9) Program ochrony środowiska

Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
SPIS TREŚCI:
I. INFRORMACJE OGÓLNE _________________________4
1.1.
Wprowadzenie. _____________________________________ 5
1.2. Cel i przedmiot opracowania. __________________________ 5
1.3. Podstawa prawna opracowania, merytoryczna dokumentacja
źródłowa. __________________________________________ 6
II. AKTUALNA ANALIZA STANU ŚRODOWISKA W
POWIECIE LESKIM ______________________________8
2.1. Wprowadzenie. ______________________________________ 9
2.1.1. Ogólna charakterystyka geograficzna powiatu. ________________9
2.1.2. Dane demograficzne._____________________________________10
2.1.3. Sytuacja gospodarcza. ___________________________________11
2.1.4. Istniejąca infrastruktura powiatu. __________________________12
2.1.5. Rolnictwo. _____________________________________________14
2.2. Aktualny stan środowiska. ___________________________ 15
2.2.1. Powietrze atmosferyczne. ________________________________15
2.2.2. Wody powierzchniowe i podziemne. ________________________18
2.2.2.1. Wody powierzchniowe. __________________________________________ 18
2.2.2.2. Zbiorniki zaporowe. ____________________________________________ 21
2.2.2.3. Wody podziemne. ______________________________________________ 27
2.2.3. Gospodarka wodno-ściekowa._____________________________31
2.2.3.1. Systemy zaopatrzenia w wodę. ____________________________________ 32
2.2.3.2. Systemy oczyszczania i odprowadzania ścieków. _____________________ 36
2.2.3.3. Gminne plany inwestycyjne w zakresie ochrony wód – zestawienie zbiorcze. 47
2.2.4.
2.2.5.
2.2.6.
2.2.7.
2.2.8.
Gleby. ________________________________________________48
Hałas. ________________________________________________49
Kopaliny. ______________________________________________51
Gospodarka odpadami. __________________________________52
Elektromagnetyczne promieniowanie niejonizujące. ___________52
2.2.8.1. Obszary narażone na oddziaływanie pól pochodzących od urządzeń
radionadawczych i radiokomunikacyjnych. __________________________________ 52
2.2.8.2. Obszary narażone na oddziaływanie pól elektromagnetycznych wytwarzanych
przez stacje i linie elektromagnetyczne wysokich napięć. _______________________ 54
2.2.9. Lasy. __________________________________________________55
2.2.10. Obszary o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych.
______________________________________________________________58
2.2.10.1.
2.2.10.2.
Parki narodowe. ______________________________________________ 58
Parki krajobrazowe. ____________________________________________ 65
1
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.10.3.
2.2.10.4.
2.2.10.5.
Rezerwaty przyrody. ___________________________________________ 66
Indywidualne formy ochrony przyrody. ____________________________ 68
Inne formy ochrony. ___________________________________________ 69
2.2.11. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska. _____________________70
2.2.12. Współpraca transgraniczna. _____________________________75
III. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA POLITYKI
EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA I
WOJEWÓDZTWAPODKARPACKIEGO _____________77
3.1. Cele polityki ekologicznej państwa. ____________________ 78
3.1.1. Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000. ________________78
Informacje ogólne ______________________________________________________ 78
Charakterystyka obszarów objętych Siecią NATURA 2000 w powiecie leskim
wynikająca ze Standardowego Formularza Danych ____________________________ 80
Wprowadzenie Sieci NATURA 2000, a lokalne samorządy _____________________ 85
3.2. Cele polityki ekologicznej województwa podkarpackiego. _ 86
IV. ANALIZA TENDENCJI ROZWOJOWYCH W POWIECIE
I ICH WPŁYW NA JAKOŚĆ ŚRODOWISKA _______87
4.1. Wprowadzenie. _____________________________________ 88
4.2. Stan infrastruktury turystyczno-wypoczynkowej w powiecie
leskim. ____________________________________________ 88
4.2.1. Stan bazy noclegowej w poszczególnych gminach powiatu. _____89
4.2.2. Agroturystyka. _________________________________________99
4.2.3. Możliwości aktywnego wypoczynku. ________________________99
4.3. Działania na rzecz promocji i rozbudowy infrastruktury
turystycznej w powiecie leskim. ______________________ 101
V. STRATEGIA DZIAŁAŃ POWIATU LESKIEGO W
ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY STANU
ŚRODOWISKA ________________________________106
5.1. Cele priorytetowe. _________________________________ 107
5.1.1. Cele i priorytety niezbędne do realizacji w celu ochrony wód
powierzchniowych i podziemnych.________________________________107
5.1.2. Cele i priorytety konieczne do realizacji w celu ochrony
dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody.
_____________________________________________________________110
2
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
5.1.3. Cele i priorytety konieczne do realizacji w celu ochrony
powierzchni ziemi w ramach racjonalnej gospodarki odpadami na terenie
powiatu. _____________________________________________________114
5.2. Cele i przedsięwzięcia konieczne do realizacji w sferze
poprawy jakości pozostałych elementów środowiska. ___ 117
5.2.1. Powietrze atmosferyczne. ________________________________117
5.2.2. Hałas. ________________________________________________118
5.2.3. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych. __________________119
5.2.4. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska. ______________________119
VI. HARMONOGRAM DZIAŁAŃ EKOLOGICZNYCH I
ŚRODKI NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA
ZAŁOŻONYCH CELÓW ________________________121
6.1. Działania inwestycyjne polityki ekologicznej Powiatu
Leskiego i źródła finansowania. ______________________ 122
6.2. Działania pozainwestycyjne polityki ekologicznej Powiatu
Leskiego. ________________________________________ 124
VII. INSTRUMENTY I NARZĘDZIA REALIZACJI
PROGRAMU __________________________________127
7.1. Narzędzia i instrumenty prawno-administracyjne. ________ 128
7.2. Instrumenty finansowe i źródła finansowania. __________ 128
7.3. Instrumenty z zakresu zarządzania środowiskowego. ___________133
7.4. Edukacja ekologiczna społeczności lokalnej. ___________ 134
VIII.
SYSTEM ZARZĄDZANIA PROGRAMEM ________136
8.1. Metody kontroli Programu. __________________________ 137
8.2. Procedura weryfikacji Programu. _____________________ 137
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU _____________________138
NIESPECJALISTYCZNYM __________________________138
X. MAPA POGLĄDOWA – POWIAT LESKI ____________142
3
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
I. INFRORMACJE OGÓLNE
4
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
1.1.
Wprowadzenie.
Dokument: „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego”, zwany
w dalszej części Programem opracowany został w związku z obowiązkiem nałożonym
na powiaty przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
(Dz. U. z 2001 r., Nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami).
Uwzględnia on w szczególności: cele ekologiczne, priorytety ekologiczne,
rodzaj i harmonogram działań proekologicznych oraz środki niezbędne do osiągnięcia
założonych celów.
Program sporządzany jest na okres 4 lat, z uwzględnieniem działań
perspektywicznych, a co 2 lata Zarząd Powiatu Leskiego ma obowiązek sporządzić
raport z jego realizacji i przedstawić go Radzie Powiatu. Projekt Programu
opiniowany będzie przez organ wykonawczy województwa.
1.2. Cel i przedmiot opracowania.
Zasadniczym zadaniem , jakie niniejsze opracowanie ma spełnić jest określenie
celów, priorytetów i w konsekwencji działań jakie stoją przed samorządem
powiatowym w dziedzinie ochrony środowiska. Ich podjęcie i wykonanie ma na celu
realizację międzynarodowych zobowiązań naszego kraju, a w szczególności,
podjętych w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz w znacznej
mierze wynikającej z nich Polityki Ekologicznej Państwa.
Program swą strukturą bezpośrednio nawiązuje do Polityki Ekologicznej Państwa na
lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010. Podejmuje więc
zagadnienia ochrony dziedzictwa przyrodniczego, racjonalnego użytkowania zasobów
przyrody, surowców, materiałów i energii oraz poprawy jakości środowiska
i bezpieczeństwa ekologicznego. Zagadnienia te są analizowane w odniesieniu do
zasadniczych komponentów środowiska, a więc przyrody i krajobrazu, lasów, gleb,
kopalin i wód podziemnych, wód powierzchniowych i powietrza oraz skutków
bytowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez człowieka, czyli odpadów
stałych i ciekłych, hałasu, pól elektromagnetycznych, chemikaliów i awarii.
Bardzo ważnym i całkowicie nowym elementem Programu jest zbilansowanie potrzeb
z możliwościami finansowymi, a więc osadzenie go w realiach ekonomicznych.
Reasumując, Program realizuje cele polityki ekologicznej państwa na obszarze
powiatu leskiego do 2010 roku, określa strategię ochrony, racjonalnego wykorzystania
zasobów i poprawy standardów jakości środowiska powiatu, w tym: cele ekologiczne
(długo- i krótkookresowe), kierunki działań strategicznych w zakresie ochrony
i poprawy stanu środowiska oraz racjonalnego wykorzystania jego zasobów, priorytety
inwestycyjne i pozainwestycyjne oraz narzędzia i instrumenty realizacyjne.
5
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
1.3. Podstawa prawna opracowania, merytoryczna
dokumentacja źródłowa.
Dokument opracowany został w oparciu o następujące:
 akty prawne:
- [ 1 ] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z
2001 r., Nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami) – art. 17 i 18 ;
- [ 2 ] ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r., Nr 62,
poz. 628, z późniejszymi zmianami) – art. 14 ust. 6;
- [ 3 ] ustawa z dnia 18 li[ca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, z
późniejszymi zmianami);
- [ 4 ] ustawa z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001
r., Nr 100, poz. 1085, z późniejszymi zmianami) – art. 10;
- [ 5 ] rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 kwietnia 2003 r. w sprawie
sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. z 2003 r., Nr 66, poz.
620);
- [ 6 ] ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (j.t. – Dz. U. z
2001 r., Nr 99, poz. 1079, z późniejszymi zmianami);
- [ 7 ] projekt ustawy o ochronie przyrody.


-
-
polityki, programy, plany i inne dokumenty rządowe:
II Polityka ekologiczna państwa (RM 2000, Uchwała Sejmu RP 2001);
Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003 – 2006 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2007-210 (RM 2002);
Polityka leśna państwa (MŚ 1996);
Strategia rozwoju turystyki w latach 2001-2006 (MG 2001);
Wytyczne dotyczące zasad i zakresu uwzględniania zagadnień ochrony
środowiska w programach sektorowych (RM 2002);
program ochrony różnorodności biologicznej: SIEĆ NATURA 2000.
programy, plany, rejestry, dane administracji rządowej i samorządowej
województwa i powiatu:
Stan środowiska za lata : 1996,2000, 2001, 2002 (WIOŚ Rzeszów);
rozporządzenie Nr 10 Wojewody Krośnieńskiego z dnia 2 lipca 1998 r. w
sprawie utworzenia obszarów chronionego krajobrazu na terenie
województwa krośnieńskiego (Dz. Urz. Woj. Krośnieńskiego z 1998 r. Nr 17,
poz. 223, z póź. zm.);
rozporządzenia Wojewody Krośnieńskiego w sprawie utworzenia parków
krajobrazowych;
Program Ochrony Środowiska dla Województwa Podkarpackiego;
dane dostępne w opracowaniach WIOŚ Rzeszów;
6
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
raport opracowany przez Studenckie Koło Naukowe Reklamy Wydziału
Zarządzania i Marketingu Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2000;
dane z programów ochrony rezerwatów, parków krajobrazowych, parków
narodowych;
dane o planach urządzania lasów i lasach ochronnych;
dane z Policji i Straży Pożarnej dotyczące katastrof i stanu bezpieczeństwa
pożarowego na terenie powiatu leskiego;
dane uzyskane z urzędów gmin drogą ankietyzacji.
Zakres merytoryczny Programu określono w oparciu o Wytyczne sporządzania
programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym (MŚ grudzień
2002 r.) oraz Poradnik powiatowe i gminne plany gospodarki odpadami.
7
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
II. AKTUALNA ANALIZA STANU ŚRODOWISKA
W POWIECIE LESKIM
8
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.1. Wprowadzenie.
2.1.1. Ogólna charakterystyka geograficzna powiatu.
Położenie
Powiat leski położony jest w południowo-wschodniej części
województwa podkarpackiego i graniczy: od południa – ze Słowacją, od wschodu z powiatem bieszczadzkim, a od zachodu i północy - z powiatem sanockim.
Rozciągłość równoleżnikowa powiatu zawiera się między 49° - 49,5° szerokości
geograficznej północnej i wynosi 71 km, natomiast rozciągłość południkowa wynosi
22° długości geograficznej wschodniej i wynosi 31 km.
Powierzchnia powiatu wynosi 834,49 km2, co stanowi 5% powierzchni
województwa, zamieszkuje ją 26 598 mieszkańców. Pod względem
administracyjnym powiat dzieli się na 5 gmin: Baligród, Cisna, Lesko, Olszanica i
Solina. Siedzibą powiatu jest Lesko, które zamieszkuje ponad 7 tys. mieszkańców.
Cały powiat leży w obrębie jednostki fizyko-geograficznej zwanej
Bieszczadami i Gór Sanocko-Turczańskich. Gmina Lesko wraz z miastem Lesko
znajduje się w północnej części powiatu, otoczona wzniesieniami Pogórza Leskiego
(najwyższy szczyt wznosi się na wysokość 583 m n.p.m.) i Gór Słonnych (668 m
n.p.m.). Na wschód od Gór Słonnych położona jest gmina Olszanica. W środkowej
części powiatu leży gmina Baligród otoczona od zachodu wałem górskim Wielkiego
Działu (1071 m n.p.m.). Wokół Jeziora Solińskiego rozpościera się gmina Solina
obramowana Górami Jawora (741 m n.p.m.) i Korbani (894 m n.p.m.). Przy granicy
ze Słowacją leży gmina Cisna otoczona od południa górskim pasmem granicznym
Bieszczadów (1199 m n.p.m.), a od północy masywem Łopiennika (1069 m n.p.m.)
i Połoniną Wetlińską (1253 m n.p.m.).
W związku z niepowtarzalnym krajobrazem górskim – jedyną w Polsce formą
geograficzną - połoninami, dużym zalesieniem (średnio - 63%; w gminie Cisna
dochodzi do 89%), bogatą florą i fauną, niemal cały powiat objęty jest prawną
ochroną przyrodniczą. Wszystkie gminy leżą na terenie Wschodniobeskidzkiego
Obszaru Chronionego Krajobrazu. Cała gmina Cisna oraz częściowo gminy
Baligród i Solina leżą w Cieśniańsko-Wetlińskim Parku Krajobrazowym. Ponadto
część gminy Cisna i Solina położona jest w obszarze Parku Krajobrazowego Doliny
Sanu. Natomiast część gminy Lesko i Olszanicy leży w Parku Krajobrazowym Gór
Słonych. Na terenie gminy Cisna znajduje się Bieszczadzki Park Narodowy, który
wraz z otaczającymi parkami krajobrazowymi i przylegającymi do nich terenami
chronionymi na Słowacji i Ukrainie tworzy Międzynarodowy Rezerwat Biosfery
„KARPATY WSCHODNIE”.
Klimat
Klimat powiatu kształtuje się pod dominującym wpływem oddziaływania mas
powietrza kontynentalnego. Dużą rolę odgrywa jego sąsiedztwo z obszarami Europy
9
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Wschodniej oraz przepływ ciepłych mas powietrza z nizin węgierskich, poprzez
niewysoki i poprzecinany przełęczami wał Karpat.
Klimat powiatu ma charakter podgórski (w części północnej) i górski (w części
południowej). Charakteryzuje się dużą ilością opadów od ok. 750 mm rocznie
(w Lesku) do ponad 1000 mm (w Cisnej). Najwięcej opadów przypada na okres od
czerwca do sierpnia. Średnie temperatury roczne są również zróżnicowane i wahają
się od 4 0C (w gminie Cisna) do 7,50C (na Pogórzu Leskim). Średnia ilość dni
z pokrywą śnieżną wynosi od 90 do 140 w partiach szczytowych gminy Cisna,
Częstym zjawiskiem są odwilże i szybkie topnienia śniegu. W dolinach górskich
i kotlinach można zaobserwować znaczne odchylenia klimatyczne spowodowane
występowaniem lokalnych mikroklimatów. Gromadzi się tu ciepłe powietrze
z równin węgierskich, a okoliczne lasy oddziaływują na nie pod względem
wilgotności i łagodnej temperatury.
Budowa geologiczna
Pod względem geologicznym teren powiatu leskiego znajduje się w obrębie Karpat
fliszowych, tektonicznie w jednostce zwanej Centralną Depresją Karpacką. Depresja
ta wypełniona jest głównie przez najmłodsze osady fliszu karpackiego, tzw.
„warstwy krośnieńskie”. Są to naprzemianległe łupki i piaskowce o bardzo znacznej
miąższości z przewagą tych pierwszych. Na osadach fliszowych spoczywają
młodsze osady wieku czwartorzędowego. Są to mady rzeczne reprezentowane przez
gliny i pyły różnego typu, zawierające w swej masie kamienie, otoczaki, rumosz
wietrzeliny piaskowca.
Gleby
Większość gleb powiatu to gleby słabe IV, V i VI klasy bonitacyjnej. Powstały one
ze skał fliszu karpackiego jako brunatne kwaśne. Jedynie w dolinie Sanu występują
enklawy gleb madowych. W południowej części powiatu występują gleby
kamienisto-gliniaste , większość gleb ma odczyn kwaśny lub bardzo kwaśny.
2.1.2. Dane demograficzne.
Powiat leski zamieszkuje 26 598 mieszkańców (stan na koniec 2002 r.).
Zaliczany jest on do najsłabiej zaludnionych w województwie podkarpackim.
Gęstość zaludnienia wynosi 32 osoby/ km2, przy średniej wojewódzkiej kształtującej
się na poziomie – 117 osób/km2, i krajowej – 122 osoby/km2.
W powiecie na 100 mężczyzn przypada 99 kobiety.
Ludność na terenie powiatu rozmieszczona jest nierównomiernie. Miasto Lesko
o powierzchni 15 km2, zamieszkuje – 5,9 tys. osób, natomiast w obszarach
wiejskich mieszka – 20,7 tys. osób. Największa gęstość zaludnienia jest na terenie
miasta Lesko i wynosi 390 osób/km2, natomiast najmniejsza gęstość zaludnienia jest
w gminie Cisna i wynosi 6 osób/km2.
10
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Stan zaludnienia w powiecie obrazuje tabela 1.
TABELA 1. Powierzchnia, liczba ludności, gęstość zaludnienia
w poszczególnych gminach powiatu leskiego
Nazwa jednostki
Liczba
Powierzchnia
Gęstość
Liczba
samorządowej
ludności
gminy
zaludnienia miejscowości
(sołectw)
2
2
[osoby]
[km ]
[osoba/km ]
gmina Lesko
miasto Lesko
gmina Baligród
gmina Cisna
gmina Olszanica
gmina Solina
RAZEM:
5018
6161
96,49
15,09
58
390
14
1
3343
158
20
10
1686
287
6
15
5200
94
54
8
5350
184,2
29
16
26758
Społeczeństwo powiatu jest stosunkowo młode, w wieku przedprodukcyjnym
jest 7,0 tys. osób, w wieku produkcyjnym – 15,9 tys. osób (60% ogółu), a w wieku
poprodukcyjnym - 3,6 tys. osób. Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada
67,3 osoby w wieku nieprodukcyjnym.
2.1.3.
Sytuacja gospodarcza.
Dominującym czynnikiem kształtującym rozwój gospodarczy jest przemysł.
Zważywszy na turystyczno-rolniczy charakter powiatu leskiego, należy on do
najsłabiej uprzemysłowionych w województwie. Na potwierdzenie tego faktu,
pracujący w przemyśle z ogółu pracujących, stanowią zaledwie 19,6% (stan na
koniec 2002 r.).
Według danych statystycznych na terenie powiatu zarejestrowanych jest 3538
podmiotów gospodarczych (wg rejestru REGON). Liczba ta klasyfikuje powiat leski
na 12 miejscu w województwie podkarpackim. Najwięcej podmiotów prowadzi
działalność w sferze handlowo-usługowej – 1162 podmiotów gospodarczych, dla
porównania: w przemyśle – 464 podmioty gospodarcze, w budownictwie – 427
podmiotów gospodarczych. Najmniejsza liczba przedsiębiorców – 72 prowadzi
działalność w sferze: rolnictwo , łowiectwo i leśnictwo.
Szczegółowy wykaz ilości podmiotów gospodarki narodowej według wybranych
rodzajów działalności obrazuje tabela 2.
11
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 2. Liczba zarejestrowanych podmiotów gospodarki narodowej
według wybranych rodzajów działalności w powiecie leskim
Wybrane rodzaje działalności
Liczba zarejestrowanych podmiotów
gospodarczej
gospodarczych
rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
72
przemysł
464
budownictwo
427
handel i usługi
1162
hotele i restauracje
103
transport, gospodarka magazynowa i
267
łączność
pośrednictwo finansowe
109
obsługa nieruchomości i firm, nauka
370
edukacja
108
ochrona zdrowia i opieka społeczna
148
RAZEM:
3538
* stan na koniec czerwca 2003 r.
Analiza działu gospodarki narodowej: handel i usługi, jako najbardziej rozwiniętego
na terenie powiatu leskiego, wykazała działalność 347 sklepów (stan na koniec
2002 r.) o ogólnej powierzchni sprzedażowej 20 644 m2 i zatrudnionej liczbie osób
541. Statystycznie na 1 sklep przypada 77 osób. Ponadto na terenie powiatu
funkcjonuje 1 targowisko stałe, o powierzchni 4476 m2 oraz 9 stacji paliw.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w 2002 r. w powiecie leskim wynosiło
1869 zł, przy czym w sektorze publicznym 2056 zł, natomiast w sektorze
prywatnym 1413 zł. Stopa bezrobocia w połowie 2003 r. wynosiła 18,8 %.
2.1.4. Istniejąca infrastruktura powiatu.
Największym centrum administracyjno-handlowo-usługowym na terenie
powiatu jest Lesko. Znajdują się w nim siedziby władz samorządowych,
4 banki, sąd, prokuratura, poczta, policja, straż pożarna, 1 szkoła podstawowa,
gimnazjum, 4 szkoły ponadgimnazjalne oraz ośrodek szkolno-wychowawczy.
Ponadto na terenie powiatu znajduje się 9 gimnazjów (ogółem) oraz 24
szkoły podstawowe.
Biorąc pod uwagę, placówki służby zdrowia i pomocy społecznej, znajduje
się tutaj 1 szpital, 1 przychodnia oraz ośrodki zdrowia i 9 aptek, brak jest żłobków i
domów pomocy społecznej. Wśród pracowników medycznych 6 lekarzy prowadzi
gabinety stomatologiczne.
Uogólnione dane z zakresu infrastruktury komunalnej i mieszkaniowej
wykazują , że na terenie powiatu jest 108,1 km sieci wodociągowej rozdzielczej i
30,7 km sieci kanalizacyjnej. W powiecie funkcjonują 4 komunalne oczyszczalnie
ścieków, 3 oczyszczalnie komunalne obecnie są w fazie budowy. Ponadto,
funkcjonuje duża ilość oczyszczalni zakładowych zlokalizowanych przy ośrodkach
12
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
wypoczynkowych, bazach turystycznych, szkołach, zakładach, budynkach
nadleśnictw i innych. Najsłabiej są rozwinięte systemy odprowadzania ścieków na
terenach wiejskich. W większości gospodarstw ścieki gromadzone są w zbiornikach
bezodpływowych za wyjątkiem gminy Solina, gdzie plan przestrzennego
zagospodarowania gminy narzuca obowiązek oczyszczania ścieków w
przydomowych oczyszczalniach ścieków.
Statystycznie ilość odprowadzonych ścieków komunalnych z terenu powiatu wynosi
504 dam3, z czego oczyszczanych jest 237 dam3. W skali procentowej 53%
z ogółu odprowadzanych ścieków, wymaga oczyszczania.
Większość ujęć wody na terenie powiatu leskiego stanowią ujęcia wód podziemnych
z utworów czwartorzędowych (studnie kopane) i trzeciorzędowych (studnie
wiercone). Natomiast ujęcia wody powierzchniowej zlokalizowane są głównie
wokół Zbiornika Solińskiego i Myczkowieckiego. Z ogólnej ilości pobieranej wody
– 17,7% wykorzystywana jest na potrzeby przemysłu, zaś 82,3% - na potrzeby sieci
wodociągowych do celów konsumpcji.
Najważniejsze obiekty energetyczne i linie przesyłowe na terenie powiatu to:
główny punkt zasilania GPZ 110/15 kV Lesko, oraz stacje redukcyjne 30/15 kV w
Myczkowie i Cisnej. Przez teren powiatu przechodzi 4 linie energetyczne wysokich
napięć 110 kV oraz szereg linii średniego napięcia 30 i 15 kV łączące co najmniej 2
GPZ-y. Jednostką organizacyjną zarządzającą siecią elektroenergetyczną na terenie
powiatu jest Rzeszowski Zakład Energetyczny S.A.
Przez teren powiatu przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 200 CN 5,5 Mpa
relacji Tyrawa Solna – Lesko. Sieć gazowa została wybudowana w miejscowości
Lesko i w miejscowościach położonych w kierunku Baligrodu i Polańczyka, jej
całkowita długość w powiecie wynosi 145,1 km (stan na koniec 202 r.).
Istotnym powodem utrudniającym rozwój gospodarczy powiatu jest mała ilość
abonentów telefonicznych. Sytuację tę w ostatnich latach poprawiły stacje nadawcze
telefonii komórkowej, które powstały w miejscowościach: Lesko, Hoczew,
Nowosiółki, Baligród, Cisna, Smerek, Wetlina, Solina.
Przez powiat przechodzą dwa ważne szlaki drogowe, tzw. mała i duża
obwodnica bieszczadzka, relacji: Lesko-Ustrzyki Dolne-Lutowiska oraz LeskoBaligród-Cisna-Ustrzyki Górne. Sieć dróg publicznych przebiega przez wszystkie
miejscowości powiatu i posiada od III do V klasę techniczną.
Sieć drogową stanowią:
- drogi krajowe – 21 km,
- drogi wojewódzkie – 114 km,
- drogi powiatowe – 136 km,
- drogi gminne – 74 km.
13
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Łączna długość linii kolejowych w powiecie wynosi 22 km. Główny szlak kolejowy
wiedzie z Zagórza przez Łukawicę i Uherce do Ustrzyk Dolnych. W Uhercach
znajduje się główny węzeł kolejowy w postaci stacji rozładunkowo-przeładunkowej.
W miejscowości Bezmiechowa (gm. Lesko) na zboczu góry Słonne znajduje się
lotnisko trawiaste przeznaczone dla lekkich samolotów oraz szybowców.
W gminie Cisna w miejscowości Roztoki znajduje się utworzone dla turystów piesze
przejście graniczne na Słowację, czynne sezonowo, w okresie od marca do końca
września.
2.1.5. Rolnictwo.
Ludność wiejska mieszka w 59 miejscowościach (sołectwach),
w których znajduje się 4055 gospodarstw rolnych. Średnie gospodarstwo
w powiecie ma powierzchnię 4,6 ha, przy średniej krajowej 7,0 ha i średniej
wojewódzkiej 3,1 ha. Gospodarstwa małe, w przedziale do 5 ha stanowią 70%
wszystkich gospodarstw. Gospodarstw dużych powyżej 10 ha jest zaledwie 6%, w
tym 27 gospodarstw o obszarze powyżej 30 ha.
Przeciętna powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie indywidualnym
wynosi 3,05 ha, dla porównania w województwie podkarpackim – 2,36 ha (według
stanu na koniec 2002 r.). Powierzchnia zasiewów ogółem na terenie powiatu wynosi
2542 ha, przy czym procentowy udział użytków rolnych w ogólnej powierzchni
gospodarstw wynosi zaledwie 17,3% i jest najniższy w skali województwa
podkarpackiego Średni w województwie – 45,3%).
Konsekwencją dużego rozdrobnienia gospodarstw jest wielokierunkowość
produkcji, niska towarowość i niskie dochody rolników. W tej sytuacji względy
ekonomiczne utrudniają odpowiednie wyposażenie gospodarstw w urządzenia
rolnicze i wysoką jakość produkcji. W produkcji zwierzęcej dominuje chów bydła
mlecznego i w mniejszym stopniu opasowego. W powiecie istnieje kilka
gospodarstw owczarskich, w których hoduje się od 100 do 200 matek.
14
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2. Aktualny stan środowiska.
2.2.1.
Powietrze atmosferyczne.
Zgodnie z art. 85 ustawy Prawo ochrony środowiska [ 1 ] ochrona powietrza
polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, określanej za pomocą poziomów
substancji w powietrzu, definiowanych jako stężenia tych substancji w powietrzu
odniesione do ustalonego czasu lub opad substancji w odniesieniu do ustalonego
czasu i powierzchni. Jak najlepszą jakość powietrza mają zapewnić działania na
rzecz utrzymania poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów
dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, bądź też zmniejszenia ich co
najmniej do dopuszczalnych, gdy są one przekroczone.
Decydujący wpływ na jakość powietrza na obszarach zurbanizowanych mają emisje
z pojazdów samochodowych oraz z komunalnych i przemysłowych źródeł
stacjonarnych, w tym głównie zakładów energetycznych oraz sieciowych
i lokalnych źródeł ciepła.
Energetyczne spalanie paliw
Największy wpływ na stan powietrza wywiera energetyczne spalanie paliw. Można
tu wyodrębnić emitory wysokie, oddziaływujące w większych odległościach
(głównie z obiektów przemysłowych) oraz emitory niskie – mające wpływ na
bezpośrednie sąsiedztwo (małe zakłady, lokalne kotłownie) oraz indywidualne
systemy grzewcze mieszkańców. Energetyczne spalanie paliw jest źródłem emisji
podstawowej: dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i pyłu. Stężenia tych substancji
w powietrzu wykazują zmienność w ciągu roku – rosną w sezonie grzewczym
i maleją latem. Z danych ogólnokrajowych wynika, że poziom stężeń substancji
podstawowych wprowadzanych do powietrza wykazuje tendencję spadkową. Wiąże
się to przede wszystkim ze zmianą nośników energii.
Główne źródła emisji substancji do powietrza pochodzących z procesów
spalania paliw, na terenie powiatu, stanowią zakłady produkcyjne (szczególnie
zakłady przetwórstwa drzewnego) oraz kotłownie zarówno zakładowe jak
i przydomowe. Wielkość emisji zależy od ilości i jakości używanego paliwa,
wyposażenia w urządzenia oczyszczające gazy odlotowe oraz skuteczności działania
tych urządzeń.
Większość zakładów na terenie powiatu leskiego ma uregulowaną stronę
formalno-prawną w zakresie odprowadzenia substancji do powietrza, tj. posiada
ważne pozwolenie na emisję. Nie wszystkie zakłady dysponują urządzeniami
służącymi ograniczeniu emitowanych substancji.
Głównym problemem, występującym zarówno na terenach miejskich jak
i wiejskich powiatu, jest tzw. „niska emisja”, związana ze stosowaniem paliw
o gorszej jakości w paleniskach domowych oraz z działalnością małych zakładów,
nie podlegających obowiązkowi posiadania pozwolenia na wprowadzanie substancji
15
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
do powietrza (zakłady te mają obowiązek dokonać zgłoszenia eksploatacji instalacji
powodującej emisję do powietrza). Z szacunkowych danych wynika, że ogromna
większość instalacji ciepłowniczych (ok. 95%) opalanych jest węglem. Tylko
nieliczne jednostki sektora użyteczności publicznej i mieszkalnictwa jako źródło
energii cieplnej stosuje paliwo gazowe lub olejowe. Przyczyną takiego stanu rzeczy
jest niski stopień zgazyfikowania terenu powiatu oraz wysoka cena gazu.
Wykorzystywanie alternatywnych źródeł energii jest zjawiskiem marginalnym.
Ciągi komunikacyjne
Drugim zasadniczym czynnikiem generującym poziom stanu jakości powietrza
jest ruch samochodowy. Wielkość emisji do powietrza spowodowanej ruchem
samochodowym zależy od natężenia i organizacji ruchu samochodowego oraz stanu
technicznego pojazdów i dróg. Substancje wprowadzane do powietrza przez ruch
samochodowy to: tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory, sadza, pyły zawierające
metale ciężkie, m.in. ołów, oraz pyły gumowe (emisja na wskutek tarcia opon o
nawierzchnię drogi).
Obowiązek uzyskania pozwoleń emisyjnych nie dotyczy również zarządców
dróg, mimo że emisja substancji generowana przez ruch transportowy (przede
wszystkich ruch tranzytowy pojazdów ciężkich) ma istotny udział w wielkości
globalnej emisji.
Na terenie powiatu główną arterię komunikacyjną stanowi droga krajowa
nr 84 relacji Lesko – Krościenko – Gr. Państwa, krzyżująca się w centrum Leska
z drogą wojewódzką nr 893 relacji Lesko – Cisna. Wzdłuż tych ciągów
komunikacyjnych jest największa kumulacja zanieczyszczeń. Brak obwodnic
w miejscowościach powiatu, dodatkowo potęguje tzw. „stres miejski”, jakim jest
hałas samochodowy.
Tereny sąsiadujące z wymienionymi ciągami
komunikacyjnymi są miejscami potencjalnego zagrożenia , z uwagi na brak danych
pomiarowych nie można jednak stwierdzić, że zagrożenie takie faktycznie
występuje.
Bilans emisji do powietrza
W tabeli 3, poniżej, przedstawiono bilans substancji odprowadzanych do
powietrza z terenu powiatu leskiego, wg danych z roku 2003.
Bilans sporządzony został w oparciu o dane emisyjne pochodzące z zasobów
WIOŚ w Rzeszowie, dane szacunkowe wykonane na podstawie analizy imisji
z obszarów przylegających do powiatu leskiego oraz w oparciu o wyniki pomiarów
stężeń pyłu całkowitego (BS) ze stacji administrowanej przez Wojewódzką Stację
Sanitarno-Epidemiologiczną w Lesku.
16
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 3. Bilans emisji substancji wprowadzanych do powietrza w 2003
roku w powiecie leskim
Rodzaj
SO2
NO2
CO
CO2
pył
zanieczyszczenia
Wielkość emisji
14,5
2,1
79,5
3.649
42,9
[Mg/rok]
W 2002 roku przeprowadzone zostały przez WIOŚ w Rzeszowie badania
monitoringowe powietrza atmosferycznego, według nowych przepisów prawa
obowiązujących w Polsce, dostosowanych do wymogów Unii Europejskiej. Ocena
wykonana została dla poszczególnych stref województwa z uwzględnieniem 4 grup
kryteriów ustanowionych ze względu na: ochronę zdrowia ludzi, ochronę roślin,
obszar ochrony uzdrowiskowej i teren parku narodowego. Na terenie powiatu
leskiego oceny tej dokonano w oparciu o dwa kryteria: pod kątem ochrony zdrowia
(dla wskaźników: pył zawieszony) oraz dla obszaru ochrony uzdrowiskowej (dla
wskaźników: dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, pył zawieszony).
Głównym celem oceny jakości powietrza było uzyskanie informacji o stężeniach
substancji na obszarach poszczególnych stref w zakresie umożliwiającym dokonanie
ich kwalifikacji w oparciu o przyjęte kryteria.:
- dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu,
- poziomu dopuszczalnego powiększonego o margines tolerancji.
Klasyfikacja przeprowadzona w oparciu o te kryteria, stanowi podstawę do podjęcia
decyzji o potrzebie zaplanowania działań na rzecz poprawy jakości powietrza
w strefie i konieczności opracowania programów naprawczych ochrony powietrza.
Wyniki pierwszej rocznej oceny jakości powietrza prezentuje tabela poniżej.
TABELA 4.
Klasyfikacja wynikowa powiatu leskiego na podstawie
pierwszej rocznej oceny jakości powietrza wykonanej
w oparciu o badania przeprowadzone w 2002 roku
Nazwa
Rodzaj
Symbol klasy wynikowej
Klasa
Wymagane
strefy
kryteriów
dla poszczególnych
ogólna
działania
klasyfikacji
substancji dla obszaru całej
strefy wynikające z
strefy
strefy
klasyfikacji
SO2
NO2
Pył
zawieszony
Powiat ochrony zdrowia
A
A
A
A
niewymagane
Leski
ludzi
teren obszaru
ochrony
A
A
A
A
niewymagane
uzdrowiskowej
17
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Z oceny jakości powietrza, zgodnie z kryteriami określonymi dla ochrony
zdrowia ludzi i obszaru ochrony uzdrowiskowej, tj. obejmującymi substancje: SO2,
NO2, PM10, CO, ołów, benzen, ozon, wynika, że poziom koncentracji wszystkich
ocenianych substancji na obszarze powiatu leskiego w 2002 r. nie przekraczał
wartości dopuszczalnych stężeń. Poziom ten nie wymaga podejmowania w 2003 r.
działań związanych z opracowaniem programów ochrony powietrza.
Obszary uciążliwości zapachowej
Odory do chwili obecnej nie są w Polsce normowane, co nie znaczy, że możemy je
pominąć. Dodatkowo samo odczucie siły i klasyfikacja zapachów na przyjemne i nie
przyjemne, czy odrażające jest bardzo subiektywna. Zdolność rozpoznawania przez
człowieka niektórych lotnych substancji w otoczeniu jest cechą bardzo
zindywidualizowaną. Dokładne określenie odległości oddziaływania zapachów jest
niemożliwe, gdyż jest ono bardzo zmienne uzależnione od wielu czynników, w tym
od pogody. Zasięg i oddziaływanie odorów uzależnione są od samego źródła, jego
rodzaju i wielkości oraz od warunków atmosferycznych, a przede wszystkim od siły
i kierunku wiatru oraz opadów atmosferycznych. Najbardziej bezpośrednią miarą
wielkości imisji substancji zapachowo uciążliwych, są opinie ludności narażonej na
ten rodzaj uciążliwości. Zasadne jest więc uwzględnienie tej problematyki
w planach zagospodarowania przestrzennego. Dla potrzeb planistycznych winny być
opracowane zasady lokalizacji zakładów i przedsięwzięć mogących stanowić
potencjalne źródło odorów, np. fermy drobiu, świń, kompostownie, oczyszczalnie
ścieków, piekarnie, itp. Tereny te powinny być lokalizowane w znacznej odległości
od zabudowy mieszkaniowej oraz od strony zawietrznej, w stosunku do jej
zabudowy, przy uwzględnieniu najczęściej występujących kierunków wiatru.
Ponadto, należałoby w decyzjach administracyjnych dotyczących lokalizacji,
pozwolenia na budowę i pozwolenia na użytkowanie takich przedsięwzięć, narzucać
konieczność stosowania nowoczesnych technologii – zamkniętych, hermetycznych,
dających największe zabezpieczenie przed ewentualną uciążliwością odorową.
2.2.2. Wody powierzchniowe i podziemne.
2.2.2.1. Wody powierzchniowe.
Powiat Leski leży w całości w dorzeczu Górnej Wisły, jest to najbogatszy w
wodę obszar (24% zasobów ogólnokrajowych). Zasoby wodne charakteryzują się
znaczną zmiennością występowania w czasie i nierównomiernym rozmieszczeniem
w dorzeczu. Średni roczny przepływ dla lat suchych jest znacznie niższy od
średniego wieloletniego, relacja ta kształtuje się odwrotnie w latach mokrych.
Znaczne naturalne spadki i mała zdolność retencyjna dolin rzecznych przy wysokich
18
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
opadach atmosferycznych powodują gwałtowny odpływ powierzchniowy, będący
przyczyną dużych, nagłych wezbrań rzek i potoków.
Wprowadzona w dniu 1 stycznia 2002 r. ustawa Prawo wodne [ 3 ] zawiera
wiele zapisów powstałych na bazie wytycznych z dokumentów międzynarodowych,
w tym Unii Europejskiej. Europejska Karta Wody proklamowana w Strasburgu 6
maja 1968 r. przez Radę Europy sprecyzowała wymogi zlewniowego zarządzania
zasobami wodnymi. W ustawie sprecyzowano istotę zarządzania wodami i
określono instrumenty tego zarządzania wyszczególniając na pierwszym miejscu
„warunki korzystania z wód dorzeczy”.. W systemie zarządzania gospodarką wodną,
powiat leski położony jest na obszarze działania Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej w Krakowie, utworzonego na mocy zarządzenia Ministra Ochrony
Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 1 lutego 1991 r. (MP z dnia
15 lutego 1991 r., Nr 6, poz. 38). Do zakresu działania RZGW należy bilansowanie
zasobów powierzchniowych i podziemnych, opracowywanie programów i planów
gospodarowania zasobami wodnymi i ochrony wód w dorzeczu oraz ochrony przed
powodzią,
prowadzenie
systemu
informacyjnego
gospodarki
wodnej,
opracowywanie warunków korzystania z wód dorzecza, inicjowanie studiów
i badań w zakresie racjonalnego wykorzystania zasobów wodnych, koordynacja
przedsięwzięć gospodarki wodnej, opiniowanie rozwiązań projektowych i lokalizacji
inwestycji mających istotny wpływ na gospodarkę wodną, realizacja zadań z zakresu
obronności kraju.
Główną sieć rzeczną w powiecie tworzy rzeka San wraz z dopływami:
Solinki, Hoczewki, Olszanki oraz gęstą siecią potoków górskich.
Są to rzeki ważne z gospodarczego punktu widzenia, bowiem stanowią
podstawowe zasoby wód powierzchniowych. Są także odbiornikami przeważającej
ilości ścieków oczyszczonych lub nie oczyszczonych, z miejscowości położonych
wzdłuż ich biegu. Odrębną grupę stanowią zbiorniki zaporowe: Solina, Myczkowce.
Rzeka San stanowi prawobrzeżny, a zarazem największy karpacki dopływ Wisły o
długości 443,4 km i powierzchni zlewni 16.861,3 km2 (ogółem). Płynie przez
Bieszczady Zachodnie, Pogórze Środkowo-Beskidzkie i Kotlinę Sandomierską.
Źródła Sanu znajdują się na wysokości ok. 800 m n.p.m. na wschodnich stokach
Piniaszkowego, na terytorium Ukrainy. Źródłowy odcinek rzeki stanowi granicę
Polski i Ukrainy, od źródeł aż do Przemyśla San płynie głęboką , wyciętą w skałach
fliszowych doliną. W dolinie Sanu i Solinki powstały dwa sztuczne zbiorniki wodne
Solina i Myczkowce. W dalszym biegu San przepływa przez obszar Gór SanockoTurczańskich. Po przyjęciu licznych dopływów górskich potoków staje się szeroką,
ale płytką rzeką o skalistym dnie i prześwitującymi płytami i progami skalnymi.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 11 lutego
2004 r. w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i
podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji
wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284) dla prezentowania
19
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
stanu wód powierzchniowych wprowadzono klasyfikację, obejmującą pięć klas
jakości tych wód, z uwzględnieniem kategorii jakości wody A1, A2 i A3,
określonych w przepisach w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać wody
powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną
do spożycia. Klasy jakości wód powierzchniowych:
 klasa I – wody o bardzo dobrej jakości; spełniają wymagania określone dla
wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym
dla kategorii A1; wartości wskaźników jakości wody nie wskazują na żadne
oddziaływania antropogeniczne;
 klasa II – wody dobrej jakości; spełniają w odniesieniu do większości
wskaźników jakości wody wymagania określone dla wód powierzchniowych
wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do
spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym dla kategorii A2;
wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują niewielki wpływ
oddziaływań antropogenicznych,
 klasa III – wody zadawalającej jakości; spełniają wymagania określone dla
wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia, w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym
dla kategorii A2; wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują
umiarkowany wpływ oddziaływań antropogenicznych,
 klasa IV – wody nie zadawalającej jakości; spełniają wymagania określone dla
wód powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia w przypadku ich uzdatniania sposobem właściwym
dla kategorii A3; wartości biologicznych wskaźników jakości wody wykazują,
na skutek oddziaływań antropogenicznych, zmiany ilościowe i jakościowe w
populacjach biologicznych;
 klasa V – wody złej jakości, nie spełniają wymagań dla wód
powierzchniowych wykorzystywanych do zaopatrzenia ludności w wodę
przeznaczoną do spożycia; wartości biologicznych wskaźników jakości wody
wskazują na oddziaływania antropogeniczne, występuje zanik w znacznej
części populacji biologicznych.
Jak wynika z badań WIOŚ z 2002 roku, rzeka San na odcinku od źródeł do Leska
została zaklasyfikowana do II klasy czystości wód, z biegiem rzeki następuje
pogorszenie jakości wody (III klasa czystości wód) – wpływ zanieczyszczeń
niesionych wraz ze ściekami wprowadzanymi z większych aglomeracji, m. in.
Leska.
Pozostałe dopływy rzeki San, tylko na krótkich odcinkach, prowadzą wody
I klasy czystości, w większości są to wody II klasy czystości , zważywszy na
poziom związków biogennych. Monitoring jakości tych wód jest prowadzony
sporadycznie, brak więc danych w tym zakresie.
20
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.2.2.
Zbiorniki zaporowe.
Zbiornik Soliński
Położenie
Zbiornik zaporowy Solina na rzece San położony jest w środkowo-wschodniej
części powiatu, na terenie gminy Solina, zaś jego zlewnia leży w granicach
administracyjnych gmin: Solina – w powiecie leskim oraz Czarna, Lutowiska,
Ustrzyki Dolne – w powiecie bieszczadzkim. Południową granicę zlewni stanica
państwowa ze Słowacją, natomiast za wschodnią można uznać granicę między
Polską i Ukrainą, którą stanowi górny San .
Zbiornik Solina powstał w 1968 roku w wyniku spiętrzenia wód rzeki San
zaporą betonową typu ciężkiego w km 325,2 jej biegu. Akwen o powierzchni 21,05
km2 i długości wzdłuż Sanu 22 km, gromadzi przy maksymalnym piętrzeniu
- 503,97 mln m3 wody.
Jest największym pod względem objętości zbiornikiem zaporowym w Polsce.
Głębokość przy zaporze wynosi 60,5 m (średnia 22,4 m). Wraz z niżej położonym
zbiornikiem wyrównawczym w Myczkowcach, gromadzi ponad 18% ogółu
retencjonowanych wód w kraju.
Charakterystyka zlewni zbiornika
Dopływ do zbiornika kształtują cieki naturalne – rzeki: San, Solinka i potoki:
Wołkowyjka, Paniszczówka, Daszówka, Czarny, Bukowiecki oraz dopływ przez
turbiny rewersyjne, przepompowujące w godzinach niżu energetycznego wodę
z położonego poniżej Zbiornika Myczkowce.
Mapa zlewni Zbiornika Solińskiego – patrz rys. 1.
Całkowita zlewnia zbiornika obejmująca swym zasięgiem wszystkie jego dopływy
zajmuje powierzchnię 1174,5 km2, natomiast zlewnia bezpośrednia przyległa do linii
brzegowej zbiornika – 83,9 km2. Ma ona charakter górski.
Ponad 75% powierzchni zlewni zajmują lasy, najbardziej zalesione to zlewnie Sanu,
Solinki i Paniszczówki. Obszar zlewni jest słabo zaludniony, zamieszkuje go ok. 12
tys. osób. Wskaźnik zaludnienia dla tego obszaru wynosi ok. 5 osób na km2. W
okresie letnim liczba ludności przebywającej w zlewni, szczególnie na obrzeżach
zbiornika zwiększa się. Zabudowa i zaludnienie koncentruje się głównie w dolinach
rzek i ujściowych odcinków potoków.
21
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Rys. 1: Zlewnia Zbiornika Solińskiego
Zagospodarowanie zbiornika i jego zlewni
Zbiornik
wykonany
został
głównie
do
celów
energetycznych,
przeciwpowodziowych, wyrównawczych oraz zaopatrzenia w wodę pitną
okolicznych miejscowości wczasowo-turystycznych, wsi oraz miasta Ustrzyki
Dolne.
Lokalizację największych ujęć wody i oczyszczalni ścieków przy Zbiorniku
Solińskim obrazuje rys. 2.
22
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Rys. 2: Zagospodarowanie Zbiornika Solińskiego –
ujęcia wody, oczyszczalnie ścieków.
Zasadnicze ujęcia wody zlokalizowane na obrzeżach zbiornika Solińskiego to:
1. Ujęcie w zaporze o wydajności 475 m3 / d użytkowane przez Zespół
Elektrowni Wodnych SOLINA-MYCZKOWCE S.A. w Solinie. Woda surowa
uzdatniana jest w stacji uzdatniania wody, administrowanej przez Gminny
Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. w Polańczyku. Odbiorcami są
mieszkańcy wsi Bóbrka, Zabrodzie, mieszkańcy i wczasowicze w Solinie oraz
obiekty Zespołu Elekrtowni Wodnych SOLINA-MYCZKOWCE S.A. w
Solinie, HYDROBUDOWA Rzeszów w Solinie. Średni dobowy pobór wody
z ujęcia nie przekracza 100 m3.
23
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2. Ujęcie wody w Polańczyku, administrowane przez Gminny Zakład Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o. w Polańczyku. Wydajność ujęcia wynosi 1100 m3/d.
Uzdatniona woda dostarczana jest mieszkańcom Polańczyka oraz do domów
wczasowych i obiektów sanatoryjnych. Średnio w ciągu doby pobór wody
z tego ujęcia wynosi 300 m3.
3. Ujęcie wody należące do Wojskowego Zespołu Wypoczynkowego JAWOR
w Solinie, o wydajności 832 m3/d. Ośrodek pobiera rocznie ok. 161,5 tys. m3
wody.
Bezpośrednio do zbiornika SOLINA odprowadzane są ścieki z 5 oczyszczalni
mechaniczno-biologicznych, o łącznej przepustowości 1353 m3/d . Są to:
1. Gminna oczyszczalnia w Polańczyku,
2. Oczyszczalnia WZW „JAWOR” w Solinie,
3. Oczyszczalnia Żeglarskiego Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego
„Energetyk” w Polańczyku,
4. Oczyszczalnia Ośrodka Sportów Wodnych „Organika Sarzyna” w Zawoziu,
5. Oczyszczalnia Ośrodka Wypoczynkowego b. Woj. Biura Geodezji i Terenów
Rolnych Krosno w Polańczyku.
Są to w większości klasyczne oczyszczalnie nie zapewniające w dostatecznym
stopniu usuwania ze ścieków, związków biogennych.
W bezpośredniej zlewni zbiornika brak jest zakładów przemysłowych.
Dzięki atrakcyjnemu położeniu zbiornik stał się ośrodkiem rekreacji i sportów
wodnych. W okresie letnim w Solinie i Polańczyku funkcjonują wyznaczone
kąpieliska. Na prawym brzegu zbiornika, niedaleko zapory znajduje się przystań dla
statków spacerowych.
Jakość wód zbiornika
Oceny jakości wód Zbiornika Solińskiego dokonuje WIOŚ w Rzeszowie,
dwukrotnie w ciągu roku na sześciu stanowiskach kontrolnych, wyznaczonych w
charakterystycznych punktach zbiornika:
A – na połączeniu starego koryta Sanu z potokiem Czarny
B – poniżej ujścia potoku Daszówka
C – poniżej ujścia Solinki
D – w środkowej części zbiornika
E – przy zaporze
F – w Polańczyku
Szczegółową lokalizację stanowisk i przekrojów kontrolnych obrazuje rys. 3.
24
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Rys. 3: Lokalizacja stanowisk i przekrojów kontrolnych
na Zbiorniku Solińskim
25
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Badania wód retencjonowanych w zbiorniku SOLINA z roku 2002, wskazują na
bardzo dobrą ich jakość. Parametry fizykochemiczne charakteryzujące zawartość
substancji organicznych, zasolenie wód, a także zawartość biogennych związków
azotu i fosforu nie przekroczyły norm dla I klasy czystości wód powierzchniowych.
Wody zbiornika były zasobne w tlen, przy czym w okresie letnim średnie
natlenienie wody w warstwie naddennej zmniejszyło się do poziomu II klasy. Pod
względem sanitarnym wody oceniono jako bardzo czyste, odpowiadające I klasie,
nie wykazujące tendencji do eutrofizacji.
Zbiornik Myczkowiecki
Zbiornik MYCZKOWCE położony poniżej zbiornika SOLINA jest
częścią kaskady hydrotechnicznej górnego Sanu. Wykonany został w celu
wyrównania dobowych wahań przepływów wywołanych nieciągłą pracą elektrowni.
Zapora typu ziemnego znajduje się na 318,9 km Sanu, tworząc zbiornik o
powierzchni
2 km2 i pojemności przy maksymalnym piętrzeniu 10,57 mln m3. Głębokość przy
zaporze wynosi 12 m, średnia głębokość 4,3 m, natomiast długość linii brzegowej
14,2 km. Zbiornik posiada zlewnię bezpośrednią, o powierzchni 66 km2. Poniżej
zbiornika w Zwierzyniu znajduje się elektrownia wodna zasilana odpływem ze
zbiornika przez sztolnię energetyczną w masywie góry Grodzisko.
Zbiornik zasilany jest odpływem z górnego zbiornika oraz niewielkimi dopływami
naturalnymi (potoki: Łobozewski, Wołczy, Zabrodzie i Bereżnica).
Ocena jakości wód zbiornika dokonywana jest przez WIOŚ w
Rzeszowie dwukrotnie w ciągu roku, na dwóch stanowiskach pomiarowych:
A – poniżej ujścia potoku Zabrodzie
B – przy zaporze.
Wody Sanu na dopływie do zbiornika MYCZKOWCE, w zakresie parametrów
fizykochemicznych odpowiadają II klasie czystości. Pozostałe kontrolowane cieki
wprowadzają do zbiornika wody spełniające w ocenie fizykochemicznej wymagania
klasy I i II (pod względem zawartości substancji biogennych) oraz klasy II i III (pod
względem stanu sanitarnego).
Wyniki badań przeprowadzonych w 1996 r. dowodzą, że w okresie wiosennym
zawartość substancji organicznych w zbiorniku była podwyższona, odpowiadała
normom określonym dla II klasy czystości (w pozostałych okresach – I klasa
czystości). Również miano coli typu kałowego oznaczone na poszczególnych
stanowiskach odpowiadało II klasie czystości. Przewodność elektrolityczna oraz
stężenia chlorków i siarczanów w zbiorniku odpowiadały I klasie czystości.
26
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.2.3.
Wody podziemne.
Wody podziemne występujące na terenie powiatu, dzielą się na:
- zwykłe,
- mineralne i lecznicze.
Zwykłe wody podziemne
Zwykłe wody podziemne występują w trzech horyzontach wodonośnych:
czwartorzędowym, trzeciorzędowym i kredowym.
Ze względu na wodonośność, zasobność, jakość wód podziemnych i ich znaczenie
dla gospodarki, wydzielone zostały na terenie Polski Główne Zbiorniki Wód
Podziemnych (GZWP).
W granicach powiatu leskiego znajdują się dwa takie zbiorniki, z tym że niektóre
z nich obejmują także tereny sąsiednich powiatów. Są to:
 zbiornik czwartorzędowy „Dolina rzeki San”;
 zbiornik trzeciorzędowy „Bieszczady.
Charakterystykę Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w powiecie obrazuje
poniższa tabela.
TABELA 5. Charakterystyka GZWP w powiecie leskim
Lp.
Numer
Nazwa zbiornika Powierzchnia
Średnia
2
zbiornika
[km ]
głębokość
[m]
1.
430*
„Dolina Sanu”
98
10
2.
431
„Bieszczady”
1120
* udokumentowane
Zasoby
dyspozycyjne
tys. [m3/d]
35
25
Wody zbiornika czwartorzędowego mają charakter porowy, jest to poziom
przypowierzchniowy pozostający w bezpośrednim kontakcie z powierzchnią,
reagujący wprost na istniejące warunki hydrologiczne. Generalnie zwierciadło
wód gruntowych występuje na głębokości do 5 m p.p.t.
Wody zbiornika trzeciorzędowego występują w ośrodku szczelinowym
i szczelinowo-porowym, utwory w których zlokalizowane są warstwy wodonośne
charakteryzują się dużą zmiennością warunków hydrogeologicznych na
niewielkich przestrzeniach. Znajduje to odzwierciedlenie w głębokościach
zalegania zwierciadła wód warstwy wodonośnej, nie stanowią one głównego
źródła zaopatrzenia ale wykorzystywane są lokalnie jako użytkowe.
Wody zbiornika kredowego występują w ośrodku szczelinowo-porowym i nie
maja większego znaczenia gospodarczego.
27
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Degradację jakości wód podziemnych powoduje głównie, wprowadzanie do
środowiska geologicznego różnorodnych substancji zanieczyszczających.
Zanieczyszczenie może być również efektem zmian naturalnych warunków
hydrogeochemicznych wywołanych eksploatacją wody.
Zbiorniki wód podziemnych narażone są głównie na zanieczyszczenia
związane z działalnością człowieka. Można wydzielić następujące typy zagrożeń:
- wielkopowierzchniowe – związane z działalnością rolniczą, zwłaszcza
z nieprawidłową gospodarką nawozami mineralnymi, środkami ochrony roślin
i gnojowicą w gospodarstwach rolnych, zagrożenie obszarowe może być
spowodowane zanieczyszczeniem powietrza, tlenkami siarki i azotu (kwaśne
deszcze) oraz metalami ciężkimi zawartymi w pyłach;
- małopowierzchniowe – związane ze składowaniem odpadów przemysłowych
i komunalnych;
- liniowe – związane ze wzmożonym ruchem samochodowym, potencjalnymi
źródłami zanieczyszczenia wód podziemnych są także rurociągi produktów
naftowych oraz transport kolejowy;
- punktowe – jest to rozwijająca się obecnie w szybkim tempie sieć dystrybucji
paliw płynnych, gospodarstwa domowe na wsiach (szamba, przydomowe
dzikie wysypiska, fermy hodowlane), a także miejsca zrzutu ścieków
przemysłowych i komunalnych .
Ustawa Prawo wodne [ 3 ] określa zasady gospodarowania wodami
podziemnymi oraz sposób zarządzania zasobami wodnymi na terenie kraju.
Zgodnie z zapisami tej ustawy oceny jakości wód podziemnych dokonuje się
w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie
klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych,
sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i
prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284) wprowadza pięć klas jakości
wód podziemnych:
- klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których żaden ze wskaźników nie
przekracza wartości dopuszczalnych jakości wody przeznaczonej do spożycia
przez ludzi, a skład chemiczny upoważnia do wykorzystania ich bez
uzdatniania,
- klasa II – wody dobrej jakości, dla których z wyjątkiem żelaza i manganu
pozostałe wskaźniki jakości nie przekraczają wartości dopuszczalnych jakości
wody do spożycia przez ludzi lub uzyskuje wymaganą jakość po prostym
uzdatnieniu fizycznym,
- klasa III – wody zadowalającej jakości, dla których wykorzystanie wód do
zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia, wymaga typowego
uzdatniania fizycznego i chemicznego i dopuszcza się przekroczenia wartości
dopuszczalnej jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi
maksymalnie dla 5 określonych wskaźników,
28
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
-
klasa IV – wody nie zadowalającej jakości, których wykorzystanie przez
ludność wymaga zastosowania wysokosprawnego uzdatniania fizycznego
i chemicznego; w wodzie tej dopuszcza się możliwość przekroczenia
określonych 10 wartości dopuszczalnych wskaźników jakości wody
przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
klasa V – wody złej jakości, nie nadające się do wykorzystania, których
uzdatnianie jest nieopłacalne.
Zakres wskaźników ujętych w klasyfikacji uwzględnia te wskaźniki, których
obowiązek pomiarów wynika z konieczności spełnienia wymagań zawartych
w określonych dyrektywach Unii Europejskiej.
W sieci krajowej, monitoring wód podziemnych, realizowany jest w oparciu
o sieć obserwacyjną składającą się z 700 punktów badawczych, są to: studnie
wiercone, studnie kopane, źródła i piezometry, które ujmują różne poziomy
użytkowe. Przeważają punkty, w których także prowadzone są stacjonarne
obserwacje zwierciadła wody sieci PIG i IMGW (studnie gospodarskie).
W 2002 roku w sieci krajowej monitoringu wód podziemnych na terenie
powiatu leskiego, prowadzono badania w 4 punktach pomiarowych (Wetlina –
405, Bystre-Rabe – 151; Solina-Zabrodzie – 150; Bezmiechowa – 1028), z których
jeden (Bezmiechowa) znajdowała się na terenie Głównych Zbiorników Wód
Podziemnych (GZWP) nr 430, 431. Wyniki badań wód podziemnych wykazały
występowanie wód wysokiej jakości w dwóch punktach obserwacyjnych: Wetlina
i Solina-Zabrodzie. W dwóch pozostałych punktach obserwacyjnych występują
wody najwyższej jakości (kl. Ia), są to wody źródlane z warstwy wodonośnej
trzeciorzędowej występujące w Bezmiechowej i Bystre-Rabe.
Szczegółową charakterystykę otworów obserwacyjno-pomiarowych sieci krajowej
monitoringu zwykłych wód podziemnych w powiecie leskim pokazuje tabela 6.
TABELA 6. Charakterystyka otworów obserwacyjno-pomiarowych sieci
krajowej monitoringu zwykłych wód podziemnych w powiecie
leskim w 2002 roku
Nr
Miejscowość/ Straty- Głębokość Wody Typ o- Użytko- Obszar Klasa
pkt. gmina
grafia stropu
W,G,Z środka wanie
GZWP wód
[mppt]
terenu
150 SolinaZabrodzie /
X
0,0
Z
2
7
poza
Ib
Solina
151 Bystre-Rabe /
Baligród
K
2,5
G
2
1
poza
Ia
405 Wetlina /
Cisna
Q
1,0
G
1
3
poza
Ib
1028 Bezmiechowa
430
/ Lesko
X
0,0
Z
2
7
431
Ia
29
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Oznaczenia:
X – trzeciorzęd, K – kreda, Q – czwartorzęd;
Z – źródła, G – wody gruntowe;
typ ośrodka: 1 – warstwa porowa, 2 – warstwa porowo-szczelinowa;
użytkowanie terenu: 1 – lasy, 3 – grunty orne, 7 – obszary zabudowane;
wskaźniki jakości: Ia – wody najwyższej jakości, Ib – wody wysokiej jakości
Wody mineralne i lecznicze
Specyficzną grupę wód podziemnych stanowią wody mineralne do celów
leczniczych. Wody lecznicze są naturalnymi wodami podziemnymi
o udowodnionych właściwościach leczniczych, cechujących się stałym składem
chemicznym i naturalną czystością mikrobiologiczną. Wody uważane za
mineralne muszą zawierać co najmniej 1000 mg składników mineralnych w litrze.
O właściwościach leczniczych decyduje rodzaj i stężenie aktywnych składników
biochemicznych.
Na terenie powiatu rozpoznano zasoby wód mineralnych w miejscowościach:
Lesko, Polańczyk, Rabe. Są one stosowane do zabiegów balneologicznych,
zwłaszcza kąpieli leczniczych w wannach i basenach, przy leczeniu chorób układu
ruchu, układu krążeniowo-oddechowego i innych, a także jako kuracja pitna.
Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 grudnia 2001 r.
w sprawie złóż wód podziemnych zaliczonych do solanek, wód leczniczych i
termalnych oraz złóż innych kopalin leczniczych, a także zaliczenia kopalin
pospolitych z określonych złóż lub jednostek geologicznych do kopalin
podstawowych (Dz. U. Nr 156, poz. 1815) do wód leczniczych na terenie powiatu
zalicza się: wody wororowęglanowo-sodowe (jodkowe, borowe; fluorkowe,
borowe); wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowe, bromkowe, jodkowe, żelaziste,
borowe; chlorkowo-wodorowęglanowo-sodowe, żelaziste, bromkowe, fluorkowe,
jodkowe oraz borowe ze złoża w uzdrowisku Polańczyk.
Swoisty mikroklimat oraz występowanie złóż wód leczniczych spowodowały,
że miejscowość Polańczyk uznana została za uzdrowisko w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 27 stycznia 1999 roku (Dz. U. Nr 10, poz.
93).
Statut uzdrowiska Polańczyk - przyjęto Uchwałą Rady Gminy Solina
Nr XXXVIII/410/98 z dnia 17 czerwca 1998 roku. Statut określa obszary ochrony
uzdrowiskowej wg klasyfikacji: obszar A, obszar B, obszar C oraz czynności
zastrzeżone dla w/w obszarów.
30
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.3.
Gospodarka wodno-ściekowa.
Infrastruktura komunalna (sieć wodno-kanalizacyjna) na terenie powiatu
leskiego należy do jednej z najsłabiej rozwiniętych na terenie województwa
podkarpackiego.
Według danych statystycznych, zawartych w Roczniku Statystycznym Województwa
Podkarpackiego (stan na koniec 2002 r.) łączna długość sieci kanalizacyjnej w
powiecie leskim wynosi 30,7 km, a sieci wodociągowej: 108,1 km, z czego
funkcjonuje 2049 połączeń wodociągowych prowadzących do budynków
mieszkalnych i 1063 połączeń kanalizacyjnych. Ponadto, w 2002 r. pobór wody na
potrzeby
gospodarki
narodowej
i
ludności
wynosił
1,0
hm3,
z czego 17,7% - to pobór na potrzeby przemysłu, a 82,3% - na potrzeby ludności.
Odwołując się w dalszym ciągu do danych statystycznych, w 2002 r. w powiecie
wytworzono ogółem 0,5 hm3 ścieków przemysłowych i komunalnych
wymagających oczyszczania odprowadzanych do wód powierzchniowych lub do
ziemi, z czego 0,3 hm3 – nie było oczyszczanych.
Wskaźniki powyższe plasują powiat leski na przedostatnim miejscu, w skali
województwa, pod względem budowy infrastruktury komunalnej.
Infrastruktura komunalna najsłabiej rozwinięta jest na terenach wiejskich. W
większości gospodarstw, ścieki gromadzone są w zbiornikach bezodpływowych, a
woda pobierana jest z indywidualnych ujęć (przydomowych studni kopanych) o
małych zasobach wodnych. Coraz częstszym rozwiązaniem są ujęcia wody z
utworów trzeciorzędowych, w postaci studni wierconych. Ta forma ujmowania
wody funkcjonuje w bazach turystycznych, szkołach, zakładach, jak również w
nielicznych gospodarstwach indywidualnych.
Drugim istotnym źródłem zaopatrzenia w wodę ludności powiatu są wody
powierzchniowe rzek oraz zbiorników zaporowych: Solina, Myczkowce. Ujęcia
powierzchniowe zaopatrują w wodę głównie gminne wodociągi komunalne oraz
liczne ośrodki wypoczynkowe, zlokalizowane na obrzeżach Zalewu Solińskiego.
Jak wynika z raportów służb sanitarnych powiatu leskiego, dokonujących oceny
jakości wody ujmowanej do celów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, w około 60%
przypadków, badana woda nie odpowiada obowiązującym wymogom.
W związku z tym, że żadna z gmin na terenie powiatu nie jest skanalizowana
w stopniu zadowalającym, gospodarka ściekowa, jak wspomniano wyżej, oparta jest
na gromadzeniu ścieków w zbiornikach bezodpływowych i wywozie ich do punktów
zlewczych włączonych najczęściej do kanalizacji komunalnej lub bezpośrednio
zlokalizowanych na oczyszczalniach ścieków.
W chwili obecnej nie ma pełnej ewidencji wszystkich zbiorników
bezodpływowych w poszczególnych gminach, codzienna rzeczywistość pozwala
sądzić, że duża część tych zbiorników nie spełnia wymagań w zakresie właściwego
stanu technicznego. Również wywóz zgromadzonych ścieków odbywa się
niekoniecznie przez firmy do tego uprawnione, a często dokonywany jest przez
31
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
samych użytkowników, na pola własne, co jest niezgodne z obowiązującym w tym
zakresie prawem.
Nieszczelne zbiorniki oraz ich niekontrolowany wywóz stanowią poważne
zagrożenie dla środowiska gruntowo-wodnego, powodują zachwianie równowagi
biologicznej i gospodarczej, stanowią zagrożenie m. in. bakteriologiczne dla wód
powierzchniowych przeznaczonych na kąpieliska, skażenia ujęć infiltracyjnych
wody, zanieczyszczenia wód przeznaczonych na hodowle ryb i do rekreacji oraz
nadmiernego zanieczyszczenia i eutrofizacji wód stojących powierzchniowych.
2.2.3.1.
Systemy zaopatrzenia w wodę.
Gmina BALIGRÓD:
Na terenie gminy Baligród funkcjonuje 1 wodociąg gminny, zaopatrujący
w wodę miejscowości: Bystre, Kołonice, Jabłonki, Baligród, nadzorowany przez
konserwatora. Szczegółowe dane dot. wodociągu gminnego zestawiono w tabeli
poniżej.
TABELA 7. Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę w gminie Baligród
Lp. Miejscowość Rodzaj
Długość
Roczne Cena
Ilość
3
ujęcia
sieci
zużycie 1 m
podłączonych
wodociąwody
wody
budynków
3
gowej [km] [tys.m ] [zł]
[szt.]
1.
Kołonice,
powierzchJabłonki- 9
Jabłonki,
niowe
11,9
33
2,80 Kołonice- 20
Bystre,
Bystre- 24
Baligród
Baligród- 256
Zamierzenia inwestycyjne:
W perspektywie do 2020 r. gmina przewiduje wykonanie wodociągów zbiorczych
we wszystkich miejscowościach, które nie posiadają zbiorczych systemów
zaopatrzenia w wodę. W chwili obecnej nie podjęto w tym kierunku żadnych
działań.
Gmina Solina:
Na terenie gminy Solina funkcjonuje 10 wodociągów gminnych, w większości są
to ujęcia powierzchniowe z Zalewu Solińskiego, 1 – z Zalewu Myczkowieckiego i 3
– ujęcia wód podziemnych. Nadzór nad wodociągami czerpiącymi wodę
z Zalewu Solińskiego - pełni Gminny Zakład Komunalny Sp. z o.o. w Polańczyku,
w pozostałych przypadkach – konserwator wodociągu. Braki wody występują na
ujęciu w Bereżnicy Wyżnej i na ujęciu Wołkowyja-Rybne.
32
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę funkcjonujące na terenie gminy Solina
obrazuje poniższa tabela.
TABELA 8. Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę w gminie Solina
Lp. Miejscowość Rodzaj ujęcia Długość
Roczne Cena
Ilość
3
sieci
zużycie
1 m podłączonych
wodociąwody
wody budynków
gowej [tys.m3/M] [zł]
[szt.]
[km]
1. Berezka
powierzchniowe
5,3
11,6
2,56
82
– Zalew
Soliński
2. Wołkowyja i studnie
2,6
10,6
2,40
47
Rybne
głębinowe+
powierzchniowe
3. Myczkowce powierzchniowe
4,0
12,6
2,40
110
– zalew
Myczkowiecki
4. Polańczyk
powierzchniowe
8,5
114,0
2,56
158
– zalew Soliński
5. Myczków
powierzchniowe
6,8
15,3
2,56
106
– Zalew
Soliński
6. Solina
powierzchniowe
2,5
11,1
2,41
66
– Zalew
Soliński
7. Bóbrka
powierzchniowe
4,0
6,8
2,41
41
– Zalew
Soliński
8. Bukowiec
powierzchniowe
3,4
9,0
2,40
46
– potok
9. Górzanka i studnie głębi4,6
9,2
2,40
58
Wola
nowe 2 szt.
Górzańska
10. Bereżnica
studnie głębi4,1
2,5
2,40
50
Wyżna
nowe – 2 szt.
Zamierzenia inwestycyjne:
-
-
rozbudowa sieci wodociągowej w Bereżnicy Wyżnej o 0,5 km; przewidywany
koszt inwestycji: 50 tys. zł, finansowany w całości z funduszu gminnego;
rozbudowa sieci wodociągowej na ujęciu Wołkowyja-Rybne o 1,6 km;
przewidywany koszt inwestycji: 1 mln zł, z czego 500 tys. zł-fundusze gminne,
pozostała kwota – inne fundusze;
rozbudowa sieci wodociągowej w miejscowości Solina g. Jawor o 1,7 km;
przewidywany koszt inwestycji 323 tys. zł, z czego 173 tys. zł – z funduszu
gminnego, pozostała kwota – z innych funduszy;
33
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
przebudowa istniejącego ujęcia wody w Polańczyku, koszt inwestycji: 650 tys.
zł, z czego 350 tys. zł – z funduszu gminnego.
Gmina CISNA
Na terenie gminy Cisna funkcjonuje 12 ujęć, stanowiących własność
Nadleśnictwa Wetlina i Cisna, zaopatrujących w wodę oprócz obiektów leśnych
również lokalnych mieszkańców.
Charakterystykę tych ujęć obrazuje poniższa tabela nr 9.
TABELA 9. Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę w gminie Cisna
Miejscowość
Ilość
Rodzaj ujęcia Długość sieci
Ilość
obsłuwodociągowej zużytej
giwanych
[km]
wody
osób
[m3/rok]
Cena
1 m3
wody
[zł]
Kalnica
27
studnia
wiercona
-
756
2,67
Wetlina Stare
Sioło I
44
studnia
wiercona
0,3
1465
2,67
Wetlina Stare
Sioło II
80
studnia
wiercona
0,4
2023
2,67
Wetlina
Beskidnik
60
studnia
wiercona
0,6
2050
2,67
Smerek
30
studnia
wiercona
0,3
976
2,67
Strzebowiska
20
-
257
2,67
Kalnica
6
studnia
wiercona
studnia
wiercona
-
130
2,67
Buk
22
powierzchniowe
0,4
444
4,12
Buk
19
0,3
888
4,12
Cisna
356
powierzchniowe
studnia
wiercona
2,0
10753
3,04
Majdan
180
3,0
5783
4,12
Przysłup
17
powierzchniowe
studnia
wiercona
0,3
1009
2,35
Ponadto, w Cisnej funkcjonuje 1 wodociąg komunalny, będący własnością gminy,
jego długość wynosi 2,5 km, a cena 1 m3 wody wynosi 3,05 zł.
Zamierzenia inwestycyjne :
brak
34
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Gmina LESKO
Na terenie gminy funkcjonuje 8 wodociągów zbiorczych. Wybrane dane
w zakresie istniejących ujęć wody obrazuje poniższa tabela.
TABELA 10. Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę na terenie
gminy Lesko
Miejscowość
Administrator
Rodzaj ujęcia
Wydajność
Długość sieci
ujęcia
ujęcia
wodociągowej
[km]
3
Średnia Wieś
ABKiW* w
powierzchniowe –
8,14 dm /s
Lesku
rz. San
10,0
3
+ studnia głębino1 m /h
wa PGR
Dziurdziów
samorząd wiejski studnie głębinowe
3 m3/h
b.d.
3
Łukawica
ABKiW w Lesku studnie głębinowe
3,3 m /h
b.d.
3
Lesko: ujęcia
ABKiW w Lesku studnie głębinowe
40,0 m /h
„Wola
Postołowa”,
„Góra Baszta”,
„Baseny”
Manasterzec
samorząd wiejski studnie kopane
80 m3/d
7,0
Bezmiechowa
samorząd wiejski studnie kopane
b.d.
b.d.
3
Weremień
samorząd wiejski studnie kopane
43,2 m /d
2,5
Huzele
samorząd wiejski studnie kopane
b.d.
4,5
* Administracja Budynków Komunalnych i Wodociągów w Lesku
Zamierzenia inwestycyjne:
W latach 2005-2006 gmina zamierza wybudować stację uzdatniania wody dla ujęcia
w Łukawicy. Koszt przedsięwzięcia: 190 tys. zł, z czego 50% - środki własne
gminy, pozostała część – dotacje.
Gmina OLSZANICA
Na terenie gminy funkcjonują 2 wodociągi komunalne w Olszanicy i Wańkowej.
Ponadto, istnieje 1 wodociąg zakładowy przy Zakładzie Karnym w Uhercach, który
zaopatruje także osiedle mieszkaniowe przy zakładzie – 86 mieszkań.
W tabeli 11, przedstawiono wybrane dane na powyższych wodociągów.
Oprócz wodociągu zakładowego, przy Zakładzie Karnym w Uhercach
obsługującego również lokalne budynki mieszkalne, podobną rolę pełni również
wodociąg przy Podkarpackim Ośrodku Motoryzacyjnym „Olszanica” Sp. z o.o. w
35
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Olszanicy (obsługa – 20 mieszkań) oraz wodociąg Ośrodka Wypoczynkowego
Służb Więziennych w Olszanicy (13 mieszkań).
TABELA 11. Zbiorcze systemy zaopatrzenia w wodę na terenie
gminy Olszanica
Miejscowość Admini- Rodzaj ujęcia
Wydajność Długość sieci
Ilość
Cena
strator
ujęcia
wodociągowej obsługi1 m3
ujęcia
[km]
wanych wody
budynków [zł]
3
Olszanica
gmina
studnie
288 m /d
6,0
114
1,80
głębinowe
Wańkowa
gmina
powierzchniowe
75 m3/d
2,5
5
3,60
3
Uherce
Zakład
studnie
288 m /d
b.d.
zakład+86 b.d.
Karny
głębinowe
Zamierzenia inwestycyjne:
brak
2.2.3.2.
Systemy oczyszczania i odprowadzania ścieków.
Gmina SOLINA
Istniejący system kanalizacyjny
miejscowości objęte systemem kanalizacyjnym: Polańczyk i Solina;
liczba mieszkańców objętych systemem kanalizacyjnym: w Polańczyku wynosi
559 osób, co stanowi 64,7% ogółu mieszkańców; w Solinie wynosi 33 osoby, co
stanowi 8,08% ogólnej liczby mieszkańców;
długość sieci kanalizacyjnej: 1,08 [km] - odprowadzającej ścieki do gminnej
oczyszczalni ścieków w Solinie; 5,2 km – do gminnej oczyszczalni ścieków
komunalnych w Polańczyku;
ilość odprowadzanych ścieków: w Solinie: Qmaxd = 20 [m3/d], Qśr.d. = 19,59 [m3/d];
w Polańczyku: Qmaxd = 650 [m3/d], Qśr.d. = 226,7 [m3/d] ;
odbiornik ścieków: dla Soliny - Zalew Myczkowiecki,; dla Polańczyka – Zalew
Soliński.
Docelowy system kanalizacyjny:
 dla miejscowości Polańczyk:
rodzaj inwestycji: rozbudowa istniejącej sieci
liczba osób docelowo objętych systemem kanalizacji zbiorczej: 863 osoby,
100 osób – korzystać będzie z indywidualnych systemów oczyszczania ścieków;
przewidywany termin realizacji: w latach 2003-2005;
36
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
długość sieci kanalizacyjnej (planowanej): 5,2 km
nakłady finansową na planowaną inwestycję: 633 tys. zł.
rodzaj inwestycji: modernizacja istniejącej sieci kanalizacyjnej
przewidywany termin realizacji: w latach 2003-2015;
szacowane nakłady finansowe: 600 tys. zł;
przewidywane przez gminę źródła finansowania budowy i modernizacji sieci
kanalizacyjnych w latach 2003-2005: dotacja WFOŚiGW – 1500 tys. zł; pożyczka
WFOŚiGW – 3000 tys. zł; budżet gminy – 1830 tys. zł.
 dla miejscowości Solina:
rodzaj inwestycji: rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej
przewidywana liczba mieszkańców objętych docelowo systemem kanalizacji
zbiorczej: 408 osób, z indywidualnych systemów oczyszczania ścieków – 60 osób;
przewidywany termin realizacji: w latach 2006-2010;
długość sieci (planowanej): 3,0 [km] sieci;
nakłady finansowe na budowę sieci: 370 tys. zł;
rodzaj inwestycji : modernizacja sieci kanalizacyjnej istniejącej
termin realizacji: w latach 2003-2015
przewidywane nakłady na modernizację istniejących sieci: 180 tys. zł;
przewidywane źródła finansowania budowy i modernizacji sieci
kanalizacyjnych w latach 2003-2005: środki budżetowe – 1000 tys. zł; dotacje
pożyczki z funduszy pomocowych – 1700 tys. zł.
Komunalne oczyszczalnie ścieków – stan istniejący:
1. Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Polańczyku:
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- odbiornik: Zalew Soliński,
- rok przekazania do eksploatacji: 1971
- ostatnia modernizacja: 2001 r.,
- przepustowość oczyszczalni: 900 [m3/d],
- liczba mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnię: 559 osób,
- równoważna liczba mieszkańców RLM: 1332
- rodzaj technologii: część mechaniczna: krata, piaskownik, osadnik wstępny
Imhoffa; część biologiczna: reaktor z osadem czynnym z trójstopniowym
układem Bardenpho (D-D-N), sedymentacja w osadniku wtórnym;
przeróbka osadu: stabilizacja w zbiornikach fermentacyjnych, odwodnienie
na prasie komorowej.
37
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2. Gminna oczyszczalnia ścieków w Solinie:
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
- rok przekazania do eksploatacji: 1970
- ostatnia modernizacja: nie modrnizowana.,
- przepustowość oczyszczalni: 300 [m3/d],
- liczba mieszkańców obsługiwanych przez oczyszczalnię: 33 osoby,
- równoważna liczba mieszkańców RLM: 400,
- rodzaj technologii: część mechaniczna: sito, osadnik wstępny; część
biologiczna: osad czynny i sedymentacja w osadniku wtórnym ,przeróbka
osadu: brak (wywóz do oczyszczalni w Polańczyku).
Pozostałe oczyszczalnie ścieków – stan istniejący:
1. Zakładowa oczyszczalnia ścieków komunalnych Ośrodka Wypoczynkowego
„Solinka” w Bukowcu:
- przepustowość: 60 [m3/d],
- obsługiwana liczba osób: 100;
2. Zakładowa oczyszczalnia ścieków komunalnych na wyspie w Polańczyku:
- przepustowość: 51 [m3/d]
- równoważna liczba mieszkańców RLM: 28;
3. Zakładowa oczyszczalnia ścieków komunalnych Osiedla ZEW SolinaMyczkowce:
- przepustowość: 45 [m3/d],
- równoważna liczba mieszkańców RLM: 22;
4. Zakładowa oczyszczalnia ścieków Ośrodka Wypoczynkowego „Rajskie”
Naftomontażu Krosno w m. Rajskie:
- przepustowość: 5[m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 40 osób w okresie letnim
5. Zakładowa oczyszczalnia ścieków socjalnych PGNiG S.A. w Warszawie
Oddział Sanocki – Ośrodek Rekreacyjno-Wypoczynkowy w Rajskim:
- przepustowość: 23,4 [m3/d],
- liczba mieszkańców obsługiwanych: 131 osób w okresie letnim;
6. Zakładowa oczyszczalnia ścieków przy OWH „Energetyk” w Myczkowcach:
- przepustowość: 120 [m3/d],
- liczba mieszkańców obsługiwanych: 600 osób;
7. Zakładowa oczyszczalnia ścieków WZW „Jawor” w Solinie:
- przepustowość: 549 [m3/d],
- liczba mieszkańców obsługiwanych: 500 osób;
Komunalne oczyszczalnie ścieków – stan docelowy:
Oprócz istniejących komunalnych oczyszczalni ścieków, w przyszłości
zamierza wybudować następujące oczyszczalnie komunalne:
1. Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Myczkowie:
38
gmina
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.
3.
4.
5.
odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
przepustowość: 240 [m3/d],
obsługiwana liczba mieszkańców: 525,
RLM: 820
przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2008 r.,
orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 6.100 tys. zł
źródło finansowania: środki budżetowe – 2.000 tys. zł; inne – 2.000 tys. zł,
wielkość nakładów – 2.100 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Bóbrce:
- odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 120 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 384,
- RLM: 410
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2008 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 4.000 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 2.000 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.000 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w m. Zawóz:
- odbiornik: Zalew Soliński,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 80 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 197,
- RLM: 273
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2006 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 4.100 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 2.000 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.100 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Bukowcu:
- odbiornik: Zalew Soliński,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 120 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 391,
- RLM: 470
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2007 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 4.200 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 2.000 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.200 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Solinie:
- odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 1200 [m3/d],
39
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
obsługiwana liczba mieszkańców: 408,
RLM: 410
przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2007 r.,
orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 3.700 tys. zł
źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 1.700 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.000 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Berezce:
- odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 300 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 672,
- miejscowości obsługiwane: Berezka, Wola Matiaszowa,
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2005 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 8.900 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 2.000 tys. zł; inne – 4.400 tys. zł,
wielkość nakładów – 2.500 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Myczkowcach:
- odbiornik: Zalew Myczkowiecki,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 120 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 513,
- RLM: 410
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2004 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 4.800 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 2.300 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.500 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Terce:
- odbiornik: Zalew Soliński,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 50 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 191,
- RLM: 170
- przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2008 r.,
- orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 3.800 tys. zł
- źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 1.800 tys. zł,
wielkość nakładów – 1.000 tys. zł
Gminna oczyszczalnia ścieków komunalnych w Wołkowyi:
- odbiornik: Zalew Soliński,
- rodzaj: mechaniczno-biologiczna,
- przepustowość: 300 [m3/d],
- obsługiwana liczba mieszkańców: 890,
- RLM: 1000
6.
7.
8.
9.
40
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
obsługiwane miejscowości: Wołkowyja, Rybne, Górzanka, Wola
Górzańska,
przewidywany termin rozpoczęcia realizacji: 2004 r.,
orientacyjne koszty realizacji (wg poziomu cen z 2002 r.): 6.200 tys. zł
źródło finansowania: środki budżetowe – 1.000 tys. zł; inne – 3.200 tys. zł,
wielkość nakładów – 2.000 tys. zł.
Gmina BALIGRÓD
Istniejący system kanalizacyjny
TABELA 12. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Baligród –
stan istniejący
Wyszczególnienie informacji
Miejscowości objęte
systemem kanalizacyjnym
JABŁONKI
KOŁONICE
Liczba mieszkańców korzystających z
kanalizacji
zbiorczej
(bez
ścieków
48
64
dowożonych)
Udział mieszkańców korzystających z usług
kanalizacyjnych
43,2%
50%
Długość sieci kanalizacyjnej
2,37 km
Ilość odprowadzanych ścieków
Nazwa oczyszczalni ścieków obsługującej
system
0,30 km
30 m3/d
oczyszczalnia ścieków typu BIOBLOK
w Jabłonkach
Odbiornik ścieków
potok Jabłonka
Docelowy system kanalizacyjny
TABELA 13. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Baligród –
stan docelowy
Miejscowości
objęte systemem kanalizacyjnym
Wyszczególnienie Baligród Bystre Ciso- Kiel- Mcha- Nowo- Roztoki Stęż- Zahoinformacji
wiec czawa wa
siółki Dolne nica czewie
Liczba mieszka- 1.374
23
39
73
468
374
107
158
308
ńców objętych
docelowo
systemem
Długość sieci
[km] do budowy
w latach:
2003-2005
14
2006-2010
1,3
3,8
4,0
3,3
1,6
3,2
4,1
2011-2015
7
41
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Nakłady [tys. zł]
na budowę sieci
w latach:
2003-2005
2006-2010
2011-2015
3223
5103
1300
312
900
956
810
390
760
975
1300
Ponadto, projektowana
jest mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków
w Baligrodzie, typu HYDROVIT SI 300 o przepustowości : w I-etapie 300m 3/d,
docelowo 660 m3/d. Przewidywana ilość mieszkańców obsługiwana przez
oczyszczalnię – 3300 osób. Oczyszczalnia odbierać będzie ścieki z miejscowości:
I etap- Baligród, II etap- Mchawa, Stężnica, Kielczawa, Cisowiec, Bystre, Rabe,
Żerdenka, Kołonice, Nowosiółki, Zahoczewie, Roztoki Dolne, Jabłonki.
Przewidywane koszty realizacji 2024 tys. zł, termin przekazania do eksploatacji
2010 rok.
Gmina CISNA
Istniejący system kanalizacyjny:
TABELA 14. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Cisna –
stan istniejący
Wyszczególnienie informacji
Nazwa miejscowości objętej systemem
kanalizacyjnym
CISNA
Liczba mieszkańców korzystających z
kanalizacji zbiorczej (bez ścieków
dowożonych)
410
Udział mieszkańców korzystających z
usług kanalizacyjnych
90%
Długość sieci kanalizacyjnej
3,8 km
Ilość odprowadzanych ścieków
120 m3/d
Nazwa oczyszczalni ścieków
obsługującej system
oczyszczalnia komunalna w Cisnej
Odbiornik ścieków
rzeka Solinka
42
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Docelowy system kanalizacyjny
TABELA 15. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Cisna –
stan docelowy
Wyszczególnienie informacji
Nazwa miejscowości objętej systemem
kanalizacyjnym
CISNA
WETLINA
Liczba mieszkańców objętych
460
308- stałych
docelowo systemem
647 - turystów
Długość sieci [km] do
budowy w latach:
1,1 km
b.d.
2003-2005
2006-2010
2011-2015
Nakłady [tys. zł] na budowę
sieci w latach:
b.d.
2003-2005
160 tys. zł
2006-2010
2011-2015
Przewidywane przez gminę
NFOŚiGW, WFOŚiGW –
źródła finansowania budowy i
80 tys. zł
b.d.
modernizacji sieci
gmina – 80 tys. zł
kanalizacyjnej
Docelowo, przewidywana jest budowa sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków
w miejscowości Wetlina o przepustowości 250 m3/d. Termin realizacji inwestycji
2004-2006, orientacyjne koszty realizacji: 2290,1 tys. zł, z czego 1832,6 tys. zł –
środki z funduszy pomocowych.
Gmina OLSZANICA
Istniejący system kanalizacyjny
TABELA 16. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Olszanica –
stan istniejący
Wyszczególnienie informacji
Nazwa miejscowości objętej systemem
kanalizacyjnym
WAŃKOWA
Liczba mieszkańców korzystających z
96
kanalizacji zbiorczej (bez ścieków
dowożonych)
Udział mieszkańców korzystających z
20,4%
usług kanalizacyjnych
Długość sieci kanalizacyjnej
0,345 km
Ilość odprowadzanych ścieków
13,94 m3/d
Nazwa oczyszczalni ścieków
oczyszczalnia typu TURBOJET 80
obsługującej system
w Wańkowej
Odbiornik ścieków
potok Wańkowa
43
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Ponadto, na terenie gminy działają zakładowe oczyszczalnie ścieków, z których
korzystają również mieszkańcy indywidualni.
Są to:
- oczyszczalnia Ośrodka Wczasowego Służby Więziennej w Olszanicy
(13 mieszkań);
- oczyszczalnia Ośrodka Motoryzacyjnego „OLSZANICA” Sp. z o.o. w
Olszanicy (20 mieszkań);
- oczyszczalnia przy Zakładzie Karnym w Uhercach (86 mieszkań).
Docelowy system kanalizacyjny
TABELA 17. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Olszanica –
stan docelowy
Wyszczególnienie
Nazwa miejscowości objętych
informacji
projektowanym systemem kanalizacyjnym
Olszanica Orelec Paszo- Stefkowa Wańko- Uherce Zwie- Rudewa
wa
rzyń nka
Liczba
mieszkańców
1298
427
303
621
470
1414
258
390
objętych
docelowo
systemem
Długość sieci
[km] do budowy
w latach:
2003-2005
2006-2010
10,7
2,7
7,3
2011-2015
3,9
4,5
5,5
2,7
2,2
Nakłady [tys. zł]
na budowę sieci
w latach:
2003-2005
2006-2010
3100
812
2555
2011-2015
1288
1741
1858
1028
700
Z powyższych miejscowości ścieki odprowadzane będą do gminnej oczyszczalni
ścieków w Olszanicy. W chwili obecnej jest w trakcie opracowywania projekt
budowlany tejże oczyszczalni. Przewidywana przepustowość Qśr.d. = 1157 m 3 /d.
44
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Gmina LESKO
Istniejący system kanalizacyjny
TABELA 18. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Lesko –
stan istniejący
Wyszczególnienie informacji
Nazwa miejscowości objętej systemem
kanalizacyjnym
LESKO
Liczba mieszkańców korzystających z
kanalizacji zbiorczej (bez ścieków
5862
dowożonych)
Udział mieszkańców korzystających z
usług kanalizacyjnych
97%
sanitarnej 11,0 km
ogólnospławnej 7,2 km
Długość sieci kanalizacyjnej
Ilość odprowadzanych ścieków
901 m3/d
Nazwa oczyszczalni ścieków
obsługującej system
brak
Odbiornik ścieków
rzeka San
Docelowy system kanalizacyjny
Docelowo, tj. do 2015 roku gmina Lesko przewiduje objęcie siecią kanalizacyjną
następujących miejscowości:
- w latach 2004-2005: Lesko;
- w latach 2006-2010: Lesko – c.d., Bachlawa, Bezmiechowa Dolna,
Bezmiechowa Górna, Glinne, Jankowce,
Łukawica, Manasterzec;
- w latach 2011-2015: Łączki, Postołów, Huzele, Weremień,
Dziurdziów, Hoczew i Średnia Wieś
Wybrane dane odnoście planowanych sieci kanalizacyjnych zestawiono w tabeli 19.
W budowie znajduje się mechaniczno-biologiczna oczyszczalnia ścieków dla miasta
Leska i sąsiednich miejscowości: Bachlawa, Bezmiechowa Dolna, Bezmiechowa
Górna, Glinne, Jankowce, Łukawica, Manasterzec, Łączki, Huzele, Weremień,
Dziurdziów, Hoczew, Średnia Wieś i Postołów. Przewidywana docelowa
przepustowość oczyszczalni 2784 m3/d. Przewidywany koszt realizacji
przedsięwzięcia ok. 7000 tys. zł, z czego: 5043,8 tys. zł – z NFOŚiGW;
pozostałe środki – nakłady własne gminy.
45
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 19. Zbiorczy system kanalizacyjny na terenie gminy Lesko – stan docelowy
Wyszczególnienie
Nazwa miejscowości objętych
informacji
projektowanym systemem kanalizacyjnym
Mana- Posto- Huzele Were- Dziu- Ho- Śred- Lesko Bachla- Bezmie- Bezmie- Glinne Janko- Łuka- Łączki
sterzec łow
mień rdziów czew nia
wa
chowa chowa
wce
wica
Wieś
Dolna
Górna
Liczba
mieszkańców
491
179
466
179
165
693 1075 5943
212
465
236
269
558
385
110
objętych
docelowo
systemem
Długość sieci
[km] do budowy
w latach:
2003-2005
15,3
2006-2010
7,0
5,8
3,1
7,3
3,9
4,7
8,2
5,9
2011-2015
2,6
7,1
2,9
2,9
10,7 16,5
1,4
Nakłady [tys. zł]
na budowę sieci
w latach:
2003-2005
11503
2006-2010
5263
4361
2331
5488
2932
3534 6164 4436
2011-2015
1955 5338 2180 2180 8045 12405
1053
Przewidywane
11503
przez gminę
w tym
źródła finansowaśr. wł.
nia budowy i mo2888;
dernizacji sieci
8615
kanalizacyjnej w
Phare
latach 2003-2005
SSG
w [tys. zł]
2003
46
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.3.3. Gminne plany inwestycyjne w zakresie ochrony wód –
zestawienie zbiorcze.
TABELA 20. Zamierzenia inwestycyjne gmin powiatu leskiego w zakresie
zbiorczych systemów zaopatrzenia w wodę
Gmina
SOLINA
Rodzaj inwestycji
Informacje o
inwestycji
rozbudowa sieci
wodociągowej w
Bereżnicy Wyżnej
budowa 0,5 km
sieci wodociągowej
rozbudowa sieci
wodociągowej na ujęciu
Wołkowyja-Rybne
1,6 km sieci
wodociągowej
rozbudowa sieci
wodociągowej w
miejscowości Solina
góra Jawor
budowa 1,7 km
sieci wodociągowej
przebudowa istniejącego b.d.
ujęcia wody w
Polańczyku,
CISNA
brak
brak
LESKO
budowa stacji
uzdatniania wody na
ujęciu w Łukawicy
przewidywany
termin realizacji:
2005-2006
OLSZANICA budowa ujęcia wód
podziemnych w
Wańkowej i Paszowej
b.d.
BALIGRÓD
brak
brak
47
Przewidywany
koszt realizacji
inwestycji
[tys. zł]
50
1000
323
650
190
b.d.
-
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 21. Zamierzenia inwestycyjne gmin powiatu leskiego w zakresie
zbiorczych systemów kanalizacyjnych
Wyszczególnienie
Nazwa gminy
informacji
LESKO BALIGRÓD CISNA
SOLINA
Liczba
mieszkańców
11.428
2.924
460
1.271
objętych
+ turyści
docelowo
systemem
Długość sieci w
[km] do budowy
w latach:
2003-2005
15,3
14,0
1,1
5,2
2006-2010
45,9
21,3
3,0
2011-2015
44,1
7,0
Nakłady [tys. zł]
na budowę sieci
w latach:
2003-2005
11.503
3.223
160
633
2006-2010
34.509
10.176
370
2011-2015
33.156
2.600
Przewidywane
przez gminę
źródła finansowaPhare
80 tys. zł:
8.200 tys. zł
nia budowy i mo- SSG 2003:
NFOŚiGW, NFOŚiGW,
dernizacji sieci
8615
b.d.
WFOŚiGW WFOŚiGW,
kanalizacyjnej w
tys. zł
UE
latach 2003-2005
2.2.4.
OLSZANICA
5.181
+ turyści
20,7
18,8
6467
6615
-
Gleby.
Gleba obok wody i powietrza jest jednym z ważniejszych elementów
środowiska przyrodniczego. Stanowi utwór najbardziej powierzchniowej części
skorupy ziemskiej, powstały w wyniku wielu nakładających się czynników
wietrzeniowych, w tym również biologicznych. Akumulowana jest w niej znaczna
część migrujących pierwiastków, powstających zarówno w wyniku naturalnych
procesów geologicznych, jak też wprowadzanych do środowiska na skutek
działalności człowieka. Nagromadzenie w glebie pierwiastków lub związków
chemicznych w stężeniach wyższych, w stosunku do jej naturalnego tła
geochemicznego, stanowi zagrożenie dla środowiska glebowego.
Pod wpływem oddziaływania czynnika antropogenicznego obserwuje się
zakwaszenie gleb oraz chemiczne zanieczyszczenie spowodowane nadmierną
akumulacją niektórych pierwiastków, w skutek: opadania pyłów wyemitowanych do
atmosfery, migrację wodną ze składowisk odpadów, stosowanie nawozów
48
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
mineralnych, wykorzystywanie ścieków i odpadów do nawożenia gleb oraz różnego
rodzaju transportu.
W ostatnich latach nastąpił drastyczny spadek zużycia nawozów mineralnych.
Wiele gleb uprawnych podlega procesom erozji wodnej i wietrznej.
Oceny stanu ekologicznego gleb użytków rolnych dokonuje Instytut Uprawy
Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach w oparciu o badania Okręgowej Stacji
Chemiczno-Rolniczej, w cyklach 5-letnich.
Zakres badawczy obejmuje pobór w określonych miejscach próbek profili
glebowych i oznaczenie wskaźników: skład granulometryczny, % próchnicy, %
CaCO3, pH, kwasowość hydrolityczna, kwasowość wymienna, zawartość
przyswajalnych dla roślin form fosforu, potasu, magnezu i siarki siarczanowej oraz
zawartości azotu ogólnego, węgla organicznego, WWA, metali, przewodnictwa
elektrycznego i radioaktywności.
Ze względu na brak uprzemysłowienia, teren powiatu nie należy do zagrożonych
degradacją gleb. Nie został też ujęty w sieci krajowego monitoringu.
2.2.5.
Hałas.
Hałas jest specyficznym czynnikiem zanieczyszczającym środowisko.
Charakteryzuje się dużą ilością źródeł i powszechnością występowania.
Głównymi źródłami hałasu jest:
- ruch transportowy (hałas komunikacyjny),
- działalność przemysłowa (hałas przemysłowy),
- aktywność rekreacyjno-wypoczynkowa (hałas komunalny – imprezy
na wolnym powietrzu, dyskoteki, nocne kluby).
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Rzeszowie w 2002 roku
przeprowadził badania natężenia hałasu komunikacyjnego na terenie powiatu
leskiego, w miejscowości uzdrowiskowej – Polańczyk.
Charakterystykę wyników pomiarów pokazuje tabela 22 .
Miejscowość
Liczba mieszkańców [tyś.]
TABELA 22.
Polańczyk 0,82
Charakterystyka wyników pomiarów natężenia hałasu
komunikacyjnego wykonanych w odległości 1 m od
krawężnika jezdni w m. Polańczyk
Pora
Długość ulic w miejscowości
d/n Ogółem Objętych Poziom równoważny przekracza 60 dB
w km pomiarami
w dzień lub 50 dB w nocy
km %
km ulic % 0,1- 5- 10- 15- > 20
przeba5
10 15 20
danych
d
5,7
1,7 29,8
0,9
53
0 0,9 0
0
0
km
49
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Jak wynika z powyższej tabeli dopuszczalny poziom hałasu w ciągu dnia na
badanym odcinku drogi długości 900 m w miejscowości Polańczyk został
przekroczony od 5 do 10 dB .
W 1999 r. WIOŚ w Rzeszowie przeprowadził pomiary hałasu wzdłuż drogi krajowej
nr 84 relacji Lesko – Krościenko – Gr. Państwa, w kilku punktach pomiarowych.
Natężenie hałasu określono wartością dźwięku mierzonego w decybelach
w charakterystyce korekcyjnej A, dodatkowo w czasie pomiarów analizowano także
ruch kołowy. Wynika badań obrazuje tab. 23.
TABELA 23. Wyniki badań hałasu komunikacyjnego na terenie miasta
Lesko
Lp. Lokalizacja
Rodzaj Dopuszczalny
Natężenie ruchu
punktu
nawierz- równoważny
Leq
pojazdów/godz.
pomiarowego chni
poziom dźwięku [dB/A]
suma
sam.
[dB/A]
cięż.
1.
Rynek
asfalt
60
70,7
398
25
2.
ul. Unii
asfalt
60
71,4
423
25
Brzeskiej
3.
ul.
asfalt
60
70,6
402
20
Piłsudskiego
4.
ul.
asfalt
60
67,6
264
7
Bieszczadzka
5.
ul. Unii
asfalt
60
71,7
333
21
Brzeskiej
6.
ul.
asfalt
60
68,2
101
4
Słowackiego
7.
ul.
asfalt
60
66,1
82
3
Waryńskiego
8.
ul. Moniuszki asfalt
60
65,3
103
1
Przeprowadzone badania wykazały, że na terenie Leska dopuszczalny równoważny
poziom dźwięku został przekroczony w pobliżu wszystkich badanych ulic o wartość
od 6 do 12 [dB/A]. Najniekorzystniejsza sytuacja akustyczna wystąpiła przy
ul. Unii Brzeskiej, gdzie równoważny poziom dźwięku osiągnął wartość 72 [dB/A].
Z uwagi na rosnącą liczbę pojazdów samochodowych oraz otwarcie przejścia
granicznego w Krościenku, należy sądzić że klimat akustyczny w pobliżu badanego
ciągu komunikacyjnego w Lesku, do chwili obecnej, uległ pogorszeniu.
Klasyfikuje się on według Państwowego Zakładu Higieny do kategorii hałasu o
dużej i bardzo dużej uciążliwości.
Biorąc pod uwagę rolniczo-turystyczny charakter powiatu leskiego – hałas
przemysłowy nie stanowi większego zagrożenia. Większe zakłady przemysłowe
zlokalizowane są na terenach oddalonych od zabudowy mieszkaniowej, ponadto
punktowe źródła hałasu przemysłowego znajdują się w obiektach zamkniętych.
50
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Potencjalne zagrożenie mogą stanowić liczne na terenie powiatu tartaki, brak jednak
jakichkolwiek badań , potwierdzających te obawy.
2.2.6. Kopaliny.
Występowanie surowców mineralnych wiąże się bezpośrednio z budową
geologiczną regionu. Rozpoznane i udokumentowane złoża surowców mineralych
w powiecie leskim są stosunkowo niewielkie.
Na terenie powiatu leskiego udokumentowane zostały złoża kopalin
pospolitych, będących w różnych stadiach eksploatacji oraz niewielkie ilości
surowców energetycznych: ropy naftowej i gazu ziemnego. Znane są również
miejsca, w których m. in. występuje rozproszona mineralizacja kruszcowa arsenu,
miedzi, żelaza, ołowiu, antymonu, cynku (okolice Baligrodu – na szczelinach
piaskowców), malachitu, azurytu (okolice Leska – pstre łupki i margle).
Ponadto w łupkach menilitowych (okolice Leska) stwierdzono występowanie
uranu.
Lokalizację złóż, ich zasoby, wydobycie oraz stan zagospodarowania
przedstawia tabela poniżej.
TABELA 24 . Wydobycie i stan zagospodarowania złóż kopalin na terenie
powiatu leskiego
Rodzaj
Nazwa
Zasoby
Wydobycie
Stan
kopaliny
złoża
[tys. t[
[tys. t]
zagospodarowania
geologiczne przemysłowe
Kruszywo Manasterzec
298
298
8
E
naturalne
Manasterzec II
82
R
Bachlawa
Z
Kamienie Bóbrka
5918
Z
drogowe i Bystre
655
Z
budowlane Huczwice
2711
1279
9
E
Rabe
17
17
6
E
Żubracze
2700
R
Surowce
Olszanica
28
Z
ilaste
ceramiki
budowlanej
Ropa
Wańkowa
18,37
18,1
4,1
E
naftowa
Gaz
Wańkowa
1,22
0,29
E
ziemny
Wetlina
tylko pzb.
P
Oznaczenia:
E – złoże eksploatowane
R – złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C1)
Z – złoże zaniechane
P – złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie (w kat. C2)
51
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.7. Gospodarka odpadami.
Omówiono w części II opracowania, tj. w „Planie Gospodarki Odpadami dla
Powiatu Leskiego” – załącznik.
2.2.8. Elektromagnetyczne promieniowanie
niejonizujące.
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska [ 1 ] pola elektromagnetyczne
definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne
o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Źródłem pól elektromagnetycznych
emitowanych do środowiska w powyższym zakresie częstotliwości, są stacje i linie
elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne
urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest
zależny od częstotliwości ich pracy, ale przede wszystkim od wielkości wytwarzanej
przez nie energii.
W związku z tym, z punktu widzenia ochrony środowiska, istotne znaczenie mają
następujące obiekty:
- linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym
110 kV lub wyższym;
- obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne;
- urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii
komórkowej o częstotliwości 450-1800 MHz, których sieć rozwinęła
się znacznie w ciągu ostatnich lat;
- urządzenia radiolokacyjne.
Ochrona przed polami elektromagnetycznymi, określona w Prawie ochrony
środowiska [1], polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez
utrzymywanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co
najmniej na tych poziomach oraz na zmniejszaniu poziomów pól
elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one
dotrzymywane.
2.2.8.1. Obszary narażone na oddziaływanie pól
pochodzących od urządzeń radionadawczych i
radiokomunikacyjnych.
52
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Na terenie powiatu leskiego istnieją nieliczne radiowo-telewizyjne stacje
nadawcze i przekaźnikowe oraz powstające dynamicznie - obiekty
radiokomunikacyjne.
Tabela poniżej przedstawia wykaz istniejących stacji radiowo-telewizyjnych na
terenie powiatu.
TABELA 25. Wykaz radiowo-telewizyjnych stacji nadawczych i
przekaźnikowych na terenie powiatu leskiego
ERP –
Lp. Lokalizacja - gmina
Program
równoważna moc
Operator
promieniowania
izotropowego {W]
1. Góra Jawor - Solina
TVP-1
50000
RSTV Radom
2. Góra Jawor - Solina
TVP-2
50000
RSTV Radom
3. Góra Jawor - Solina
SAT
50000
RSTV Radom
4. Góra Jawor - Solina
Bieszczady
500
Bieszczady
Sanok
5. Góra Jawor - Solina
PR 2
30000
RSTV Radom
6. Góra Jawor - Solina
PR 3
30000
RSTV Radom
Góra
Jawor
Solina
7.
RMF
30000
RSTV Radom
Góra
Jawor
Solina
8.
ZET
30000
RSTV Radom
Góra
Jawor
Solina
9.
REGION
5000
TP EMITEL
Kraków
W ostatnich latach nastąpił rozwój nowych technik telekomunikacyjnych i
rozwój sieci telefonii komórkowej. Elementem tej sieci są stacje bazowe telefonii
komórkowej należące do: Polskiej Telefonii Cyfrowej Sp. z o.o. POLKOMTEL S.A.
i Polskiej Telefonii Komórkowej CENTERTEL Sp. z o.o.
Aktualny wykaz obiektów telefonii komórkowej przedstawia tabela 26.
TABELA 26 . Wykaz obiektów telefonii komórkowej na terenie powiatu
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Lokalizacja
Baligród
Kalnica, gm. Cisna
Dołżyca, gm. Cisna
Wetlina, gm. Cisna
Dziurdziów / Lesko
Wołkowyja / Solina
Cisna
Baligród
Cisna
Smerek, gm. Cisna
Rodzaj obiektu
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
stacja bazowa PLUS GSM
53
Operator
Polkomtel S.A.
Polkomtel S.A.
Polkomtel S.A.
Polkomtel S.A.
Polkomtel S.A.
Polkomtel S.A.
PTK Centertel Sp. z o.o.
PTK Centertel Sp. z o.o.
PTK Centertel Sp. z o.o.
PTK Centertel Sp. z o.o.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
11. Bachlawa, gm.Lesko stacja bazowa ERA GSM
12. Solina
stacja bazowa ERA GSM
13. Solina
stacja bazowa PLUS GSM
Polska Telefonia Cyfrowa S.A.
Polska Telefonia Cyfrowa S.A.
PTK Centertel Sp. z o.o.
Anteny nadawcze stacji bazowych lokalizowane są na wolnostojących wieżach
antenowych lub na masztach antenowych instalowanych często na istniejących
wieżach telewizyjnych. Postępowanie administracyjne związane z lokalizacją stacji
odbywa się zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa ochrony środowiska i
poprzedzone jest procedurą ocen oddziaływania na środowisko.
Lokalizacja anten na znacznych wysokościach (30-40 m n.p.t.) oraz kierunkowa
charakterystyka ich promieniowania powodują, że w miejscach dostępnych dla
ludności pole elektromagnetyczne emitowane przez anteny nadawcze stacji
bazowych, jest wielokrotnie niższe niż dopuszczalne. Potwierdzają to badania
WSSE. Stacje bazowe nie stanowią więc zagrożenia dla zdrowia mieszkańców.
2.2.8.2. Obszary narażone na oddziaływanie pól
elektromagnetycznych wytwarzanych przez stacje i
linie elektromagnetyczne wysokich napięć.
Na terenie powiatu leskiego zlokalizowane są następujące linie energetyczne:
- linia elektroenergetyczna 110 kV Sanok - Lesko,
- linia elektroenergetyczna 110 kV Lesko – Solina,
- linia elektroenergetyczna 110 kV Solina – Ustrzyki Dolne,
- linia elektroenergetyczna 110 kV Solina – Bircza.
Dopuszczalny poziom pól elektromagnetycznych wokół urządzeń
o częstotliwości 50 Hz (takich jak linie i stacje elektroenergetyczne) wyrażony jest
przez wartość skuteczną natężenia pola elektrycznego 10 kV/m - w odniesieniu do
miejsc dostępnych dla ludności i 1 kV/m - w odniesieniu do obszarów zabudowy
mieszkaniowej oraz wartość skuteczną natężenia pola magnetycznego 60 A/m.
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna nie stwierdziła występowania
w powiecie leskim miejsc dostępnych dla ludności, w których pola
elektromagnetyczne przekraczałyby wartość dopuszczalną. Według informacji
uzyskanej z WIOŚ w Rzeszowie, w chwili obecnej, takie badania są wstrzymane,
trwają bowiem prace nad opracowaniem i wdrożeniem metodyki pomiarowej
natężenia pola elektromagnetycznego, zgodnej z wymogami rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych
poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania
dotrzymania tych poziomów (Dz. U. Nr 192, poz. 1883).
54
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.2.9. Lasy.
Województwo podkarpackie jest regionem o dużej lesistości. Grunty leśne
zajmują powierzchnię 660,6 tys. ha, tj. 36,9% powierzchni województwa, z czego:
- lasy , to ogółem: 649,9 tys. ha;
- grunty zalesione: 640,1 tys. ha;
- grunty nie zalesione: 9,8 tys. ha;
- grunty związane z gospodarką leśną: 10,7 tys. ha.
Ponad 81% powierzchni stanowią lasy własności Skarbu Państwa, pozostałe to lasy
niepaństwowe (gminne, prywatne i inne).
Nadzór nad lasami państwowymi na terenie powiatu leskiego sprawuje
Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie. Obejmuje ona swoim
zasięgiem teren całego powiatu, prawie całego województwa; geograficznie Bieszczadów, Beskidu Niskiego, Pogórza Przemyskiego, fragmenty Roztocza i
Kotliny Sandomierskiej, o łącznej powierzchni 451 tys. ha, z czego 405 tys. ha lasów
objętych jest formami ochronnymi.
W imieniu Skarbu Państwa na terenie powiatu nadzór sprawuje 5 nadleśnictw:
Lesko, Baligród, Wetlina, Cisna oraz częściowo Brzegi Dolne.
Całkowita powierzchnia lasów w powiecie leskim wynosi 60.435 ha, z czego:
- lasy państwowe zajmują powierzchnię: 56.609,51 ha;
- lasy nie stanowiące własności Skarbu Państwa zajmują powierzchnię:
3.825,49 ha; w tym:
lasy komunalne: 2.034,99 ha;
lasy prywatne: 1.790,50 ha.
Szczegółowe dane odnoście powierzchni zajmowanej przez lasy, na terenie powiatu
obrazuje tabela poniżej.
TABELA 27. Powierzchnie zajmowane przez lasy na terenie
powiatu leskiego
Lasy
Lasy nie stanowiące
Nazwa
Powierzchnia
państwowe
własności Skarbu Państwa
gminy
lasów ogółem
[ha]
[ha]
w [ha]
komunalne
prywatne
Baligród
10.660
9.901,77
153,13
605,1
Cisna
25.292
25.162,24
31,16
98,6
Lesko
5.181
4.028,40
801,70
350,9
Olszanica
9.207
8.285,00
642,00
280,0
Solina
10.089
9.226,10
407,00
455,9
RAZEM:
60.435
56.603,51
2.034,99
1.790,5
55
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Nadzór nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa: komunalnymi
i prywatnymi (osób fizycznych i wspólnot gruntowych) od 1 stycznia 1999 r.
sprawuje Starosta na mocy art. 5 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (j.t.:
Dz. U. z 2000 r., Nr 56, poz. 679, z późniejszymi zmianami). Gospodarka w tych
lasach prowadzona jest zgodnie z uproszczonymi planami urządzania lasów.
Wybrane dane o lasach stanowiących własność osób fizycznych i prawnych
przedstawia tabela poniżej.
TABELA 28. Wybrane dane o lasach stanowiących własność osób
fizycznych i prawnych z terenu powiatu wg gmin
Nazwa
gminy
Baligród
Cisna
Lesko
Olszanica
Solina
ogółem
605,1
98,6
350,9
280,0
455,9
Powierzchnia gruntów leśnych
ogółem w [ha]
własność
objęte dokumentacją
lasy
urządzeniową
osób wspólnot ochron- uproszczone inwentane
fizycz- gruntoplany
ryzacje
nych
wych
urządzania
stanu
lasu
lasu
605,1
605,1
605,1
98,6
98,6
98,6
328,3
22,6
350,9
350,9
271,7
8,2
279,9
279,9
455,9
455,9
455,9
-
Teren powiatu zaliczany jest do najbardziej lesistych w kraju. Wskaźnik średniej
lesistości w powiecie wynosi 75%, przy czym w gminie Cisna osiąga wartość
87,2%. Dla porównania średnia lesistość na terenie działania RDLP w Krośnie –
wynosi 38%, a ogólnie w kraju – 28,1%.
Wśród głównych, lasotwórczych gatunków drzew przeważają buk (36%), jodła
(21%), sosna (16%) i olcha szara (16%). Ogólnie udział gatunków iglastych i
liściastych jest podobny. Dominującym typem siedliskowym jest las górski.
Około 80% ogólnej powierzchni leśnej stanowią lasy ochronne, podlegające
ochronie ze względu na spełniane funkcje. Pod względem struktury wiekowej
największy udział mają drzewostany w klasie III wieku (41-60 lat), duża jest też
ilość drzewostanów w V klasie i wyższych (81 lat i powyżej).
Zagrożenia, stan sanitarny i zdrowotny lasów
Czynniki zagrażające trwałości ekosystemów leśnych można podzielić na:
- abiotyczne – susza, okiść, huragany, mróz;
- biotyczne – szkodliwe owady, grzyby pasożytnicze, zwierzyna płowa;
56
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
antropogeniczne – emisje przemysłowe, naruszenia stosunków
wodnych, szkody górnicze, rekreacyjno-turystyczna penetracja lasów,
pożary.
Szkody wyrządzane w lesie przez wymienione czynniki tworzą najczęściej łańcuch
następujących po sobie uszkodzeń, doprowadzających w efekcie nawet do zamarcia
lasu. Niesprzyjające warunki meteorologiczne, np. lata suszy, degradacja roślin,
oddziaływanie przemysłu, tworzą sprzyjające podłoże w dalszej mierze do
oddziaływań wywołanych przez owady żerujące, grzyby pasożytnicze uszkadzające
zwłaszcza systemy korzeniowe.
Analizując stan zdrowotny lasów na terenie działania Regionalnej Dyrekcji
Lasów Państwowych w Krośnie, najistotniejszym zagrożeniem są zagrożenia
wynikające od czynników abiotycznych – huraganowych wiatrów, okiści, gołoledzi.
Usuwanie ich skutków to proces bardzo żmudny i długotrwały. Istotne są również
czynniki biotyczne, wywołujące choroby grzybowe: hubę korzeniową, opieńkę
miodową, które opanowały część drzewostanów po gruntach porolnych.
W drzewostanach sosnowych istnieje też zagrożenie od szeliniaka i smolika
znaczonego.
Spośród czynników antropogenicznych największy wpływ na stan drzewostanów
ma emisja przemysłowa. Ujawnia się ona stopniowo w formie różnego rodzaju
uszkodzeń aparatu asymilacyjnego, np. przebarwienia i opadanie liści i szpilek.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego Leśnictwo 1998 100%
drzewostanów nadzorowanych przez Nadleśnictwo Baligród jest w I strefie
uszkodzenia (uszkodzenia słabe) w wyniku szkodliwego oddziaływania gazów
i pyłów wprowadzanych do powietrza. Zważywszy na niskie uprzemysłowienie
gminy Baligród, domniemać należy, że to oddziaływanie spowodowane jest emisją
zanieczyszczeń z Słowacji.
-
Stan uszkodzenia wybranych drzewostanów na terenie działania RDLP w Krośnie
przedstawiono w tabeli poniżej.
TABELA 29 . Procentowy udział drzew w klasach uszkodzenia na terenie
RDLP Krosno w 2001 r. (drzewostany w wieku powyżej 40 lat)
Rodzaj
Liczba
drzewodrzew
0
stanów
[szt.]
sosnowy
540 4,81
świerkowe
60 13,33
jodłowe
460 2,39
bukowe
680 2,94
dębowe
120
0
iglaste
1060 4,25
liściaste
860 2,33
1
2
67,04
60,00
24,13
68,53
54,17
48,02
66,05
28,15
26,67
71,52
27,65
45,83
46,89
30,93
57
Klasy uszkodzeń
3
4
1-3
0
0
1,3
0,88
0
0,57
0,7
0
0
0,65
0
0
0,28
0
95,19
86,67
96,96
97,06
100
95,47
97,67
2-3
2-4
3-4
28,15
26,67
72,83
28,53
45,83
47,45
31,63
28,15
26,67
73,48
28,53
45,83
47,74
31,63
0
0
1,96
0,88
0
0,85
0,7
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Powyższe dane tabelaryczne, sporządzono w oparciu o badania monitoringowe
uszkodzeń drzewostanów, przeprowadzone przez Inspekcję Ochrony Środowiska,
stan na koniec 2001 r.
2.2.10. Obszary o wysokich walorach przyrodniczych i
krajobrazowych.
Ochrona przyrody i krajobrazu w powiecie leskim odgrywa ważną rolę
w krajowym systemie obszarów chronionych. Za szczególnie efektywną uznać
należy wielkoobszarową ochronę przyrody, polegającą na tworzeniu specjalnych
jednostek przestrzennych obejmujących wiele różnych ekosystemów o walorach
wymagających szczególnej ochrony.
Należą do nich: park narodowy, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody oraz
obszar chronionego krajobrazu. Innymi formami ochrony przyrody stosowanymi w
powiecie, są ochrona gatunkowa roślin i zwierząt oraz ochrona indywidualna w
postaci pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych
i zespołów przyrodniczo-krajobrazowych. Prawie cała powierzchnia powiatu objęta
jest powyższymi formami ochrony, statystycznie 98%, co stanowi 81.777,5 ha.
Dąży się do tego, aby wszystkie typy obszarów chronionych zachowały
przestrzenną ciągłość i łączność, czego przykładem tego jest Bieszczadzki Park
Narodowy, dla którego rolę otuliny spełniają: od zachodu – Ciśniańsko-Wetliński
Park Krajobrazowy i od północy – Park Krajobrazowy Doliny Sanu. Strefą
ochronną dla obu parków krajobrazowych jest Wschodniobeskidzki Obszar
Chronionego Krajobrazu.
2.2.10.1.
Parki narodowe.
Park narodowy jest najwyższą formą ochrony przyrody w Polsce. Obejmuje
obszar chroniony, wyróżniający się szczególnymi wartościami naukowymi,
przyrodniczymi, kulturowymi i wychowawczymi. Na jego terenie ochronie podlega
całość przyrody oraz swoiste cechy krajobrazu. Park narodowy udostępniony jest do
zwiedzania, ale wszelkie działania podporządkowane są ochronie przyrody.
Bieszczadzki Park Narodowy (BPN) został utworzony rozporządzeniem
Rady Ministrów z dnia 4 sierpnia 1973 r. w sprawie utworzenia Bieszczadzkiego
Parku Narodowego (Dz. U. Nr 31, poz. 179) oraz rozporządzeniem Rady Ministrów
o powiększeniu Bieszczadzkiego Parku Narodowego z dnia 3 listopada 1999 r.
(Dz. U. Nr 93, poz. 1068).
Powierzchnia parku obejmuje aktualnie obszar 29.201,6 ha, w tym pod ścisłą
ochroną: 18.425,4 ha (są to trzy obręby ochronne: Południowy, Zachodni i
Wschodni ). Grunty Parku położone są na terenie następujących gmin: Cisna
58
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
(6.090,46 ha), Czarna (147,45 ha), Lutowiska (22.963,03 ha), Ustrzyki Dolne (0,11
ha). Jest trzecim co do wielkości parkiem narodowym w Polsce.
Według podziału fizyczno-geograficznego Polski Park jest położony w Prowincji –
Karpat, Podprowincji – Zewnętrznych Karpat Wschodnich, Makroregionie –
Beskidów Lesistych, Mezoregionie – Bieszczadów Zachodnich.
Według regionalizacji przyrodniczo-leśnej Park jest położony w Krainie – VIII
Karpackiej, Dzielnicy – Bieszczady.
W granicach Parku występuje 8 kompleksów: Kompleks Tarnawa, Lutowiska,
Pszczeliny, Nasiczne, Zatwarnica, Wetlina, Ustrzyki Dolne.
Walorami przyrodniczymi Parku są bogate w zwierzynę rozległe karpackie
lasy, łąki wysokogórskie, zwane połoninami z osobliwą florą, malownicze doliny po
dawnych wsiach, zwane „krainą dolin”. Charakterystyczną cechą zbiorowisk
roślinnych Parku jest brak leśnego piętra regla górnego i piętra kosodrzewiny.
Występują tu lasy dolnoreglowe, bukowe, bukowo-jodłowe, bukowo-jaworowe,
olszowe i świerkowo-jodłowe. Na granicy lasu i połonin występują zarośla olchy
zielonej (kosy) – osobliwości Bieszczadów. Połoniny porasta roślinność typu
wschodniokarpackiego, alpejskiego i subalpejskiego. Bardzo ciekawym typem
roślinności są występujące wzdłuż Sanu torfowiska wysokie z rzadkimi roślinami
(np. mięsożerna rosiczka okrągłolistna). W Parku występuje ok. 760 gatunków
roślin naczyniowych, ok. 300 gatunków porostów, ponad 200 gatunków mchów oraz
26 gatunków śluzowców. Ochronie podlega 30 gatunków wschodniokarpackich,
wśród nich 6 endemitów Karpat Wschodnich. Park Bieszczadzki jest najcenniejszą
ostoją ssaków i ptaków drapieżnych w Polsce. Walorem bieszczadzkiej puszczy są
duże ssaki drapieżne: niedźwiedź brunatny, wilk, lis, borsuk, wydra, żbik, ryś oraz
ssaki roślinożerne: żubr, jeleń szlachetny, łoś, sarna, dzik. Stwierdza się obecność
144 gatunków ptaków: drapieżnych (gadożer, orzeł przedni, orlik krzykliwy), sowy,
dzięcioły, i inne. Spośród gadów wymienić należy bardzo rzadkie gatunki :
gniewosz plamisty i wąż Eskulapa.
Stan środowiska Parku:
typ krajobrazu: typowy dla gór średnich, z rusztowym układem grzebietów
i kratowym układem sieci dolinnej; dominują krajobrazy naturalne (leśne
i połoninowe), krajobrazy półnaturalne (łąki i pastwiska) występują w dolinach;
wody powierzchniowe:
potoki: Wołosaty, Prowczy, Tworylczyk, Hulski,
Wetlinka, Roztok, Halicz, Sychłowaty, Niedźwiedzi; potoki górskie zajmują
powierzchnię 78,01 ha i utrzymują się w I i II klasie czystości;
elementy powietrza: brak zanieczyszczeń przemysłowych, występują lokalne
zanieczyszczenia w dolinach, w miejscach wypalu węgla drzewnego;
gleby: dominują gleby brunatne kwaśne oraz rankery butwinowe i brunatne, klasy
bonit. IV i V; nie występują grunty orne; płaty zdegradowanych gleb występują przy
szlakach turystycznych, głównie na szczytach i przełęczach górskich;
ekosystemy leśne: powierzchnia drzewostanów wynosi 22.520,04 ha, z czego na
gruntach porolnych jest 5.029,74 ha;
59
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
pozostałe ekosystemy, typy: potoków górskich, nieleśne połoninowe, nieleśne
„krainy dolin” (łąki i pastwiska, torfowiska niskie i ziołorośla, ekosystemy
antropogeniczne);
drogi publiczne: 37,5 km (obszar całego Parku);
linie energetyczne napowietrze: 31 km;
linie telekomunikacyjne: 21 km;
sieć gazowa : 0,5 km;
sieć wodociągowa: 1,5 km;
oczyszczalnie ścieków: 2 szt. (na terenie powiatu).
walory kultury materialnej:
pozostałości po dawnych obiektach kultury
materialnej, tj.: cmentarze, cerkwie, dwory, kaplice, folwarki, zagrody, młyny,
tartaki; zachowane w krajobrazie tereny po dawnych wsiach, dawna granica rolnoleśna, struktura rozłogowa dawnych pól, resztki sadów owocowych;
walory kultury niematerialnej: nazewnictwo miejscowe na mapach, informacje z
zakresu etnografii, etnologii, archeologii, twórczość współczesnych twórców.
Zagrożenia oraz sposoby ich eliminacji lub minimalizacji
Identyfikację i ocenę zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz sposoby ich
eliminacji i minimalizacja przedstawia poniższa tabela.
TABELA 30 . Zagrożenia oraz sposoby ich eliminacji Bieszczadzkiego Parku
Narodowego
Lp.
Identyfikacja zagrożeń
Sposób eliminacji lub minimalizacji
zagrożeń
1.
Uszkodzenia w ekosystemach
Wykonanie zabezpieczeń przed
spowodowane przez pieszych przy
niepożądaną penetracją turystyczną
szlakach turystycznych
2.
Przyśpieszony odpływ płytkich wód Ograniczenie odpływu wód przez
gruntowych w zmeliorowanych
wykonanie zastawek na rowach
obszarach torfowisk
melioracyjnych
3.
Zanieczyszczenie wód płynących
Wprowadzenie programu monitoringu
Parku z powodu wadliwie
hydrologicznego i hydrochemicznego:
funkcjonujących oczyszczalni
poprawa sprawności oczyszczania w
ścieków oraz turystów
istniejących oczyszczalniach ścieków,
budowa nowych oczyszczalni ścieków
4.
Zanieczyszczenie powietrza
Ograniczanie skutków wypału poprzez
atmosferycznego poprzez wypał
jego stopniowe oddalanie od granic
węgla drzewnego
Parku
5.
Niekorzystne zmiany w poszczegól- Przebudowa drzewostanów poprzez
nych częściach ekosystemu leśnego wprowadzenie gatunków zgodnych z
(degradacja zbiorowisk roślinnych,
siedliskiem, rozluźnienie górnej
przekształcanie gleb) wynikające z
warstwy drzew dla poprawy
niedostosowania składu gatunkowarunków wzrostu i rozwoju młodych
60
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
wego drzewostanów do siedliska
(sztuczne drzewostany świerkowe)
Negatywne oddziaływanie czynników atmosferycznych (wiatr, śnieg)
na przegęszczone sztuczne drzewostany przeznaczone do przebudowy
Zamieranie drzewostanów
świerkowych powodowane przez
czynniki biotyczne (owady, grzyby
pasożytnicze)
Uszkodzenia upraw leśnych i
młodników przez jelenie i sarny,
zgryzanie pędów i pączków w
uprawach leśnych, zdzieranie kory z
pni drzew w młodnikach
Brak ciągłości połączeń pomiędzy
głównymi kompleksami leśnymi
drzew
Regulacja zagęszczenia drzew w
drzewostanach młodszych klas wieku
Usuwanie drzew zaatakowanych przez
szkodliwe owady i grzyby, wykładanie
pułapek na owady, korowanie ściętych
drzew opanowanych przez owady
Grodzenie i naprawy ogrodzeń upraw
leśnych i młodników, zabezpieczenia
drzew pakułami i stosowanie środków
zapachowych
Tworzenie korytarzy leśnych drogą
dosadzania drzew na odcinkach, w
których przewiduje się łączenie
dużych kompleksów leśnych
Zdeptywanie i zgryzanie przez owce Grodzenie cennych zespołów
wrażliwych ekosystemów nieleśnych roślinnych barierkami drewnianymi
(szuwarów, ziołoroślin, torfowisk)
położonych w sąsiedztwie pastwisk
Spadek różnorodności gatunkowej w Regularne koszenie łąk na
zbiorowiskach nieleśnych
powierzchniach, które są tradycyjnie
od lat użytkowane
Zanikanie korytarzy ekologicznych
Regularne koszenie, usuwanie
łączących poszczególne
krzewów, regulowany wypas
powierzchnie nieleśne
Degradacja torfowisk i zbiorowisk
Odkrzaczanie, podnoszenie poziomu
roślinnych ziołorośli i młak
wód gruntowych poprzez stosowanie
zastawek, progów i ekranów foliowych
Zamieranie cennych, starych okazów Konserwacja starych drzew poprzez
drzew na terenie dawnych siedlisk
formowanie koron i usuwanie z nich
ludzkich
suchych gałęzi
Zacieranie się śladów dawnych
Odsłanianie śladów dawnej zabudowy
terenów osadniczych
poprzez usuwanie niepożądanej
roślinności
Zanikanie dawnych sadów i grup
Nasadzenia drzew owocowych w
zadrzewień owocowych, zamieranie strefie dawnych chałup, sadów,
rodzimych odmian o charakterze
przeprowadzane wg historycznych
typowo górskim, odpornych na ostre map katastralnych
warunki klimatyczne
61
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
wypieranie półnaturalnych
zbiorowisk roślinnych przez gatunki
ekspansywne
Niszczenie stanowisk roślin
wschodniokarpackich i wysokogórskich poprzez wydeptywanie
otoczenia szlaków, niekontrolowane
poszerzanie szlaków, biwakowanie w
miejscach niedozwolonych
Spadek liczebności jelenia w
Bieszczadach spowodowany
nadmierną redukcją liczebności
populacji w otulinie Parku
drastyczny spadek liczebności wilka
na terenie Parku i otuliny
Zmiana zachowań niedźwiedzia
powodowana dostępem do kontenerów i wysypisk odpadów oraz
penetracją przez człowieka jego ostoi
Zanikanie regionalnej rasy konia
huculskiego w Karpatach
Zanikanie drzew i krzewów
wzbogacających bazę pokarmowa dla
ptaków, ssaków i niektórych
bezkręgowców
24.
Zagrożenie osłabionej populacji
żubra (okres zimowy, choroby)
25.
Wzrost śmiertelności dzikich
zwierząt na ruchliwych drogach
26.
Kłusownictwo w potokach górskich
62
Likwidacja lub ograniczenie populacji
ekspansywnych gatunków
Systematyczny nadzór zbiór nasion
roślin zagrożonych i wysiewanie ich
na uprawach pochodnych, regeneracja
szaty roślinnej oraz zasilanie populacji
lokalnych przez wprowadzenie wyhodowanych siewek, monitoring
stanowisk
Współpraca z lasami państwowymi w
zakresie gospodarowania populacją
jelenia, zmierzająca do ograniczenia
ich odstrzałów
Utrzymywanie odpowiedniej liczby
populacji jelenia
Terminowy wywóz śmieci, ochrona
ostoi niedźwiedzia
Zachowawcza hodowla konia
huculskiego
Wzbogacenie bazy pokarmowej
ptaków, ssaków oraz tworzenie
siedlisk dla bezkręgowców przez
nasadzenia drzew i krzewów
owocowych
Zimowe dokarmianie żubrów i ograniczenie migracji żubrów na tereny,
gdzie stwierdzono choroby zakaźne
Wykonywanie zabezpieczeń
ograniczających wychodzenie płazów
na drogi, budowa przejść pod drogami,
wystawianie znaków ostrzegawczych
przy drogach publicznych
Nadzór nad ekosystemami potoków w
miejscach szczególnie narażonych na
kłusownictwo – tarliska
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Ochrona Parku
Celem ochrony przyrody nieożywionej jest:
- zabezpieczenie wód płynących oraz stojących, poprawa czystości wód
potoków;
- zabezpieczenie zasobów wodnych zretencjonowanych w pokrywach
zwietrzelinowo-glebowych (obszary źródliskowe, zabagnienia);
- zachowanie naturalnego biegu potoków wraz z elementami rzeźby fluwialnej
występującymi w korytach potoków;
- zachowanie charakterystycznych elementów rzeźby górskiej i walorów
krajobrazowych (skałki, rumowiska skalne, usuwiska);
- zachowanie cennych siedliskowo gleb o dużych walorach ekologicznohydrologicznych (gruntowo-glejowych);
- zachowanie cennych krajobrazowo i przyrodniczo torfowisk i zatorfień
oligotroficznych, pełniących także funkcję hydrologiczną;
- zachowanie walorów krajobrazowych przełomowych odcinków dolin
rzecznych ukazujących przebieg naturalnych procesów erozyjnych;
- zachowanie ścian nieczynnych kamieniołomów jako cennych przykładów
zmienności litologicznej utworów fliszowych;
- zachowanie naturalnych odsłonięć skał fliszowych ukazujących wgłębną
budowę geologiczną,
- zabezpieczenie pokrywy glebowej w obrębie pieszych szlaków
turystycznych.
Celem ochrony ekosystemów Parku jest:
- zachowanie procesów przyrodniczych w ekosystemach naturalnych;
- zachowanie leśnych ekosystemów o charakterze pierwotnym i naturalnym;
- przywrócenie struktury i składu gatunkowego właściwych dla fitocenoz
naturalnych w lasach częściowo zgodnych z siedliskiem;
- unaturalnienie składu gatunkowego lasów przedplonowych (na gruntach
porolnych) oraz innych sztucznych drzewostanów w kierunku naturalnego
składu gatunkowego, zgodnego z siedliskiem;
- spontaniczna renaturalizacja enklaw lasów przedplonowych oraz
drzewostanów sztucznych w kompleksie lasów naturalnych;
- utrzymywanie wybranych polan w celu zachowania różnorodności
biologicznej kompleksów leśnych;
- zachowanie naturalnej różnorodności biocenoz potoków górskich;
- zachowanie dużej różnorodności łęgów nadrzecznych wraz z korytami rzek z
charakterystycznymi dla nich populacjami zwierząt;
- podniesienia zwierciadła wód gruntowych w ekosystemach podmokłych
zdegradowanych przez prace melioracyjne w latach poprzednich;
- utrzymywanie utworzonych oczek wodnych w celu utrzymania biocenoz
wód stojących;
63
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
renaturalizacja siedlisk i odbudowa populacji zwierząt związanych z
siedliskami bagiennymi, bagienno-łakowymi i bagienno-zaroślowymi;
ochrona spontanicznych procesów regeneracji subalpejskich zbiorowisk
połoninowych;
zabezpieczenie cennych zbiorowisk połoninowych przed negatywnym
wpływem ruchu turystycznego;
eliminacja wielkopowierzchniowych płatów ekspansywnych roślin obcego
pochodzenia.
Celem ochrony gatunków roślin i siedlisk jest:
- zabezpieczenie siedlisk roślin wysokogórkich i wschodniokarpackich
niszczonych przez wzmożony ruch turystyczny wzdłuż partii grzbietowych
połonin;
- przywrócenie naturalnego poziomu wód gruntowych w obrębie siedlisk
gatunków wilgociolubnych;
- zabezpieczenie
małolicznych
populacji
roślin
wysokogórskich,
wschodniokarpackich i wilgociolubnych;
- wzmacnianie populacji torfowiskowych gatunków „szczególnej troski” o
dużym znaczeniu lokalnym i regionalnym;
- nie wprowadzanie szlaków konnych w obszary ochrony ścisłej, właściwe
planowanie turystyki pieszej oraz gospodarki wokół osad i na łąkach.
Celem ochrony gatunków zwierząt i ich siedlisk jest:
- zachowanie naturalnych ekosystemów puszczy karpackiej wraz z
populacjami: dużych drapieżników (niedźwiedź, wilk, ryś), ssaków
kopytnych (żubr, jeleń, dzik, sarna) i drobnych ssaków (pilchowate,
owadożerne, nietoperze);
- utrzymywanie naturalnych relacji pomiędzy drapieżnikami i ofiarami;
- zachowanie fauny dużych i średnich dziuplaków występujących w starszych
fragmentach drzewostanów buczyny karpackiej;
- opieka nad populacjami dużych ptaków drapieżnych i sów, ze szczególnym
uwzględnieniem gatunków ginących i zagrożonych (orzeł przedni, orlik
krzykliwy, orlik grubodzioby, trzmielojad, gadożer, puchacz, puszczyk
uralski, sóweczka, włochatka);
- utrzymywanie populacji płazów (kumak górski, traszka karpacka, traszka
górska, rzekotka drzewna) oraz rzadkich gatunków ptaków (derkacz,
świergotek łąkowy, kląskawka, błotniak łąkowy) występujących w
siedliskach podmokłych;
- zachowanie fauny łęgów i potoków górskich, w tym gatunków rzadkich i
kluczowych (wydra, pluszcz, pstrąg potokowy);
- utrzymywanie zgrupowań drzew i krzewów, których owoce wzbogacają bazę
pokarmową zwierząt;
64
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
kształtowanie leśnych korytarzy mających na celu umożliwienie swobodnej
migracji zwierząt pomiędzy izolowanymi kompleksami leśnymi;
zachowanie unikatowej rasy konia huculskiego w Karpatach.
Celem ochrony siedlisk przyrodniczych jest:
- zachowanie kwaśnych buczyn, żyznych buczyn;
- zachowanie górskich jaworzyn ziołoroślowych;
- zachowanie jaworzyn górskich na stokach i zboczach;
- zachowanie lasów łęgowych i nadrzecznych zarośli wierzbowych;
- zachowanie pionierskiej roślinności na kamieńcach górskich potoków;
- zachowanie górskich ziołorośli nadpotokowych;
- zachowanie wysokogórskich borówczysk bażenowych;
- zachowanie wysokogórskich muraw połoninowych z kostrzewą niską;
- zachowanie gołoborzy krzemianowych;
- utrzymanie łąk górskich poprzez ekstensywne użytkowanie;
- zachowanie podmokłych łąk eutroficznych.
Celem ochrony krajobrazów jest:
- ochrona krajobrazu naturalnego w obszarze ochrony ścisłej;
- eksponowanie wybranych atrakcji widokowych poprzez odsłonięcie
przedpola;
- kształtowanie architektury obiektów kubaturowych, poprzez nawiązanie do
tradycji regionalnej.
Celem ochrony wartości kulturowych jest:
- zachowanie i konserwacja śladów nieistniejących wsi: zabudowy i rozłogów
dawnych pól;
- zachowanie i uczytelnienie przebiegu historycznych granic: dawnych wsi,
granicy rolno-leśnej, miedz, dawnych dróg, poprzez oznaczenie w terenie.
2.2.10.2.
Parki krajobrazowe.
Na terenie powiatu leskiego występują trzy parki krajobrazowe:
Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy powołany został w celu ochrony
szczególnych walorów krajobrazowych i przyrodniczych
zachodniej części
Bieszczadów Polskich.
Całkowita powierzchnia Parku wynosi 51.146 ha, z czego na terenie powiatu
leskiego – 35.140 ha. Park obejmuje swoim zasięgiem teren 3 gmin: Cisna (22.640
ha); Baligród (9.200 ha); Solina (3.300 ha).
Krajobraz Parku modelują szerokie lesiste grzbiety górskie o stromych stokach,
ułożone rusztowo z północnego zachodu na południowy wschód i poprzecinane
kratowo głębokimi dolinami rzek i potoków. Solinka, Wetlina i mniejsze potoki
65
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
dorzecza górnego Sanu i Osławy tworzą liczne przełomy i progi skalne. Ozdobą są
grzędy skalne, wychodnie i ostańce, a także charakterystyczne dla Karpat
Wschodnich hale wysokogórskie. Teren Parku odznacza się największą w Polsce
lesistością (ponad 80%). Jest siedliskiem buczyny karpackiej, w której największy
udział maja buk i jodła, a następnie świerk i jawor. występuje tu ok. 940 gatunków
flory naczyniowej, z czego ponad 40 gatunków podlega ochronie całkowitej,
a 11 ochronie częściowej. W faunie leśnej jest znaczna liczba zwierząt chronionych
lub rzadkich, w tym przedstawiciele fauny puszczańskiej: niedźwiedź brunatny, lis,
żbik. Szczególnie cenne fragmenty przyrody Parku chronią rezerwaty przyrody:
„Zwięzło”, „Gołoborze”, „Cisy na Górze Jawor”, „Olszyna łęgowa w Kalnicy”,
„Sine Wiry” i „Worońkówka”.
Park Krajobrazowy Doliny Sanu, całkowita powierzchnia wynosi
34.865, 4 ha, z czego na terenie powiatu – 1.071 ha (gmina Solina).
Park ma charakter leśny, lasy stanowią prawie 80% powierzchni, przeważają duże
kompleksy reglowej buczyny karpackiej, którą tworzy buk z domieszką jodły,
rzadziej świerka i jaworu. Blisko połowę, stanowią drzewostany stuletnie i starsze.
Jednym z najważniejszych elementów krajobrazotwórczych Parku jest szata
roślinna. Flora naczyniowa liczy 806 gatunków, z dużym udziałem gatunków
górskich, zróznicowanie siedliskowe i biocenotyczne Parku oraz stosunkowo mała
penetracja ludzka sprawiają, że jest to jedna z najbogatszych w Bieszczadach ostoi
fauny puszczańskiej.
W liczącej blisko 130 gatunków faunie stwierdzono obecność licznych
drapieżników, dziuplaków i drobnych ptaków śpiewających. Najcenniejsze
pozostałości puszczy karpackiej i ekosystemy torfowisk chronione są siecią
rezerwatów.
Park Krajobrazowy Gór Słonnych zajmuje całkowitą powierzchnię 51.392
ha, z czego na terenie powiatu leskiego: 11.982 ha (gmina Lesko i Olszanica).
Wyróżnia się malowniczym krajobrazem Gór Słonnych, porosłych wysokopięnnym
lasem mieszanym, dolin z łąkami i polami uprawnymi, przełomowymi odcinkami
Sanu i mniejszych potoków oraz występowaniem oryginalnych skałek
piaskowcowych.
Licząca ok. 900 gatunków flora naczyniowa zachowała wysoki stopień naturalności.
W Parku rośnie 30 gatunków roślin chronionych, osobliwością dendrologiczną jest
występowanie drzewiastych form cisa oraz olszy kosy. Występują tu rzadkie
zwierzęta, zagrożone i chronione , a zwłaszcza duże kręgowce leśne i ptaki
(puchacz, bocian czarny, orzeł bielik).
2.2.10.3.
Rezerwaty przyrody.
Rezerwaty przyrody są drugą, co do rangi, formą ochrony przyrody. Są to
obszary obejmujące zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym
66
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
ekosystemy, określone gatunki roślin i zwierząt, elementy przyrody nieożywionej
mające wartość ze względów naukowych, przyrodniczych i kulturowych; bądź
elementy krajobrazowe. Podstawowym celem ich istnienia jest stworzenie szans
przetrwania świata roślin i zwierząt poprzez ochronę różnorodności biocenoz oraz
zawartego w nich materiału genetycznego.
Wykaz istniejących rezerwatów przyrody wraz z krótką ich charakterystyką
przedstawia tabela poniżej.
TABELA 31 . Rezerwaty przyrody w powiecie leskim
Nazwa
Położenie PowierzRodzaj
Przedmiot ochrony
rezerwatu
Gmina
chnia [ha]
rezerwatu
Olszyna łęgowa Cisna
13,69
leśny
górski las łęgowy
w Kalnicy
Sine Wiry
Solina/Cis 450,49
krajobrazowy przełom Wetlinki
na
Worońkówka
Baligród
14,84
florystyczny
stanowisko cisa
Cisy na Górze
Baligród
3,02
florystyczny
stanowisko cisa
Jawor
Gołoborze
Baligród
1,79
florystyczny
gołoborze
Bobry w
Olszanica/ 27,12
faunistyczny
bóbr europejski
Uhercach
Solina
Góra Sobień
Lesko
5,34
florytyczny
las mieszany flora i fauna
kserotermiczna
Dyrbek
Lesko
130,88
leśny
buczyna karpacka
Buczyna w
Olszanica 98,68
leśny
zbiorowiska roślinne,
Wańkowej
osobliwości
dendrologiczne
Cisy w Serednicy Olszanica 14,48
floryrystyczny reliktowe stanowisko cisa
pospolitego
Grąd w Średniej Lesko
58,19
leśny
grąd, stanowisko roślin
Wsi
chronionych
Nad Jeziorem
Solina
164,17
leśnozalesiony grzbiet górski,
Myczkowieckim
krajobrazowy stanowisko rzadkich i
chronionych roślin
Przełom Sanu
Olszanica 100,24
leśnoprzełom Sanu z
pod Grodziskiem Solina
krajobrazowy wyniesieniem Grodzisko
Lesko
Olsza kosa w
Baligród
1,79
florystyczny
stanowisko olszy zielonej
Stężnicy
Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej Oddział w Przemyślu na zlecenie
Ministra Środowiska wykonało projekt docelowej sieci rezerwatów przyrody na
gruntach będących w zarządzie Lasów Państwowych. Według tego projektu
docelowa sieć rezerwatów przyrody w województwie podkarpackim powinna objąć
67
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
220 obiektów o pow. 37.515,33 ha. Na zatwierdzenie przez Wojewodę
Podkarpackiego oczekuje 11 rezerwatów o łącznej powierzchni 1909,05 ha, w tym 1
rezerwat na terenie gminy Lesko, nazwa: „Przysłup”, o powierzchni 10,51 ha, typ
rezerwatu: leśny, przedmiot ochrony: naturalne zespoły roślinne pasma Gór
Słonnych.
2.2.10.4.
Indywidualne formy ochrony przyrody.
Pomniki przyrody
Są to pojedyncze obiekty przyrodnicze lub ich zespoły odznaczające się
szczególnymi wartościami naukowymi, kulturowymi, historyczno-pamiątkowymi
lub krajobrazowymi. Pomnikami przyrody są sędziwe i okazałych rozmiarów
drzewa i krzewy, aleje drzew, stanowiska rzadkich roślin i zwierząt chronionych,
głazy, skałki , itp. Rodzaje pomników przyrody i ich położenie na terenie powiatu
obrazuje poniższa tabela.
TABELA 32 . Pomniki przyrody powiatu leskiego
Lp.
Określenie pomnika
Miejscowość
przyrody
Pomniki przyrody nieożywionej
1.
„Kamień Leski”
Lesko
2.
progi skalne na rzece
Hoczew
Hoczewka
3.
ściana skalna
Myczkowce
4.
skała
Myczkowce
Pomniki przyrody ożywionej
1.
dąb szypułkowy (17 szt.)
Średnia Wieś
2.
lipa drobnolistna (2 szt.)
Średnia Wieś
3.
dąb szypułkowy (4 szt.)
Lesko
4.
lipa
Lesko
5.
wiąz (6 szt.)
Lesko
6.
dąb szypułkowy (4 szt.)
Lesko
7.
dąb szypułkowy (2 szt.)
Lesko
8.
jesion wyniosły
Lesko
9.
miłorząb dwuklapowy
Średnia Wieś
10.
jesion
Wetlina
11.
dąb szypułkowy
Berezka
12.
sosna wejmutka
Berezka
13.
grab
Baligród
14.
stanowisko sosny pospolitej Rabe
15.
lipa szerokolistna
Baligród
16.
sosna (34 szt.)
Huczwice
68
Gmina
Lesko
Lesko
Solina
Solina
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Lesko
Cisna
Solina
Solina
Baligród
Baligród
Baligród
Baligród
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Użytki ekologiczne
Stanowią ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania
unikatowych zespołów genowych i typów środowisk jak naturalne zbiorniki wodne,
śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, płaty
nie użytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, itp.
Wykaz użytków ekologicznych w powiecie leski obrazuje poniższa tabela.
TABELA 33. Wykaz użytków ekologicznych w powiecie leskim
Lp.
Nadleśnictwo
Leśnictwo
Gmina
Powierzchnia
[ha]
1.
Wetlina
Okrąglik
Cisna
15,51
2.
Wetlina
Smerek
Cisna
18,80
3.
Wetlina
Kalnica
Cisna
9,70
4.
Wetlina
Stare Sioło
Cisna
4,58
5.
Wetlina
Jaworzec
Cisna
19,68
6.
Cisna
Buk
Cisna
3,03
7.
Cisna
Buk
Cisna
4,48
8.
Cisna
Buk
Cisna
1,72
9.
Cisna
Buk
Cisna
1,32
10.
Cisna
Liszna
Cisna
2,19
11.
Cisna
Roztoki Górne
Cisna
2,07
12.
Cisna
Solinka
Cisna
1,07
Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe obejmują ochroną wyjątkowo cenne
fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego w celu zachowania jego wartości
estetycznych. Na terenie powiatu leskiego występuje jeden taki zespół w
miejscowości Solinka, obejmuje obszar 61,15 ha.
2.2.10.5.
Inne formy ochrony.
Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „KARPATY
WSCHODNIE”
powołany został przez UNESCO w 1992 roku i obejmuje obszary przygraniczne:
Polski, Słowacji i Ukrainy. Jest to jedyny w Europie trójstronny rezerwat biosfery.
Aktualnie w skład rezerwatu wchodzą: po stronie polskiej – Bieszczadzki Park
Narodowy oraz parki krajobrazowe: Ciśniańsko-Wetliński i Doliny Sanu.
Po stronie słowackiej: Park Narodowy Połoniny.
Po stronie ukraińskiej – Regionalny Park Krajobrazowy „Stużica” oraz
projektowany Nadsański Park Regionalny.
Wschodniobeskidzki Obszar Chronionego Krajobrazu zajmuje
powierzchnię 99.667 ha. Na terenie powiatu leskiego obejmuje swym zasięgiem
69
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
teren 4 gmin: Baligród – pow. 6.612ha; Lesko – pow. 6530 ha; Olszanica – pow.
723 ha i Solina – pow. 14,054 ha.
Obejmuje obszary o wyróżniających się cechach krajobrazowych i przyrodniczych,
wszystkie kompleksy leśne o wysokim stopniu naturalności, zespoły torfowiskowe,
obszary źródliskowe, wododziałowe i inne.
2.2.11. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska.
Wraz z upływem lat wzrasta wpływ substancji chemicznych na środowisko,
przy czym główne zagrożenia powodują trucizny pochodzące z działalności
człowieka. Na niebezpieczeństwo narażone są oprócz ludzi także poszczególne
komponenty środowiska przyrodniczego: woda, powietrze, gleba, rośliny i
zwierzęta.
Bezpieczeństwo ekologiczne to utrzymanie na pewnym poziomie
różnorodności biologicznej, krajobrazowej, zwiększenie skali rekultywacji obszarów
zdewastowanych i zdegradowanych oraz zapobieganie pogarszaniu się jakości
środowiska. Bezpieczeństwo zarówno chemiczne jak i biologiczne odgrywa dużą
rolę w realizacji celów w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego.
Bezpieczeństwo chemiczne oznacza wprowadzenie kontroli zagrożeń dla
środowiska związanych przede wszystkim z awariami przemysłowymi z udziałem
niebezpiecznych substancji chemicznych i obejmuje kwestie: rozpoznania miejsc i
charakteru potencjalnych zagrożeń, opracowanie właściwych planów operacyjnych
na wypadek awarii przemysłowych i transportowych oraz posiadanie sprawnego
systemu ratowniczego. Obecnie środki chemiczne stosowane są powszechnie m. in.
w gospodarstwach domowych, w przemyśle, produkcji farmaceutyków. Na szeroką
skalę stosowane są chemikalia w rolnictwie pod postacią pestycydów i nawozów
sztucznych. W obrocie znajdują się olbrzymie ilości substancji chemicznych
(tworzywa sztuczne, ubrania, żywność, materiały budowlane, farby, kosmetyki,
środki piorące itp.), a corocznie trafia do obrotu wiele nowych związków
chemicznych. Szkodliwość substancji dla człowieka i środowiska może powodować
ich niewłaściwe stosowanie, przechowywanie czy transport.
W związku z powyższym koniecznym stało się opracowanie i wydanie w kraju
odpowiednich przepisów prawnych, normujący proces i metody oceny
bezpieczeństwa, potencjalnych źródeł poważnych awarii, stwarzających potencjalne
poważne zagrożenie dla ludzi i środowiska. Wymogi co do postępowania z
substancjami chemicznymi zostały określone w ustawie z dnia 11 stycznia 2001 r.
o substancjach i preparatach chemicznych ( Dz. U. Nr 11, poz. 690 z późn. zm.)
Celem niniejszej ustawy jest ochrona człowieka i środowiska przed szkodliwym
wpływem substancji i preparatów chemicznych.
Wszystkie substancje i preparaty podlegają klasyfikacji pod względem stwarzanych
przez nie zagrożeń dla zdrowia i życia człowieka i środowiska, określając przy tym
kategorię zagrożenia.
70
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Znaczące zmiany do polskiego prawa dotyczącego substancji chemicznych i
produktów wprowadziła także ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony
Środowiska [1]. Wprowadzanie do środowiska wytwarzanej, wykorzystywanej lub
transportowanej substancji jest dopuszczalne wyłącznie w zakresie w jakim jest to
konieczne w związku z charakterem prowadzonej działalności i jest to podstawowa
zasada wymagana powyższą ustawą.
Ponadto przepisy zabraniają (z wyjątkiem przypadków w nim określonych)
wprowadzania do obrotu lub ponownego wykorzystania substancji stwarzających
zagrożenie dla środowiska, do których zaliczone zostały PCB, azbest i dwutlenek
tytanu (a także produkty i odpady zawierające ten związek). Wykorzystanie,
przemieszczanie i eliminowanie tych substancji jest uwarunkowane szczególnymi
środkami ostrożności. Przy czym wykorzystywane substancje stwarzające
szczególne zagrożenie dla środowiska podlegają sukcesywnej eliminacji.
Ze stosowaniem substancji i preparatów chemicznych związany jest problem
wystąpienia poważnych awarii. Ustawa Prawo ochrony środowiska [1] zawiera
instrumenty prawne służące zapobieganiu i przeciwdziałaniu poważnym awariom, a
także obowiązki zakładów i organów administracji związane z awarią przemysłową i
współpracę międzynarodową w przypadku, gdy skutki awarii mogą mieć zasięg
transgraniczny.
To na prowadzącym zakład zwiększonego ryzyka lub dużego ryzyka wystąpienia
awarii, spoczywają głównie obowiązki związane z awariami przemysłowymi a także
na organach Państwowej Straży Pożarnej i Wojewodzie.
Ustawa Prawo Ochrony Środowiska [1] definiuje poważną awarię jako
„ zdarzenie w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu
przemysłowego, magazynowania lub transportu, w którym występuje jedna lub
więcej niebezpiecznych substancji, prowadzących do natychmiastowego powstania
zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska, lub powstania takiego
zagrożenia z opóźnieniem”, czyli do poważnych awarii zaliczane są najczęściej
zdarzenia, które są wynikiem awarii w zakładach przemysłowych używających do
procesów produkcji substancji i preparatów chemicznych, takich jak: środki
toksyczne, łatwopalne, wybuchowe. Oprócz w/w sytuacji do poważnych awarii
może dojść także w przypadku kolizji drogowej czy katastrofy kolejowej.
Ustawodawstwo polskie, w zakresie wdrażania systemu przeciwdziałania
poważnym awariom, wydało szereg przepisów wykonawczych:
 rozporządzenie Ministra Gospodarki dotyczące: raportów o bezpieczeństwie,
wewnętrznych planów operacyjno – ratowniczych oraz zewnętrznych
planów operacyjno – ratowniczych,
 rozporządzenie Ministra Gospodarki dotyczące: rodzajów i ilości substancji
niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu
go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia poważnej awarii przemysłowej,
71
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
 rozporządzenie Ministra Środowiska dotyczące: zakresu informacji
wymaganych do podania do publicznej wiadomości, kryteriów poważnej
awarii zakresu informacji w zgłoszeniu o poważnej awarii i terminu
wykonania procedury zgłoszenia awarii oraz szczegółowego zakresu
informacji, wymaganych do podania do publicznej wiadomości.
Na terenie powiatu żaden z zakładów nie został zakwalifikowany jako zakład o
dużym lub zwiększonym zagrożeniu wystąpienia poważnej awarii przemysłowej.
W związku z tym żaden z zakładów nie jest zobowiązany do opracowania
wewnętrznego planu operacyjno-ratunkowego w myśl art. 261 ustawy Prawo
ochrony środowiska [ 1 ].
Najistotniejsze zagrożenia powiatu leskiego:
1. Skażenia chemiczno-ekologiczne.
Źródłem wystąpienia zagrożenia dla środowiska naturalnego na terenie
powiatu są obiekty zaliczone do potencjalnych sprawców awarii , tj. obiekty
magazynowania i dystrybucji produktów ropopochodnych, a także transport
drogowy substancji niebezpiecznych, niewłaściwe postępowanie z odpadami
zawierającymi substancje niebezpieczne.
Najgroźniejsze są zanieczyszczenia wód podziemnych i gleby substancjami
ropopochodnymi z uwagi na skutki zanieczyszczenia, zagrożenie dla ujęć wody oraz
trudności z usuwaniem samego zanieczyszczenia. Zanieczyszczenie w/w
substancjami związane jest głównie z lokalizacją baz i stacji paliw oraz z
nieprawidłowym ich transportem, magazynowaniem oraz dystrybucją. Z materiałów
toksycznych, a zarazem niebezpiecznych pożarowo i stosowanych na większą skalę
należy wymienić: gaz propan-butan, oraz paliwa płynne (etylina, olej napędowy).
Obecnie na terenie powiatu istnieje 12 stacji paliw, wyposażonych w podziemne
zbiorniki do magazynowania paliw. W przypadku wystąpienia skażenia – strefa
skażeń może objąć teren poza zakładem, w zasięgu 200-300 m.
Problematyka wystąpienia skażeń chemiczno-ekologicznych wiąże się również z
przewozem materiałów niebezpiecznych , w tym paliw płynnych. Zjawisko to jest o
tyle niepokojące, że w przypadku magazynowania, istnieje możliwość
przewidywania rozmiarów i miejsca ewentualnego zdarzenia, natomiast w
przypadku transportu występują większe trudności.. W zależności od rodzaju i ilości
przewożonych środków oraz panujących warunków meteorologicznych zasięg
oddziaływania zagrożenia może mieć od kilku do kilkunastu kilometrów.
Przez teren powiatu przebiegają 2 trasy samochodowe, na których dopuszczony jest
przewóz materiałów niebezpiecznych:
droga krajowa nr 84 relacji Sanok-Lesko-Krościenko-Gr. Państwa, przy czym
przez miasto Lesko, transport dopuszczony jest ulicami: J. Piłsudskiego,
Rynek, Unii Brzeskiej, w godz. 8°°-14°° i 16°°-6°°;
72
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
droga wojewódzka nr 893 relacji Lesko-Baligród i Hoczew-Polańczyk, a
mianowicie: Lesko (ul. J. Piłsudskiego i Bieszczadzka), Huzele, Łączki,
Hoczew, Bachlawa, Średnia Wieś.
oraz 1 tabor kolejowy na trasie Zagórz - Ustrzyki Dolne.
Transport kolejowy niebezpiecznych substancji chemicznych przez teren
powiatu powoduje zagrożenie dla miejscowości: Manasterzec, Łukawica, Jankowce,
cześci m. Bezmiechowa Dolna i części m. Glinne. W miejscowości Uherce znajduje
się główny węzeł kolejowy w postaci stacji rozładunkowo-przeładunkowej.
Przez teren powiatu przewozi się rocznie taborem drogowym i kolejowym ok. 2,5 t
chloru i ok. 13 tys. t materiałów ropopochodnych, dających zagrożenie skażeń
chemicznych oraz zagrożenie wybuchowo-pożarowe.
-
2. Zagrożenie katastrofalną falą powodziową.
Na terenie powiatu na rzece San usytuowany jest zespół zapór wodnych
Solina-Myczkowce. Zapora w Solinie zamyka zbiornik o pojemności 502 mln m3
wody, natomiast zapora w Myczkowcach – zbiornik o pojemności 10,9 mln m3
wody. W przypadku awarii lub uszkodzenia obiektów hydrotechnicznych Zespołu
Elektrowni Wodnych Solina - Myczkowce nastąpią katastrofalne zatopienia,
wywołane potężną falą powodziową, o dużej sile niszczenia.
Poszczególne strefy zagrożenia, czas dojścia fali powodziowej oraz jej
maksymalną wysokość pokazuje poniższa tabela.
TABELA 34. Charakterystyczne parametry katastrofalnej fali uderzeniowej
przy rzędnej napełnienia Zbiornika Solińskiego 401,5 m n.p.m.
Zagrożone
Gmina
Strefa
Czas dojścia
Maksymalna
miejscowości
zagrożenia
czoła fali
wysokość fali
w [min]
[m]
Solina, Zabrodzie,
Solina
Bóbrka, Myczkowce
I
0-15
22-22
Zwierzyń, Orelec,
Olszanica
Uherce Mineralne
I - II
30
16-19
Średnia Wieś,
Bachlawa, Hoczew, Lesko
II
30-60
13-19
Łączki, Weremień,
Huzele, Lesko,
Łukawica
Przewidywane straty wśród ludności i zniszczenia w infrastrukturze wynoszą:
 w I strefie – straty w ludziach: 100%, zniszczenia w infrastrukturze: 100%;
 w II strefie – straty w ludziach: do 30%, zniszczenia w infrastrukturze: 90 –
100%;
 w III strefie – straty w ludziach: do 5%, zniszczenia w infrastrukturze: do
30%.
73
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
3. Zagrożenia powodziowe i podtopienia.
W okresach intensywnych opadów atmosferycznych istnieje zagrożenie
wystąpienia lokalnych podtopień, związanych z zwiększonym zrzutem wody z
zapory. Zalane mogą zostać gospodarstwa w miejscowościach: Zabrodzie,
Zwierzyń, Myczkowce, Średnia Wieś, Huzele, Lesko, Bachlawa a także studnie
głębinowe stanowiące ujęcie wody pitnej dla miasta Leska ( ujęcie „Góra Baszta” i
ujęcie „Basen”) położone w pobliżu rzeki San.
Istnieje także realne niebezpieczeństwo wystąpienia lokalnych podtopień
miejscowości położonych nad rzekami i potokami, wywołane nadmiernymi opadami
deszczu występującymi jako gwałtowne ulewy o bardzo dużym jednorazowym
opadzie deszczu. Największe zagrożenie pod tym względem stwarzają rzeki:
Hoczewka, Solinka, Olszanka, Wetlinka, Wańkówka oraz potoki:
w
miejscowościach Weremień i Manasterzec.
4. Zagrożenia pożarowe.
Duże zagrożenie pożarowe stwarzają lasy, nieco mniejsze - tereny rolnicze.
W okresie wiosny oraz podczas suchej jesieni na tych obszarach i w ich pobliżu
występują pożary traw, poszycia leśnego, młodników oraz drzewostanów iglastych.
Trudny teren górzysty (różnice poziomów, słaba sieć dróg dojazdowych, niewielka
ilość punktów czerpania wody) znacznie ograniczają możliwość prowadzenia
szybkich i skutecznych działań ratowniczo-gaśniczych.
Duże zagrożenie pożarowe, tak w mieście jak i na wsi, stwarza ich zwarta zabudowa
oraz niektóre zakłady pracy.
Do najbardziej zagrożonych pożarami należy miasto Lesko oraz miejscowości:
Jankowce, Bachlawa, Postołów.
Największe zagrożenie pożarowe stanowią stacje paliw, stacje LPG, magazyny i
kontenery z butlami, Stacja Redukcyjno-Pomiarowa Gazu w Lesku, zakłady
przetwórstwa drzewnego, i inne.
5. Skażenie promieniotwórcze.
Zagrożenie skażeniem promieniotwórczym istnieje ze względu na możliwość
awarii elektrowni jądrowych państw sąsiednich (Ukraina: Równo, Chmielnicki,
Czarnobyl; Czechy: Bohunice, Paks, Machowce, Dukovany; Niemcy: Kumel;
Litwa: Ignalina) i niekontrolowanego transportu substancji promieniotwórczych
przez teren powiatu.
6. Awarie sieci gazowych.
Zagrożenie stanowi niebezpieczeństwo wybuchu mieszanki gazu z powietrzem
lub w wyniku kontaktu gazu z ogniem.
Najbardziej zagrożone są linie przesyłowe gazu i stacje redukcyjno-pomiarowe.
Na terenie powiatu istnieje gazociąg wysokiego ciśnienia DN 200 CN 5,5 Mpa
relacji Tyrawa Solna – Lesko oraz 2 stacje redukcyjno-pomiarowe: w Lesku o
przepustowości 3000 m3/h oraz w Polańczyku – 200 m3 / h. Zespoły upustowozaporowe naziemne zamontowane na gazociągu stwarzają dobre warunki dostępu do
74
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
usuwania zagrożeń i awarii. Stopień oraz prawdopodobieństwo wystąpienia
zagrożenia są różne w zależności od ciśnienia gazu, specyfiki przebiegu tras
gazociągu, zagęszczenia uzbrojenia podziemnego i intensywności zabudowy oraz
stanu technicznego. Zagrożenie wzrasta jeżeli sieci gazowe przebiegają przez teren o
intensywnej zabudowie na obszarze gdzie zlokalizowana jest kanalizacja sanitarna,
teletechniczna, ciepłownicza i obiekty kubaturowe, do których gaz może przenikać z
nieszczelnych gazociągów.
2.2.12. Współpraca transgraniczna.
Współpraca transgraniczna powinna zmierzać w kierunku ograniczania
zanieczyszczeń trasngranicznych, przeciwdziałania poważnym awariom, ochrony i
racjonalnego wykorzystania przyrodniczych zasobów środowiska.
Kierunki te zostały sformułowane dla następujących zagadnień::
- transgraniczne systemy przyrodnicze;
- ochrona i racjonalne wykorzystanie wód granicznych;
- rozwój funkcji turystyczno-wypoczynkowych i uzdrowiskowych;
- eliminowanie i minimalizowanie zagrożeń ekologicznych.
W ramach transgranicznej ochrony systemów przyrodniczych istotnymi działania
będzie:
- obejmowanie formami ochrony przyrody cennych obszarów przyrodniczych
wymagających ochrony w świetle wymogów prawa międzynarodowego(m. in.
Sieć NATURA 2000);
- tworzenie wspólnych z sąsiednimi państwami transgranicznych obszarów
chronionych oraz rozbudowa i doskonalenie funkcjonowania istniejących
systemów obszarów prawnie chronionych;
- prowadzenie monitoringu i wymiany informacji w zakresie zmian
przyrodniczych i krajobrazowych ochrony różnorodności biologicznej .
W ramach ochrony i racjonalnego wykorzystania wód granicznych, działania
powinny zmierzać w kierunku ochrony zlewni wód granicznych i kontroli czystości
stanu wód.
Najobszerniejsze spektrum działań w zakresie współpracy transgranicznej
dotyczyć będzie rozwoju funkcji turystyczno-wypoczynkowych, w ramach których
planuje się :
- tworzenie związków międzygminnych po obu stronach granic w celu
kompleksowego zagospodarowania turystycznego;
- turystyczne promowanie obszarów transgranicznych, w tym obszarów
chronionych z określeniem zasad ich udostępniania dla celów turystycznych,
75
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
prowadzenie turystycznej promocji i marketingu turystycznego regionów
transgranicznych;
prowadzenie monitoringu ruchu turystycznego, szczególnie na obszarach
cennych przyrodniczo;
podnoszenie stanadardów obiektów i świadczonych usług w rejonie
przygranicznym;
rozwój systemu połączeń komunikacyjnych (samochodowych, rowerowych,
pieszych i konnych) łączących powiat z ościennymi krajami.
Szczególnie ścisła współpraca transgraniczna powinna rozwijać się w zakresie
eliminowania i minimalizowania zagrożeń ekologicznych, zważywszy na bliską
lokalizację elektrowni jądrowych w krajach sąsiadujących, tj: w Czechach,
Ukrainie i w Niemczech. Istotne działania w tym zakresie to:
- systematyczna i obustronna informacja danych meteorologicznych,
hydrologicznych oraz skażeń środowiska,
- przestrzeganie procedur ostrzegania i alarmowania w zakresie nadzyczajnych
zagrożeń i klęsk żywiołowych,
- ograniczania transportu materiałów niebezpiecznych przez transgraniczne
obszary chronione,
- ograniczanie emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego o charakterze
transgranicznym, itp.
76
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
III. PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA POLITYKI
EKOLOGICZNEJ PAŃSTWA I
WOJEWÓDZTWAPODKARPACKIEGO
77
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
3.1.
Cele polityki ekologicznej państwa.
Podstawowe cele polityki ekologicznej państwa, konieczne do osiągnięcia w
formie pakietów zadań inwestycyjnych i pozainwestycyjnych, określone zostały w
dokumencie „II Polityka Ekologiczna Państwa” wraz z „Programem wykonawczym
do II Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2002-2010”.
Strategiczne cele polityki państwa, zgodne z zasadą zrównoważonego rozwoju
społeczno-gospodarczego to:
 pełna integracja polityki ekologicznej z polityką w poszczególnych
sektorach gospodarczych, polityką przestrzenną, regionalną i
konsumencką;
 dokonanie gruntowej przebudowy modelu produkcji i konsumpcji w
kierunku poprawy efektywności energetycznej i surowcowej,
wypracowanie proekologicznych wzorców produkcji i nowoczesnych
technologii
(małoodpadowych,
materiałooszczędnych,
energooszczędnych i wodooszczędnych);
 wypracowanie mechanizmów reagowania na nowe wyzwania w
dziedzinie ochrony środowiska,
 poprawa jakości środowiska wszystkich jego elementów oraz na
wszystkich jego obszarach (zdegradowanych, rolniczych, leśnych , o
dużej różnorodności biologicznej, bagiennych, górskich, stref
przygranicznych);
 zachowanie odpowiednich obszarów, zwłaszcza o wysokich walorach
turystyczno-rekreacyjnych, jako bazy dla efektywnego wypoczynku
ludności;
 renaturalizacja obszarów cennych przyrodniczo.
3.1.1. Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000.
W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, bezwzględną
koniecznością stało się dostosowanie krajowych systemów prawa państw
kandydujących, w tym również Polski, do
obowiązującego prawa Unii
Europejskiej, we wszystkich dziedzinach. Przewodnim kierunkiem działań, w sferze
ochrony zasobów przyrodniczych, stało się utworzenie na terytorium Polski tzw.
Europejskiej Sieci Ekologicznej NATURA 2000, która swoim zasięgiem
obejmować będzie również teren powiatu leskiego.
Informacje ogólne
Europejska Sieć Ekologiczna NATURA 2000 to sieć obszarów chronionych na
terenie państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem wyznaczania tych obszarów
jest ochrona cennych pod względem przyrodniczym i zagrożonych składników
różnorodności biologicznej w państwach Unii Europejskiej.
78
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
W skład Sieci NATURA 2000 wejdą:
obszary specjalnej ochrony (OSO) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady
79/409/EWG w sprawie ochrony dzikich ptaków , tzw. „ptasiej” – dla
gatunków ptaków wymienionych w załączniku I dyrektywy;
specjalne obszary ochrony (SOO) wyznaczone na podstawie Dyrektywy Rady
92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i
flory, tzw. „siedliskowej” – dla ochrony siedlisk przyrodniczych i siedlisk
gatunków zwierząt i roślin, wymienionych w załączniku II dyrektywy.
Polska w ramach procesu integracji z Unią Europejską została zobowiązana do
wyznaczenia na swoim terytorium Sieci NATURA 2000 do dnia akcesji do UE.
W ramach działań wprowadzających Sieć na terenie kraju, podjęto następujące
działania:
 Koncepcja Sieci NATURA 2000 w Polsce
W latach 200-2001 opracowano Koncepcję Sieci NATURA 2000 w Polsce.
W ramach tego projektu dokonano wstępnej analizy obszarów chronionych
pod kątem ich zgodności z kryteriami obowiązującymi w programie Natura
2000 oraz wytypowano obszary kwalifikujące się do włączenia do Sieci z
terenów leżących poza obszarami chronionymi, wyznaczonymi na podstawie
ustawy o ochronie przyrody [ 6 ] . Obszary te szczegółowo opisano zgodnie
ze Standardowym Formularzem Danych. Ich wyznaczenie zostało
przeprowadzone na podstawie istniejących baz danych przestrzennych,
takich jak CORINE Biotopes i CORINE Land Cover.
 Wdrożenie Koncepcji Sieci NATURA 2000 w Polsce
Obecne prace polegają na weryfikacji wstępnie zaproponowanej listy
obszarów, które maja być włączone do Sieci NATURA 2000. Analizy
dokonywane są przez zespoły realizacyjne utworzone przy wojewódzkich
konserwatorach przyrody. Prace mają na celu skorygowanie listy obszarów
NATURA 2000 przedstawionych w Koncepcji Sieci, wskazanie tzw.
korytarzy ekologicznych łączących główne obszary Sieci wraz z wytycznymi
do ich funkcjonowania. Ponadto zostanie przygotowana pełna dokumentacja
obszarów proponowanych do Sieci wraz z materiałem kartograficznym, a
także określony system zarządzania Siecią, zasady funkcjonowania i ochrony
obszarów NATURA 2000 z uwzględnieniem zróżnicowania obszarów wg
siedlisk przyrodniczych i siedlisk gatunków roślin i zwierząt.
 Projekt bliźniaczy w ramach PHARE 2001
Został rozpoczęty w końcu 2002 r., realizowany jest w oparciu o współpracę
bliźniaczą z Francją. w ramach projektu będzie opracowana ostateczna
wersja Sieci NATURA 2000, zostaną określone metody ochrony
poszczególnych siedlisk i gatunków oraz opracowane wzorcowe plany
ochrony wybranych, pilotażowych obszarów Natura 2000. W ramach tego
projektu będą także przeprowadzone szkolenia dla służb ochrony przyrody,
w zakresie ochrony obszarów Sieci NATURA 2000. Ponadto projekt zakłada
79
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
wprowadzenie działań mających na celu informowanie społeczeństwa o
znaczeniu Sieci NATURA 2000.
Dyrektywa Ptasia nakłada na państwa Wspólnoty Europejskiej obowiązek
ochrony i zachowania wszystkich populacji ptaków naturalnie występujących w
stanie dzikim, ale w sposób szczególny odnosi się do grupy gatunków zagrożonych
wyginięciem lub rzadkich, dla których państwa członkowskie zobowiązane są do
wyznaczenia tzw. Obszarów Specjalnej Ochrony (OSO).
Dyrektywa Siedliskowa ma zadanie zachowanie różnorodności biologicznej w
obrębie europejskiego terytorium państw członkowskich. Tematycznie dokument
składa się z dwóch części, z których jedna dotyczy ochrony siedlisk, a druga
zachowania gatunków.
W Polsce w ramach wprowadzenia Sieci NATURA 2000 zaproponowano 389
obszarów Natura 2000, zajmujących powierzchnię ogółem: 8.056,8 tys. ha,
w tym:
 279 – to Specjalne Obszary Ochrony (SOO), zajmujące powierzchnię: 3.248,9
tys. ha;
 141 – to Obszary Specjalnej Ochrony (OSO) o powierzchni:
5.619,4 tys. ha.
Do projektu, ze względu na cenne gatunki roślin , zwierząt i ptaków zgłoszono
ponad 21% województwa podkarpackiego. Zaproponowano tu utworzenie 17 ostoi,
z czego 9 dotyczy Dyrektywy Ptasiej.
Do ochrony, w myśl Dyrektywy Ptasiej, wyznaczono m.in.: Bieszczady, Góry
Słonne, Pogórze Przemyskie, stawy w Budzie Stalowskiej, Beskid Niski, Lasy
Janowskie i Roztocze. W myśl Dyrektywy Siedliskowej do projektu zaproponowano
m. in.: Bieszczady, Park Krajobrazowy Gór Słonnych, Magurski Park Narodowy,
Puszczę Solską.
Charakterystyka obszarów objętych Siecią NATURA 2000 w powiecie
leskim wynikająca ze Standardowego Formularza Danych
Projekt Sieci NATURA 2000 na terenie powiatu leskiego obejmuje obszar
36.328 ha, co stanowi ok. 44% powierzchni powiatu. Swoim zasięgiem obejmuje
teren dwóch parków krajobrazowych, tj.: Ciśniańsko-Wetlińskiego Parku
Krajobrazowego i Parku Krajobrazowego Gór Słonnych.
Geograficznie – obszar Bieszczadów i Gór Słonnych.
80
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
BIESZCZADY
typ obszaru: C
kod obszaru: PLB 180002
położenie centralnego punktu obszaru: dł. geogr. E 22 23 0; szer. geogr. N 49 122
powierzchnia: 107.317,0 ha
charakterystyczne rzędne: wysokość minimalna: 710 m n.p.m.; wysokość
maksymalna: 1346 m n.p.m.; wysokość średnia: 1028 m n.p.m.
region biogeograficzny: alpejski
opis obszaru:
Obszar obejmuje pasma Bieszczadów Zachodnich ciągnące się z pd-zach. na pd.wsch. Są to równoległe grzbiety, podzielone szerokimi i głębokimi obniżeniami.
Posiadają one wyraźną wierzchowinę o wysokości ponad 1000 m n.p.m. i strome
stoki. Na szczytach występują ostro zakończone grzbiety skalne oraz łagodne
skaliste wychodnie z murawami wysokogórskimi, osiągające najwyższe wysokości
w masywie Tarnicy, Halicza i Krzemienia. Szczytowe partie gór porośnięte są przez
łąki połoninowe z łanami śmiałka darniowego i borówczyskami, a poniżej zarośla
olchy kosej. Niżej występują lasy reglowe, z przewagą buczyny karpackiej. Między
500, a 700 m n.p.m. można wydzielić piętro dolin dawniej użytkowane rolniczo, od
ponad 50 lat nie uprawiane, podlega naturalnej sukcesji, zwłaszcza olchy szarej
rozrastającej się od potoków.
ogólna charakterystyka obszaru:
Charakterystyka obszaru
Powierzchnia w [%]
tereny luźno zabudowane
0,08
grunty orne
0,33
łąki i pastwiska
7,59
złożone systemy upraw i działek
1,89
tereny rolnicze z dużym udziałem
0,17
elementów naturalnych
lasy liściaste
59,15
lasy iglaste
5,84
lasy mieszane
22,59
naturalne murawy
1,96
lasy w stanie zmian
0,18
bagna
0,01
nieokreślone
0,21
wartość przyrodnicza i znaczenie:
- ostoja ptasia o randze europejskiej E 77, wchodząca w skład trójstronnego
Rezerwatu Biosfery „Karpaty Wschodnie”; występuje co najmniej 38 gatunków
z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 13 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi
(PCK); stwierdzono gniazdowanie ok. 150 gatunków ptaków; w okresie
lęgowym obszar zasiedla powyżej 1% populacji krajowej: bocian czarny,
dzierzba czarnoczelna, dzięcioł białogrzbiety, muchówka białoszyja, orlik
krzykliwy, orzeł przedni, puchacz, trzmielojad, co najmnie 1% populacji
81
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
krajowej następujących gatunków ptaków: dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł
ziolonosiwy, gadożer, głuszec, orzełek włochaty, puszczyk uralski, sóweczka,
włochatka, płochacz halny; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują
bocian biały i derkacz;
- ostoja fauny puszczańskiej ze wszystkimi wielkimi drapieżnikami (niedźwiedź,
wilk, ryś); bardzo silne populacje wydry, węża Eskulapa, traszki karpackiej; w
faunie wodnej występuje ok. 700 gatunków zamieszkujących siedliska wodne i
300 gatunków – siedliska ziemnowodne; wśród nich 24 to endemity karpackie.
Bieszczady w granicach Polski posiadają pełny zestaw endemitów północnowschodniego regionu Karpat i są dla większości z nich najdalej na zachód
wysuniętą częścią areału. Bogata flora roślin naczyniowych (1100 gatunków) z
wieloma rzadkimi i zagrożonymi gatunkami w tym chronionymi prawnie oraz
kilkoma (7) endemitami wschodniokarpackimi. Wyjątkowa bogata bryoflora
(ok. 1000 gatunków). Liczne, dobrze zachowane zbiorowiska roślinne, wśród
nich endemiczne.
formy ochrony: PL01 (parka narodowy) – 26,0% powierzchni; PL02 (rezerwaty
przyrody) – 1,1%; PL03 (parki krajobrazowe) – 66,4%; PL04 (obszar chronionego
krajobrazu) – 3,4%
struktura własności: 70% powierzchni – własność Skarbu Państwa w zarządzie
Bieszczadzkiego Parku Narodowego oraz Lasów Państwowych; 30% - własność
osób fizycznych i prawnych
typy siedlisk przyrodniczych:
Kod
Nazwa siedliska
Powierzchnia w [%]
4060 wysokogórskie borówczyska bażynowe
0,01
6230 górskie i niżowe murawy bliźniczkowe
0,50
6430 górskie i niżowe zarośla nadrzeczne i okrajkowe
1,00
6510 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie
10,00
7110 torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą
0,01
7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska
0,50
7230 torfowiska alkaliczne
0,01
8110 piargi i gołoborza krzemianowe
0,01
8220 ściany skalne i urwiska krzemianowe porośnięte
0,01
roślinnością
9110 kwaśne buczyny
10,00
9130 żyzne buczyny
50,00
9140 górskie jaworzyny ziołoroślowe
0,01
9180 jaworzyny na stokach i zboczach
0,50
9190 lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe
5,00
zagrożenia: transgraniczne zanieczyszczenie powietrza, braki w rozwiązaniach
gospodarki wodno-ściekowej dla istniejącego osadnictwa, powstawanie dzikich
wysypisk śmieci, prowadzenie eksploatacji surowców mineralnych bez
zabezpieczeń i działań rekultywacyjnych, silna presja turystyczno-rekreacyjna,
82
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
sukcesja naturalna roślinności i zalesianie siedlisk otwartych na obszarach
wyłączanych z użytkowania rolniczego, dzika zabudowa korytarzy ekologicznych,
wypalanie węgla drzewnego, wyrąb drzewostanów, łowiectwo, kłusownictwo.
GÓRY SŁONNE
typ obszaru: C
kod obszaru: PLH 180002
położenie centralnego punktu obszaru: dł. geogr. E 22 29 26; szer. geogr.
N 49 33 12
powierzchnia: 56.255,9 ha
charakterystyczne rzędne: wysokość minimalna: 269 m n.p.m.; wysokość
maksymalna: 671 m n.p.m.;
region biogeograficzny: kontynentalny
opis obszaru:
Obszar położony jest na Pogórzu Karpackim w granicach Gór Słonnych. Obejmuje
główne pasmo Gór Słonnych z najwyższym szczytem Słonnym oraz grzbiet
Chwaniów. Jest to obszar stanowiący granicę europejskiego działu wód,
oddzielającego zlewiska Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego, o szczególnych
walorach przyrodniczo-krajobrazowych i kulturowych. Silnie zróżnicowana budowa
geomorfologiczna , która w kompozycji z szatą roślinną oraz światem zwierzęcym
stanowi naturalny element krajobrazu. Grzbiety górskie mają układ rusztowy,
typowy dla polskiej części Karpat Wschodnich. Teren jest odwadniany przez gęstą
sieć rzek i potoków, które często wykształcają przełomowe odcinki dolin.
Osobliwością jest występowanie licznych słonych źródeł, dających początek blisko
80 potokom o wodzie słonawej. Na terenie obszaru występuje dwupiętrowy układ
leśnych zbiorowisk roślinnych. W pasie pogórza występują głównie leśne
zbiorowiska grądowe odmiany wschodniokarpackiej. W reglu dolnym dominują lasy
bukowe i bukowo-jodłowe. Zaludnienie obszaru jest niewielkie, osady koncentrują
się w dolinach, pośród lasów znajdują się enklawy pól uprawnych, łąk i pastwisk,
gdzie prowadzona jest gospodarka pasterska. Tereny dawniej użytkowane rolniczo
po wysiedleniach przeprowadzonych w latach 1945-1947 , dzisiaj podlegają sukcesji
w kierunku zbiorowisk leśnych.
ogólna charakterystyka obszaru:
Charakterystyka obszaru
tereny luźno zabudowane
grunty orne
łąki i pastwiska
złożone systemy upraw i działek
tereny rolnicze z dużym udziałem
elementów naturalnych
lasy liściaste
lasy iglaste
lasy mieszane
tereny sportowe i wypoczynkowe
wrzosowiska
nieokreślone
83
Powierzchnia w [%]
0258
11,64
9,93
9,11
4,00
17,41
20,32
27,05
0,04
0,04
0,21
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
wartość przyrodnicza i znaczenie:
- występuje co najmniej 28 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej; w
okresie lęgowym obszar zasiedla 5 par orła przedniego, 40-60 par puszczyka
uralskiego, około 40 par orlika krzykliwego oraz co najmniej 1% populacji
krajowej następujących gatunków ptaków: bocian czarny, orlik grubodzioby,
puchacz, sóweczka; w stosunkowo wysokim zagęszczeniu występują: bocian
biały, derkacz, dzięcioł trójpalczasty oraz drozd obrożny;
- rozległe połacie dobrze wykształconych zbiorowisk leśnych ze specyficznymi
odmianami wschodniokarpackich grądów; rzeki o naturalnym charakterze z
dobrze zachowanymi roślinnymi zbiorowiskami nadrzecznymi. Bogata flora
roślin naczyniowych – ok. 900 gatunków, w tym wiele wschodniokarpackich,
występujących na skraju zasięgu, rzadkich i chronionych prawnie. Ważna ostoja
fauny leśnej, w tym dużych drapieżników; rzeka Strwiąż jest ostoją minoga
ukraińskiego;
wśród
bezkręgowców
odnotowano
wiele
gatunków
endemicznych; górujące nad całym obszarem kompleksy wysokopiennego lasu
mieszanego, podzielone długimi ciągami dolin z łąkami i polami stanowią
niepowtarzalne walory krajobrazowe;
formy ochrony: PL02 (rezerwaty przyrody) – 2,1%; PL03 (parki krajobrazowe) –
91,4%;
struktura własności: częściowo – własność Skarbu Państwa, częściowo - własność
osób fizycznych i prawnych
typy siedlisk przyrodniczych:
Kod
Nazwa siedliska
Powierzchnia w [%]
3220 pionierska roślinność na kamieńcach górskich
1,00
potoków
6210 murawy kserotermiczne
0,01
6230 górskie i niżowe murawy bliźniczkowe
3,00
6430 górskie i niżowe ziołorośla nadrzeczne i okrajkowe
3,00
6510 niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie
15,00
7140 torfowiska przejściowe i trzęsawiska
0,01
7230 torfowiska alkaliczne
0,01
9110 kwaśne buczyny
3,00
9130 żyzne buczyny
30,00
91E0 lasy łęgowe i nadrzeczne zarośla wierzbowe
1,00
zagrożenia: transgraniczne i lokalne zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie
wód, zalesianie terenów otwartych oraz naturalna sukcesja roślinności na
opuszczonych gruntach rolnych prowadząca do eliminacji terenów otwartych,
rabunkowa eksploatacja drzewostanów, bardzo silna presja turystyczno-rekreacyjna,
presja osadnicza.
84
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Wprowadzenie Sieci NATURA 2000, a lokalne samorządy
Wprowadzenie Sieci NATURA 2000 na terenie zarówno kraju, województwa oraz
powiatu, wiąże się z licznymi ograniczeniami oraz zagrożeniami dla lokalnej
społeczności, wynikającymi z szeregu zakazów, nakazów wspierających zachowanie
różnorodności biologicznej.
Wszelkie działania ochronne podejmowane na terenach objętych Siecią mają
przeciwdziałać przekształceniom siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków
roślin i zwierząt. Podstawowym wskazaniem jest, aby stan siedlisk – nie uległ
pogorszeniu. Realizując przytoczone powyżej założenie, jak wynika z art. 34
projektu ustawy o ochronie przyrody [ 6 ] , ograniczeniu podlegać będzie
działalność rolna, rybacka, amatorski połów ryb i polowanie - w takim stopniu, aby
nie zagrażała ona zachowaniu siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin
i zwierząt. Należy jednak domniemać, w związku z zapisem art. 34, że nastąpią
znaczne ograniczenia i zakazy w działalności rolnej, leśnej, łowieckiej i rybackiej na
terenach objętych Siecią.
Jak wynika z zapisu art. 33 ust. 1 projektu ustawy o ochronie przyrody [ 6 ] na
obszarach objętych Siecią NATURA 2000, ze względu na siedlisko o znaczeniu
priorytetowym lub gatunek priorytetowy dopuszcza się tylko, podjęcie działań na
tym obszarze, ze względu na ochronę życia i zdrowia ludzkiego, bezpieczeństwo
powszechne, a także ze względu na korzystne następstwa tych działań dla
środowiska przyrodniczego.
Reasumując, taki zapis w projekcie ustawy o ochronie przyrody [7] zamyka
całkowicie na wybranych terenach powiatu jakikolwiek rozwój, zarówno w zakresie
turystyki, rekreacji jak i innych inwestycji. Dodatkowo koresponduje on ze
Standardowym Formularzem Danych, który wymienia wyraźnie zagrożenia dla
obszarów objętych Siecią, tj.: silna presja turystyczno-rekreacyjna, wypalanie węgla
drzewnego, wyrąb drzewostanów, łowiectwo, presja osadnicza, zalesianie terenów
otwartych. Zważywszy na turystyczno-rolniczy charakter powiatu, takie
ograniczenia działalności ludzkiej, na tych terenach, są właściwie nie do przyjęcia.
Kolejnym bardzo istotnym problemem związanym z wprowadzeniem Sieci jest
ograniczenie ekspansywnej gospodarki rolnej. Wprowadzenie Sieci na gruntach
rolnych wiąże się bowiem z wypłacaniem rekompensat finansowych rolnikom.
Zarówno warunki dopłat, sposoby ich naliczeń, nie zostały do tej pory określone.
Reasumując, wprowadzenie Sieci NATURA 2000 na terenie powiatu leskiego,
budzi wiele kontrowersji i obaw, zarówno ze strony władz samorządowych,
instytucji oraz lokalnej społeczności.
85
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
3.2. Cele polityki ekologicznej województwa podkarpackiego.
W „Programie ochrony środowiska dla województwa podkarpackiego”
przyjęto następujące założenia priorytetowe, wynikające z polityki ekologicznej
państwa, wymienione pod względem ważności dla realizacji Programu:
 w zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska:
- ochrona wód i kształtowanie stosunków wodnych;
- gospodarka odpadami;
- ochrona przed hałasem;
- ochrona przed polami magnetycznymi;
- przeciwdziałanie
poważnym
awariom
i
zapewnienie
bezpieczeństwa chemicznego i biologicznego;
- ograniczenie zanieczyszczeń powietrza i przeciwdziałanie
zmianom klimatu;
- ochrona przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej.
 w zakresie racjonalnego użytkowania zasobów środowiska:
- zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji,
energochłonności gospodarki;
- wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych;
- ochrona gleb i rekultywacja terenów zdegradowanych;
- ochrona kopalin;
- wzbogacenie i racjonalne użytkowanie lasów.
 w zakresie współpracy transgranicznej: ograniczenie zanieczyszczeń
transgranicznych;
 w zakresie edukacji ekologicznej:
- dostęp do informacji i poszerzenie dialogu społecznego;
- propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego i
zrównoważonego rozwoju w społeczeństwie.
86
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
IV. ANALIZA TENDENCJI ROZWOJOWYCH W
POWIECIE I ICH WPŁYW NA JAKOŚĆ
ŚRODOWISKA
87
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
4.1. Wprowadzenie.
Nadrzędną zasadą polityki ekologicznej państwa oraz strategii rozwoju
województwa podkarpackiego jest zasada zrównoważonego rozwoju, rozumiana
zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska [ 3 ], jako „rozwój społecznogospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych,
gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz
trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania
możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub
obywateli zarówno współczesnego pokolenia jak i przyszłych pokoleń” .
Zważywszy na turystyczno-rolniczy charakter powiatu, jego położenie (z dala
od aglomeracji miejskich, ważnych ciągów komunikacyjnych, itp.), brak
preferencyjnych dla przedsiębiorców stref ekonomicznych, itp. - rozwój powiatu w
kierunku przemysłowo-gospodarczym jest wręcz niemożliwy.
Stąd też, głównym i w zasadzie jedynym kierunkiem rozwoju powiatu jest turystyka
i wypoczynek, rozumiane w bardzo szerokim zakresie.
Ukształtowanie terenu, różnorodność przyrodnicza, szeroka gama form ochrony
przyrody, bogata fauna i flora oraz położenie największego w Polsce sztucznego
akwenu wodnego na terenie powiatu, jakim jest Zbiornik Soliński sprzyjają
rozwojowi różnych form turystyki, zarówno zimowej jak i letniej.
4.2. Stan infrastruktury turystyczno-wypoczynkowej w
powiecie leskim.
Na bazę turystyczną powiatu składają się liczne obiekty wypoczynkowe (typu:
hotele, motele, zajazdy, ośrodki wypoczynkowe, pensjonaty, kwatery prywatne,
sanatoria, schroniska górskie i młodzieżowe, pola namiotowe i campingi) oraz
obiekty typowo rekreacyjne, takie jak: szlaki wędrówki pieszej, ścieżki edukacyjne,
trasy rowerowe, liczne wyciągi narciarskie, stadniny konne, a ponadto obiekty i
bazy umożliwiające uprawianie sportów wodnych, wędkarstwa, łowiectwa, sportów
powietrznych.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2002 r. ilość miejsc
noclegowych w powiecie wynosiła 6.476, z noclegów skorzystało 106.799 osób.
Stan bazy noclegowej powiatu leskiego, z rozdziałem na poszczególne gminy,
obrazuje tabela 35.
88
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 35. Stan bazy noclegowej w powiecie leskim – zestawienie zbiorcze
Gminy
Stan bazy noclegowej w powiecie
domy wczasowe,
sanatoria
pola namiotowe,
pensjonaty, hotele
biwakowe, campingi
Solina
43
6
34
Baligród
6
Cisna
29
8
Lesko
11
Olszanica
2
RAZEM:
91
6
42
Wybrane elementy infrastruktury gmin powiatu leskiego, wpływające na
atrakcyjność regionu, obrazuje tabela 36.
●
●
●
●
●
●
●
●
●
Nartostrady
Wyciągi narciarskie
●
●
●
●
Przystań wodna
●
●
●
●
Punkt medyczny sez.
Ośrodek zdrowia
●
Remiza straży
pożarnej
●
●
●
●
●
Komisariat Policji
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
Stacja paliw
●
●
● ●
●
●
Punkt Informacji
Turystycznej
Bank/bankomat
Baligród
Lesko
Olszanica
Solina
Cisna
Automaty telef.
Gminy
Przystanek PKS
Stacja PKP
Poczta
TABELA 36. Elementy infrastruktury gmin powiatu leskiego
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
Obszar sztucznych zbiorników wodnych Solina, Myczkowce otoczony jest Małą i
Dużą Obwodnicą Bieszczadzką. Mała Obwodnica Bieszczadzka (droga wojewódzka
nr 892) posiada długość 98 km i przebiega trasą: Lesko-Hoczew-PolańczykWołkowyja-Bukowiec-Rajskie-Chrewt-Czarna-Ustrzyki Dolne-Lesko.
Duża Obwodnica Bieszczadzka, ma długość 146 km i przechodzi przez
miejscowości: Lesko-Hoczew-Baligród-Jabłonki-Cisna-Smerek-Wetlina-Ustrzyki
Górne-Smolnik-Lutowiska-Czarna-Ustrzyki Dolne-Lesko.
4.2.1. Stan bazy noclegowej w poszczególnych gminach
powiatu.
Poniżej zestawiono uporządkowane dane na temat bazy noclegowej 5 gmin
powiatu leskiego, pozyskane z Regionalnej bazy danych o miejscach noclegowych
(www.gapp.pl).
Baza nie zawiera danych odnośnie gospodarstw agroturystycznych.
89
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Baza noclegowa - GMINA SOLINA
TABELA 37. Wykaz ośrodków wypoczynkowych, domów wczasowych, pensjonatów i hoteli na terenie gminy Solina
Lp.
Rodzaj obiektu
Miejscowość Rodzaj oferty Ilość miejsc
Zakres oferowanych
noclegowych
usług
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Pensjonat
Pensjonat „Victoria”
Pensjonat
Pensjonat „Ewa”
Pensjonat „Zajazd na
Górce”
OW „Jawor”
Hotel „Polkard”
OW „Relavia”
Centrum Wypoczynkowo-Szkoleniowe
10. Pensjonat „Crystal”
11. Hotel „Solina”
12. Dom Wypoczynkowy
„San”
13. Pensjonat „X”
14. Dom Wypoczynkowy
„Tarnica”
15. Dom Wczasowy
“Solinka”
16. Dom Wypoczynkowy
„Halicz”
Polańczyk
Polańczyk
Polańczyk
Polańczyk
Polańczyk
całoroczna
całoroczna
sezonowa
całoroczna
całoroczna
16
25
30
14
18
obozy, spotkania towarzyskie, wycieczki, kuligi, ogniska
spotkania towarzyskie, kuligi, ogniska
bankiety, konferencje, spotkania towarzyskie, wycieczki
zielone szkoły, kuligi, ogniska
narady, bankiety, spotkania towarzyskie
Polańczyk
Polańczyk
Polańczyk
całoroczna
całoroczna
całoroczna
170
50
100
Polańczyk
całoroczna
65
zielone szkoły, bankiety, kuligi, szkolenia, obozy, wystawy, bale
zielone szkoły, narady, bankiety, wycieczki, zimowiska, kuligi
zielone szkoły, narady, bankiety, wycieczki, zimowiska, kuligi,
przystań wodna, wypożyczalnia sprzętu wodnego
szkolenia, wycieczki, bankiety, ogniska
Polańczyk
Solina
Solina
całoroczna
całoroczna
całoroczna
30
b.d.
85
narady, bankiety, wycieczki, dancingi, ogniska, kuligi
zielone szkoły, narady, bankiety, wycieczki, zimowiska, kuligi
zielone szkoły, narady, bankiety, wycieczki, zimowiska, kuligi
Polańczyk
Solina
całoroczna
całoroczna
25
75
spotkania towarzyskie, ogniska wycieczki, plenery, kuligi
b.d.
Solina
sezonowa
70
spotkania towarzyskie, ogniska
Solina
sezonowa +
ferie zimowe
227
zielone szkoły, bale, obozy, wycieczki, zimowiska, dyskoteki,
kuligi
90
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
17.
Pensjonat „Legraż”
Bóbrka
całoroczna
17
18.
Hotel „Energetyk”
Myczkowce
całoroczna
89
19.
20.
21.
22.
Hotel „Solinka”
Ośrodek Żeglarski
Motel “Solinka”
Ośrodek Hufca Sanok
“Berdo”
Ośrodek KolonijnoWczasowy CPN
Ośrodek Sportów
Wodnych „Autosan”
OW ZPNiG Krosno
Bukowiec
Polańczyk
Wołkowyja
Myczkowce
całoroczna
b.d.
b.d.
sezonowa
100
b.d.
b.d.
150
Bóbrka
całoroczna
81
Zawóz
sezonowa
88
Rajskie
sezonowa
43
Ośrodek Wczasów
Rodzinnych „Hutnik”
OW „Dezamet”
OW „Organika”
OW „Elektromex”
OW „Eltor” Rzeszów
OW „Geokart”
OW „Panorama”
OW „Pod Kiczorą”
OW „Rancho”
OW „Ruch”
OW „Kros”
Myczkowce
całoroczna
126
Myczkowce
Zawóz
Myczkowce
Polańczyk
Solina
Myczkowce
Bukowiec
Wołkowyja
Myczkowce
Polańczyk
sezonowa
sezonowa
sezonowa
całoroczna
sezonowa
sezonowa
całoroczna
całoroczna
sezonowa
sezonowa
32
20
60
22
80
73
200
64
155
120
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
91
kawiarnia, terapia zajęciowa, warsztaty teatralno-plastyczne,
przewodnictwo po okolicy, boiska spotrowe
kawiarnia, 3 sale konferencyjne, bilard, kort tenisowy, przystań
wodna, wypożyczalnia sprzętu wodnego
kawiarnia, parking, ogniska, kuligi, boiska sportowe
domki, buffet
b.d.
stołówka
kawiarnia, 30 pokoi, domki, basen, sala brydżowa, boiska
sportowe, kort tenisowy, bilard, biblioteka
przystań wodna
bilard, wypożyczalnia sprzętu turystycznego, pływającego,
przystań wodna, pole namiotowe, domki
16 pokoi, domki, kawiarnia, bilard, sauna, basen kryty, przystań
wodna
b.d.
przystań wodna
b.d.
b.d.
b.d.
stołówka, świetlica
pokoje, domki, plac zabaw, boiska sportowe, pole namiotowe
24 pokoje, kawiarnia, sala konferencyjna, boiska sportowe
b.d.
b.d.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
Lp.
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Domki Turystyczne
„Zjawa”
OW „Unitra”
Rodzaj obiektu
Berezka
sezonowa
25
b.d.
Bóbrka
sezonowa
45
b.d.
Górzanka
całoroczne
50
świetlica, boiska sportowe, kuchnia samoobsługowa
Myczkowce
sezonowa
25
b.d.
Myczków
sezonowa
30
b.d.
Polańczyk
sezonowa
30
domki
Polańczyk
całoroczna
64
przystań wodna, wypożyczalnia sprzętu sportowego
TABELA 38. Wykaz obiektów sanatoryjnych na terenie gminy Solina
Miejscowość Rodzaj oferty Ilość miejsc
Zakres oferowanych
noclegowych
usług
1.
Siarkopol FOZ
Polańczyk
całoroczna
240
2.
Polańczyk
całoroczna
150
3.
Fundacja Ochrony
Zdrowia
„Plon”
Polańczyk
całoroczna
170
4.
OS „Solinka”
Polańczyk
całoroczna
160
5.
Sanatorium „Dedal” Polańczyk
całoroczna
180
92
wycieczki piesze, autokarowe, prelekcje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
wycieczki piesze, autokarowe, prelekcje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
wycieczki piesze, autokarowe, prelekcje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
wycieczki piesze, autokarowe, prelekcje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
wycieczki piesze, autokarowe, prelek-
Wykorzystanie miejsc
noclegowych
sezon poza sezonem
100%
80%
100%
b.d.
95%
95%
100%
80%
100%
90%
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
6.
Sanatorium
‘Szymon”
Polańczyk
całoroczna
160
cje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
wycieczki piesze, autokarowe, prelekcje, ogniska, kuligi, wieczorki taneczne
100%
65%
TABELA 39. Wykaz pól namiotowych i biwakowych, campingi na terenie gminy Solina
Lp.
Rodzaj obiektu
Miejscowość Ilość miejsc
Ilość
Wyposażenie
na namioty miejsc na
przyczepy
1.
pole biwakowe
Polańczyk ok. 200
ok. 10
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, boiska sportowe, sklep,
„Viking”
Patelnia
energia elektryczna, plaża, parking, teren ogrodzony
2.
pole biwakowe
Polańczyk
10
5
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, boiska sportowe,
„Jana”
parking, teren ogrodzony, plac zabaw dla dzieci
3.
pole namiotowe
Polańczyk 300
200
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, boiska sportowe,
„Viking”
patelnia
kawiarnia, bar, energia elektry-czna, plaża, parking, teren ogrodzony
4.
„Cypel”
Polańczyk
150
30
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, boiska sportowe, sklep,
energia elektryczna, plaża, parking, teren ogrodzony, kawiarnia, bar,
wypożyczalnia sprzętu wodnego, plac zabaw dla dzieci, dancingi
5.
„Grap”
Solina
50
10
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, kawiarnia, bar, energia
elektryczna, teren ogrodzony
6.
camping „Jawor”
Solina
50
40
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, kawiarnia, bar, energia
elektryczna, teren ogrodzony, sklep, plac zabaw dla dzieci, parking
7.
„OS Brzoza”
Solina
40
b.d.
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, energia elektryczna,
teren ogrodzony, plac zabaw dla dzieci, parking
8.
„Patelnia”
Polańczyk
20
3
umywalki z bieżącą wodą, natry-ski, toalety, kawiarnia, bar, energia
elektryczna, teren ogrodzony, sklep, parking
93
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Baza noclegowa - GMINA BALIGRÓD
TABELA 40. Wykaz ośrodków wypoczynkowych, domów wczasowych, pensjonatów i hoteli na terenie gminy Baligród
Lp.
Rodzaj obiektu
Miejscowość
Rodzaj
Ilość miejsc
Oferta
oferty
noclegowych
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Górskie Schronisko
„Kropiwne”
OW „Zelmer”
Bystre
sezonowa
b.d.
mile widziane zwierzęta domowe, ogniska
Bystre
całoroczna
190
OW „Wisan”
OW Kuratorium
Oświaty Tarnobrzeg
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Bystre
Bystre
całoroczna
sezonowa
79
95
63 pokoje, gabinet rehabilitacji, sala konferencyjna, kawiarnia,
basen kryty, sauna, wyciąg narciarski, kort tenisowy, boisko
sportowe
11 domków campingowych, stołówka, świetlica, boisko sportowe
domki campingowe
Jabłonki
całoroczna
45
Zachoczewie
b.d.
b.d.
94
kuchnia samoobsługowa, wyciąg narciarski 4 km, świetlica,
boisko sportowe, ogniska
b.d.
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Baza noclegowa - GMINA CISNA
TABELA 41. Wykaz ośrodków wypoczynkowych, domów wczasowych, pensjonatów i hoteli na terenie gminy Cisna
Lp.
Rodzaj obiektu
MiejscoRodzaj
Ilość miejsc
Oferta
wość
oferty
noclegowych
Jaworzec
Cisna
całoroczna
całoroczna
29
44
bufet, bar, świetlica, pole namiotowe, przewodnictwo po okolicy
bar, świetlica, wyciąg narciarski, pole namiotowe, sauna sucha
Wetlina
całoroczna
65
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Bacówka PTTK
Bacówka PTTK “Pod
Honem”
Dom Wycieczkowy
PTTK
Hotel Górski PTTK
OW „Cicha Woda”
OW „Bogdanka”
OW ODDP Sanok
Ośrodek „Renifer”
OW „Instal Rzeszów”
OW „Modrzew”
OW „Perełka”
Wetlina
Cisna
Kalnica
Kalnica
Dołżyca
Dołżyca
Wetlina
Cisna
całoroczna
całoroczna
całoroczna
sezonowa
sezonowa
sezonowa
sezonowa
całoroczna
26
20
42
34
12.
OW „Smerek”
Smerek
całoroczna
119
13.
14.
OW „Wołosań”
OW „Elektro-montaż”
Rzeszów
OW Przedsiębiorstwa
Przemysłu Mięsnego
Cisna
Wetlina
całoroczna
sezonowa
66
-
10 domków campingowych, 17 pokoi, świetlica, pole namiotowe,
parking
restauracja, boisko sportowe, pole namiotowe, pawilon turystycz.
dostosowany do pobytu osób niepełnosprawnych
stołówka, świetlica, boisko sportowe, wyciąg narciarski, ogniska
b.d.
domki, stołówka, boisko sportowe, plac zabaw dla dzieci, ogniska
domki, ogniska, plac zabaw dla dzieci, boisko sportowe
plac zabaw dla dzieci, stołówka
2 apartamenty, 11 domków, stołówka, kawiarnia, sala
konferencyjna, basen, siłownia, wyciąg narciarski
44 pokoje, 4 domki, fizykoterapia, sauna, siłownia, bilard, basen
kryty, sala konferencyjna
23 pokoje, restauracja, bilard, wyciąg narciarski
b.d.
Dołżyca
sezonowa
-
1.
2.
3.
15.
stołówka
95
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
OW Zakładów Drobiarskich w Rzeszowie
OW Zakładów Mleczarskich w Rzeszowie
Pensjonat Rodziny
Ostrowskich „Leśny
Dwór”
Pensjonat „Polana”
Pensjonat
„U Rumcajsa”
Pokoje Gościnne
Oberża „Biesisko”
Pole Namiotowe „Stare
Sioło”
Schronisko „Okrąglik”
Schronisko „Cicha
Dolina”
Schronisko na Połoninie
Wetlińskiej „Chatka
Puchatka”
Studencka Baza
Noclegowa
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Zajazd „Pod Połoniną”
Dołżyca
sezonowa
-
b.d.
Dołżyca
sezonowa
-
b.d.
Wetlina
całoroczna
26
pełne wyżywienie, domki, sala konferencyjna, sauna, pole
namiotowe, boisk sportowe
Wetlina
Wetlina
całoroczna
całoroczna
15
70
wypożyczalnia sprzętu turystycznego
boisko sportowe, ogniska, parking
Przysłup
całoroczna
7
restauracja, konie wierzchowe, ogniska, pieczenie barana, kuligi
Wetlina
sezonowa
-
b.d.
Cisna
Roztoki
Górne
Wetlina
sezonowa
całoroczna
40
kawiarnia, bar, dyskoteka, ogniska, parking
pole namiotowe, boisko sportowe, parking
całoroczne
20
izba turystyczna, bufet
Wetlina
sezonowa
-
pole namiotowe, zakup koziego mleka
Cisna
sezonowa
-
czynne od lipca do sierpnia
Kalnica
sezonowa
-
Wetlina
całoroczne
46
boiska sportowe, ogniska, pole namiotowe, wyciąg narciarski 1
km
15 pokoi, restauracja, boisko sportowe, parking
96
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Baza noclegowa - GMINA OLSZANICA
TABELA 42.
Lp.
Wykaz ośrodków wypoczynkowych, domów wczasowych, pensjonatów i hoteli na terenie gminy Olszanica
Rodzaj obiektu
Miejscowość Rodzaj oferty Ilość miejsc
Oferta
noclegowych
1.
OW „Uroczysko”
Zwierzyń
całoroczna
130
2.
Ośrodek Doskonalenia Kadr
Służby Więziennej
Olszanica
całoroczna
81
97
30 pokoi, domki, sala gier, wycieczki autokarowe,
sala konferencyjna, konie wierzchowe, basen letni,
plac zabaw dla dzieci, boisko sportowe,
wypożyczalnia sprzętu
33 pokoje, apartamenty, sala konferencyjna,
biblioteka, sauna, siłownia, kort tenisowy, boiska
do gier sportowych
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Baza noclegowa - GMINA LESKO
TABELA 43. Wykaz ośrodków wypoczynkowych, domów wczasowych, pensjonatów i hoteli na terenie gminy Lesko
Lp.
Rodzaj obiektu
Miejscowość Rodzaj oferty Ilość miejsc
Oferta
noclegowych
Lesko
Lesko
Huzele
Lesko
Lesko
Lesko
Łączki
sezonowa
sezonowa
całoroczna
całoroczna
całoroczna
całoroczna
całoroczna
b.d.
70
40
68
90
40
35
domki
domki, na żądanie wyżywienie
8 pokoi
sala konferencyjna, 30 pokoi
28 pokoi, kawiarnia, stołówka, sala konferencyjna
parking
6 pokoi, stołówka
8.
Zespół Domków „Nad Sanem”
Zespół Domków „Pod Zamkiem”
Dom Wycieczkowy „Harctur”
Hotel „Fux”
Hotel „Relax”
Leśny OW „Mogador”
Ośrodek KolonijnoWypoczynkowy „Stomil”
OW „Zamek”
Lesko
całoroczna
85
9.
10.
11.
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Schronisko Młodzieżowe PTSM
Zajazd „U Kmity”
Lesko
Średnia Wieś
Postołów
całoroczna
b.d.
całoroczna
75
b.d.
26
28 pokoi z łazienkami, kręgielnia, kawiarnia, sala
konferencyjna, bilard, siłownia, wyciąg narciarski
b.d.
b.d.
restauracja, sklep
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
98
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
4.2.2. Agroturystyka.
Agroturystyka jest w chwili obecnej jedną z najszybciej rozwijających się form
aktywności zarobkowej ludności powiatu , bazującej na podłożu turystycznym.
Z informacji uzyskanych z Powiatowego Zespołu Doradztwa Rolniczego
w Lesku wynika, że w chwili obecnej na terenie powiatu funkcjonuje 164
gospodarstwa agroturystyczne, najwięcej w gminie Solina.
Analizując stan bazy agroturystycznej, stwierdza się duże zróżnicowanie
jakości oferowanych noclegów i usług. W zależności od stopnia zaangażowania
właścicieli gospodarstw agroturystycznych oraz od wysokości poniesionych przez
nich nakładów na rozwój własnych gospodarstw, osobom odwiedzającym region
oferowane są różne formy wypoczynku. Są to: jazda konna na wierzch, nauka jazdy
konnej dla dzieci, ogniska, wycieczki po okolicy, przejażdżki rowerowe,
samochodem terenowym, rejsy żaglówkami, wypożyczalnię sprzętu wodnego,
możliwość wędkowania we własnych stawach, kuligi, sanki skandynawskie, zabawy
dla dzieci, tenis stołowy, boiska sportowe, nauka gry na pianinie, itp.
Właściciele gospodarstw agroturystycznych zrzeszeni są w Galicyjskich
Gospodarstwach Agroturystycznych „GGG-Bieszczady”, obejmujące swym
zasięgiem obszar Bieszczadów i Beskidu Niskiego.
4.2.3. Możliwości aktywnego wypoczynku.
Szlaki wędrówki pieszej
Najbardziej atrakcyjne pod względem turystycznym obszary Bieszczadów i Zalewu
Solińskiego posiadają gęstą sieć szlaków przeznaczonych do wędrówek pieszych.
Główne szlaki turystyczne to: Komańcza-Halicz-Wołosate, Bereżki-Przysłup;
Przełom
Orłowicza-Wetlina-Rabia
Skała;
Baligród-Łopiennik;
Magura
Stuposiańska-Połonina Caryńska- Mała Rawka; Lesko-Wołkowyja-Krysowa.
Sporty wodne
Uprawiane są na Jeziorze Solińskim i Myczkowieckim. Na obszarze akwenów
obowiązuje strefa ciszy, a więc zakaz używania sprzętu motorowodnego. Ze
względu na dużą głębokość obu jezior, kąpiel dozwolona jest tylko w wyznaczonych
do tego celu strzeżonych miejscach. Nad akwenami znajduje się wiele przystani
wodnych, z możliwością wypożyczenia sprzętu wodnego oraz 1 przystań „Pod
Jaworem” , z której odbywają się rejsy statkami białej floty. Główne ośrodki w
regionie związane z uprawianiem sportów wodnych to: Polańczyk, Solina,
Myczkowce, Wołkowyja, Bukowiec. W Polańczyku znajduje się przystań oraz
Ośrodek Szkolenia Żeglarskiego Krośnieńskiego Okręgowego Związku
Żeglarskiego, gdzie odbywają się stacjonarne kursy żeglarskie. W sezonie letnim
organizowane są liczne regaty i imprezy towarzyszące.
99
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Wędkarstwo
Wędkowanie, przez osoby zrzeszone w kołach wędkarskich, legitymujące się
posiadaniem karty wędkarskiej, dozwolone jest zarówno na wodach Zalewu
Solińskiego i Myczkowieckiego oraz na wodach rzek i potoków.
W potokach górskich i rzekach występują ryby, typu: pstrągi, lipienie, brzany i
klenie. Natomiast w wodach zbiorników sztucznych: szczupaki, okonie, trocie
jeziorowe, sumy, sandacze, głowacice, węgorze, karpie , leszcze i inne.
Rozwijającym się prężnie nurtem w wędkarstwie na tych terenach, jest wędkowanie
w licznie powstających przy gospodarstwach a stawach hodowlanych, najczęściej
karpiowo-pstrągowych.
Turystyka konna
Na terenie powiatu znajduje się duża liczba stadnin konnych zlokalizowanych przy
pensjonatach, gospodarstwach agroturystycznych, ośrodkach jeździeckowypoczynkowych. W Bieszczadzkim Parku Narodowym i sąsiadujących z nim
parkach krajobrazowych, znajdują się specjalnie wytyczone i przygotowane trasy do
jazdy konnej. Łączna długość tych szlaków wynosi 142 km. Zostały one tak
przygotowane, aby noclegi oraz wyżywienie były dostępne w ośrodkach o
dowolnym standardzie.
Sporty powietrzne
Tereny dogodne do uprawiania lotniarstwa i paralotniarstwa znajdują się na
reaktywowanym przez władze Politechniki Rzeszowskiej lotnisku w Bezmiechowej
oraz na nowo otwartym lądowisku na Weremieniu. Prężnie działa w tym zakresie
Aeroklub Bieszczadzki, zrzeszający ok. 90 członków, przy którym działają sekcje:
szybowcowa (szkolenia oraz loty widokowe) i paralotniowa (szkolenia, loty
reklamowe, widokowe przeloty w tandemie nad Bieszczadami).
Turystyka rowerowa
Jest to nowa forma uprawiania turystyki w regionie, dająca możliwość dotarcia do
wielu interesujących miejsc. Jej rozwojowi sprzyjają coraz częściej otwierane
wypożyczalnie sprzętu rowerowego oraz tworzenie nowych szlaków rowerowych.
Na terenie Bieszczadów, w tym również powiatu, sieć szlaków rowerowych
tworzona jest, w ramach Projektu „Zielony Rower” oraz Ideii „Greenways”, przez
Grupę Partnerską Zielone Bieszczady i Fundację Bieszczadzką Partnerstwo dla
Środowiska. Dzięki realizacji projektu powstała 900-kilometrowa transgraniczna
siec szlaków rowerowych, zmierzająca do wykreowania markowego wizerunku
turystycznego regionu oraz zwiększenia społecznego zaangażowania w ochronę
dziedzictwa przyrodniczego. Szlak rowerowy „Zielony Rower” łączy ze sobą
najpiękniejsze zakątki regionu – atrakcje przyrodnicze i kulturowe, warsztaty
twórców ludowych, galerie oraz lokalne inicjatywy na rzecz ochrony dziedzictwa
Bieszczadów.
100
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Szlaki dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego, zwane „Greenways” są
realizowane wzdłuż tzw. „zielonych korytarzy” (rzek, historycznych tras
handlowych, naturalnych korytarzy przyrodniczych). Ich celem jest rozwój turystyki
przyjaznej środowisku, ożywianie gospodarki lokalnej, promocja regionów,
wspieranie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego.
Charakterystyka szlaków rowerowych:
1. Szlak rowerowy „Rabe” – gmina Baligród
Numer szlaku: 2A, długość szlaku: 36 km.
Trasa szlaku: Baligród-Mchawa-Kielczawa-Kalnica-Rabe-Kolonice-Bystre.
2. Szlak rowerowy „Wzgórze Gruszka” – gmina Lesko
Numer szlaku: 5A, długość szlaku: 46 km
Trasa: Lesko-Gruszka-Dziurdziów-Hoczew-Nowosiółki
3. Szlak rowerowy „Wokół Żukowa” – gmina Olszanica
Numer szlaku: 4B, długość : 30 km
Trasa: Uherce-Orelec-Bóbrka-Łobozew-Stefkowa-Olszanica-Uherce
4. Szlak rowerowy „Przełęcz Żebrak” – gmina Cisna
Numer szlaku: 1A, długość: 54 km
Trasa: Cisna-Roztoki Górne-Gr. Państwa-Zalew Starina-Roztoki Górne-Wola
Michowa-Kołonice-Jabłonki-Cisna
5. Szlak rowerowy „Sine Wiry” – gmina Cisna
Numer szlaku: 10A, długość: 35 km
Trasa: Cisna-Dołżyca-Kalnica-Polanki-Buk-Cisna
6. Szlak rowerowy „Solina” – gmina Solina
Numer szlaku: 3A, długość: 24 km
Trasa:
Polańczyk
Zdrój-Wołkowyja-Górzanka-Bereżnica
Wyżna-Wola
Matiaszowa-Berezka-Myczków-Polańczyk
4.3. Działania na rzecz promocji i rozbudowy infrastruktury
turystycznej w powiecie leskim.
Turystyka jest jedną z najszybciej rozwijających się i najbardziej
konkurencyjnych
dziedzin gospodarczych regionu. Dlatego też podjęcie
odpowiednich działań marketingowych w tej dziedzinie, przyczyni się do znacznej
aktywizacji terenu. Zidentyfikowanie koniecznych do podjęcia działań
marketingowych, określenie celów działania, a w efekcie - podjęcie racjonalnych
decyzji ekonomiczno-finansowych, wymaga jednak wcześniejszego wnikliwego
badania rynku konsumentów korzystających z usług turystycznych na terenie
powiatu.
101
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
W tym celu, w 2000 roku takie badania zostały przeprowadzone na szeroką
skalę, przez Studenckie Koło Naukowe Reklamy, działające przy Wydziale
Zarządzania i Marketingu Politechniki Rzeszowskiej, w ramach trzyletniego
projektu zakładającego opracowanie strategii promocyjnej dla okolic Jeziora
Solińskiego. Celem badań było określenie jakości usług oferowanych przez ośrodki
wczasowo-rekreacyjne, zinwentaryzowanie bazy noclegowej na terenie całego
powiatu oraz poznanie opinii osób odwiedzających powiat, drogą ankietyzacji.
Efektem tych prac był raport, będący niewątpliwie podstawowym narzędziem , przy
podejmowaniu działań na rzecz promocji powiatu.
Działania podejmowane przez gminy na rzecz
promocji i rozbudowy infrastruktury turystycznej:
Gmina BALIGRÓD:
 brak planów promocji;
 ilość osób zajmujących się promocją turystyki w gminie: 1 osoba;
 brak współpracy z innymi władzami samorządowymi w kraju i zagranicą;
 wykorzystywane formy promocji: folder, Internet;
 główne przeszkody w rozwoju promocji bazy turystycznej: ograniczenia
finansowe, konieczność finansowania innych inwestycji;
Gmina LESKO:
 plany promocji w opracowaniu;
 ilość osób zajmujących się promocją turystyki w gminie: 1 osoba;
 gmina prowadzi działania promocyjne we własnym zakresie;
 wykorzystywane formy promocji: katalogi, ulotki, udział w targach, Internet;
 główne przeszkody w rozwoju promocji bazy turystycznej: ograniczenia
finansowe, kłopoty komunikacyjne – mała przepustowość dróg;
 realizowane inwestycje : budowa szlaku rowerowego (dł. 200 km),
powstawanie gospodarstw agroturystycznych.
Gmina OLSZANICA:
 brak planów promocji;
 ilość osób zajmujących się promocją turystyki w gminie: 2 osoby;
 wykorzystywane formy promocji: folder, targi, publikacje książkowe Internet;
 główne przeszkody w rozwoju promocji bazy turystycznej: ograniczenia
finansowe.
Gmina SOLINA:
 gmina posiada plan strategiczny do 2007 roku, dot. usług turystycznych;
 ilość osób zajmujących się promocją turystyki w gminie: 1 osoba;
 gmina prowadzi działania promocyjne indywidualnie;
102
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
 wykorzystywane formy promocji: foldery, kalendarze, informacje w prasie,
kasety video, Internet;
 główne przeszkody w rozwoju promocji bazy turystycznej: zły stan
nawierzchni dróg wojewódzkich i powiatowych, ograniczenia komunikacyjne.
 realizowane inwestycje: modernizacja dróg gminnych, pomoc w budowie cieci
telekomunikacyjnych, rozwijanie gospodarstw agroturystycznych.
Wyniki sondażu
przeprowadzonego wśród osób odwiedzających
rejon Jeziora Solińskiego
Badania odbiorców usług turystycznych w rejonie zbiorników zaporowych
Solina-Myczkowce dotyczyły następujących zagadnień: motywów wyboru miejsca
wypoczynku, oceny oferty turystycznej i zakresu oferty, formy promocji z którymi
spotkali się odbiorcy odwiedzający region.
Najczęstszym powodem przyjazdu nad Jezioro Solińskie były pozytywne
doświadczenia z przeszłości oraz opinia znajomych i rodziny. Czynniki ten miały
decydujące znaczenie dla każdej grupy wiekowej, jednak dla osób powyżej 55 roku
życia , sięgały poziomu 100%. Największa ilość turystów przyjeżdżała na okres od
1 do 2 tygodni. Solina traktowana była często jako ośrodek wypoczynku
weekendowego (przeważnie niedzielnego). Na podobnym poziomie kształtowała się
liczba osób korzystających z ośrodków wczasowych oraz kwater prywatnych.
W Solinie (w stosunku do Polańczyka) więcej osób nocowało w
gospodarstwach agroturystycznych oraz na polach namiotowych i campingach.
Widoczne było słabe wykorzystanie żeglarstwa jako formy turystyki kwalifikowanej
(pomimo dobrze rozbudowanej infrastruktury). Przeciętnie połowa respondentów,
przed przyjazdem w omawiany rejon, nie spotkała się z żadną formą działań
promocyjnych. Co piąta osoba miała kontakt z broszurami, ulotkami lub reklamami
radiowymi. Zaledwie 5% osób spotkało się z reklamą drukowaną w gazetach i
czasopismach. Duża część ankietowanych wczasowiczów uważała dostęp do
informacji turystycznej za niewystarczający (47% - w Solinie; 42% - w
Polańczyku). 90% badanych osób deklarowało pozytywne odczucia związane z
pobytem w regionie. Największy odsetek osób niezadowolonych z odpoczynku
wystąpił w grupie ludzi starszych (powyżej 55 roku życia) – 8%. Około 75%
zadeklarowało chęć ponownego przyjazdu w rejon Bieszczadów.
Przeprowadzone badania uwypukliły najistotniejsze problemy i czynniki
hamujące rozwój turystyki w omawianym regionie.
Za najważniejsze problemy należy uznać: zbyt mała ilość punktów informacji
turystycznej, słabo rozwinięta sieć usług gastronomicznych, co niejednokrotnie
wiąże się z brakiem kanalizacji sanitarnej w gminach, brak obiektów o wysokim
standardzie oraz miejsc do parkowania w sezonie turystycznym, niewystarczająca
103
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
ilość szlaków turystycznych i ścieżek zdrowia, niedostateczne ich oznakowanie w
terenie.
Analiza wyników przeprowadzonych badań, wykazała jednoznacznie, iż
zachodzi bezwzględna potrzeba opracowania i przeprowadzenia na szeroką skalę
kampanii promocyjnej zarówno dla obszaru skupiającego gminy z rejonu Jeziora
Solińskiego jak również całego powiatu. Jedynie gmina Solina posiada plan
strategiczny dotyczący promocji usług turystycznych do 2007 roku. Koniecznością
jest więc przyjęcie przez władze samorządowe orientacji marketingowej i
opracowanie strategii promocyjnej dla każdej z gmin. Realizacja tych zadań
uwarunkowana jest koniecznością poniesienia odpowiednich nakładów
finansowych. W chwili obecnej zarówno gminy jak i władze powiatowe deklarują
ograniczone możliwości finansowania inwestycji związanych z rozwojem
infrastruktury turystycznej. Z działań powiatu, oprócz promocji typowo
pozamedialnej (katalogi, ulotki, foldery) podjęte zostaną działania inwestycyjne,
dotyczące modernizacji nawierzchni dróg powiatowych, m. in. relacji: HoczewDziurdziów; Baligród-Górzanka; Bukowiec-Terka-Dołżyca.
Niewątpliwie strategiczną inwestycją w tym zakresie była ubiegłoroczna
inwestycja: modernizacja i poszerzenie drogi wojewódzkiej na trasie Lesko-Cisna.
Szacuje się iż ok. 70% inwestycji w tym zakresie, spoczywa na lokalnych
przedsiębiorcach i podmiotach gospodarczych, aktualnie prowadzących lub
planujących podjąć działalność, w sferze wypoczynkowo-turystycznej.
W ramach działalności powiatu podejmowane będą działania promocyjne poprzez:
- wspieranie wszelkich inicjatyw związanych z tworzeniem nowej, rozbudowie
lub polepszaniu jakości, istniejącej bazy turystycznej, pozostającej w harmonii z
wymogami ochrony środowiska;
- organizowanie cyklicznych imprez kulturalno-rozrywkowych skierowanych do
turystów;
- koordynacja działań wszystkich podmiotów uczestniczących w rozwoju
turystyki;
- kategoryzowanie bazy agroturystycznej;
- preferencyjne udostępnianie terenów komunalnych pod rozbudowę bazy
noclegowej;
- podnoszenie standardu istniejącej bazy noclegowej;
- dążenie do łączenia oferty noclegowej z gastronomiczną, oferty gastronomicznej
z rozrywkową;
- pozyskiwanie inwestorów zewnętrznych do inwestycji turystycznej w regionie;
- podejmowanie szczególnie intensywnych działań promocyjnych wobec
osobliwości turystycznej powiatu, m. in.: centrum szybownictwa górskiego i
paralotniarstwa, wykorzystanie unikalnych walorów Sanu dla rozwoju
wędkarstwa, itp.;
- dążenie do znakowania szlaków górskich, tworzenia gminnych ścieżek
spacerowych (tzw. edukacyjnych);
104
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
-
-
kontynuacja działań i prac podjętych celem budowy nowych szlaków
rowerowych w ramach programów: „Zielony Rower” i „Greenways”;
zwiększenie ilości punktów informacji turystycznej w powiecie;
rozpropagowywanie, zwiększenie dostępu, reklama lokalnego rzemiosła
artystycznego;
propagowanie, inicjowanie organizacji regionalnych imprez, plenerów,
warsztatów (np. z udziałem miejscowych twórców), sprzyjających rozwojowi
ruchu turystycznego;
informowanie w folderach reklamowych, nie tylko o osobliwościach
przyrodniczych, ale również umieszczanie informacji np. o obiektach
sakralnych, ścieżkach edukacyjnych, galeriach miejscowych twórców ludowych,
itp.;
rozwijanie i poszerzanie współpracy z innymi gminami, powiatami, również z
państw ościennych.
Szeroką działalność promocyjną na terenie powiatu, w dziedzinie
agroturystyki prowadzi Stowarzyszenie Agroturystyczne „Galicyjskie Gospodarstwa
Gościnne – Bieszczady” (w skrócie „GGG-Bieszczady”) założone w 1993 r.
z inicjatywy doradców i rolników, obejmujące swoim zasięgiem obszar Bieszczadów
i Beskidu Niskiego. Program działania Stowarzyszenia zakłada ścisłą współpracę z
WODR w Boguchwale, Urzędem Wojewódzkim i Marszałkowskim w Rzeszowie,
Ośrodkami Informacji Turystycznej i samorządami gminnymi. Liczba członków
Stowarzyszenia wzrosła z 17 założycieli do 263 obecnie, z czego z terenu powiatu
leskiego, Stowarzyszenia zrzesza 164 gospodarstw agroturystycznych.
Jednym z najważniejszych zadań Stowarzyszenia, oprócz szkolenia
członków w zakresie prowadzenia działalności agroturystycznej, jest reklama i
promocja gospodarstw, zarówno w telewizji (rzeszowskiej i warszawskiej), w radio,
w prasie lokalnej i centralnej. Organizowanych w tym celu jest szereg imprez (np.
„Otwarte drzwi dla dziennikarzy 1994-2003”), audycje radiowe i telewizyjne,
konferencje naukowe, sympozja towarzyszące targom turystycznym. Dzięki
szerokiemu sponsoringowi przez lokalne samorządy ukazało się 13 wydań
informatora poświęconego ofertom zrzeszonych gospodarstw agroturystycznych, w
łącznym nakładzie ponad 24 tys. egz. Szereg gospodarstw wydało własne ulotki,
kalendarzyki, zamieściło płatne foldery w katalogach turystycznych.
105
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
V. STRATEGIA DZIAŁAŃ POWIATU LESKIEGO
W ZAKRESIE OCHRONY I POPRAWY
STANU ŚRODOWISKA
106
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
5.1. Cele priorytetowe.
Do priorytetowych zadań powiatu w zakresie ochrony środowiska należy
ochrona jakości i zasobów wód powierzchniowych i podziemnych, racjonalna
gospodarka odpadami oraz ochrona zasobów przyrodniczych.
Mając na względzie fakt, że ok. 98% powierzchni powiatu objętych jest
różnymi formami ochrony, za cel priorytetowy w skali powiatu, przyjęto ochronę
różnorodności przyrodniczej w celu niedopuszczenia do pogorszenia stanu środowiska
przyrodniczego. Zachowanie, odtwarzanie oraz wzbogacanie zasobów przyrody, w
tym ochrona najbardziej zagrożonych ekosystemów oraz gatunków i ich siedlisk, są
działaniami najważniejszymi w sferze ochrony przyrody, pozwalające nie tylko na
bieżącą ochronę jej zasobów, ale również stwarzające możliwości zrównoważonego
gospodarowania jej zasobami w przyszłości.
Polityka Ekologiczna Państwa określa, że wody powierzchniowe powinny
pozostać w stanie ukształtowanym przez przyrodę i jednocześnie być przydatne w
zbiorowym zaopatrzeniu w wodę do picia również do celów kąpielowych oraz
bytowania organizmów wodnych. Mając na uwadze realizację tej zasady oraz
znaczenie wody zarówno w środowisku naturalnym jak i działalności człowieka,
przyjęto ochronę zasobów wody i jej jakości jako cel priorytetowy na poziomie
powiatu.
Za priorytet uznano również ochronę powierzchni ziemi, poprzez racjonalne
gospodarowanie powstającymi na terenie powiatu odpadami.
5.1.1. Cele i priorytety niezbędne do realizacji w celu
ochrony wód powierzchniowych i podziemnych.
Z analizy jakości wód powierzchniowych powiatu leskiego (patrz pkt. 2.2.2.1),
wynika, że większość cieków wodnych prowadzi wody II klasy czystości (wody
dobrej jakości), tylko nieliczne potoki górskie w swych górnych odcinkach, prowadzą
wody I klasy czystości (wody o bardzo dobrej jakości). Rzeka San – jako największa
arteria wodna powiatu, na odcinku poniżej Leska prowadzi wody III klasy czystości
(wody zadowalającej jakości). Na taki stan wód, wpływają w dużym stopniu
zanieczyszczenia pochodzące m. in. z nielegalnych wylotów kanalizacyjnych,
nielegalnych zrzutów do kanalizacji, nieszczelnych zbiorników bezodpływowych,
niskiej świadomości społecznej, itp.
Wody podziemne na terenie powiatu występują w klasie I i II, co świadczy o
jej bardzo dobrej i dobrej jakości.
Ustawa Prawo wodne [ 3 ] reguluje gospodarowanie wodami zgodnie z zasadą
zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochronę zasobów
wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi. Dodatkowo
wprowadza zasadę zlewniowego zarządzania gospodarką wodną przez utworzenie
107
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
dwóch regionów wodnych dla dorzeczy Odry i Wisły. Realizując powyższe postulaty
za priorytetowe działania, w ramach polityki krajowej, uznano:
- zintegrowaną ochronę wód przed zanieczyszczeniem;
- obligatoryjny obowiązek oczyszczania ścieków komunalnych;
- ochronę wód przed zanieczyszczeniami azotanami ze źródeł
rolniczych.
Istotne, są zapisy nakładające na aglomeracje o równoważnej liczbie mieszkańców
powyżej 2000 RLM, obowiązek wyposażenia w sieci kanalizacyjne dla ścieków
komunalnych, zakończone oczyszczalniami ścieków. Obowiązek ten aglomeracje
realizują:
- do dnia 31 grudnia 2015 r., w przypadku aglomeracji o równoważnej
liczbie mieszkańców od 2000 do 15 000 RLM;
- do 31 grudnia 2010 r., w przypadku aglomeracji o równoważnej
liczbie mieszkańców powyżej 15 000 RLM.
Odnośnie zanieczyszczeń pochodzących ze źródeł rolniczych, w oparciu o wykonane
w latach 2000/2001 na zlecenie Ministra Ochrony Środowiska, ekspertyzy IMGW,
IUNG i IOŚ oraz dane zebrane z WIOŚ, stwierdzono, że na obszarze powiatu leskiego
nie występują wody i obszary wrażliwe na zanieczyszczenia związkami azotu ze
źródeł rolniczych. Wody podziemne, badane w ramach monitoringu krajowego
i regionalnego, wykazały w niektórych przypadkach podwyższone stężenia azotanów,
lecz zjawisko to nie jest wywołane zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego.
Mając powyższe na uwadze, przy określaniu celów i priorytetów niezbędnych do
realizacji dla ochrony wód, oraz zważywszy iż wody te nie są wykorzystywane do
zaopatrywania wodociągów komunalnych do celów pitnych, odstąpiono od
wyznaczenia działań ochronnych na szczeblu powiatu, w tym zakresie. Wyjątek
stanowią wody będące w zlewniach zbiorników zaporowych Solina, Myczkowce, jako
narażone na eutrofizację, spowodowaną nadmiarem związków fosforu
odprowadzanych do tych wód z punktowych źródeł zanieczyszczeń.
Mając na względzie rangę zagadnienia, problem jakości wód
powierzchniowych i podziemnych, powinien być rozwiązany globalnie dla całego
powiatu. Rozwiązanie tego problemu wymaga ścisłej współpracy między gminami i
podjęcia działań systemowych dla całego powiatu.
Przewidywane kierunki zmian w tym zakresie, powinny obejmować działania i
przedsięwzięcia niezbędne do realizacji zarówno w sferze gospodarki ściekowej jak
również systemów zaopatrzenia w wodę. Ocena stanu urządzeń służących do poboru
wody oraz jej uzdatniania, wymusza dążenie do rozbudowy i modernizacji systemów
zaopatrzenia w wodę w taki sposób, aby obejmowały one jak największą liczbę
użytkowników na terenie wszystkich gmin powiatu.
Przewiduje się, że docelowo przy systemach indywidualnego zaopatrzenia
mają pozostać jedynie ci korzystający, dla których doprowadzenie zorganizowanych
wodociągów będzie nieuzasadnione ekonomicznie. Takie działania mają także
zapewnić poprawę jakości wody dostarczanej do odbiorców, tak aby spełniała ona
wymagania stawiane obecnie obowiązującymi przepisami.
108
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
W zakresie gospodarki ściekowej, oprócz niskiego poziomu skanalizowania
jest problem niedostatecznego wyposażenia w urządzenia służące oczyszczaniu
ścieków. Niejednokrotnie zastosowane technologie oczyszczania ścieków są
przestarzałe i nie spełniają podstawowych wymagań w zakresie oczekiwanej redukcji
zanieczyszczeń w ściekach. Również stan technicznych wielu oczyszczalni budzi
szereg wątpliwości, urządzenia przez wiele lat są nie remontowane, brak ciągłego
nadzoru technicznego na wielu oczyszczalniach, niekompetencja oraz często
niewiedza osób odpowiedzialnych za eksploatacje i stan techniczny obiektów
oczyszczalni – to częste realia i rzeczywistość lokalnych oczyszczalni ścieków.
Dodatkowym utrudnieniem są okresowość pracy oczyszczalni ścieków, wywołana
sezonowością przebywających tutaj turystów – co dla oczyszczalni biologicznych
(dominujących w powiecie) pracujących na bazie osadu czynnego, jest całkowitym
zaburzeniem procesu działania.
Działania Powiatu Leskiego, na rzecz ochrony wód w zakresie ich stanu
ilościowego i jakościowego mają na celu ochronę wód m. in. przez przemysł (w
zakresie jej zużycia i zrzutów ścieków), racjonalizację poboru wody dla zaspokojenia
potrzeb ludności, modernizację
istniejących i budowę nowych systemów
kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków oraz systemów poboru i uzdatniania wody.
Mając na względzie powyższe spostrzeżenia i zasadnicze problemy w
gospodarce wodno-ściekowej w omawianym regionie, przyjęto następujące cele
i priorytety:
a) w zakresie zaopatrzenia w wodę:
- ograniczanie zużycia wody podziemnej do celów innych niż zaopatrzenie ludności
w wodę do picia oraz zastosowania w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym,
poprzez działania prawno-administracyjne (przepisy, pozwolenia);
- wspieranie działań podmiotów gospodarczych w zakresie racjonalnego
gospodarowania wodą, zgodnie z obowiązującą zasadą stosowania
wodooszczędnych technologii produkcji w przemyśle;
- zaspokojenie zapotrzebowania ludności na wodę pitną odpowiedniej jakości,
poprzez budowę i modernizację ujęć i sieci wodociągowych, a także stacji
uzdatniania wody, zgodnie z planami gminnymi ,
- likwidacja nieczynnych ujęć wody;
- wykonanie inwentaryzacji istniejących ujęć wód podziemnych na terenie powiatu;
- eksploatacja ujęć wód podziemnych zgodnie z ich naturalnymi zasobami;
- aktywizacja działań zmierzających do ustanawiania stref ochronnych ujęć wody, w
szczególności pobieranej do celów konsumpcji;
- opracowanie i wdrożenie systemu monitoringu oraz informowania społeczeństwa
o jakości wody do picia i wody w kąpieliskach;
- opomiarowanie ujęć wodnych, wprowadzenie optymalnych taryf cenowych;
- działania edukacyjne społeczności lokalnej w zakresie zwiększenia racjonalności
wykorzystania wody,
109
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
-
-
-
-
wspieranie i promowanie działań proekologicznych.
b) w zakresie gospodarki ściekowej:
ograniczanie emisji zanieczyszczeń ze źródeł punktowych: miejskich,
przemysłowych i wiejskich, poprzez budowę systemów kanalizacyjnych i
oczyszczalni ścieków, zgodnie z programami gminnymi ;
aktywizacja działań zmierzających do budowy nowych oczyszczalni i sieci
kanalizacyjnych;
dążenie do zapewnienia usuwania 75% biogenów ze ścieków komunalnych;
likwidacja nielegalnych zrzutów ścieków;
w przypadku nieopłacalności budowy zbiorczej sieci kanalizacyjnej,
predysponowanie budowy przyzagrodowych oczyszczalni ścieków;
prowadzenie przyjaznej środowisku gospodarki na stawach rybnych;
modernizacja, rozbudowa i budowa systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni
ścieków w aglomeracjach powyżej 2000 mieszkańców, sukcesywnie do roku
2010,
zaprowadzenie rzetelnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych
oczyszczalni ścieków przez jednostki gminne;
opomiarowanie wylotów kanalizacyjnych, stacji zlewnych ścieków komunalnych;
objęcie szczególną ochroną wód zbiorników zaporowych Solina, Myczkowce, m.
in. pod względem zrzutów biogenów;
zwiększona
działalność kontrolna organów powiatu w stosunku do
funkcjonujących obiektów turystycznych, zakładów przemysłowych, w zakresie
spełniania wymagań ochrony środowiska;
działania edukacyjne społeczności lokalnej w zakresie wysokiej szkodliwości
zanieczyszczeń wydostających się z nieszczelnych zbiorników bezodpływowych;
upowszechnianie wiedzy o stanie środowiska w powiecie, kształtowanie postaw
proekologicznych, edukacja ekologiczna dzieci i młodzieży,
wspieranie i promowanie działań proekologicznych.
5.1.2. Cele i priorytety konieczne do realizacji w celu
ochrony dziedzictwa przyrodniczego i
racjonalnego użytkowania zasobów przyrody.
Zgodnie z polityką ekologiczną państwa podstawowym zadaniem powiatu w
ramach ochrony przyrody jest utrzymanie na odpowiednim poziomie istniejącej
różnorodności biologicznej i krajobrazowej oraz zwiększenie skuteczności ochrony
obszarów już objętych ochroną na podstawie przepisów szczególnych.
Główne cele ochrony przyrody, krajobrazu i różnorodności biologicznej na
poziomie powiatu to:
 wzmożenie ochrony obiektów objętych już ochroną prawną;
110
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
 poprawa stanu środowiska, poprzez usunięcie lub ograniczenie istniejących
zagrożeń dla zachowania różnorodności biologicznej i krajobrazowej;
 zachowanie, odtwarzanie oraz wzbogacanie zasobów przyrody, w tym ochrona
najbardziej zagrożonych ekosystemów oraz gatunków i ich siedlisk:
kontynuacja prac nad planami rezerwatów przyrody i innymi formami
ochrony, dokumentowanie oraz wyznaczanie obszarów cennych przyrodniczo,
 ochrona obszarów objętych międzynarodową Siecią ekologiczną NATURA
2000, opracowanie potrzeb objęcia monitoringiem obszarów sieci Natura
2000;
 podnoszenie wartości krajobrazu na szczeblu lokalnym i regionalnym, poprzez
zrównoważone gospodarowanie, planowanie i odtwarzanie krajobrazu;
 ochrona obszarów zieleni i zadrzewień na terenach miejskich i wiejskich –
zakaz likwidacji zieleni i wycinki drzewostanu, mających znamiona założeń
parkowych, alei, szpalerów oraz innych form zieleni komponowanej;
przywiązuje się szczególną uwagę do zagospodarowania zieleni na terenach
usług publicznych i wokół innych obiektów ogólnodostępnych, zaleca się
powiększanie powierzchni zieleni publicznej i poprawę atrakcyjności zieleni w
terenach osadnictwa, zieleni pasmowej wzdłuż dróg i ciągów
komunikacyjnych;
 ograniczenie procesów urbanizacyjnych w pobliżu obszarów przyrodniczocennych; wprowadzanie odpowiednich procedur lokalizacyjnych chroniących
tereny cenne przyrodniczo przed przeinwestowaniem;
 wykonanie pełnej inwentaryzacji przyrodniczej na terenie wszystkich gmin
powiatu;
 zakaz składowania nieczystości i odpadów oraz ochrona zadrzewień i
zakrzewień wzdłuż cieków wodnych;
 ochrona elementów naturalnych, starorzeczy, oczek wodnych, siedlisk i
roślinności nadrzecznych;
 ochrona kompleksów leśnych, podnoszenie ich znaczenia ekologicznego,
prowadzenie zrównoważonej gospodarki leśnej;
 nadzór bezpośredni nad lasami nie stanowiącymi własności Skarbu Państwa;
 dążenie do zwiększania lesistości w lasach prywatnych,
 stwarzanie formalno-prawnych (poprzez plany miejscowe) i finansowych
warunków zalesień i dolesień nieużytków, gruntów rolnych niższej klasy
bonitacyjnej (kl. V, VI) lub o dużym spadku terenu, szczególnie w sąsiedztwie
kompleksów leśnych;
 zakaz wypalania łąk i pastwisk przez rolników, szczególnie w okresie
wiosenno-jesiennym;
 podnoszenie świadomości ekologicznej i wrażliwości przyrodniczej
społeczeństwa, poprzez odpowiednie ukierunkowanie w szkołach wszystkich
typów oraz edukację nieformalną;
111
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
 rygorystyczne przestrzeganie wymagań ochrony przyrody w odniesieniu do
obiektów turystyczno-rekreacyjnych w aspekcie ochrony walorów
przyrodniczych;
 monitoring ruchu turystycznego szczególnie w terenach chronionych;
 znakowanie szlaków turystycznych i przyrodniczych ścieżek dydaktycznych
wraz z dokładną informacją o walorach przyrodniczych;
 wspieranie gmin w ustanawianiu nowych form ochrony przyrody;
 ochrona gatunkowa roślin i zwierząt oraz ich siedlisk, szczególnie narażonych
wyginięciem;
 w ramach ochrony fauny i flory – inicjowanie i wspieranie działań
dotyczących budowy przejść dla zwierząt nad ciągami komunikacyjnymi,
przepławek dla organizmów wodnych;
 ochrona terenów otwartych o szczególnych walorach widokowych.
Program działań ochronnych na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego:
Program działań w obszarach objętych ochroną ścisłą obejmuje:
- ochronę procesów naturalnych zachodzących w ekosystemach leśnych i
połoninowych,
- ograniczenie skutków presji ruchu turystycznego na otoczenie przyrodnicze
szlaków;
- ochronę przed nielegalną penetracją ludzką;
- ochronę przeciwpożarową;
- konserwację, oczyszczanie i kontrolę szlaków turystycznych;
- ochronę miejsc gawrowania niedźwiedzia;
- ochronę miejsc gniazdowania ptaków drapieżnych;
- zapobieganie ograniczeniu bazy pokarmowej dużych drapieżników, poprzez
utrzymywanie odpowiedniej liczebności populacji jelenia;
- ochronę i regenerację dolin potoków wraz z korytem stanowiących siedliska
ryb, ptaków i bezkręgowców wodnych.
Program działań ochronnych w ekosystemach leśnych:
- przywrócenie zgodności właściwego stanu gatunkowego drzewostanów
zgodnie z siedliskiem;
- ochronę przed szkodami powodowanymi przez zwierzynę;
- ochronę przeciwpożarową;
- wykonanie zabiegów pielęgnacyjno-hodowlanych w drzewostanach;
- utrzymywanie właściwego stanu zdrowotnego drzewostanów;
- zabezpieczenie miejsc wokół stref gawrowania niedźwiedzia;
- wprowadzenie zakazu przebywania w strefie ochronnej wokół gniazd
ptaków drapieżnych w okresie od 1 stycznia do 31 sierpnia;
- zabezpieczenie stanowisk rzadkich gatunków bezkręgowców;
- ochronę populacji żubra;
112
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
ochronę populacji wilka.
Program działań ochronnych w lądowych ekosystemach nieleśnych:
- usuwanie samosiewu drzew i krzewów;
- wykaszanie lub wypas;
- zapewnienie właściwego dla danego ekosystemu poziomu wody;
- nawożenie łąk;
- tworzenie leśnych korytarzy ekologicznych (odtwarzanie zadrzewień);
- zabiegi pielęgnacyjne na starych drzewach;
- ograniczenie śmiertelności zwierząt na ruchliwych drogach;
- monitoring zbiorowisk nieleśnych i poziomu wód gruntowych.
Program działań ochronnych w ekosystemach wodnych:
- eliminację lokalnych źródeł skażenia wód płynących;
- poprawa istniejącej gospodarki wodno-ściekowej przez modernizację
oczyszczalni ścieków;
- wyeliminowanie odprowadzania ścieków bezpośrednio do gruntu;
- unikanie rozwiązań z szambami bezodpływowymi;
- podłączenie wszystkich obiektów mieszkalnych, gastronomicznych i
turystycznych do oczyszczalni ścieków;
- regulacja stosunków wodnych w celu poprawy bilansu wodnego.
Program działań ochronnych Wschodniobeskidzkiego Obszaru
Chronionego Krajobrazu
W celu ochrony środowiska przyrodniczego i zapewnienia prawidłowego
zagospodarowania przestrzennego wprowadzono obowiązek przestrzegania przez
jednostki prowadzące działalność gospodarczą i usługową, następujących zakazów i
nakazów
dot.
wzmożonej
ochrony środowiska
przyrodniczego
we
Wschodniobeskidzkim Obszarze Chronionego Krajobrazu:
Zakazuje się:
- lokalizacji przemysłowych ferm hodowlanych stosujących bezściółkową metodę
chowu;
- wypasania bydła i owiec na powierzchniach leśnych;
- zakładania na gruntach leśnych plantacji topolowych;
- wprowadzania gatunków obcego pochodzenia, dopuszcza się jedynie dla celów
dydaktycznych i dekoracyjnych w obrębie urządzeń turystycznych oraz na
terenie parków;
- stosowania w gospodarce leśnej rębni zupełnej, za wyjątkiem potrzeb typu
sanitarnego;
- sztucznego nieracjonalnego obniżania wód gruntowych;
- odprowadzania jakichkolwiek ścieków do wód gruntowych i powierzchniowych
bez wymaganego prawem pozwolenia wodnoprawnego i oczyszczania;
- lokalizowania obiektów uciążliwych dla środowiska;
113
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
-
emisji gazów i pyłów przekraczających dopuszczalne stężenia substancji
szkodliwych w powietrzu atmosferycznym;
eksploatacji surowców skalnych, żwirów, piasku z koryt rzek – dopuszcza się
tylko eksploatację na lokalne potrzeby zgodnie z obowiązującymi przepisami.
Nakazuje się:
- zapewnienie szczególnej dbałości o rozwiązania architektoniczne wpływające
korzystnie na kształtowanie krajobrazu;
- wprowadzenie wzmożonego nadzoru w zakresie ładu przestrzennego i
dyscypliny budowlanej;
- dokonywanie zrywki i wywozu drewna w sposób zapewniający ochronę
wartości przyrodniczych;
- biologiczną zabudowę skarb, wykopów, nasypów wzdłuż dróg publicznych
przez zadrzewianie i zakrzewianie,
- ograniczenie stosowania chemicznych środków ochrony roślin;
- podejmowanie działań zmierzających do poprawy bilansu wodnego i
retencyjnego wody;
- porządkowanie gospodarki wodno-ściekowej;
- zainstalowanie urządzeń redukujących emitowane zanieczyszczenia do
środowiska;
- przestrzeganie obowiązku rekultywacji terenu po naruszeniu jego stanu
pierwotnego.
5.1.3. Cele i priorytety konieczne do realizacji w celu
ochrony powierzchni ziemi w ramach racjonalnej
gospodarki odpadami na terenie powiatu.
Proponuje się podjęcie następujących kierunków działań w zakresie
kształtowania racjonalnej gospodarki odpadami na terenie powiatu:
 w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi w sektorze
komunalnym:
1. objęcie wszystkich mieszkańców powiatu systemem zorganizowanej
zbiórki odpadów komunalnych:
koniecznym jest podpisanie umów na odbiór i zagospodarowanie
odpadów komunalnych ze wszystkimi mieszkańcami poszczególnych
gmin, co zredukuje niekontrolowany wypływ odpadów do środowiska i
zahamuje proces tworzenia tzw. „dzikich wysypisk śmieci”;
114
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2. konsekwentne wdrażanie i rozwijanie systemu selektywnej zbiórki
odpadów przydatnych do odzysku lub recyklingu na terenie całego
powiatu:
surowce wtórne (papier, tektura, odpady opakowaniowe, w tym
metalowe, tworzywa sztuczne, złom, metale kolorowe, szkło białe i szkło
kolorowe) powinny być zbierane do odpowiednio oznakowanych
worków, pojemników lub kontenerów, a następnie dostarczane do
przerobu przez specjalistyczne przedsiębiorstwa ;
3. wdrożenie systemu segregacji „u źródła” odpadów podlegających
biodegradacji (odpady kuchenne oraz odpady zielone):
w pierwszej kolejności należy zorganizować selektywną zbiórkę tych
odpadów, bezpośrednio z domostw, przy użyciu pojemników na
biomasę, worków papierowych lub worków plastikowych ulegających
biodegradacji . Zebrane odpady powinny być kompostowane w
przydomowych stosach kompostowych, zorganizowanych na własny
użytek , w przypadku zabudowy jednorodzinnej. W przypadku zabudowy
zwartej lub wielorodzinnej ( głównie gmina Lesko i gmina Solina) należy
zorganizować system kompostowania w tzw. pryzmach na otwartym
powietrzu. Tak wyprodukowany kompost będzie udostępniany
mieszkańcom, lub wykorzystywany do rekultywacji terenu (patrz:
Schemat przepływu odpadów komunalnych ulegających biodegradacji
kierowanych do kompostowni – pkt. XI);
4. stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów niebezpiecznych
pochodzących z gospodarstw domowych:
system zbiórki tych odpadów może być rozwiązany przez utworzenie
w każdej gminie, tzw. Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów
Niebezpiecznych (GPZON) przyjmujących bezpłatnie odpady
niebezpieczne od mieszkańców i odpłatnie od małych i średnich
przedsiębiorstw lub wariant tzw. „zbiórki obwoźnej” – specjalnie
przystosowany pojazd w określone dni po wytyczonej trasie będzie
odbierał zebrane odpady niebezpieczne;
5. stworzenie systemu zbierania odpadów wielkogabarytowych:
okresowy odbiór tych odpadów bezpośrednio od ich właścicieli oraz
stworzenie warunków do zamówienia takiej usługi indywidualnie, jako
„usługa na telefon”;
6. wdrożenie systemu zbierania odpadów budowlanych;
7. modyfikacja systemu odpłatności za wytwarzane odpady:
poprzez podwyższenie stawek opłat za odpady niesegregowane
„u źródła”,
zmieszane z surowcami wtórnymi lub odpadami
115
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
niebezpiecznymi, bądź zastosowanie stawek bonifikacyjnych dla
odpadów segregowanych;
8. wdrożenie systemu kompostowania przydomowego i/lub wariant
kompostowania w pryzmach;
9. podnoszenie świadomości ekologicznej obywateli;
10. modernizacja składowiska odpadów komunalnych w Stężnicy.
w zakresie gospodarowania odpadami powstającymi w
sektorze gospodarczym:

zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie stosowanych
w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych,
wdrożenie systemów pełnej i wiarygodnej ewidencji odpadów i metod ich
zagospodarowania,
unieszkodliwianie
osadów
ściekowych
przez
odwadnianie
i wapniowanie,
kompostowanie skratek z oczyszczalni ścieków z odpadami zielonymi,
podnoszenie świadomości ekologicznej przedsiębiorców.
1.
2.
3.
4.
5.

w zakresie gospodarowania odpadami niebezpiecznymi:
1. zapewnienie warunków bezpiecznego dla zdrowia ludzi usunięcia
wyrobów zawierających azbest i zdeponowania ich na wyznaczonych
składowiskach w sposób eliminujący ich negatywne oddziaływanie,
2. inicjowanie związków gmin dla budowy składowiska odpadów
azbestowych na terenie powiatu,
3. inspirowanie właściwej działalności w zakresie usuwania wyrobów
zawierających azbest, poszukiwanie inwestorów i podejmowanie inicjatyw
lokalizacyjnych,
4. zapewnienie odzysku i recyklingu olejów odpadowych,
5. zapewnienie odzysku i recyklingu wycofanych z eksploatacji pojazdów.
116
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
5.2. Cele i przedsięwzięcia konieczne do realizacji w sferze
poprawy jakości pozostałych elementów środowiska.
5.2.1. Powietrze atmosferyczne.
Jak wynika z badań monitoringowych dokonywanych przez WIOŚ w Rzeszowie
w zakresie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, powiat leski
zakwalifikowany został do klasy wynikowej A, tj. klasy , w której poziom
mierzonych stężeń substancji nie przekracza wartości dopuszczalnej.
Taki stan jakości powietrza nie wymaga opracowywania programów naprawczoochronnych, nie mniej jednak na szczeblu powiatu przewidziano pewne działania ,
sprzyjające poprawie jakości powietrza.
Jako nadrzędny cel w zakresie poprawy stanu jakości powietrza uznano
likwidację emisji substancji z sektora komunalnego, cechującego się wyraźną
sezonowością i mającą decydujący wpływ na jakość powietrza.
Cele, przedsięwzięcia, kierunki działań przewidziane do realizacji na szczeblu
powiatu , przy współudziale organów podległych staroście, inspekcji, instytucji
towarzyszących, lokalnej społeczności - to:
- monitoring jakości powietrza i ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza;
- propagowanie i wspieranie działań dotyczących modernizacji systemu ogrzewania
zarówno instalacji zbiorczych jak i indywidualnych, poprzez: wprowadzanie
kotłów nowej generacji, zmiana nośnika energii jakim jest węgiel na bardziej
ekologiczne: gaz, olej opałowy, energia elektryczna;
- promowanie alternatywnych źródeł energii: energia wodna, z biomasy, słoneczna,
itp.;
- rozpatrzenie możliwości budowy obwodnicy dla miasta Lesko, w celu eliminacji
ruchu drogowego o charakterze tranzytowym z miasta;
- dążenie do budowy ścieżek rowerowych;
- sukcesywna realizacja programu gazyfikacji powiatu;
- poprawa warunków komunikacji drogowej, modernizacja nawierzchni dróg;
- preferowanie wprowadzania w budownictwie materiałów energooszczędnych,
termomodernizacja budynków;
- egzekwowanie w wydawanych pozwoleniach instalowania urządzeń do redukcji
zanieczyszczeń wprowadzanych do powietrza z procesów technologicznych,
poprawa sprawności obecnie funkcjonujących urządzeń;
- identyfikacja terenów z przekroczeniami dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń,
każdorazowo opracowywanie w takich przypadkach programów naprawczych;
- wzmocnienie działalności kontrolnej organów samorządowych w zakresie emisji
zanieczyszczeń do powietrza przez podmioty korzystające ze środowiska;
- edukacja mieszkańców w zakresie szkodliwości spalania odpadów i opakowań.
117
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
5.2.2. Hałas.
Z analizy jakości środowiska akustycznego wynika, że występuje na terenie
powiatu leskiego zagrożenie nadmiernym hałasem, w szczególności hałasem
komunikacyjnym. Wyniki prowadzonych badań rutynowych, wykazują konieczność
eliminowania ruchu ciężarowego z obszarów gęstej zabudowy i innych terenów
chronionych. Największe obciążenie akustyczne ma miejsce w centrum miasta
Leska, wzdłuż głównej arterii krajowej, drogi nr 84 relacji Sanok-Krościenko-Gr.
Państwa.
Priorytetowym celem w zakresie poprawy stanu akustycznego środowiska na
szczeblu powiatowym będzie zatem zmniejszenie narażenia mieszkańców na
nadmierny , ponadnormatywny poziom hałasu, przede wszystkim hałasu
emitowanego przez środki transportu mającego największy zasięg przestrzenny,
poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniżej dopuszczalnego lub co najmniej na tym
poziomie.
Podstawowe cele, priorytety i działania w celu poprawy środowiska
akustycznego w powiecie to:
- ograniczenie emisji hałasu przez inwestycje dotyczące infrastruktury drogowej:
dążenie i wspieranie budowy obwodnicy dla miasta Leska, poprawa nawierzchni
dróg, optymalizacja płynności ruchu;
- eliminowanie z użytkowania środków transportu, maszyn i urządzeń, których
hałaśliwość nie odpowiada standardom UE;
- przewidzieć możliwość budowy ekranów akustycznych na odcinkach tras o
nadmiernym ruchu;
- propagowanie tworzenia naturalnych ekranów akustycznych, przewidzieć
możliwość prowadzenia nasadzeń zieleni ochronnej wzdłuż dróg powiatowych;
- dążenie do wprowadzenia w miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego zapisów poświęconych ochronie przez hałasem;
- promowanie budowy tras rowerowych;
- tworzenie warunków do rozwoju transportu zbiorowego;
- inwentaryzacja miejsc szczególnie narażonych hałasem, informowanie o nich
społeczeństwa;
- wzmocnienie działalności kontrolnej powiatu i gmin wobec podmiotów
gospodarczych pod względem ich oddziaływania na klimat akustyczny.
118
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
5.2.3. Oddziaływanie pól elektromagnetycznych.
Głównym celem w zakresie ochrony przed polami elektromagnetycznymi, jest
wynikające z ustawy Prawo ochrony środowiska [ 1 ], dążenie do utrzymania
poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych, lub co najmniej na
tych poziomach.
Priorytetowym celem w tym zakresie są badania kontrolne pól
elektromagnetycznych realizowane przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska. Rola powiatu sprowadza się przede wszystkim do ścisłej współpracy z
służbami kontrolno-pomiarowymi i identyfikowaniu miejsc wymagających badań.
Dla realizacji tych założeń przyjęto następujące cele i działania na poziomie
powiatu:
- ścisła współpraca starostwa ze służbami kontrolno-pomiarowymi, identyfikacja
miejsc wymagających przeprowadzenia badań;
- ścisłe przestrzeganie zasad dotyczących przeprowadzania procedur ocen
oddziaływania na środowisko podczas ustalania warunków zabudowy i udzielania
pozwoleń na budowę stacji i linii elektromagnetycznych o napięciu znamionowym
110 kV i wyższym oraz dla urządzeń radiowych, radiolokacyjnych i
radiokomunikacyjnych o równoważnej mocy promieniowania 15 W i wyższej;
- dążenie do lokalizowania obiektów emitujących pola elektromagnetyczne, mogące
powodować przekroczenia standardów środowiska, w miejscach niedostępnych
dla ludności;
- lokalizacja linii elektroenergetycznych o napięciu 110 kV i wyższym poza
terenami przeznaczonymi pod zabudowę mieszkaniową;
- uwzględnienie w planach zagospodarowania przestrzennego tras przebiegu linii
elektroenergetycznych wysokich napięć;
- egzekwowanie wykonywania pomiarów pól elektromagnetycznych, do których
inwestorzy zobowiązani są na mocy przepisów Prawa ochrony środowiska [ 1 ] ,
po uruchomieniu urządzeń;
- dążenie do lokalizowania kilku obiektów radiowo-telewizyjnych lub
radiokomunikacyjnych na jednej konstrukcji wsporczej.
5.2.4. Nadzwyczajne zagrożenia środowiska.
Kierunkiem działań w sytuacji zagrożenia życia i zdrowia mieszkańców, utraty
mienia, katastrofy ekologicznej będzie wprowadzenie wyższych stanów gotowości
do podjęcia działań ratowniczych przez służby, straże i inspekcje szczebla
powiatowego i gminnego, nawiązanie ścisłej współpracy z innymi instytucjami ,
jednostkami organizacyjnymi, prowadzenie działań ratowniczych do chwili
usunięcia zagrożeń.
We wszystkich gminach powiatu utworzone są struktury Ochotniczych Straży
Pożarnych, na szczeblu powiatu zadania pełni Powiatowy Komendant Państwowej
119
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Straży Pożarnej. W każdej z gmin utworzone zostały struktury regionalne obrony
cywilnej, kierowane przez Burmistrzów i Wójtów.
Przyjęte cele i działania zapobiegawczo-ochronne:
- organizacja właściwych struktur szybkiego powiadamiania o wystąpieniu
poważnej awarii czy klęski żywiołowej;
- rozbudować sieć radiową selektywnego wywołania do celów ostrzegania i
alarmowania o zagrożeniach ludności, rozbudować łączność radiową sieci
zarządzania kryzysowego na terenie powiatu;
- zorganizować i doposażyć w różnego rodzaju sprzęt przeciwpowodziowy, ciężki,
transportowy, ratunkowy poszczególne służby ratunkowe powiatu;
- przeciwdziałanie występowania klęsk żywiołowych poprzez organizowanie
właściwych struktur szybkiego reagowania oraz modernizację urządzeń
zabezpieczających;
- monitorować i prowadzić okresowe kontrole przewozu, przechowywania i
stosowania niebezpiecznych substancji chemicznych;
- przestrzegać zakazu wypalania suchych traw, prowadzić szeroką edukację
zapobiegawczą szczególnie wśród ludności wiejskiej;
- dbałość o stan techniczny dróg, szczególnie zimą, dążenie do prawidłowego
oznakowania miejsc szczególnie niebezpiecznych.
120
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
VI.
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ EKOLOGICZNYCH
I ŚRODKI NIEZBĘDNE DO OSIĄGNIĘCIA
ZAŁOŻONYCH CELÓW
121
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
6.1.
Działania inwestycyjne polityki ekologicznej Powiatu
Leskiego i źródła finansowania.
Zamierzenia inwestycyjne Zarządu Powiatu oraz poszczególnych gmin w
zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska, przewidziane do realizacji w latach
2004 – 2015 oraz przewidywane koszty realizacji tych zamierzeń i ich źródła
finansowania, obrazuje poniższa tabela.
TABELA 44. Harmonogram działań inwestycyjnych w ramach polityki
powiatu w zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska
Koszty realizacji w [tys. zł]
Nazwa inwestycji
Źródła
Lata
Lata
Lata
finansowania
2004200620112005
2010
2015
ZADANIA WŁASNE POWIATU
modernizacja nawierzchni drogowej w m.
środki własne: 203.500 250.000
Hoczew, droga relacji: Tarnawa GórnaSapard: 200.850 250.000
Hoczew
inne:
modernizacja nawierzchni drogowej w
środki własne: 800.083 350.000
m. Terka, Polanki, droga relacji:
Sapard: 425.100
Bukowiec-Dołżyca
inne: 375.000
modernizacja nawierzchni drogowej w m.
środki własne: 308.000 350.000
Baligród i Stężnica, droga relacji:
Sapard: 302.124 350.000
Baligród-Wołkowyja
inne:
ZADANIA GMINNE
budowa stacji uzdatniania wody dla
budżet gminy
190
ujęcia w Łukawicy
dotacje WFOŚ
rozbudowa sieci wodociągowej w
budżet gminy
50
Bereżnicy Wyżnej
rozbudowa sieci wodociągowej na ujęciu
budżet gminy:
500
Wołkowyja – Rybne
inne fundusze:
500
rozbudowa sieci wodociągowej w Solinie
budżet gminy:
173
– Góra Jawor
inne fundusze:
150
przebudowa istniejącego ujęcia wody w
budżet gminy:
350
Polańczyku
inne fundusze:
300
budowa kanalizacji zbiorczej w m.
budżet gminy,
3282
Baligród
fundusze UE,
WFOŚiGW
budowa kanalizacji zbiorczej dla m.
budżet gminy,
Cisowiec, Baligród, Kielczawa, Mchawa,
fundusze UE,
10.206
Nowosiółki, Roztoki Dolne, Stężnica,
WFOŚiGW,
Zahoczewie
NFOŚiGW
budowa zbiorczej sieci kanalizacyjnej w
budżet gminy,
2.600
m. Bystre i Baligród
fundusze UE,
WFOŚiGW
budowa gminnej oczyszczalni ścieków
budżet gminy,
komunalnych w Baligrodzie
fundusze UE,
2.024
WFOŚiGW
122
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
rozbudowa sieci kanalizacyjnej w m.
Cisna
modernizacja gminnej oczyszczalni
ścieków w m. Cisna
budowa komunalnej oczyszczalni
ścieków i kanalizacji w miejscowości
Wetlina
budowa sieci kanalizacyjnej dla miasta
Leska
budowa sieci kanalizacyjnej w
miejscowościach: Lesko, Bachlawa,
Bezmiechowa Dolna, Bezmiechowa
Górna, Glinne, Jankowce, Łukawica,
Manasterzec
budowa sieci kanalizacyjnej w
miejscowościach: Postołów, Łączki,
Huzele, Weremień, Dziurdziów, Hoczew,
Średnia Wieś
budowa komunalnej oczyszczalni
ścieków w m. Lesko
budowa sieci kanalizacyjnej w
miejscowościach: Olszanica, Stefkowa,
Uherce
budowa sieci kanalizacyjnej w
miejscowościach: Orelec, Paszowa,
Wańkowa, Zwierzyń, Rudenka
budowa gminnej oczyszczalni ścieków
komunalnych w Olszanicy
rozbudowa sieci kanalizacyjnej w m.
Polańczyk
rozbudowa sieci kanalizacyjnej w m.
Solina
modernizacja sieci kanalizacyjnej w m.
Polańczyk
modernizacja sieci kanalizacyjnej w m.
Solina
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Myczków
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Bóbrka
budżet gminy,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW
budżet gminy:
SAPARD,
Fundacja
Rozwoju Wsi,
WFOŚiGW
budżet gminy,
EkoFundusz,
NFOŚiGW,
WFOŚiGW
budżet gminy:
środki UE:
budżet gminy,
fundusze UE
80
40
40
400
1.600
5.600
2.888
8.615
34.509
budżet gminy,
fundusze UE
budżet gminy:
NFOŚiGW:
budżet gminy,
fundusze UE
dotacje WFOŚ
budżet gminy,
fundusze UE
dotacje WFOŚ
budżet gminy,
EkoFundusz,
WFOŚiGW,
NFOŚiGW
dotacja WFOŚ
pożyczka WFOŚ
budżet gminy
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
budżet gminy
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
123
33.156
1.882,7
5.043,8
6.467
6.615
3.905
150
300
183
200
150
300
183
100
170
100
200
100
170
100
200
60
60
60
6.100
4.000
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
budowa gminnej oczyszczalni śckieków
w m. Zawóz
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Bukowiec
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Solina
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Berezka
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Myczkowce
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Terka
budowa gminnej oczyszczalni ścieków w
m. Wołkowyja
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
budżet gminy
NFOŚ, WFOŚ
fundusze UE
4.100
4.200
3.700
8.900
4.800
3.800
6.200
6.2. Działania pozainwestycyjne polityki ekologicznej Powiatu
Leskiego.
Przewidywane zamierzenia pozainwestycyjne w ramach polityki
ekologicznej powiatu, tzw. koordynowane, tj. możliwe do realizacji przy wspólnym
wysiłku i współpracy samorządów i służb podległych, inspekcji, wybranych
instytucji, przedsiębiorców i lokalnej społeczności, zestawiono w tabeli 45.
1.
w zakresie ochrony wód
Wspieranie, propagowanie i inicjowanie działań na
rzecz budowy, rozbudowy, modernizacji
124
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
Lp.
TABELA 45. Harmonogram działań pozainwestycyjnych w ramach polityki
powiatu w zakresie ochrony i poprawy jakości środowiska
Termin realizacji
Okres
okres
krótkośrednioterminowy
terminowy
Opis zamierzenia / działań
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
oczyszczalni ścieków wraz z systemami
kanalizacyjnymi oraz ujęć wody, sieci
wodociągowych, stacji uzdatniania wody
Racjonalizacja gospodarowania wodą podziemną
celem ograniczenia zużycia wody podziemnej do
celów technologicznych, za wyjątkiem przemysłu
spożywczo-farmaceutycznego
Aktywizacja działań zmierzających do ustanawiania
stref ochronnych ujęć wody, w szczególności
pobieranej do celów konsumpcji
Działanie edukacyjne społeczności w zakresie
racjonalności wykorzystania wody, nielegalnych
zrzutów ścieków nieoczyszczonych do
odbiorników, szkodliwości zanieczyszczeń
wydostających się z nieszczelnych zbiorników
bezodpływowych; kształtowanie postaw
proekologicznych
Opracowanie i wdrożenie systemu informowania
społeczeństwa o jakości wody do picia i wody w
kąpieliskach w powiecie
Intensyfikacja działalności kontrolnej organów
powiatu w zakresie gospodarki wodno-ściekowej;
egzekwowanie warunków wydanych pozwoleń
wodnoprawnych; likwidacja nielegalnych zrzutów
ścieków, itp
Wspieranie działań na rzecz ochrony wód
zbiorników zaporowych Solina-Myczkowce
w zakresie ochrony przyrody
Wdrożenie Sieci Ekologicznej NATURA 2000
Opracowanie i bieżące wdrażanie planów ochrony
rezerwatów i parków krajobrazowych
Wdrażanie instrumentów służących ekologizacji
gospodarki rolnej, w tym programów
rolnośrodowiskowych, zachowania tradycyjnych
praktyk gospodarczych na terenach przyrodniczo
cennych
Ochrona obszarów zieleni i zadrzewień na terenach
miejskich i wiejskich
Wprowadzanie odpowiednich procedur
lokalizacyjnych chroniących tereny cenne
przyrodniczo przed przeinwestowaniem
Rygorystyczne przestrzeganie wymagań ochrony
przyrody w odniesieniu do obiektów turystycznych
i rekreacyjnych
Podnoszenie szeroko pojętej świadomości
ekologicznej i wrażliwości przyrodniczej
społeczeństwa, kampania oświatowa w szkołach
wszystkich typów, edukacja nieformalna
Prowadzenie racjonalnej gospodarki w lasach nie
stanowiących własności Skarbu Państwa
125
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
9.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
1.
2.
3.
4.
Zalesianie terenów o niskich klasach bonitacyjnych
gleb i gruntów porolnych; lokalizacja zalesień w
miejscowych planach zagospodarowania
przestrzennego
w zakresie gospodarki odpadami
omówiono w części nr II opracowania
„Plan gospodarki odpadami dla Powiatu Leskiego”
w zakresie ochrony powietrza i ochrony przed hałasem
Optymalizacja transportu publicznego oraz budowa
i modernizacja sieci drogowej z infrastrukturą
towarzyszącą w warunkach pełnej ochrony
obszarów cennych przyrodniczo
Wsparcie przedsięwzięć dotyczących modernizacji
systemów ogrzewania (zamiana paliwa węglowego
na ekologiczne) lokalnych kotłowni budynków
użyteczności publicznej oraz indywidualnych
W ramach współpracy ze służbami inspekcji
ochrony środowiska prowadzenie monitoringu
jakości powietrza na terenie powiatu; identyfikacja
terenów z przekroczeniami dopuszczalnych stężeń
w powietrzu, prowadzenie badań kontrolnych
poziomów hałasu komunikacyjnego przy drogach
wojewódzkich i krajowych
Wzmocnienie działalności kontrolnej służb
powiatowych w zakresie emisji zanieczyszczeń do
powietrza przez podmioty gospodarcze oraz w
zakresie oddziaływania akustycznego na
środowisko
Prowadzenie nasadzeń i odnowy zieleni ochronnej
wzdłuż dróg o dużym natężeniu ruchu
Ograniczanie emisji hałasu poprzez tworzenie
warunków rozwoju komunikacji zbiorowej, budowy
ścieżek rowerowych, optymalizacji prędkości ruchu
w terenach zabudowanych
pozostałe:
Stworzenie systemu informowania społeczeństwa o
możliwości wystąpienia awarii lub katastrofy
Propagowanie działań na rzecz wykorzystywania
alternatywnych źródeł energii
Aktywizacja współpracy w dziedzinie ochrony
środowiska (ochrona wód, powietrza, przyrody,
krajobrazu, zapobieganie skutkom nadzwyczajnych
zagrożeń środowiska) z samorządami państw
ościennych
Upowszechnianie przez samorząd powiatowy i
gminny systemów gromadzenia i udostępniania
informacji o środowisku i jego ochronie
(elektroniczne bazy danych)
126
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
VII. INSTRUMENTY I NARZĘDZIA
REALIZACJI PROGRAMU
127
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
7.1. Narzędzia i instrumenty prawno-administracyjne.
Instrumentami prawno-administracyjnymi, jakie należy stosować do zarządzania
w celu realizacji Programu są:
- plany zagospodarowania przestrzennego oraz studia uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gmin;
- plany ochrony parku narodowego, parków krajobrazowych oraz rezerwatów
przyrody;
- programy ochrony środowiska niższego rzędu;
- strategie, programy branżowe, plany: gospodarki odpadami, ratownicze, ochrony
przeciwpowodziowej, gospodarki wodnej, itp.;
- zgody na przeznaczenie gruntów rolnych na cele nierolnicze;
- decyzje administracyjne w zakresie korzystania ze środowiska (koncesje,
pozwolenia wodnoprawne, pozwolenia inne);
- informacje o środowisku dot. zanieczyszczeń powietrza, zgłoszenia poważnych
awarii;
- rejestry: terenów na których występują przekroczenia dopuszczalnych poziomów
pól elektromagnetycznych, terenów na których występują przekroczenia
standardowych norm jakości gleby lub ziemi, rezerwatów przyrody, parków
krajobrazowych, itp.
7.2. Instrumenty finansowe i źródła finansowania.
Finansowanie działań przyjętych w Programie, mających zapewnić osiągnięcie
ustalonych dla powiatu, celów strategicznych, odbywać się będzie przez:
- celowe fundusze ekologiczne (NFOŚiGW, WFOŚiGW, PFOŚiGW, GFOŚiGW),
- budżet państwa, budżety samorządowe: powiatu i gmin;
- komercyjne instytucje finansowe, w tym banki udzielające kredytów na cele
ekologiczne;
- środki własne przedsiębiorstw i inwestorów;
- przedakcesyjne fundusze pomocowe i fundusze strukturalne Unii Europejskiej
(SAPARD, ISPA) ;
- zagraniczne instytucje finansowe i inne programy pomocowe (EkoFundusz).
Wdrażanie i realizacja niniejszego Programu będzie procesem skomplikowanym,
długotrwałym , uzależnionym od zrozumienia przez działaczy samorządowych
rangi problematyki ochrony środowiska. Realizacja zadań uzależniona będzie od
stanu finansów Państwa, kondycji przedsiębiorstw, które będą musiały dostosować
sposób i zakres korzystania ze środowiska do aktualnych standardów, a co za tym
idzie również sytuacji finansowej samorządów. Najistotniejsza będzie możliwość
128
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
zgromadzenia tzw. „wkładu własnego” w wysokości minimum 15-25% wartości
zadania inwestycyjnego. Zgromadzenie pozostałej części środków odbywać się
będzie z kredytów komercyjnych dotacji z funduszy strukturalnych Unii
Europejskiej oraz uzupełniająco z funduszy ochrony środowiska: gminnych,
powiatowych, wojewódzkich i narodowego. Istotny ciężar finansowania inwestycji
komunalnych pozostanie na barkach gmin, nadmienić należy że znaczne nakłady
finansowe konieczne do poniesienia, spoczywają również na podmiotach
gospodarczych, które realizować będą zadania z zakresu budowy, modernizacji i
remontów infrastruktury ochrony środowiska.
Rozdysponowanie środków powiatowego i gminnych funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej w latach 2003/2004:
W ramach środków własnych, jakimi dysponują gminy oraz powiaty
podstawową rolę przy wdrażaniu niniejszego Programu odgrywać będą fundusze
ekologiczne, w postaci: powiatowego i gminnych funduszy ochrony środowiska i
gospodarki wodnej. Przychodami funduszy są wpływy z tytułu opłat za korzystanie
ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych, pobieranych od podmiotów
gospodarczych na podstawie ustawy Prawo ochrony środowiska [ 1 ] oraz
przepisów szczególnych. Powyższe wpływy stanowią w 20% przychód gminnego
funduszu, zaś w 10% powiatowego funduszu.
Środki Funduszy przeznacza się na finansowanie ochrony środowiska i
gospodarki wodnej w celu realizacji zasady zrównoważonego rozwoju i polityki
ekologicznej państwa oraz na współfinansowanie projektów inwestycyjnych,
kosztów operacyjnych i działań realizowanych z udziałem środków pochodzących z
UE nie podlegających zwrotowi.
Środki gminnych funduszy mogą być przeznaczone m. in. na:
edukację ekologiczną oraz propagowanie działań proekologicznych i zasady
zrównoważonego rozwoju,
realizowanie zadań modernizacyjnych i inwestycyjnych służących ochronie
środowiska i gospodarce wodnej,
przedsięwzięcia związane z ochroną przyrody, gospodarką odpadami i ochroną
powierzchni ziemi, ochroną wód,
działania z zakresu rolnictwa ekologicznego, i inne.
Rozdysponowanie środków gminnych funduszy w latach 2003/2004 przedstawiono
poniżej, w tabeli 46.
129
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
TABELA 46. Przychody i wydatki gminnych funduszy ochrony środowiska i
gospodarki wodnej w latach 2003/2004
Przychody
GFOŚiGW
Kwota
[zł]
Wydatki
Kwota
[zł]
GMINA CISNA
przychody i wydatki – 2003 r.
darowizny
106 prowizje i utrzymanie rach.
1.500
wpływy z tytułu opłat
6.460 opłaty za korzystanie ze środ.
1.500
dofinansowanie akcji „SprząRAZEM przychody:
6.566 tanie świata”, zakup karmy
1.986
dla ptaków
RAZEM wydatki:
4.986
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2003 r.
1.580 prowizje i utrzymanie rach.
2.000
wpływy dotychczasowe z
3.000 opłaty za korzystanie ze środ.
2.000
tytułu opłat
wpływy przewidywane z
3.000 dofinansowanie akcji „Sprzą3.000
tytułu opłat
tanie świata”, zakup karmy
dla ptaków
RAZEM przychody:
7.500
RAZEM wydatki:
7.000
GMINA OLSZANICA
przychody i wydatki – 2003 r.
stan na początek 2003 r.
16.979,44 zakup pojemników na odpady 2.053,95
wpływy z tytułu opłat
6.046,83 dofinansowanie akcji „Sprzą55,06
tanie świata”
wpływy inne
250,08 zakup nagród na konkurs
137,60
przyrodniczy
RAZEM przychody: 23.275,36
RAZEM wydatki: 2.246,61
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2004 r.
21.020,74 zakup pojemników na odpady 12.149,96
dotychczasowy
wpływy z tytułu opłat
dofinansowanie akcji „Sprzą300,00
dotychczasowe
1.116,18 tanie świata”
przewidywane
5.000
RAZEM przychody: 27.136,92 zakup pojemników na odpady 14.686,96
RAZEM wydatki: 27.136,92
wpływy z tytułu opłat
GMINA SOLINA
przychody i wydatki – 2003 r.
25.320,75 zakup pojemników na odpady
130
6.661,20
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
wpływy inne
RAZEM przychody:
typu DINO
8.400,00 dofinansowanie akcji „Sprzątanie świata”
33.720,75 zakup ławek betonowych
organizacja X regat
ekologicznych
organizacja konkursu
ekologicznego
organizacja III Ogólnopolskiej
Konferencji Naukowej
pozostałe wydatki
6.370,71
4.911,30
2.616,78
452,80
404,50
541,83
RAZEM wydatki: 21.959,12
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2004 r.
16.000 zakup pojemników typu
IGLOO
wpływy z tytułu opłat
19.200 zakup koszy ulicznych na
przewidywane
odpady
wpływy własne
7.000 zakup ławek parkowych
RAZEM przychody:
42.200 edukacja ekologiczna, propagowanie działań proekologicznych
RAZEM wydatki:
GMINA LESKO
przychody i wydatki – 2003 r.
stan na początek 2003 r.
52.225 budowa oczyszczalni ścieków
w Lesku
wpływy z tytułu opłat
27.000 edukacja ekologiczna, dofinansowanie akcji „Sprzątanie
odsetki
776 świata”
RAZEM przychody:
80.001
RAZEM wydatki:
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2003 r.
37.612 pielęgnacja parku w Lesku
wpływy z tytułu opłat
15.000 PGO i POŚ dla gminy
planowane
dofinansowanie akcji „Sprzątanie świata”
RAZEM przychody:
52.612
RAZEM wydatki:
GMINA BALIGRÓD
przychody i wydatki – 2003 r.
stan na początek 2003 r.
6.396 zakup 2 kontenerów KP-7,
badanie wód odciekowych
131
8.000
7.000
5.000
13.400
33.400
41.471
918
42.389
12.000
2.500
500
15.000
5.224
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
składowiska odpadów
wpływy z tytułu opłat
15.707
RAZEM wydatki:
RAZEM przychody:
22.103
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2003 r.
16.420 badanie wód odciekowych na
składowisku odpadów
wpływy z tytułu opłat
12.000 badanie ścieków z
planowane
oczyszczalni w Jabłonkach
wykonanie operatu wodnoprawne na wody odciekowe
ze składowiska odpadów
opłaty za korzystanie ze
środowiska
badanie wody na ujęciu wody
w Kołonicach
RAZEM przychody:
28.420
RAZEM wydatki:
5.224
2.000
2.200
2.500
12.500
800
20.000
TABELA 47. Przychody i wydatki powiatowego funduszu ochrony
środowiska i gospodarki wodnej w latach 2003/2004
Przychody
PFOŚiGW
Kwota
[zł]
Wydatki
Kwota
[zł]
POWIAT LESKI
przychody i wydatki – 2003 r.
stan na początek 2003 r.
16.366,20 dofinansowanie dla Straży
Pożarnej na zakup urządzeń
6.500,00
ratownictwa chemicznego
wpływy z tytułu opłat
37.066,39 dofinansowanie dla Gminy
Baligród na zakup maty
10.000,00
dezynfekcyjnej dla składowiska odpadów w Stężnicy
opłaty za karty wędkarskie
885,97 dofinansowanie dla Gminy
Baligród akcji oczyszczania
500,00
rz. Hoczewka
RAZEM: 54.318,56 dofinansowanie dla gmin na
zakup pojemników na odpady 5.458,20
RAZEM wydatki: 22.458,20
przychody i wydatki – 2004 r.
stan na początek 2004 r.
31.860,36 dofinansowanie dla Straży
3.000
Pożarnej na zakup urządzeń
ratownictwa chemicznego
przewidywane wpływy
38.000,00 dofinansowanie dla Gminy
132
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
RAZEM:
Baligród akcji oczyszczania
rz. Hoczewka
dofinansowanie dla Gminy
69.860,36 Olszanica na zakup koszy
ulicznych
dofinansowanie dla gmin na
zakup pojemników na odpady
szkolenia w ramach edukacji
ekologicznej
wykonanie PGO i POŚ dla
powiatu
RAZEM wydatki:
600
1.500
13.500
5.000
12.000
35.600
W oparciu o analizę źródeł finansowania działań w zakresie ochrony środowiska w
ostatnich latach oraz prognoz co do perspektywicznych źródeł (patrz tabela 44) ,
przewiduje się że struktura finansowania wdrażania Programu w najbliższych latach
będzie następująca – tabela 48.
TABELA 48. Przewidywana struktura finansowania realizacji założeń
Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Źródło finansowania
%
Budżety terenowe: miast i gmin, w tym gminne i powiatowe
25%
fundusze ekologiczne
Fundusze ekologiczne: NFOŚiGW, WFOŚiGW
20%
Podmioty gospodarcze (środki własne i kredyty bankowe)
40%
Fundusze pomocowe i strukturalne
15%
7.3. Instrumenty z zakresu zarządzania środowiskowego.
Ze względu na wymagania prawne w zakresie ochrony środowiska
obowiązujące w krajach UE, należy wprowadzać system zarządzania środowiskiem,
oparty na międzynarodowych standardach (m. in. seria norm ISO 14000) w
przedsiębiorstwach i instytucjach .
Koncepcja zarządzania środowiskowego według normy ISO 14001 opiera się na
zasadach:
- oszczędnego korzystania z surowców;
- stosowania surowców ekologicznych;
- zmniejszania zużycia energii i wody;
- prewencji w zakresie powstawania odpadów;
- systemów rejestracji emisji i zuzycia surowców;
133
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
- efektywnych procesów produkcyjnych.
Przedsiębiorstwa i instytucje, które będą wprowadzać system zarządzania
środowiskowego, mogą liczyć na pomoc instytucji dysponujących funduszami na
ochronę środowiska, zarówno finansową jak i doradczą.
7.4. Edukacja ekologiczna społeczności lokalnej.
Zgodnie z założeniami Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej: „edukacja
ekologiczna kształtuje całościowy obraz relacji między człowiekiem ,
społeczeństwem i przyrodą. Ukazuje zależność człowieka od środowiska oraz uczy
odpowiedzialności za zmiany dokonane w środowisku naturalnym. Istotne jest, aby
został on osiągnięty zarówno wśród młodego pokolenia jak i u ludzi dorosłych,
poprzez edukację ekologiczną, w formalnym systemie kształcenia oraz pozaszkolną
edukację ekologiczną”.
Przedsięwzięcia edukacyjne społeczności lokalnej znalazły odzwierciedlenie w
szeregu dokumentach lokalnych m. in. w powiatowym planie gospodarki odpadami
oraz w Programie Ochrony Środowiska dla województwa podkarpackiego, który za
cel strategiczny przyjmuje: „propagowanie idei ochrony środowiska oraz trwałego i
zrównoważonego rozwoju (ekonomicznego, ekologicznego i społecznego) w
społeczeństwie.
Kampania informacyjno-oświatowa lokalnej ludności zmierzać będzie w
następujących kierunkach:
 w zakresie gospodarki odpadami: segregacja odpadów „u źródła”,
ograniczenie produkcji odpadów w gospodarstwach domowych –
zmiany
przyzwyczajeń
konsumpcyjnych,
racjonalne
zagospodarowywanie wytworzonych odpadów (zakaz spalania
odpadów), dbałość o czystość wokół domostw i ulic, racjonalne
wykorzystanie opakowań, itp.
 w zakresie gospodarki wodno-ściekowej: racjonalizacja zużycia wody,
wpływ nieszczelnych zbiorników bezodpływowych na stan
środowiska, jakość wód powierzchniowych i podziemnych,
 w zakresie rolnictwa: zachęta w tworzeniu gospodarstw
ekologicznych, produkcji tzw. „zdrowej żywności”, gospodarstw
agroturystycznych, edukacja w zakresie szkodliwości wypalania traw,
itp;
 w zakresie ochrony przyrody: dbałość o zasoby przyrodnicze regionu,
kształtowanie norm zachowań sprzyjających ochronie form
różnorodności biologicznej,
 w zakresie wykorzystania niekonwencjonalnyc źródeł energii.
134
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Edukacja ekologiczna dotyczyć powinna zarówno młodego pokolenia jak i
ludzi dorosłych na wszystkich płaszczyznach życia. Powinna obejmować w
pierwszym etapie, w szczególności: pracowników służb administracji państwowej i
samorządowej, oraz nauczycieli wszystkich typów szkół, następnie młodzież
szkolną oraz społeczność lokalną. Powinna obejmować również właścicieli firm,
zarządców zakładów przemysłowych w zakresie nowych możliwości
technologicznych służących ochronie środowiska oraz możliwości korzystnego
finansowania inwestycji.
W ramach kampanii informacyjno-oświatowej, należy wykorzystywać
wszystkie dostępne sposoby przekazywania informacji takie jak: artykuły w
mediach drukowanych, plakaty, broszurki, plakietki, informacje zamieszczone w
internecie, porady udzielane przez telefon, nauczanie i szkolenie w szkołach,
imprezy edukacyjne, prelekcje i sympozja naukowe, szkolenia wśród ludności
wiejskiej, itp.
Do najważniejszych czynników zapewniających skuteczność edukacji
i kształtowania świadomości społecznej należy zaliczyć:
- ciągłość (informacje muszą być udostępniane przez długi czas),
- rozpoznanie ( podobne znaki rozpoznawcze – logo we wszystkich rodzajach
mediów),
- różnorodność ( łączenie różnych rodzajów mediów i form przekazu),
- skoncentrowane wykorzystanie różnych mediów,
- profesjonalizm dziennikarzy i pracowników branży reklamowej,
- wizualizację poprzez wzbogacenie materiałów pisemnych obrazem,
- wyzwanie dla odbiorcy zmuszające do myślenia,
- zaangażowanie innych zainteresowanych stron (szkoły, stowarzyszenia),
- drobne darmowe usługi dla mieszkańców ( np. darmowy kompost),
- dialog z mieszkańcami,
- kontrola i wizyty w wybranych miejscach, jeśli pojawią się problemy.
Reasumując, wszelkie działania edukacyjne powinny mieć na celu
podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa przejawiającej się w postaci
pozytywnych zachowań proekologicznych we wszystkich dziedzinach życia i
gospodarki. Realizując ten cel, należy zapewnić dostęp do informacji o środowisku
oraz umożliwić uczestnictwo społeczności w postępowaniach organów administracji
państwowej i samorządowej.
135
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
VIII. SYSTEM ZARZĄDZANIA PROGRAMEM
136
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
8.1. Metody kontroli Programu.
Program Ochrony Środowiska uchwala Rada Powiatu, z wykonania programu
organ wykonawczy powiatu sporządza co dwa lata raporty, które przedstawia
Radzie Powiatu.
Kontrola wdrażania Programu i oceny jego realizacji w aspekcie osiągania
założonych celów prowadzona będzie poprzez monitoring: środowiska, stopnia
zaawansowania wdrażania Programu oraz skutków realizacji Programu.
Wymiernym efektem realizacji zadań Programu będą zmiany wartości
wskaźników charakteryzujących poszczególne zagadnienia programu.
Do głównych monitorowanych wskaźników należeć będą:
- wskaźniki stanu środowiska mierzone zmniejszaniem się ładunków
zanieczyszczeń do niego odprowadzanych;
- ilość podpisanych z mieszkańcami i firmami umów na odbiór odpadów
- ilość odpadów wysegregowanych przez mieszkańców „u źródła”;
- wielkość zalesionej powierzchni;
- ilość gospodarstw ekologicznych;
- ilość mieszkańców korzystających ze zmodernizowanych systemów grzewczych;
- powierzchnie dachów z wymienionymi pokryciami azbestowymi,
- ilość zabezpieczonych termicznie mieszkań;
- ilość mieszkańców korzystających z kanalizacji sanitarnej;
- powierzchnia, z której wody opadowe są odprowadzane do kanalizacji;
- powierzchnia zmodernizowanej nawierzchni drogowej;
- wskaźniki wielkości i skuteczności ponoszonych nakładów inwestycyjnych,
mierzone kosztem inwestycyjnym przeliczonym na mieszkańca, wielkością
nakładów na ochronę środowiska, wskaźnikiem zaangażowania środków
budżetowych i pozabudżetowych.
8.2. Procedura weryfikacji Programu.
Ze względu na swój długookresowy charakter planowanie ekorozwoju powiatu
jest procesem ciągłym, wymagającym stałego śledzenia: stanu środowiska, zmian
prawnych, gospodarczych, politycznych, społecznych, itp. i ich uwzględniania
w dokumencie oraz przesuwania horyzontu planowania na kolejne lata.
Program będzie poddawany przeglądowi w cyklu 2-letnim, choć monitorowanie
postępu prac nad nim może odbywać się z większą częstotliwością.
Aktualizacja Programu powinna odbywać się nie rzadziej niż co 4 lata.
137
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
IX. STRESZCZENIE W JĘZYKU
NIESPECJALISTYCZNYM
138
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
Przedmiotem niniejszego opracowania jest Program Ochrony Środowiska
Powiatu Leskiego, jego załącznikiem jest Plan Gospodarki Odpadami dla Powiatu
Leskiego.
Program ten stanowi rozwinięcie na poziomie lokalnym, przyjętego przez
Sejmik Województwa Podkarpackiego dnia 29 września 2003 r. Uchwałą Nr
XIII/133/03 „Programu Ochrony Środowiska i Planu Gospodarki Odpadami
Województwa Podkarpackiego”.
Zasadniczym zadaniem jakie niniejsze opracowanie ma spełnić jest określenie
celów, priorytetów i w konsekwencji działań, jakie stoją przed samorządem
powiatowym w dziedzinie ochrony środowiska. Ich podjęcie i wykonanie ma na
celu realizację międzynarodowych zobowiązań naszego kraju, a w szczególności
podjętych, w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej oraz w znacznej
mierze wynikających z Polityki Ekologicznej Państwa.
Dokument został opracowany w związku z obowiązkiem nałożonym na powiaty
przez ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska [ 1 ] - w art. 17 i
18, ustawę z dnia 27 czerwca 2001 r. o odpadach [ 2 ] – w art. 16 ust. 6 oraz ustawę
z 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy – prawo ochrony Środowiska, ustawy o
odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw [ 4 ] – w art. 10, w zakresie terminu jego
realizacji.
Zakres merytoryczny Programu Ochrony Środowiska określają wytyczne
sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym
(MŚ grudzień 2002) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 kwietnia 2003 r.
w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami i Poradnik powiatowe i
gminne plany gospodarki odpadami.
Program podzielono na 8 rozdziałów.
Pierwsza część zawiera informacje ogólne, typu: cel i przedmiot opracowania,
podstawy prawne i merytoryczne sporządzenia Programu.
Część II – opisuje aktualny stan środowiska w powiecie, w odniesieniu do
wszystkich jego elementów: powietrze, hałas, wody powierzchniowe i podziemne,
środowisko przyrodnicze (w tym, opis obszarów przyrodniczo cennych), gospodarka
leśna, gospodarka odpadami, promieniowanie elektromagnetyczne, nadzwyczajne
zagrożenia środowiska, gleby i kopaliny. Część ta, została poprzedzona
charakterystyką ogólną powiatu, zawierającą dane, typu: położenie geograficzne,
dane demograficzne, gospodarcze, infrastrukturalne, itp.
Ponadto, w części II opracowania poświęcono wiele uwag gospodarce wodnościekowej w powiecie. W oparciu o informacje uzyskane w drodze ankietyzacji
z gmin, określono stan istniejący w zakresie zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz
oczyszczalni ścieków na terenie powiatu. Dodatkowo przedstawiono wykaz
zamierzeń inwestycyjnych dotyczących realizacji przez gminy przedsięwzięć w
zakresie wyposażenia terenów zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę, w
139
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
zbiorcze sieci kanalizacyjne i komunalne oczyszczalnie ścieków, przyjmując
harmonogram realizacji tych zadań w okresie do 2015 roku.
W części tej zawarto również charakterystykę istniejących oraz przewidywanych
w przyjętej perspektywie, ujęć wodnych i systemów zbiorowego zaopatrzenia w
wodę na terenie powiatu.
Dokonana w części II opracowania, wnikliwa analiza jakości środowiska ze
szczególnym uwzględnieniem stanu gospodarki wodno-ściekowej w powiecie,
stanowiła podstawę do sprecyzowania strategii działań powiatu w zakresie poprawy
jakości i ochrony środowiska, zawartej w części V Programu.
W celu spójności przyjętej strategii działań powiatu na rzecz poprawy i ochrony
środowiska z polityką rządową, przytoczono w części III Programu najistotniejsze
cele polityki ekologicznej państwa oraz województwa podkarpackiego. Szczególną
uwagę, zwrócono na wdrożenie w kraju Europejskiej Sieci NATURA 2000, która
obejmować będzie swym zasięgiem ok. 75% powierzchni powiatu.
Równocześnie, w części VI, dokonano analizy tendencji rozwojowych w
powiecie na najbliższe lata i ich wpływu na jakość środowiska. Zważywszy na
turystyczno-rolniczy charakter powiatu, jego położenie (z dala od aglomeracji
miejskich, ważnych ciągów komunikacyjnych, itp.), brak prefencyjnych dla
przedsiębiorców stref ekonomicznych, itp. - rozwój powiatu w kierunku
przemysłowo-gospodarczym jest wręcz niemożliwy. Stąd też, przyjęto, że
zasadniczym kierunkiem rozwoju powiatu będzie turystyka i wypoczynek,
rozumiane w bardzo szerokim zakresie.
Ukształtowanie terenu, różnorodność przyrodnicza, szeroka gama form ochrony
przyrody, bogata fauna i flora oraz położenie największego w Polsce sztucznego
akwenu wodnego na terenie powiatu, jakim jest Zbiornik Soliński sprzyjać będą
rozwojowi różnych form turystyki, zarówno zimowej jak i letniej.
Przy tworzeniu strategii działań powiatu leskiego w zakresie poprawy i ochrony
jakości środowiska jako priorytetowe przyjęto działania na rzecz ochrony wód
(powierzchniowych i podziemnych), działania w zakresie ochrony dziedzictwa
przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody oraz działania na
rzecz ochrony powierzchni ziemi w ramach racjonalnej gospodarki odpadami na
terenie powiatu.
Ze względu na konieczność zgodności niniejszego opracowania z celami polityki
ekologicznej państwa oraz województwa, a ponadto zważywszy na fakt, że 95%
powierzchni powiatu objętych jest różnymi formami ochrony i wynikających z tego
zakazów i nakazów w zakresie korzystania ze środowiska; zapewnienia należytej
jakości wody pitnej dla ludności, konieczności usystematyzowania i
zagospodarowania narastającej ilości odpadów - uznano powyższe kryteria za
priorytetowe w ramach realizacji Programu.
W oparciu o sprecyzowane cele polityki ekologicznej powiatu, w części VI
Programu, opracowano harmonogram działań, z podziałem na działania
inwestycyjne i pozainwestycyjne oraz krótko- i długoterminowe. W ramach działań
inwestycyjnych przewidziano zadania własne powiatu, tj.: inwestycje związane z
140
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
modernizacją nawierzchni drogowych wybranych dróg powiatowych oraz zadania
własne gmin dotyczące budowy, rozbudowy i modernizacji ujęć i sieci
wodociągowych oraz zbiorczych systemów kanalizacyjnych wraz z oczyszczalniami
ścieków.
Jako działania pozainwestycyjne, wyszczególniono zadania konieczne do
realizacji w poszczególnych latach , przy pełnej współpracy z powiatem: służb
podległych staroście, gmin, podmiotów gospodarczych, administracji specjalnej
(RZGW, Lasy Państwowe i inne), instytucji finansujących, instytucji naukowobadawczych, organów kontrolno-inspekcyjnych i innych.
W końcowej części Programu przedstawiono instrumenty i narzędzia
niezbędne do realizacji Programu, tj.: instrumenty prawno-administracyjne
i finansowe. Podano również sposób zarządzania Programem, metody kontroli
realizacji Programu, sposób jego weryfikacji.
141
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
X. Mapa poglądowa – Powiat Leski
142
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Leskiego
143