Polityka klimatyczna Unii Europejskiej

Polityka klimatyczna Unii Europejskiej
Wprowadzenie
Jesteśmy niemal w przededniu niezwykle waŜnego wydarzenia, jakim jest Szczyt
Klimatyczny, który juŜ po raz drugi odbędzie się w Polsce. W dniach 11-22 listopada 2013
roku w Warszawie będzie miało miejsce najwaŜniejsze
globalne
forum
poświęcone
światowej
polityce
klimatycznej: 19. Sesja Konferencji Stron Ramowej
Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian
klimatu - COP19 (Conferences of the Parties), której
towarzyszyć będzie Spotkanie Stron Protokołu z Kyoto
(CMP).
Główną siedzibą Konferencji będzie specjalnie do tego
przystosowany Stadion Narodowy. Przez jedenaście
dni stolica Polski będzie gościć około 12 tysięcy osób wśród
nich
organizacji
czołowych
polityków,
międzynarodowych,
przedstawicieli
reprezentantów
biznesu oraz nauki. Konferencji towarzyszyć będzie
kilkadziesiąt imprez naukowych i kulturalnych: spotkań, seminariów oraz warsztatów
dotyczących tematyki zmian klimatu i moŜliwości ograniczania ich skutków.
Przesłanki polityki klimatycznej Unii Europejskiej
Zapobieganie niebezpiecznym zmianom klimatu jest strategicznym priorytetem Unii
Europejskiej. Unia pracuje intensywnie nad redukcją własnych emisji gazów cieplarnianych,
zachęcając jednocześnie inne kraje i regiony do podobnego postępowania.
Zarówno Komisja Europejska, jak i niektóre państwa członkowskie Unii opracowują strategie
adaptacyjne, mające na celu wzmocnienie elastyczności reagowania Unii na nieuniknione
wpływy spowodowane zmianami klimatu.
Przeciwdziałanie zmianom klimatu pociąga za sobą koszty, ale powstrzymywanie się od
działania byłoby o wiele bardziej kosztowne w dłuŜszej perspektywie czasu. Co więcej,
inwestowanie w tzw. zielone technologie, które obniŜają emisje, pobudza gospodarkę,
generuje miejsca pracy oraz umacnia konkurencyjność Unii Europejskiej.
Zapobieganie zmianom klimatu
Społeczność międzynarodowa uzgodniła, Ŝe aby zapobiec większości powaŜnych skutków
zmian klimatu, globalne ocieplenie nie powinno przekroczyć 2°C w porównaniu do
temperatury z czasów przedindustrialnych. Oznacza to wzrost temperatury nie więcej niŜ
o 1,2°C powyŜej obecnego poziomu.
Badania naukowe wskazują, Ŝe aby
utrzymać
ten
pułap,
świat
musi
wstrzymać wzrost emisji globalnej gazów
cieplarnianych najpóźniej do roku 2020.
Do połowy XXI wieku naleŜy zredukować
emisje o co najmniej 50% w porównaniu
do
a
ich
w
poziomu
kolejnych
z
latach
roku
1990,
kontynuować
zmniejszanie emisji.
Jednym
z
instrumentów,
który
ma
przyspieszyć globalną redukcję emisji
gazów
cieplarnianych
międzynarodowy
handel
jest
emisjami
(International Emissions Trading – IET), zapoczątkowany przez Protokół z Kioto, stanowiący
uzupełnienie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu.
Inicjatywy Unii Europejskiej
Do inicjatyw Unii Europejskiej, mających na celu redukcję emisji gazów cieplarnianych
naleŜą:
• Europejski Program dotyczący Zmian Klimatycznych (European Climate Change
Programme - ECCP), który doprowadził do wdroŜenia wielu nowych polityk oraz środków
w obszarze redukcji emisji gazów cieplarnianych.
• Wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji (EU Emissions Trading System EU ETS), który stał się kluczowym unijnym narzędziem redukcji emisji gazów
cieplarnianych w przemyśle, w sposób wysoce opłacalny. Unia Europejska jako pierwsza
zdecydowała się na wprowadzenie wewnętrznego systemu handlu emisjami. W roku
2005 na mocy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/87/WE z dnia 13
października 2003 r. ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów
cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniającej dyrektywę Rady 96/61/WE został
utworzony wspólnotowy system handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych
(tzw. dyrektywa EU ETS - The European Union Emissions Trading System). Systemem
objęto ok. 11 000 instalacji w Unii Europejskiej. Znaczną część uczestników tego sytemu
stanowią instalacje spalania paliw o mocy źródła przekraczającej 20 MW. Instalacje
naleŜące do energetyki mają największy wkład w emisję dwutlenku węgla spośród źródeł
2
antropogenicznych. Do polskiego porządku prawnego zapisy dyrektywy EU ETS zostały
wprowadzone ustawą z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do
powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, a obecnie ramy prawne tego
systemu reguluje ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do
emisji gazów cieplarnianych. Uczestnicy systemu otrzymują przydziały uprawnień na
tzw. okresy rozliczeniowe. W roku 2013 rozpoczął się trzeci - siedmioletni okres
rozliczeniowy.
Poprzednie okresy rozliczeniowe obejmowały:
pierwszy okres rozliczeniowy, lata 2005-2007,
drugi okres rozliczeniowy, lata 2008-2012.
• Przyjęcie przepisów prawnych mających na celu zwiększenie udziału energii
wytwarzanej w źródłach odnawialnych, wykorzystujących energię wiatru, słońca oraz
biomasę do poziomu 20% do końca roku 2020.
• Ustanowienie celu wzrostu efektywności energetycznej w UE o 20% do roku 2020
poprzez poprawę wydajności energetycznej budynków oraz szerokiego asortymentu
urządzeń i artykułów gospodarstwa domowego. Komisja Europejska zaproponowała
szereg środków słuŜących poprawie wydajności energetycznej wszystkich elementów
łańcucha energetycznego, obejmującego: wytwarzanie, przemianę, dystrybucję oraz
zuŜycie końcowe energii.
• Określenie wiąŜących celów dotyczących redukcji emisji CO2 z nowych samochodów
i furgonetek.
• Wspieranie rozwoju technologii wychwytywania i składowania (sekwestracji) CO2 (carbon
capture and storage - CCS), emitowanego przez elektrownie i inne duŜe instalacje
przemysłowe. Technologia ta moŜe w znacznym stopniu złagodzić transformację
gospodarczą w krajach wysoce uzaleŜnionych od węgla. W związku z tym Unia
Europejska zdecydowała się przyjąć dyrektywę CCS, która ma zapewnić stworzenie
dogodnych ram regulacyjnych dla wdroŜenia technologii CCS w poszczególnych
państwach członkowskich, jak równieŜ zapewnić pulę środków finansowych na budowę
zakładów demonstracyjnych.
Pakiet energetyczno-klimatyczny
Według Europejskiej Agencji Środowiska sektor energetyczny odpowiada za 28% emisji
gazów cieplarnianych, transport za 21%, przemysł za 20%, a gospodarstwa domowe oraz
małe i średnie przedsiębiorstwa za 17%. Dlatego wysiłki Unii Europejskiej ukierunkowane są
w głównej mierze na ograniczenie emisji w tych czterech sektorach. Komisja Europejska
oszacowała, Ŝe głównymi działaniami, które pozwolą na znaczną redukcję emisji dwutlenku
3
węgla do atmosfery, będzie zwiększenie efektywności energetycznej, rozwój odnawialnych
źródeł energii i energetyki nuklearnej oraz wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla.
W związku z powyŜszym, w grudniu 2008 roku 27 państw Unii Europejskiej postawiło przed
sobą trzy bardzo ambitne cele w ramach tzw. pakietu energetyczno-klimatycznego.
Pierwszym z nich jest zwiększenie efektywności energetycznej o 20%, drugim zwiększenie
udziału energii ze źródeł odnawialnych o 20%, trzecim redukcja emisji gazów cieplarnianych
o 20%. Wszystkie trzy cele maja zostać osiągnięte do końca 2020 roku.
Polska, a polityka klimatyczna Unii Europejskiej
Polityka klimatyczna Unii Europejskiej jest krytykowana przez niektóre gremia w Polsce.
Krytyczne stanowisko wobec polityki klimatycznej Unii przedstawia, np. List Otwarty Krajowej
Izby Gospodarczej do Prezesa Rady Ministrów Donalda Tuska oraz załącznik do listu,
zatytułowany „Zestawienie najwaŜniejszych argumentów merytorycznych uzasadniających
negatywną ocenę unijnej polityki klimatycznej oraz potrzebę jej gruntownej modyfikacji”.
Pełnienie roli gospodarza 19. Sesji Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów
Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu - COP19 nie zwalnia nas od obowiązku
prezentowania stanowiska Polski - w tak istotnej dla naszego kraju kwestii.
W czasie dyskusji nad polityką klimatyczną Unii, zorganizowanej przez parlamentarny klub
PSL, Minister Środowiska, Marcin Korolec, stwierdził, Ŝe do tematów, które Polska chce
zgłaszać w dyskusjach o przyszłości polityki klimatycznej UE naleŜą: globalne porozumienie
w sprawie emisji, wycofywanie po
2020 r. wsparcia dla produkcji
energii
oraz
energetyczne.
cele
bezpieczeństwo
Zdaniem
narzucone
przez
ministra
politykę
klimatyczną UE Polska realizuje
duŜo taniej, niŜ przewidywano kilka lat temu, natomiast w Unii widać refleksję nad
przyszłością tej polityki. Minister zauwaŜył, Ŝe w debacie europejskiej w szeregu państw
(Czechach, Niemczech, Hiszpanii, Portugalii i Wielkiej Brytanii) następuje powaŜna refleksja
nad
systemami
wsparcia
dla
odnawialnych
źródeł
energii
(OZE).
Minister Korolec podkreślił, Ŝe w dyskusji o polityce klimatycznej Polska buduje swoje
stanowisko negocjacyjne na dwóch kwestiach - cenie energii i konkurencyjności. Minister
powtórzył, Ŝe w sprawie ograniczania emisji główny postulat Polski to globalne porozumienie,
bez którego cała inicjatywa nie zadziała. W opinii ministra warunkami brzegowymi systemu
wsparcia OZE powinny być: jak najniŜszy koszt, najbardziej stabilne źródła oraz technologie,
w jakich polskie firmy mogą zaistnieć.
4
Zobaczymy, jak deklaracje ministra przełoŜą się na postanowienia 19. Sesji Konferencji
Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu. (JB)
Materiały źródłowe:
•
•
•
•
•
•
http://www.stadionnarodowy.org.pl/strony-dodatkowe/wydarzenia/2405,szczyt-klimatyczny-cop-19
http://www.mos.gov.pl/g2/big/2013_05/4ad75826047ced176e97dc97cf1bc219.jpg
http://ec.europa.eu/clima/policies/brief/eu/index_en.htm
http://ec.europa.eu/polska/news/opinie/100222_polityka_klimatyczna_ue_pl.htm
http://energetyka.wnp.pl/korolec-polska-bedzie-wplywac-na-polityke-klimatyczna-ue,201156_1_0_0.html
http://www.mos.gov.pl/kategoria/3194_logo_ministerstwa_srodowiska_do_pobrania/
5