EGZAMIN MATURALNY Z FILOZOFII POZIOM PODSTAWOWY MAJ
advertisement
Centralna Komisja Egzaminacyjna Ukad graficzny © CKE 2010 Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczcia egzaminu. WPISUJE ZDAJCY KOD PESEL Miejsce na naklejk z kodem EGZAMIN MATURALNY Z FILOZOFII POZIOM PODSTAWOWY MAJ 2010 Instrukcja dla zdajcego 1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 8 stron (zadania 1 20). Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin. 2. Rozwizania zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel. 5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane. 6. Podczas egzaminu moesz korzysta z linijki. 7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem. 8. Nie wpisuj adnych znaków w czci przeznaczonej dla egzaminatora. Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 Cz I 20 pkt Cz II 30 pkt MFI-P1_1P-102 Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 2 CZ I (20 punktów) Zadanie 1. (1 pkt) Czym kieruje si altruista, kiedy chce postpowa etycznie? a) dobrem publicznym b) trosk o dobro innych c) wasnymi przyjemnociami d) poszanowaniem obowizku Zadanie 2. (2 pkt) Do poniszych stanowisk przyporzdkuj odpowiednie terminy. determinizm, idealizm, indukcjonizm, irracjonalizm, naturalizm, nominalizm, obiektywizm, pozytywizm, realizm pojciowy a) Idee s wiecznym wzorem wszystkich rzeczy. ..................................... b) Powszechniki istniej realnie. ..................................... c) Prawdziwe poznanie musi by powszechnie obowizujce i niezalene od podmiotu. ..................................... Zadanie 3. (2 pkt) Wyjanij znaczenie nastpujcych terminów: a) aksjomat ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... b) dedukcja ................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 4. (2 pkt) W jaki sposób wyjani by Arystoteles ponisze twierdzenia? W odpowiedzi odwo aj si do koncepcji czterech przyczyn. a) Ksztat domu suy ochronie przed warunkami atmosferycznymi. ................................................................................................................................................. b) Ksztat domu wynika z zastosowania tworzywa (cegy, kamienia lub drewna). ................................................................................................................................................. Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 3 Zadanie 5. (2 pkt) Podaj pojcia przeciwstawne do poniszych: a) subiektywizm ................................................ b) determinizm .................................................. c) materializm ................................................... d) absolutyzm .................................................... Zadanie 6. (2 pkt) Uzupe nij tabel, wpisujc w odpowiednie rubryki litery oznaczajce w asnoci bytu charakterystyczne dla koncepcji Parmenidesa i koncepcji Heraklita. a) Byt podlega cigym zmianom. b) Byt jest niezmienny i niepodzielny. c) Byt jest wieczny i stay. d) Byt jest jeden. e) Byt jest jednoci przeciwiestw. Parmenides Heraklit Zadanie 7. (2 pkt) W poniszym fragmencie uzupe nij luki, dobierajc odpowiednie s owa sporód podanych poniej: agregat, cz, harmonia, monada, podzielno, stao, zasada Leibniz w swej Monadologii mówi o substancji prostej, wchodzcej w skad rzeczy zoonych, któr nazywa ............................................ . Jest ona substancj prost, tzn. pozbawion ............................................ . Tam, gdzie nie ma czci, twierdzi Leibniz, nie jest moliwa rozcigo ani ksztat, ani ............................................ . Zadanie 8. (1 pkt) Podaj nazwy poniszych stanowisk filozoficznych. a) Wszelka wiedza pochodzi jedynie z dowiadczenia. .......................................................... b) Prawda zaley od punktu widzenia. .......................................................... 4 Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy Zadanie 9. (3 pkt) Wyjanij krótko, na czym polega przewrót kopernikaski dokonany przez Immanuela Kanta. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 10. (3 pkt) Przeczytaj podany fragment tekstu Jean-Paul Sartrea. Czy jego autor zgodzi by si z podanymi niej stwierdzeniami? Wpisz we wskazane miejsce tak lub nie. Czowieka w pojciu egzystencjalisty nie mona zdefiniowa, dlatego e jest on pierwotnie niczym. Bdzie on czym dopiero póniej i to bdzie takim, jakim si sam uczyni. A wic nie ma natury ludzkiej, poniewa nie ma Boga, który by j w swym umyle pocz. Czowiek jest poza tym nie tylko taki, jakim siebie pojmuje, lecz równie takim, jakim chce by, jakim si poj po zaistnieniu i jakim zapragn by po tym skoku w istnienie. Czowiek jest tylko tym, czym siebie uczyni. Autor uwaa, e: a) Natura ludzka jest czym trwaym i pierwotnym. ............................. b) Esencja poprzedza egzystencj. ......................................................... c) Wolno czowieka wie si z istnieniem Boga. ............................. d) Czowiek sam siebie stwarza. ............................................................ CZ II (30 punktów) Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania. Tadeusz Kotarbiski, Zagadnienia etyki niezalenej Mowa bdzie o etyce niezalenej. Od czego niezalenej? Od religii. Albowiem dominuje u nas etyka religijnie ugruntowana. Uzasadnia ona wasne hasa naczelne odwoujc si do Boga, do ycia przyszego, do pomiertnego wymiaru nagród i kar za czyny dobre i ze. [...] Natomiast etyka waciwa (a ona ma by przedmiotem obecnego roztrzsania) interesuje si tym, jak trzeba y, by by porzdnym czowiekiem, by y zacnie, a nie y w stanie haby. [...] Obrawszy jako temat zagadnienia etyki waciwej, traktujcej o walorach moralnych postpowania, wypada przede wszystkim zastanowi si bliej nad treci gównych poj, którymi ona operuje, wypowiadajc swoje zachty i przestrogi. Co waciwie podoba nam si Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 5 etycznie w postawie i dziaaniach ludzi odwanych, dobrych, prawych i sublimowanych? Czy nie za to szanujemy takich, e mona liczy na nich jako na opiekunów? e taki stanie twardo na placu w obliczu niebezpieczestwa, bronic tych, którzy s zdani na jego obron, e takiemu nie zbraknie chci, by pomóc innemu wydoby si z klski, e taki, skoro zapowiedzia, e zrobi, co potrzeba, to dotrzyma zapowiedzi i zrobi, e taki nie ulegnie pokusom syreniego piewu i nie porzuci placówki ani domu dla doranych powabów, dla satysfakcji elementarnych, dla narkotyku... Moe nie od rzeczy bdzie tedy streci lapidarnie sens naszego domysu, mówic, e godny szacunku jest opiekun spolegliwy. [...] Odwrotnie, na pogard zasuy, kto podopiecznych opuszcza w potrzebie czy to ze strachu, czy dlatego, e go nie obchodz lub przestali obchodzi, bo on, sobek, dba tylko o swoj skór, swoje mienie, swoje przyjemnoci, czy dlatego, e zapowied opieki potraktowa niepowanie, lekkomylnie, albo dlatego, e da si skusi jakiej poncie i zszed z posterunku albo si zamroczy, nie zdobywszy si na przeciwstawienie chtce doranej rozumnego, wiadomoci przewietlonego powcigu. [...] Cisn si [...] do gowy róne natarczywe zagadnienia, np.: czy masz obowizek opieki tylko wzgldem tych, wzgldem kogo podje si expressis verbis opiek sprawowa? A jeli nie zacigne takiego zobowizania wobec nikogo, to czy jeste w porzdku, siedzc z zaoonymi rkoma? [...] Przede wszystkim, to jasne, e gos oceny etycznej domaga si, bymy zajmowali stanowisko opiekucze bynajmniej nie tylko wzgldem tych, wzgldem których zobowizalimy si do tego umow lub w jaki podobny sposób. [...] Có jednak widzimy w rzeczywistoci? [...] Staj naprzeciw siebie grupy o walorach mieszanych. I wtedy sumienie ludzi dobrych i dzielnych utyka na rozdrou, roztapia si w jakim bezksztatnym wszystko jedno. [...] Nie chcc dopuci do marazmu, nieuchronnej konsekwencji zobojtnienia, trzeba si zdoby na akt wyboru, zsolidaryzowa si z jakim gronem podstawowym, przy którym bdzie si stao mocno w przypadku antagonizmu z podmiotami poza tym gronem. I ludzie dokonuj takich wyborów lub za nich niejako dokonuj wyboru stosunki, w które s uwikani. [...] Mogo to by np. spoeczestwo wasnego pastwa albo naród, do którego si naley [...] Majc do wyboru aut-aut solidarno z gobiem lub solidarno z jastrzbiem wybierzemy oczywicie t pierwsz solidarno w stosunkach midzyludzkich, zaopiekujemy si maltretowan on i brutalnie traktowanym dzieckiem, a nie zncajcym si nad nimi mem i ojcem, pijakiem i awanturnikiem. [...] Ale pamita naley, e i taki czowiek ma potrzeby, i bywa czsto, e jest zy, bo jest mu le, i e jemu te naley si pomoc, a zwaszcza pomoc w sprawie zawsze dla kadego niezmiernie wanej, w sprawie wydobycia si z dna upadku, ze sposobu ycia, który budzi pogard dla ndznika w jego wasnym, przyguszonym, lecz odzywajcym si sumieniu. [...] Ale skd obowizek opiekuczej postawy wobec istot, z którymi nie jestem zwizany adn z tych wizi? Na to jedyn chyba bdzie odpowiedzi wsucha si bacznie w gos wasnego sumienia. [...] Przy próbach uwiadamiania sobie i formuowania tych odpowiedzi dobrze bywa, oczywicie, poradzi si ksiek, porozmawia po koleesku z tymi, co sami borykali si z podobn udrk. [...] Ale nie przypuszczajmy, e znajdziemy tam pouczenia równie okrelone, w równym stopniu intersubiektywnie uzasadnione, jak twierdzenia w podrcznikach algebry lub geometrii. Etyka niezalena jest niezalena jeszcze i w tym sensie, e wasnego gosu sumienia niepodobna zastpi gosem cudzym. [...] T. Kotarbiski, Zagadnienia etyki niezalenej (fragmenty), w: tego, Medytacje o yciu godziwym, Warszawa 1985, s. 151-156. Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 6 Zadania do tekstu (30 punktów) Zadanie 11. (3 pkt) a) Od czego wed ug Kotarbiskiego etyka powinna by niezalena? .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. b) Czym wed ug autora powinna zajmowa si etyka w aciwa? .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Zadanie 12. (3 pkt) a) Wymie dwie cechy, jakimi wed ug Kotarbiskiego powinien odznacza si opiekun spolegliwy. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. b) Z jakiego powodu Kotarbiski uwaa powysze cechy za etycznie donios e? .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Zadanie 13. (3 pkt) Jakie wtpliwoci ma opiekun spolegliwy? Sformu uj je w formie pyta. a) ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ b) ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ c) ................................................................................................................................................ ................................................................................................................................................ Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 7 Zadanie 14. (2 pkt) Czym zdaniem Kotarbiskiego kierujemy si w wyborze midzy dwoma dodatnimi systemami etycznymi? Odpowied uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 15. (4 pkt) Z kim powinien si solidaryzowa opiekun spolegliwy w sytuacji, gdy ma do czynienia z pokrzywdzonym i krzywdzicielem? Odpowied uzasadnij. Odpowied: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Uzasadnienie: ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 16. (1 pkt) Jak rol wed ug autora pe ni sumienie w podejmowaniu decyzji etycznych? ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 17. (2 pkt) Czy wed ug Kotarbiskiego w wyborze postpowania etycznego pomocna jest wiedza ksikowa? Odpowied uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Egzamin maturalny z filozofii Poziom podstawowy 8 Zadanie 18. (2 pkt) Czy koncepcja etyki cnót Arystotelesa moe by przyk adem etyki niezalenej? Odpowied krótko uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 19. (4 pkt) Czy Twoim zdaniem zasady godnego postpowania maj charakter trwa y i obowizuj powszechnie? Odpowied uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 20. (6 pkt) Scharakteryzuj stanowisko Kotarbiskiego w kontekcie opozycji: a) obiektywizm subiektywizm ................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. b) altruizm egoizm ................................................................................................................... ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................
