Prawo Unii Europejskiej

Rozdział I: Zagadnienia wprowadzające
I. Historia Procesu integracji europejskiej
Pierwsze znaczące dążenia do zintegrowania europy pojawiły się tuż przed I wojną światową,
jednak idee te swój rozkwit datowały na okres międzywojenny.
1. Arstide Briand w 1930 wystąpił z propozycja utworzenia europejskiego stowarzyszenia
państw o charakterze federacyjnym
Po drugiej wojnie światowej
2. Winston Churchill 1946 mówił o utworzeniu w europie organizacji mającej charakter
stanów zjednoczonych europy
3. 1948 podpisany został Pakt Brukselski tworzący Unię zachodnia przekształconą w 1954
w ramach Układów Paryskich w Unię Zachodnio Europejską
4. 1948 powstała też Organizacja Europejskiej Współpracy gospodarczej przekształcona w
1960 w Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
5. 1949 powołano NATO
1. Rada Europy
Rada europy ma swoja siedzibę w Strasbugu, zajmuje się bardzo szerokim zakresem spraw
politycznych, gospodarczych i społecznych dotyczących Europy; jej celem jest osiągnięcie
większej jednomyślności między jej członkami, dla ochrony i realizacji ideałów i zasad będących
wspólnym dziedzictwem.
Organy:
1. Zgromadzenie parlamentarne – składające się z parlamentarzystów wyznaczonych
przez parlamenty państw członkowskich
2. komitet ministrów – składający się z ministrów spraw zagranicznych państw
członkowskich lub ich zastępców
3. sekretariat – na czele którego stoi sekretarz generalny
4. kongres władz lokalnych i regionalnych europy
kompetencje/instytucje prawne:
 niewiążące rezolucje
 możliwość przygotowywania projektów umów międzynarodowych , które mają
moc wiążącą tylko w stosunku do państw stron
Idee Przyświecające pracom:
 zasada demokratyzacji pluralistycznej
 poszanowanie prawa
 system ochrony praw człowieka
2. Powstanie i ewolucja wspólnot Europejskich
A. Europejska Wspólnota Węgla i stali
W 1950 Robert Schuman wystąpił z oświadczeniem, w którym proponował połączenie
przemysłów węgla i stali Francji i Niemiec, a także innych państw zachodnio europejskich oraz
podporządkowanie ich zarządzania organowi ponadnarodowemu.
18. IV. 1951 podpisano(Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy) na 50 lat
TEWWiS; na mocy traktatu przekazano Wysokiej Władzy(jej członkowie są ponadnarodowi)
przemysł węglowo-stalowy i bezpośredni zarząd nad przedsiębiorstwami sektora górniczohutniczego.
Instytucje struktury organizacyjnej:
1. Specjalna Rada Ministrów(funkcje decyzyjne)
2. Wysoka Władza przekształcona później w komisję(funkcje decyzyjne)
3. Wspólne Zgromadzenie przekształcone później w parlament Europejski(funkcje
kontrolne)
4. Trybunał Sprawiedliwości (funkcje kontrolne)
Zasady/rozwiązania ponad-narodowości wykształcone w drodze praktyki:
 Instytucje nie reprezentujące państw
 Podejmowanie decyzji większością głosów
 Upoważnienie organów organizacji do przyjmowania aktów o charakterze
wiążącym
 Skutek wiążący niektórych aktów w stosunków do jednostek fizycznych i osób
prawnych
 Ustanowienie Nowego porządku prawnego obejmującego traktat i powstające na
jego podstawie prawo
 Poddanie oceny ważności aktów takiej organizacji i oceny wypełnienia
zobowiązań przez państwa członkowskie kontroli instytucji sądowej organizacji
B. Europejska wspólnota gospodarcza
Mając za podstawę projekt holenderskiego ministra spraw zagranicznych Jana Beyena, państwa
Beneluksu zaproponowały utworzenie wspólnego rynku przez stopniowe rozszerzanie integracji
na nowe dziedziny gospodarcze. W 1955 państwa członkowskie EWWiS zobowiązały komitet
pod przewodnictwem Paula Henri Spaaka do opracowania odpowiednich dokumentów. Raport
Spaaka przyjęty na konferencji weneckiej był uważany za punkt wyjścia negocjacji traktatów.
Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty gospodarczej został zawarty na czas
nieokreślony w Rzymie 1957 r a wszedł w życie w 1958.
Instytucje:
 Rada – ciało prawodawcze o charakterze międzynarodowym
 Komisja - jako instytucja wykonawcza o charakterze ponadnarodowym
 Europejskie zgromadzenie parlamentarne – (złożone z reprezentantów
parlamentów narodowych) jako instytucja o charakterze w pewnym stopniu
uczestnicząca w procesie prawotwórczym
 Trybunał sprawiedliwości – instytucja o charakterze ponadnarodowym, wymiar
sprawiedliwości
 komitet ekonomiczno-społeczny - jako instytucję pomocniczą
Na mocy traktatu z Maastricht dokonano zmiany nazwy wspólnoty Europejskiej Wspólnoty
Gospodarczej na Wspólnotę Europejską
C. Euroatom
1957 – traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Atomowej wszedł w życie w 1958
instytucje euroatomu są takie same jak w przypadku EWG
D. – Traktaty o fuzjach instytucji trzech wspólnot
1. W tym samym dniu co powołanie EWG i Euroatomu został podpisany Układ o
wspólnych organach Wspólnot europejskich (I traktat fuzyjny) połączenie Zgromadzeń
Parlamentarnych i Trybunałów Sprawiedliwości.
2. drugi traktat fuzyjny 1965 połączenie Rad Ministrów i Komisji
E. – Charakter relacji między traktatami ustanawiającymi Wspólnoty Europejskie
TEWG
Charakter Traite-cadre – dotyczy całej gospodarki,
zawiera ogólne przepisy i dlatego pozostawia
dużą przestrzeń do regulacji w trybie aktów
pochodnego prawa wspólnotowego
TEWEA
Traite –loi – opisuje szczegółowo
zdarzenia prawne i dlatego
pozostawia niewielką przestrzeń w
trybie aktów pochodnego prawa
wspólnotowego
Prawo Wspólnoty Europejskiej funkcjonuje jako lex generalis, które w razie
potrzeby może uzupełniać leges speciales zawarte w przepisach TEWEA
Co prawda EWG i Euroatom mają wspólne organy, które często podejmują decyzje ramach obu
organizacji to te instytucje mają wiele różnic w sferze kompetencji w poszczególnych
wspólnotach. W obydwu wspólnotach decydującą role odgrywa Rada, a parlament ma
stosunkowo ograniczone kompetencje, które jednak w tym przypadku z czasem ulegają
rozszerzeniu. W ramach Wspólnoty Europejskiej poprzez dodania kompetencji współpracy i
współdecydowania w procesie legislacyjnym.
F. Jednolity Akt Europejski
1986 – jednolity akt Europejski wszedł w życie w 1987 składa się z trzech części:
1. zawiera stosunkowo mało wspólnych postanowień, jednym z nich było ustanowienie w 2
artykule(włączenie Rady Europejskiej do jednolitych ram instytucjonalnych)
2. dotyczy poprawek i uzupełnień do traktatów założycielskich
3. formalizuje procedury dotyczące Europejskiej współpracy politycznej
Rozszerzono zakres działania EWG o nowe polityki i postanowiono o utworzeniu do 1992
wspólnego rynku wewnętrznego na którym zostanie zapewniony swobodny przepływ kapitału,
towarów, osób i usług.
W preambule proklamowano powstanie UE na fundamentach istniejących wspólnot Europejskich
i EWP.
JAE nie połączył dwóch torów integracji lecz opisał je w jednym dokumencie i stworzył
podwaliny do połączenia ich w przyszłości poprzez danie radzie Europejskiej prawa
podejmowania działań w obu obszarach integracji, przepisy JAE przyczyniły się też do
skoncentrowania procesu podejmowania decyzji w Radzie przy stałym udziale Komisji i
Parlamentu Europejskiego, oraz do określenia wzajemnej zależności polityk zewnętrznych
Wspólnot i Europejskiej Wspólnoty Politycznej.
G. Traktaty o Unii Europejskiej

Traktat z Maastricht, który wszedł w życie w XI 1993 - jest umową międzynarodową
składającą się z preambuły i dyspozycji ujętej w siedmiu tytułach. Postanowienia dotyczące
Unii Europejskiej zawarto w I, V, VI, VII tytułach które dotyczą celów i struktury Unii oraz
jej II i III filaru. W pozostałych postanowieniach traktat z Mastricht modyfikował traktaty
założycielskie. Przykładowe modyfikacje
 To on zmienił nazwę EWG na WE
 Włączenie do TWE przepisów dotyczących Unii Gospodarczej i walutowej(UGW)
 Zostały wprowadzone postanowienia dotyczące Obywatelstwa Europejskiego oraz
zasady pomocniczości
 Przewidziano procedurę współdecydowania w ramach tworzenia prawa pochodnego WE
 Poszerzono zakres normowania WE

Traktat z Amsterdamu, wszedł w życie V. 1999 – zmodyfikował Traktat o UE jak również
traktaty założycielskie wspólnot Europejskich.
 Określono zasady na jakich opiera się unia Europejska,
 Wprowadzono postanowienia dotyczące tzw. ściślejszej współpracy
 Uwspulnotowiono politykę azylową, wizową, imigracyjną
 Zmieniono nazwę trzeciego filaru na Współpracę policyjną i sądową w sprawach
karnych.
 I rozszerzono jurysdykcję TS na III filar
 Dokonano wielu istotnych zmian w ramach filaru II(zakres podejmowania decyzji
większości kwalifikowaną w radzie). Traktat wprowadził też wiele innych zmian o
mniejszym znaczeniu.

Traktat z Nicei, wszedł w życie II 2001 – z formalnego punktu widzenia jest umową
międzynarodowa zmieniającą Traktat o UE, Traktaty ustanawiające wspólnoty europejskie i
inne związane z nimi akty prawne. Traktat składa się z bardzo krótkiej preambuły i dwóch
części
 Pierwsza część – zbudowana jest z sześciu bardzo obszernych przepisów, w których
zawarto zmiany wnoszone do TUE, TWE, TEWWiS, TEWEA, Protokołu w sprawie
statutu ESBC i EBC oraz protokołu w sprawie przywilejów i immunitetów Wspólnot
Europejskich
 Druga część – znalazła się postanowienia przejściowe i końcowe
Do traktatu Nicei dodano cztery protokoły
 W sprawie rozszerzenia UE
 W sprawie Statutu TS
 O skutkach finansowych wygaśnięcia TEWWiS oraz o funduszu badawczym Węgla i
Stali
 W sprawie art. 67 TWE
Do aktu końcowego dodano 24 deklaracje przyjęte przez konferencje i trzy deklaracje, które
konferencja odnotowała .
II. Charakter prawny Wspólnot Europejskich i Unii Europejskich
1. Charakter prawny Wspólnot Europejskich
Wspólnoty Europejskie są organizacjami międzynarodowymi powstałymi w wyniku zawarcia
przez państwa-strony konstytuujących je umów. Funkcjonują one w oparciu o system instytucji
zapewniających realizację celów zawartych w umowach. Wyposażenie każdej ze wspólnot w
podmiotowość prawną, powoduje, że w kontaktach z podmiotami trzecimi ich działalność opiera
się na normach prawa międzynarodowego. (tylko EWWiS miała podmiotowość zapisaną w
traktacie założycielskim, w przypadku pozostałych organizacji jest ona interpretowana z funkcji
jakie wspólnoty mają pełnić i jest przez nią ograniczona). Podmiotowość prawno
międzynarodowa Wspólnot przejawia się w zasadzie przez nawiązywanie stosunków
dyplomatycznych i zawieranie umów międzynarodowych z państwami trzecimi.
A. Ponadnarodowy charakter Wspólnot Europejskich
W stosunkach między państwami członkowskimi, miedzy państwami członkowskimi a
wspólnotą nie stosuje się prawa międzynarodowego lecz zastępowane jest ono przez prawo
wspólnotowe(w związku z tym nazywane jest ono prawem ponadnarodowym)
Pojęcie ponadnarodowości pojawiło się w TEWWiS, nie było ono jednak sprecyzowane. Z
praktyki wyewoluowały pewne cechy charakterystyczne takich organizacji:
1. Istnienie organów, których decyzje niezależną od woli państw – (EWWiS członkowie
Wysokiej Rady nie reprezentowali interesów państwa lecz interesy wspólnoty, podobnie
zostały uregulowane formy działań Komisji WE i Euroatomie)
2. Podejmowanie decyzji większością głosów – Początkowo dominowała w wspólnotach
zasada jednomyślności przejawiająca się w decyzjach rady, obecnie jednak większość
decyzji jest podejmowana większością głosów a decyzje są wiążące dla wszystkich.
3. Organy wspólnot same realizują podjęte decyzje lub sprawują nadzór nad zgodną z
prawem ich realizacją – ten sposób realizacji prawa wspólnotowego nazywamy
administracją wspólnotową bezpośrednią
4. Prawo wspólnotowe może tworzyć uprawnienia i zobowiązania po stronie wszystkich
podmiotów prawa wspólnego, w tym podmiotów indywidualnych, a do rozstrzygnięcia
wątpliwości w tym względzie uprawnione są organy sądownicze państw członkowskich
B. Charakter prawny unii Europejskiej
ZASADNICZE pytania stawiane w tej materii przez doktrynę to:
1. Czy Unia Europejska jest organizacją międzynarodową w rozumieniu prawa
międzynarodowego –(warunki bycia organizacją międzynarodową i czy unia je spełnia
dalej)
a. Powstanie na podstawie umowy międzynarodowej – unia europejska powstała
na podstawie umowy międzynarodowej, o jednak oryginalnej konstrukcji(TUE nie
włączył do swej treści traktatów dotyczących wspólnot lecz zmodyfikował ich
treść)
b. Posiadanie celów i zadań – cele unii są zawarte w art. 2 TUE jednak tylko
niektóre z nich mają charakter autonomiczny(inny niż wspólnotowy)
c. Samodzielna struktura organizacyjne – art. 3 mówi o tym, że unii posiada
jednolite ramy instytucjonalne, jednak w rzeczywistości korzysta ona z instytucji
wspólnotowych.
2. Czy unia posiada podmiotowość prawno-międzynarodową –
a. Nowo przyjmowane(po 1993) państwa przystąpiły i przystępują do organizacji,
która nie ma przyznanej expressis verbis podmiotowości prawnomiędzynarodowej, a nie jedynie do wspólnot, które taką podmiotowość mają. Z
technicznego punktu widzenia państwa przystępują do struktury o niejednolitym
charakterze, w której zawarty jest element podmiotowości przeniesiony na tę
strukturę przez państwa członkowskie Wspólnot(Traktat jest zawierany przez
państwa członkowskie Unii a nie unię).
b. W praktyce Unia Europejska jako organizacja jest stroną kilku umów
międzynarodowych
c. Traktat o unii nie nadaje unii żadnej podmiotowości zarówno w stosunku do
państw członkowskich jak i państw trzecich (niektórzy autorzy uważają, że
podmiotowość prawna w stosunku do państw członkowskich powinna być
interpretowane z prawa wewnętrznego tych państw)
III. Trójfilarowa struktura Unii Europejskiej i jej konsekwencje prawne
filary unii
1. Wspólnoty Europejskie
2. Wspólna polityka Zagraniczna –
3. Współpraca Policyjna i sądowa w sprawach karnych
Zwieńczeniem tej konstrukcji są postanowienia wspólne traktatu określające przede wszystkim
cele i zasady oraz ramy instytucjonalne, zaś wspólnym fundamentem przepisy przejściowe i
końcowe.
Współpraca w ramach II filaru funkcjonuje zgodnie z postanowieniami tytułu V TUE oraz
postanowieniami Wspólnymi i końcowymi. Decyzje w ramach V i VI tytułu podejmowane są
przez radę, bez uwzględnienia kompetencji parlament i z wykluczeniem nadzoru Trybunału
Sprawiedliwości.
Postanowienia wspólne oraz postanowienia tytułów V i VI TUE należy określić jako majace
charakter międzynarodowy, a postanowienia dotyczące zmian traktatów(II- IV) są reulacjami o
charakterze ponadnarodowym.
Związek miedzy Unią a Wspólnotami(poglądy):
1. w związku z łączeniem przez Unię starych i nowych polityk, wzajemne stosunki
przypominają nieco stosunki wynikające z holdingu.
2. Unia jako organizacja o charakterze dynamicznym, stopniowo ewolucyjnym, w której
Wspólnoty są postrzegane jako samodzielne związki o charakterze korporacyjnym ,
ponieważ zachowały swoją podmiotowość, a Unia ma w tej sytuacji pozycją nie
równorzędną
3. Kolejny z poglądów mówi o istnieniu tylko jednego podmiotu międzynarodowego jakim
jest UE jako argument przedstawia się art. 49 mówiący o przystępowaniu do UE a nie do
wspólnot
W doktrynie panuje przekonanie, że istotę Unii Europejskiej określa art. 3. TUE, ponieważ
decyduje o spójności prawa materialnego i instytucjonalnego Wspólnot z prawem UE w
zakresie stosunków wewnętrznych i zewnętrznych. Przepis ten nadaje wszystkim filarom
jednolity charakter. Spójność instytucjonalna wynika z Jednolitych Ram instytucjonalnych
(należy przez to rozumieć, że instytucje wspólnotowe i Rada Europejska działają w
poszczególnych filarach w ramach określonych w traktatach, jak i wynikających z istnienia
pozostałych dwóch filarów). Art. 3 nadaje też unii spójność materialną
Art. 3 ust. 2 TUE stanowi, ze komisja i Rada odpowiedzialne są za zapewnienie spójności działań
podejmowanych w dziedzinie polityki zewnętrznej, bezpieczeństwa, polityki gospodarki i
rozwoju. Ponieważ UE nie posiada podmiotowości prawnej jej działania w sferze zewnętrznej
przyjmują formę działań wspólnoty albo/i wspólnych działań podejmowanych przez państwa
członkowskie.
Czy unia wyznacza nowy etap w procesie integracji Europejskiej, czy też jest wartością
nową?(koncepcje o przyszłości)
1. możliwość wchłonięcia słabszych filarów pod względem instytucjonalnym i materialnym
przez WE
2. inny pogląd mówi, że wprawdzie unia wchłania Wspólnoty, ale ich nie likwiduje, co
sprawia, że cechy Wspólnot wtórnie oddziaływają na Unię, co może prowadzić do
wniosku, że unia przybiera formę ponadnarodową.
IV. Cele wspólnot Europejskich i cele UE
1. Cele wspólnoty Europejskiej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
ustanowienie wspólnego rynku
ustanowienie unii gospodarczej i walutowej
harmonijny, zrównoważony i stały rozwój działalności gospodarczej
wysoki poziom zatrudnienia i ochrony socjalnej
równość mężczyzn i kobiet
trwały i nie inflacyjny wzrost
7. wysoki stopień konkurencyjności konwergencji dokonań gospodarczych
8. wysoki poziom ochrony i poprawy jakości środowiska naturalnego
9. podwyższenie poziomu i jakości życia, spójności gospodarczej i społecznej oraz
solidarności między państwami członkowskimi
2. Cele Europejskiej wspólnoty Energii Atomowej
1. przyczynienie się, przez stworzenie niezbędnych warunków, do powstania i rozwoju
przemysłu jądrowego
2. podniesienie poziomu życia w państwach członkowskich
3. rozwijanie stosunków z innymi państwami
3. Cele Unii Europejskiej
Cele unii są również celami wspólnot i wice versa
szczegółowy spis celów UE zawiera art. 2 TUE:
1. popieranie postępu gospodarczego i społecznego oraz wysokiego poziomu zatrudnienia
2. doprowadzenie do zrównoważenia i trwałego rozwoju, zwłaszcza przez utworzenie
przestrzeni bez granic wewnętrznych , umacnianie spójności gospodarczej i społecznej,
ustanowienie unii gospodarczej i walutowej, docelowo z wspólną walutą
3. Potwierdzenie tożsamości UE na arenie międzynarodowej w szczególności przez
realizację wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, obejmującej kształtowani
wspólnej polityki obronnej, mogącej prowadzić do wspólnej obronności
4. umacnianie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich prze ustanowienie
obywatelstwa Unii
5. utrzymanie i rozwijanie Unii jako obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w
którym swobodny przepływ osób jest zapewniony w połączeniu z właściwymi środkami
zewnętrznej kontroli granic, azylu, imigracji oraz zapobiegania i zwalczania
przestępczości
6. pełne zachowania i rozwój dorobku wspólnotowego, tak by móc określić do jakiego
stopnia polityki i formy współpracy wprowadzone przez traktat wymagają skorygowania,
celem zapewnienia skuteczności mechanizmów i instytucji wspólnoty
cele unii w ramach II filaru:
1. Ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów, niezawisłości i integralności
Unii, zgodnie z zasadami Karty Narodów Zjednoczonych
2. Umacniania bezpieczeństwa Unii we wszystkich formach
3. utrzymanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego, zgodnie z zasadami
KNZ Aktu Końcowego z Helsinek (…)
4. Popieranie współpracy międzynarodowej
5. Rozwijanie i umacnianie demokracji i rządów prawa oraz poszanowanie praw człowieka i
podstawowych wolności
Cele UE w ramach III filaru
1. zapewnienie obywatelom wysokiego poziomu bezpieczeństwa w obszarze wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości, poprzez podejmowanie przez państwa członkowskie
wspólnych działań w zakresie współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych
2. zapobieganie rasizmowi i ksenofobii oraz zwalczanie tych zjawisk
V. Członkostwo w Unii Europejskiej
1. Nabycie członkostwa w Unii Europejskiej
Traktat z Maastricht wprowadził jedna procedurę wstępowania do wszystkich wspólnot i Unii, co
powoduje że przystąpienie do unii jest równoznaczne z przystąpieniem do wspólnot.
Jak stanowi art. 49 TUE każde państwo europejskie, przestrzegające zasad ustalonych w art. 6
pkt. 1 może przystąpić do UE. Materialne przesłanki warunkujące ubieganie się o członkostwo w
UE:
1. kandydat musi być państwem w rozumieniu prawa międzynarodowego, ponadto musi być
to państwo europejskie
2. państwo kandydujące musi być demokratycznym państwem prawa, szanującym zasady
wolności, demokracji, prawa człowieka i podstawowe wolności. Ustrój państwa
kandydującego musi odpowiadać zasadom właściwym dla gospodarki rynkowej i wolnej
konkurencji(rt. 49 TUE i 4 TWE)
3. państwo kandydujące musi przyjąć acquis communautaire
Procedura przyjęcia:
1. Państwo kandydujące składa wniosek do rady. Wniosek jest jednostronnym
oświadczeniem woli państwa starającego się o przyjęcie. Wniosek może zostać wycofany
do czasu złożenia dokumentów ratyfikacyjnych umowy o przystąpienie.
2. Rada przekazuje wniosek komisji, która przygotowuje wstępną opinie w sprawie(komisja
może uzależnić swoją opinię od spełnienia przez państwo określonych warunków)
3. na podstawie opinii komisji rada podejmuje decyzje o podjęciu rokowań w sprawie
rokowań w sprawie członkostwa państwa kandydata, nie ma ono jednak skutków
wiążących
4. we wstępnym etapie negocjacji strony prowadzą przegląd prawa państwa kandydującego
co do zgodności z acquis communautaire. Na tym etapie kluczową rolę odgrywa komisja
europejska. Po przedstawieniu stanowiska właściwe rokowania prowadzi Rada, po ich
zakończeniu komisja przygotowuje dla rady opinie o gotowości państw kandydujących
do członkostwa (zgodę musi również wyrazić Parlament Europejski)
5. O przyjęciu państwa decyduje jednomyślnie Rada
6. warunki przyjęcia i dostosowania prawa do traktatów stanowią przedmiot umowy między
państwami członkowskimi a państwem przystępującym. Umowa wchodzi w życie po jej
ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowski i kandydujące
2. Zawieszenie praw członkowskich UE
1. Do wszczęcia procedury jest potrzebny wniosek 1/3 państw członkowskich lub komisji
2. Rada większością 4/5, po uzyskaniu zgody parlamentu Europejskiego, przyjętej
większością 2/.3, może stwierdzić istnienie wyraźnego ryzyka poważnego naruszenia
przez państwo członkowskie zasad wymienionych w art. 5 TUE. W wyniku takiego
stwierdzenia Rada może skierować do tego państwa stosowne zalecenie(przed podjęciem
takiej decyzji rada wysłuchuje danego państwa, może też wezwać osoby niezależne do
złożenia wyjaśnień, bada czy powody poważnego naruszenia są nadal aktualne)
3. Decyzja rady w składzie szefów państw i rządów, która wzywa rząd danego państwa o
przedstawienie uwag, Rada podejmuje decyzje jednomyślnie na wniosek komisji lub 1/3
państw i po uzyskaniu zgody parlamentu uzyskanej 2/3 głosów. Może stwierdzić
poważne i trwałe naruszenie zasad określonych w art. 6 TUE
4. Rada większością kwalifikowaną może zadecydować o zawieszeniu niektórych praw
wynikających ze stosowania Traktatu UE
Rada Większość kwalifikowaną uchyla decyzję o zawieszeniu
3. Ustanie członkostwa
Żaden z traktatów funkcjonujących z obrotu UE nie zawiera przepisów dotyczących
wypowiedzenia członkostwa lub rozwiązania wspólnot. NA gruncie istniejących przepisów nie
istnieje możliwość wystąpienia z UE, co potwierdza nieograniczony zakres czasowy na który
wspólnoty zostały powołane i brak w przepisach opisanej możliwości wystąpienia z Unii. Istnieje
możliwość wystąpienia z UE tylko na gruncie rewizji Traktatów.
Niektórzy Autorzy wskazują możliwość wystąpienia z UE na mocy przepisów Konwencji
Wiedeńskiej(zgodna wola, klauzula rebus sic stanibus)
VI. Stowarzyszenie ze wspólnotami Europejskimi
Traktat z maastricht wprowadził jednolitą formę członkostwa w UE, pewna formą wyjątku od
tego jest możliwość zawarcia stowarzyszenia z UE. Umowy stowarzyszeniowe są zawierane
przez wspólnoty i tworzą prawa i obowiązki po stronie Wspólnot, państw członkowskich i
stowarzyszonych. Są tworzone w celu specyficznego uprzywilejowanego ustalenia stosunku
między UE a państwem stowarzyszonym.
Zawieranie:
1. negocjacje prowadzi Komisja zgodnie z mandatem Rady
2. po otrzymaniu zgody parlamentu(absolutna większość głosów), Rada zawiera układ
podejmując jednomyślną decyzję
3. Po podpisaniu przez przewodniczącego Rady, państwa członkowski i państwo
stowarzyszone układ podlega ratyfikacji
Rodzaje stowarzyszeń:
 Stowarzyszenie traktatowe – stowarzyszenia państw i organizacji
międzynarodowe oparte na przepisach art. 310 TWE i 206 TEWEA
 Stowarzyszenia konstytucyjne – stowarzyszenia krajów o terytoriów zamorskich
uregulowane przepisami części IV TWE
1. Stowarzyszenie Traktatowe
Wyróżnia się dwa rodzaje umów opartych na przepisach 310 TWE i 206 TEWEA
1. Stowarzyszenia ograniczone do państw europejskich - taki układ o stowarzyszeniu
przewiduje wzajemne prawa i obowiązki, wspólne działania i specjalne
procedury(zazwyczaj dotyczą wolnego handlu oraz określone cele polityczne mogące
prowadzić do członkostwa). Należy tu wymienić
a. Układy Europejskie zawarte z państwami Europy Środkowej i Wschodniej
obok wspólnot ich stronami są państwa członkowskie UE, obecnie istniejące
Układy Europejskie zostały zawarte z Bułgarią i Rumunią. Cele każdego z
Układów Europejskich obejmują dialog polityczny, popieranie rozwoju handlu i
harmonizowanie stosunków gospodarczych, , stworzenie podstawy dla pomocz
finansowej i technicznej, stworzenie ram stopniowej integracji ze Wspólnotami
oraz popieranie współpracy w dziedzinie kultury.
i. Instytucje
1. Rada Stowarzyszenia - składający się z członków rządów państw
członkowskich lub Rady, często uzupełnionym członkami komisji
oraz przedstawicieli rządu danego państwowa(z którym zawiera się
umowę – główny organ doradczy - nadzór nad realizacją danego
układu stowarzyszeniowego)
2. Komitet stowarzyszenia – organ doradczy i pomocniczy Rady
Stowarzyszenia(przedstawiciele rządu danego państwa i
przedstawiciele Rady Unii Europejskiej i Komisji)
3. Parlamentarny komitet Stowarzyszeniowy – parlamentarny organ
doradczy, składający się z przedstawicieli Parlamentu
Europejskiego oraz przedstawicieli danego parlamentu narodowego
ii. Układy Europejskie zawierają także przepisy dotyczące załatwiania
sporów
b. Europejskie Układy o stabilizacji i stowarzyszeniu – zawarte przez wspólnoty z
Chorwacją byłą Jugosławią i republiką Macedonii, powołują się one na art. 310
TWE i 101 TEWEA(podpisywane większością kwalifikowaną)
c. Układ o utworzeniu Europejskiego Obszaru Gospodarczego – główną ideą w
sprawie stworzenia EOG było rozszerzenie rynku wewnętrznego na kraje EFTA,
bez czynienia ich członkami Wspólnot(oprócz współpracy gospodarczej
przewiduje tez współprace polityczną)
i. Organy:
1. Rada - zapewnia polityczna inicjatywę realizacji układu
2. Wspólny komitet – wykonuje postanowienia
3. Wspólny Komitet Parlamentarny – koordynujący i uzgadniający
wspólne interesy parlamentarzystów stron układu
2. Stowarzyszenia z państwami pozaeuropejskimi – celem takiego stowarzyszenia(tez
funkcjonuje na podstawie 310 TWE i 206TEWEA), jest wspieranie krajów
stowarzyszonych w gospodarczym i społecznym rozwoju w oparciu o wspólna politykę
rozwoju.
2. Stowarzyszenia konstytucyjne
Mają swoją podstawę w przepisach części IV TWE dotyczącej stowarzyszenia krajów i
terytoriów zamorskich. Celem takiego stowarzyszenia jest popieranie rozwoju gospodarczego
oraz społecznego tych krajów i terytoriów oraz ustanowienie ścisłych stosunków między nim a
całą Wspólnotą Europejską. Konsekwencja zawarcia takiego stowarzyszenia jest poddanie
stosunków z tymi krajami reżimom przewidzianym w art. 182 188.
VII. Obywatelstwo Unii Europejskiej
1. Uwagi wstępne
Instytucja obywatelstwa Europejskiego została powołana na mocy traktatu z Maastricht, a
dokładnie części modyfikującej traktaty założycielskie Wspólnot (czyt. Art. 17-22 TWE).
Celami takiego rozwiązania było: przybliżenie obywatelom państw członkowskich procesu
integracji europejskiej i jego instytucjonalnych aspektów oraz redukcja deficytu
demokratycznego Wspólnot Europejskich(większego wpływu obywateli na kształtowanie prawa
wspólnotowego).
2. Charakter prawny obywatelstwa Unii Europejskiej
Obywatelstwo UE jest szczególną więzią łączącą obywateli państw członkowskich z UE, z
której to więzi wynikają określone uprawnienia oraz(teoretycznie) obowiązki. Z art. 17 TWE
wynika, że każda osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego posiada tez
obywatelstwo UE cechy obywatelstwa UE:
1. jest zależne od posiadania obywatelstwa państwa członkowskiego
2. ma charakter akcesoryjny, w żaden sposób nie zastępuje obywatelstwa prawa krajowego
3. ma charakter dynamiczny, może zostać wzmocnione lub uzupełnione przez Radę
3. Prawa obywateli UE
W świetle art. 17 ust 2 TWE obywatele Unii korzystają z praw ustanowionych niniejszym
traktatem i podlegają obowiązkom w nim określonym. Do praw obywateli UE należą np.:
1. prawo do swobodnego przemieszczania się i osiedlania na terenie UE
2. prawa wyborcze w wyborach municypalnych w państwach członkowskich
3. prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej
4. prawa skargowe do Parlament Europejskiego i rzecznika praw obywatelskich UE
5. prawo do kierowania pism do instytucji UE
6. prawo do dostępu do dokumentacji Komisji, Rady i Parlamentu Europejskiego
7. (tworzy się) prawo do dobrej administracji
Rozdział II: Ramy instytucjonalne Unii Europejskiej
I. Instytucje Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej
Mechanizm UE w płaszczyźnie instytucjonalnej funkcjonuje w oparciu o jednolite ramy
instytucjonalne, co w praktyce oznacza, że w swej działalności UE posługuje się instytucjami
Wspólnot oraz Radą Europejską, do realizacji swych celów i realizacji celów wspólnot.
Instytucje działają w tym systemie w zależności od sprawy(każda sprawa rozpatrywana
indywidualnie) na podstawie odpowiednich traktatów ustanawiających Wspólnoty i Unię
Europejską.
Instytucjami działającymi w ramach jednolitych ram instytucjonalnych to: Parlament Europejski,
Rada, Komisja, Trybunał Sprawiedliwości, Trybunał Obrachunkowy.
Wszystkie traktaty posługują się terminem wspólnot należy jednak odróżnić instytucje traktatowe
od innych instytucji(o charakterze doradczym[komitet ekonomiczno-społeczny, komitet
regionów] i inne jak Europejski Bank centralny, Europejski system banków centralnych, Bank
inwestycyjny, Agencja Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej)
II. Rada Europejska
1. Miejsce Rady Europejskiej w systemie instytucjonalnym
UE
RE wykształciła się z praktyki odbywania się co pewien czas konferencji szefów państw lub
rządów państw członkowskich, pierwsze takie spotkanie odbyło się w Paryżu w 1961 i zwyczaj
zwoływania takich konferencji na szczycie był kontynuowany.
Włączenie Rady do struktur instytucjonalnych UE nastąpiło w art. 2 Jednolitego Aktu
Europejskiego 1986. Należy jednak wskazać, że jest to jedyna instytucja UE i nie należy ona do
instytucji wspólnotowych(na potwierdzenie tej tezy można tez podać fakt, że szefowie państwo i
rządów obradują tez w ramach komisji lecz w nieco innym składzie).
Niektórzy odmawiają Radzie funkcjonowania jako instytucja, argumentując to brakiem w niej
ściśle określonych ram administracyjnych, jak też trybu powoływania, i własnej siedziby.
2. Skład i organizacja
1. Rada Europejska - jest mało sformalizowaną instytucją międzyrządową , wspomaganą
przez to państwo członkowskie, które sprawuje przewodnictwo w Radzie oraz przez
Sekretariat Generalny Rady, obecnie wszystkie sesje odbywają się w Brukseli.
2. Skład – w skład RE wchodzą każdorazowi szefowie państw lub rządów państw
członkowskich i przewodniczący komisji, szefom państw i szefom rządów towarzyszą ich
ministrowie spraw zagranicznych oraz jeden członek komisji.
3. Sesje i ich częstotliwość – sesje odbywają się przynajmniej dwa razy do roku,
przewodniczy im szef państwa lub rządu państwa, które aktualnie przewodniczy w
Radzie. Po każdym posiedzeniu składane jest sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu
oraz raz do roku pisemne sprawozdanie o postępie osiągniętym przez Unię.(może się też
spotkać na posiedzeniu nieoficjalnym )
4. Przygotowywanie posiedzeń – są one przygotowywane merytorycznie na trzech
poziomach: państwowym, międzynarodowym i wspólnotowym
5. Porządek obrad – w związku z I filarem przygotowuje Komitet Stałych
Przedstawicieli(COREPER), zaś dla spraw związanych z II i III filarem Komitet
Polityczny i Koordynacyjny
3. Funkcje
Funkcje Rady Zostały określone bardzo lakonicznie w art. 4 TUE, który stanowi, że Rada
Europejska nadaje Unii impulsy niezbędne do jej rozwoju i określa w tej mierze ogólne kierunki
polityczne. Do nielicznych kompetencji RE wymienionych w traktacie należy przepis o
określonych własnych kompetencjach Rady Europejskiej w obszarze polityki Gospodarczej i
walutowej, zatrudnieniem zagranicznej i bezpieczeństwa, współpracy policyjnej i sądowej w
sprawach karnych. W sprawach kompetencji wspólnot nie stanowi żadnych aktów prawnych,
chociaż może omawiać sprawy, które wspólnot dotyczą.
Rada w ramach spraw objętych II filarem UE podejmuje decyzje na podstawie ogólnych
wytycznych przez radę Europejską lub w przypadku decyzji dotyczących kwestii będących
przedmiotem wspólnych działań oraz wspólnych stanowisk.
4. Podejmowanie decyzji
Decyzje Rady Europejskiej podejmowane są na zasadzie konsensusu zawarte są na ogół w formie
oświadczenia przewodniczącego, jako tzw. konkluzje prezydencji.
Kategorie stanowisk:
 Promujące rozwój instytucjonalny
 Wytyczne formułujące cele i zasady integracji
 Decyzje merytoryczne
 Deklaracje intencji
Konkluzje Prezydencji są uzupełniane o deklaracje, które zawierają szczegóły zawartych
porozumień (nie maja mocy wiążącej lecz mogą stanowić wytyczne legacji)
III. Parlament Europejski
1. Historia
Rodowód parlamentu Europejskiego sięga czasów Zgromadzenia Ogólnego EWWiS. W 1965
Zgromadzenia ogólne wszystkich trzech wspólnot zostały połączone w jedno ciało nazwane
Parlamentem Europejskim(nazwa oficjalnie została przyjęta dopiero przez JAE). Jego skład i
funkcje ulegały ciągłej modyfikacji w ramach kolejnych.
Obecnie siedziba PE znajduje się w Stresburgu będącym miejscem sesji plenarnych, które mogą
się odbywać tez w Brukseli(zbierają się tu tez komisje parlamentarne). Siedzibą Sekretariatu
Generalnego jest Luksemburg.
2. Skład
W skład Parlamentu Europejskiego wchodzą wybrani w powszechnych wyborach bezpośrednich
przedstawiciele narodów państw członkowskich(art. 189-190 TWE i art. 107 TEWEA).
Teoretycznie na podstawie art. 190 TWE o 108 TEWEA wybory we wszystkich państwach
powinny się odbywać na podstawie wspólnej ordynacji wyborczej, jednak na razie ona nie
powstała i wybory odbywają się na podstawie Państwowych Ordynacji wyborczych przy czym
powinny one mieć charakter proporcjonalny.
Mandat deputowanego do parlamentu europejskiego trwa 5 lat i może być odnowiony.
Kończy się wraz z końcem kadencji, rezygnacją lub śmiercią deputowanego. O ważności
mandatu rozstrzyga w trybie weryfikacji parlament. Członkowie PE sprawują swój mandat
osobiście i w sposób nieskrępowany. Parlamentarzysta nie może być członkiem rządu ani
parlamentu państwa członkowskiego, członkiem innej instytucji wspólnotowej, jak również
komitetów i ciał dysponujących środkami przeznaczonymi dla Wspólnot lub ich instytucji lub
innych ciał wspólnotowych.
Statut Deputowanych do PE określa protokół o przywilejach i immunitetach Wspólnot
Europejskich oraz regulamin PE. Podczas trwania sesji są chronieni na terenie narodowym
immunitetem takim samym jak parlamentarzyści tego państwa a na terminie innych państw
członkowskich korzystają z ochrony przed zatrzymaniem lub ściganiem sądowym. Nie mogą się
powołać na immunitet sądowy, kiedy są złapani na gorącym uczynku, immunitet może tez być
uchylony przez parlament.
3. Organizacja wewnętrzna Parlamentu europejskiego
Zgodnie z art. 199 TWE i art. 112 TEWEA, parlament europejski działa według zasad
ustalonych w regulaminie PE, przyjętym większością głosów jego członków, który upoważnia
parlament do odjęcia odpowiednich środków w celu zapewnienia właściwego toku pracy.
Parlament odbywa doroczną sesję, zbierając się w drugi wtorek marca każdego roku zaś na
wniosek większości swych członków komisji lub rady, parlament morze się zebrać na sesję
nadzwyczajną. Na początku każdej sesji jest ustalany kalendarz prac. Sesja trwa praktycznie cały
rok. Pojecie sesji nie obejmuje tylko zebrania się parlamentarzystów ale także zebrania komisji i
frakcji parlamentarnych. Członkowie komisji mogą uczestniczyć we wszystkich zebraniach
parlamentu i na swój wniosek mogą być przez niego wysłuchani. Komisja i Rada mogą być
wysłuchane przez parlament z zachowaniem warunków przewidzianych w regulaminie.
Parlament europejski podejmuje decyzje większością głosów(poza wyjątkami gdzie
większość jest kwalifikowane, np. większością „traktatowej” liczby posłów, 3/5 lub 2/3)
Organy parlamentu:

Przewodniczący – kieruje działaniami parlamentu i wszystkimi
ciałami organizacji wewnętrznej Parlamentu powstałymi na podstawie
regulaminu, prowadzi obrady parlamentu, i reprezentuje go na zewnątrz(w
tej materii może swoje uprawnienia delegować na wice…)

wiceprzewodniczący(maks. 14)

Prezydium – składa się z Przewodniczącego PE, 14
wiceprzewodniczących PE, 5 kwestorów. Funkcja tego organu są zadania
finansowe, administracyjne i organizacyjne Powołuje ono miedzy innymi
Sekretarza Generalnego

Konferencja przewodniczących - składa się z przewodniczącego
parlamentu i przewodniczących frakcji i dwóch przedstawicieli nie
zrzeszonych. Kompetencje: sprawy organizacji pracy, planowania
legislacyjngo, planuje też sprawozdania ze współpracy z parlamentami
narodowymi i jest odpowiedzialna za stosunki z państwami trzecimi oraz
organizacjami międzynarodowymi

Konferencja przewodniczących delegacji – na jej czele stoi
przewodniczący, składa się z przewodniczących wszystkich stałych delegacji
międzyparlamentarnych, podzielonych na pięć grup regionalnych
powołanych do kontaktów międzynarodowych. Ciało to może wykonywać
zadania zlecone przez prezydium lub konferencję przewodniczących.

Konferencja przewodniczących komisji – składa się z
przewodniczących wszystkich trwałych i niestałych komisji
parlamentarnych.. konferencja ta kieruje zalecenia do konferencji
przewodniczących w sprawach dotyczących porządku obrad sesji
Parlamentu i, podobnie jak konferencja przewodniczących delegacji może
wykonywać zadania zlecone jej przez prezydium lub konferencję
przewodniczących.
Większość posłów PE zrzesza się w frakcje tworzone według przynależności partyjnej, a nie
państwowej wymogi proceduralne w tym względzie określa regulamin.
W parlamencie funkcjonuje komisje stałe i niestałe, których status jest określony w regulaminie
PE. W PE działa 17 komisji stałych które powołane są na początku każdej sesji na 2 ½ roku a
liczba miejsc w niej jest dzielona między frakcje w drodze ustaleń między nimi w oparciu o
system d’hondta
Wśród organów wchodzących w skład struktury organizacyjnej PE trzeba jeszcze wymienić
Sekretariat Generalny na czele z Sekretarzem Generalnym.
4. Funkcje Parlamentu Europejskiego
Działając w materii I filaru parlament wykonuje swe funkcje w oparciu o przepisy TWE i
TEWEA a funkcje z II i III wykonuje w oparciu o przepisy TUE.
W ramach II filaru PE jest konsultowany przez prezydencję w zakresie głównych aspektów
polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz informowany przez prezydencje i komisję o pracach
prowadzonych w tej materii. Przeprowadza też doroczną debatę o postępach UE w dziedzinie
wspólnej Polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, może kierować w tej materii pytania i
rekomendacje do Rady.
Analogicznie są ukształtowane kompetencje PE w Filarze III
W doktrynie wymienia się trzy główne rodzaje funkcje :

Funkcje opiniodawcze – dotyczą zarówno płaszczyzny stosunków wewnętrznych Unii, jak
tez stosunków zewnętrznych i wyraża się w:
 Opiniach parlamentu mających niekiedy charakter zgody, które dotyczą spraw, gdzie
taka opinia /zgoda jest rodzajem wymogu proceduralnego – [wszystko TWE]np. art.
214(zgoda PE na nominację przewodniczącego komisji), art. 247(skład Trybunału
obrachunkowego)art. 112(obsada Zarządu Europejskiego Banku Centralnego),
zawieranie umów stowarzyszeniowych, umów ustanawiających szczególne ramy
instytucjonalne, umów o istotnym znaczeniu dla budżetu oraz umów powodujących
zmianę aktu przyjętego w trybie współdecydowania, przystąpienie państw do UE
 Opinie, które wynikają z ogólnych Uprawnień PE - może wyrażać opinię na temat
każdego zagadnienie dotyczącego UE, lub w sferze stosunków międzynarodowych
opiniowanie umów międzynarodowych.

Funkcje w procesie prawodawczym – generalnie parlament nie ma samodzielnych
kompetencji prawodawczych jednak w szerokim znaczeni pełni funkcję pomocnicze głównie
w ramach Wspólnoty Europejskiej art. 251 procedura współdecydowania, 252 procedura
współpracy międzynarodowej oraz udzielając zgody i wyrażając opinie doradcze

Funkcje kontrolne parlamentu – dotyczą głównie komisji, która jest politycznie
odpowiedzialna przed PE wyraża się przede wszystkim w parlamentarnym prawie kierowania
do komisji zapytań ustnych i pisemnych(197 TWE). Komisja jest obowiązana udzielić PE
sprawozdania z działalności wspólnot oraz systematycznego udzielania informacji na temat
wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracy policyjnej i sądowej w
sprawach karnych. Oprócz tego komisja ma obowiązek udzielania informacji w ramach
parlamentarnej kontroli wykonywania budżetu.
 W wypadku zgłoszenia wotum nieufności wobec komisji przegłosowanym w
parlamencie większością 2/3 głosów wszyscy członkowie komisji powinni się podać do
dymisji.
 Posiada prawo ustanowienia tymczasowych komisji śledczych zgodnie z art. 193 TWE
(na wniosek ¼ członków) do badania domniemanych wykroczeń lub niewłaściwego
zarządzania w stosunku do wspólnoty, chyba że sprawa już toczy się przed sądem
 Jest upoważniony do przyjmowania petycji w sprawach objętych zakresem działania
wspólnoty i dotyczących bezpośrednio osób je zgłaszających
 Działania rzecznika praw obywatelskich UE- ma obowiązek składania rocznego raportu
ze swej działalności PE
Parlament Europejski Wyraża swoje stanowisko w przede wszystkim w formie dwóch
rodzajów uchwał mających:
1. postać rezolucji zwykłych lub legislacyjnych
2. postać decyzji wydawanych na podstawie przyznanego parlamentowi upoważnienia
do określonego statusu i ogólnych warunków wykonywania funkcji Rzecznika Praw
Obywatelskich czy też powołania tymczasowych komisji śledczych
IV. Rada
1.Historia
Nazywana jest niekiedy Radą ministrów lub Radą Unii Europejskiej. Została powołana w
traktacie o fuzji 1965 w miejsce Specjalnej Rady Ministrów(EWWiS), Rady EWG i Rady
Euroatomu.
2. Skład i organizacja
Skład - Zgodnie z art. 203 TWE i art. 116 TEWEA, rada składa się z przedstawicieli wszystkich
państw członków szczebla ministerialnego, upoważnionych do zaciągania zobowiązań w imieniu
rządu danego państwa. Rada jest instytucją o zmiennym składzie osobowym, każdorazowo
zasiadają w niej przedstawiciele rządów zebrani według kryterium tematycznego posiedzeń
Rady.
Rada działając w ramach materii normowania danej wspólnoty działa jako Rada danej wspólnoty.
Każde państwo ma po jednym przedstawicielu w Radzie lecz może on zawsze zostać zastąpiony
przez innego członka rady(np. minister włoski przez polskiego).
 Organizacja
o Każde państwo członkowskie przewodniczy radzie przez sześć miesięcy a rotacja
następuje 1 I ,i 1VI.
o Kolejność sprawowania prezydencji ustala Rada decyzją podjętą jednomyślnie.
o Rada jest zwoływana przez przewodniczącego z jego inicjatywy na wniosek
jednego z jej członków lub Komisji
o Na posiedzenie zapraszana jest Komisja chyba, że rada postanowi inaczej.
o Data posiedzenia jest podawana do wiadomości państw członkowskich na
początku każdej prezydencji.
o Rada odbywa posiedzenia w Brukseli i Luksemburgu(jeśli Rada lub COPERER
nie postanowi inaczej).
o Posiedzenia rady są zamknięte poza wyjątkami określonymi w art. 8 regulaminu
o radę wspomaga Sekretariat Generalny(na wniosek Rady prowadzi negocjacje z
państwami trzecimi)
o Sekretarz Generalny jest wspomagany przez zastępcę odpowiedzialnego za
zarządzaniem sekretariatem
o Za przygotowanie spraw i wykonywanie zadań przydzielonych mu przez Radę
odpowiedzialny jest COREPER(przewodniczącym jest przedstawiciel państwa
aktualnie przewodniczącego Radzie. COREPER kieruje działalnością różnych
komitetów
o w obradach Rady i COPERER ’a uczestniczą przedstawiciele Komisji
3. Zadania i kompetencje

I FILAR:

Zapewnia koordynację ogólnej polityki gospodarczej państw członkowskich –
rada może podejmować niewiążące decyzje w celu zapewnienia koordynacji ogólnej
polityki gospodarczej państw członkowskich, oraz ogólnej harmonii polityki
gospodarczej państw członkowskich wspólnot

Ma uprawnienia do podejmowania decyzji – rada decyduje o środkach prawnych,
które mają zapewnić realizację celów zawartych w traktatach, co oznacza że jest ona
ośrodkiem prawa pochodnego.(może je stanowić tylko jeśli ma określona propozycję
komisji). Ma pewne własne kompetencje w zakresie prawa wspólnotowego
pierwotnego(może zmieniać liczbę członków komisji a na wniosek TS liczbę
Rzeczników generalnych), zawiera umowy międzynarodowe wynegocjowane przez
komisję(wraz z komisją odpowiada za politykę zagraniczną)

Ma uprawnienia do wykonywania decyzji – rada przekazuje komisji kompetencje
dotyczące wykonywania decyzji w przyjętych przez siebie aktów prawnych(może
określić szczególne warunki wykonywania zadań przez komisję jak i zastrzec te
działania dla siebie. Mianuje członków TO może zmienić liczbę rzeczników TS i
określa ich sytuacje finansową. Może kontrolować niektóre działania komisji itd.

II FILAR





Podejmuje decyzję potrzebne do określenia wspólnej polityki zagranicznej i
bezpieczeństwa na podstawie ogólnych wytycznych Rady Europejskiej
Zaleca RE wspólne strategie
Realizuje wspólne strategie przez przyjmowanie wspólnych działań i wspólnych
stanowisk
Zapewnia jedność, spójność i skuteczność działania UE; powołuje specjalnych
przedstawicieli do szczególnych kwestii dotyczących wspólnej polityki zagranicznej
III FILAR



Stanowi forum informacji, konsultacji i koordynacji działań państw członkowskich

Upoważnia państwa członkowskie do podjęcia wzmożonej współpracy po uprzednich
konsultacjach z PE

Zawiera w danej materii umowy międzynarodowe oraz upoważnia preydencję do
podejmowania rokowań


Odpowiada na pytania PE dotyczące III filaru
Uchwala akty dotyczące współpracy policyjnej i sądowej
Przygotowuje konwencje przyjmowane przez państwa członkowskie i może stanowić
do niej akty wykonawcze(Rada je przyjmuje do konsultacji z PE)
Określa warunki wspólnych działań międzynarodowych państw członkowskich
4. Podejmowanie decyzji

Procedura większości zwykłej – w sprawach nigdzie indziej nie zastrzeżonych rada
podejmuje decyzje większością zwykłą(I państwo = 1 głos)

Procedura większości kwalifikowanej – w tym przypadku każdemu państwu przysługuje
określona liczba głosów, w ramach filaru I potrzebne jest 232 głosy(jeśli na wniosek komisji
to przyjęte przez większość państw w pozostałych przypadkach przez 2/3 państw[także II i III
filar]; państwa które wygrały powinny posiadać 62% ludności UE)

Procedura jednomyślności – jeśli jest wymagana procedura jednomyślności, żadne państwo
nie może głosować przeciw(jeśli dane państwo nie ma przedstawiciela też jest nieważne)
kompromis Luksemburski mówi, że w przypadku ważnych decyzji, dyskusje musza być
kontynuowane, aż do osiągnięcia jednomyślności
kompromis z Loaniny – zakłada, że minimum potrzebne do zablokowania uchwały Rady
wynosi 26 głosów, a już od 23 głosów Rada powinna znaleźć zadowalające rozwiązanie, które
powinno być przyjęte przynajmniej 65 głosami
quorum – 13 państw
Decyzję które przyjął już COREPER przyjmowane są automatycznie chyba, że któreś państwo
złożyło zastrzeżenia. W sytuacjach w, których COREPER nie przyjął decyzji Rada starta się
osiągnąć decyzję jednomyślnością lub wystarczająca liczbą głosów po czym decyzja trafia
ponownie do COPERER po czym znowu trafiają do rady jako A.
W pilnych decyzjach głosowanie może się odbywać pisemnie (za jednomyślną zgodą Rady lub
COPERER).
Rada wyraża swoje stanowisko w Uchwałach, rezolucjach i konkluzjach
V. Komisja
komisja jest instytucją o charakterze ponadnarodowym, nazywana jest niekiedy Administracją
publiczną UE. Wykształciła się z instytucji Wysokiej Władzy(EWWiS). Podobnie jak Rada stała
się instytucją trzech wspólnot na podstawie traktatu o fuzji 1965
1. Skład i organizacja
skład - W skład komisji wchodzi po jednym obywatelu z każdego państwa członkowskiego,
traktat z nicei wprowadza jednak system rotacji do składu(tzn. [od moment kiedy w UE będzie
27 państw]w jednym momencie nie wszystkie państwa będą miały w niej przedstawicieli). Tryb
powoływania komisji jest wieloetapowy i uwzględnia dwie instytucje Radę i Parlament
Europejski.
1. Rada kwalifikowaną większością głosów wyznacza przewodniczącego
2. Rada działając kwalifikowaną większością głosów zatwierdza kandydatów na komisarzy
wyznaczonych przez(sporządzoną zgodnie z propozycjami państw członkowskich)
uprzednio mianowanego przewodniczącego
3. Przewodniczący i komisja zostają zatwierdzenie jako cały skład przez PE
4. nominacja przez Rade większością głosów swoich członków
Członkowie komisji mianowaniu są na okres 5 lat, a ich mandat może być odnowiony.
Osoby powoływane na stanowiska komisarzy powinny się charakteryzować szczególnymi
kompetencjami, a ich niezależność nie może budzić wątpliwości.
Mandat komisarza wygasa z chwilą śmierci, rezygnacji(dobrowolnej lub w trybie art. 217 TWE i
art. 130 TEWEA na wezwanie przewodniczącego komisji po uzyskaniu zgody kolegium),
dymisji lub upływu kadencji.
Dymisja następuje poprzez votum nieufności dla całej komisji uchwalonej przez PE lub
orzeczenia TS.
W takich przypadkach nowy członek komisji jest powoływany przez Radę większością
kwalifikowana na pozostały czas. (komisarze poza sytuacją TS pełnią swoją funkcję do czasu
objęcia jej przez nowego członka)
Organizacja – przewodniczący decyduje o organizacji wewnętrznej komisji, tak aby jej
działania były spójne i skuteczne oraz oparte na zasadzie kolegialności. Przewodniczący w
trakcie kadencji może zmienić rozdział kompetencji
Dla wykonywania swoich zadań komisja dysponuje bardzo rozbudowanym aparatem
urzędniczym.
2, Kompetencje komisji
A. Kompetencje komisji w I filarze
 Kontrolne – komisja czuwa nad stosowaniem traktatów, jak tez nad stosowaniem innych
decyzji podejmowanych przez instytucje wspólnotowe na podstawie traktatów. W celu
wykonywania tych zadań komisja dysponuje możliwością zbierania (także w formie
formalnych i nieformalnych skarg)i ich sprawdzania. Jeśli stwierdzi naruszenie prawa
wspólnotowego aktem wydanym przez instytucję wspólnoty może wnieść do TS skargę o
unieważnienie aktu. W razie wydania przez komisję wyroku o naruszeniu przez (226 TWE i
141 TEWEA)państwo członkowskie zobowiązań traktatowych i niezastosowania się do
wyroku komisja może ponownie wszcząć procedurę kontrolną.
 Decyzyjne –
 Formułowanie zaleceń i opinii w sprawach stanowiących przedmiot Traktatu, jeśli traktat
tak przewiduje lub komisja uzna za stosowne
 Podejmowanie decyzji w sprawach, w których traktaty Wspólnot przyznają Komisji
kompetencję – kompetencje do uchwalenia każdego z aktów prawnych przewidzianych w
art. 249 TWE i art. 161 TEWEA, jeżeli traktaty te stanowią o kompetencji komisji w
danej materii
 Uczestniczenie w kształtowaniu środków podejmowanych przez radę i parlament
europejski w sposób przewidziany traktatach – niemal wyłączne prawo komisji do
podejmowania inicjatyw prawodawczych w ramach I filaru(jedynie w zakresie
jednolitej ordynacji wyborczej do PE wyłączną inicjatywę posiada PE+ możliwość
zgłaszania propozycji zmian to traktatów założycielskich przez państwa członkowskie +
możliwość zgłaszania przez PE i Radę propozycji inicjatyw(niewiążące dla komisji )). W
sytuacjach kiedy traktaty założycielskie zobowiązują Komisje do przedłożenia stosownej
inicjatywy w razie jej bujności możliwe jest wystapienie do sądu |I instancji albo TS
 Wykonawcze – komisja dysponuje szerokim zakresem uprawnień dotyczących
wykonywania przepisów ustanowionych przez Radę. Rada(jednomyślnie na wniosek komisji
i po uzyskaniu opinii PE) też ustala na jakich zasadach zostaną przekazane komisji
uprawnienia wykonawcze. Zasady te powinny być odpowiednio szczegółowe. Do zadań
wykonawczych komisji należy też realizacja budżetu realizuje tę kompetencje na własną
odpowiedzialność i w granicach przyznanych jej środków
 W zakresie stosunków zewnętrznych – komisja reprezentuje Wspólnoty w stosunkach
prawnych wewnątrz państw członkowskich oraz w stosunkach zewnętrznych. Art. 282 TWE
i 185 TEWEA stanowią, że wspólnota posiada w każdym z państw członkowskich najszerszą
zdolność prawną, jaką ustawodawstwo tego państwa przyznaje osobom prawnym, tzn . min
że Komisja reprezentuje wspólnoty przed sądami krajowymi. Komisja ma obowiązek
utrzymywać stałe stosunki z ONZ i Boh. Komisja ma prawo negocjować traktaty, które mają
być zawarte później przez wspólnoty.
B. Kompetencje w ramach II i III Filaru UE
Komisja angażuje się w międzynarodowe działania(niemal każdego rodzaju[prace nad projektami
umów, wspomaganie dyplomacji UE i Państw członkowskich itp.]) państw członkowskich,
wspólnot i UE w materii II i III filaru.
3. Podejmowanie decyzji
Komisja podejmuje decyzje większością głosów swych członków, na posiedzeniu można
podejmować decyzje tylko po zachowaniu odpowiedniego quorum
Przewodniczący Komisji zwołuje jej posiedzenia przynajmniej raz na tydzień; posiedzenia sa
zamknięte a obrady mają charakter poufny.
Decyzje Komisji są podejmowane:
1. na posiedzeniach
2. w drodze procedury pisemnej – po spełnieniu odpowiedniej procedury tekst propozycji
aktu prawnego krąży między członkami komisji, w określonym w nim terminie na
podjęcie decyzji
3. w drodze umocowania – Komisja może upoważnić jednego lub więcej komisarza do
podjęcia w jej imieniu środków administracyjnych lub po określeniu specjalnych
wytycznych do powzięcia ostatecznego tekstu aktu
4. w drodze procedury delegowania – Komisja może delegować Dyrektorów Generalnych i
Szefów Służb do podejmowania środków związanych z zarządem lub środków
administracyjnych działając w imieniu Komisji
komisja jest kompetentna do wydawania rozporządzeń, dyrektyw, podejmowania decyzji, a
w ramach niewiążących aktów do wyrażania opinii i wydawania zaleceń.
VI. Trybunał Sprawiedliwości, Sąd I instancji i izby sądowe
1. Zagadnienia ogólne
Począwszy od 1989 TS składa się z dwóch jednostek organizacyjnych: Trybunału
Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej instancji, później na mocy znowelizowanych przepisów SPI
otrzymał Rangę samodzielnej instytucji. Swoją siedzibę ma w Luksemburgu
Izby sądowe są powoływane przez Radę jednomyślnie, na wniosek komisji i po zaciągnięciu
opinii PE i TS, albo na wniosek TS i po Konsultacji z PE i Komisją. Izby sądow są właściwe do
orzekania w 1 instancji do określonego katalogu spraw.
Sądy do spraw służby publicznej – organizacyjnie i instytucjonalnie izba ta stanowi integralną
część TS, której członkowie mają status podobny do statusu członków SPI.
2. Skład
 W skład TS wchodzi po jednym sędzim z każdego państwa członkowskiego. TS
mianuje swojego sekretarza i określa jego status. Sędziowie powołują spośród siebie
na trzy lata Przewodniczącego Trybunału. W Trybunale jest jeszcze 8 rzeczników
generalnych(ich liczba może być zwiększona)
 W skład SPI wchodzi co najmniej po jednym sędzim z każdego państwa
członkowskiego, a ich liczba wynosi 25. SPI posiada własnego sekretarza Jeden z
sędziów może być powołany do pełnienia funkcji rzecznika generalnego
 W skład sądów Służby Publicznej wchodzi siedmiu sędziów, ale TS może zażądać od
Rady zwiększenia liczby sędziów sędziowie są mianowani przez Radę na okres 6 lat
Wszyscy sedziowie, sekretarze i rzecznicy generalni są powoływani spośród osób
gwarantujących niezależność, wymaga się też od nich spełniania warunków do pełnienia
najwyższych stanowisk sędziego w ich krajach
Kadencja sędziego lub rzecznika generalnego kończy z jej upływem, zaś mandat wygasa wraz ze
śmiercią lub rezygnacją danej osoby z zajmowanej funkcji. Sędziowie i rzecznicy mogą także
być zwolnieni ze swojej funkcji lub pozbawieni prawa emerytury(za jednomyślną zgoda
sędziów), następca zostaje powołany na okres pozostający do końca kadencji.
Sędziowie korzystają z immunitetów i przywilejów określonych w protokole w sprawie
Przywilejów i Immunitetów Wspólnot Europejskich. Trybunał zasiadający w pelnuym składzie
może uchylić wobec sędziego przywileje i immunitety
3. Właściwość TS, SPI i izb sądowych
Jurysdykcja TS i SPI rozciąga się przede wszystkim na I flar. TS ma tez ograniczone
kompetencje w sprawach z III Filaru. TS i SPI zapewniają poszanowanie prawa interpretacji i
stosowani traktatu, ich kompetencje rozciągają się tez na prawo pochodne. TS, SPI i w
ograniczonym zakresie izby sądowe są właściwe m.in.:
 W sporach miedzy instytucjami Wspólnot
 W sporach między wspólnotami i panstwami członkowskimi
 W sporach między państwami członkowskimi
 W sporach wnoszonych przez osoby fizyczne i prawne
SPI jest właściwy do rozpatrywania i rozstrzygania w pierwszej instancji w powództwach
wnoszonych w trybie art. 230, 232, 235, 236, 238 TWE i 156, 148, 151, 152, 153 TEWEA z
wyjątkiem spraw przekazanych izbom sądowym i tych zarezerwowanych zgodnie ze statusem TS
dla TS.
Sąd do spraw służby publicznej jest właściwy do rozstrzygania spraw dotyczących służby
publicznej w I instancji
4. Procedura orzekania
Procedura orzekania w Trybunale Sprawiedliwości i Sądzie Pierwszej Instancji oraz w izbach
sądowych określona jest w traktatach oraz statucie TS jak tez w dodatkowych aktach prawnych
wydawanych na podstawie upoważnień w nich zawartych.
TS działa w trybie ciągłym i obraduje w izbach(3/5 sędziów quorum 3 ), lub jako wielka izba(13
sędziów orzeka w tym składzie na wniosek państwa członkowskiego lub instytucji wspólnot
uczestniczących w postępowaniu quorum 9) TS orzeka w pełnym składzie(quorum 15 sędziów)
w przypadkach określonych w: 195, 213, 216, 247 TWE i art. 107d, 126, 129, 160 TEWEA.
Może tez każda sprawę, jaką uzna za istotną rozpatrywać na posiedzeniu plenarnym .
SPI analogicznie do TS tylko bez pełnego składu
Postępowanie w trybunale składa się z dwóch części pisemnej i ustnej
1. postępowanie zostaje wszczęte na pisemny wniosek strony złożony do
sekretarza.(wniosek musi zawierać dane osobowe osób skarżących, określenie stron oraz
przedmiotu i podstawy na której opiera się skarga)
2. Prezes TS wyznacza sędziego sprawozdawcę
3. pozew zostaje przekazany stronie pozwanej
4. strony mają prawo dwukrotnego pisemnego wypowiedzenia się w sprawie
5. Ustna część postępowania rozpoczyna się od zdania sprawozdania, przez sędziego
sprawozdawcę
6. TS wysłuchuje pełnomocników, doradców, adwokatów, oraz wniosków końcowych
rzecznika generalnego jak tez przesłuchuje świadków i biegłych
7. TS obraduje na posiedzeniu niejawnym
8. Wyrok jest podpisany przez prezesa i sekretarza i zawiera uzasadnienie i nazwiska
sędziów orzekających . Wyrok jest ogłoszony na otwartym posiedzeniu. Wyroki TS są
ostateczne
Od orzeczeń SPI przysługuje odwołanie do TS
Jeżeli skarga lub pismo procesowe skierowane jest do niewłaściwego organu jest ono
przekazywane odpowiedniemu instytucji sądowej
Jeżeli w TS i w SPI toczą się postępowania dotyczące tego samego przedmiotu lub wykładni, SPI
może zawiesić postępowanie do czasu wydania orzeczenia przez TS.(inne przepisy proceduralne
doczytaj w książece).
V. Trybunał obrachunkowy
1. Skład i organizacja
Skład reguluje art. 247 TWE i art.160b TEWEA. W jego skład wchodzi po jednej osobie z
każdego państwa członkowskiego. Członkowie TO są mianowani przez Radę działającą
większością głosów i po konsultacji z PE, na okres 6 lat(ponowne mianowanie nie jest możliwe).
Kandydaci przedstawiani przez państwa radzie musza wchodzić w skład organów kontrolnych lb
posiadać szczególne kwalifikacje do pełnienia tej funkcji. Członkowie wybierają spośród siebie
prezesa na okres trzech lat(może być wybrany ponownie)
Członkowie Trybunału działają w charakter ponadnarodowym
Organizacji: TO funkcjonuje w oparciu przepisy traktatów oraz regulamin wewnętrzny, który
zatwierdza Rada kwalifikowaną większością głosów. Trybunał mianuje swojego sekretarza
generalnego, który zajmuje się organizacją prac Sekretariatu Trybunału.
2. Zadania i kompetencje
Art.248 TWE i art. 160c TEWEA ogólnie stanowią, że TO kontroluje rachunki wszystkich
dochodów i wydatków Wspólnoty. TO przedkłada PE i Radzie oświadczenie o wiarygodności
dokumentów księgowych, jak tez prawidłowości transakcji, które jest publikowane w dzienniku
urzędowym UE. Sporządza też roczne sprawozdanie o wykonanym budżecie i przedstawia je
wszystkim instytucjom wspólnot.
TO może również przeprowadzić kontrole w państwach członkowskich w porozumieniu z
krajowymi organami kontroli i dotyczą wydawania unijnych suspendiów, jeśli kontrolowany
wyrazi na to zgodę.
3. Sposób działania
Rozdział III: Źródła prawa UE
I. Zagadnienia wprowadzające
1. Pojęcie źródła prawa UE
Pojęcie źródła prawa UE występuje w trzech znaczeniach:
1. poznawczym - są zbiory dokumentów wydawane przez instytucje Unii Europejskiej
2. formalnym - to rozmaite źródła aktów prawnych, które regulują funkcjonowanie
przestrzeni prawnej UE i proces osiągania jej celów we wszystkich filarach
3. materialnym – źródłem we wszystkich filarach jest wola państw
jednak ten podział nie oddaje w pełni charakteru specyfiku prawa unii Europejskiej, jako
szczególnego prawa międzynarodowego.
2. Aquis communautaire
jest terminem traktatowym, oznaczającym całokształt regulacji prawnych zawartych w systemie
normatywnym trzech filarów, a także politykę i tkwiące u podstaw funkcjonowania unii
zwyczaje.
3. Katalog i klasyfikacja źródeł prawa UE
W prawie UE brak jest przepisów zawierających wyczerpujący katalog źródeł prawa. Trzeba
wskazać tu art. 249 TWE, 161 TEWEA, 12 i 16 TUE , które mogą w ograniczonym stopniu
pomóc w skatalogowaniu części źródeł prawa UE.
Wobec braku stosownych przepisów niezbędne jest sporządzenie katalogu źródeł prawa UE na
podstawie analizy obrotu prawnego, orzecznictwa S oraz literatury przedmiotu.
 traktaty założycielskie
 traktaty akcesyjne
 prawo międzynarodowe publiczne
 ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe
 katalog aktów prawnych wydawanych w ramach trzeciego
 orzecznictwo TS i SPI
 inne akty prawne
podział prawa UE:
 pierwotne
 traktaty założycielskie
 modyfikacje do traktatów założycielskich
 traktaty akcesyjne
 ogólne zasady prawa
 prawo zwyczajowe
 kategoria pośrednia – umowy międzynarodowe
 pochodne – rozmaite akty prawne tworzone przez instytucje działające w jednolitych
ramach instytucjonalnych które możemy podzielić na;
 wiążące
 niewiązące
4. Problematyka hierarchii źródeł prawa w systemie prawnym
UE
Brak jest stosownej regulacji wskazującej na hierarchię prawa UE. Jednak w drodze praktyki
można postarać się stworzyć pewną namiastkę hierarchii:
 bezsprzecznie na szczycie będą stały traktaty założycielskie, modyfikujące założycielskie i
akcesyjne. (lex posteriori derogat legi priori)
 prawo międzynarodowe publiczne w tym w szczególności umowy międzynarodowe
zawierane przez wspólnoty europejskie
 prawo pochodne(brak hierarchii zarówno pionowej jak i poziomej[wyjątkiem jest kiedy akty
wydawane w ramach prawa pochodnego dyrektywy mają charakter wykonawczy(niższa
ranga) lub ustawodawczy(wyższa)]){II filar wspólne strategie(wyższe)decyzje(niższe)}
II. Prawo pierwotne
1. Traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii
Europejskiej
traktaty założycielskie
 TWE – składa się z preambuły 314 art.(części, tytuły, rozdziały i załączniki)
 Część I: cele i zasady funkcjonowania WE
 Część II: obywatelstwo UE
 Część IV: instytucje
 TEWEA – preambuła i 225 art..(tytuły, rozdziały i załączniki )
 TUE – preambuła, 53 art. Pogrupowanych w tytuły
 Tytuły I, VII i VIII mają zastosowanie do wszystkich filarów
 V ma zastosowanie do wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
 VI – współpraca policyjna i sądowa w sprawach karnych
 (III- V zmiany do traktatów założycielskich)
Traktaty modyfikujące
 II traktat fuzyjny 1965
 Traktaty budżetowe 1971 i 1977
 JAE 1987
 Traktat z Maastricht 1992
 Traktat z Amsterdamu 1997
 Traktat z Nicei 2001
 Traktat akcesyjny 2003
 Traktat akcesyjny 2005
Traktaty regulują wiele kluczowych kwestii natury instytucjonalnych i materialnoprawnych.
„Traktat EWG chociaż zawarty w formie umowy międzynarodowej, stanowi niemniej kartę
konstytucyjna Wspólnoty oparta na zasadzie praworządności , w którym państwa ograniczyły
swe prawa suwerenne, a którego podmiotami są nie tylko państwa członkowskie, lecz i jednostki.
Podstawowymi cechami porządku prawnego Wspólnot tak ustanowionego są w szczególności
prymat nad prawem państw członkowskich oraz bezpośrednia skuteczność jego postanowień
”(oznacza to, że mamy tu do czynienia z aktami prawnymi o dwojakim znaczeniu: 1) umowami
międzynarodowymi w stosunkach zewnętrznych 2) szczególnymi aktami prawa wspólnotowego
w stosunkach zewnętrznych)
2. Ogólne zasady prawa
Chociaż przepisy traktatów nie wskazują na ogólne zasady jako źródła prawa, to z ich przeglądu,
jak i z analizy orzecznictwa TS wynika o przynależności ogólnych zasad do kategorii źródeł
prawa w systemie prawnym UE. Pełnia one znaczącą funkcję jako element pomocniczy w
wykładni prawa UE, jako podstawa w procesie orzekania o nieważności aktu prawnego oraz jako
fundament do uzyskania odpowiedzialności Wspólnot oraz państw członkowskich za naruszenie
prawa wspólnotowego. Źródłem zasad mogą być;
1. zasady właściwe dla porządku państw członkowskich
2. zasady charakterystyczne dla reżimu europejskiego prawa wspólnotowego
3. generalne zasady znajdujące zastosowanie w każdym porządku prawnym
3. Prawo zwyczajowe
W doktrynie prawa europejskiego przez normy prawa zwyczajowego rozumie się normy prawne
powstałe w wyniku praktyki państw członkowskich UE.
III. Prawo międzynarodowe publiczne jako źródło prawa UE
1. Jus contrahedni Wspólnot Europejskich
Jus Contrahendi – czyli prawo do zawierania umów międzynarodowych (w porządku praw
organizacji międzynarodowych ograniczone wolą państw członkowskich)
TWE np.:
1. art. 133 – zawieranie umów międzynarodowych z organizacjami międzynarodowymi lub
z państwami trzecimi w zakresie polityki handlowej
2. art. 238 – zawieranie umów stowarzyszeniowych
3. art. 304 zawieranie porozumienia z ODCE
TEWEA np.:
1. art. 101 – ogólna kompetencja do zawierania umów międzynarodowych
2. art. 206 umowy stowarzyszeniowe
3. art.201 współpraca z ODCE
Warto zauważyć, że wspólnoty mogą być jednoczenie obie po jednej stronie umowy lub osobno
w zależności od materii umowy.
Praktyka Orzecznictwa TS pozwala zauważyć, ze podstawą prawną do zawierania umów
międzynarodowych przez Wspólnoty Europejskie mogą ponadto przewidywać przepisy prawa
pochodnego.
W razie wkroczenia państwa w uprawnienia do stanowienia umów międzynarodowych
Wspólnoty, kwestię prawomocności umowy rozstrzyga TS.
2. Rodzaje umów zawieranych przez wspólnoty Europejskie
Biorąc pod uwagę kryterium przedmiotowe można wymienić: umowy z zakresu handlu
międzynarodowego, umowy w obszarze ochrony środowiska, umowy dotyczące wykorzystania
energii atomowej.
Z punktu widzenia podziału kompetencji między wspólnotami europejskimi a państwami
członkowskimi należy wymienić umowy, których strona są tylko wspólnoty i podmioty trzecie,
oraz takie umowy których strona wspólnie są wspólnoty i państwa członkowskie.
3. Umowy międzynarodowe zawierane przez Unię Europejską
Mimo, ze traktaty nie wskazują na możliwość zawierania przez UE umów międzynarodowych w
praktyce jest ona stroną kilku umów
4. Inne umowy międzynarodowe będące źródłem prawa UE
1. umowy uzupełniające – umowy zawierane między państwami członkowskimi, dla
uzupełnienia prawa wspólnotowego.
2. umowy międzynarodowe zawierane przez państwa członkowskie w trybie art. 34 TUE
(konwencje dotyczące III Filaru )
3. Niektóre decyzje szefów rządów zebranych w Radzie (niektóre z nich mają charakter
umów uproszczonych)
IV. Prawo pochodne UE I Filar
1. Uwagi ogólne
Przez prawo pochodne, rozumie się akty prawne wydane przez instytucje Wspólnot Europejskich
działające zgodnie z przyznanymi im kompetencjami w ramach poszczególnych filarów Unii
Europejskiej.
Zarówno TWE, TEWEA, TUE zawierają katalogi aktów prawa pochodnego, które mogą być
stosowane w ramach Unii Europejskiej.
2. Prawo pochodne w I Filarze
A. Rozporządzenia
Rozporządzenia są aktami prawnymi o ogólnym zastosowaniu, które obowiązują w całości i
podlegają bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich(mają charakter
ponadnarodowy).
Rozporządzenia mają charakter ogólny i abstrakcyjny; i obowiązują w całości czyli państwa
członkowskie nie nogą ani stosować rozporządzeń w części, modyfikować ich treści, ani
ograniczać do nich dostęp jednostkom; ich postanowienia skutkują bezpośrednio i
natychmiastowo, a sądy krajowe maja obowiązek chronić ich postanowień(bezpośrednia
skuteczność).
Adresatami rozporządzeń są nie tylko państwa członkowskie, ale także jednostki.
W obszarach poddanych regulacji w formie orzeczeń organy prawodawcze państw są
obowiązane do uchylenia wcześniejszych regulacji wewnątrzpaństwowych niezgodnych z treścią
rozporządzeń i do nie wydawania takich regulacji w przyszłości.
Państwa w granicach określonych przez rozporządzenie mogą wydawać do niego przepisy
wykonawcze,.
B. Dyrektywy
Dyrektywy to akty o bardzo zróżnicowanej szczegółowości skierowane do państw
członkowskich, wymagające implementacji do prawa wewnętrznego, do ich wydawania jest
upoważniona Rada, Rada działająca wraz z Parlamentem Europejskim, oraz Komisja.
Adresatami dyrektyw są zazwyczaj wszystkie państwa członkowskie, jednak może się zdarzyć,
że jej adresatami będą poszczególne państwa.
Elementy umożliwiające prawidłową transpozycję do prawa wewnętrznego:
1. uczynienie transpozycji politycznym i operacyjnym priorytetem
2. zapewnienie stałego monitorowania i koordynacji transpozycji dyrektyw dotyczących
rynku wewnętrznego na poziomie administracyjnym i politycznym
3. zapewnienie podjęcia przygotowań do transpozycji na wczesnym etapie oraz
zapewnienie, aby celem tych przygotowań była prawidłowa o terminowa transpozycja
4. bliska współpraca z parlamentami krajowymi i zdecentralizowanymi organami państw
członkowskich odpowiedzialnymi za transpozycję
5. szybkie i widoczne podjecie działań
Państwa mają swobodę zarówno doboru metod jak i metod implementacji dyrektyw; jak wynika
jednak z orzecznictwa TS ta swoboda nie ma charakteru absolutnego. Implementacja powinna
objąć całość regulacji dyrektywy, a państwa członkowskie nie mają możliwości włączenia do
prawa krajowego tylko niektórych przepisów. Państwo jest zobowiązane podjąć wszelkie
możliwe środki aby zapewnić dyrektywie pełną skuteczność(wyjątek: postanowienia opcyjnie).
Wybrana przez państwo forma aktu może być kwestionowana np. przez komisję w trybie art.
226 TWE jako przykład wadliwej transpozycji.
W przypadku niedotrzymania terminu transpozycji dyrektywy(w niej zawartego), dyrektywa
nabiera mocy skutku bezpośredniego(państwo nie może się powołać na zbyt krótki termin )
C. Decyzje
Decyzje wiążą w całości adresatów, do których są skierowane. Decyzje są wydawane przez KE,
Radę, oraz Radę i PE. W przeciwieństwie do dyrektyw i rozporządzeń, decyzje są skierowane do
określonych podmiotów.
Decyzje skierowane do państw członkowskich obowiązują w całości wszystkie ich organy.
Państwo członkowskie powinno podjąć wszelkie środki celem realizacji postanowień decyzji. W
zasadzie państwa nie mogą się powoływać na trudności wewnętrzne , jako przesłanka
niewykonywania decyzji. W razie niemożności realizacji decyzji państwo członkowskie
powinno wraz z komisją ustalić sposób zaradzenia powstałym problemom.
Decyzje są bezpośrednio skuteczne.
3. Prawo pochodne UE II Filar
A. Katalog aktów prawnych tworzonych w ramach II filaru
art. 12 TUE:
1. zasady i ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
2. decyzje o wspólnych strategiach
3. wspólne działania
4. wspólne stanowiska
5. systematyczna współpraca między państwami członkowskimi w prowadzeniu polityki
B. Charakter prawny aktów II Filaru
 W litera prezentowany jest pogląd, że wobec braku podmiotowości UE, akty
podejmowane w ramach II Filaru UE nie powinny być przypisywane UE lecz
państwom członkowskim. Przy takim założeniu można przyjąć, że akty te maja
charakter prawa międzynarodowego publicznego
 Drugi pogląd mówi, że mimo braku podmiotowości UE ma własne kompetencje
realizowane za pomocą kompetencji przewidzianych w jednolitych ramach
instytucjonalnych.
C. Zasady i ogólne wytyczne
Są one określane przez Radę Europejską i mogą regulować materię polityczną jak i problematykę
bezpieczeństwa.
D. Wspólne strategie
Wspólne strategie są wprowadzane w dziedzinach w których państwa mają wspólne ważne
interesy, a ich założenia są wcielana w życie za pomocą innych instrumentów(wspólne działania,
wspólne stanowiska). Wspólne strategie powinny określić swoje cele oraz środki, które pozostają
w dyspozycji UE oraz jej państw członkowskich. Są one uchwalane na czas określony.
E. Wspólne działania
Wspólne działania są podejmowane, gdy niezbędne są działania o charakterze operacyjnym;
powinny określać swój cel, zasięg oraz środki będące w kompetencjach UE.
Wspólne działania mnogą być ograniczone czasowo i mogą podlegać modyfikacją. Wspólne
działania wiążą państwa UE w odniesieniu do ich stanowisk oraz prowadzonych działań. W
przypadku trudności z ich wprowadzeniem w życie należy zawiadomić Radę; Rada może też
żądać od komisji przedłożenia projektów działań
F. Wspólne stanowiska
Wspólne stanowiska określają pozycję UE w stosunku do konkretnego zagadnienia. Art. 15
nakłada na państwa obowiązek zapewnienia zgodności polityk krajowych państw członkowskich
z wspólnymi stanowiskami.
G. Decyzje
Decyzje są wydawane przez Radę na podstawie ogólnych wytycznych określanych przez Radę
Europejską.
4. Akty prawa pochodnego w III Filarze UE
A. Charakter aktów prawa pochodnego w III Filarze
Nie mają one ani charakteru umów międzynarodowych ani aktów prawa wspólnotowego; dlatego
słuszny wydaje się pogląd, że są one szczególną formą realizacji celów UE w III Filarze.
Instytucją prawodawczą w tym zakresie jest Rada, a prawo inicjatywy ustawodawczej
przysługuje Komisji oraz państwom członkowskim.
B. Wspólne stanowiska
Wspólne stanowiska ustalają sposób postępowania UE w danej sprawie. W doktrynie pojawiają
się liczne wątpliwości na ten temat:
 Czy są to akty prawne czy instrumenty natury politycznej
 Czy są to tożsame instrumenty co w filarze II
Na państwach członkowskich ciąży obowiązek obrony wspólnych stanowisk w trakcie
konferencji międzynarodowych
C. Decyzje ramowe
Decyzje ramowe są wiążące co do celu, który ma być osiągnięty i wymagają transpozycji do
prawa krajowego zostawiając państwom członkowskim swobodę przedmiocie form i metody
implementacji. Nie wywołują jednak skutków bezpośrednich.
D. decyzje
Decyzje w trzecim filarze mają charakter wiążący, ale nie mogą wywoływać skutków
bezpośrednich
E. Środki wykonawcze do konwencji
Art. 34 TUE przewiduje, że do konwencji zawieranych między państwami członkowskimi w
ramach III Filaru UE Rada może wydawać środki wykonawcze(2/3 umawiających się panstw
stron)
V. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej
instancji
Dorobek orzeczniczy TS i SPI dotyczy prawie wyłączne I filaru UE. TS i SPI każdy w zakresie
własnych kompetencji zapewnia poszanowanie prawa w interpretacji i stosowaniu traktatów
założycielskich. Dokonując interpretacji prawa wspólnotowego.
Z formalnego punktu widzenia orzeczenia RS i SPI są wiążące tylko w sprawie i nie mają
charakteru precedensu. Jednak w praktyce tzw. prawo orzecznicze uznawane jest w doktrynie za
jeden z filarów prawa wspólnotowego i podstawowe narzędzie zapewniające jednolitość jego
stosowania.
VI. Niewiążące akty prawa wspólnotowego
 Akty nazwane – akty wymienione w art. 249 TWE i 161 TEWEA
 Akty nienazwane – liczne instytucje ustalane w praktyce działalności UE
Co do zasady są to akty niewiążące(pewnym wyjątkiem jest TS: sądy krajowe powinny w
procesie rozstrzygania powinny brać pod uwagę zalecenia, w szczególności te, które wyjaśniają
dokładniej postanowienia prawa wewnętrznego lub uzupełniające wiążące postanowienia
wspólnot).
VII. Akty prawa wewnętrznego
Prawo wewnętrzne UE obejmuje uchwały pro foro interno podejmowane przez instytucje i
organy działające w jednolitych ramach instytucjonalnych. Szczególne znaczenie mają tu
Regulaminy wewnętrzne poszczególnych instytucji i organów oraz porozumienia między
instytucjonalne.
Rozdział IV: Tworzenie prawa UE
I. Tworzenie prawa pierwotnego
1. Tworzenie i modyfikacja traktatów założycielskich
 Klauzula rewizyjna - procedura zmiany traktatów po raz pierwszy wprowadzona taktem z
mastricht.
 Inicjatywa do zwołania konferencji międzynarodowej w celu zmiany traktatów

Państwa członkowskie

Komisja
 Pozytywna decyzja rady
 Zwołanie konferencji przez przewodniczącego(nie ma prawnego obowiązku)
 Prace na konferencji
 zmiany są podpisywane przez pełnomocnych przedstawicieli państw
 procedury ratyfikacyjne według prawodawstwa państw (odmowa ratyfikacji przez
jedno z państw członkowskich uniemożliwia wejście w życie)
 traktaty akcesyjne
 negocjacje rady i państw członkowskich z państwami przyjmowanymi
 stanowisko negocjacyjne dla UE jest przygotowywane przez komisję
 zgodę na ratyfikację udziela parlament
 umowa akcesyjna podlega ratyfikacji przez wszystkie państwa sygnatariuszy
 procedura kładki
II. Procedury zawierania umów międzynarodowych przez wspólnoty
europejskie
 Procedura zawierania umów międzynarodowych przez wspólnotę
 Zalecenie komisji przedstawione radzie (bierze udział PE)
 Rada upoważnia komisję do rozpoczęcia rokowań (bierze udział PE)
 O podpisaniu i zawarciu umowy decyduje rada przy czym w zależności od charakteru
umowy PE musi być konsultowany lub musi wyrazić zgodę
 Procedura zawierania umów międzynarodowych przez Europejską wspólnotę energii
atomowej
 Komisja prowadzi negocjacje zgodnie z zaleceniami rady
 Komisja zawiera umowę po ich zatwierdzeniu przez rade większością kwalifikowaną
 Jeśli umowy mogą być zawarte bez rady lub gdy są zawierana w ramach budżetu umowa
jest zawierana przez komisję radzie przesyła się tylko informacje
 Umowy międzynarodowe zawierana przez UE
 Rokowania odbywają się na wniosek rady
 Rokowania prowadzi upoważniona prezydencja
 Prezydencja zaleca zawarcie umowy radzie
 Rada podejmuje decyzję
Publikacja – umowy międzynarodowe UE/wspólnot SA publikowane w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej()wyjęte ze względów bezpieczeństwa można nie publikować)
II. Procedury tworzenia wiążących aktów prawa pochodnego
1. inicjatywa legislacyjna
W prawie europejskim rozróżnia się inicjatywę bezpośrednią i pośrednią.
Bezpośrednia inicjatywa – formalne prawo do wszczęcia procesu legislacyjnego przez
wniesienie projektu aktu.
W I filarze prawo bezpośredniej inicjatywy przysługuje wyłącznie komisji
W zakresie określania stopnia tajności rada lub państwo członkowskie
W zakresie wspólnej ordynacji wyborczej wyłączna inicjatywa PE
Pośrednia inicjatywa – prawna możliwość wpłynięcia na komisję i rozpoczęcie przez komisję
działań prawodawczych.
Przede wszystkim PE i Rada UE
W zakresie wiz, imigracji i innych polityk związanych ze SPO państwa
członkowskie
Przed podjęciem właściwych działań komisja publikuje niekiedy białe(zawierają propozcje
rozważań ) lub zielone księgi(skierowana zazwyczaj do państw członkowskich i podmiotów
gospodarczych i mają charakter konsultacyjny), takie księgi zawsze zawierają czas w jakim
państwa lub podmioty gospodarcze mogą wyrażać swoje uwagi do projektów.
2. Procedury legislacyjne I Filar
A. Procedura Współdecydowania
1. komisja przedkłada projekt aktu prawnego Parlamentowi i Radzie
2. parlament europejskie wydaje opinię i przekazuje ja radzie
3. rada rozpatruje projekt komisji wraz z opinią PE
a. nie zatwierdza, lub ma zamiar wnieść poprawki, przedstawia parlamentowi
wspólne stanowisko
b. zatwierdza projekt(koniec - akt przyjęty)
4. jeśli (3a) to Parlament:
a. jeśli parlament zatwierdzi wspólne stanowisko lub w ciągu 3 miesięcy nie zajmie
żadnego projekt uważa się za przyjęty (koniec- akt przyjęty)
b. jeżeli parlament odrzuci projekt bezwzględną większością członków (koniec- akt
nie jest przyjęty)
c. PE bezwzględną większością członków zaproponuje zmiany zostaje ono
przedłożone Radzie i komisji
5. jeżeli 4c komisja wydaje opinię w sprawie propozycji PE i przekazuje ją Radzie
6. rada rozpatruje propozycje PE wraz z opinią Komisji
a. Rada w ciągu 3 miesięcy przyjmuje projekt większością kwalifikowaną( jeśli
wbrew stanowisku komisji jednomyślnie) (koniec- akt przyjęty)
b. Rada nie zatwierdza poprawek
7. jeżeli 6b to zwołuje się komitet pojednawczy ((członkowie rady i ich przedstawiciele i
odpowiadająca i liczba przedstawicieli PE) w pracach komitetu uczestniczy też komisja)
a. projekt przyjęty przez rade i PE(koniec - akt przyjęty)
b. komitet nie stworzony projektu w ciągu 6 tygodni
c. projekt nie zostanie przyjęty przez radę lub PE w ciągu 6 tygodni od stworzenia
projektu
B. Procedura współpracy
1. Inicjatywa ustawodawcza komisji Europejskiej
2. opinia parlamentu
3. uchwalenie aktu prawnego przez parlament
C. Procedura zgody
1.
2.
3.
4.
projekt aktu przedstawia Komisja
wskazana w przepisach TWE organy przedstawiają opinię
PE albo akceptuje albo odmawia akceptacji projektu
w przypadku zgody akt jest formalnie uchwalany przez radę
D. Procedury komitologi
Własne uprawnienia komisji do stanowienia aktów prawa wykonawczego zbiorczo SA nazywane
procedurami komitologi.
Wyróżniamy cztery zasadnicze procedury:
 procedura doradcza
 przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi doradczemu
 komitet przedstawia swoją opinię w terminie przewidzianym przez
przewodniczącego
 państwa członkowskie mogą wnioskować o przedstawienie i odnotowanie
swojego stanowiska
 uchwala komisja
 procedura zarządzenia
 przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi zarządczemu
 opinia komitetu jest uchwalana większością kwalifikowaną w systemie
głosów ważonych przy czym przewodniczący nie ma prawa głosu
 akt prawny przyjęty przez komisję ma natychmiastowe zastosowanie
 jeśli zawiera postanowienie odmienne od opinii komitetu komisja przesyła
radzie informację o tym, w takim przypadku rada może wstrzymać
wykonywanie aktu maksymalnie na 3 miesiące
 procedura regulacyjna
 przedstawiciel komisji przedkłada projekt aktu komitetowi zarządczemu
 opinia komitetu jest uchwalana większością kwalifikowaną w systemie
głosów ważonych przy czym przewodniczący nie ma prawa głosu
 akt prawny przyjęty przez komisję ma natychmiastowe zastosowanie
 jeśli zawiera postanowienie odmienne od opinii komitetu lub gdy opinii
nie ma komisja przesyła radzie i PE
 w przypadku kiedy dany akt prawny został wydany w wyniku aktu
ustawodawczego wydanego w procedurze współdecydowania PE może
przesłać radzie informację że komisja przekroczyła swoje uprawnienia
 rada może w ciągu 3 miesięcy uchwalić akt prawny
 rada może w ciągu 3 miesięcy uchwalić akt prawny co rodzi
konieczność rozpatrzenia projektu przez komisją ponownie
 jeśli rada nic nie zrobi w ciągu trzech miesięcy projekt jest
uchwalany przez komisję
 procedura ochronna
 komisja w takiej materii ma tylko obowiązek notyfikacji państw
3. Procedury legislacyjne w II filarze UE
Inicjatywa należy tu przede wszystkim do Rady Europejskiej i Rady.
Rada Europejska określa zasady oraz ogólne wytyczne, decyduje również o wprowadzeniu
wspólnych strategii. Rada przyjmuje wspólne działania, stanowiska oraz decyzje. W pierwszej
fazie biorą udział komitety robocze
O publikacji decyduje zawsze Rada lub COREPER(decyzja podejmowana jednomyślnie), a
publikowane SA w
Dzienniku urzędowym Unii Europejskiej
5. Procedury legislacyjne w III filarze
Inicjatywa ustawodawcza w III Filarze jest dzielona miedzy Państwa członkowskie i Komisję .
Projekty Komisji powinny być poprzedzone opublikowaniem ich w księgach
Projekty państw członkowskich powinny być poprzedzone publikacja w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej chyba, ze Rada lub COREPER postanowią inaczej.
6. Procedura budżetowa
Rozdział VI: Sądowa kontrola przestrzegania prawa
I. Postępowanie przeciwko państwu członkowskiemu o naruszenie
zobowiązania ciążącego na mocy traktatu
 Wszczęcie – wszczyna się na podstawie naruszenia zobowiązania ciążącego na mocy
traktatu. Przy czym naruszeniem jest nie tylko postępowanie wbrew traktatowi, ale także
aktami uchwalanymi przez instytucję oraz innymi aktami prawa pochodnego, a także
tolerowanie naruszenia przez podmioty prywatne. Naruszenie pansytwa nie musi się opierać
na winie a okoliczności społeczne lub gospodarcze nie stanowią okoliczności wyłączającej
odpowiedzialność państwa.
 Komisja
 Inne państwo członkowskie
 Postępowanie wszczęte przez komisję
 Faza nieoficjalna postępowania – korespondencja między komisją a państwem
członkowskim
 Wystosowanie przez komisję listu przestawiającego zarzuty
 Przedstawienie przez państwo odpowiedzi na zarzuty
 Wydanie przez komisję uzasadnionej opinii wraz z terminem do zaprzestania praktyk
 Bezskuteczny upływ terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii
 Wszczęcie przez komisje postępowania przed TS
 Postępowanie zakończone wyrokiem
 Wszczęcie przez komisję postępowania w sprawie niewykonania wyroku TS
 Ustosunkowanie się państwa do zarzutów komisji
 Wydanie przez komisję uzasadnionej opinii
 Bezskuteczny upływ terminu na usunięcie uchybień
 Wszczęcie przez komisję postępowania przed TS
 Postępowanie zakończone wyrokiem z możliwością uznania kary pieniężnej
 Postępowanie wszczęte przez państwo członkowskie
 Państwo przedstawia sprawę do komisji
 Komisja wydaje uzasadnioną opinię (przed wydaniem komisja przeprowadza konsultację
z państwami{skarżącym i oskarżonym})
 Jeśli komisja nie wyda w ciągu trzech miesięcy uzasadnionej opinii nie stanowi to
przeszkody we wniesieniu sprawy do TS
 Postępowanie w razie niewykonania wyroku – po wydaniu przez TS wyroku naruszenie
powinno być usunięte niezwłocznie. Komisja jest organem sprawdzającym wykonanie
wyroku. W razie niewykonania wyroku komisja może wnioskować o nałożenie na panstwo
kary w postaci ryczałtu lub kary okresowej
przykładowe orzecznictwo
A) komisja vs Francja
Francuscy rolnicy łączyli się w komitety protestacyjne które zatrzymywały ciężarówki
przywożące żywność z innych państw członkowskich, niszczyły ładunki, biło kierowców itp.
Władze francuskie nie potrafiły skutecznie przeciwdziałać tym aktom.
II. Skarga o nieważność aktu prawa pochodnego
 Strony uprawnione
 Podmioty uprzywilejowane – państwa członkowskie, Rada, Komisja, PE – mogą wnieść o
nieważność wszelkich aktów prawnych
 Podmioty półuprzywilejowane – Trybunał obrachunkowy i Europejski bank centralny –
mogą wnieść o nieważność wszystkich aktów ale tylko w celu ochrony własnych
prerogatyw
 Podmioty nieuprzywilejowane – osoby fizyczne i osoby prawne - mogą składać skargi
tylko o stwierdzenie nieważności aktów dotyczących ich bezpośrednio i indywidualnie
 Przesłanki stwierdzenia nieważności
 Brak kompetencji
 Naruszenie istotnych wymogów proceduralnych
 Naruszenie traktatu lub jakiejkolwiek normy związanej z jego stosowaniem
 Nadużycie władzy
 Termin wniesienia skargi – dwa miesiące od opublikowania skarżonego aktu(od doręczenie
lub kiedy nie był adresatem od kiedy się dowiedział)
 Konstytutywny charakter orzeczenia – erga omnes i ex tunc – akt uważa się za niebyły (w
niektórych sytuacjach można orzec nieważność inteer partes i ex nunc, a także częściową
nieważność )
Zarzut bezprawności – wnoszony podczas innego postępowania, ma charakter akcesorycjny
Może być wniesiony do wszelkich aktów prawa pochodnego podobnych do
rozporządzeń(generalnych i abstrakcyjnych), nie może być wnoszony przez osobę mogącą
wnieść skargę o nieważność. Skutek intern partes, ale rodzi zobowiązanie instytucji, która je
wydala o usnięcie aktu
III. Skarga o bezczynność instytucji
osoby fizyczne i prawne wnoszą skargę do sądu I instancji
państwa i instytucje do TS(wyjątkowo do SPI)
 Strony uprawnione
 Podmioty uprzywilejowane – państwa członkowskie, Rada, Komisja, PE
 Podmioty pół-uprzywilejowane – Europejski bank centralny
 Podmioty nieuprzywilejowane – osoby fizyczne i osoby prawne
 Przesłanki skargi
 Rodzaje aktów
 Akty mające wywołać skutki wobec osób trzecich
 Nie podlegają zaskarżeniu zalecenia i opnie
 Instytucja musi uchybić swojemu obowiązkowi
 Postępowanie
 Jest poprzedzone wezwaniem instytucji do podjęcia działania
 Dwa miesiące na podjęcie działania lub stanowiska wobec żądania
 Wniesienie skargi
 Wyrok
 Oddalenie
 Uwzględnić – powoduje zobligowanie instytucji do podjęcia działania
IV. Skarga odszkodowawcza
Przesłanki odpowiedzialności deliktowej i kontraktowej
1. bezprawne zachowanie
2. rzeczywista szkoda
3. związek przyczynowy między zachowaniem a szkodą
ciężar dowodowy spoczywa na osobie wnoszącej
skarga obejmuje zarówno działanie funkcjonariusza w ramach jego funkcji służbowych jak i
odpowiedzialność instytucji
Rozdział VII. Współpraca sądów krajowych z TS
1. pojęcie sądu
Pojęcie sądu reguluje prawo wspólnotowe a nie krajowe. I tak za sądy prawo wspólnot uważa
 organ stały
 tworzony na podstawie prawa
 jego właściwość jest obowiązkowa
 orzeka w procedurze spornej
 orzeka na podstawie prawa
 jest niezawisły
2. Sądy
 Sądy powszechne – nie są uważane za sądy tylko wtedy kiedy nie sprawują wymiaru
sprawiedliwości tzn. kiedy nie orzekają w spornej sprawie a dokonują czynności
administracyjnych
 Sądy administracyjne – (kontradyktoryjny charakter oraz niezależność nie jest
obowiązkowy)charakteru sądu nie mają organy orzekające w II instancji odwołania sprawy
administracyjne
 Sądy konstytucyjne
 Sądy międzynarodowe – NIE MAJĄ KOMPETENCJI
 Sądy arbitrażowe – (nie jeśli jest to trybunał arbitrażowy )
 Sądy dyscyplinarne – w szczególnych okolicznościach kiedy mają walor
„państwowych”[spraw](rozpatrując skargi na odmowę wpisania na listę osób uprawnionych
do wykonywania zawodu lub orzekając w sporawie pozbawienia praw do wykonywania
zawodu )
3. Doktryna acte eclaire
Doktryna ta mówi, że sąd krajowy ostatniej instancji może zwolnić się z obowiązku zadawania
pytań prejudycjalnych jeśli trybunał już wcześniej wypowiedział się na ten temat w innym
orzeczeniu
4. doktryna acte clair
Sąd krajowy może się uchylić od obowiązku zadawania pytań sam dokonując wykładni prawa
wspólnotowego. Jest natomiast niedopuszczalne, żeby taki sąd orzekał o nieważności prawa
pochodnego