. 1,6. Oznacza on liczbę dzieci, którą urodziłaby przeciętnie kobieta w ciągu całego okresu rozrodczego. Liczba zgonów oscyluje między 34 (2006), a 47 (1997). Wskaźnik dynamiki demograficznej, będący stosunkiem liczby urodzeń żywych do liczby zgonów w danym okresie, wynosił w 2006r. 0,97 . DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 34 Współczynnik przyrostu naturalnego w gminie w analizowanym okresie przyjmował wartości dodatnie do roku 2000 i wahał się między 2,80 a 5,54 ‰. Od roku 2001 natomiast współczynnik przyrostu naturalnego jest ujemny i waha się od -2,32 do -0,23‰. Zróżnicowanie wartości współczynnika przyrostu naturalnego wykazuje poniższy wykres: Współczynnik przyrostu naturalnego 6 5 4 3 2 1 0 -1 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 -2 -3 Rok 7.4. Charakterystyka migracji Dane liczbowe dotyczące ruchów migracyjnych dla całej gminy przedstawia poniższa tabela i wykres. Tabela 8 Ruchy migracyjne ludności w gminie Łękawica w latach 1997-2006 Rok 1997 Napływ 34 Odpływ 49 1998 47 26 1999 49 37 2000 26 27 2001 40 19 2002 25 33 2003 42 36 2004 62 53 2005 57 51 2006 31 27 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 35 20 Saldo migracji 15 10 5 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 -5 -10 -15 Rok Z powyższych danych nie można określić stałej tendencji wzrostu liczby ludności z powodu ruchów migracyjnych. Obecnie saldo migracji osiąga wartości bliskie zeru. Bilans ten wypada dużo korzystniej niż jeszcze przed rokiem 1998. Istotne jest natomiast to, że bilans salda migracji nie jest obecnie ujemny. Oznacza to, iż ruchy migracyjne na terenie gminy Łękawica nie powodują zmniejszania się liczby ludności. 7.5. Opis cech społeczno-zawodowych ludności Tabela 9 Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia w 2002 roku Średnie Wyszczególnienie Liczba Ogółem 3455 Wyższe 145 Policealne 80 Ogólnokształcące 121 Zawodowe 588 Zasadnicze zawodowe 1193 Podstawowe ukończone 1132 Podstawowe nieukończone i bez wykszt. szkolnego 196 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 6% 4% 2% 36 4% 17% 33% 34% Wyższe Srednie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Podstawowe nieukończone i bez wykształ. szkolnego Policealne Srednie zawodowe Podstawowe ukończone Analizowane wskaźniki generalnie zmieniają się w kierunku zmniejszenia ilości osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym, a zwiększenia grupy z wykształceniem średnim i wyższym. Młodzi ludzie posiadają na ogół wyższe wykształcenie niż starsi (do porównania posłużono się dawniejszymi danymi statystycznymi). Jest to efektem działalności państwa mającej na celu wydłużenie okresu nauki w celu zmniejszenia liczby chętnych do pracy oraz uzyskania kadr o wyższych kwalifikacjach, jak również ambicji mieszkańców. Warto zauważyć, że największą grupę stanowią mieszkańcy z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym (ponad 60% ogółu). Wyższe wykształcenie w gminie posiada około 4% osób. Jest to wskaźnik niższy od średniej ogólnopolskiej (powyżej 10%). Od roku 2004 stopa bezrobocia na terenie gminy Łękawica ulega ciągłemu zmniejszeniu. Jeszcze w 2004 roku bez pracy pozostawało 256 osób, rok później 216, a w 2006 już tylko 173 mieszkańców gminy. W 2006 roku stanowili oni około 6,5% mieszkańców gminy w wieku produkcyjnym. Większość to bezrobotne kobiety, będące przedstawicielkami ponad 53% ogółu bezrobotnych. Tabela 10 Gospodarstwa domowe w 2002 roku Jednorodzinne o liczbie osób w gospodarstwie 2 3 4i> Ogółem W tym jednorodzinne 1228 936 216 229 491 100% 76,2% 23,1% 24,5% 52,4% Około 76% ogółu gospodarstw domowych stanowią gospodarstwa jednorodzinne. Najliczniejszą grupę wśród nich prezentują gospodarstwa składające się z 4 i więcej osób jest ich ponad 52 %. Około 1/4 gospodarstw domowych stanowią gospodarstwa dwurodzinne, trzyrodzinne i więcej oraz gospodarstwa domowe nierodzinne. 7.6. Rozwój liczebny ludności Celem prognozy jest określenie perspektyw rozwoju ludnościowego gminy Łękawica. Daje ona podstawę do ukazania wielu społeczno-ekonomicznych konsekwencji na najbliższą przyszłość. Określenie zapotrzebowania na miejsca w szkołach, nowe miejsca pracy, oszacowanie przyszłej liczby małżeństw i związanych z tym potrzeb mieszkaniowych, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 37 oszacowanie liczby osób wkraczających w wiek emerytalny są przykładami zagadnień pojawiających się w związku z prognozowaną liczbą mieszkańców gminy. Szacowana liczba ludności pozwala także na przewidywanie na przykład zużycia wody, zapotrzebowanie energii czy ilości odpadów. To wszystko sprawia, że prognoza ludności jest przydatna we wszystkich dziedzinach życia ludności. Prognozę liczby ludności sporządzono dwiema metodami nazwanymi w teorii demografii rozwojem liczebnym ludności według funkcji wykładniczej – metoda ekstrapolacji oraz tak zwaną analizą kohortową (polegającą na ocenie procesów demograficznych zachodzących w czasie w zbiorowości ludzi - kohorcie). Prognozę dla potrzeb studium wykonano dla następujących lat: 2010, 2015, 2020, 2025, 2030, 2035. Wyniki obliczeń metodą ekstrapolacji prezentują się następująco: Tabela 11 Rozwój liczebny ludności gminy Łękawica w wariantach Rok 2010 2015 2020 2025 2030 2035 Min Max Śr 4255 4482 4335 4201 4722 4380 4148 4976 4426 4095 5243 4472 4043 5524 4519 3992 5820 4566 5900 5700 5500 5300 5100 4900 4700 4500 4300 4100 3900 3700 3500 2010 min 2015 max 2020 śr Średnia linia trendu 2025 2030 Max linia trendu 2035 Min linia trendu DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 38 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Wyniki obliczeń metodą analizy kohortowej prezentują się następująco: Tabela 12 Prognoza liczby mężczyzn w gminie Łękawica WIEK 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 i więcej STAN 2006 70 139 159 200 187 165 153 143 173 176 139 131 68 77 48 39 57 2010 93 70 139 159 199 185 164 150 139 163 158 129 113 60 69 37 33 PROGNOZA 2020 2025 108 103 101 108 93 101 70 93 138 70 157 137 197 156 181 192 156 175 137 147 118 123 136 109 127 118 98 112 90 88 42 70 46 35 2015 101 93 70 139 158 197 185 161 145 131 147 147 111 100 54 54 31 2030 89 103 108 101 93 69 137 153 187 166 133 114 95 104 101 69 59 2035 84 89 103 108 101 92 69 133 149 177 149 123 99 83 94 78 58 Prognoza liczby mężczyzn 220 2006 2010 2015 2020 2025 2030 2035 170 120 70 ej -7 9 ię c 80 iw -6 9 -6 4 -7 4 75 70 65 60 -5 4 -4 9 -4 4 -5 9 55 50 45 40 -3 4 -2 9 -2 4 -1 9 -3 9 35 30 25 20 -1 4 15 59 10 04 20 Tabela 13 Prognoza liczby kobiet w gminie Łękawica WIEK 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 STAN 2006 103 132 178 192 177 129 165 2010 175 103 132 178 192 177 129 2015 190 175 103 132 178 192 177 PROGNOZA 2020 2025 203 193 190 203 175 190 103 175 132 103 178 132 192 178 2030 167 193 203 190 175 103 132 2035 157 167 193 203 190 175 103 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 39 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80 i więcej 139 157 157 116 117 73 88 83 68 101 165 139 157 157 111 109 65 74 67 53 129 165 139 157 150 104 98 55 59 53 177 129 165 139 150 141 93 82 44 47 192 177 129 165 133 141 126 78 66 35 178 192 177 129 158 124 126 105 63 52 132 178 192 177 124 148 111 105 85 49 Prognoza liczby kobiet 2006 2010 2015 2020 2025 2030 2035 230 180 130 80 ej ię c -7 9 80 iw -7 4 75 70 -6 4 -5 9 -5 4 -4 9 -4 4 -3 9 -6 9 65 60 55 50 45 40 -2 9 -2 4 -1 9 -1 4 -3 4 35 30 25 20 15 59 10 04 30 Tabela 14 Prognoza wszystkich urodzeń żywych w gminie Łękawica WIEK MATKI razem 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 2006-2010 55 3 13 18 16 4 1 0 2010-2015 60 2 14 25 12 5 1 0 PROGNOZA 2015-2020 2020-2025 64 61 2 1 13 10 27 25 17 18 4 5 1 1 0 0 2025-2030 53 2 8 18 17 6 1 0 2030-2035 49 3 13 14 13 5 1 0 DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 40 Prognoza liczby ludności w gminie Łękawica 2600 2400 2200 Mężczyźni Kobiety 2000 1800 1600 2006 2010 2015 2020 2025 2030 2035 4400 4350 4300 4250 4200 Ogółem 2006 2010 2015 2020 2025 2030 2035 4299 4245 4281 4334 4354 4345 4276 Dane z metody ekstrapolacji świadczą o tym, że liczba ludności nie będzie stabilna. Najbardziej prawdopodobny jest wariant średni, który przewiduje nieznaczny wzrost liczby mieszkańców gminy. Jednak wariant minimalny zakłada z kolei spadek liczby ludności, natomiast wariant maksymalny wydaje się być zbytnio optymistyczny. Analiza kohortowa zakłada właściwie liczbę ludności na niezmienionym poziomie. Pozwoliła jednak ona pokazać strukturę ludności według płci i wieku. Struktura taka jest niezwykle przydatna przy określaniu różnego rodzaju wskaźników i zapotrzebowań. W tym celu poniżej prezentuje się piramidy płci i wieku ludności gminy w roku 2006 i 2035. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 41 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Struktura płci i wieku w gminie Łękawica w 2006 roku >80 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 250 200 150 100 50 0 0 50 100 150 200 250 200 250 Struktura płci i wieku w gminie Łękawica w 2035 roku >80 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 250 200 150 100 50 0 0 50 100 150 Analizując powyższe piramidy należy podkreślić, że społeczeństwo gminy Łękawica jest na razie młode. Proces starzenia się ludności nie następuje tu tak szybko jak w całej Polsce. Jednak należy mieć na względzie to, że wygląd piramidy powoli przechodzić z typu zastojowego na typ regresywny. Zatem struktura demograficzna w gminie powoli zaczyna zmieniać się w kierunku negatywnym. Sytuacja ta jest typowa dla Polski. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 42 8. Uwarunkowania wynikające ze stanu dziedzictwa kulturowego i zabytków 8.1. Rozwój osadnictwa Istnienie osadnictwa na terenie gminy Łękawica datuje się już na XIV wiek, kiedy to tereny te zamieszkiwała osiadła ludność pasterska stopniowo przystosowująca tereny leśne do celów rolniczych. Potwierdzeniem tego są zapisy w spisach Świętopietrza Diecezji Krakowskiej. Łękawica wchodziła w skład Ziem Żywieckich i pozostawała we władaniu Skrzyńskich, którzy byli uczestnikami wypraw łupieżczych na ziemie małopolskie. Okres ten należał do najbardziej burzliwych i najmniej sprzyjających rozwojowi tego terenu. W 1457 roku Żywiecczyzna przeszła drogą kupna na własność Kazimierza Jagiellończyka, który później oddał ją Piotrowi Komorowskiemu za pomoc okazaną przy włączeniu jej w skład ziem polskich i za usługi oddane podczas próby osadzenia królewicza Kazimierza na tronie węgierskim. W 1608 roku Krzysztof Komorowski podzielił Żywiecczyznę na "państwa": żywiecko - łodygowickie i ślemieńskie oraz suskie, rozdając je pomiędzy swoich synów. Tereny obecnej gminy Łękawica weszły w skład "państwa ślemieńskiego". Właściciel ziem Piotr Komorowski i jego potomkowie zaczęli prowadzić na tych ziemiach gospodarkę folwarczną. Na przełomie XV i XVI wieku wybudowano w Łękawicy drewniany kościół pod wezwaniem Św. Michała Archanioła. Tym wspaniałym zabytkiem gmina mogła się poszczycić do 1992 roku, kiedy to spłonął. Lata wojny i okupacji to okres szczególnie trudny dla mieszkańców wsi Łękawica, którzy zostali wysiedleni. Ich gospodarstwa i majątki przejęła przybyła z Niemiec ludność. Po zakończeniu wojny nastąpił intensywny rozwój gminy, gdyż nie tylko powracający mieszkańcy odbudowywali własne gospodarstwa ale również przeprowadzono elektryfikację gminy, rozbudowano szkołę w Łękawicy, wybudowano remizę OSP w Kocierzu Moszczanickim itp. Zaczęły powstawać organizacje i stowarzyszenia. W 1975 roku podjęto decyzję o likwidacji gminy Łękawica tworząc gminę Gilowice Ślemień z siedzibą w Gilowicach. W 1990 roku przedstawiciele społeczności lokalnej rozpoczęli starania o przywrócenie podziału administracyjnego gmin sprzed 1975 roku. Poczynania te przyniosły oczekiwany rezultat w postaci reaktywowania gminy. Obecnie Gmina Łękawica składa się z 5 sołectw: Łękawica Największa wieś w gminie, będąca zarazem siedzibą władz gminnych. Powstała już w XIV wieku, o czym świadczą zapisy w spisach Świętopietrza Diecezji Krakowskiej. Łękawica położona jest ok. 6 km na północny wschód od Żywca, u podnóża Beskidu Małego. Zamieszkuje ją ponad 2000 mieszkańców i zajmuje obszar 714 ha. Wieś ma charakter rolniczy. Łysina Najmniejsza, a jednocześnie najwyżej położona miejscowość w gminie /650 - 780 m n.p.m./. Zajmuje obszar 163 ha i liczy niespełna 200 mieszkańców. Do końca XIX wieku tutejsza ludność utrzymywała się z kamieniarstwa, czego świadectwem są liczne kapliczki przydrożne z XVII i XIX w. Można zobaczyć tutaj stare wiejskie budownictwo zagrodowe. Niewątpliwą atrakcję stanowi również zespól skał, zwanych „Zamczysko". DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 43 Kocierz Moszczanicki Jest to wieś zamieszkiwana przez ponad 1000 mieszkańców na powierzchni 1354 ha. Miejscowość powstała jako osada pasterska na przełomie XV i XVI wieku. Położona jest w pięknej kotlinie wzdłuż rzeki Kocierzanki, zwężającej się ku północy na wys. 500 m n.p.m. Otoczona jest lasami o zróżnicowanym drzewostanie. Na południowo wschodniej i zachodniej stronie Wielkiej Góry i Wielkiego Cisownika znajduje się rezerwat "Szeroka". Kocierz Rychwałdzki Mała wioska na przedłużeniu Kocierza Moszczanickiego, o szczególnych walorach turystycznych, widokowych i krajobrazowych. Zajmuje obszar 1641 ha i liczy ponad 300 mieszkańców. Wzdłuż wsi prowadzi jedna z najbardziej malowniczych dróg w kraju - Gościeniec Kocierski - najstarszy bity trakt handlowy. Wzdłuż drogi zauważyć można liczne przydrożne kapliczki będące dowodem istnienia osadnictwa w tych terenach. Okrajnik Jest to wieś o charakterze rolniczym w terenie górskim. Zajmuje powierzchnię 394 ha i liczy około 700 mieszkańców. W XIX wieku Okrajnik należał do ziemiańskiej rodziny Michałowskich. Nieodłącznym elementem krajobrazu wsi są przydrożne figury i kaplice z XIX wieku Podziwiać możemy drewnianą kapliczkę pochodzącą z XVIII wieku, wybudowaną jak legenda głosi w miejscu złożenia prochów świętego. 8.2. Układy osadniczo – przestrzenne i zabudowa wsi Wykształcony w wielowiekowym procesie rozwoju układ osadniczy jest charakterystyczny dla tych terenów. Zróżnicowanie rzędnych terenu powoduje liczne rozdrobnienia użytków rolnych z zabudową mieszkalno-zagrodową usytuowaną nie tylko wzdłuż cieków wodnych ale również niekiedy wśród pól, czy też wyżej położonych enklaw śródleśnych. Pierwsze osady pasterskie na terenie gminy powstały ok. XIV w. Najstarszą formą osadniczą na obszarze gminy było osadnictwo rolne. Obejmowało ono tereny najbardziej żyzne, usytuowane w dolinach rzek. Osią układów osadniczych była droga poprowadzona dnem doliny, wzdłuż cieku wodnego. Łany nazywane rolami wybiegały z dna doliny i ciągnęły długimi pasami, po jednej stronie zbocza górskiego. Zabudowania wiejskie stawiane były w zależności od przebiegu drogi i cieku wodnego. W takim układzie osadniczym zabudowa wiejska miała formę ulicówki. Z osadnictwem rolnym związane było powstanie i rozwój Łękawicy ok. pocz. XIV w. W późniejszym okresie rozwoju osadnictwa ok. XV w. – XVII w., po wyczerpaniu nadziałów na najbardziej żyznych terenach , wsie zaczęto lokować na karczowiskach leśnych. Tereny te znajdowały się w dolinach, nad strumieniami lub w bezpośrednim sąsiedztwie gór. Jednostką nadziału gruntów wykorzystywaną przy formowaniu układów przestrzennych był zarębek, obszarowo mniejszy niż rola i stanowił ½ lub 1/3 powierzchni roli. Powierzchnia zarębka wynosiła średnio 75 morgów austriackich (1 mórg austriacki równy był 57,546 a). Strukturę przestrzenną wsi zarębnych reprezentuje typ wsi łanów leśnych. Nadziały gruntowe w tych wsiach obejmowały również lasy i pastwiska. We wsiach zarębnych, analogicznie jak we wsiach rolnych, łany wybiegały z dna doliny i ciągnęły się po obu jej stronach. Na obszarze gminy osadami zarębnymi był Kocierz i Okrajnik, położone w dolinach pomiędzy wzgórzami. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 44 Odrębną formę osadniczą przyjęła Łysina, która powstała w procesie osadnictwa polaniarskiego, na wyrębach leśnych górskich polan. Na obecną strukturę osadniczą związaną z tymi procesami składają się układy przestrzenne poszczególnych wsi różnych typów (według klasyfikacji J. Bogdanowskiego) i z różnym staniem zachowania. Wieś Łękawica - typ skupiony, ulicowy w odmianie widlicy, wieś Łysina – typ rozrzucony w odmianie przysiółkowej kupowej, wieś Kocierz Moszczanicki – typ skupiony ulicowy w odmianie rzędówki wołoskiej, wieś Kocierz Rychwałdzki – typ skupiony ulicowy w odmianie rzędówki, wieś Okrajnik – typ skupiony ulicowy w odmianie rzędówki. Układy przestrzenne wsi (ruralistyczne) bardzo dobrze zachowane o formie zbliżonej do formy pierwotnej (lokacyjnej) to: Łysina, Kocierz Rychwałdzki, Kocierz Moszczanicki. Układy przekształcone, lecz przy zachowaniu równowagi między formą pierwotną a współczesną to wsie Łękawica i Okrajnik. 8.3. Obiekty i zespoły zabytkowe Walory środowiska kulturowego gminy Łękawica ulegają ciągłym zmianom i przekształceniom w związku z rozbudową mieszkalną i infrastrukturą techniczną oraz komunikacyjną. Na terenie gminy znajduje się około 80 obiektów zabytkowych proponowanych przez Państwową Służbę Ochrony Zabytków (Delegatura w Bielsku-Białej) do wpisania do rejestru i ewidencji zabytków (aktualizacja 2007r.). Są to głównie kapliczki kamienne z końca XVIII i z XIX wieku oraz budynki mieszkalne i gospodarcze drewniane lub murowane z XIX wieku i początków XX wieku. Wykaz obiektów z terenu Gminy Łękawica wpisanych do Rejestru Zabytków – wszystkie znajdują się w sołectwie Łękawica: 1. Cmentarz z nagrobkami przy kościele parafialnym, zał. W 1 poł. XIX w., nr rej. A – 291/78. 2. Fragment parkanu z płytami nagrobnymi pochodzącymi z grobów Anieli Kukli, Michała i Leokadii Michałowskiej oraz Antoniego Michałowskiego, kamień/piaskowiec/, 1 poł. XIX w. – 1 poł. XX w., przed wejściem prowadzącym do kościoła parafialnego, nr rej. A – 291/78. 3. Brama wejściowa prowadząca do kościoła parafialnego z reliktami pochodzącymi z zabytkowego kościoła, zniszczonego przez pożar w 1992r., drewniana XVI-XX w., nr rej. A – 291/78. Obiekty zabytkowe na terenie wszystkich wsi mają znaczenie dla historii i charakterystyki regionu. W decyzji o wpisie do Rejestru Zabytków uwzględnione są obiekty łącznie ze strefami ścisłej ochrony konserwatorskiej. Strefy te mają podkreślić zabytkowy charakter tych części wsi, z zachowaniem elementów naturalnego krajobrazu. Strefę ścisłej ochrony konserwatorskiej „A” wyznaczono dla cmentarza przy kościele parafialnym w Łękawicy wraz z zachowanym ogrodzeniem, bramkami i starodrzewiem. Obecnie w miejscu zabytkowego kościoła zniszczonego przez pożar w 1992r. wzniesiona została nowa, murowana świątynia. Wraz z parkanem, bramą wejściową i figurą Matki Boskiej w Grocie uznana została za dobro kultury współczesnej, zintegrowane z zachowanymi reliktami historycznymi. Ze względów ochrony ekspozycji widokowej zespołu zabudowy sakralnej kościoła parafialnego i cmentarza rzymsko-katolickiego ustala się strefę ochrony „AE” zabezpieczającą właściwe eksponowanie obiektu, z punktem widokowym od strony głównego dojazdu poprzez całkowity zakaz wznoszenia obiektów kubaturowych. Poniżej przedstawiona wykaz obiektów proponowanych do objęcia ochroną w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego dla terenu Gminy Łękawica z podziałem na sołectwa. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 45 Sołectwo Łękawica: 1. Pomnik „Cudu nad Wisłą”, poświęcony bohaterom poległym za wolność Ojczyzny, kamień /piaskowiec/, 26.10.1930r., warsztat lokalny; wykonał Jan Piesko/junior/, ul. Wspólna. 2. Posąg Chrystusa upadającego pod krzyżem, kamień, polichromowany, ok. 1 poł. XIX w., ul. Żywiecka. 3. Willa „Sitajka”, drewniana, ok. 1 ćw. XX w., ul. Brzozowa 5, 4. Zagroda: budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, ziemianka, drewnianokamienna, 1905r., ul. Fiołkowa 6. 5. Zagroda: budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, drewniano-kamienne, 1 ćw. XX w., ul. Jagodowa 2. 6. Zagroda: budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, drewniano-kamienne, 1928r., ul. Liliowa 6. 7. Budynek mieszkalny, mur, 4 ćw. XIX, ul. Ojca Michała 5. 8. Figura przydrożna, Matka Boska Różańcowa, kamień /piaskowiec/, polichromowana, 1885r., warsztat lokalny; wykonał Jan Wnętrza z Łysiny, naprzeciw budynku ul. Wspólna 22. 9. Zagroda: budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, drewniano-kamienne, 1 ćw. XX w., ul. Wspólna 28. 10. Kaplica, mur., XIX/XX w., ul. Wspólna. 11. Kamień graniczny, piaskowiec, ul. Wspólna/Żywiecka. 12. Zespół piwnic, kamień, XIX/XX w., ul. Za Wodą. 13. Zespół piwnic, kamień, XIX/XX w., ul. Za Wodą/Ojca Michała. 14. Zagroda: budynek mieszkalno-inwentarski, zabudowania gospodarcze, drewniane, 1925r., ul. Za Wodą 9. 15. Kapliczka przydrożna drewniana, 1925r., ul. Za Wodą 9. 16. Kapliczka przydrożna murowana, XIX/XX w., ul. Za Wodą 34. 17. zagroda: budynek mieszkalny, murowany, 1904r., zabudowania gospodarcze, drewniane, ul. Wspólna 43. Sołectwo Łysina: 1. Zagroda: budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, k. XIX w., studnia, kaplica – kamień /piaskowiec/, k. XIX w., ul. Figurkowa 1. 2. Postument z płaskorzeźbą św. Antoniego, ok. XIX w., las w sąsiedztwie studni przy ul. Figurkowej 1. 3. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 2 ćw. XX w., ul. Figurkowa 8. 4. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, k. XIX w., ul. Leśna 3. 5. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Leśna 5. 6. Kaplica – murowana, 4 ćw. XIX w., ul. Łagodna. 7. Figura przydrożna Chrystus Nazareński, kamień /piaskowiec/, 1843r., ul. Łagodna/ ul. Skrajna. 8. Figura przydrożna Matki Boskiej, kamień /piaskowiec/, ok. poł. XIX w., ul. Łagodna 14. 9. Krzyż przydrożny z figurą Ukrzyżowanego, kamień /piaskowiec/, 1908r., ŁysinaWielka Polana, warsztat lokalny; wykonał Jan Guga. 10. Figura przydrożna Chrystusa Nazareńskiego, kamień /piaskowiec/, polichromowana, warsztat lokalny; wykonał Michał Guga, 1892, ul. Nowa 14. 11. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 1926r., ul. Piwniczna 5. 12. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 2 ćw. XX w. ul. Podgródkowa 2. 13. Budynek mieszkalno-inwentarski, murowany, 1860r., budynki gospodarcze, kamienne, 1905r. – 1907r. ul. Podgródkowa nr 7 i 9. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 46 14. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 1 ćw. XX w., ul. Podgródkowa 11a. 15. Zespól bazaltowych skał „Zamczysko”. Sołectwo Okrajnik: 1. Zagroda: budynek mieszkalny, drewniany, pocz. XX w., zabudowania gospodarcze, kamienno-drewniane, 1921r., Osiedle Palarzówka 17. 2. Krzyż przydrożny kamienny, polichromowany, 1912r., ul. Skalna 9. 3. Zagroda: budynek mieszkalny, zabudowania gospodarcze, drewniane, 2 ćw. XX w. ul. Strażacka 2. 4. Budynek mieszkalny, murowany, k. XIX w., ul. Zabytkowa 3. 5. Kaplica drewniana, XVIII w., ul. Zabytkowa 6. 6. Budynek mieszkalny, murowany, 1823r., ul. Żywiecka 19. 7. Kaplica murowana, 1864r.-1930r.-1976r., ul. Żywiecka 21. 8. Figura przydrożna Jezusa Nazareńskiego, na wtórnym postumencie, kamień /piaskowiec/, polichromowana, 1 poł. XIX w., ul. Żywiecka; koło szkoły. 9. Figura Matki Boskiej Różańcowej, kamienna /piaskowiec/, polichromowana, 1885r., ul. Żywiecka 24. 10. Zagroda: budynek mieszkalny, drewniany, zabudowania gospodarcze, murowane, XIX/XX w., ul. Żywiecka 25. Sołectwo Kocierz Moszczanicki: 1. Kapliczka przydrożna na toskańskiej kolumnie, kamień /piaskowiec/, 1775r., powtórna fundacja 1893r., ul. Beskidzka 3. 2. Budynek mieszkalny, drewniany, pocz. XX w., ul. Beskidzka 9. 3. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Beskidzka 28. 4. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, XIX/XX w., ul. Beskidzka 57. 5. Figura przydrożna Matki Boskiej Różańcowej, kamień /piaskowiec/, polichromowana, k. XIX w., ul. Beskidzka 57. 6. Budynek mieszkalny, drewniany, k. XIX w., ul. Beskidzka 81. 7. Kapliczka przydrożna, kamień /piaskowiec/, polichromowana XIX w., ul. Beskidzka 81; przeniesiona z Tresnej ok. 1979r. 8. Budynek mieszkalny, drewniany, 1 ćw. XX w., ul. Beskidzka 83. 9. Kapliczka przydrożna, drewno, polichromowane, 1 ćw. XX w., ul. Beskidzka 83. 10. Kapliczka przydrożna z płaskorzeźbą Matki Boskiej Bolesnej, kamień /piaskowiec/, polichromowana, 2 poł. XIX w., ul. Beskidzka; pomiędzy nr 95 i nr 107. 11. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w. ul. Górska 10. 12. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, XIX/XX w. ul. Mostowa 7. 13. Kapliczka w zagrodzie, kamień, polichromowany, pocz. XX w. ul. Mostowa 7. 14. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Ogrodowa 2. 15. Zagroda: budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 1932r., piwnice /ziemianki/, kamień, piaskowiec, 1864r., Osiedle Wysokie 3. 16. Kapliczka przydrożna , drewniana, polichromowana, pocz. XX w., Osiedle Wysokie. 17. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Parkowa 37. 18. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Parkowa 42. 19. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Zielona 8. 20. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Zielona 16. 21. Most na Cisowym Potoku, kamienny, 4. ćw. XIX w. 22. Pomnik ku czci 15 bohaterów straconych w dniu 14 sierpnia 1944r. przez hitlerowskich okupantów, marmur, 1947r. Sołectwo Kocierz Rychwałdzki: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 47 1. Kapliczka przydrożna z płaskorzeźbą Matki Boskiej Bolesnej, zwieńczona krzyżem z postacią Ukrzyżowanego Chrystusa, kamień /piaskowiec/, 1894r., warsztat lokalny; wykonał Józef Trzop, ul. Beskidzka koło nr 2. 2. Kaplica kamienna/piaskowiec/, 4 ćw. XIX w., Osiedle Borczakówka. 3. Zagroda: budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, piwnice /ziemianki/, kapliczka przydrożna, pocz. XX w., ul. Słoneczna 2. 4. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 2 ćw. XX w., ul. Słoneczna 8. 5. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, XIX/XX w., ul. Turystyczna 8a. 6. Zagroda: budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, piwnice /ziemianki/ drewniane, k. XIX w., figura przydrożna matki Boskiej – 1883r., ul. Turystyczna 25. 7. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, pocz. XX w., ul. Widokowa 4. 8. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 1 ćw. XX w., ul. Widokowa 8. 9. Budynek mieszkalno-inwentarski, murowany, 1928r., ul. Widokowa 10. 10. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, XIX/ XX w., ul. Widokowa 12. 11. Budynek mieszkalno-inwentarski, drewniany, 2 ćw. XX w., ul. Zamkowa 1. W ramach zasobów dziedzictwa kulturowego Gminy Łękawica wyznaczono także ewidencję współczesnych dóbr kultury: Sołectwo Łękawica: 1. Kościół parafialny, murowany, 1994r. 2. Figura Matki Boskiej w grocie, polichromowana, 1994r., wykonał J. Hulka, przed kościołem parafialnym. 3. Krzyż przydrożny z figurą Ukrzyżowanego, drewno, 2 poł. XX w., wykonał J. Hulka. Sołectwo Kocierz Rychwałdzki: 1. Kościół parafialny, murowany, 1981r. 2. Pomnik Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej, kamienny, 1994r. Na terenie gminy zlokalizowano również dwa zabytki archeologiczne podlegające ochronie konserwatorskiej i będące pozostałościami terenowymi pradziejowego oraz historycznego osadnictwa. Stanowiska te znajdują się w sołectwie Łękawica: 1. stanowisko archeologiczne nr 4, obszar AZP 105-50 2. stanowisko archeologiczne nr 5, obszar AZP 105-50. Wskazane stanowiska archeologiczne objęte zostały strefą ochrony konserwatorskiej „OW” jako obszary potencjalnych badań i obserwacji archeologicznej. Strefa ochrony „OW” mieści się w okręgu o promieniu 40m od centrum stanowiska archeologicznego, oznaczonego w części graficznej studium. Ustanowienie strefy wiąże się z całkowitym zakazem prowadzenia działań niszczących o charakterze niwelacyjnym, wybierzyskowym oraz głębokiej orki. Pozostała działalność inwestycyjna związana z pracami budowlanymi, drogowymi, melioracyjnymi, kanalizacyjnymi, energetycznymi, teletechnicznymi i gazyfikacją może być realizowana wyłącznie po uzgodnieniu indywidualnych warunków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. 8.4. Krajobraz kulturowy Zasoby krajobrazu kulturowego obejmują układy przestrzenne poszczególnych wsi wraz z rozłogiem pól oraz zabytkami architektury i budownictwa, figurujące w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz w rejestrze zabytków województwa śląskiego. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 48 Najbardziej autonomiczne walory krajobrazu kulturowego na obszarze gminy prezentuje sołectwo Łysina. Wieś o wyjątkowych wartościach krajobrazu naturalnego, położona na południowych zboczach Ścieszków Gronia, na wysokości 650 -780 m n.p.m., w centrum Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. Jest najwyżej położoną i obszarowo najmniejszą miejscowością w gminie. Rozplanowanie wsi tworzy sieć drożna, zachowana w pierwotnej postaci. Składa się ona z bitych dróg lokalnych, wytyczonych zgodnie z miejscowymi potrzebami komunikacyjnymi. Przez obszar wsi nie prowadzi żadna droga tranzytowa. Nie ma tu głównego traktu. Z centralnego punktu wsi rozchodzą się w trzech kierunkach wąskie, polne drogi. Zabudowę wsi tworzą zagrody zbudowane z użyciem lokalnego budulca (piaskowca), wydobywanego w miejscowych kamieniołomach. Zagrody skupione zostały w przysiółkach, rozrzuconych na leśnych polanach. Najstarsze zachowane zagrody składają się z chałup szeroko frontowych, o konstrukcji zrębowej łączących pod jednym dachem pomieszczenia mieszkalne i inwentarskie, wzniesionych na wysokich podmurówkach wykonanych z piaskowca, nakrytych dachem dwuspadowym przyczółkowym, z półszczytami. W ich otoczeniu znajdują się kamienne piwnice – ziemianki, studnie oraz kapliczki. Późniejsze zagrody, zbudowane w XX w. składają się najczęściej z dwóch odrębnych budynków: z chałupy i ze stodoły, posadowionych na kamiennych podmurówkach oraz z kamiennej obory, murowanej z piaskowca. Cechą charakterystyczną tradycyjnego budownictwa zagrodowego Łysiny są domy z pogródkami. W celu określenia wartości krajobrazu kulturowego przeprowadzona została zbiorcza waloryzacja jego zasobów w oparciu o następujące kryteria: stan zachowania, wyjątkowość i klasyczność form rozplanowania wsi dla subregionu, oraz nasycenie obszaru zabytkami. W jej wyniku wyróżnione zostały strefy ochrony krajobrazu kulturowego: „AK” – strefa o najwyższych wartościach kulturowych, obejmująca obszary o bardzo dobrze utrzymanym układzie przestrzennym, z dużą liczbą zabytków: Łysina, Kocierz Moszczanicki – centrum. „BK” – strefa o wysokich wartościach krajobrazu kulturowego, obejmująca obszary o dobrze zachowanym układzie przestrzennym, z niewielką liczbą zabytków: Kocierz Rychwałdzki – Osiedle Borczakówka, Kocierz Rychwałdzki – Centrum. „CK” – strefa o średnich wartościach kulturowych, obejmuje obszary z częściowo przekształconym (zurbanizowanym) układem przestrzennym, z niewielką liczbą zabytków: Łękawica – centrum, Okrajnik – Osiedle Palarzówka, Okrajnik – Centrum. 8.5. Wnioski Analiza zasobów środowiska kulturowego pozwala na określenie głównych uwarunkowań, które będą miały wpływ na zagospodarowanie przestrzenne gminy: gmina posiada stosunkowo duży zasób obiektów zabytkowych. Koncentrują się one w historycznych częściach wsi. Zachowała się przede wszystkim tradycyjna zabudowa drewniana, a także pojedyncze zespoły oraz liczne kapliczki i figury przydrożne, a także zabytki archeologiczne; zachowały się czytelne historyczne układy przestrzenne wsi, które niewątpliwie wywierają olbrzym wpływ na zagospodarowanie; w zabudowie wsi widoczna jest różnorodność form architektonicznych (zabudowa tradycyjna drewniana, zabudowa murowana nawiązująca do tradycyjnych form i współczesna zabudowa nie kontynuująca cech tradycyjnych). Występuje znaczne zróżnicowanie gabarytów i układu domu na działce. Często brak dbałości o ogrodzenie i zieleń przydomową; DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 49 krajobraz kulturowy, na który składają się pasma zabudowy w dolinach rzecznych i prostopadłe rozchodzące się łany pól uprawnych, których zamknięcie stanowią grzbiety gór, zachował tu wiele pierwotnych cech. Coraz silniej pojawia się jednak tendencja do zabudowania najbardziej eksponowanych terenów o wybitnych wartościach krajobrazu; niekorzystnym kierunkiem w kształtowaniu układów zabudowy jest rozpraszanie zabudowy daleko poza tradycyjnymi układami osadniczymi, na otwartych stokach i wierzchowinach, poza zasięgiem sieci uzbrojenia technicznego oraz dróg; przestrzenie publiczne, szczególnie centra wsi, w których skupia się życie i których wygląd wpływa na postrzeganie wsi są często mało atrakcyjne (zabudowa, chodniki, oświetlenie, zieleń); na terenie gminy znajduje się Park Krajobrazowy Beskidu Małego i jego otulina. Na tym obszarze obowiązują zasady i kierunki działania zawarte w Studium Krajobrazowo – Architektonicznym Parku oraz w Rozporządzeniu Nr 9/98 Wojewody Bielskiego z dnia 16 czerwca 1998r. w sprawie utworzenia Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. W przyszłości normy te zawarte powinny być także w Planie Ochrony Parku Krajobrazowego Beskidu Małego. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica II. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - USTALENIA 1. Główne funkcje i cele rozwoju gminy 1.1. Wizja i misja rozwoju gminy Wizja rozwoju Gminy Łękawica to pożądany obraz jej przyszłej sytuacji odnoszącej się do następnego pokolenia. Obecnie wizją rozwoju gminy jest : Do roku 2015 Gmina Łękawica osiągnie zadawalający, europejski poziom rozwoju Osiągnięcie oczekiwanej wizji rozwoju gminy powinno sprawić, że: poprawie ulegnie poziom wykształcenia, zamożności, poszanowania prawa i bezpieczeństwa mieszkańców, mieszkańcy gminy wolni będą od zagrożeń, jakie niosą z sobą patologie społeczne, społeczność gminy doceniać będzie wagę ochrony środowiska naturalnego, dbać o dobra kultury materialnej, o rozwój oświaty i edukacji młodzieży; otaczać opieką ludzi starszych : będzie społecznością, w której współpraca i szacunek wzajemny stanie się czymś naturalnym, społecznością podejmującą wspólne działania zmierzające do jej rozwoju i współpracującą z władzami lokalnymi w realizacji wspólnych celów, społecznością ceniącą własne przekonania i hierarchie wartości, lecz równocześnie otwartą i tolerancyjną w stosunku do odmiennych przekonań innych ludzi i środowisk. Misję rozwoju zgodnie ze Strategią rozwoju gminy formułuje się następująco: Gmina Łękawica – atrakcyjne miejsce w województwie śląskim, gdzie społeczność lokalna będąc dumna ze swej przeszłości, identyfikuje się ze swym środowiskiem i dąży do budowy społeczeństwa obywatelskiego, które współpracując z władzami administracyjnymi i samorządowymi przykłada wielką wagę do rozwoju oświaty, kultury, wychowania i doskonalenia usług medycznych; osiągania wysokiego poziomu infrastruktury technicznej oraz aktywnej ochrony środowiska naturalnego, tworzenia nowych miejsc pracy poprzez rozwój przedsiębiorczości oraz kreowania gminy jako atrakcyjnego miejsca rekreacji i wypoczynku. 1.2. Cele rozwoju gminy 1.2.1. Cele gospodarcze i przestrzenne tworzenie warunków dla rozwoju głównych funkcji gminy, kształtowanie struktury osadniczej gminy zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, pozwalającej jednocześnie na właściwe zaprojektowanie obsługi komunikacyjnej i technicznej rozwój infrastruktury turystyczno-rekreacyjnej, stworzenie strefy aktywizacji gospodarczej gminy, ochrona walorów środowiska naturalnego i kulturowego gminy. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 50 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 1.2.2. Cele społeczne rozwój mieszkalnictwa (wskazanie nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową), korekta terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, poprawa standardów mieszkaniowych poprzez modernizację systemu komunikacji publicznej, rozwój infrastruktury technicznej, poprawa sytuacji ekonomicznej mieszkańców poprzez wyznaczenie nowych terenów pod różne formy działalności gospodarczej, porządkowanie terenów w zakresie „czystości” funkcji – zabezpieczenie interesów prawnych właścicieli jak również inwestorów, ciągły rozwój systemu usług i zwiększanie miejsc pracy, zapobieganie bezrobociu. 1.2.3. Cele ochronne konsekwentna ochrona wartości środowiska: poprawa jakości powietrza atmosferycznego poprzez: ograniczenie emisji, minimalizację uciążliwości transportu kołowego, ochronę przed promieniowaniem elektromagnetycznym, prowadzenie racjonalnej gospodarki wodnej, w tym: ochrona przeciwpowodziowa, realizacja kompleksowych inwestycji w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej, poprawa jakości wody pitnej, regulacja stosunków wodnych na terenie gminy, poprawa jakości gleb, ochrona powierzchni ziemi i kopalin poprzez: ochronę wierzchniej warstwy gleb, przywrócenie wartości użytkowych gleb oraz racjonalną gospodarkę rolną, zmniejszenie uciążliwości hałasu poprzez: ograniczenie emisji hałasu produkcyjnego i pochodzącego od ruchu na ciągach komunikacyjnych, ograniczenie emisji hałasu z innych źródeł (punktowych), zachowanie i wzbogacanie walorów przyrodniczych, w tym: ochrona i renaturalizacja ekosystemów, ochrona elementów przyrody ożywionej i nieożywionej, zwiększenie powierzchni biologicznie czynnych, prowadzenie racjonalnej gospodarki odpadami poprzez: likwidację dzikich składowisk odpadów i utrzymanie czystości, rozwój selektywnej zbiórki odpadów, wdrażanie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi, tworzenie parków, terenów zielonych i miejsc wypoczynkowo-rekreacyjnych, ochrona i przywracanie ładu przestrzennego: utrzymanie przeznaczenia terenów wynikających z historycznego ukształtowania się struktury osadniczej z zachowaniem „czystości” funkcji, określenie odpowiednich parametrów w zakresie zagospodarowania terenów budowlanych (m.in.: powierzchnia biologicznie czynna, powierzchnia zabudowy, forma i gabaryty obiektów), ochrona terenów naturalnych o niskim stopniu przekształcenia, przed przejmowaniem pod urbanizację; ochrona i eksponowanie walorów krajobrazowych: zagospodarowanie obszarów i obiektów objętych ochroną na podstawie przepisów odrębnych zgodnie z ich planami ochrony lub ustaleniami dotyczącymi ich ochrony, utrzymanie i kształtowanie zieleni urządzonej, dążenie do zachowania równowagi ekologicznej, zwłaszcza w terenach o wzmożonej penetracji rekreacyjnej, kształtowanie zabudowy zharmonizowanej z walorami krajobrazowymi; ochrona przed oddziaływaniem klęsk żywiołowych: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 51 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica wyznaczenie terenów, gdzie występuje bezpośrednie ryzyko powodzi wywołane wodami zalewowymi o prawdopodobieństwie wystąpienia p=1% , ustalenie zasad lokalizacji obiektów budowlanych dla obszarów zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych, ustalenie zasad lokalizacji obiektów budowlanych w sąsiedztwie cieków. 2. Główne kierunki zmian w strukturze funkcjonalno - przestrzennej gminy Położenie geograficzne, administracyjne i walory naturalne oraz dotychczasowe zagospodarowanie pozwalają stwierdzić, że gmina Łękawica pełnić będzie ważną rolę w strukturze funkcjonalno – przestrzennej powiatu żywieckiego. Wykorzystane do tego zostaną atuty: dogodnego położenia komunikacyjnego - bezpośrednie połączenie z Żywcem (droga wojewódzka 946) i dalej planowaną drogę ekspresową S69 z aglomeracją Bielska – Białej oraz z granicą ze Słowacją w Zwardoniu, a także bezpośrednie połączenie z Andrychowem drogą wojewódzką 951 i dalej drogą krajową 52 z aglomeracją Krakowa. atrakcyjne, uzbrojone tereny dla rozwoju zabudowy mieszkaniowej, wysokie walory środowiska naturalnego dla rozwoju funkcji rekreacyjnej w różnych formach. Rozwój przestrzenny gminy będzie więc preferować funkcje: 1) mieszkaniową, 2) turystyczno – rekreacyjną, 3) usług dla ludności oraz komercyjnych, 4) produkcyjno – usługową, 5) produkcji rolniczej i leśnej, przy założeniu zrównoważonego rozwoju, podporządkowanego zasadom ochrony środowiska naturalnego. 2.1. Założenia wstępne Na konieczność zmian w przestrzennej strukturze gminy wpływa szereg czynników ekonomicznych i przyrodniczych, z których przede wszystkim uwzględnić należy: dotychczasowy ruch budowlany, potrzeby zabezpieczenia terenów budowlanych wynikające z liczby wniosków złożonych przez inwestorów, wzrastające znaczenie zagospodarowania turystycznego i usług towarzyszących (gastronomia, miejsca noclegowe, szlaki turystyczne, ścieżki spacerowe i dydaktyczne, trasy turystyki rowerowej, miejsca widokowe itp.). Dla osiągania równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym, powodowanym głównie przez dynamiczny rozwój turystyki, a środowiskiem przyrodniczym, potrzebne są działania, mające na celu: wydłużenie sezonu turystycznego i równomierne rozłożenie natężenia ruchu turystycznego w ciągu roku, rozszerzenie oferty wypoczynkowo-turystycznej, o obiekty lokalizowane poza miejscami aktualnie najbardziej atrakcyjnymi pod względem turystycznym, przyrodniczym i krajobrazowym, rozwój nowych produktów i atrakcji turystycznych, ochronę terenów identyfikowanych jako cenne przyrodniczo. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 52 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 2.2. Zakres zmian w strukturze funkcjonalno - przestrzennej Studium, uznając za najważniejsze główne priorytety przestrzenne zawarte w Strategii Rozwoju Gminy Łękawica, proponuje następujące kierunki zmian w strukturze przestrzennej, które powinny stanowić podstawę działań samorządowych poprzez wprowadzanie odpowiednich aktów prawa miejscowego: poprawa wizerunku gminy: tworzenie i odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni publicznych, promocję i ekspozycję obiektów o unikalnych wartościach, przy uwzględnianiu wymogów ochrony dóbr kultury, podejmowanie różnorodnych działań promujących gminę jako atrakcyjny region turystyczny, we wspłópracy z gminami sąsiednimi, dążenie do zrównoważonego rozwoju gminy – wzrost terenów zainwestowanych w równowadze z wartościami środowiska naturalnego, utrzymanie i ochrona funkcji mieszkaniowej w ukształtowanych zespołach zabudowy, uzupełnienie brakującej infrastruktury technicznej i dojazdów, uzupełnianie zabudowy w terenach ekstensywnie zainwestowanych, jeżeli istnieje w nich możliwość wprowadzenia pełnego uzbrojenia technicznego i komunikacji, podniesienie atrakcyjności turystyczno-rekreacyjnej gminy poprzez: urządzenie terenów rekreacji i sportu, urządzeń rekreacyjnych dla dzieci, ścieżek spacerowych, małej architektury itp. poprzez stworzenie Centrum aktywnych form rekreacji i wypoczynku, budowa otwartych boisk sportowych oraz zamkniętych, ogólnodostępnych obiektów sportowych w tym budowa basenu, wykorzystanie źródeł geotermalnych dla potrzeb rekreacji, budowa basenów oraz niezbędnej infrastruktury hotelowej i gastronomicznej, wzrost liczebny i podniesienie standardu bazy noclegowej ukierunkowanej na turystów o zróżnicowanych wymaganiach, urządzenie zieleni bulwarowej wzdłuż Kocierzanki – terenów rekreacji i sportu, urządzeń rekreacyjnych dla dzieci, ścieżek spacerowych, małej architektury, itp., budowa i urządzenie ścieżek rowerowych, pieszych przyrodniczo dydaktycznych, konnych, rozwój funkcji produkcyjno-usługowej nieuciążliwej dla środowiska, poprzez: częściowe przeznaczenie pod zabudowę produkcyjną i usługową terenów położonych wzdłuż głównych dróg - wojewódzkich i dróg powiatowych, głównie w strefach negatywnego oddziaływania tych dróg na środowisko, dopuszczenie w terenach zabudowy mieszkaniowej oraz usługowej usług publicznych i usług komercyjnych nieuciążliwych oraz działalności gospodarczej o charakterze produkcyjnym i usługowym, nie powodującej uciążliwości dla otoczenia, stworzenie strefy aktywności gospodarczej – miejsca potencjalnych inwestycji, wyznaczenie terenów pod lokalizację elektrowni wiatrowych, sukcesywne przekształcanie istniejących funkcji związanych ze stałym pobytem ludzi (mieszkaniowej, usług socjalnych) oraz produkcji w funkcję produkcyjno – usługową, wymagającą właściwego dostępu komunikacyjnego, rozwój infrastruktury technicznej, poprzez: dalszą realizację zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej obsługującego większość terenów przeznaczonych pod zainwestowanie, z wykorzystaniem istniejącej oczyszczalni ścieków, wyznaczenie terenów pod lokalizację elektrowni wiatrowych oraz stacji bazowych telefonii cyfrowej, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 53 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica budowę zbiorników objętych programem małej retencji, realizację lotniska (lądowiska) tzw. biznesowego, 3. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów 3.1. Tereny zabudowy mieszkaniowej W układzie przestrzennym gminy rozwój zabudowy mieszkaniowej będzie następował poprzez: uzupełnianie zabudowy (dogęszczanie) w istniejących zespołach zabudowy, posiadających pełne wyposażenie w infrastrukturę techniczną i komunikację, wymagających ewentualnie rozbudowy sieci wewnętrznej, realizację zabudowy w zespołach rozwijających się, wymagających budowy dróg i uzbrojenia technicznego, restrukturyzację istniejącej zabudowy zdekapitalizowanej, w złym stanie technicznym lub nie spełniającej wymogów prawa budowlanego. W terenach wyznaczonych pod zabudowę mieszkaniową dopuszczalna jest lokalizacja (głównie w pasach przyulicznych) usług publicznych, komercyjnych oraz nieuciążliwej działalności gospodarczej, jeżeli wielkość posiadanej działki budowlanej i charakter działalności gwarantuje brak uciążliwości dla sąsiedniej zabudowy mieszkaniowej. Zasady lokalizacji w/w zabudowy: obiekty wolno stojące lub wbudowane w budynki mieszkalne, wymóg lokalizacji miejsc parkingowych na terenie posesji, Równocześnie studium proponuje, aby tereny istniejącej zabudowy mieszkaniowej, które ze względu na niekorzystne dla zamieszkania stałego położenie (głównie wzdłuż uciążliwych szlaków komunikacyjnych) sukcesywnie przekształcać w kierunku funkcji usługowo – mieszkaniowej. Kierunki kształtowania zabudowy mieszkaniowej i zagospodarowania tych terenów: Należy tak kształtować zabudowę mieszkaniową, aby zminimalizować jej negatywny wpływ na walory wizualne i atrakcyjność krajobrazu, Należy zapewnić ochronę walorów krajobrazowych i przyrodniczych przed nieplanową zabudową rozproszoną, Dla zabudowy mieszkaniowej zaleca się przyjęcie czterech typów zabudowy: zabudowa jednorodzinna i zagrodowa – 1-71M, zabudowa jednorodzinna regionalna – 1Mr, zabudowa rekreacji indywidualnej – 1-8ML, zabudowa mieszkaniowo – usługowa – 1-3MU. 3.2. Tereny zabudowy usługowej W procesie przekształceń należy dążyć do poprawy estetyki obiektów oraz do eliminacji barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych. W centrach wiejskich należy preferować rozwój usług podstawowych – np. zdrowia, oświaty czy kultury, związanych z zaspokojeniem lokalnych potrzeb mieszkańców. Poza publicznymi szkołami podstawowymi, wszystkie obiekty oświatowe niezależnie od statusu prawnego należy traktować jako obiekty o swobodnej lokalizacji, przy zapewnieniu im właściwego dostępu komunikacyjnego. Studium zakłada możliwość adaptacji obiektów istniejących, o innym użytkowaniu, lub lokalizacje nowych obiektów usługowych, wolno stojących lub wbudowanych. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 54 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Poza obiektami podstawowej opieki zdrowotnej, których lokalizacja jest w gminie utrwalona tradycyjnie, studium zakłada swobodną lokalizację komercyjnych usług zdrowia w obszarze terenów przeznaczonych pod zabudowę. W zakresie działalności kulturalnej należy promować przeznaczanie na potrzeby kultury obiektów zabytkowych : urządzanie pracowni rzemiosła artystycznego, galerii, wystaw, izb pamięci itp., promowanie sztuki i artystów regionu. Utrzymuje się obiekty kultu religijnego – kościoły, kaplice, obiekty należące do księży orionistów w Kocierzu Rychwałdzkim. Przewiduje się realizację nowego obiektu sakralnego w sołectwie Łysina Nie wyznacza się terenów pod lokalizację dużych obiektów handlowych (pow. powyżej 2000m2) . Ze względu na uwarunkowania terenu gminy posiadającej wysokie walory, jak również ze względów ekologicznych i ekonomicznych, funkcja turystyczna powinna być preferowana jako jedna z wiodących funkcji gminy Łękawica. Pełne wykorzystanie walorów turystycznych środowiska polegać będzie na: wytyczaniu i lepszym oznakowaniu istniejących szlaków turystyki pieszej, wytyczaniu i oznakowaniu ścieżek dydaktycznych uwzględniających interesujące pod względem przyrodniczym, kulturowym i krajobrazowym miejsca, urządzaniu punktów widokowych, wyznaczaniu ścieżek i szlaków turystyki rowerowej, promocji i pomocy w zakładaniu gospodarstw agroturystycznych w istniejących i nowych siedliskach rolniczych, Należy dążyć do umocnienia pozycji gminy Łękawica jako atrakcyjnego ośrodka turystycznego rangi regionalnej, utworzenia silnego centrum obsługi ruchu turystycznego, wykorzystując korzystne połączenia komunikacyjne i położenie na szlakach turystycznych i krajoznawczych przez atrakcyjne tereny wzdłuż zlewni rzeki Soły oraz Beskidu Małego i Żywieckiego. Dla poprawy atrakcyjności gminy niezbędne jest stworzenie odpowiedniego zaplecza usługowego, oraz wprowadzenie nowych ofert i usług sportowo – rekreacyjnych, uwzględniających zmieniający się styl życia oraz modę na elitarne dyscypliny sportu i rekreacji, takie jak obiekty hippiczne, pola golfowe, kryte pływalnie, sztuczne lodowiska itp. W tym celu planuje się utworzenie np. Centrum aktywnych form rekreacji i wypoczynku w Łękawicy, budowę otwartych boisk sportowych, zamkniętych, ogólnodostępnych obiektów sportowych, budowę basenu. Zatrzymaniu na terenie gminy części użytkowników ruchu turystycznego służyć również może szeroka oferta atrakcji ogólnodostępnych, takich jak place zabaw dla dzieci, „wesołe miasteczko”, „miasteczko wodne”, wypożyczalnia rowerów górskich dla zorganizowanego kolarstwa. Tereny związane z wypoczynkiem przywodnym wyznaczone zostały w dolinie rzeki Kocierzanka ( symbol na rysunku studium ZP) w sołectwach Łękawica oraz Kocierz Moszcznicki. Dopuszcza się tutaj realizację usług związanych z rekreacją i odpoczynkiem przywodnym, jednak z braku konkretnych wniosków inwestorskich zasady zagospodarowania tych terenów należy szczegółowo określić w planie miejscowym. Atrakcyjność gminy powinna zostać również poważnie wzmocniona szeroką ofertą usług gastronomicznych i handlowych w centrach usługowych – gminnym, wiejskich i przy głównych drogach. Podstawą rozwoju turystyki wielodniowej i świątecznej jest stworzenie bazy noclegowej, która powinna uwzględniać potrzeby turystów o różnym stopniu zamożności oraz fakt nierównomiernego wykorzystania miejsc noclegowych w ciągu roku. W związku z tym hotele o zróżnicowanym standardzie i cenach powinny w okresach mniejszego ruchu turystycznego pełnić funkcję ośrodków szkoleniowych, integracyjnych, „zielonych” szkół i przedszkoli itp. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 55 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Istotnym elementem planowania rozwoju gminy jest umiejscowienie na jej terenie usług wyższego rzędu, czym może być ulokowanie lotniska (lądowiska) „biznesowego” w Łękawicy. Kierunki kształtowania zabudowy usługowej i zagospodarowania tych terenów: Dla zabudowy usługowej zaleca się przyjęcie trzech typów zabudowy: zabudowa usługowa z zakresu: o usług publicznych: administracji publicznej, bezpieczeństwa publicznego, oświaty, nauki, opieki zdrowotnej i społecznej, kultury, hotelarstwa, poczty, telekomunikacji, kultu religijnego itp., o usług komercyjnych: oświaty, ochrony zdrowia, kultu religijnego, kultury, obsługi bankowej, administracji, bezpieczeństwa, obsługi rolnictwa i gospodarki leśnej, handlu, gastronomii, hotelarstwa, usług dla ludności ( w tym nieuciążliwe rzemiosło, wytwórczość) i innych; Wprowadza się następujące oznaczenia: 1-8 U - szeroki wachlarz usług różnych publicznych i komercyjnych – oferta dla inwestorów 1-3 UC - usługi centrotwórcze, 1-3 UO - usługi oświaty – szkoły, przedszkola, itp. 1-5 UKs - usługi kultury sakralnej, UH - usługi handlu, UG - usługi gastronomii, UI - usługi inne - straż pożarna, ZLU - obsługa gospodarki leśnej. zabudowa usługowa związana z obsługą ruchu turystycznego (sportu i rekreacji oraz turystyki) – 1-5US, 1-2UT. zabudowa usług ponadlokalnych – lotnisko(lądowisko) – UL. W terenach zabudowy usługowej dopuszcza się lokalizację lub adaptację pomieszczeń w istniejących budynkach na cele mieszkaniowe dla właściciela lub obsługi. 3.3. Tereny zabudowy produkcyjnej Na terenie gminy przewiduje się powiększenie jedynego większego kompleksu przeznaczonego pod działalność produkcyjną i usługi, znajdującego się przy granicy z miastem Żywiec. Jednocześnie pozostawia się pozostałe funkcjonujące na terenie gminy zakłady produkcyjne. Szczególny nacisk powinien być położony na: przekształcanie funkcji i formy istniejącego zainwestowania, intensyfikację wykorzystania przestrzeni, likwidację negatywnego oddziaływania na środowisko przyrodnicze, wprowadzanie zieleni izolacyjnej i ozdobnej, ochronę terenów mieszkaniowych i rolniczych przed skutkami oddziaływania lokalizowanych inwestycji. Należy więc kierunkować rozwój na lokalizacje inwestycji nowoczesnych, wysokich technologii. Kierunki kształtowania zabudowy produkcyjnej i zagospodarowania tych terenów: Dla zabudowy produkcyjnej zaleca się przyjęcie zabudowy skupiającej produkcję, przemysł, składy magazyny – oznaczone na rysunku studium symbolami 1-5P. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 56 57 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 3.4. Standardy zabudowy i zagospodarowania w/w terenów: Tabela 15 Grupy funkcjonalne terenów Symbol i nazwa jednostki urbanistycznej Przeznaczenie terenu Wskaźniki zabudowy i zagospodarowania dla nowo wyznaczanych terenów ZABUDOWA MIESZKANIOWA M– zabudowa jednorodzinna i zagrodowa Mr – zabudowa jednorodzinna regionalna ML – zabudowa rekreacji indywidualnej 1. zabudowa jednorodzinna, 2. zabudowa zagrodowa, 3. obiekty i urządzenia związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, 4. dopuszczenie zabudowy letniskowej, 5. urządzenia sportu i rekreacji dla potrzeb społeczności lokalnej, 6. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place zabaw itp., 7. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i dojazdami, 8. infrastruktura techniczna, 9. lokalizacja garaży, budynków gospodarczych wolnostojących lub wbudowanych, obiektów małej architektury, 10. dopuszczenie lokalizacji (głównie w pasach przyulicznych dróg wojewódzkich, powiatowych i publicznych gminnych) usług publicznych i usług komercyjnych nieuciążliwych oraz działalności gospodarczej o charakterze produkcyjnym i usługowym, nie powodującej uciążliwości dla otoczenia. 1. zabudowa jednorodzinna, 2. zabudowa zagrodowa, 3. obiekty i urządzenia związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego, 4. urządzenia sportu i rekreacji dla potrzeb społeczności lokalnej, 5. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place zabaw itp., 6. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i dojazdami, 7. infrastruktura techniczna, 8. lokalizacja garaży, budynków gospodarczych wolnostojących lub wbudowanych, obiektów małej architektury, 1. zabudowa letniskowa, 2. urządzenia sportu i rekreacji dla potrzeb społeczności lokalnej, 3. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place zabaw itp., 4. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i dojazdami, 5. infrastruktura techniczna, 6. lokalizacja garaży, budynków gospodarczych wolnostojących lub wbudowanych, obiektów małej architektury. maksymalna wysokość budynku 10 m kształt dachu dwu lub wielospadowe o nachyleniu 300 - 450 maksymalna zabudowa działki 30% minimalna powierzchnia działki zab. jednorodz. - 800 m2 zab. zagrodowa 1200 m2 minimalna powierzchnia biologicznie czynna zab. jednorodz. - 50% zab. zagrodowa 60% maksymalna wysokość budynku 9m kształt dachu dwu lub wielospadowe o nachyleniu 300 - 450 maksymalna zabudowa działki 20% minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna maksymalna wysokość budynku kształt dachu 2000 m2 80% 7m dwu lub wielospadowe o nachyleniu 300 - 450 maksymalna zabudowa działki minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 20% 600 m2 70% 58 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica MU – zabudowa mieszkaniowo usługowa Symbol i nazwa Jednostki urbanistycznej 1. zabudowa jednorodzinna, 2. preferowana lokalizacja usług publicznych i usług komercyjnych nieuciążliwych oraz działalności gospodarczej o charakterze produkcyjnym i usługowym, nie powodującej uciążliwości dla otoczenia, 3. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place zabaw itp., 4. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i dojazdami, 5. infrastruktura techniczna, 6. lokalizacja garaży, budynków gospodarczych wolnostojących lub wbudowanych, obiektów małej architektury. Przeznaczenie terenu maksymalna wysokość budynku 11 m kształt dachu dwu lub wielospadowe o nachyleniu 300 - 450 maksymalna zabudowa działki 50% minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna 1000 m2 30% Wskaźniki zabudowy i zagospodarowania terenu ZABUDOWA USŁUGOWA 1. zabudowa usługowa - lokalizacja usług publicznych i usług komercyjnych U, UC, UO, nieuciążliwych oraz działalności gospodarczej o UKs, UH, charakterze produkcyjnym i usługowym, nie UG, UI, ZLU– powodującej uciążliwości dla otoczenia. zabudowa usług 2. obiekty i urządzenia obsługi gospodarki leśnej, podstawowych 3. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place (różnych zabaw, obiekty małej architektury itp., publicznych i 4. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i komercyjnych, dojazdami, centrotwórczych, 5. infrastruktura techniczna, oświaty, kultury 6. możliwość lokalizacji lub adaptacji pomieszczeń sakralnej, handlu, w istniejących budynkach na cele gastronomii, innych mieszkaniowe dla właściciela lub obsługi, oraz obsługi gospodarki leśnej) 1. zabudowa usług sportu, rekreacji i turystyki, 2. urządzenia sportu i rekreacji dla potrzeb US, UT – społeczności lokalnej i ponadlokalnej, zabudowa usługowa 3. przestrzenie publiczne - zieleń urządzona, place związana z zabaw itp., urządzeniami i 4. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i obsługą ruchu dojazdami, turystycznego 5. infrastruktura techniczna, (sportu i rekreacji 6. dopuszczenie lokalizacji usług podstawowych, oraz turystyki) 7. możliwość budowy gospodarstw agroturystycznych. UL – zabudowa usług ponadlokalnych – lotnisko (lądowisko) 1. lotnisko (lądowisko), 2. budynki związane z użytkowaniem lotniska, 3. urządzenia związane z komunikacją, dojściem i dojazdami, 4. infrastruktura techniczna. maksymalna wysokość budynku 11 m kształt dachu dwu lub wielospadowe o nachyleniu 300 - 450 maksymalna zabudowa działki minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna 60% 1000 m2 20% maksymalna wysokość budynku 15 m kształt dachu płaskie, dwu lub wielospadowe maksymalna zabudowa działki minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna 30% 1000 m2 50% Ze względu na specyfikę inwestycji dopuszcza się ustalenie wskaźników na etapie sporządzania planu miejscowego. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 59 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica ZABUDOWA PRODUKCYJNA P, – zabudowa produkcyjno – przemysłowa, składów, magazynów 1. zabudowa produkcyjna i przemysłowa, 2. składy, magazyny, 3. zabudowa związana z rzemiosłem i wytwórczością, 4. urządzenia komunikacji – drogi, zespoły parkingowe, 5. urządzenia infrastruktury technicznej, 6. dopuszczenie zabudowy mieszkalnej, głównie związanej z lokalizacją miejsc pracy (np. dla właściciela obiektów produkcyjnych lub usługowych i jego rodziny), jeśli nie narusza to przepisów odrębnych. maksymalna wysokość budynku 15 m bryła budynku wszystkie (w tym obiekty halowe) maksymalna zabudowa działki 50% minimalna powierzchnia działki minimalna powierzchnia biologicznie czynna 2000 m2 30% Dodatkowo: dla zabudowy mieszkaniowej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy ustalić zasady zobowiązujące inwestorów do nawiązania do lokalnych tradycji budownictwa regionalnego oraz zastosowania tradycyjnych materiałów wykończeniowych, przy zastosowaniu nieagresywnej kolorystyki, dla zabudowy mieszkaniowej oznaczonej symbolem Mr – zabudowa regionalna, w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy ustalić zasady zobowiązujące inwestorów do realizacji obiektów formą i gabarytami nawiązujących do tradycyjnej zabudowy regionalnej Łysiny: obiekty drewniane, parterowe ( ew. z poddaszami użytkowymi), dachy dwuspadowe, podmurówki z kamienia, w przypadku rozbudowy, przebudowy lub nadbudowy istniejących budynków oraz w przypadku pojedynczych uzupełnień istniejącej zabudowy dopuszcza się indywidualne określenie wskaźników w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, w przypadkach uzasadnionych specyfiką funkcji lub technologii obiektu (szczególnie dotyczy to obiektów usługowych) w miejscowym planie można ustalić większą wysokość obiektu, przy wykluczeniu rozwiązań dysharmonijnych w stosunku do krajobrazu i otaczającej zabudowy. 4. Kierunki i wskaźniki dotyczące systemu komunikacji i transportu 4.1. Układ dróg publicznych Należy utrzymać dotychczasowy podstawowy układ komunikacji drogowej, obejmujący: drogi wojewódzkie: - klasy technicznej „G” (nr 946) – symbol na rysunku studium KDG, - klasy technicznej „Z” (nr 781) – symbol na rysunku studium KDZ, drogi powiatowe: - klasy technicznej „Z” – symbol na rysunku studium KDZ, - klasy technicznej „L” – symbol na rysunku studium KDL, drogi gminne publiczne klasy technicznej „D” – symbol na rysunku studium KDD, pozostałe drogi nie oznaczone na rysunku studium – dojazdowe i wewnętrzne. Szerokości dróg w liniach rozgraniczających ustala się zgodnie z obowiązującymi przepisami. W przypadkach uzasadnionych istniejącym zagospodarowaniem, użytkowaniem lub konfiguracją terenu dopuszcza się odstępstwa od tych szerokości zgodnie z przepisami odrębnymi. Kierunki przekształceń układu wewnętrznego w samochodowej. zakresie komunikacji DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Istniejąca sieć drogowa wymaga przekształceń związanych z koniecznością usprawnienia przemieszczania się osób i towarów. Realizacja tego polegać powinna na: zachowaniu istniejącego układu dróg samochodowych z możliwością przeprowadzenia korekt dla poprawy parametrów technicznych ( np. poszerzenie jezdni, korekta łuków, budowa chodników, zatok autobusowych, parkingów ogólnodostępnych), poprawie drożności dróg istniejących poprzez zapewnienie odpowiedniej szerokości jezdni, odpowiednich promieni skrętów, poprawie stanu technicznego dróg istniejących, budowie nowych odcinków dróg dojazdowych i wewnętrznych dla obsługi nowych terenów przeznaczonych pod zainwestowanie w studium i w planach miejscowych, podniesieniu poziomu bezpieczeństwa poruszania się pieszych poprzez budowę chodników, atrakcyjnym kształtowaniu wnętrz krajobrazowych, przez które przechodzi droga, poprzez zachowanie wglądów, osi i kierunków widokowych, uwzględnieniu potrzeb komunikacji zbiorowej przy budowie i rozbudowie sieci drogowej, realizacji budowy dróg, ich przebudowy i remontów w pierwszej kolejności w zurbanizowanych obszarach zabudowy mieszkaniowej W ramach rozwoju systemu transportowego planuje się: modernizację wszystkich dróg wojewódzkich i powiatowych, budowę placu targowego wraz z dojazdem, budowę parkingów przy amfiteatrze i Gimnazjum w Łękawicy, w centrum Łękawicy oraz w Łysinie oznaczonych na rysunku studium symbolem KDP. 4.2. System komunikacji rowerowej, pieszej, konnej i narciarskiej Należy dążyć do utrzymania obecnego układu tras pieszych oraz do ich rozbudowy jako tras całorocznych. W zakresie dróg rowerowych, konnych oraz narciarskich należy właściwie od podstaw stworzyć ich system. Powinien on także być dostępny dla pieszych. Na rysunku studium zaznaczono jedynie orientacyjne przebiegi ważniejszych tras rowerowych. Na etapie sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego dopuszczalne będzie przeprowadzenie korekt proponowanego przebiegu w/w tras (uszczegółowienie) lub wyznaczenie nowych, również pieszych i konnych. W zimie ścieżki te mogą funkcjonować jako trasy narciarstwa biegowego. Przy realizacji potrzeb z zakresu systemu pieszo-rowerowego powinno stosować się następujące zasady: w obszarach przeznaczonych pod zabudowę ścieżki rowerowe (piesze i konne) należy realizować w liniach rozgraniczających dróg oraz w obrębie terenów przeznaczonych do zainwestowania, zgodnie z warunkami określonymi dla tych terenów, w obszarach otwartych (rolnych i leśnych) ścieżki te powinny być wyznaczone w oparciu o istniejący układ dróg, przy zachowaniu bezkonfliktowego użytkowania dróg przez wszystkich ich użytkowników. nowe i modernizowane elementy układu komunikacyjnego służące pieszym oraz dojścia do obiektów usługowych należy dostosować do potrzeb osób niepełnosprawnych, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 60 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica trasy turystyczne i sportowe związane z zagospodarowaniem wykraczającym poza szerokość istniejącego pasa szlaku turystycznego wymagają odpowiednich pozwoleń na etapie planu miejscowego, zgodnie z przepisami odrębnymi. Proponuje się utworzenie następujących dróg rowerowych: Łękawica – Kocierz wzdłuż rzeki, Kocierz Rychwałdzki – Zakocierz, Łysina - Kocierz Rychwałdzki, Łękawica – Okrajnik – Łysina. Proponuje się utworzenie następujących dróg konnych: z wykorzystaniem dróg leśnych Łysina – Leskowiec – Kocierz Rychwałdzki, Łękawica – Szeroka – Zajazd Kocierz, Łękawica – Czoch – Hokejka. Proponuje się utworzenie następujących dróg pieszych (przyrodniczo-dydaktycznych): „Ścieżka leśna dydaktyczna w Beskidzie Małym”, „Dolina Kocierzanki”, „Ścieżków Groń, Potrójna, Zakocierz”. W zakresie realizacji układu tras narciarskich proponuje się dostosowanie istniejących i projektowanych tras pieszych, konnych i rowerowych do warunków umożliwiających uprawianie na nich narciarstwa biegowego. 4.3. System komunikacji lotniczej Program komunikacji lotniczej w gminie Łękawica, na etapie sporządzania studium sprowadza się do wskazania miejsca dla planowanego lotniska (lądowiska) – symbol na rysunku studium UL. Lokalizację lotniska (lądowiska) proponuje się w południowozachodniej części gminy, w pobliżu większego kompleksu zabudowy produkcyjno – przemysłowej przy granicy z miastem Żywiec. Szczegółowe wytyczne powinny się znaleźć w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego obejmującym ten teren. 5. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej Na całym obszarze gminy dopuszcza się realizację sieci i urządzeń infrastruktury technicznej a w szczególności: zaopatrzenia w wodę (w tym m. in. ujęć wód, stacji uzdatniania wody, zbiorników, hydroforni itp.), odprowadzania i oczyszczania ścieków, zaopatrzenia w energię elektryczną (m.in. stacji transformatorowych), zaopatrzenia w gaz, zaopatrzenia w ciepło oraz inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej. 5.1. Zaopatrzenie w wodę urządzenia zaopatrzenia w wodę ( ujęcie wody, stacja uzdatniania wody, ujęcia lokalne istniejące i projektowane, projektowany zbiornik wodny realizowany w ramach programu małej retencji) oznaczone są orientacyjnie na rysunku studium symbolem W, zaopatrzenie w wodę dla gminy realizowane jest w większości z wodociągu gminnego, zasilanego w wodę przez ujęcie wody zlokalizowane w Kocierzu Moszczanickim w ten sposób zaopatrywane w wodę są wsie: Łękawica, Kocierz Moszczanicki i częściowo Okrajnik. przewiduje się realizację zbiorczego systemu zaopatrzenia w wodę terenów przeznaczonych pod zwartą zabudowę wzdłuż dolin poszczególnych wsi – w okresie perspektywicznym, dla zabudowy rozproszonej oraz położonej w górnym biegu potoków utrzymuje się ujęcia lokalne w postaci studni przyzagrodowych. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 61 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica dopuszcza się możliwość modyfikacji określonego w studium systemu zaopatrzenia w wodę, w przypadkach uzasadnionych względami technicznymi, ekonomicznymi lub w wyniku rozpoznania alternatywnych źródeł zaopatrzenia w wodę. 5.2. Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków urządzenia odprowadzania i oczyszczania ścieków ( oczyszczalnia, pompownie istniejące i projektowane) oznaczone są orientacyjnie na rysunku studium symbolem K, realizacja zbiorczego systemu kanalizacji sanitarnej obsługującego większość terenów przeznaczonych pod zainwestowanie, z wykorzystaniem oczyszczalni ścieków w sołectwie Łękawica, w terenach zabudowy rozproszonej, o konfiguracji utrudniającej wprowadzenie systemów komunalnych dopuszcza się indywidualne lub grupowe urządzenia do gromadzenia i oczyszczania ścieków; dopuszczenie to nie dotyczy odprowadzenia ścieków z terenów produkcyjnych i usługowych, w terenach pozostających poza zasięgiem zbiorczych systemów kanalizacji sanitarnej ścieki należy gromadzić w szczelnych zbiornikach wybieralnych i wywozić do punktów zlewnych przy oczyszczalni ścieków, w obszarach skoncentrowanej zabudowy należy wprowadzić kanalizację deszczową. 5.3. Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów utrzymuje się system gromadzenia odpadów komunalnych z wywożeniem ich w sposób zorganizowany na składowisko położone poza obszarem gminy, należy stosować selektywną zbiórkę odpadów oraz wydzielanie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych, zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami odrębnymi, zakaz składowania odpadów na terenie całej gminy, nakaz gromadzenia odpadów w pojemnikach na terenie nieruchomości, nakaz posiadania uregulowanego stanu formalno – prawnego w zakresie gospodarki odpadami przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą wytwarzającą odpady, nakaz wyposażenia terenów intensywnego ruchu pieszego (dróg, targowisk, parkingów itp.) w kosze uliczne. 5.4. Zaopatrzenie w energię elektryczną utrzymuje się istniejący system zaopatrzenia gminy w energię elektryczną, dopuszcza się wprowadzanie innych źródeł zaopatrzenia w energię elektryczną, jak siłownie (elektrownie) wiatrowe, oznaczone na rysunku studium symbolem graficznym. Lokalizacja siłowni wymaga sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzględniającego: o minimalne odległości zabudowy związanej ze stałym pobytem ludzi, o odległości pomiędzy poszczególnymi siłowniami, o zapewnienie dojazdu i obsługi w stacje transformatorowe, o możliwości przyłączenia do przesyłowych linii energetycznych, o ocenę oddziaływania siłowni wiatrowych na środowisko ze szczególnym uwzględnieniem wpływu na ptaki i nietoperze. dopuszcza się sukcesywną rozbudowę i modernizację sieci średniego i niskiego napięcia, wymianę istniejących stacji transformatorowych na urządzenia o większej mocy oraz budowę nowych obiektów i urządzeń (linii elektroenergetycznych i stacji transformatorowych), stosownie do występujących potrzeb: możliwość lokalizacji nowych stacji transformatorowych wnętrzowych wbudowanych lub wolnostojących oraz nasłupowych, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 62 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica budowa linii SN i NN jako kablowych lub napowietrznych. lokalizacja obiektów i urządzeń elektroenergetycznych w liniach rozgraniczających dróg, w terenach przeznaczonych pod zainwestowanie oraz w terenach rolnych i leśnych, po uzyskaniu odpowiednich uzgodnień. ogranicza się lokalizację zabudowy w strefie oddziaływania linii energetycznych (oznaczonych na rysunku studium orientacyjnie symbolem graficznym) zgodnie z obowiązującymi przepisami. 5.5. Zaopatrzenie w gaz dopuszcza się wprowadzenie na terenie gminy systemu zaopatrzenia w gaz (aktualnie brak informacji szczegółowych na ten temat), dopuszcza się lokalizację obiektów i urządzeń sieci gazowej w liniach rozgraniczających dróg, w terenach przeznaczonych pod zainwestowanie oraz w terenach rolnych i leśnych, po uzyskaniu odpowiednich uzgodnień. 5.6. Zaopatrzenie w energię cieplną zachowanie obecnego stanu ogrzewania w oparciu o lokalne kotłownie obsługujące pojedyncze obiekty budowlane lub ich zespoły oraz indywidualne urządzenia grzewcze, obowiązek stosowania rozwiązań zapewniających niską emisję zanieczyszczeń, przy zastosowaniu odpowiednich paliw (np. gaz, olej opałowy, węgiel wysokokaloryczny o niskiej zawartości siarki i popiołu, energia elektryczna, słoneczna itp.), (szczególnie dla obiektów usługowych i produkcyjnych. zakaz - dla podmiotów prowadzących działalność - emitowania do powietrza substancji przekraczających dopuszczalne stężenia określone w obowiązujących przepisach, możliwość wykorzystania wód termalnych do celów grzewczych. 5.7. Telekomunikacja utrzymuje się istniejący system urządzeń telekomunikacyjnych łączności przewodowej (oznaczonych orientacyjnie na rysunku studium symbolem TŁ), realizacja inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej zgodnie z obowiązującymi przepisami. 6. Obszary i zasady ochrony przyrody i środowiska naturalnego Rozwój zagospodarowania przestrzennego gminy w różnych aspektach należy podporządkować ochronie i zachowaniu wartości środowiska przyrodniczego. Obszary i obiekty o wysokich wartościach dla środowiska przyrodniczego są poddane różnym formom ochrony prawnej lub postulowane do objęcia tą ochroną. Działania ochronne w stosunku do tych obszarów są priorytetowe w stosunku do wszelkich innych działań. Na rysunku studium zaznaczone zostały orientacyjnie granice obszarów podlegających ochronie, na etapie sporządzania planu miejscowego, opracowywanego w dokładniejszej skali zgodnie z ustawą o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym, może nastąpić uszczegółowienie ich przebiegu. 6.1. Obszar sieci NATURA 2000 Zakazy i nakazy w zakresie NATURA 2000 mają istotne znaczenie dla Gminy Łękawica, gdyż na jej terenie leży Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOOS) „Beskid Mały”, na którym znajduje się 14 chronionych siedlisk. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 63 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Sieć NATURA 2000 ma na celu harmonijną koegzystencję człowieka i przyrody, dążąc do kompromisu pomiędzy doraźnymi korzyściami ekonomicznymi, a ochroną środowiska przyrodniczego. Dlatego też, na obszarze NATURA 2000 ograniczenia dotyczą w niewielkim stopniu dotychczasowych sposobów gospodarowania, w większym natomiast intensyfikacji tego gospodarowania i nowych inwestycji. Jeśli bowiem obszar zachował duże walory przyrodnicze w warunkach użytkowania to znaczy, że nie stanowi ono poważniejszego zagrożenia dla tych walorów. Inaczej jest z jego intensyfikacją i nowymi inwestycjami – działaniem ochronnym w tym zakresie w stosunku do obszaru Natura 2000, jest wymóg poddawania procedurze oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) każdego projektu przedsięwzięcia mogącego stanowić zagrożenie dla istnienia siedlisk i gatunków będących przyczyną wyznaczenia ostoi. Dopuszczone do realizacji będą tylko takie przedsięwzięcia, które nie pogorszą stanu siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków na wyznaczonym dla nich obszarze Natura 2000. Przeprowadzanie OOŚ dotyczy nie tylko inwestycji planowanych w obrębie samego obszaru, ale także planowanych w jego sąsiedztwie, o ile mogłyby mieć potencjalnie negatywny wpływ na walory przyrodnicze przedmiotowego obszaru. W uzasadnionych przypadkach, kiedy wymagać tego będzie interes społeczny lub bezpieczeństwo publiczne, możliwe są odstępstwa od ogólnych zakazów. Celem ochrony w obszarze NATURA 2000 jest utrzymanie typów siedlisk przyrodniczych w tzw. właściwym stanie ochrony, dla którego zachowania został on wyznaczony. Zgodnie z art. 1e Dyrektywy Siedliskowej "właściwy stan ochrony" oznacza, że: naturalny zasięg siedliska jest stały lub powiększa się; zachowuje ono specyficzną strukturę i funkcje, konieczne dla jego trwania w dłuższej perspektywie czasowej i są podstawy do przypuszczenia, że zachowa je w dającej się przewidzieć przyszłości; stan ochrony typowych dla niego gatunków również jest właściwy. Na obszarze SOO, nie będących parkami narodowymi i rezerwatami, dopuszczalne jest użytkowanie gospodarcze, chociaż z uwagi na typy siedlisk, będących podstawą wyznaczenia obszaru, obowiązują pewne ograniczenia. Mogą one mieć postać zakazów wykonywania pewnych działań na całym obszarze lub w jego części, albo zaleceń dotyczących pożądanych sposobów i czasu wykonywania zabiegów gospodarczych. Obowiązuje zasada, że użytkowanie nie może spowodować zaniku określonego typu siedliska, zmniejszenia jego powierzchni czy zaburzenia jego struktury i funkcji. W wielu przypadkach może się okazać, że kontynuacja dotychczasowego sposobu użytkowania terenu jest niezbędnym warunkiem utrzymania danego typu siedliska (np. siedliska łąkowe, utrzymywane w wyniku działalności człowieka). 6.2. Park Krajobrazowy Beskidu Małego wraz z otuliną Zgodnie z Rozporządzeniem Nr 9/98 Wojewody Bielskiego z dnia 16 czerwca 1998r.(Dz. Urz. Województwa Bielskiego Nr 9, poz. 110) w granicach Parku i na terenie jego otuliny oznaczonych na rysunku studium obowiązuje stosowanie następujących zasad i kierunków działania: 1. ochrona dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, 2. ochrona środowiska i krajobrazu przed: zakłóceniami stosunków wodnych, degradacją gleb i szaty roślinnej, zanieczyszczeniami powietrza, zakłóceniami harmonii w krajobrazie; 3. czynna ochrona środowiska poprzez: likwidację lub ograniczenie na terenie Parku działalności gospodarczej szkodliwej dla środowiska, prawidłową politykę przestrzenną, utrzymanie, odnawianie i wzbogacanie zasobów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 64 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica prowadzenie gospodarki rolnej, leśnej i łowieckiej w sposób umożliwiający zachowanie, popularyzację i upowszechnienie wartości przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych w warunkach racjonalnego gospodarowania. Na terenie Parku, do czasu sporządzenia planu ochrony Parku, obowiązują następujące ograniczenia: 1. lokalizowania inwestycji szkodliwych dla środowiska oraz inwestycji mogących pogorszyć stan środowiska lub trwale naruszyć walory krajobrazowe, 2. lokalizacji budownictwa letniskowego poza miejscami wyznaczonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, 3. utrzymywania otwartych rowów i zbiorników ściekowych, 4. dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody i zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych, 5. likwidowania małych zbiorników wodnych, starorzeczy, 6. wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych, 7. lokalizacji ośrodków chowu, hodowli - posługujących się metodą bezściółkową, 8. organizowania rajdów motorowych i samochodowych, 9. umieszczania tablic reklamowych poza obszarami zabudowanymi, 10. likwidowania zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, 11. wypalania roślinności i pozostałości roślinnych, wydobywania skał, minerałów oraz niszczenia gleby, 12. wysypywania, zakopywania i wylewania odpadów lub innych nieczystości, 13. zanieczyszczania wód, gleby oraz powietrza, ponad wielkości określone na podstawie odrębnych przepisów, 14. wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem obiektów związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym. 6.3. Rezerwat przyrody „Szeroka” Na terenie rezerwatu „Szeroka” zgodnie z ustawą o ochronie przyrody zabrania się między innymi: 1. budowy lub rozbudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, 2. zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeśli zmiany te nie służą ochronie przyrody, 3. pozyskiwania skał, 4. niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów, 5. prowadzenia działalności wytwórczej, rolniczej i handlowej z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony, 6. stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów, 7. ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej, z wyjątkiem tras wyznaczonych przez organ ustanawiający rezerwat, 8. umieszczania tablic i ogłoszeń nie związanych z ochroną przyrody i edukacją ekologiczną, 9. wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, 10. biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez organ ustanawiający rezerwat, 11. organizacji imprez rekreacyjno – sportowych bez zgody organu ustanawiającego rezerwat. 6.4.Pomniki przyrody i stanowiska dokumentacyjne Zgodnie z wykazem Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody ochroną prawną w formie pomników przyrody ożywionej objęto drzewa ( oznaczone na rysunku studium symbolem graficznym): lipa drobnolistna – obwód pnia 287 cm, wysokość 23 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki na terenie placu szkolnego. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 65 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. RL-op-8311/215/68. Nr ewid. w rejestrze 233. jesion wyniosły – obwód pnia 234 cm, wysokość 29 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki po prawej stronie drogi do Kocierza, w odległości 300 m od Kamieniołomu w Kocierzu. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. RL-op-8311/216/68. Nr ewid. w rejestrze 234. dąb szypułkowy – obwód pnia 300 cm, wysokość 23 m. Rośnie we wsi Kocierz Moszczanicki wśród pól uprawnych właściciela, na skraju zagajnika. Pomnik przyrody ustanowiony decyzją Prezydium WRN w Krakowie dnia 31.07.1968r. Rl-op8311/217/68. Nr ewid. w rejestrze 235. Obszar „Zamczysko” objęto ochroną prawną poprzez ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego – obszar ten to cenny przyrodniczo unikalny zespół skałek piaskowcowych oraz jaskiń pseudokrasowych wraz z roślinnością naskalną, znajdujący się na wschodnim grzbiecie Ścieszków Gronia – oznaczony został na rysunku studium symbolem graficznym. W miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy zamieścić zapisy uniemożliwiające: wykonywanie prac zniekształcających rzeźbę terenu, niszczenie roślinności naskalnej, pozyskiwanie skał. 6.5. Ochrona wód podziemnych oraz występowanie udokumentowanych złóż kopalin Obszar gminy położony jest w obrębie Głównych Zbiorników Wód Podziemnych: 1) dla ochrony obszaru zasobowego wód podziemnych zbiornika GZWP nr 447 „Zbiornik warstw fliszowych Godula (Beskid Mały)” ustalono Obszar Wysokiej Ochrony (OWO) znajdujący się m.in. na obszarze gminy Łękawica. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na obszarze OWO powinny uniemożliwiać m. in. : budowę obiektów przemysłowych stwarzających zagrożenie dla środowiska, budowę składowisk i wylewisk odpadów komunalnych i przemysłowych, budowę oczyszczalni ścieków, lokalizację ferm hodowlanych stosujących technologie szczególnie uciążliwe dla środowiska, prowadzenie innej działalności gospodarczej, mogącej spowodować trwałe zanieczyszczenie gruntów, wód powierzchniowych i podziemnych. 2) dla ochrony obszaru zasobowego wód podziemnych zbiornika GZWP nr 446 „Dolina rzeki Soły” ustalono Obszar Najwyższej Ochrony (ONO) obejmującego część gminy Łękawica. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego na obszarze OWO powinny (prócz zakazów i ograniczeń obowiązujących w strefie OWO) uniemożliwiać m. in. : oddziaływanie na wody podziemne i powierzchniowe istniejących ognisk zanieczyszczenia, użytkowanie gruntów, szczególnie stosowanie nawożenia mineralnego i chemicznych środków ochrony roślin, a także ograniczyć regulację stosunków wodnych, Wykorzystanie wód geotermalnych DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 66 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Studium wskazuje tereny , na których występują wody goetermalne – tereny te oznaczone zostały na planszy Kierunki zagospodarowania przestrzennego symbolem graficznym. W terenach tych możliwe będzie przeprowadzenie prac w celu stwierdzenia właściwości oraz warunków wydobycia wód geotermalnych. Na terenach tych studium dopuszcza realizację basenów i kąpielisk geotermalnych oraz obiektów i urządzeń związanych z wypoczynkiem i turystyką, np. hoteli, zaplecza gastronomicznego, infrastruktury technicznej. Konkretyzacja zamierzeń będzie wymagała odpowiednich zapisów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Występowanie udokumentowanych złóż kopalin Na planszy Kierunki zagospodarowania przestrzennego symbolem graficznym oznaczona została granica udokumentowanego, nieeksploatowanego złoża kruszywa naturalnego Łękawica” w kategorii C2. Zasady zagospodarowania tych terenów zgodnie z obowiązującymi przepisami odrębnymi. 6.6. Ochrona ujęć wodnych Ujęcie wody pitnej na terenie gminy chronione jest decyzją administracyjną określającą strefy sanitarne ujęcia oraz nakazy, zakazy i ograniczenia obowiązujące na terenach stref. Granice stref ochronnych oznaczone zostały na rysunku studium symbolami graficznymi. W bezpośredniej strefie ochrony ujęcia wody zabrania się - zgodnie z wydaną decyzją - użytkowania gruntów dla celów nie związanych z eksploatacją ujęcia oraz nakazuje się (między innymi) odprowadzanie wód opadowych w taki sposób, by nie przedostawały się do urządzeń służących do poboru wody, a także zagospodarowanie terenu zielenią. Na obszarze wewnętrznej i zewnętrznej strefy ochrony pośredniej ujęcia decyzja wprowadza zakazy: wprowadzania nieoczyszczonych ścieków do gruntu i wód powierzchniowych, rolniczego wykorzystywania ścieków, grzebania zwierząt, urządzania campingów i obozowisk bez uzgodnienia warunków z właściwym urzędem gminy, budowy i urządzania okresowych składowisk i wysypisk odpadów oraz wylewisk ścieków, lokalizacji magazynów produktów ropopochodnych i innych substancji chemicznych, lokalizacji ferm hodowlanych, budowy obiektów, które mogłyby zanieczyścić wody powierzchniowe i podziemne, mycia pojazdów mechanicznych, stosowania nawozów mineralnych oraz środków ochrony roślin niezgodnie z ustawą o ochronie roślin uprawnych, odprowadzania nieoczyszczonych ścieków bezpośrednio do potoków i rzek, eksploatacji kamienia budowlanego. Decyzja nakazuje : realizację kanalizacji zakończonej urządzeniami oczyszczającymi, zgodnie z obowiązującymi przepisami, w budynkach nieskanalizowanych ścieki bytowo – gospodarcze należy gromadzić w szczelnych zbiornikach i wywozić do oczyszczalni ścieków, odpady stałe i ciekłe zagospodarowywać zgodnie z aktualnymi przepisami. 6.7. Ochrona wód powierzchniowych podniesienie retencyjności obszaru: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 67 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica zgodnie z programem małej retencji dla woj. Śląskiego przyjętym uchwałą nr II/43/1/2006 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 16 stycznia 2006r. w gminie Łękawica w sołectwie Kocierz Moszczanicki zaproponowano budowę obiektu małej retencji (oznaczony symbolem W) – polderu lub suchego zbiornika, w związku z czym należy uwzględnić go w planie miejscowym. W celu ostatecznego potwierdzenia zasadności budowy ujętych w Programie małej retencji zbiorników wodnych, suchych zbiorników i polderów przeciwpowodziowych oraz stawów ziemnych, wymagane będzie osobne postępowanie dla każdego z obiektów. osiągnięcie optymalnej retencyjności obszaru gminy poprzez ochronę terenów podmokłych, źródliskowych, naturalnych źródeł, cieków, zbiorników wodnych, torfowisk, poprawa jakości zasobów wodnych: ograniczenie spływów zanieczyszczeń obszarowych, likwidacja potencjalnych źródeł zanieczyszczeń, budowa sprawnie działającego systemu kanalizacji z obowiązkiem podłączenia wszystkich budynków objętych systemem, wzmożona kontrola jakości wód odprowadzanych do odbiorników (do gruntu lub wód powierzchniowych) z przydomowych oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenach nie objętych systemem kanalizacji sanitarnej, wzmożona kontrola szczelności szamb przydomowych oraz realizacji umów dotyczących odbioru i wywozu ścieków. ochrona koryt potoków wraz z zielenią porastającą brzegi: zakaz zabudowy, grodzenia i innej działalności mogącej spowodować degradację szaty roślinnej porastającej skarpy koryt potoków. Regulacje techniczne cieków winny być ograniczone do niezbędnego minimum, pod warunkiem zachowania naturalnego charakteru koryt oraz więzi hydrologicznej koryt z otoczeniem, a także utrzymania obudowy biologicznej potoków. Przy ewentualnym przekraczaniu cieków wodnych drogowymi obiektami inżynierskimi należy przewidzieć realizację przepustów o poziomym dnie umożliwiających przemieszczanie się drobnej fauny. Z uwagi na konieczność zachowania ciągłości korytarzy ekologicznych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy objąć ochroną koryta potoków wraz z zielenią wzdłuż brzegów. Na terenach zalesionych cieków wyeliminować należy nową zabudowę. 6.8. Ochrona lasów Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wszystkie lasy będące we władaniu Skarbu Państwa położone na terenie gminy są lasami ochronnymi (glebochronne i wodochronne). Lasy prywatne położone na terenie gminy nie mają statusu ochronnych, jednak ich walory przyrodnicze, widokowe i położenie w projektowanych systemach obszarów chronionych kwalifikują je do objęcia ochroną analogicznie do lasów państwowych (zgodnie z rysunkiem studium). Z uwagi na ochronę wartościowych gatunków flory występujących wzdłuż obrzeża lasu w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego należy wykluczyć te miejsca dla zainwestowania. Gospodarkę leśną należy tu prowadzić w sposób zapewniający ciągłe spełnianie przez nie celów, do których zostały przeznaczone, w szczególności poprzez: 1) zachowanie trwałości lasów w drodze: dbałości o stan zdrowotny i sanitarny lasów, preferowania naturalnego odnowienia lasów, ograniczania regulacji stosunków wodnych. 2) zagospodarowanie i ochronę lasów w drodze: DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 68 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica kształtowania struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami siedliskowymi, w kierunku powiększania różnorodności biologicznej i zwiększania odporności lasu na czynniki destrukcyjne, stosowania indywidualnych sposobów zagospodarowania i ochrony poszczególnych drzewostanów, ustalania etatu cięć według potrzeb hodowlanych lasu, ograniczania stosowania zrębów zupełnych do najsłabszych siedlisk leśnych oraz prowadzenia ścinki drzew, zrywki i wywozu drewna w sposób zapewniający w maksymalnym stopniu ochronę gleby i roślinności leśnej, 3) powiększanie zasobów leśnych poprzez zalesianie gruntów rolnych o niskiej przydatności, z zachowaniem polan śródleśnych i terenów przyleśnych o wysokich walorach przyrodniczych: możliwość zalesienia należy uzależnić od wyników analizy walorów przyrodniczych występujących na wnioskowanym terenie. szczegółowy sposób prowadzenia gospodarki leśnej ustala się w akcie o uznaniu lasu za ochronny. 6.9. Obszary proponowane do objęcia ochroną prawną. Obszar „Dolina Potoku Kocierzanka” - cenny przyrodniczo obszar położony w środkowej i górnej części doliny potoku Kocierzanka, na obszarze wsi Kocierz Moszczanicki i Rychwałdzki. Obszar ten charakteryzuje się malowniczym krajobrazem oraz licznymi, dobrze wykształconymi zbiorowiskami łąkowymi i pastwiskowymi, a także dużymi torfowiskami. Na obszarze tym nie wyznacza się terenów przeznaczonych pod zabudowę. 7. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego Wytyczne do planów miejscowych w postaci określonych działań w strefach ochrony konserwatorskiej opracowano na podstawie studiów krajobrazowych opracowanych dla Gminy Łękawica. W wyniku tych badań przedstawiono następujące strefy ochrony konserwatorskiej: A - strefa ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków, AE - strefa ochrony widokowej, AK - strefa o najwyższych wartościach kulturowych, BK - strefa o wysokich wartościach kulturowych, EK - strefa o średnich wartościach kulturowych, OW - strefa badań i obserwacji archeologicznych. W ramach tych stref znajdują się zabytki wpisane do rejestru zabytków, ewidencji zabytków oraz zabytki archeologiczne. 7.1. Strefa ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków (A) i strefa ochrony widokowej (AE) Ustalenia obowiązujące w strefie ochrony obiektów wpisanych do rejestru zabytków: priorytet spełniania wymogów konserwatorskich, zachowanie i pielęgnacja starodrzewu, konserwacja reliktów historycznych stanowiących elementy konstrukcyjne bramy zachowanej po spalonym kościele i fragmentu parkanu z płytami nagrobnymi, rewaloryzacja współczesnych dóbr kultury (budynek Kościoła, figura Matki Boskiej w Grocie). DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 69 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Ustalenie obowiązujące w strefie ochrony widokowej: całkowity zakaz wznoszenia obiektów kubaturowych. 7.2. Strefa o najwyższych wartościach kulturowych (AK) Ustaleniea obowiązujące w strefie o najwyższych wartościach kulturowych: utrzymanie zasadniczych elementów rozplanowania wsi w ich historycznym kształcie, zabytki architektury i budownictwa (spisane w rozdziale 8.3 Uwarunkowań) należy zachować w tradycyjnym kształcie budowlanym, wyznaczenie nowych terenów budowlanych powinno się odbywać na zasadzie kontynuacji historycznego układu przestrzennego, kształt nowo projektowanej zabudowy w stylu i formie powinien nawiązywać do regionalnej tradycji budowlanej, ochrona i pielęgnacja starodrzewu w alejach przydrożnych oraz w otoczeniu kapliczek, krzyży przydrożnych i zabudowy zabytkowej, 7.3. Strefa o wysokich wartościach kulturowych (BK) Ustalenia obowiązujące w strefie o wysokich wartościach kulturowych: rewaloryzacja obszarów poprzez dostosowanie nowej zabudowy do historycznej kompozycji ruralistycznej w zakresie skali i bryły zabudowy, przy założeniu harmonijnego współistnienia elementów kompozycji historycznej i współczesnej, zachowanie zasadniczych elementów historycznego rozplanowania jak: układ drożny, cieki wodne, przebieg rozłogu pól, zieleń naturalna, ochrona starodrzewu w otoczeniu kapliczek i krzyży przydrożnych, alei i dróg rewaloryzacja zabytków figurujących w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków (warunki działań rewaloryzacyjnych ustala Wojewódzki Konserwator Zabytków), strefą ochrony konserwatorskiej BK wnioskuje się objąć dawny Gościniec Kocierski jako jeden z najstarszych traktów w Polsce. 7.4. Strefa o średnich wartościach kulturowych (EK) Ustalenie obowiązujące w strefie o średnich wartościach kulturowych: warunki dopuszczenia nowych inwestycji określa Wojewódzki Konserwator Zabytków poprzez wyznaczenie nieprzekraczalnych granic i gabarytów w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, wyznaczanie nowych terenów budowlanych powinno się odbywać na zasadzie uzupełniania, porządkowania oraz kontynuacji historycznego układu przestrzennego, rewaloryzacja zabytków figurujących w gminnej i wojewódzkiej ewidencji zabytków. 7.5. Strefa badań i obserwacji archeologicznych (OW) Ustalenia obowiązujące w strefie archeologicznej ochrony konserwatorskiej: dla każdego nieruchomego zabytku archeologicznego wyznaczono strefę ochrony konserwatorskiej OW obejmującą teren o promieniu 40 m od centrum stanowiska – lokalizacja zabytków archeologicznych wraz ze strefami zaznaczona została na mapie studium – Kierunki zagospodarowania przestrzennego, warunki nadzoru archeologicznego (wraz z badaniami archeologicznymi), wszelkich inwestycji budowlanych, a także prac ziemnych, w tym melioracyjnych, gazyfikacyjnych, wodno-kanalizacyjnych, energetycznych oraz teletechnicznych ustali Wojewódzki Konserwator Zabytków, zgodnie z obowiązującymi przepisami, inwestycje budowlane mogą być dopuszczone do realizacji po przeprowadzeniu badań archeologicznych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 70 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 7.6. Ustalenia dodatkowe Ochronie podlegają także obiekty o wartościach zabytkowych zlokalizowane poza strefami ochronnymi, zwłaszcza kapliczki, figury i krzyże przydrożne, nie wymienione w żadnym spisie, zaleca się podjęcie działań, zmierzających do objęcia obiektów formami ochrony zabytków, stosownie do przepisów szczególnych o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, a w szczególności do wpisania najcenniejszych obiektów do rejestru zabytków, chroni się historyczne przebiegi cieków i dróg, a jeśli to możliwe zachowanie historycznych podziałów gruntów, postuluje się przywrócenie historycznej nazwy Góry Łysina, zamiast nazwy Ścieszków Groń, wprowadzonej błędnie przez kartografów austriackich i upowszechnionej w terminologii polskiej, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy uściślić granice poszczególnych stref i uszczegółowić uwarunkowania. Uściśleniu podlegają wszystkie granice stref. Na krajobraz kulturowy, który w mniejszym lub większym stopniu zachował ślady swej historycznej ewolucji składa się historia osadnictwa nałożona na krajobraz naturalny i dalsze przekształcenia tego kompleksu. Wartość kulturowa krajobrazu określa stosunek form nowych do ukształtowanych historycznie form dawnych (zabytkowych). Formy zabudowy, dla zachowania zgodności z pierwotnymi formami krajobrazu naturalnego i kulturowego powinny nawiązywać do wcześniej wykształconego tła. W innym wypadku powodują one na ogół niekorzystne zjawisko dysharmonii i kontrastowości w krajobrazie. Opisana sytuacja wymaga stosowania projektów indywidualnych, wkomponowanych wnikliwie w konkretne wnętrze krajobrazowe. Stosowanie projektów typowych sprawdzających się w jednym terenie może spowodować niekorzystne zmiany w krajobrazie. Dotyczy to zarówno tła utworzonego przez krajobraz naturalny, jak i istniejącego tła kulturowo – architektonicznego. Krajobraz kulturowy, z jakim mamy do czynienia w gminie Łękawica posiada zarówno cechy pozytywne krajobrazu harmonijnego, gdzie sposób użytkowania jest dostosowany do charakteru środowiska przyrodniczego i kulturowego i zgodny z prawami nimi rządzącymi, jak też cechy negatywne, powodujące degeneracje krajobrazu, gdzie naruszona została przez człowieka naturalna równowaga tła krajobrazowego, wywołując trwałe, niekorzystne zmiany oszpecające krajobraz. Układy osadniczo-przestrzenne i zabudowa wsi opisana w części uwarunkowań niniejszego studium winna być zatem poddana szczególnej ochronie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. W miejscowych planach należy umieścić wytyczne, które nie dysharmonizują historycznej zabudowy poszczególnych wsi. 8. Inwestycje celu publicznego 8.1. Inwestycje o znaczeniu ponadlokalnym utrzymanie istniejących obszarów i obiektów objętych prawnymi formami ochrony przyrody, (rezerwat przyrody, park krajobrazowy) oraz ochrona lasów, ochrona zasobów wód w ustanowionych strefach ochronnych ujęć wód podziemnych i powierzchniowych, budowa elektrowni wiatrowych, budowa lotniska(lądowiska), realizacja inwestycji celu publicznego z zakresu łączności publicznej. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 71 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 8.2. Inwestycje o znaczeniu lokalnym Przewiduje się następujące obszary lokalizacji inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym: obszary terenów wyznaczonych dla zabudowy mieszkaniowej i usługowej wymagające realizacji dróg dojazdowych i ciągów pieszojezdnych, obszary planowanego cmentarza w ramach obszaru wskazanego w studium dla jego realizacji, wdrożenie programu kanalizacji dla terenu całej gminy, opracowanie projektów budowlanych dla dróg publicznych oraz wydzielanie gruntów, budowa, modernizacja i utrzymanie dróg oraz tras spacerowych i rowerowych oraz obiektów i urządzeń transportu lokalnego, opracowanie i wdrożenie programu gospodarki odpadowej, likwidacja nielegalnych składowisk odpadów, budowa, zagospodarowanie oraz utrzymanie i modernizacja gminnych obiektów celu publicznego: oświaty, opieki zdrowotnej, sportu i rekreacji, kultury i administracji, ochrona nieruchomości stanowiących dobra kultury, realizacja kąpielisk i basenów z niezbędną infrastrukturą w oparciu o wykorzystanie złóż wód goetermalnych. ochrona zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt lub siedlisk przyrody. Szczegółowe zadania z zakresu inwestycji o znaczeniu lokalnym realizowane powinny być według zadań zapisanych w Strategii Rozwoju Gminy Łękawica. 9. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania się mas ziemnych 9.1. Obszar bezpośredniego zagrożenia powodzią Wyznaczono go zgodnie ze „Studium określającym granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią na terenach nieobwałowanych w zlewni Soły” opracowanym przez RZGW w Krakowie, w dolinie potoku Kocierzanki oraz Łękawki. Granica obszaru bezpośredniego zagrożenia powodzią została wyznaczona dla wód o prawdopodobieństwie przewyższenia Q1%. Dopuszcza się na etapie sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uszczegółowienie przebiegu granic obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią z uwagi na możliwość dokładniejszego odwzorowania na mapach planu miejscowego informacji zawartych w Studium Dyrektora RZGW. Na w/w obszarach obowiązują zasady określone w ustawie „Prawo wodne”. Utrzymuje się istniejącą zabudowę kubaturową bez możliwości rozbudowy. Zgodnie z art. 17 ustawy z dnia 5 stycznia 2011r. o zmianie ustawy – Prawo wodne oraz niektórych innych ustaw - obszary bezpośredniego zagrożenia powodzią określone przez właściwego Dyrektora RZGW uznaje się za obszary szczególnego zagrożenia powodzią. 9.2. Obszary narażone na osuwiska Na terenie gminy Łękawica występują następujące typy obszarów narażonych na osuwanie się mas ziemnych ( na rysunku studium oznaczone symbolami graficznymi) : koluwia starych osuwisk i nieczynnych jęzorów osuwiskowych – stabilne koluwia osuwisk odmładzanych bądź czynnych współcześnie – aktywne obszary objęte spełzywaniem z możliwością wystąpienia ruchów osuwiskowych (predysponowane do powstawania osuwisk) Osuwiska stabilne lub nieczynne nie powodują bezpośredniego zagrożenia dla terenów istniejącej i planowanej zabudowy, jednak przy sporządzaniu projektu budowlanego i określaniu sposobu posadowienia budynku należy zwrócić uwagę na możliwość aktywizacji procesów osuwiskowych. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 72 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Na terenach o predyspozycjach do powstawania różnego typu osuwisk prowadzenie robót ziemnych zwłaszcza u podstawy stoku stanowi potencjalne zagrożenie uruchomienia procesów osuwiskowych. 9.2.1. Zasady zagospodarowania na terenach osuwisk aktywnych: - zakazuje się lokalizacji jakiejkolwiek zabudowy. na terenach potencjalnie narażonych na ruchy mas ziemnych ( osuwiska stabilne i tereny predysponowane do powstawania osuwisk): - zakazuje się prowadzenia robót ziemnych zwłaszcza u podstawy stoku, co stanowi potencjalne zagrożenie uruchomienia procesów osuwiskowych, a co za tym idzie bezpośrednie zagrożenie życia i mienia, - dopuszcza się lokalizowanie obiektów budowlanych na określonych warunkach (rozpoznanie geologiczne posadowienia obiektu), Ponadto na terenach osuwisk, dla których sporządzono „Karty rejestracyjne osuwiska” należy wprowadzić warunki zagospodarowania zgodnie z „Kartą rejestracyjną osuwiska”. 9.2.2. Uwarunkowania zagospodarowania w wypadku lokalizowania zabudowy na terenach potencjalnie narażonych na ruchy mas ziemnych (osuwisk stabilnych i terenów predysponowanych do powstawania osuwisk), na etapie projektu budowlanego, należy uwzględnić możliwość występowania niekorzystnych zjawisk geologicznych i zgodnie z obowiązującymi przepisami zdecydować o wykonaniu odpowiedniej dokumentacji geologicznej. 10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej 10.1. Kierunki wykorzystania gruntów rolnych Rolnicza przestrzeń produkcyjna kształtowana będzie zgodnie z jej potencjalnymi walorami i predyspozycjami: zasadami ochrony terenów o wysokich wartościach dla rolnictwa, zagrożeniami wynikającymi z przyczyn naturalnych oraz położeniem w stosunku do terenów zainwestowanych. Dla terenów rolnych, dla których planowane jest przekształcenie na tereny zabudowy mieszkaniowej lub innej, koniecznym jest uregulowanie stanu formalno-prawnego rowów melioracji wodnej szczegółowej, które przyjmą w przyszłości rolę rowów komunalnych. Grunty najsłabsze, zwłaszcza położone na stokach, gdzie zachodzi proces intensywnej erozji gleb, należy w miarę wzrostu kultury rolnej przeznaczać pod trwałe użytki zielone lub pod zalesienie. Na gruntach podlegających erozji wodnej (wylesione tereny podstokowe) użytkowanych rolniczo należy stosować zabiegi przeciwerozyjne (orka poprzecznostokowa, wprowadzanie płodozmianu z roślinami wieloletnimi, tarasowanie pól np.). Użytki zielone, a zwłaszcza łąki naturalne pełniące funkcję korytarzy ekologicznych w dnach dolin rzecznych należy zachować w stanie naturalnym, nie należy ich przeznaczać pod zalesienie i pod zabudowę, w celu zachowania drożności naturalnych powiązań pomiędzy ekosystemami. Przeznaczanie gruntów rolnych, a zwłaszcza użytków zielonych pod zalesienie powinno być poprzedzone analizą występowania cennych siedlisk przyrodniczych, które należy chronić przed zmianą użytkowania zachowując tzw. nieużytki naturogeniczne stanowiące ostoję cennych gatunków flory i fauny. Nieużytki takie (np. tereny podmokłe, oczka wodne, bagna, torfowiska, zarośla i zadrzewienia śródpolne) należy zachować ze względu na wartości biocenotyczne i krajobrazowe. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 73 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Lokalizacja infrastruktury technicznej i komunikacji na gruntach rolnych jest możliwa również poza terenami przeznaczonymi pod zabudowę, jeśli nie wymaga to zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych lub leśnych na cele nierolnicze lub nieleśne. Dopuszcza się lokalizację nowej zabudowy zagrodowej (siedliskowej): w terenach rolnych zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami odrębnymi, dla poprawy warunków bytowych rodziny utrzymującej się z rolnictwa – w istniejących siedliskach. 10.1.1. Kierunki rozwoju obszarów wiejskich Zgodnie ze strategią rozwoju województwa śląskiego, wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich upatruje się w: agroturystyce, dynamicznym rozwoju usług produkcyjnych i bytowych, stosowaniu najnowszych technologii, stopniowej zmianie profilu upraw: zmniejszenie areału zasiewów zboża na rzecz roślin przemysłowych, wykorzystywanych głównie w celach energetycznych (wykorzystanie i produkcja biomasy). Ponieważ zmiana rodzaju i technologii upraw wymaga od rolnika poniesienia stosunkowo wysokich nakładów, wymaga to wprowadzenia długofalowej polityki wspierającej finansowo nowe przedsięwzięcia. Jest to zgodne z unijnymi programami rozwoju rolnictwa i turystyki, promującymi proekologiczne źródła energii oraz małe firmy świadczące usługi turystyczne, w tym gospodarstwa agroturystyczne. 10.1.2. Zagospodarowanie terenów rolnych – gruntów ornych, łąk i pastwisk 1. Grunty orne, łąki i pastwiska na rysunku studium oznaczone zostały kolorami odpowiednio żółtym i zielonym. 2. Przeznaczenie podstawowe - gospodarka rolna prowadzona na gruntach ornych, łąkach, pastwiskach i w sadach, 3. Przeznaczenie dopuszczalne: zabudowa zagrodowa, budynki i urządzenia związane z zabudowa rolniczą, nie wymagające zgody na nierolnicze przeznaczenie gruntów rolnych, utrzymanie istniejącej zabudowy kubaturowej z możliwością jej przebudowy oraz przeprowadzania niezbędnych remontów mających na celu poprawę warunków mieszkaniowych, warunki ewentualnej rozbudowy budynków winny być ustalone w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, urządzenia niezbędne dla prowadzenia gospodarki rolnej, ogrodniczej, sadowniczej, szkółkarskiej itp., urządzenia nietrwale związane z gruntem służące rekreacji i turystyce letniej i zimowej, nie wymagające zgody na zmianę przeznaczenia terenu, jak: pola namiotowe, trasy piesze, rowerowe, konne, trasy narciarstwa biegowego, urządzone punkty widokowe, wypoczynkowe, przystankowe, plaże na podłożu naturalnym, zieleń naturalna stanowiąca obudowę biologiczną cieków lub miedz, urządzenia komunikacji, infrastruktury technicznej i melioracji, nie wymagających zezwolenia na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych, urządzenia związane z zabezpieczeniem terenów przed skutkami powodzi: wały ochronne, rowy odwadniające, zbiorniki wodne itp. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 74 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 10.2. Tereny lasów i zadrzewień 10.2.2. Zagospodarowanie terenów leśnych Tereny lasów i zadrzewień oznaczono na rysunku studium kolorem zielonym. Na etapie sporządzania planu miejscowego zasięg występowania terenów leśnych może ulec korekcie ze względu na większą dokładność map, na których sporządzany będzie plan miejscowy oraz ewentualną weryfikację z aktualnymi wypisami z rejestrów gruntu. 1. Przeznaczenie terenów: gospodarka leśna w lasach prywatnych i państwowych, gospodarka rolna na istniejących użytkach rolnych stanowiących enklawy śródleśne i przyleśne, zalesienia terenów wyznaczone zgodnie z granicą polno-leśną. 2. Przeznaczenie dopuszczalne: urządzenia turystyki i rekreacji, (tras turystyki pieszej, rowerowej, itp.) obiekty małej architektury, punkty widokowe, urządzenia komunikacji drogowej i infrastruktury technicznej. Funkcje ochronne lasów: Lasy gminy Łękawica należy użytkować zgodnie z ich funkcją wiodącą. Całość lasów pełni w gminie funkcje ochronne – wodochronne i glebochronne. Należy je chronić przed przeznaczeniem na cele nieleśne, nie dopuszczać do zainwestowania nie związanego z ochroną i powiększaniem zasobów leśnych oraz spełnianiem funkcji społecznych lasu. Ogólne kierunki zagospodarowania terenów leśnych: zachowanie trwałości istniejących zasobów leśnych, wprowadzanie zalesień na terenach o niskiej przydatności dla rolnictwa, sąsiadujących z kompleksami leśnymi oraz na terenach narażonych na zjawiska erozji wodnej gleb i na procesy osuwiskowe oraz na terenach ochronnych ujęć wód, utrzymanie w stanie naturalnym terenów przyrodniczo cennych, oraz śródleśnych polan i nieużytków, ochrona przed nadmierną i niekontrolowaną penetracją turystyczną, kanalizacja ruchu turystycznego poprzez wyznaczanie tras turystyki pieszej, rowerowej, miejsc biwakowania i innych urządzeń, zakaz dokonywania zmian w postaci wycinki drzew i poszycia leśnego, prowadzenia prac melioracyjnych, i innych czynności mających wpływ na ochronę miejsc rozrodu i regularnego przebywania gatunków chronionych, 10.3. Tereny cmentarzy Tereny cmentarzy oznaczono na rysunku studium symbolami 1-3ZC. Dodatkowo zaznaczono strefę sanitarną wokół nich, wynoszącą 50 m. Zagospodarowanie strefy sanitarnej, jej przeznaczenie dla realizacji np. usług związanych z funkcjonowaniem cmentarza, winno być określone na etapie sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na terenach cmentarzy, prócz funkcji podstawowej, dopuszcza się następujące zagospodarowanie: zieleń ochronna, ozdobna, parkingi i drogi komunikacji wewnętrznej obiekty i urządzenia związane z funkcją podstawową, np. kaplice, garaże i inne obiekty obsługi urządzeń cmentarza, obiekty i urządzenia infrastruktury technicznej, obiekty i urządzenia administracji cmentarza, obiekty muzealne i wystawiennicze związane z funkcją podstawową. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 75 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica 10.4. Tereny wód powierzchniowych i zieleni przywodnej na rysunku studium wody powierzchniowe oznaczone zostały kolorem niebieskim, zieleń przywodna oznaczona symbolem ZP, dopuszcza się urządzenia gospodarki wodnej związane z utrzymaniem koryt wodnych, ochroną przeciwpowodziową i ochroną brzegów, w tym budowę mostów, śluz, przepustów, obwałowań, progów wodnych itp., utrzymanie i uzupełniane biologicznej obudowy cieków (zadrzewienia, zakrzewienia, itp.), zgodnie z przepisami odrębnymi dotyczącymi ochrony przed powodzią. w uzgodnieniu z zarządcą cieku studium dopuszcza w terenach oznaczonych ZP: urządzenia rekreacji nadwodnej, realizację kąpielisk, lokalizację urządzeń infrastruktury technicznej, usługi związane z rekreacją i odpoczynkiem przywodnym, jednak z braku konkretnych wniosków inwestorskich zasady zagospodarowania tych terenów należy szczegółowo określić w planie miejscowym. 11. Obszary wymagające sporządzenia planu miejscowego, w tym zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych Rodzaje i zakres dalszych prac planistycznych: Obligatoryjnie, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem, opracowanie planów miejscowych wymagane jest dla terenów: wymagających zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, innych terenów wymagających opracowania planów miejscowych z uwagi na przepisy odrębne. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu społecznemu, po rozpatrzeniu wniosków inwestorskich dotyczących chęci lokalizacji zagospodarowania o różnorodnej funkcji i skali przestrzennej, wskazane jest objęcie miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego całego obszaru gminy. Ze względu na występowanie na terenie gminy Łękawica (szczególnie w sołectwie Łękawica) gruntów rolnych klasy III, przewiduje się na etapie sporządzania planu zagospodarowania przestrzennego gminy wykonanie wniosku o wyrażenie zgody na zmianę przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze skierowanego do Ministra Rolnictwa. Zgodnie z przepisami odrębnymi (ustawa o ochronie przyrody) obszary chronione położone w granicach gminy wymagają opracowania przez odpowiednie organy planów ochrony. 12. Uzasadnienie zawierające objaśnienia przyjętych rozwiązań oraz syntezę ustaleń projektu studium Procedura sporządzenia projektu studium została wszczęta w sierpniu 2007r. zgodnie z treścią Uchwały Rady Gminy Łękawica Nr XI/83/07 z dnia 29 sierpnia 2007 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Łękawica. Projekt studium został zaopiniowany pozytywnie przez Gminną Komisję Urbanistyczno-Architektoniczną w sierpniu 2008r. i skierowany do dalszych uzgodnień i opiniowania. Po korekcie projektu wynikającej z przeprowadzonych uzgodnień i opinii, projekt został wyłożony do publicznego wglądu w dniach od 17 października do 18 listopada (do dnia 9 grudnia zgłaszane były uwagi). DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 76 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica W grudniu 2008r. uwagi zostały rozpatrzone przez Wójta Gminy, a następnie projekt Studium został przedstawiony Radzie Gminy do uchwalenia. Studium zostało uchwalone w grudniu 2008r. Jednak jeszcze przed uchwaleniem Studium, 15 października, weszła w życie ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z późniejszymi zmianami). W ustawie nie zawarto przepisów przejściowych dotyczących procedur uchwalania studium będących w toku. Ustawa wprowadziła obowiązek przeprowadzenia dla studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, w ramach której sporządza się prognozę oddziaływania na środowisko. 18 maja 2010roku Wojewoda Śląski wniósł do Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę, wnosząc w niej o orzeczenie niezgodności Uchwały Rady Gminy Łękawica w sprawie studium, ze względu na brak dowodów przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 listopada 2011 roku stwierdził naruszenie procedury sporządzania niniejszego studium i procedura sporządzania studium została powtórzona w niezbędnym zakresie. Sporządzono prognozę oddziaływania na środowisko i poddano procedurze uzgodnień i opiniowania z niezbędnymi organami. Projekt Studium wraz z prognozą został wyłożony do publicznego wglądu, do 14 listopada 2011 roku zbierane były uwagi. W grudniu 2011 roku projekt Studium ponownie został przedstawiony Radzie Gminy do uchwalenia. Studium ukierunkowuje tendencje rozwojowe gminy, w celu zapobieżenia żywiołowej i nie mającej możliwości właściwej obsługi, chaotycznej zabudowie gminy, co w przyszłości prowadziłoby do znacznych konfliktów. Kierunku rozwoju przestrzennego gminy we wszystkich aspektach zagospodarowania winny spełniać zasadę zrównoważonego rozwoju (w zgodzie z zasadami ochrony środowiska) oraz wymogi dotyczące ładu przestrzennego. Głównym celem władz samorządowych gminny winnien być jej właściwy i harmonijny rozwój, zapewniający zaspokojenie podstawowych potrzeb jej mieszkańców oraz stałą poprawę komfortu życia społeczności lokalnej. W zapewnieniu skuteczności osiągnięcia tego celu w dużej mierze może pomóc promocja gminy poprzez wykorzystanie jej ogromnych walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych, co pozwoli na stworzenie atrakcyjnego obrazu gminy, przyciągającego do niej potencjalnych inwestorów, turystów itp. a w konsekwencji wzbogacenie społeczeństwa gminy. Realizacja powyższych zamierzeń przewidziana jest w studium głównie poprzez: - przeznaczenie nowych terenów pod zabudowę mieszkaniową, letniskową i mieszkaniowo-usługową, - programy jak najpełniejszego uzbrojenia terenów zabudowy w infrastrukturę techniczną i komunikację, - promowanie rozwoju agroturystyki, zabudowy rekreacji indywidualnej i usług sportu, - zwiększanie lesistości gminy poprzez przeznaczenie pod zalesienie terenów o małej przydatności rolniczej, podatnych na różnego rodzaju procesy osuwiskowe, - ochronę tożsamości kulturowej gminy – opiekę nad zabytkami objętymi gminną ewidencją zabytków, - ochronę walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy, - wykorzystanie walorów rzeźby terenu i klimatu lokalnego dla rozwoju wypoczynku letniego i zimowego, - wykorzystanie walorów gminy dla pozyskania niekonwencjonalnych i ekologicznych źródeł energii – wiatru. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 77 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica Synteza przyjętych rozwiązań W zakresie funkcji mieszkaniowej W studium zostały poszerzone tereny dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, głównie na terenach leżących w pobliżu ciągów komunikacyjnych oraz jako uzupełnienie już istniejącej zabudowy a także zabudowy letniskowej i mieszkaniowo-usługowej. W zakresie funkcji usługowej usługi centrotwórcze (administracja, bankowość, usługi telekomunikacji, usługi zdrowia, handel w zakresie codziennych artykułów itp.), pokrywają się z „fizycznym” centrum terenów o wysokiej intensywności zabudowy. Przewiduje się dalsze uzupełnianie tych form usług. usługi podstawowe - oświata i usługi zdrowia: poza szkolnictwem publicznym wszystkie obiekty oświatowe i usług zdrowia należy traktować jako obiekty o swobodnej lokalizacji, przy zapewnieniu im właściwego dostępu komunikacyjnego oraz nieuciążliwego sąsiedztwa. Ponadto powinna uwzględniać w jak największym stopniu brak barier przestrzennych i komunikacyjnych. W zakresie funkcji produkcyjnej i inwestycyjnej Ze względu na potencjalnie turystyczny charakter gminy założono niewielki rozwój w zakresie funkcji produkcyjnej i inwestycyjnej. Dla terenów utrzymujących funkcję produkcyjną możliwe jest utrzymanie istniejących wskaźników wykorzystania terenu. W przypadku rozbudowy obiektów należy uwzględnić wskaźniki zawarte w niniejszym studium, a także sprecyzowane w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Nie przewiduje się nowych terenów pod tereny przemysłowe, prócz powiększenia już istniejącego takiego kompleksu w południowej części gminy, w pobliżu granicy z miastem Żywiec. Szczegółowe zasady zagospodarowania tego terenu wyznaczy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. W zakresie usług turystyki, rekreacji i sportu Dla zachowania potencjalnych możliwości pod względem turystycznym, gmina zachowuje większość wolnych od zabudowy tereny rolne oraz kompleksy leśne. Studium uwzględnia jednak nowe zamierzenia gminy w zakresie sportu i turystyki. Idzie za tym zmiana funkcji poszczególnych terenów na sportowe, rekreacyjne i turystyczne. Rozwój usług w zakresie turystyki powinien polegać także na zwiększaniu poziomu świadczonych usług i szerokim wachlarzu w zakresie cen i różnorodności przy zachowaniu wysokiego poziomu obsługi zarówno od strony lokalowej, technicznej, a także społecznej. W celu poprawy jakości bazy turystycznej planuje się znaczną ilość nowych przedsięwzięć, które powinny wpłynąć na liczbę potencjalnych turystów. W zakresie usług komunikacji i infrastruktury technicznej Kierunki dotyczące systemu komunikacji utrzymanie a także realizacja dalszych planów związanych z rozwojem systemu komunikacji krajowej oraz lokalnej, służące lepszej dostępności korzystających z tranzytu oraz turystów, utrzymanie dotychczasowego podstawowego układu komunikacji drogowej, proponuje się lokalizację lotniska. Kierunki rozwoju systemów infrastruktury technicznej W zakresie infrastruktury technicznej Gmina Łękawica wymaga wielu uzupełnień. W szczególności dotyczy to zaopatrzenia w wodę – budowa wodociągów oraz w zakresie DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 78 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica odprowadzania i oczyszczania ścieków – budowa kanalizacji. Niewielkiemu uzupełnieniu podlega także zaopatrzenie w energię elektryczną. Na terenie gminy należy również poprawić zaopatrzenie w zakresie telekomunikacji. W zakresie ochrony środowiska naturalnego Na terenie gminy Łękawica jest wiele obszarów podlegających ochronie i objętych różnymi formami prawnymi w zależności od charakteru chronionych wartości. W większości są to obszary nakładające się na siebie i nie wykluczające turystycznego wykorzystania zgodnie z zasadami ochrony środowiska przyrodniczego. Zgodnie z wyciągiem z planu zagospodarowania przestrzennego województwa śląskiego obszar gminy Łękawica jest w całości zasięgu projektowanej Krajowej Sieci Ekologiczna ECONET-PL. Zachowanie istniejących form ochrony i włączenie proponowanych nowych elementów jest zgodne z polityką przestrzenną województwa śląskiego. W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego W zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego zachowuje się wszystkie dotychczasowe ustalenia zgodnie z przepisami odrębnymi. Ochrona obiektu jest właściwa jeśli jest również chronione jego bezpośrednie otoczenie. Dlatego dla obiektów z rejestru zabytków zachowuje się również strefy ścisłej ochrony konserwatorskiej. Dodatkowo w studium wprowadza się nakaz ochrony obiektów wpisanych do ewidencji zabytków. DZIAŁ I – UWARUNKOWANIA ROZWOJU GMINY - DIAGNOZA STANU ISTNIEJĄCEGO 79 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łękawica DZIAŁ II – KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO - USTALENIA 80
