Ćwiczenia w terapii jąkania – zasady prawidłowego dobierania i
advertisement
Terapia jąkania – zasady dobierania prawidłowych oddziaływań w zależności od diagnozy logopedyczno - psychologicznej Krzysztof Szamburski Uniwersytet Warszawski Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna TOP Terapia jąkania Terapia logopedyczna. Upłynnienie mówienia poprzez stosowanie określonych zasad. Cały wzorzec oddziaływań przedstawiłem na poprzednim spotkaniu. Terapia psychologiczna- będzie jej poświęcone dzisiejsze spotkanie. Ale zanim do tego dojdzie, przedstawię moją koncepcję powstawania jąkania. Diagnoza Według moich poglądów, jąkanie jest zaburzeniem mowy spowodowanym nałożeniem się predyspozycji oraz przeżywaniem przez dziecko konfliktu emocjonalnego. Moja definicja jąkania Jąkanie jest zaburzeniem automatyzacji procesów nadawania mowy, spowodowanym przeżywaniem przez podmiot bardzo silnych emocji, głównie lęku. Prawdopodobnie jest to wynik silnej stymulacji zwojów podstawy mózgu przez ciało migdałowate. Jąkanie ma charakter wyuczony. W pierwszej fazie chroni podmiot przed lękiem, którego redukcja utrwala objawy. Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe • FNM • Jak nazwa wskazuje, FNM nie jest zaburzeniem, ale zjawiskiem rozwojowym. Należy jednak podkreślić, iż nie występuje nagminnie. Objawy niepłynności zauważają u swoich dzieci tylko niektóre matki. Problem dotyczy 10-15% dzieci. • FNM nie ma charakteru spastycznego. • Zdarza się częściej na słowach pomocniczych, np.: przyimkach. Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe • Często nie jest uświadomiona • Nie trwa dłużej niż 12 miesięcy. • Ma tendencję do zanikania. Objawy są coraz mniej intensywne • Objawy niepłynności mają tendencję do zanikania w niezbyt długich, na przykład tygodniowych, odcinkach czasu. Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe • Okresy płynnej mowy stają się coraz dłuższe. • W rodzinach tych dzieci raczej nie występuje ani jąkanie ani tachylalia. • Rozwój ich mowy najczęściej nie jest opóźniony. • Z reguły nie mają problemów z lateralizacją • Z reguły, w stosunku do rówieśników, nie są nadwrażliwe emocjonalnie. • Nie mają problemów z hamowaniem swoich zachowań werbalnych. • Najczęściej poród przebiega prawidłowo. • Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe Jąkanie rozwojowe Jąkanie rozwojowe jest zaburzeniem mowy. Nazwa rozwojowe (developmental) oznacza, że rozwija się i odgrywa coraz bardziej patologiczną rolę w przystosowaniu podmiotu do funkcjonowania w sytuacjach komunikacyjnych Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe • JR może mieć charakter spastyczny, choć nie musi. • Zdarza się na wszystkich słowach. • Szybko zostaje uświadomione. • Trwa powyżej 6 miesięcy. • Rozwija się, to znaczy pojawia się coraz częściej, objawy stają się bardziej intensywne Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe • Okresy polepszenia płynności mowy przeplatają się z okresami pogorszenia. • Okresy pogorszenia płynności mowy stają się coraz dłuższe. • W rodzinach tych dzieci zdarza się jąkanie lub tachylalia. • Rozwój ich mowy bywa opóźniony. Rozwojowa niepłynność mówienia a jąkanie rozwojowe Często mają problem z lateralizacją. Właściwie wszystkie są nadwrażliwe emocjonalnie. Mają duże problemy z hamowaniem zachowań werbalnych. Często podczas porodu są nie dotlenione. Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie • Nie lubią zmian i nowości. • Często zadają pytania zaczynające się od ,, A jeśli...?”. • Denerwują się drobnymi błędami i błahymi porażkami. • Zazwyczaj są perfekcjonistami. • Płaczą z byle powodu. Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie • Są ponad swój wiek spostrzegawcze, jeśli chodzi o uczucia innych ludzi. • Często zachowują się zbyt grzecznie lub zbyt ulegle. • Dzieci o dużej wrażliwości emocjonalnej są szczególnie wyczulone na makabryczne opowieści oraz filmy pełne brutalnych scen złości i przemocy. Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie • Ale potrafią bardzo silnie przeżywać nawet takie sceny w opowieściach czy filmach, które obiektywnie są ledwo emocjonalnie zaznaczone. • Bardzo przejmują się losem skrzywdzonych (w ich • mniemaniu) dzieci a także zwierząt Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie • Ich kłopoty w sytuacjach społecznych wynikają zazwyczaj z przewrażliwienia na punkcie prawdziwych lub wyobrażonych odrzuceń. • Wychwytują u innych każdą oznakę mimiki, napięcia, dezaprobaty lub strachu. Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie • Trudno nawiązują nowe znajomości z rówieśnikami. • Bardzo boją się odrzucenia. • Są przewrażliwione na oznaki odrzucenia i widzą je też często w sytuacjach, w których bezstronny obserwator takich oznak nie widzi. • Bardzo przejmują się bliższą i dalszą przyszłością, własnym losem ale także niebezpieczeństwami czyhającymi na najbliższych. Dzieci nadwrażliwe emocjonalnie Źle znoszą kłótnie, szczególnie bardzo głośne i agresywne, najbardziej te dotyczące ich rodziny ale także wszczynane przez obcych ludzi. Starają się w miarę swoich możliwości przerywać takie zatargi a gdy nie mogą, próbują uciec lub w jakiś sposób „nie słyszeć”, że są one kontynuowane Jąkanie rozwojowe a giełkot Jąkanie rozwojowe Predyspozycje I konflikt emocjonalny Giełkot Centralne Zaburzenie Mowy Duża świadomość zaburzeń mowy Mała świadomość zaburzeń mowy Tempo mówienia normalne lub przyśpieszone Tempo mówienia znacznie przyśpieszone tachylalia Gorsza realizacja wypowiedzi , której towarzyszy stres Duże trudności z utrzymaniem płynności w krótkich wypowiedziach Często skrępowany, zahamowany, wycofany, nieśmiały, introwertyczny Lepsza realizacja wypowiedzi, której towarzyszy stres Duże trudności z utrzymaniem płynności w długich wypowiedziach Nieskrępowany, pozbawiony kompleksów, otwarty, towarzyski, ekstrawertyczny, niefrasobliwy Staranny ale czasami stłoczony charakter pisma Niedbałe, często rozwlekłe pismo Narastający strach przed mówieniem, ostrożność w mowie Brak strachu przed mówieniem, nieostrożność w mowie Terapia skoncentrowana na technikach relaksacyjnych, odwróceniu uwagi od mówienia oraz Terapia skoncentrowana na procesie mówienia z zwolnieniu tempa mówienia uwzględnieniem szczegółów Zwykle mowa płynna, jąkanie pojawia się na starcie Mowa nigdy nie jest płynna Zwykle dokładnie wie, co chce powiedzieć, ale nie może tego wypowiedzieć Nie wie dokładnie, co chce powiedzieć, ale i tak mówi Mowa poprawna semantycznie i gramatycznie Zdezorganizowana, odbiegająca od tematu, gramatycznie nieprawidłowa mowa z zastępowaniem słów i zbaczaniem z tematu Nie występują problemy z słuchaniem innych Niecierpliwy słuchacz, często przerywający, nie czekający na swoją kolej w konwersacji Koncentracja na mówieniu pogarsza mowę Koncentracja na mówieniu polepsza mowę Występuje lęk przed niektórymi dźwiękami i wyrazami Nie ma lęków przed określonymi dźwiękami i wyrazami Mowa w obcym języku pogarsza się Mowa w obcym języku polepsza się Cele terapii osób jąkających się w zależności od długości trwania jąkania • W jąkaniu, które trwa od niedawna (dotyczy to dzieci w wieku 2 – 5 lat) – rozwiązanie sytuacji konfliktowej, w której znalazło się dziecko poprzez oddziaływanie na jego opiekunów – przede wszystkim rodziców, w dalszej kolejności rodzeństwo, ale także inne ważne dla dziecka osoby (np.: dziadków czy opiekunek a także wychowawczyń w przedszkolu) – uczenie dziecka relaksacji Cele terapii osób jąkających się w zależności od długości trwania jąkania • W jąkaniu, które jest już częściowo utrwalone (wiek 5 – do ok.15 – 18 roku życia) – rozwiązywanie sytuacji konfliktowej ale często już z udziałem jąkającego się podmiotu – nauka płynnego mówienia – relaksacja i desensytyzacja logofobii – uczenie radzenia sobie w szkole i grupie rówieśniczej Cele terapii osób jąkających się w zależności od długości trwania jąkania • W jąkaniu rozwiniętym – nauka płynnego mówienia – relaksacja i desensytyzacja logofobii – praca nad lękiem wtórnym poprzez uczenie umiejętności społecznych oraz asertywności – ewentualnie praca z rodziną pierwotną lub partnerem życiowym • praca nad lękiem pierwotnym, czyli próba rozwiązania sytuacji konfliktowej, która może cały czas trwać, bądź mieć już charakter „historyczny” (skrypt życiowy) Rysunek rodziny Test niedokończonych zdań • • • • Lubię gdy moja mama ........ Nie znoszę, gdy mój brat...... Najbardziej lubię, gdy moja rodzina.... Mój tata i moja mama....... Przykłady konfliktów emocjonalnych Poniżej przedstawię przykłady konfliktów emocjonalnych, które znam z mojej praktyki klinicznej. Wszystkie zdarzyły się, zmienione zostały tylko pewne fakty, aby historie były trudne rozpoznawalne. Opisom będzie odpowiadało postawienie diagnozy i przedstawienie sposobu rozwiązania konfliktowych sytuacji. Przykłady konfliktów emocjonalnych • I FNM i JR powstają w okresie kształtowania się mowy a więc w przedziale wieku 2 – 5 lat. • Dlatego interesują nas głównie konflikty powstające w tym okresie. • Z tego względu są to konflikty powstałe w głównym obszarze funkcjonowania dziecka, to znaczy rodzinie. Przykłady konfliktów emocjonalnych • Właściwie poniżej przedstawię nie tyle same konflikty przeżywane przez dziecko ale sytuacje życiowe, w których te konflikty powstają. • Oto kolejne przykłady: przeniesienie przez matkę lub ojca na własne dziecko uczuć czy nawet konfliktów pierwotnie skierowanych do własnych rodziców, projekcja uczuć odczuwanych do własnych rodziców na własne dziecko, Przykłady konfliktów emocjonalnych lękowa matka, która nie chce być lękowa lub której wydaje się, że już taka nie jest. Konflikt występuje, gdy matka przekazuje dziecku dwa sprzeczne komunikaty, na drodze werbalnej, impulsywny ojciec, mający na co dzień dobry kontakt z dzieckiem ale reagujący w niekontrolowany sposób agresją na zachowania dziecka, typ ojca: „pojawia się i znika”, Przykłady konfliktów emocjonalnych urodzenie się młodszego rodzeństwa, jeśli towarzyszy temu faktowi agresja diagnozowanego dziecka skierowana na to młodszą siostrzyczkę lub braciszka a także rodziców lub jakaś forma agresji przeniesionej, na przykład na: siebie samego, zabawki młodszej siostrzyczki lub braciszka, przedmioty, inne dzieci lub zwierzęta. Przykłady konfliktów emocjonalnych ojciec rywalizujący z dzieckiem, dotyczy to głównie syna, matka rywalizująca z córką o względy męża, ojciec rywalizujący z synem o względy żony, rodzice rywalizujący z „dziadkami” o uczucia własnych dzieci, „dziadkowie” przyjmujący rolę rodziców dziecka, Przykłady konfliktów emocjonalnych syndrom „cudownego dziecka” – cała rodzina lub jej część przekonana o wyjątkowości własnego dziecka lub wnuka czy wnuczki, typ: „matka samotna" wychowująca syna, typ: „matka samotna” wychowująca córkę, FNM a JR • Predyspozycje do jąkania lub konflikt emocjonalny – FNM • Predyspozycje do jąkania i konflikt emocjonalny - JR Zapraszamy na kolejny kurs w ramach Akademii Logopedy Opóźniony Rozwój Mowy – prawidłowa diagnoza i skuteczne metody pracy z dzieckiem 13.06.2015 - 09.04.2016 Opóźniony Rozwój Mowy - prawidłowe definiowanie, przyczyny oraz objawy Współpraca z rodzicami dziecka z ORM – jak kształtować i aktywizować ORM - opóźniony czy zaburzony rozwój mowy Diagnoza opóźnionego rozwoju mowy – obserwacja, analiza i prawidłowa ocena Postępowanie terapeutyczne w przypadku opóźnionego rozwoju mowy Metody pracy z dzieckiem z ORM –zasady prawidłowego dobierania ćwiczeń i przygotowywania zajęć Prowadzący: Ewa Małachowska: neurologopeda, logorytmik, glottodydaktyk, oligofrenopedagog; ekspert MEN, posiada I Stopień Specjalizacji Zawodowej z logopedii oraz Certyfikat Zawodowy Logopedy Marlena Twardo: nauczyciel dyplomowany logopeda , specjalista wczesnej interwencji logopedycznej, certyfikowany instruktor Masażu Shantalii, terapeuta Padovan w zakresie I Modułu. Regina Panaś: logopeda, pedagog. Od kilkunastu lat zajmuje się terapią zaburzeń komunikacji językowej, skupiając się w szczególności na pracy z dziećmi oraz dorosłymi Opóźniony Rozwój Mowy – prawidłowa diagnoza i skuteczne metody pracy z dzieckiem 13.06.2015 – 09.04.2016 ZAPRASZAMY
