Artykuł 28 - Prawo przedstawicieli pracowników do ochrony w

ARTYKUŁ 28 - PRAWO PRZEDSTAWICIELI PRACOWNIKÓW1 DO OCHRONY W
PRZEDSIĘBIORSTWIE I UŁATWIENIA, JAKIE MAJĄ IM BYĆ ZAPEWNIONE
ZAPEWNIĆ, ŻE W PRZEDSIĘBIORSTWIE:
(a) KORZYSTAĆ BĘDĄ ZE SKUTECZNEJ OCHRONY PRZED DZIAŁANIAMI ICH KRZYWDZĄCYMI, W
TYM PRZED ZWOLNIENIAMI Z PRACY, KTÓRE BYŁYBY SPOWODOWANE ICH STATUSEM LUB
DZIAŁALNOŚCIĄ JAKO PRZEDSTAWICIELI PRACOWNIKÓW W PRZEDSIĘBIORSTWIE
(b) UZYSKAJĄ ODPOWIEDNIE UŁATWIENIA W CELU UMOŻLIWIENIA IM SPEŁNIANIA SZYBKO I
SKUTECZNIE OBOWIĄZKÓW, Z UWZGLĘDNIENIEM ISTNIEJĄCEGO W KRAJU SYSTEMU
STOSUNKÓW ZAWODOWYCH, JAK I POTRZEB, WIELKOŚCI I MOŻLIWOŚCI DANEGO
PRZEDSIĘBIORSTWA
1. Postanowienie nowe
2. Ocena wykonywania
Formy reprezentacji pracowników w przedsiębiorstwie, w jaki sposób wyznaczani są
przedstawiciele pracowników.
Reprezentacją pracowniczą są, zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, związki zawodowe.
W przedsiębiorstwach państwowych, na podstawie ustawy o samorządzie załogi
przedsiębiorstwa państwowego działa samorząd pracowniczy, jako forma uczestnictwa załogi w
zarządzaniu przedsiębiorstwem państwowym, a na podstawie ustawy o komercjalizacji i
prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych przedstawiciele załogi wychodzą w skład rad
nadzorczych. Te formy reprezentacji pochodzą z wyboru i działają równolegle do zakładowych
organizacji związkowych.
W przedsiębiorstwach, w których nie działa żadna organizacja związkowa, niektóre uprawnienia
przysługują innej reprezentacji pracowniczej:
 w razie istnienia problemów finansowych pracodawcy, porozumienie w sprawie zawieszenia
stosowania przepisów prawa pracy określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy –
po stronie pracowniczej zawierają przedstawiciele załogi (artykuł 9 1 §2 Kodeksu pracy),
 w związku z ustanawianiem europejskich rad zakładowych członkowie rad wybierani są
przez pracowników,
 przy uzgadnianiu regulaminu funduszu socjalnego regulamin jest uzgadniany z
pracownikiem wybranym przez załogę,
 na potrzeby zawarcia umowy emerytalnej reprezentację pracowniczą wybiera ogólne
zebranie załogi.
Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, która stosuje się
do pracodawców wykonujących działalność gospodarczą zatrudniających co najmniej 50
pracowników, wprowadziła kolejną formę reprezentacji pracowniczej dla celów
informacyjno-konsultacyjnych – radę pracowników.
Wybory członków rady pracowników organizuje pracodawca na pisemny wniosek grupy co
najmniej 10% pracowników, powiadamiając o terminie ich przeprowadzenia oraz terminie
zgłoszenia kandydatów na członków rady pracowników w sposób przyjęty u danego
pracodawcy.
Przepisów ustawy dotyczących zasad wyboru rady pracowników i ochrony jej członków nie
stosuje się do:
 przedsiębiorstw państwowych, w których tworzony jest samorząd załogi przedsiębiorstwa,
 przedsiębiorstw mieszanych zatrudniających co najmniej 50 pracowników,
Zgodnie z załącznikiem dla stosowania tego artykułu wyrażenie "przedstawiciele pracowników" oznacza osoby
uznawane za takie przez ustawodawstwo lub praktykę krajową.
1
201
 państwowych instytucji filmowych.
 W podmiotach tych prawo do uzyskiwania informacji i przeprowadzania konsultacji
przysługuje radzie pracowniczej.
Ochrona zapewniania przedstawicielom pracowników na wypadek działania
naruszającego ich status lub uniemożliwiania działanie w charakterze przedstawicieli
pracowników.
Zgodnie z ustawa o związkach zawodowych, nikt nie może ponosić ujemnych następstw z
powodu wykonywania funkcji związkowej. Nie może to być warunkiem nawiązania stosunku
pracy i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Z ochrony stosunku pracy w czasie kadencji korzystają:
 na podstawie ustawy o związkach zawodowych – funkcjonariusze związkowi,
 na podstawie ustawy o europejskich radach zakładowych – członkowie europejskich rad
zakładowych (i specjalnych zespołów negocjacyjnych),
 na podstawie ustawy o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego – członkowie
rady pracowniczej (organ samorządu załogi).
Ochrona polega na tym, że pracodawca nie może, bez zgody właściwego organu:
 wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z przedstawicielem pracowników w czasie
trwania mandatu oraz w ciągu roku po jego wygaśnięciu,
 zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika,
Przedstawicielom związków zawodowych przysługują płatne zwolnienia od pracy.
Zgodnie z ustawą o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji
pracodawca nie może bez zgody rady pracowników wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku
pracy z pracownikiem będącym jej członkiem w okresie jego członkostwa w radzie
pracowników. Ponadto, pracodawca nie może bez zgody rady pracowników zmienić
jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego członkiem rady
pracowników w okresie jego członkostwa w radzie pracowników, z wyjątkiem gdy
dopuszczają to przepisy innych ustaw. Oprócz tego pracownik będący członkiem rady
pracowników ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej, z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia, na czas niezbędny do udziału w pracach rady pracowników, które nie mogą
być wykonane poza godzinami pracy, w przypadku gdy nie korzysta ze zwolnienia z innego
tytułu.
Środki odwoławcze, w razie naruszenia prawa. Ciężar dowodu.
Przedstawiciele pracowników mogą dochodzić odpowiedzialności pracodawcy, zarówno
karnej, jak i cywilnej. Odpowiedzialności karnej można dochodzić na podstawie artykułu 35
ustawy o związkach zawodowych oraz artykułu 39 ustawy o europejskich radach
zakładowych. Odpowiedzialności cywilnej dochodzić można na zasadach ogólnych, brak jest
bowiem szczególnych unormowań dotyczących uprawnień pracownika, z którym na przykład
został rozwiązany stosunek pracy z powodu przynależności związkowej (pełnionej funkcji).
Pracownik może skorzystać ze środków prawnych przysługujących ogółowi pracowników w
razie nieuzasadnionego zwolnienia z pracy (wystąpienie do sądu pracy z roszczeniem o
przywrócenie do pracy lub odszkodowanie). Powództwo wnosi się do sądu pracy, a
pracownik ma udowodnić, że nastąpiło naruszenie jego uprawnień.
Zgodnie z ustawą o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji, kto
wbrew przepisom ustawy:
 uniemożliwia utworzenie rady pracowników,
 nie podaje informacji, o której mowa w art. 7 ust. 5 ustawy,
 nie organizuje wyborów rady pracowników lub je utrudnia,
 nie informuje rady pracowników lub nie przeprowadza z nią konsultacji w sprawach
określonych w ustawie lub utrudnia przeprowadzenie konsultacji,
202
 dyskryminuje członka rady pracowników w związku z wykonywaniem przez niego
czynności związanych z informowaniem i przeprowadzaniem konsultacji
podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.
Postępowanie w tych sprawach toczy się na podstawie Kodeksu postępowania w sprawach o
wykroczenia. Oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy.
Rozwiązania umożliwiające przedstawicielom pracowników efektywne wypełnianie
obowiązków. Czy ustawodawstwo lub układy zbiorowe pracy przewidują ograniczenia lub
wyjątki.
Ustawa o związkach zawodowych przewiduje obowiązek pracodawcy udostępniania
pomieszczeń i urządzeń technicznych organizacji związkowej na warunkach określonych
umową. Umowa (często postanowienia obligacyjne układów zbiorowych) określa, czy
udostępnianie jest odpłatne czy nieodpłatne. Udostępnienie pomieszczeń i urządzeń jest z
reguły nieodpłatne.
Inne przykłady ułatwień:
 prawo zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na czas kadencji w zarządzie
zakładowej organizacji związkowej – ustawa o związkach zawodowych,
 prawo do urlopu bezpłatnego dla pracownika powołanego do pełnienia z wyboru funkcji
związkowej – ustawa o związkach zawodowych,
 prawo zwolnienia od pracy zawodowej, z zachowaniem wynagrodzenia za czas
niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z funkcji związkowej – ustawa
o związkach zawodowych, ustawa o europejskich radach zakładowych.
W przedsiębiorstwach państwowych dyrektor przedsiębiorstwa jest obowiązany zapewnić
samorządowi załogi warunki lokalowe oraz niezbędne środki umożliwiające właściwe jego
funkcjonowanie (ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego).
Ustawa o informowaniu pracowników i przeprowadzaniu z nimi konsultacji gwarantuje, że
koszty związane z wyborem i działalnością rady pracowników ponosi pracodawca. Powinny
one zostać uszczegółowione w porozumieniu zawieranym między radą pracowników a
pracodawcą. Rada pracowników ustala z pracodawcą:
 zasady i tryb przekazywania informacji i przeprowadzania konsultacji,
 tryb rozstrzygania kwestii spornych,
 zasady ponoszenia kosztów związanych z wyborem i działalnością rady pracowników, w
tym kosztów związanych z wykonywaniem niezbędnych ekspertyz.
Rada pracowników może ustalić z pracodawcą:
 liczbę członków rady pracowników inną niż określona w art. 3 ust. 1, nie mniej jednak niż
3 członków rady pracowników,
 zasady pokrywania kosztów związanych z pomocą osób posiadających specjalistyczną
wiedzę, z której korzysta rada pracowników,
 zasady zwalniania od pracy członków rady pracowników w zależności od liczebności
zatrudnionych pracowników.
3. Wniosek
Ratyfikacja możliwa
203