Załącznik - Gmina Kwidzyn
advertisement
Załącznik do Uchwały Nr XVI/104/04 Rady Gminy Kwidzyn z dnia 4 sierpnia 2004r. PLAN ROZWOJU LOKALNEGO GMINY KWIDZYN NA LATA 2004 – 2006 Spis treści 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO ...................................................................... 4 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU .................................................................................................................................................................................... 4 2.1. Położenie administracyjne, powierzchnia i ludność ................................................................................................. 4 2.2. Środowisko przyrodnicze ........................................................................................................................................... 7 2.2.1. Położenie geograficzne i rzeźba terenu ............................................................................................................. 7 2.2.2. Warunki klimatyczne ........................................................................................................................................ 7 2.2.3. Geomorfologia .................................................................................................................................................. 8 2.2.4. Budowa geologiczna ......................................................................................................................................... 9 2.2.5. Wody powierzchniowe .................................................................................................................................... 10 2.2.6. Warunki hydrogeologiczne ............................................................................................................................. 11 2.2.7. Gleby ............................................................................................................................................................... 12 2.2.8. Dostępne bogactwa naturalne .......................................................................................................................... 13 2.2.9. Struktura użytkowania terenu .......................................................................................................................... 14 2.2.10. Ochrona przyrody.......................................................................................................................................... 15 2.3. Turystyka ................................................................................................................................................................... 16 2.4. Zagospodarowanie przestrzenne.............................................................................................................................. 18 2.4.1. Uwarunkowania przyrodnicze zagospodarowania przestrzennego gminy ...................................................... 18 2.4.2. Uwarunkowania kulturowe zagospodarowania przestrzennego gminy i stan obiektów dziedzictwa kulturowego .............................................................................................................................................................. 21 2.4.3. Infrastruktura techniczna: ................................................................................................................................ 24 2.4.3.1. System komunikacji ................................................................................................................................. 24 2.4.3.2. Energetyka................................................................................................................................................ 25 2.4.3.3. Zaopatrzenie w wodę ............................................................................................................................... 27 2.4.3.4. Gospodarka ściekowa ............................................................................................................................... 28 2.4.3.5. Gospodarka odpadami .............................................................................................................................. 29 2.4.3.6. Telekomunikacja ...................................................................................................................................... 30 2.4.4. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy dotyczące struktur przestrzennych: ................... 30 2.4.4.1. Ośrodki osadnicze .................................................................................................................................... 30 2.4.4.2. Strefy podmiejskie ................................................................................................................................... 31 2.4.4.3. Ośrodki rolnicze ....................................................................................................................................... 32 2.4.4.4. Strefy rekreacyjne .................................................................................................................................... 32 2.4.4.5. Strefy rolne (tereny otwarte): ................................................................................................................... 32 2.4.5. Własność nieruchomości ................................................................................................................................. 32 2.4.6. Identyfikacja problemów................................................................................................................................. 34 2.5. Gospodarka ................................................................................................................................................................ 35 2.5.1. Główni pracodawcy oraz struktura podstawowych branż na terenie gminy ................................................... 35 2.5.2. Ilość osób zatrudnionych w danych sektorach ................................................................................................ 38 2.5.3. Identyfikacja problemów................................................................................................................................. 38 2.6. Sfera społeczna .......................................................................................................................................................... 39 2.6.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu ..................................................................................................... 39 2.6.2. Warunki i jakość życia mieszkańców ............................................................................................................. 41 2.6.3. Stan bezpieczeństwa publicznego ................................................................................................................... 47 2.6.4. Rynek pracy .................................................................................................................................................... 47 2.6.5. Identyfikacja problemów................................................................................................................................. 49 3. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA TERENIE GMINY .................................................. 50 3.1. Zadania obejmujące zmiany w strukturze gospodarczej obszaru, w tym zasady kształtowania rolnej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ...................................................................................................................................... 50 3.2. Zadania polegające na zmianie w sposobie użytkowania terenów ........................................................................ 51 3.3. Lista zadań obejmujących rozwój systemu komunikacji i infrastruktury .......................................................... 52 3.3.1. Kierunki rozwoju komunikacji i systemów transportowych. .......................................................................... 52 3.3.2. Lista zadań polegających na rozwoju infrastruktury technicznej .................................................................... 55 3.4. Zadania obejmujące poprawę stanu środowiska naturalnego .............................................................................. 55 3.5. Zadania obejmujące poprawę stanu środowiska kulturowego. ............................................................................ 57 2 3.6. Zadania obejmujące poprawę warunków i jakości życia mieszkańców ............................................................... 58 4. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW ..................................................................................................................... 58 4.1. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2004 - 2006.......................................................................................... 59 4.2. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2007 - 2013.......................................................................................... 64 5. SPÓJNOŚĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Z INNYMI DOKUMENTAMI PROGRAMOWYMI ............. 69 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU........................................................................... 79 LOKALNEGO ..................................................................................................................................................................... 79 7. PLAN FINANSOWY NA OKRES REALIZACJI PLANU ........................................................................................ 80 8. SYSTEM WDRAŻANIA ................................................................................................................................................. 89 9. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ ...................................................... 90 9.1. System monitorowania planu rozwoju lokalnego ................................................................................................... 90 9.2. Sposoby oceny planu rozwoju lokalnego ................................................................................................................. 91 9.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy sektorem publicznym, prywatnym i organizacjami pozarządowymi................................................................................................................................................................. 91 9.4. Informacja i promocja planu rozwoju lokalnego ................................................................................................... 92 3 1. OBSZAR I CZAS REALIZACJI PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Obszar realizacji Planu Rozwoju Lokalnego obejmuje teren gminy Kwidzyn. Czas realizacji Planu obejmuje lata 2004 – 2006, to jest do końca obecnego okresu programowania Unii Europejskiej. Tak zdefiniowany okres realizacji wpisuje się w ramy czasowe Narodowego Planu Rozwoju 2004 – 2006, przyjętego rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 22 czerwca 2004r. (Dz. U. Nr 149, poz.1567). Pozwala również precyzyjnie określić zarówno harmonogram realizacji zadań ujętych w Planie oraz ich koszt realizacji. Przyjęcie dłuższej perspektywy mogłoby wpłynąć negatywnie na dokładność szacunków kosztów finansowych, a ponadto dłuższy horyzont czasowy uprawdopodabnia rozminięcie się planowanych kierunków z uwarunkowaniami lokalnymi, które mogą zaistnieć za kilka lat. Z racji ciągłości i kontynuacji procesów inwestycyjnych oraz z uwagi na konieczność zachowania pewnej logicznej i technicznej konsekwencji działań i procesów decyzyjnych, wskazano również zestawienie zadań proponowanych do realizacji, w kolejnym horyzoncie czasowym 2007-2013. 2. AKTUALNA SYTUACJA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA NA OBSZARZE OBJĘTYM WDRAŻANIEM PLANU 2.1. Położenie administracyjne, powierzchnia i ludność Gmina Kwidzyn leży w południowo wschodniej części województwa pomorskiego. Jest jedną z sześciu gmin powiatu kwidzyńskiego, będącego z kolei jednym z 16 powiatów ziemskich, wchodzących w skład województwa pomorskiego. Gmina od południa graniczy z miastem Kwidzyn oraz gminami Sadlinki i Gardeja, od wschodu z gminą miejsko-wiejską Prabuty, od północy z gminą Ryjewo, natomiast zachodnią granicę gminy stanowi rzeka Wisła. Ogólna powierzchnia gminy wynosi 207 km2 (20725 ha). Powierzchnia ta stanowi 24,7% powierzchni powiatu kwidzyńskiego i 1,1% powierzchni województwa. W skład gminy Kwidzyn wchodzą 34 miejscowości, w których zamieszkuje łącznie 10162 mieszkańców gminy. Ludność gminy ogółem stanowi 12,7% ludności powiatu i 0,5% ludności województwa. 4 Wykaz miejscowości w gminie Kwidzyn wraz z liczbą mieszkańców w poszczególnych miejscowościach obrazuje poniższa tabela. Tab.1 . Wykaz miejscowości i liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców Nazwa miejscowości Liczba mieszkańców 1. Baldram 384 18. Nowy Dwór 325 2. Brachlewo 354 19. Obory 289 3. Brokowo 175 20. Ośno 301 4. Bronno 251 21. Pastwa 276 70 22. Pawlice 393 23. Podzamcze 267 5. Dankowo 6. Dubiel 183 7. Gilwa Mała 36 24. Pole Rakowieckie 24 8. Gniewskie Pole 269 25. Piekarski Młyn 81 9. Górki 538 26. Rakowice 93 10. Grabówko 237 27. Rakowiec 1124 11. Gurcz 12. Janowo 13. Kamionka 28. Rozpędziny 372 399 91 29. Solajny 30. Szadowo 262 0 13 14. Korzeniewo 637 31. Szadowski Młyn 15. Licze 509 32. Szalwinek 160 16. Lipianki 235 33. Tychnowy 750 17. Mareza 1044 34. Wola – Sosenka 0 18 Usytuowanie gminy na tle województwa i powiatu przedstawia poniższa mapa. 5 6 2.2. Środowisko przyrodnicze 2.2.1. Położenie geograficzne i rzeźba terenu Gmina Kwidzyn położona jest po prawym brzegu Wisły, która stanowi jej zachodnią granicę, na obszarze dwóch jednostek fizyczno – geograficznych: makroregionu Pojezierza Iławskiego i mezoregionu północnej części Doliny Dolnej Wisły zwanej Doliną Kwidzyńską (J.Kondracki, 2000), oddzielonych od siebie strukturalnym progiem wysoczyzny morenowej opadającym ku Wiśle. Strefa ta, zwana dalej strefą krawędziową, przebiegająca równolegle do koryta Wisły, dzieli obszar gminy na dwie części: pojezierną i dolinną. Materialne i funkcjonalne cechy będące wyznacznikiem ich odrębności są związane z odmienną morfogenezą tego obszaru. Teren gminy nachylony jest generalnie ku zachodowi. Część pojezierną, rozciętą doliną rzeki Liwy, charakteryzują znaczne różnice wysokości od 100 m n.p.m. na krańcu południowo – wschodnim do około 60 m.n.p.m. w części zachodniej. Najbardziej urozmaicona rzeźba terenu występuje na południu gminy, gdzie dominującą formą jest wysoczyzna pagórkowata, przechodząca ku północy w równinę sandrową pokrytą lasami. Na północ od doliny Liwy teren jest przeważnie płaski i falisty. Największe deniwelacje (około 50m) występują w strefie krawędziowej porozcinanej licznymi dolinami erozyjnymi uformowanymi przez cieki spływające z wysoczyzny. Znaczna część strefy krawędziowej pokryta jest lasami. W większości są to siedliska borowe utworzone na piaskach akumulacji wodnolodowcowej oraz na utworach piaszczysto - gliniastych. Płaskie dno doliny Wisły, nachylone łagodnie w kierunku północnym, pocięte jest gęstą siecią rowów melioracyjnych i kanałów odprowadzających nadmiar wody do Liwy i dalej do Nogatu. Osią hydrograficzną tej części gminy jest dolny bieg Liwy i Kanał Palemona. Przez swoje podobieństwo do Żuław Wiślanych teren ten zwany jest często „Żuławami Kwidzyńskimi”. W dnie doliny zalegają głównie utwory aluwialne (mady) oraz miejscami torfy. Cała dolina ze względu na bardzo urodzajne gleby jest intensywnie użytkowana rolniczo. Wyjątkiem jest terasa zalewowa Wisły oddzielona od pozostałej doliny wałem przeciwpowodziowym, gdzie dominują zespoły roślinności trawiastej oraz siedliska wodolubnej roślinności przybrzeżnej i olszy. 2.2.2. Warunki klimatyczne Na klimat w gminie wpływają trzy podstawowe czynniki: oddziaływanie Morza Bałtyckiego ukształtowanie powierzchni terenu oddziaływanie Oceanu Atlantyckiego 7 Najwyższe temperatury w roku dochodzą do 33˚C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą w granicach 17,5 do 18˚C, a najzimniejszym luty, -3,5˚C. Liczba dni mroźnych, czyli z temperaturą maksymalną niższą od 0˚C, waha się od 30 do 50 dni w ciągu roku. Przeciętna długość okresu bezprzymrozkowego wynosi ok. 150 dni (okres w którym minimalne temperatury są wyższe od 0˚C). Okres wegetacyjny trwa od 200 do 210 dni. Opad atmosferyczny waha się w granicach ok. 500 mm. Liczba dni z opadami wynosi 160-170 w roku, a liczba dni z opadem śnieżnym wynosi ok.30 – 40. Liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi 60 – 70 dni. Największe średnie zachmurzenie przypada na listopad, grudzień i styczeń, a wynosi od 6,0 do 8,3 punktów, według skali dziesięciopunktowej. Najbardziej pogodnym miesiącem jest czerwiec ze średnim wskaźnikiem 5,8. W ciągu roku występuje przeciętnie 29 dni pogodnych ze średnim zachmurzeniem poniżej 2. Według podziału Kwiecień i Tarnowskiej (1974) na krainy klimatyczne, rejon gminy Kwidzyn leży w Krainie Żuław i Doliny Dolnej Wisły. Krainę Żuław i Doliny Dolnej Wisły cechuje stosunkowo wysoka średnia roczna amplituda temperatury powietrza. W okolicach Kwidzyna zaznacza się najwyższa średnia roczna amplituda temperatury powietrza wynosząca 20˚C. Rocznie w Kwidzynie notuje się ok. 520 mm opadów, w okresie wegetacyjnym ok. 380 mm. Sumy miesięczne i roczne opadów atmosferycznych są najniższe w całym województwie pomorskim. Jest to obszar deficytu opadowego. Na całym obszarze latem i wiosną dominują wiatry zachodnie. Jesienią i zimą przeważają wiatry północno - zachodnie i zachodnie. 2.2.3. Geomorfologia Obszar gminy Kwidzyn położony jest w obrębie dwóch podstawowych jednostek morfologicznych: Doliny Dolnej Wisły (mezoregion Doliny Kwidzyńskiej), będącej przełomem Wisły przez pas moren oraz położonego na wschodzie Pojezierza Iławskiego. W dolinie Wisły zachowały się fragmentarycznie na różnych wysokościach taras zalewowy oraz cztery tarasy erozyjno – akumulacyjne, które powstały podczas zlodowaceń północnopolskich. Taras zalewowy przy wyższych stanach wody w Wiśle ulega zalaniu i w związku z tym obudowany jest wałami przeciwpowodziowymi. Na powierzchni tarasów występują liczne starorzecza oraz wydmy i torfowiska. Krawędzie tarasów rozcinają dolinki denudacyjne, u wylotów których powstały stożki napływowe. Pojezierze Iławskie jest falistą lub płaską wysoczyzną polodowcową, nadbudowaną przez ciągi moren czołowych. Obszar ten położony jest około 20 – 30 m nad krawędzią doliny Wisły. W obrębie Pojezierza Iławskiego występują liczne formy morfologiczne: kemy, wydmy, 8 zagłębienia wytopiskowe, rynny subglacjalne o stromych zboczach (ich dna zajęte są przez jeziora rynnowe: np. Dzierzgoń i Klasztorne), równiny wodnolodowcowe lub sandrowe, dolinki rzek i strumieni. 2.2.4. Budowa geologiczna Obszar gminy położony jest w obrębie antykliny mazursko – białoruskiej, będącej częścią synklinorium brzeżnego. Krystaliczne podłoże zbudowane z gnejsów pokrywają dwa kompleksy osadów: staropalezoiczny oraz permo – mezozoiczny. Utwory tego ostatniego kompleksu przykryte są utworami trzeciorzędowymi i czwartorzędowymi, które mają decydujący wpływ na obecną rzeźbę terenu. Na powierzchni terenu odsłaniają się tylko utwory czwartorzędu, starsze znane są tylko z otworów badawczych. Na osadach kompleksu staropaleozoicznego zbudowanego z mułowców i piaskowców leżą osady kompleksu permo – mezozoicznego. Są to węglanowe osady cechsztynu z poziomami soli kamiennej oraz piaszczysto – mułowcowo – ilaste osady triasu, jury i kredy. Najstarsze nawiercone utwory na terenie powiatu pochodzą z kredy górnej – są to margle, piaskowce i wapienie glaukonitowe. Trzeciorzęd reprezentowany jest przez utwory paleocenu i oligocenu. Są to głównie piaski, piaski margliste i glaukonitowe. Na kompleks osadów czwartorzędowych składają się utwory zlodowaceń południowo-, środkowo- i północnopolskich, rozdzielające je osady interglacjałów emskiego i mazowieckiego oraz holocenu. Miąższość utworów czwartorzędowych waha się tutaj od 70 do 250 m. Są to głównie piaski, piaski ze żwirem, poszczególne poziomy glin zwałowych, iły, namuły, torfy i mady. Na powierzchni terenu występują głównie utwory zlodowacenia północnopolskiego, kształtujące ukształtowanie powierzchni i sposób zagospodarowania tego obszaru. Są to głównie piaski i żwiry wodnolodowcowe, gliny zwałowe, iły i mułki zastoiskowe oraz piaski i mułki kemów. Na stromych krawędziach rynien występują gliny deluwialne. W dolinach rzek, misach jeziornych i zagłębieniach bezodpływowych występują holoceńskie piaski rzeczne, torfy i namuły torfiaste. Po ostatecznym ustąpieniu lądolodu ukształtowały się dominujące obecnie cechy rzeźby terenu, głównie przepływ rzeczny dzisiejszej Wisły i poziomy tarasowe. Od schyłku plejstocenu, aż do chwili obecnej trwa proces przewiewania piasków i tworzenia wydm występujących na powierzchni tarasów rzecznych, pól i poziomów sandrowych. 9 2.2.5. Wody powierzchniowe Gmina Kwidzyn znajduje się w dorzeczu Wisły i rzek bezpośrednio uchodzących do niej. Na obszarze gminy ciekami wodnymi administruje Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku (rzeka Wisła i Liwa), Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego w Gdańsku (urządzenia melioracji podstawowej) oraz Spółki Wodne i Związek Wałowy Żuław Kwidzyńskich (urządzenia melioracji szczegółowej). Sieć hydrograficzną gminy Kwidzyn stanowią: Rzeka Wisła - stanowi zachodnią granicę gminy. Charakterystycznym elementem doliny jest występowanie licznych starorzeczy. Wisła na wysokości Kwidzyna ma szerokość 400 – 500 m, dno doliny pochyla się z południa na północ od 16 do 10 m n.p.m. Najniższe stany wody notowane są najczęściej w grudniu i czasami w lipcu, najwyższe natomiast w kwietniu i marcu, czasami w lipcu. Koryto rzeki jest na wysokości gminy uregulowane i objęte wałami przeciwpowodziowymi. W punkcie kontrolnym wód Wisły w Opaleniu wody w 2001r. odpowiadały III klasie czystości. Głównym czynnikiem obniżającym jakość wód jest zły stan sanitarny oraz poziom chlorofilu „a”. Rzeka Liwa - uchodzi do Nogatu w pobliżu miejscowości Biała Góra. Rzeka ma długość 118 km, z czego na terenie gminy - 47,9 km. Koryto Liwy silnie meandruje i często zmienia swój kierunek. We wschodniej części gminy Liwa ma przebieg E – W, po czym okrąża Kwidzyn i zmienia swój bieg na S – N. Rzeka charakteryzuje się gwałtownymi i nierównomiernymi spadkami. Może stwarzać zagrożenie powodziowe dla przyległych terenów użytkowanych rolniczo, ponieważ okresowo prowadzi duże ilości rumoszu skalnego, pochodzącego z erozji dennej bocznej. Liwa prowadzi wody pozaklasowe do wiaduktu kolejowego przy starym młynie Kaszarniak, dalej aż do krawędzi wysoczyzny Pojezierza Iławskiego wody mają III klasę czystości, po czym, aż do ujścia do Nogatu, wody rzeki Liwy są to znowu wody pozaklasowe. Elementami obniżającymi klasę rzeki okazały się związki fosforu i bakterie coli typu kałowego. Parametry, które decydują o pozaklasowości wód to: fosfor ogólny i miano coli typu fekalnego. Rzeka Cyganówka - odcinek 5 km Rzeka Wandówka - odcinek 7 km Urządzenia melioracji podstawowej - wraz z urządzeniami hydrotechnicznymi służą do regulacji poziomu wód powierzchniowych, nawadniania i odwadniania terenu. Szacuje się, że na 1 km2 przypada 2,2 km rowów melioracyjnych. Na terenie gminy znajduje się 8 jezior. Największym jest jezioro Jeżewo, położone w miejscowości Brachlewo. Pozostałe zbiorniki są niewielkie, ich powierzchnia wynosi ca od 1 do 7 hektarów. 10 Tabela 2. Charakterystyka zbiorników wodnych w gminie Kwidzyn. Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Nazwa Powierzchnia Maksymalna głębokość Miejscowość zbiornika [ha] [m] jezioro Jeżewo Brachlewo 18,3 2,5 bez nazwy Rakowiec 7,3 2,5 bez nazwy Ośno 5,5 1,5 bez nazwy Gniewskie Pole 4,8 2,0 bez nazwy Licze 4,3 3,0 bez nazwy Rakowiec 2,9 2,0 bez nazwy Pastwa 2,6 1,5 bez nazwy Rakowiec 1,2 2,0 Na terenie gminy znajduje się 16 źródeł, część z nich jest okresowa. Wody ze źródeł to wody wodorowęglanowo – wapniowe. Obecnie źródła te nie są wykorzystywane gospodarczo. Woda ze źródeł wymaga uzdatniania, z uwagi na podwyższone zawartości związków azotu. Na jakość wód powierzchniowych na terenie gminy Kwidzyn mają wpływ odprowadzane do nich ścieki przemysłowe i komunalne. Obserwuje się jednak pozytywną tendencję spadku ilości odprowadzanych ścieków do wód i do ziemi. Maleje także ilość ścieków nieoczyszczonych, które obecnie stanowią jedynie znikomą część całości odprowadzanych ścieków. 2.2.6. Warunki hydrogeologiczne Na obszarze gminy występują trzy użytkowe poziomy wodonośne: czwartorzędowe, trzeciorzędowe, górnokredowo – trzeciorzędowe. Czwartorządowe piętro wodonośne zbudowane jest z: - holoceńskich piasków i żwirów rzecznych oraz stożków napływowych Liwy, - piasków lodowcowych i wodnolodowcowych zlodowacenia północnopolskiego, - piasków i żwirów interglacjału emskiego, - pradolinnych piasków i żwirów, w dolinie rzecznej z okresu interglacjału mazowieckiego. Trzeciorzędowe piętro wodonośne zbudowane jest z: - piasków neogeńskich i paleogeńskich o miąższości około 50 m; poziom ten eksploatowany jest na ujęciu komunalnym w Kamionce. Górnokredowe piętro wodonośne zbudowane jest z: - skał węglanowo – krzemionkowych, wykształconych w postaci gez piaszczystych, piaskowców oraz szczelinowych wapieni i margli; strop osadów górnej kredy występuje na wysokości 155 m ppm w Kwidzynie i pochyla się do 195 m ppm na północnym wschodzie; z tego poziomu czerpie wodę ujęcie w Kamionce. Wody gruntowe występują w piaskach wodnolodowcowych z okresu zlodowacenia północnopolskiego oraz w zagłębieniach powierzchni terenu, wypełnionych holoceńskimi 11 namułami i torfami. W dolinach Wisły, Liwy i innych cieków występują w holoceńskich piaskach rzecznych, madach i torfach. Przeciętna miąższość tych utworów waha się od 5 do 10 m. Jakość wód podziemnych występujących na obszarze gminy jest zróżnicowana. W rejonie składowiska zakładów celulozowych wyraźnie występują antropopresyjne zmiany jakości wód. Rośnie tu zawartość związków żelaza, manganu, strontu, związków azotu oraz mineralizacja. Te same wskaźniki mają podwyższone wartości w dolinie Wisły. Wzrost zawartości azotanów może świadczyć o wpływach rolnictwa. Na wysoczyznach woda jest na ogół dobrej wartości. Z uwagi na brak izolacji jakość tych wód może być nietrwała. 2.2.7. Gleby Na obszarze gminy występują gleby wszystkich klas bonitacyjnych. Przeważają gleby klas III i IV (po około 4800 ha), gleby klasy I zajmują powierzchnię 194 ha, klasy II - 1900 ha, klas V i VI – 2050 ha. W Dolinie Kwidzyńskiej przeważają mady, w części pojeziernej gminy. Gleby gminy są bardzo zróżnicowane. Ma to związek z urozmaiconą rzeźbą terenu i złożoną budową geologiczną. Gleby najwyższych klas występują przeważnie w dolinie Wisły oraz na północ od Kwidzyna. Dlatego też tereny rozciągające się wzdłuż Wisły nazywane są „Żuławami Kwidzyńskimi”. Pokrywę stanowią tu głównie mady pochodzenia aluwialnego, zaliczane do najżyźniejszych gleb w Polsce. Przeważają mady brunatne i szarobrunatne, rzadziej czarne ziemie, ciężkie, głębokie i średnio głębokie. Gleby te charakteryzują się występowaniem próchnicy w całym profilu glebowym. Odczyn gleb jest obojętny lub lekko kwaśny. Największą powierzchnię zajmują gleby kompleksu pszennego dobrego (2) z dużym udziałem kompleksu pszennego bardzo dobrego (1). Do rejonu tego zalicza się także gleby kompleksu pszenno – żytniego (4), pszennego wadliwego (3) i zbożowo – pastewnego mocnego (8). Duży wpływ na urodzajność tych gleb mają stosunki wodno – powietrzne oraz właściwa agrotechnika. W rejonie Doliny Kwidzyńskiej panują dogodne i sprzyjające warunki dla rozwoju warzywnictwa gruntowego, sadownictwa oraz roślin specjalnych (zioła i tytoń). Wśród trwałych użytków zielonych dominują użytki bardzo dobrej i średniej jakości. Pokrywę glebową obszaru gminy położonego w północno – zachodniej części Pojezierza Iławskiego tworzą głównie gleby brunatne wyługowane oraz bielicowe, wytworzone z piasków gliniastych na glinach i piasków całkowitych. Charakteryzują się odczynem lekko kwaśnym i kwaśnym, dużą przepuszczalnością oraz średnią i niską zasobnością składników pokarmowych. Największą powierzchnię zajmują gleby kompleksu żytniego bardzo dobrego (4), żytniego dobrego (5) oraz żytniego słabego (6). Nasilające się wpływy różnorodnych form działalności przemysłowej, rolniczej i urbanizacyjnej przyczyniają się do zmian w naturalnych warunkach glebowych. W przypadku 12 nieuregulowanej gospodarki wodno - ściekowej, ścieki gromadzone są najczęściej w tzw. szambach, które w wielu przypadkach są nieszczelne. Powoduje to infiltrację ścieków do wód gruntowych i gleby, a co za tym idzie – ich zanieczyszczenie. W obszarach dolinnych źródłem zanieczyszczeń gleb są także wylewy rzek, zwłaszcza tych, które prowadzą wody zanieczyszczone. 2.2.8. Dostępne bogactwa naturalne Wszystkie występujące na terenie gminy złoża pochodzą z okresu czwartorzędowego. Są to złoża powszechnie występujące i łatwo dostępne. Surowce mineralne na terenie gminy mają znaczenie lokalne i wykorzystywane są głównie do celów budowlanych, drogowych oraz wyrobu ceramiki budowlanej. Torf wykorzystywany jest w celach rolniczych oraz do rekultywacji terenów. Występujące na terenie gminy złoża surowców pokazuje poniższa tabela. Tabela 3. Złoża surowców, występujące na terenie gminy. Gmina, Miejscowość Rodzaj kopaliny 1 2 Stan wyrobiska E – eksploatowane N – nieeksploatowane 3 Zasoby (wg bilansu) w tys. m3 4 Przypuszczalne zasoby w tys. m3 5 Uwagi 6 surowce udokumentowane Brokowo surowce ilaste N 604 - Obszar Chronionego Krajobrazu, złoże o znaczeniu lokalnym, dok. geolog. 1991 Kamionka kruszywo drobne E 80,3 tys. ton O.Ch.K. Kamionka II kruszywo drobne E 180,4 tys. ton O.Ch.K. obszary perspektywiczne i prognostyczne złóż kruszywa Brokowo kruszywo drobne N - 4500-6000 O.Ch.K. Ośno kruszywo drobne N - 15000 O.Ch.K. Ośno kruszywo drobne N - 800-1000 O.Ch.K. Pole kruszywo drobne Rakowieckie kruszywo drobne N - 1500 O.Ch.K. Podzamcze kruszywo drobne N - 800 O.Ch.K. Podzamcze kruszywo drobne N - 200 O.Ch.K. złoża torfów o powierzchni 10 ha Rejon Kanału torf (ściółka) N 16.333,0 łąki Sadlińskiego torf (ściółka) N 9.804,0 łąki Gniewskie Pole torf (opał) N 5.102,0 gr.orne/łąki 13 Brachlewo torf N 399 łąki, O.Ch.K. Rakowiec torf N 198 łąki Źródło: a) Inwentaryzacja złóż i wyrobisk kopalin stałych oraz składowisk odpadów na obszarze woj. elbląskiego, Przedsiębiorstwo Geologiczne „Polgeol” w Warszawie, Z-d Gdańsk, 1994: b) Zestawienie złóż torfowych woj. elbląskiego (materiały Wydz. Ochrony Środowiska U.W. w Elblągu). Położenie złóż kopalin na terenach obszarów chronionego krajobrazu stanowi ograniczenie dla ich eksploatacji. Wymagane jest tu opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Aktualnie prowadzona jest eksploatacja następujących złóż: - „Kamionka” – złoża kruszywa naturalnego - „Kamionka II” – złoża kruszywa naturalnego. 2.2.9. Struktura użytkowania terenu Najwyższy udział w powierzchni gminy mają użytki rolne, zajmujące 14220 ha, co stanowi ponad 68 % powierzchni gminy. Szczegółową strukturę użytkowania gruntów na terenie gminy przedstawia poniższa tabela. Tabela 4. Struktura użytkowania gruntów.* Rodzaj użytków Użytki rolne ogółem w tym: Grunty orne Sady Łąki trwałe Pastwiska trwałe Grunty rolne zabudowane Pod rowami Użytki leśne ogółem w tym: Lasy Grunty zadrzewione i zakrzewione Tereny zabudowane ogółem w tym: Tereny mieszkaniowe, przemysłowe i inne zabudowane Zurbanizowane tereny niezabudowane Tereny rekreacyjno – wypoczynkowe Tereny komunikacyjne ogółem w tym: Drogi Tereny kolejowe Powierzchnia w hektarach Procentowy udział w powierzchni gminy 14220 68,61 10225 137 1665 1473 420 300 4732 49,34 0,67 8,03 7,10 2,03 1,45 22,83 4521 211 94 21,81 1,02 0,45 45 39 10 704 0,22 0,19 0,05 3,40 576 128 2,78 0,62 14 Grunty pod wodami w tym: Wody płynące Wody powierzchniowe stojące Nieużytki i tereny różne Razem powierzchnia geodezyjna 414 2,00 383 31 561 20 725 1,85 0,15 2,71 100,0 *- Zestawiono na podstawie danych ze Starostwa Powiatowego w Kwidzynie – wykaz gruntów według stanu na dzień 01.01.2004 r. 2.2.10. Ochrona przyrody Na terenie gminy spośród prawnych form ochrony przyrody występują obszary chronionego krajobrazu oraz pomniki przyrody. Obszary chronionego krajobrazu: Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kwidzyńskiej - powierzchnia 1597 ha. Jest to część tzw. Żuław Kwidzyńskich w dolinie Dolnej Wisły. Cecha charakterystyczną jest silnie zróżnicowana roślinność terenów podmokłych. Ryjewski Obszar Chronionego Krajobrazu - powierzchnia 3 065 ha, z czego część znajduje się w gminie Kwidzyn. Zajmuje zbocza doliny Wisły i jej strefę krawędziową ze zbiorowiskami grądów subkontynentalnych i borów mieszanych. Sadliński Obszar Chronionego Krajobrazu - powierzchnia 6 879 ha. Obejmuje grądy subkontynentalne na zboczach doliny Wisły oraz fragment doliny Liwy. Morawski Obszar Chronionego Krajobrazu - powierzchnia 2 909 ha. Obejmuje fragment Pojezierza Iławskiego o łagodnych wzgórzach morenowych, wokół zespołu tzw. Jezior Morawskich: Morawy, Klasztorne, Leśne, Kucki, Różan i Rybno. Są tu tereny o dużych wartościach turystyczno – rekreacyjnych. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Liwy – powierzchnia 9841 ha. Obszar ten połączony jest w jeden system z Obszarem Chronionego Krajobrazu Jeziora Dzierzgoń i Morawskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Rzeka Liwa jest atrakcyjnym szlakiem kajakowym, a wzdłuż jej brzegów wyznaczony został szlak pieszy nazwany Szlakiem Napoleońskim. Pomniki przyrody Na terenie gminy znajduje się 10 pomników przyrody ustanowionych na mocy rozporządzenia Wojewody Elbląskiego: dąb szypułkowy (Quercus robur) w m. Brokowo na gruntach ZR Ośno, przy skrzyżowaniu drogi do Ośna z drogą polną, dąb szypułkowy (Quercus robur)w m. Kamionka, 100 m od młyna, przy drodze polnej prowadzącej do lasu, 15 dąb szypułkowy (Quercus robur) grupa 3 szt. w m. Kamionka, przy drodze do młyna, buk pospolity (Fagus sylvatica) na terenie Nadleśnictwa Kwidzyn, leśnictwa Trzciana w oddz. 118 d, dąb szypułkowy (Quercus robur) w m. Grabówko, na terenie posesji nr 36, dąb szypułkowy (Quercus robur) w m. Grabówko na terenie posesji nr 36, topola biała (Populus alba) 2 szt. w m. Mareza, po prawej stronie szosy Opalenie – Kwidzyn, 2.3. Turystyka Niewątpliwym atutem gminy jest jej wysoki potencjał agroekologiczny, leśny i korzystne położenie względem korytarza ekologicznego Wisły o randze międzynarodowej. Duży odsetek terenów gminy ma status obszarów chronionych, co świadczy o walorach przyrodniczych i atrakcyjności turystycznej gminy Kwidzyn. Panują tu dogodne warunki do rozwijania turystyki wodnej, pieszej, rowerowej i konnej. Urokliwie położone jeziora, kompleksy leśne, bogata przyroda, walory historyczne, liczna baza noclegowa i gastronomiczna stanowią dobre warunki do wypoczynku i aktywnego spędzenia wolnego czasu. Jednymi z popularniejszych form rekreacji na omawianym terenie są: turystyka piesza (liczne znakowane szlaki turystyczne i ścieżki dydaktyczne), turystyka rowerowa oraz turystyka kajakowa, wykorzystująca walory rzeki Liwy. Znakowane piesze szlaki turystyczne w gminie Kwidzyn: Szlak czerwony – “Kopernikowski” – PM-6-c Długość szlaku na terenie powiatu kwidzyńskiego wynosi 53,1 km. Cały szlak będący pod opieką Zarządu Oddziału PTTK Kwidzyn wynosi 118,1 km i prowadzi z Gardei przez Kwidzyn – Ryjewo – Białą Górę - Malbork – Kępki – prom. Szlak zielony – „Napoleoński” (rzeki Liwy) – PM-1564-z Całkowita długość szlaku wynosi 91 km, a terenie powiatu kwidzyńskiego – 41,8 km. Szlak prowadzi z Kwidzyna przez Prabuty – jez. Burgale - Kamieniec – Piotrkowo – Szymbark do Iławy PKP. Szlak niebieski (górski) – PM-1561-n Jest to typowy szlak spacerowy o długości 9 km. Szlak ten prowadzi po najbardziej atrakcyjnych krajobrazowo, mocno pofałdowanych terenach leśnych. Rozpoczyna się w Kwidzynie na ul. Młynarskiej, a kończy na “ścieżce zdrowia”. Znakowane rowerowe szlaki turystyczne: Międzynarodowy szlak rowerowy Euroroute R-1 16 Jest to europejski szlak rowerowy rozpoczynający się we Francji w Calais i biegnący przez kraje: Belgia – Holandia – Niemcy – Polska – Rosja – Litwa – Łotwa – Estonia do Sankt Petersburga. Długość odcinka trasy biegnącego przez Polskę wynosi 675 km. Na terenie gminy Kwidzyn przebiega przez miejscowości: Grabówko – Nowy Dwór – Obory – Mareza – Korzeniewo – Lipianki – Gniewskie Pole – Pastwa – Janowo – Pólko Małe – Szalwinek. Szlak rowerowy Doliny Dolnej Wisły Jest to szlak biegnący wzdłuż rzeki Wisły, po obu jej stronach, na odcinku Toruń – Tczew. Na terenie gminy Kwidzyn przebiega przez miejscowości: Szalwinek – Janowo – Tychnowy – Kamionka – Kwidzyn – Mareza – Obory – Nowy Dwór– Grabówko. Trasa rowerowa dookoła powiatu kwidzyńskiego – nie oznakowana (w trakcie realizacji) Długość trasy wynosi 101 km, jego organizatorem jest koło PTTK „Liwieniec” – Prabuty. Przebieg trasy na terenie gminy Kwidzyn: Grabówko – Nowy Dwór – Obory – Mareza – Podzamcze – Biały Dwór. Szlak kajakowy rzeki Liwy: Liwa jest prawostronnym dopływem Nogatu i uchodzi do niego w miejscowości Biała Góra. Długość rzeki wynosi ponad 110 km. Ze względu na liczne walory przyrodnicze i krajobrazowe stanowi cenny kompleks środowiska naturalnego. Przepływa przez Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego oraz przez objęte ochroną rezerwaty: jez. Czerwica, Gaudy, Liwieniec. Liwa jest rzeką wąską, bardzo kretą, meandrującą, o bardzo urozmaiconym krajobrazie, który zmienia się z każdym przepłyniętym kilometrem. Widoki pól i łąk początkowych odcinków tras ustępują miejsca krajobrazowi lasów mieszanych. Zalegające gdzieniegdzie w poprzek rzeki pnie zwalonych drzew i liczne rozlewiska dają wyobrażenie o krajobrazie pierwotnej puszczy, a głębokie jary, którymi w pewnych miejscach płynie Liwa i usiane kamieniami bystrza nadają rzece charakter górski. Spływ kajakowy rzeką Liwą to wspaniała forma czynnego wypoczynku na świeżym powietrzu. Możliwość bliskiej obserwacji i obcowania z przyrodą tworzy niezastąpiony walor edukacyjny spływów. W zależności od stopnia zaawansowania uczestników, proponowane są różne warianty spływu, różniące się długością i charakterem trasy. Corocznie organizowane są: Zimowy Spływ Kajakowy Rzeką Liwą oraz Ogólnopolski Spływ Kajakowy „Meandry Liwy”. Baza noclegowa na terenie gminy Kwidzyn: „Biały Dwór” - hotel – restauracja w Podzamczu, w zabytkowym dworze, „Brachlewo” - kemping nad jeziorem Jeżewo w Brachlewie, „Brzozowy Dwór” - pensjonat, agroturystyka, ośrodek jeździecki w Rakowcu, „Zielona Szkoła” - Ośrodek Edukacji Ekologicznej w Brachlewie, 17 Gospodarstwo agroturystyczne „Nad strumieniem” Zofii i Andrzeja Sawickich w Podzamczu, Gospodarstwo agroturystyczne Heleny i Aleksandra Liszewskich w Tychnowach, Gospodarstwo agroturystyczne Moniki Kuleckiej w Tychnowach, Gospodarstwo agroturystyczne Renaty Chyły w Tychnowach. 2.4. Zagospodarowanie przestrzenne Politykę przestrzenną gminy, w tym lokalne zasady zagospodarowania przestrzennego, określa studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn, uchwalone przez Radę Gminy Kwidzyn uchwałą Nr XVII/123/2000 z dnia 1 grudnia 2000r., zwane dalej „studium”. Uwzględniając uwarunkowania rozwoju gminy, jako podstawę polityki przestrzennej i zagospodarowania przestrzennego przyjęto zasadę zrównoważonego rozwoju. Informacje zawarte w tym rozdziale opracowano w głównej mierze na podstawie uwarunkowań, wynikających z tego studium. 2.4.1. Uwarunkowania przyrodnicze zagospodarowania przestrzennego gminy Uwarunkowania przyrodnicze zostały zidentyfikowane i przedstawione w części czwartej opracowania ”Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn”, obejmującej swym zakresem: przyrodnicze uwarunkowania zewnętrzne, wynikające z położenia fizyczno-geograficznego gminy, przyrodnicze uwarunkowania wewnętrzne odniesione do przestrzennych jednostek struktury przyrodniczej oraz rejonów podmiejskich i wsi rozwojowych, ujęcie syntetyczne uwarunkowań przyrodniczych z podziałem na czynniki stymulujące i hamujące bądź ograniczające rozwój przestrzenny gminy (strony mocne i słabe), główne problemy w zakresie zarządzania środowiskiem przyrodniczym. Cechą zidentyfikowanych uwarunkowań przyrodniczych jest ich oddziaływanie stymulujące lub ograniczające bądź hamujące rozwój przestrzenny gminy (tzw. mocne i słabe strony), związane z wielkością potencjału zasobowego obszaru i zdolnością środowiska przyrodniczego do samoregulacji. W ujęciu syntetycznym uwarunkowań przyrodniczych mocne strony to: 18 bardzo wysoki potencjał agroekologiczny Doliny Kwidzyńskiej i wysoki w strefie wysoczyznowej północnej, wyrażający się przez duży udział gleb o wysokiej jakości przydatności rolniczej, tj. 1 i 2 kompleksu (pszennego bardzo dobrego i pszennego dobrego); wysoki potencjał leśny, charakteryzujący się stosunkowo dużą lesistością (22,83%) i występowaniem dużych, zwartych kompleksów leśnych, korzystne położenie względem korytarza ekologicznego Wisły o randze międzynarodowej w sieci ekologicznej ECONET – Polska, duży udział w powierzchni gminy obszarów chronionego krajobrazu, będących wykładnikiem walorów przyrodniczych oraz atrakcyjności krajobrazowej i rekreacyjnej, duży potencjał widokowy znacznej części obszaru gminy, występowanie pomnikowych okazów dendroflory (w tym nie zarejestrowanych) i zespołów roślinności parkowej, korzystne położenie przy szlaku wodnym Wisły, znaczny potencjał turystyczny i rekreacyjny związany ze szlakiem wodnym Wisły, wysokie walory przyrodniczo – krajobrazowe międzywala Wisły, strefy krawędziowej i ekosystemu Liwy, znaczące walory krajobrazowe południowej części Wysoczyzny związane z pagórkowatą rzeźbą i zróżnicowanym pokryciem terenu, wysokie walory krajobrazowe i rekreacyjne szlaku wodnego Liwy i okolic jeziora Brachlewo, korzystne warunki do tworzenia stanic wodnych, przystani kajakowych wzdłuż Liwy, dogodne warunki do rozwijania turystyki konnej i agroturystyki, korzystne warunki do utworzenia ścieżki rowerowo-pieszej Mareza-Korzeniewo (wykorzystanie pasa po kolei wąskotorowej), przydatność dla turystyki i rekreacji części terenów leśnych, dogodne warunki do rozwijania myślistwa, dobre warunki do hodowli pstrąga w Liwie, bardzo duży potencjał hydroenergetyczny Wisły oraz dość znaczący - Liwy; dobre warunki zaopatrzenia w wodę, dobra i średnia izolacja od powierzchni użytkowych poziomów wodonośnych przeważającej części gminy (wyjątek stanowią fragmenty Doliny Kwidzyńskiej, doliny Liwy i rejon Ośna). Słabe strony są następujące: ograniczenia rozwoju przestrzennego wynikające z wysokich klas bonitacyjnych gruntów na znacznym obszarze gminy, 19 lokalnie niski potencjał agroekologiczny, występujący głównie w strefie wysoczyzny południowej, ograniczenia rozwoju przestrzennego wynikające z niskiego potencjału samoregulacyjno – odpornościowego, zwłaszcza w Dolinie Kwidzyńskiej, wysokie zanieczyszczenie wód powierzchniowych, w tym Wisły i Liwy, w Dolinie Kwidzyńskiej - wpływa to na obniżenie sprawności systemu melioracyjnego (zarastanie rowów), brak większych jezior i słabo rozwinięta sieć hydrograficzna na terenach wysoczyznowych, średnia i mała przydatność dla turystyki części lasów (lasy wodochronne), lokalnie występujące zagrożenie erozją w strefie krawędziowej (Baldram, Rozpędziny), w dolinie Liwy (Kamionka) i niektórych mniejszych dolinach (Dankowo, Tychnowy), ujemny wpływ aglomeracji miejskiej Kwidzyna na środowisko przyrodnicze gminy, ujemny wpływ funkcjonowania I.P. S.A. Kwidzyn na środowisko przyrodnicze gminy (składowiska odpadów, zrzuty ścieków, uciążliwości aerosanitarne), osłabienie powiązań przyrodniczych w obrębie korytarzy ekologicznych Wisły i Liwy przez poprzeczne ciągi infrastrukturalne (dolina Wisły) i brak strefy łącznikowej między ekosystemem Liwy i strefą krawędziową – do przemieszczania się różnych gatunków zwierząt, lokalnie niska jakość wód podziemnych, zwłaszcza na północ od Kwidzyna (Kamionka), wymagają uzdatniania (w Kamionce działa Stacja Uzdatniania Wody), występowanie obszaru o wysokim stopniu zagrożenia jakości wód podziemnych G.Z.W.P.210 lokalnie w dolinie Liwy i w rejonie Ośna (dokumentacja hydrogeologiczna GZWP 210), słaba izolacja użytkowego poziomu wodonośnego w Dolinie Kwidzyńskiej - rejon Marezy i Rozpędzin, brak większych złóż kopalin, większość istniejących obszarów perspektywicznych położona jest na terenie obszaru chronionego krajobrazu, niekorzystne uwarunkowania rozwoju budownictwa w dolinie Wisły ze względu na cechy bioklimatyczne obszaru, wysoki poziom wód gruntowych oraz występujące lokalnie grunty słabonośne, niekorzystne cechy bioklimatyczne w dolinie Wisły, mała atrakcyjność krajobrazowa dużej części doliny Wisły, podwyższone ryzyko wystąpienia powodzi w dolinie Wisły, zagrożenie deficytem hydrologicznym i w konsekwencji pogorszenie warunków wodnych gleb na terenach wysoczyznowych, 20 ograniczone możliwości odprowadzania ścieków do wód powierzchniowych, lub ich brak na terenach wysoczyznowych. W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zostały w studium sformułowane następujące cele ekologiczne: 1) zintegrowane zarządzanie zasobami przestrzeni kierujące się zasadą działań ekologicznie dopuszczalnych, społecznie akceptowanych i ekonomicznie uzasadnionych; 2) ochrona wysokiego potencjału agroekologicznego gminy, stanowiącego jedną z głównych podstaw jego rozwoju; 3) zachowanie wysokich walorów przyrodniczo-krajobrazowych; 4) utrzymanie i przywracanie sprawnego funkcjonowania przyrody w celu stworzenia optymalnych warunków dla rozwoju proekologicznych funkcji społecznych i gospodarczych; 5) przyjęcie i realizacja priorytetu bezwzględnej ochrony jakościowej i ilościowej zasobów wodnych regionu; 6) hierarchizacja działań w ochronie środowiska według kolejności: zapobieganie, recykling, oczyszczanie, składowanie; 7) wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, przejawiającej się rozwagą i pełną odpowiedzialnością w procesie zarządzania przestrzenią. 2.4.2. Uwarunkowania kulturowe zagospodarowania przestrzennego gminy i stan obiektów dziedzictwa kulturowego Zgodnie z uwarunkowaniami kulturowymi studium bardzo mała, w stosunku do walorów kulturowych, ilość elementów środowiska kulturowego występujących na terenie gminy, objętych jest ochroną prawną (wpisem do rejestru zabytków). Znaczna część gminy objęta jest ochroną planistyczną w postaci stref ochrony konserwatorskiej A, B, K, E. Oznacza to wysokie walory kulturowe, które należy wykorzystać przy promocji gminy. Na szczególną uwagę zasługuje Dolina Kwidzyńska (tzw. Żuławy Kwidzyńskie), objęta prawie w całości ochroną konserwatorską K, z unikalnymi cechami krajobrazowymi, ruralistycznymi i architektonicznymi, której odrębność i walory należy zachować, odtwarzać i rozwijać. Należy przy tym dążyć do zachowania „żuławskiego” typu krajobrazu Doliny, na który składają się: polderowa, płaska rzeźba terenu z dużym udziałem przeciwpowodziowe, łąk i pastwisk, hierarchiczny urządzenia system zabezpieczające kanałów przed melioracyjnych), powodzią pasy (wały zadrzewień śródpolnych, żuławskie formy osadnictwa (wsie ulicowe i przywałowe) oparte na osi północ – południe i na podobnie zorientowanym układzie dróg, rozległe panoramy widokowe w głąb Doliny 21 oraz na krawędź wysoczyzny. Należy też chronić starodrzew oraz pozostałości parków podworskich, cmentarzy i alei. Pozostałe po dawnych domach i wiatrakach terpy zaleca się ponownie zabudować (wskazane domy podcieniowe, możliwe elektrownie wiatrowe w miejscu dawnych wiatraków). Duża ilość stanowisk archeologicznych oraz obszarów atrakcyjnych archeologicznie i jeszcze nierozpoznanych (strefy ochronne W i OW) świadczy o długiej tradycji i o nawarstwianiu się kultur, z których najstarsze wymagają lepszego rozpoznania i szerszego rozpowszechniania. Jednocześnie strefy ochronne W i OW stanowią pewne utrudnienie dla inwestorów, związane z koniecznością prowadzenia każdorazowo badań archeologicznych. Rejony koncentracji stanowisk archeologicznych, objęte ochroną archeologiczną „W” to: 1) rejon Kwidzyn – Stary Dwór, rozciągający się wzdłuż strefy krawędziowej wysoczyzny, w tym 6 stanowisk archeologicznych, z czego 4 wpisane są do rejestru zabytków, 2) rejony Podzamcze – Biały Dwór oraz Podzamcze – Tychnowy, po 2 stanowiska w każdym rejonie, wszystkie wpisane do rejestru zabytków, 3) rejony Brachlewo i Dubiel, po 2 stanowiska archeologiczne w każdym rejonie, 4) rejon Kamionka, w tym 3 stanowiska archeologiczne w dolinie rzeki Liwy, 5) rejon Brandowo (Bronno), w tym 8 stanowisk archeologicznych, 6) pojedyncze stanowiska archeologiczne: Biały Dwór, Dubiel, Kamionka (kurchan), Brokowo, Ośno, Licze, Jurandowo oraz stanowisko pomiędzy Rozpędzinami a Oborami w Dolinie Kwidzyńskiej. Na terenie gminy znajdują się 2 strefy objęte obserwacją archeologiczną „OW”: 1) strefa rozciągająca się od Kwidzyna do Białego Dworu, wzdłuż strefy krawędziowej wysoczyzny, od wschodu obejmująca również wieś Baldram, 2) strefa rozciągająca się wzdłuż północno – wschodniej i wschodniej granicy gminy, sięgająca od Brachlewa poprzez Dubiel, Ośno, Jurandowo, Licze do Bronna. Istotny walor kulturowy gminy tworzą historyczne wsie Doliny Kwidzyńskiej (Janowo – Pastwa - Gniewskie Pole - Lipianki, Korzeniewo i Mareza związane z osadnictwem holenderskim) oraz historyczne wsie Wysoczyzny (Rakowiec, Licze, Tychnowy i Baldram, o rodowodzie średniowiecznym a nawet z czasów plemion pruskich). Wymienione wsie są objęte ochroną konserwatorską B. Ważne jest, aby nowa zabudowa nie zepsuła krajobrazu tych wsi, a elementy obce kulturowo uległy estetyzacji w nawiązaniu do tradycji miejsca. Na terenie tych wsi znajdują się też obiekty zabytkowe, objęte ochroną konserwatorską A. Zachowało się sporo dawnych założeń dworsko-parkowych bądź dworsko-folwarcznoparkowych. 4 majątki objęto ochroną konserwatorską A (Górki, Licze, Rakowiec i Biały Dwór), pozostałe zachowały się w stanie niekompletnym bądź znacznie zniekształcone i zaniedbane, często bez zachowanej kompozycji (Pawlice, Bronno, Brokowo, Szalwinek, wOśnie pozostał tylko duży 22 zdziczały park). Istnieje realne zagrożenie całkowitego zerwania ciągłości kulturowej, jeżeli nie zostaną podjęte działania ochronne. Spośród obiektów inżynierskich o wysokich walorach należy wyróżnić: zespoły zabudowy młyńskiej (Piekarski Młyn, Szadowski Młyn), w Dolinie Kwidzyńskiej: wielki wał wiślany, przeprawy promowe, sieć kanałów melioracyjnych,; dawne wiatraki i domy podcieniowe nie zachowały się – celowe jest nawiązanie do ich tradycji, historyczne wiadukty kolejowe; Historyczne cmentarze, szczególnie mennonickie i protestanckie w Dolinie Kwidzyńskiej, zagrożone zniszczeniem, często nie rozpoznawalne w terenie, wymagają działań ochronnych i właściwej ekspozycji. W rejestrze zabytków województwa pomorskiego wpisane są następujące obiekty zabytkowe, położone na terenie gminy Kwidzyn: 1) zespół dworsko – parkowy Biały Dwór, 2) gotycki kościół z XIVw. w Tychnowach, 3) dwór z 1664r. w Liczu, 4) park przypałacowy w Liczu, 5) gotycki kościół z XIVw. w Rakowcu , 6) plebania kościoła w Rakowcu, 7) cmentarz mennonicki z XVIIIw. w Marezie, 8) dwór z XVIw. w Górkach, nr rej. 175/90, 9) kościół neogotycki z XIXw. wraz z otaczającym go cmentarzem i bramą cmentarną w Janowie, 10) dworek myśliwski z XVIII/XIX w. w Rakowcu, 11) 8 stanowisk archeologicznych Ponadto 275 obiektów na terenie gminy jest objętych ochroną konserwatorską. Wszystkie strefy ochrony konserwatorskiej przedstawia zamieszczony poniżej rysunek „Środowisko kulturowe” studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn. 23 2.4.3. Infrastruktura techniczna: 2.4.3.1. System komunikacji Drogi publiczne Przez teren gminy przebiegają: droga krajowa, drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne. Najważniejsze połączenia drogowe to: droga krajowa nr 55 Nowy Dwór Gdański - Stolno, droga wojewódzka nr 521 Kwidzyn –Iława, droga wojewódzka nr 532 Kwidzyn –Mała Karczma (z przeprawą promową na Wiśle), droga wojewódzka nr 518 Mareza – Gniew (z przeprawą promową na Wiśle) Długość dróg publicznych na terenie gminy Kwidzyn wynosi ogółem 225,7 km, w tym: droga krajowa - 13,5 km, drogi wojewódzkie - 61,5 km, drogi powiatowe - 63 km drogi gminne - 87,7 km. Ogólny stan techniczny sieci drogowej w gminie oceniany jest jako niezadowalający, z powodu zniszczonej nawierzchni, małej szerokości dróg i złego stanu technicznego wiaduktów i mostów. Sieć kolejowa Układ kolejowy gminy tworzą dwie linie: Malbork – Kwidzyn (jednotorowa, ruch osobowo – towarowy), Kwidzyn – Prabuty (dwutorowa, obecnie wyłącznie ruch towarowy). Generalnie, sieć kolejowa jest rozwinięta słabo, a jej znaczenie w przewozie osobowym i towarowym stale maleje. Sieć dróg wodnych Na terenie gminy funkcjonuje układ dróg wodnych składający się z: rzeki Wisły – port rzeczny w Korzeniewie, przystanie promowe w Korzeniewie i w Janowie, rzeki Liwy - nieżeglowna o znaczeniu turystycznym. Uwarunkowania zewnętrzne zagospodarowania przestrzennego w zakresie komunikacji, stymulujące rozwój, zgodnie ze studium są następujące: dość dobre położenie gminy na przecięciu się dróg kołowych i kolejowych, stanowiące o jej dostępności do układu komunikacyjnego podstawowego kraju, lokalizacja wsi na ciągach dróg krajowych i wojewódzkich warunkująca ich możliwości rozwoju gospodarczego, 24 sąsiedztwo śródlądowej drogi wodnej umożliwiającej rozwój funkcji portowej nad rzeką Wisłą z możliwością dostępu do portów morskich, a szczególnie turystki sportowej. Uwarunkowania zewnętrzne ograniczające rozwój to: ograniczona dostępność do drogi nr 1 Gdańsk - Łódź - Kraków oraz do projektowanej autostrady A-1 z powodu braku przeprawy mostowej przez Wisłę, niekorzystne warunki dla zamieszkania w miejscowościach położonych na szlakach dróg krajowych i wojewódzkich (nr 55 i nr 521) ze względu na hałas oraz zanieczyszczenia powietrza i gleby, brak podstawowych urządzeń w części wsi, przez które przechodzą drogi obciążone dość dużym ruchem zewnętrznym, zapewniających bezpieczeństwo: chodników, oświetlenia pasów przekroczenia jezdni dla pieszych, zaniżone parametry toru wodnego na Wiśle. Uwarunkowania wewnętrzne stymulujące rozwój: dość dobrze rozwinięta istniejąca sieć dróg zapewniająca dostępność do terenu, a tym samym stanowiąca o dobrej jego obsłudze, bardzo dobre połączenie komunikacyjne z miastem Kwidzynem stanowiące o potencjalnych możliwościach dostępu do pracy, nauki i usług, bardzo dobre połączenie komunikacyjne strefy podmiejskiej z miastem Kwidzynem stwarzające możliwości lokalizacji funkcji gospodarczych i osiedleńczych dla miasta. Uwarunkowania wewnętrzne ograniczające rozwój: zły stan techniczny większości dróg, duża ilość dróg gminnych nie posiadająca nawierzchni twardej. 2.4.3.2. Energetyka System elektroenergetyczny Teren gminy przecina linia tranzytowa 400 kV, nie ma ona jednak związku z zasilaniem gminy w energię. Bazę systemu zasilania gminy w energię elektryczną stanowią linie 110 kV, powiązane z GPZ Mikołajki i GPZ Malbork PŁD wprowadzone do GPZ PŁŃ. Dalsza dustrybucja odbywa się liniami 15 kV do stacji 15/0,4 kV, a zasilanie odbiorców odbywa się liniami 0,4 kV. Zgodnie z założeniami do planu zaopatrzenia w energię elektryczną, ciepło i gaz uchwalonymi przez Radę Gminy Kwidzyn uchwałą Nr XXXIII/217/02 Rady Gminy Kwidzyn z dnia 7 października 2002r. istniejący system elektroenergetyczny w całości zaspokaja potrzeby mieszkańców. Przebieg i stan sieci SN – 15 kV, za wyjątkiem odcinka GPZ Kwidzyn – Licze – 25 GPZ Mikołajki, jest zadowalający. Istnieje jednak potrzeba daleko idącej modernizacji sieci średnich i niskich napięć wraz z istniejącymi stacjami transformatorowymi 15/0,4 kV. Elbląskie Zakłady Energetyczne S.A. winny zapewnić środki finansowe na programowy rozwój i modernizację potrzeb przedstawionych w programie. Z uwagi na dużą rezerwę mocy po stronie wysokiego napięcia istnieje możliwość lokalizacji na terenie gminy Kwidzyn odbioru przesyłowego o dużej energochłonności; koszty zasilania takiego odbiorcy mogą być niskie. System gazowniczy Gmina zasilana jest gazem ziemnym wysokometanowym GZ 50 z gazociągu wysokiego ciśnienia Dn 400 relacji Włocławek – Gdynia, będącego własnością Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa w Warszawie, za pośrednictwem stacji redukcyjno – pomiarowej I stopnia, o przepustowości rzeczywistej 8.500 Nm3/h, zlokalizowanej w miejscowości Rakowiec. Sieć gazowa na terenie gminy, znacznie rozbudowana w ostatnich kilkunastu latach, ma 77,45 km długości. Ilość przyłączy gazowych wynosi 680. Gazociągi posiada dwanaście miejscowości: Górki, Mareza, Korzeniewo, Lipianki, Gniewskie Pole, Pastwa, Obory, Nowy Dwór, Grabówko, Rakowiec, Baldram, Tychnowy. Szacuje się, że około 50% mieszkańców gminy ma możliwość korzystania z gazu ziemnego, a niespełna 30% z niego korzysta, z tym, że odsetek wykorzystujących gaz do celów grzewczych jest jeszcze mniejszy. Minimalne wykorzystanie gazu przewodowego dla potrzeb ogrzewania budynków na zgazyfikowanych już terenach jest ekologicznie i ekonomicznie nieuzasadnione, ponadto stawia w wątpliwość celowość dalszej gazyfikacji terenu gminy. Istniejąca sieć średniego ciśnienia posiada dostateczne rezerwy dla zaspokojenia potrzeb grzewczych, szczególnie w rejonie wsi Rakowiec, Lipianki, Gniewskie Pole, Pastwa, Obory, Nowy Dwór i Grabówko. Powszechne stosowanie do ogrzewania budynków węgla kamiennego należy uznać za system przestarzały. System ciepłowniczy Na terenie gminy Kwidzyn nie występują komunalne sieci ciepłownicze. Na terenie osiedli mieszkaniowych byłych państwowych gospodarstw rolnych funkcjonują lokalne kotłownie olejowe (Gurcz, Pawlice) bądź gazowe (Górki, Mareza, Rakowiec). Ekologiczne systemy grzewcze zostały także zamontowane w gminnych placówkach oświatowych: ogrzewanie gazowe w przedszkolach i szkołach podstawowych w Korzeniewie i Rakowcu oraz Gimnazjum w Nowym Dworze, a ogrzewanie olejowe w Gimnazjum w Liczu. Wykorzystanie gazu przewodowego dla potrzeb ogrzewania budynków na zgazyfikowanych już terenach gminy jest minimalne w stosunku do potencjału sieci. Powszechne stosowanie do ogrzewania budynków węgla kamiennego należy uznać za system przestarzały. 26 W okresie perspektywicznym nie przewiduje się tworzenia nowych systemów ciepłowniczych na terenie gminy. Rozwój upatruje się na bazie urządzeń grzewczych lokalnych, rozproszonych. Istotną zmianą jakościową winno być odchodzenie od zasilania kotłowni paliwami stałymi (węgiel, koks) na rzecz paliw czystych dla środowiska, jak: paliwa płynne, gaz, energia elektryczna, itp. Inne źródła energii Poza systemem elektroenergetycznym, gazowniczym oraz lokalnymi i indywidualnymi źródłami ciepła, na terenie gminy Kwidzyn istnieją niewykorzystane dotychczas zasoby energii odnawialnej w postaci przepływającej przez gminę i okolice rzeki Liwy. Potencjał energetyczny rzeki Liwy jest w stanie umożliwić budowę kilku bardzo małych elektrowni wodnych, o mało liczącym się udziale w pokryciu szczytowego zapotrzebowania na energię elektryczną. Na terenie gminy funkcjonują obecnie tylko dwie małe elektrownie wodne na rzece Liwie w miejscowościach Szadowski Młyn i Piekarski Młyn. Nie odnotowuje się wykorzystania takich odnawialnych źródeł, jak elektrownie wiatrowe i kolektory słoneczne. Potencjalnymi nośnikami energii mogą tu być ponadto śmieci i odpady komunalne, biogaz uzyskiwany z ferm hodowlanych, osady z oczyszczalni ścieków, drewno jako produkt odpadowy, słoma. Należy dążyć do zainteresowania inwestorów budową na terenie gminy źródeł energii odnawialnych, w tym m.in.: małych elektrowni wodnych, wiatrowych, kolektorów słonecznych, zagospodarowujących biomasę pochodzenia rolnego i leśnego (kotłownie opalane słomą, drewnem), wykorzystujących biogaz pochodzący ze składowiska odpadów komunalnych. 2.4.3.3. Zaopatrzenie w wodę Na terenie gminy Kwidzyn wodociągi grupowe, których łączna długość wynosi 145,8 km, zaopatrują w wodę ponad 98,9 % ogółu gospodarstw domowych. Pozostałe 1,1% stanowią gospodarstwa położone w znacznej odległości od zwartej zabudowy wiejskiej. Korzystają z własnych ujęć wody. Większość mieszkańców gminy korzysta z wody czerpanej ze studni głębinowych w Kamionce na terenie gminy Kwidzyn oraz studni przy ul. Sportowej na terenie miasta Kwidzyna, włączonych w jedną zbiorczą sieć wodociągową. Ujęcia wody w Kamionce i Kwidzynie zapewniają również wodę dla miasta Kwidzyna. Mieszkańcy wsi Licze, Bronno i Ośno zaopatrywani są w wodę poprzez sieć z ujęcia w Liczu. Rezerwę stanowi ujęcie w Szalwinku, które obecnie wyłączone jest z eksploatacji. 27 Wszystkie wodociągi grupowe na terenie gminy należą do Przedsiębiorstwa Wodociągowo – Kanalizacyjnego Sp. z o.o. w Kwidzynie, której udziałowcami są Gmina Kwidzyn i Miasto Kwidzyn. Stan techniczny sieci wodociągowej oceniany jest jako średni. Powodem tego jest przede wszystkim nieprawidłowe rozłożenie przewodów magistralnych i wynikające z tego duże dobowe zróżnicowanie ciśnienia w sieci. Znaczna część sieci magistralnej (12,5 km.) w miejscowościach: Rakowiec, Licze, Nowy Dwór, Baldram, Mareza i Korzeniewo, wybudowana z rur cementowoazbestowych, powinna być zastąpiona rurami z PCV lub PE. Istniejący system zaopatrzenia w wodę na całym obszarze gminy jest korzystny; terenami predysponowanymi do wprowadzenia funkcji o zwiększonej wodochłonności jest obszar wzdłuż drogi Kwidzyn – Kamionka – Brokowo, pod warunkiem eliminacji obiektów mogących stanowić zagrożenie dla czystości wód podziemnych 2.4.3.4. Gospodarka ściekowa Długość sieci kanalizacyjnej w gminie Kwidzyn na dzień 31.12.2003r. wynosi 47,3 km, a odsetek mieszkańców gminy objętych kanalizacją to 41,3%. Prawidłowy system kanalizacji sanitarnej funkcjonuje w rejonie wsi Mareza, Korzeniewo, Szalwinek, Pawlice, Górki, Brachlewo, Bronno, w około 70% wsi Rakowiec, Tychnowy i Obory, 50% wsi Baldram i 30% wsi Nowy Dwór. Istniejące bezodpływowe zbiorniki na nieczystości płynne (tzw. szamba) są w znacznej mierze niesprawne, co powoduje infiltrację ścieków do wód gruntowych i gleby, a w nielicznych przypadkach są bezpośrednio odprowadzane do urządzeń melioracji szczegółowej. Dlatego też konieczne jest prowadzenie dalszych inwestycji w celu przeciwdziałania zanieczyszczaniu środowiska. Planuje się podłączenie kanalizacji sanitarnej we wsiach Obory (ciąg dalszy), Nowy Dwór, Grabówko, Baldram, Podzamcze, Gurcz, Janowo, Pastwa, Gniewskie Pole, Lipianki, Dankowo, Rozpędziny, Brokowo i Kamionka do systemu kanalizacji miasta Kwidzyna. Planowany wcześniej do realizacji – zgodnie z koncepcją EKOLOG SYSTEMS – system małych oczyszczalni lokalnych był zbyt rozdrobniony, nieperspektywiczny oraz uciążliwy w eksploatacji; mógł też nie gwarantować osiągnięcia wymaganych prawem efektów oczyszczania. Do oczyszczalni w miejscowości Rakowiec podłączona zostanie pozostała nieskanalizowana część wsi Rakowiec oraz wsie Licze, Ośno i Rakowice. Planuje się również podłączenie do istniejącej oczyszczalni ścieków w Rakowcu miejscowości Bronno, w której istnieje system kanalizacji sanitarnej z biologiczno – mechaniczną oczyszczalnią ścieków. System ten jest niestety 28 niewydolny i niemożliwe jest uzyskanie wskaźników oczyszczania ścieków odpowiadających określonym normom. Sieci kanalizacyjne obsługujące osiedla popegeerowskie wymagają modernizacji, zaś oczyszczalnie w miejscowościach Baldram i Gurcz nie spełniają wymogów odnośnie jakości oczyszczanych ścieków (planuje się podłączenie tych wsi kolektorem do sieci kanalizacyjnej w mieście Kwidzynie, o czym była mowa wyżej). 2.4.3.5. Gospodarka odpadami Gmina Kwidzyn posiada Plan Gospodarki Odpadami na lata 2004 – 2010, przyjęty uchwałą Nr XV/101/04 Rady Gminy Kwidzyn z dnia 24 czerwca 2004r. Na terenie gminy funkcjonuje system zbiórki odpadów niesegregowanych oraz system selektywnej zbiórki (tworzywa sztuczne, szkło i makulatura). Zbiórkę i transport odpadów niesegregowanych prowadzą obecnie 2 firmy. Aktualnie odpady powstające na terenie gminy Kwidzyn są deponowane na składowisku odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych, zlokalizowanym w Bądkach, gmina Gardeja. Na składowisko dostarczane są odpady niesegregowane pochodzące od mieszkańców oraz z obiektów infrastruktury i zakładów przemysłowych z trenu miasta i gminy Kwidzyn oraz z gminy Gardeja. Selektywna zbiórka funkcjonuje w gminie Kwidzyn od II półrocza 2001 roku. Za zbiórkę odpadów wtórnych odpowiada Zakład Utylizacji Odpadów Sp. z o.o. w Kwidzynie. Zbiórka prowadzona jest w systemie pojemnikowym. Zbierane są trzy frakcje odpadów: szkło, tworzywa sztuczne oraz makulatura. Wysegregowane odpady dostarczane są do ZUO Sp. z o.o., gdzie są doczyszczane i dostarczane do odbiorców surowców. Ponadto ZUO Sp. z o.o. prowadzi zbiórkę zużytych baterii do pojemników rozstawionych w szkołach oraz przeterminowanych lekarstw do pojemników rozstawionych w aptekach. Brak jest natomiast selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji oraz remontowo-budowlanych od mieszkańców. Oceniając stan aktualny gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym z uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych należy stwierdzić, iż problem stanowią odpady powstające w małych i średnich przedsiębiorstwach. Dlatego też z uwagi na rodzaje wytwarzanych odpadów (w większości odpady niebezpieczne) i trudności z kontrolowaniem gospodarki odpadami w tym sektorze, mali i średni producenci powinni zostać bezwzględnie objęci przyjętym systemem gospodarki odpadami. Według informacji uzyskanych z Urzędu Wojewódzkiego woj. pomorskiego oraz według inwentaryzacji przeprowadzonej w marcu 2004 r. przez Urząd Gminy Kwidzyn na terenie gminy nie znajdują się odpady zawierające PCB. Gospodarka odpadami medycznymi prowadzona jest prawidłowo. 29 Obecnie prowadzone są prace nad uruchomieniem nowego Zakładu Utylizacji Odpadów w Gilwie Małej na terenie gminy Kwidzyn. Zakład ten będzie obsługiwał kompleksowo wszystkie gminy powiatu w zakresie gospodarki odpadami. 2.4.3.6. Telekomunikacja Jedynym operatorem kablowej sieci telefonicznej na terenie gminy Kwidzyn jest TP S.A.. Trwa przygotowywanie dokumentacji do uzyskania pozwolenia na budowę kabli telekomunikacyjnych przez firmę DIALOG. Stan techniczny sieci określa się jako dobry, chociaż pojemność kabli i centrali telefonicznych w Pastwie i Rakowcu jest już niewystarczająca w stosunku do potrzeb mieszkańców oraz firm działających na terenie gminy. Problemy takie nie występują na odcinkach Kwidzyn – Obory – Nowy Dwór – Grabówko i Kwidzyn – Tychnowy, przez które to miejscowości przebiegają światłowody. Liczba zainstalowanych telefonów stacjonarnych w gminie wynosi około 900 sztuk, tj. niespełna 90 na 1000 mieszkańców. Przeważający obszar gminy objęty jest zasięgiem działania telefonii komórkowej. Na terenie gminy została też wybudowana jedna stacja przekaźnikowa telefonii komórkowej. 2.4.4. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego gminy dotyczące struktur przestrzennych: 2.4.4.1. Ośrodki osadnicze Ważniejsze wsie Jako kryteria wyboru uznano położenie w strukturze przestrzennej gminy, skoncentrowany układ przestrzenny, obsługę okolicznych terenów i znaczną liczbę mieszkańców (co najmniej rzędu 400 – 1000). Do grupy ważniejszych wsi zaliczono: Rakowiec, Licze, Baldram, Tychnowy, Marezę i Korzeniewo (na etapie kierunków włączono również Brokowo). Uwarunkowania dla tych wsi sporządzono w postaci szczegółowej analizy. Wybrane wsie uznaje się za mające potencjalne szanse rozwojowe większe niż pozostałe wsie. Dysponują one dużą ofertą terenów pod inwestycje, znacznie przekraczającą potrzeby rozwojowe samych wsi (ofertę należy głównie kierować do Kwidzyna). Brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na poziomie szczegółowym. Duże i średnie ośrodki osadnicze Wybrano je według kryterium skoncentrowanego układu przestrzennego, zajmującego znaczny teren oraz liczby mieszkańców (330 – 400 dla dużych i 230 – 300 dla średnich). Wyróżniono je jako mające możliwości funkcjonowania związane głównie z rolnictwem (w kilku przypadkach ośrodki obsługi rolnictwa: Pawlice, Ośno, Bronno), ewentualnie z działalnością gospodarczą, rzadziej występują tu potencjalne warunki do agroturystyki. Duże ośrodki osadnicze 30 to Brachlewo (szanse rozwojowe z uwagi na położenie w rejonie rekreacyjnym, jako ośrodka agroturyzmu, a także ośrodka podmiejskiego z zabudową jednorodzinną i lokalnego zespołu przemysłowego), Pawlice (szanse rozwojowe jako ośrodek rolniczy, obsługi rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego; możliwa również działalność gospodarcza), Janowo, Gurcz i Nowy Dwór (jako wsie Doliny Kwidzyńskiej o bardzo dobrym potencjale agroekologicznym, położeniu w strefie ochrony konserwatorskiej B (Janowo) i związanym z tym wysokim rygorze zagospodarowania mają bardzo ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego, sprowadzające się do uzupełnienia i dopełnienia istniejących struktur, bez warunków do tworzenia nowych struktur; przy czym w Gurczu i Nowym Dworze istnieje spory zakład przemysłowy, a Janowo posiada potencjalne warunki dla agroturyzmu). Średnich ośrodków osadniczych wyróżniono 8: Bronno, Ośno, Obory, Grabówko, Lipianki, Gniewskie Pole, Pastwa i Podzamcze. Szanse rozwojowe przedstawiają się następująco: dla Podzamcza, z uwagi na szczególne położenie u podnóża krawędzi wysoczyzny, można stawiać na potencjalny ośrodek agroturyzmu; dla Bronna i Ośna, jako typowych ośrodków popegeerowskich na wysoczyźnie, związane są one z maksymalnym wykorzystaniem istniejącej bazy dla celów rolniczych, ewentualnie przetwórstwa a nawet działalności gospodarczej; wsie Doliny Kwidzyńskiej (Lipianki, Gniewskie Pole, Pastwa, Obory i Grabówko) mają ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego, przy czym zespół wsi Lipianki – Gniewskie Pole – Pastwa, o wysokich walorach kulturowych, ma pewne szanse na agroturyzm i obsługę ścieżki rowerowej; główną funkcją tych wsi powinno jednak pozostać rolnictwo. Małe ośrodki osadnicze W grupie tej znajdują się wsie i osady, które nie spełniają kryteriów dla ważniejszych wsi oraz dla dużych czy średnich ośrodków osadniczych. Cechuje je peryferyjne położenie oraz często rozproszona zabudowa i brak potencjału istotnego do pobudzenia procesów rozwojowych, co powoduje, że możliwości funkcjonowania związane są tu jedynie z obsługą rolnictwa ewentualnie potencjalną obsługą rekreacji. Ponadto występuje tu zagrożenie tendencjami regresywnymi, odpływem ludności oraz degradacją przestrzeni. 2.4.4.2. Strefy podmiejskie Strefy podmiejskie to obszary położone w bezpośrednim (bądź bliskim) sąsiedztwie miasta Kwidzyna, usytuowane przy istniejących ciągach komunikacyjnych, posiadające korzystne warunki do zabudowy (duża ilość terenów niezabudowanych, brak wykształconych struktur osadniczych). Strefy podmiejskie powinny stanowić ofertę terenową głównie dla funkcji osadniczych i gospodarczych ewentualnie innych funkcji na styku miasta i gminy. Do stref tych zalicza się Rozpędziny, Dankowo – Górki i Kamionkę. 31 2.4.4.3. Ośrodki rolnicze Do ośrodków rolniczych zalicza się: Bronno, Ośno, Górki, Pawlice, Baldram, Szalwinek, Gurcz, Mareza, Lipianki i Obory. W ramach programu restrukturyzacji dawnych PGR-ów należy zmierzać do zachowania możliwie dużych areałów rolnych na stosunkowo zwartych obszarach, zaleca się unikać rozparcelowania ich na zbyt małe gospodarstwa indywidualne. Za szansę rozwojową gospodarstw wielkoobszarowych uznaje się podwyższenie stopnia specjalizacji i zwiększenie potencjału hodowlanego ewentualnie przetwórstwa płodów rolnych. Należy przeciwdziałać procesom degradacji zabudowy i zagospodarowania, szczególnie w przypadku dawnych majątków ziemskich. 2.4.4.4. Strefy rekreacyjne Rejon jeziora Brachlewo, stanowiącego własność Skarbu Państwa: słabe strony: braki w standardzie wyposażenia, bałagan przestrzenny (“dziki” kamping, baraki itp.), brak miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego o charakterze szczegółowym, szanse: różne formy rekreacji wodnej w małych kameralnych formach, ścieżki rowerowe i agroturyzm, ścieżka ekologiczna, wykorzystanie okolicznych lasów do potrzeb rekreacji, rozwój ośrodka turystycznego w Brachlewie, Rejon rzeki Liwy, w okolicy Szadowskiego Młyna: słabe strony: brak urządzeń rekreacyjnych z wyjątkiem parkingów leśnych i placyku biwakowego w Szadowskim Młynie, zamulony i zarośnięty zbiornik retencyjny na Liwie, szanse: formy rekreacji związane z rzeką i lasem, w tym spływy kajakowe, ścieżki rowerowe oraz potencjalny ośrodek turystyczny w Szadowskim Młynie; niezbędna rekultywacja zbiornika retencyjnego. 2.4.4.5. Strefy rolne (tereny otwarte): Tereny rolne nie stanowią istotnej przeszkody dla rozwoju przestrzennego gminy; wyjątkami są Dolina Kwidzyńska oraz wielkoobszarowe gospodarstwa rolne w Górkach i Baldramie (kolizja z planowanymi strefami rozwoju osadnictwa i innych funkcji). Istnieją podstawy do wyznaczenia stref rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz rolniczej przestrzeni produkcyjnej wyłączonej z zabudowy. 2.4.5. Własność nieruchomości Skala potrzeb rozwojowych poszczególnych wsi mieści się w obrębie istniejących struktur przestrzennych i nie wymaga istotnych rezerw terenowych pod inwestycje publiczne. W ramach istniejącego zagospodarowania struktury przestrzennej gminy (chodzi głównie o istniejące wsie) 32 udział zasobów komunalnych jest ograniczony przeważnie do terenów publicznych, np. obiektów użyteczności publicznej (szkoły, przedszkola, obiekty służby zdrowia, sportu i rekreacji, cmentarze, itp.) czy dróg gminnych. Spośród terenów rozwojowych oferowanych inwestorom z zewnątrz przeważają grunty prywatne, a udział gruntów gminnych osiąga istotne wielkości: w strefach osadniczych: w Tychnowach i Rakowcu, w strefach podmiejskich: w Rozpędzinach i Kamionce, natomiast w rejonie Górek nie ma gminnych gruntów prorozwojowych, Oferowanie inwestorom gruntów gminnych można potraktować jako impuls rozwojowy. Istotny problem stanowi zabezpieczenie rezerwy terenowej dla potrzeb planowanych obwodnic wsi i miasta Kwidzyna (tzw. “rezerwa planistyczna”). Wielkoobszarowe gospodarstwa rolne po państwowych gospodarstwach rolnych są objęte procesem przekształceń własnościowych w kierunku dzierżawy i prywatyzacji (w dużej części już zostały sprywatyzowane), poza tym tereny rolne są w zdecydowanej większości prywatne. Strukturę własnościową gruntów przedstawia poniższa tabela: Tabela 5. Struktura własnościowa gruntów – stan w dniu 01.01.2002 r. Wyszczególnienie Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa Grunty w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe Grunty w trwałym zarządzie państw. jedn. org. z wyłączeniem gruntów PGL Powierzchnia w ha Udział % 1753 8,48 4648 22,47 1160 5,61 Pozostałe grunty Skarbu Państwa 220 1,06 Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste 154 0,74 359 1,74 585 2,83 16 0,08 10453 50,53 562 2,72 6 0,03 23 0,11 120 0,58 Grunty powiatów i związków powiatów 38 0,18 Grunty województw z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie 13 0,06 Grunty spółek SP, przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych osób prawnych Grunty gmin i związków międzygminnych z wyłączeniem gruntów przekazanych w użytkowanie wieczyste Grunty gmin i związków międzygminnych przekazane w użytkowanie wieczyste Grunty osób fizycznych wchodzące w skład gospodarstw rolnych Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych Grunty spółdzielni Grunty kościołów i związków wyznaniowych grunty wspólnot gruntowych 33 Grunty osób prawnych wcześniej nie wymienionych razem powierzchnia ewidencyjna 576 2,78 20686 100 Źródło: Starostwo Powiatowe w Kwidzynie –wykaz gruntów według stanu na dzień 01. 01. 2004r. 2.4.6. Identyfikacja problemów brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, w tym dla terenów, dla których zgodnie ze studium takie opracowania są konieczne i niezbędne dla rozwoju gminy; ograniczenia rozwoju przestrzennego wynikające z wysokich klas bonitacyjnych gruntów na znacznym obszarze gmin; osłabienie powiązań przyrodniczych w obrębie korytarzy ekologicznych Wisły i Liwy przez poprzeczne ciągi infrastrukturalne i brak strefy łącznikowej między ekosystemem Liwy i strefą krawędziową – do przemieszczania się różnych gatunków zwierząt; konieczność zachowania wysokich walorów przyrodniczo - krajobrazowych bardzo mała, w stosunku do walorów kulturowych, ilość elementów środowiska kulturowego występujących na terenie gminy, objętych ochroną prawną oraz zły stan wielu obiektów kulturowych; niedostateczne uzbrojenie terenów rozwojowych, planowanych do przeznaczenia zgodnie ze studium pod zabudowę mieszkaniową, gospodarczą i inną; znaczna ilość miejscowości nie posiada zbiorczych sieci kanalizacji sanitarnej (ponad 60% gospodarstw domowych w gminie nie jest jeszcze podłączona do kanalizacji sanitarnej); brak przeprawy mostowej przez rzekę Wisłę oraz drogi dojazdowej do mostu od drogi krajowej nr 55 powoduje ograniczenie dostępności do położonej po drugiej stronie Wisły drogi nr 1 Gdańsk – Łódź, a w przyszłości do planowanej autostrady A 1; brak obwodnic drogowych większych wsi położonych przy drogach o dużym natężeniu ruchu (Baldram, Tychnowy, Rakowiec,, Licze); niezadowalający stan infrastruktury komunikacyjnej w gminie, w tym - zły stan techniczny drogi krajowej, dróg wojewódzkich i powiatowych, - mała ilość utwardzonych dróg gminnych, - brak dobrej infrastruktury drogowej na nowych osiedlach zabudowy mieszkaniowej w gminie, - nadal stosunkowo duża ilość nieutwardzonych dróg dojazdowych do pól, w szczególności na terenie Doliny Kwidzyńskiej; niewykorzystany potencjał komunikacji kolejowej; niewykorzystana baza dróg wodnych (przystań rzeczna w Korzeniewie i rzeka Liwa); 34 zbyt małe wykorzystanie gazu w zgazyfikowanych miejscowościach gminy w szczególności jako paliwa grzewczego i związana z tym nieopłacalność budowy nowych sieci gazowych nadal jeszcze zbyt wysokie zanieczyszczenie wód powierzchniowych, w tym Wisły i Liwy (w większości posiadają drugą klasę czystości); nikłe wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, przestarzałe, energochłonne oświetlenie uliczne, nieuporządkowana w znacznym stopniu gospodarka odpadami; mała atrakcyjność turystyczna i niewielki potencjał turystyczny gminy; mała ilość urządzonych szlaków turystycznych i ścieżek rowerowo – pieszych oraz brak urządzeń obsługi ruchu turystycznego. 2.5. Gospodarka 2.5.1. Główni pracodawcy oraz struktura podstawowych branż na terenie gminy Generalnie położenie gminy na mapie województwa pomorskiego jest korzystne i sprzyja jej gospodarczemu funkcjonowaniu. Znajduje się ona w bezpośrednim styku z miastem Kwidzyn – koncentrującym znaczny w skali kraju przemysł papierniczy, elektroniczny i przetwórczy – co z jednej strony determinuje jej charakter jako zaplecza siły roboczej. Pracodawcami dla osób zatrudnionych z terenu gminy Kwidzyn są przede wszystkim firmy działające właśnie na terenie miasta Kwidzyna, które jest głównym ośrodkiem gospodarczym dla gminy Kwidzyn. Największe spośród nich to: International Paper Kwidzyn S.A. Jabil Circuit Poland Sp. z o.o. Philips Consumer Electronics Industries Poland Ltd BE&K Europe Kwidzyn “TOR-PAL” Sp. z o.o. Sofrel Electronics Plati Polska Knauf Pack Sp. z o.o. W Kwidzynie ma także siedzibę przeważająca ilość instytucji otoczenia biznesu, świadczących usługi dla mieszkańców i przedsiębiorców z terenu gminy Kwidzyn (banki, urzędy, biura finansowo-księgowe i inne). 35 Spośród większych pracodawców, mających siedzibę na terenie gminy Kwidzyn wymienić należy: Przedsiębiorstwo Naprawczo-Produkcyjne ExPOM Sp. z o.o. w Nowym Dworze (produkcja i regeneracja zespołów i części maszyn - prądnice, alternatory, rozruszniki, itp.), zatrudniające około 150 pracowników, Przedsiębiorstwo Produkcyjno Handlowe TEX-1 w Kamionce (produkcja materiałów metalowych – gwoździ, siatki, itp.), zatrudniające około 100 pracowników, Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „ALCOR” Sp. z o.o. w Marezie (palarnia kawy), zatrudniające około 100 pracowników, „POLIMA” S.A. w Gurczu, z udziałem kapitału zagranicznego (Szwecja), produkcja materiałów z odpadów tartacznych, „Tereny Zielone” Marianny Kędziora w Marezie (projektowanie, urządzanie i konserwacja terenów zielonych, sprzedaż zieleni ozdobnej), „CAFE SATI” POLSKA Sp. z o.o. w Marezie, z udziałem kapitału zagranicznego (Francja), Przedsiębiorstwo Usługowo – Produkcyjne „CESMEX” w Gniewskim Polu (produkcja wysoko specjalistycznych materiałów mechaniki precyzyjnej), Przedsiębiorstwo Usługowo Wytwórczo Handlowe „TAZFOL” w Rozpędzinach (produkcja opakowań foliowych), spółkę „ZIARN-POL” w Górkach (skup i magazynowanie zbóż), spółkę cywilną „BARDO” w Brachlewie, prowadzącą ubojnię zwierząt oraz zakład produkcji mięsnej. Na terenie gminy, wg stanu na 31.12.2002r., ogółem zarejestrowanych było 664 podmiotów gospodarczych (dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku, Rocznik Statystyczny 2003, listopad 2003). W poszczególnych sektorach wielkości te kształtują się następująco: Podmioty gospodarki narodowej wg sektorów własności: Sektor publiczny - 13 Sektor prywatny - 651 Podmioty gospodarki narodowej wg form prawnych: Przedsiębiorstwa państwowe - Spółki handlowe - 30 w tym z udziałem kapitału zagranicznego - 2 7 Spółki cywilne - 42 Spółdzielnie - 3 36 Stowarzyszenia i organizacje społeczne - 12 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą - 544 Pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej prowadzą na terenie gminy 544 podmioty gospodarcze. Struktura prowadzonej działalności gospodarczej wg rejestru REGON z tej liczby podmiotów przedstawia się następująco: przetwórstwo przemysłowe - 73 budownictwo - 41 handel i naprawy - 143 hotele i restauracje - 7 transport, gospodarka magazynowa i łączność - pośrednictwo finansowe - 23 obsługa nieruchomości i firm, nauka - 133 74 Bardzo duży potencjał agroekologiczny gminy sprawia, że dominującą dziedziną jej działalności jest rolnictwo. Bazę ekonomiczną gminy stanowią głównie: - gospodarstwa rolne prywatne, w tym również powstałe w wyniku restrukturyzacji gospodarstw państwowych, - gospodarstwa rolne funkcjonujące w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, powstałe w wyniku przekształcenia państwowych gospodarstw rolnych, - gospodarstwa rolne znajdujące się w restrukturyzacji, - działalność usługowa obsługi rolnictwa, - działalność turystyczno – rekreacyjna. Struktura obszarowa gospodarstw rolnych jest silnie zróżnicowana. Przeciętna wielkość gospodarstwa indywidualnego w gminie Kwidzyn wynosi 13,23 ha, jednak można zauważyć tendencję wzrostową w tym zakresie. Jednocześnie obserwuje się spadek liczby gospodarstw, zmniejsza się przede wszystkim liczba gospodarstw małych, a zwiększa liczba gospodarstw o powierzchni powyżej 15 ha. Gospodarstw wielkoobszarowych o powierzchni powyżej 100 hektarów jest jednak w gminie niewiele, bo tylko 10 indywidualnych i 4 spółek handlowych.. Tabela 6. Charakterystyka użytkowników gospodarstw rolnych według powierzchni gospodarstw. Grupa obszarowa wg powierzchni w hektarach 1-5 5-10 Liczba gospodarstw Ogólna powierzchnia 414 900,81 113 826,65 37 10-15 89 1110,25 15 i więcej 220 8230,40 Dane Urzędu Gminy Kwidzyn na dzień 30.06.2004r. 2.5.2. Ilość osób zatrudnionych w danych sektorach Najwięcej spośród pracujących mieszkańców gminy Kwidzyn jest zatrudnionych w przemyśle, następnie w rolnictwie, usługach a w następnej kolejności plasują się prowadzący działalność gospodarczą na własny rachunek. Od kilku lat obserwuje się zwiększenie liczby pracujących w przemyśle i sukcesywne zmniejszanie się ilości pracujących w rolnictwie. Trend ten najpewniej będzie się nadal utrzymywał. 2.5.3. Identyfikacja problemów Problemy natury gospodarczej dotyczące Gminy Kwidzyn to: mała ilość większych zakładów pracy, wysoce niewystarczająca ilość miejsc pracy i związany z tym wysoki poziom bezrobocia, brak zainteresowania inwestorów zewnętrznych, brak wiedzy o nowoczesnych metodach gospodarowania, nadal niezadowalająca opłacalność rolnictwa, nadal niedostateczny udział nowoczesnych technologii w rolnictwie, rozdrobnienie gospodarstw rolnych, nadal stosunkowo duży udział ludności zatrudnionej w rolnictwie, niski poziom inwestowania, dekapitalizacja majątku trwałego, niska aktywność społeczna i przedsiębiorczość mieszkańców, mała atrakcyjność turystyczna gminy ograniczająca rozwój turystyki, niska dochodowość prowadzonej działalności gospodarczej uniemożliwiająca kumulowanie środków na inwestycje, ograniczone środki finansowe przeznaczone na dostosowanie do wymogów unijnych w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej. Są to w większości problemy nie do rozwiązania na rynku lokalnym. Jednakże problemy lokalnej gospodarki należy również rozpatrywać w kontekście lokalnego rynku pracy, o którym też będzie mowa później. Prezentując go w kilku słowach należy zauważyć, iż na rynku lokalnym występuje duża grupa stosunkowo młodych, niewykwalifikowanych bądź niskokwalifikowanych 38 osób będących bezrobotnymi, szacowana na 900 osób, będąca z jednej strony znacznym obciążeniem w wyniku konieczności łożenia na nich określonych kwot ze sfery społecznej, jednak z drugiej strony będąca potencjałem do zagospodarowania, po odpowiednich przeszkoleniach w nowych podmiotach gospodarczych wykorzystujących znaczną ilość pracowników o niskich kwalifikacjach. Ponadto na rynku pracy znajduje się również spora grupa osób bezrobotnych z wykształceniem wyższym i średnim (210 osób), mogąca stanowić w części średni personel techniczny w nowotworzonych zakładach. Z drugiej strony część z nich, bardziej aktywna i samodzielna może podjąć działalność gospodarczą na własny rachunek. Dlatego też to m.in. władze lokalne powinny podejmować działania umożliwiające zagospodarowanie tego potencjału ludzkiego. Do działań, które winny być podejmowane w celu ożywienia gospodarczego, efektem których będzie z jednej strony utrzymanie istniejących miejsc pracy, a z drugiej strony przyczynienie się do stworzenia nowych miejsc pracy należy zaliczyć: Stworzenie i doskonalenie systemu zwolnień, ulg i zachęt podatkowych (podatki i opłaty lokalne), motywujących do inwestowania i tworzenia nowych miejsc pracy na terenie gminy, Modernizacja istniejącej infrastruktury technicznej, zmierzająca do zwiększenia możliwości zakresu prowadzonej działalności gospodarczej, Rozbudowa infrastruktury technicznej, szczególnie w rejonach niedostatecznie wyposażonych w sieci infrastruktury, a przewidzianych w planach zagospodarowania przestrzennego gminy pod działalność gospodarczą, Zagospodarowanie nielicznych już obiektów poprodukcyjnych, Rozwój infrastruktury w rejonie większych jezior pod kątem rozwoju podmiotów z branży turystycznej, Organizacja robót publicznych w celu realizacji inwestycji infrastrukturalnych. 2.6. Sfera społeczna 2.6.1. Sytuacja demograficzna i społeczna terenu Gmina Kwidzyn liczy wg stanu na dzień 31.12.2003r. 10162 mieszkańców (wg danych ewidencji ludności Urzędu Gminy) i od roku 1990 liczba ta zwiększyła się o 403, tj. ponad 4% . Na 100 mężczyzn przypada 95 kobiet (w województwie 105, w Polsce 106). Wskaźnik przyrostu naturalnego na 1000 mieszkańców wynosi 4,6 i jest znacznie wyższy od wskaźnika w województwie pomorskim (2,0) oraz w kraju (0,9). Współczynnik urodzeń żywych w gminie wynosi 13,0 i jest wyższy od takiego współczynnika w województwie pomorskim (10,2) oraz od 39 współczynnika w Polsce (9,3). Współczynnik śmiertelności niemowląt w roku 2003 wyniósł 0 (w województwie 7,9, w Polsce 7,0). Wg danych Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002r. liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (0 – 17 lat) w gminie Kwidzyn wynosiła 2923, co stanowi 29,5%, w wieku produkcyjnym (18-59 kobiety i 18-64 mężczyźni) 5927, co stanowi 59,8% oraz w wieku poprodukcyjnym 1055, to jest 10,7% ogółu mieszkańców. Wielkości dla tych trzech przedziałów w województwie wynosiły odpowiednio 23,7%; 62,8% i 13,5%. Liczba ludności w wieku produkcyjnym w Polsce wynosiła w tym okresie 61,9% ogółu ludności. Poniższa tabela przedstawia dane o liczbie mieszkańców, przyroście naturalnym i migracjach ludności w poszczególnych latach. Tabela 7. Liczba mieszkańców i struktura płci w gminie w latach 1990 – 2002* Data Liczba mieszkańców Mężczyźni 31.12.1990r. 31.12.1992r. 31.12.1995r. 31.12.1996r. 31.12.1999r. 31.12.2000r. 31.12.2002r. 9759 9820 9725 9905 10089 10169 9905 5010 5050 5018 5098 5173 5206 5067 Kobiety Ilość kobiet na 100 mężczyzn Przyrost naturalny Migracje ludności (saldo: napływ +odpływ) 4749 4770 4707 4807 4916 4963 4838 94,8 94,5 93,8 94,3 95 95 95 120 91 85 68 36 60 46 -145 -88 -66 52 -34 1 15 *- wg danych Urzędu Statystycznego w Elblągu (1990-1996), US w Gdańsku (1999-2000) oraz Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 Poziom wykształcenia mieszkańców gminy w wieku 13 lat i więcej wg danych NSP 2002 przedstawia się następująco: z wykształceniem wyższym - 267 osób, co stanowi 3,4% policealnym 119 osób, tj. 1,5% średnim ogólnokształcącym i zawodowym – 1533 osób, tj. 19,5% zasadniczym zawodowym - 2301 osób, tj. 29,2 % podstawowym ukończonym - 3122 osób, tj. 39,7% podstawowym nieukończonym i bez wykształcenia szkolnego – 527 osób, tj. 6,7% - Głównym problemem gospodarczym i społecznym w gminie Kwidzyn jest niski poziom wykształcenia oraz wysoki poziom bezrobocia, zwłaszcza wśród pracowników byłych PGR-ów, z wyraźnie ukształtowaną tendencją wzrostu w ostatnich latach. Obrazuje to poniższa tabela: 40 Tabela 8. Struktura bezrobocia w gminie Kwidzyn. Wyszczególnienie 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Ilość bezrobotnych ogółem 1029 795 838 933 1100 1215 1235 1194 w tym kobiet 597 492 495 533 592 655 659 608 Sporządzono na podstawie informacji z Powiatowego Urzędu Pracy w Kwidzynie 2.6.2. Warunki i jakość życia mieszkańców Edukacja Na terenie gminy Kwidzyn funkcjonują 3 przedszkola, 2 oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych, 4 szkoły podstawowe i 2 gimnazja. Organem prowadzącym dla wszystkich tych placówek jest Gmina Kwidzyn. W roku szkolnym 2003/2004 ilość wychowanków w przedszkolach wynosiła 146, uczniów w szkołach podstawowych 832, zaś w gimnazjach 403. Szkoły podstawowe ukończyło w tym roku 152 absolwentów, a gimnazja 127. Szkoły dysponują w sumie 57 izbami lekcyjnymi. Na jedną izbę przypada średnio niespełna 21 uczniów; w trzech placówkach jednakże ten wskaźnik wynosi 24. Stan bazy oświatowej jest w zasadzie dobry. Zachodzi konieczność budowy nowej sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Rakowcu, do której uczęszcza ponad 300 dzieci i istniejąca mała sala nie zaspokaja potrzeb. Pozostałe placówki szkolne posiadają wystarczającą bazę lokalową, wymagającą jednakże przeprowadzenia znacznych remontów, w szczególności wymiany okien i termomodernizacji budynków, zmiany sposobu ogrzewania na ekologiczne (2 placówki), wymiany eternitowego pokrycia dachowego na inne (1 placówka). Gmina zapewnia dla 895 dzieci dowóz do szkół i przedszkoli. W gminie działa również oddana do użytku w roku 2000, malowniczo położona, Zielona Szkoła w Brachlewie. Placówka ta jest ośrodkiem edukacji ekologicznej dla dzieci z terenu gminy Kwidzyn i miasta Kwidzyna. Spełnia też rolę schroniska turystycznego. Istniejące placówki zaspokajają potrzeby w zakresie jakości życia mieszkańców. Możliwość zaspokojenia potrzeb rozwojowych szkół i przedszkoli mieści się w obrębie zajmowanych działek bądź terenów gminnych. Na terenie gminy nie ma szkolnictwa ponadgimnazjalnego, lecz potrzeby w tym zakresie zaspokajane są w stopniu wystarczającym przez dużą ilość szkół średnich o różnym profilu wykształcenia w Kwidzynie. Ochrona zdrowia Usługi dla mieszkańców gminy w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej są zapewniane przez dwa niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej w Pastwie i w Rakowcu. NZOZ w Pastwie 41 prowadzi trzy przychodnie lekarskie, w Rakowcu jedną. W gminie prowadzone są dwie praktyki lekarskie dentystyczne. Przy przychodniach lekarskich w Rakowcu i w Tychnowach funkcjonują apteki. Ambulatoryjną opiekę zdrowotną zapewnia mieszkańcom gminy placówka przy szpitalu w Kwidzynie. Mieszkańcy gminy mają też zapewnioną dobrą dostępność do szpitali; najbliższe są w Kwidzynie oraz w Prabutach. Kultura Usługi w zakresie kultury na poziomie podstawowym zaspokajają dwie samorządowe instytucje kultury: Gminny Ośrodek Kultury i Biblioteka Publiczna Gminy Kwidzyn. Podstawowym ich celem jest prowadzenie wielokierunkowej działalności rozwijającej i zaspokajającej potrzeby kulturalne mieszkańców oraz upowszechnianie i promocja kultury lokalnej w kraju i zagranicą. Gminny Ośrodek Kultury organizuje imprezy kulturalne, rozrywkowe i rekreacyjne na terenie gminy. Jest również współorganizatorem imprez o zasięgu powiatowym. Promuje działalność lokalnych Zespołów Śpiewaczych „Wesołej Gromadki” z Tychnów, „Janowiaków Znad Wisły” z Janowa i „Marezianek” z Marezy. Biblioteka Publiczna Gminy Kwidzyn służy rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszkańców gminy, upowszechnianiu wiedzy i nauki, rozwojowi kultury, dba o sprawne funkcjonowanie sieci bibliotecznej i tworzenie systemu informacyjnego na terenie gminy. Główna siedziba biblioteki w Marezie oraz jej 4 filie w Korzeniewie, Janowie, Tychnowach i w Rakowcu gromadzą i opracowują materiały biblioteczne, udostępniają zbiory na miejscu i je wypożyczają, współdziałają z Biblioteką Miejsko-Powiatową w Kwidzynie i Wojewódzką Biblioteką Publiczną w Gdańsku, ze szkołami oraz innymi instytucjami i organizacjami w zakresie rozwijania czytelnictwa. Kultura fizyczna i sport Priorytetem władz gminy Kwidzyn w tym zakresie jest rozwój sportu masowego, a przy tym integracja społeczeństwa gminy. Urząd Gminy finansuje prowadzenie zajęć integracyjnych w zakresie sportu powszechnego i rekreacji na salach gimnastycznych przy szkołach gminnych i boiskach przyszkolnych. Z budżetu gminy dofinansowywana jest działalność 3 klubów sportowych piłki nożnej. Na 13 boiskach wiejskich oprócz rozgrywanych meczy piłki nożnej w ramach gminnej ligi, organizowane są festyny sportowo-rekreacyjne, które cieszą się coraz większą popularnością wśród społeczeństwa gminy. W ciągu całego roku organizowane są rozgrywki w piłkę nożną, siatkową, koszykową, tenisa stołowego, zarówno na boiskach, jak i na salach gimnastycznych. Rok rocznie na terenach wiejskich przybywa boisk i terenów rekreacyjnych, urządzanych przy zaangażowaniu lokalnego środowiska. 42 Warunki mieszkaniowe Warunki mieszkaniowe w gminie Kwidzyn zbliżone są do średniej dla województwa pomorskiego. Przykładami wskaźników określających warunki mieszkaniowe jest przeciętna powierzchnia użytkowa (w m2) przypadająca na 1 osobę oraz liczba osób przypadająca na 1 izbę. Porównanie tych wielkości dla gminy Kwidzyn i województwa pomorskiego przedstawia poniższa tabela. Tabela 9. Porównanie wskaźników powierzchni użytkowej przypadającej na 1 osobę oraz liczby osób przypadających na 1 izbę w gminie i województwie pomorskim. Obszar Przeciętna liczba osób na 1 izbę Przeciętna pow. użytkowa na 1 osobę w m2 1,01 0,89 19,3 20,0 gmina Kwidzyn województwo pomorskie Dane Urzędu Statystycznego w Gdańsku, rocznik statystyczny 2003 Lekką poprawę sytuacji w budownictwie mieszkaniowym na terenie gminy obserwuje się od roku 2000 w odniesieniu do liczby mieszkań. Tabela 10. Liczba mieszkań, izb, powierzchni użytkowej i wskaźniki powierzchni użytkowej przypadającej na 1 osobę oraz liczby osób na 1 izbę w gminie Kwidzyn w poszczególnych latach Lata Mieszkania Izby Powierzchnia użytkowa mieszkań w m2 1990 1992 1995 1996 2000 2002 2372 2384 2396 2392 2403 2496 8686 8752 8821 8813 8907 9853 163318 164549 165948 165870 168000 192800 Przeciętna powierzchnia liczba osób na użytkowa mieszkania mieszizbę na osobę kanie w m2 16,8 4,11 1,12 16,8 4,11 1,12 17,1 4,05 1,10 16,8 4,13 1,12 16,6 4,22 1,14 18,9 4,01 1,01 Pomimo dość dobrej ogólnej sytuacji mieszkaniowej w gminie, liczba osób oczekujących na przydział lokalu mieszkalnego z zasobu gminy z roku na rok znacznie wzrasta. Spowodowane jest to przede wszystkim ogólnym zubożeniem społeczeństwa, w szczególności z terenu byłych państwowych gospodarstw rolnych. Podań o mieszkanie wpływających do Urzędu Gminy w ciągu każdego roku jest wielokrotnie więcej niż przydzielanych mieszkań. W ogólnej analizie możliwość uzyskania mieszkania z gminy jest niestety znikoma. Sytuację tę przedstawia poniższa tabela Tabela 11. Ilość podań o mieszkanie z zasobu mieszkaniowego gminy oraz ilość mieszkań przydzielonych z tego zasobu w latach 1999 – 2003 43 Wyszczególnienie Ilość podań o mieszkanie złożonych w danym roku, w tym: - ponowionych - złożonych po raz pierwszy i spełniających określone przepisami kryteria ilość osób ujętych w rejestrze oczekujących na mieszkanie z zasobu gminy stan na 31.12. danego roku ilość przydzielonych mieszkań w danym roku w tym na czas stosunku pracy 1999 2000 2001 2002 2003 21 38 18 35 39 9 24 9 16 23 12 14 8 18 16 63 75 81 95 109 3 2 2 4 2 2 1 - - 2 Opieka społeczna i grupy społeczne wymagające wsparcia Obsługę mieszkańców gminy w zakresie opieki społecznej realizuje przede wszystkim Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej z siedzibą w Kwidzynie. Wśród problemów, z którymi najczęściej borykają się mieszkańcy gminy dominują: bezrobocie, ubóstwo, niepełnosprawność, bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i alkoholizm. Najczęściej problemy te są ze sobą sprzężone i stanowią „naczynia połączone”. Zjawisko ubóstwa ma wiele przyczyn – może ono być wywołane bezrobociem, niepełnosprawnością, ale także biernością życiową i brakiem odpowiedzialności. Problemem nieodłącznie sprzężonym, czy też powodującym ubóstwo jest bezrobocie. Rozmiary i cechy bezrobocia stawiają je w rzędzie najważniejszych i jednocześnie najtrudniejszych do rozwiązania problemów ekonomicznych, politycznych i społecznych. Na terenie gminy Kwidzyn problem ten wyraźnie się uwidocznił w czasie likwidacji Państwowych Gospodarstw Rolnych, których na terenie gminy było aż 8, i jest zjawiskiem narastającym i długotrwałym. Pracownicy byłych PGR stanowią w gminie najliczniejszą grupę społeczną wymagającą wsparcia. Pokaźną grupę stanowią niepełnosprawni, których stan fizyczny lub psychiczny trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia wypełnianie zadań życiowych i ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i społecznymi. Na terenie gminy Kwidzyn liczba osób niepełnosprawnych wyniosła według danych Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002r. 1573 osoby, tj. 15,9 % ogółu ludności, w tym niepełnosprawnych prawnie 1296 i biologicznie 277. Niwelowanie skutków niepełnosprawności oznacza odejście od socjalnej izolacji i tworzenie mechanizmów oraz instytucji ułatwiających tej kategorii osób integrację społeczną w środowisku zamieszkania, w pracy oraz w społeczności – jako całości. 44 Innym problemem jest niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych objętych pomocą Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej; problem ten dotyczy również bezrobotnych mieszkańców całej gminy Kwidzyn. Wśród tych osób najliczniejszą grupę stanowią osoby z przedziału wiekowego od 18 do 30 roku życia. Ośrodek stara się mobilizować osoby bezrobotne do aktywnego poszukiwania pracy we własnym zakresie, gdyż Powiatowy Urząd Pracy dysponuje niewielką ilością propozycji miejsc pracy i nie jest w stanie zaoferować zatrudnienia wszystkim potrzebującym. Dużym problemem mieszkańców gminy jest kosztowny (relatywnie do ich dochodów) dojazd, co wiąże się z brakiem możliwości codziennego poszukiwania pracy w Kwidzynie oraz innych miejscach znacznie odległych od ich miejsca zamieszkania. Dużym problemem wśród objętych opieką społeczną mieszkańców gminy jest również zła sytuacja mieszkaniowa - trzy lub cztero pokoleniowe rodziny zamieszkują w niewielkich mieszkaniach, o złym stanie i wyposażeniu technicznym. Reasumując – należy stwierdzić, iż mimo otrzymywania świadczeń kompensacyjnych z pomocy społecznej, skutki bezrobocia w sferze ekonomicznej i psychospołecznej są dla rodziny bardzo dotkliwe. Pojawienie się bezrobocia w rodzinie oznacza nie tylko stratę jednego źródła dochodu, stanowiącego podstawę egzystencji, lecz prowadzi również do utraty bezpieczeństwa socjalnego. Osoba bezrobotna nie jest w stanie utrzymać siebie i swojej rodziny, a co gorsza nie może również zaspokoić nawet podstawowych potrzeb swych domowników. W wyniku tego pogorszeniu ulega sytuacja materialna, finansowa i społeczna rodziny dotkniętej bezrobociem. Utracony dochód należy czymś zrekompensować, dlatego też zwiększa się gwałtownie liczba rodzin żyjących ze świadczeń społecznych. Jednak bezpośrednią konsekwencją bezrobocia jest rozszerzenie się patologii społecznej, pogłębienie się niepewności społecznej, wzrost poczucia zagrożenia bezpieczeństwa socjalnego jednostki, rodziny, określonych grup społecznych, a także całego społeczeństwa. Problem bezrobocia nie może być rozwiązany w ramach grupy, którą dotknęło zagrożenie, przy wykorzystaniu dostępnych jej metod i możliwości. Może być rozwiązany jedynie poprzez podjęcie szerokich działań przez państwo. 45 Tabela 12. Liczba gospodarstw domowych i osób w tych gospodarstwach oraz przyczyny objęcia pomocą społeczną przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kwidzynie. w liczniku liczba gospodarstw w mianowniku ilość osób w tych gospodarstwach Powód trudnej sytuacji życiowej (liczba gospodarstw domowych/ ilość osób w tych gospodarstwach) Rok Liczba osób w gospodarstwach domowych Ubóstwo Bezdomność Ochrona macierzyństwa Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Bezradność Alkoholizm Powrót z zakładu karnego Liczba rodzin Liczba dzieci Kwota ogółem Ogólna kwota na świadczenia (w zł.) Średnia pomoc na rodzinę (rocznie w zł.) Posiłki Liczba gospodarstw domowych 1999 673 2456 113 227 3 4 64 308 454 1702 181 527 63 250 19 113 30 120 8 14 197 408 43503 1159086 1722 2000 661 2411 578 2097 6 6 56 259 453 1804 194 581 65 235 74 387 38 124 6 8 191 399 88810 1245200 1883,8 2001 698 2438 271 850 6 6 62 266 468 1737 170 527 176 563 34 147 56 187 5 18 249 513 1333301 1359830 1948 2002 743 2672 538 2200 8 8 44 218 489 1759 219 678 13 451 43 216 45 152 4 10 308 649 167235 1580797 2127 2003 775 2713 646 2186 16 20 55 264 509 1887 238 879 226 742 70 309 60 209 8 22 326 676 206032 1601458 2066 2.6.3. Stan bezpieczeństwa publicznego Zapewnienie bezpieczeństwa publicznego w gminie należy przede wszystkim do zadań Komendy Powiatowej Policji w Kwidzynie i działającego w ramach jej struktur komisariatu policji, mieszczącego się w siedzibie komendy w Kwidzynie, obsługującego teren gminy Kwidzyn i miasta Kwidzyna. Teren gminy Kwidzyn obsługuje aktualnie trzech dzielnicowych. Jest to ilość niewystarczająca biorąc pod uwagę wielkość gminy oraz liczbę miejscowości i mieszkańców, stąd mało widoczna praca dzielnicowych w terenie. Analiza stanu bezpieczeństwa, dokonana przez KPP w Kwidzynie, wskazuje na nieznacznie, aczkolwiek stale malejący poziom dynamiki przestępczości najbardziej uciążliwej dla społeczeństwa. Ogólnie rośnie wskaźnik wykrywalności przestępstw. Bezpieczeństwo publiczne należy również do zadań straży pożarnej, prowadzącej działania ratownicze oraz profilaktyczne. Zadania w tym zakresie na terenie gminy Kwidzyn realizuje Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Kwidzynie wspierana w działaniach przez ochotniczą straż pożarną. Na terenie gminy Kwidzyn działają 4 jednostki OSP, finansowane głównie z budżetu gminy. Gmina zakupiła w minionych dwóch latach m.in. dwa samochody pożarnicze i planuje zakupić następny, co wpływa na znaczną poprawę gotowości bojowej jednostek i ich skuteczności. Z informacji o stanie bezpieczeństwa ochrony pożarowej na terenie gminy Kwidzyn, podanej przez Komendę Powiatową Państwowej Straży Pożarnej w Kwidzynie wynika, iż z roku na rok wzrasta ilość interwencji straży pożarnej. 2.6.4. Rynek pracy Rynek pracy w gminie Kwidzyn zdominowany jest przez problem bezrobocia. Zjawisko to w ostatnim dziesięcioleciu cechowała spora zmienność w zakresie liczby bezrobotnych i struktury tego zjawiska. Szczegółowe dane liczbowe dla gminy za okres 1996-2003 zawiera poniższa tabela. Z analizy danych w niej zawartych wynika, iż aktualny poziom bezrobocia nieznacznie zmalał, w porównaniu do 2002 roku, gdzie zarejestrowano najwyższą jego wartość 1235 osób. Z kolei najniższy poziom bezrobocia cechował rok 1997, gdy jego skala była o jedną trzecią niższa niż aktualnie. Tabela 13. Struktura bezrobocia w gminie Kwidzyn.* Wyszczególnienie 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 Ilość bezrobotnych ogółem 1029 795 838 933 1100 1215 1235 1194 w tym kobiet 597 492 495 533 592 655 659 608 Sporządzono na podstawie informacji z Powiatowego Urzędu Pracy w Kwidzynie Problem bezrobocia w minimalnie większym stopniu dotyczy kobiet, gdyż wg danych za 2003 r. stanowiły one ok. 51 %. 47 Oceniając stan aktywności ekonomicznej społeczności gminy w oparciu o wyniki Powszechnego Spisu Ludności z 2002r. należy wskazać, iż wśród mężczyzn na 4 752 osób w wieku produkcyjnym, 3483 osoby są aktywne zawodowo, co daje wskaźnik aktywności zawodowej na poziomie 74,4 %. Z kolei wśród kobiet na liczbę 4595 osób w wieku produkcyjnym aktywnych zawodowo jest 2962 kobiet, co daje wskaźnik aktywności zawodowej wynoszący 65,8%, a więc blisko o 10 % niższy od wskaźnika mężczyzn. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej przedstawia się następująco: Tabela 14. Aktywność ekonomiczna ludności z terenu gminy Kwidzyn w wieku 15 lat i więcej Ludność Wyszczególnienie aktywna zawodowo ogółem razem pracujący bezrobotni bierna zawodowo Współczyn nik aktywności zawodowej w% Wskaźnik zatrudnienia w % Stopa bezrobocia w% ogółem 7605 4310 3161 1149 3166 57,7 42,3 26,7 mężczyźni 3878 2408 1836 572 1408 63,1 48,1 23,8 kobiety 3727 1902 1325 577 1758 52,0 36,2 30,3 Dane Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 Analizując strukturę wiekową osób bezrobotnych widać, iż udział procentowy bezrobotnych z przedziału wiekowego od 18 do 24 i od 25 do 34 roku życia jest najwyższy i od dwóch lat utrzymuje się na jednakowym poziomie (odpowiednio 28,5 i 26,7%) Tak wysoki udział młodych ludzi, a zwłaszcza młodzieży wśród osób niemających pracy powoduje ujemne skutki ekonomiczne, ponieważ znaczna część najbardziej dynamicznych zasobów pracy pozostaje niewykorzystana. Ponadto masowe bezrobocie wśród młodych ludzi pociąga za sobą trudne do oszacowania straty moralne, gdyż rodzi różnego rodzaje patologie społeczne. Brak stałej pracy i wynikających z niej dochodów często również jest przeszkodą w założeniu i utrzymaniu rodziny. Z analizy struktury bezrobocia według wykształcenia wynika, iż liczba bezrobotnych z wyższym i średnim wykształceniem maleje przy rosnącej liczbie osób bezrobotnych z wykształceniem zasadniczym i niższym. Poważnym problemem staje się również grupa osób pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy, a więc trwale bezrobotnych. Aktualnie grupa bezrobotnych pozostających bez pracy powyżej 12 miesięcy stanowi ponad 56% ogółu bezrobotnych. Liczną grupę stanowią też osoby bez stażu pracy - jest ich ponad 26 % ogółu bezrobotnych. 48 Tabela 15. Struktura bezrobocia w gminie Kwidzyn. Wyszczególnienie Ilość bezrobotnych ogółem w tym kobiet 2002 2003 1235 659 1194 608 13 172 39 477 534 12 153 45 483 501 352 332 298 224 28 1 340 319 272 224 39 0 Bezrobotni wg wykształcenia Wyższe Policealne i średnie zawodowe Średnie ogólnokształcące Zasadnicze zawodowe Gimnazjalne i poniżej Bezrobotni wg wieku 18 – 24 25 – 34 35 – 44 45 – 54 55 – 59 60 – 64 Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy do 3 miesięcy od 3 do 6 miesięcy od 6 do 12 miesięcy od 12 do 24 miesięcy powyżej 24 miesięcy 256 116 181 241 441 217 133 173 191 480 314 193 247 155 210 107 9 316 175 240 159 196 99 9 Bezrobotni wg stażu pracy bez stażu do 1 roku 1 - 5 lat 5 - 10 lat 10 - 20 lat 20 - 30 lat powyżej 30 lat Sporządzono na podstawie informacji z Powiatowego Urzędu Pracy w Kwidzynie 2.6.5. Identyfikacja problemów Wśród złożonej sytuacji społeczno-ekonomicznej ludności gminy Kwidzyn, w wyniku przeprowadzonej diagnozy stanu istniejącego w tym zakresie wyróżnić można następujące problemy: 1) spadek liczby ludności w wieku przedprodukcyjnym „starzenie się” społeczeństwa, co w dłuższej perspektywie negatywnie wpłynie na gospodarkę, a aktualnie ma wpływ na sytuację w systemie oświatowym, 2) zwiększenie się liczby ludności w wieku produkcyjnym, co przy deficycie miejsc pracy przyczynia się do potęgowania zjawiska bezrobocia, 3) złe warunki mieszkaniowe (zagęszczenie, zły stan techniczny), 49 4) brak mieszkań komunalnych i socjalnych niezbędnych dla prowadzenia właściwej polityki mieszkaniowej gminy, 5) ogromne obciążenia budżetu gminy wydatkami na pomoc socjalną, ograniczające środki dyspozycyjne na cele inwestycyjne, 6) wysoki poziom bezrobocia, w tym wysoka liczba osób trwale bezrobotnych i wynikające z tego konsekwencje, 7) deficyt miejsc pracy, 8) problemy osób niepełnosprawnych na rynku pracy, w tym również problem ich wykluczenia społecznego, 9) konieczność budowy nowej sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Rakowcu, do której uczęszcza ponad 300 dzieci i istniejąca mała sala nie zaspokaja potrzeb, 10) znaczne potrzeby remontowe we wszystkich placówkach oświatowych, w szczególności w zakresie wymiany okien i termomodernizacji budynków, zmiany sposobu ogrzewania na ekologiczne (3 placówki – Przedszkole w Marezie, i Szkoły Podstawowe w Tychnowach i w Janowie), wymiany eternitowego pokrycia dachowego na inne (1 placówka – Szkoła Podstawowa w Janowie). 11) potrzeba dalszego rozwoju sportu masowego w gminie, 12) potrzeba intensyfikacji działań kulturalnych na terenach wiejskich z wykorzystaniem do tej działalności istniejących świetlic wiejskich oraz budowa nowych świetlic tam, gdzie takich obiektów nie ma. 3. ZADANIA POLEGAJĄCE NA POPRAWIE SYTUACJI NA TERENIE GMINY 3.1. Zadania obejmujące zmiany w strukturze gospodarczej obszaru, w tym zasady kształtowania rolnej i leśnej przestrzeni produkcyjnej Zgodnie z kierunkami zagospodarowania przestrzennego gminy rolnictwo pozostanie dominującą funkcją na terenie Doliny Kwidzyńskiej z uwagi na bardzo wysoki potencjał agroekologiczny gruntów (Żuławy Kwidzyńskie), z preferencjami dla rolnictwa ekologicznego. Nadrzędną zasadą jest tu ochrona gleb o wysokiej jakości i związane z tym wyważone zajmowanie nowych terenów pod zabudowę. Budownictwo mieszkaniowe na tym terenie można lokalizować w strefie przydrożnej, nie wchodząc w głąb terenów rolnych i uwzględniając wymóg najwyższego ekologicznego reżimu gospodarowania w celu nie pogorszenia stanu środowiska przyrodniczego. W strefie rolniczej przestrzeni produkcyjnej możliwe jest lokalizowanie tu funkcji gospodarczych w zakresie obsługi rolnictwa. Prowadzenie innej działalności gospodarczej możliwe jest jedynie 50 w istniejących ośrodkach gospodarczych (m.in. Gurcz, Korzeniewo, Mareza, Nowy Dwór), ze wskazaniem ograniczania i wycofywania funkcji szkodliwych dla środowiska przyrodniczego oraz zakazem lokalizacji funkcji mogących pogorszyć stan środowiska przyrodniczego. Na terenach polderowych Doliny Kwidzyńskiej obowiązuje zakaz lokalizacji budynków ze względu na warunki fizjograficzne, kulturowe i przyrodnicze, za wyjątkiem pozostałych po dawnych domach i wiatrakach terp, które zaleca się ponownie zabudować (wskazane domy podcieniowe, możliwe elektrownie wiatrowe w miejscu dawnych wiatraków). Na terenie Doliny należy stworzyć warunki do zachowania ciągłości powiązań przyrodniczych, w tym migracji dzikiej zwierzyny i sukcesji roślin ( zapewnienie przejść dla zwierząt przez teren doliny). Rozwój działalności gospodarczej planowany jest – zgodnie z kierunkami studium – przede wszystkim na terenach wysoczyzny, w szczególności w strefie podmiejskiej Górki, gdzie ma powstać park technologiczny (trwa opracowanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla tych celów) i w strefie podmiejskiej Rozpędziny. Działalność gospodarcza o znacznym rozmiarze może być też lokowana we wsi Rakowiec (rezerwa gruntów gminnych o powierzchni około 10 ha), gdzie należy zmierzać do stworzenia ośrodka gospodarczego. Duże inwestycje gospodarcze są również możliwe w strefie osadniczej Baldram – Tychnowy, Ośno, Bronno, Pawlice. W strefach wysoczyzny oraz w strefie ekosystemu rzeki Liwy należy wzmacniać strukturę ekologiczną poprzez stosowanie odpowiedniej polityki zalesień. Preferuje się do zalesień grunty słabe, klas V i VI, z dopuszczeniem lokalnie gruntów wyższych klas. Na terenach zagrożonych erozją (szczególnie w obrębie strefy krawędziowej wysoczyzny) należy wzmacniać strukturę przyrodniczą przez wprowadzanie zadrzewień i roślinności trwałej. 3.2. Zadania polegające na zmianie w sposobie użytkowania terenów W celu umożliwienia zmiany sposobu użytkowania terenu (gruntów rolnych na inne cele: mieszkaniowe, przemysłowe, usługowe, infrastrukturalne, i.t.p.) należy opracować miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla terenów, dla których opracowanie takich planów jest obowiązkowe zgodnie z zapisami studium, w tym w pierwszej kolejności na tereny położone w strefie podmiejskiej (Rozpędziny, Górki, Kamionka, Dankowo) oraz na tereny pod budownictwo mieszkaniowe, położone w innych miejscowościach w gminie, a tu w pierwszej kolejności dla terenów we wsiach Tychnowy i Rakowiec. 51 3.3. Lista zadań obejmujących rozwój systemu komunikacji i infrastruktury 3.3.1. Kierunki rozwoju komunikacji i systemów transportowych. Zgodnie z kierunkami studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn adaptuje się na obszarze gminy Kwidzyn ponadlokalny (krajowy, regionalny i powiatowy) układ dróg kołowych, linii kolejowych, dróg wodnych oraz szlaków turystycznych z propozycją jego modernizacji w celu jego bezpiecznego i sprawnego funkcjonowania. Ponadto linię kolejową Kwidzyn – Prabuty (obecnie nieczynną dla ruchu osobowego) uznaje się za istotną dla potencjalnego rozwoju gminy, ze względu na jej połączenie z linią kolejową znaczenia pierwszorzędnego relacji Warszawa – Gdańsk (w przyszłości magistralę kolejową). Dla realizacji obsługi transportu krajowego niezbędne jest utrzymanie rezerw terenowych dla: modernizacji drogi krajowej nr 55 Nowy Dwór Gdański – Stolno do parametrów drogi klasy GP oraz zabezpieczenia rezerwy terenów niezbędnych dla realizacji obejścia drogowego miasta Kwidzyna, miejscowości Tychnowy i Baldram.; elektryfikacji linii kolejowej Malbork-Toruń, wiążącej się z modernizacją jej przebiegu oraz realizacją drugiego toru; modernizacji toru wodnego na Wiśle do IV klasy oraz lokalizacji rzecznego portu towarowego i portów dla jednostek białej floty i jachtingu; utrzymania i modernizacji szlaków turystycznych pieszych i rowerowych: EURO-ROUTE - międzynarodowego szlaku rowerowego PARYŻ – KRÓLEWIEC, szlak Kopernikowski z Torunia do Fromborka, szlak Napoleoński wzdłuż rz. Liwy, dla których obowiązuje zasada rozdzielenia ruchu pieszego i rowerowego od ruchu samochodowego. Dla realizacji celów polityki województwa pomorskiego niezbędne jest na terenie gminy utrzymanie rezerw terenowych dla: modernizacji drogi nr 521 relacji Iława - Prabuty - Kwidzyn, w tym dla realizacji obwodnic miejscowości o zwartej zabudowie zlokalizowanych wzdłuż tej drogi; należą do nich wsie: Rakowiec i Licze; droga ta stanowić będzie szczególnie ważne połączenie turystyczne wielkich jezior mazurskich z Pojezierzem Kaszubskim po wybudowaniu mostu; modernizację przewiduje się dla parametrów drogi głównej ruchu przyspieszonego (GP) o szerokości w liniach rozgraniczających min. 35 m (dla ruchu prognozowanego z kierunku Olsztyna z uwzględnieniem projektowanego mostu na Wiśle i połączenia jej z węzłem w Kopytkowie na autostradzie A-1); 52 modernizacji ciągu drogowego składającego się z drogi nr 524 relacji Brachlewo - Dubiel Ośno - Licze oraz drogi nr 529 relacji Podzamcze - Brachlewo - z jednym skrzyżowaniem na drodze krajowej nr 55; rezerwę terenu przyjmuje się dla drogi o parametrach drogi głównej (G) o minimalnej szerokości 25 m.; modernizacji drogi nr 518 relacji Mareza – Gniew do przeprawy promowej na rz. Wiśle; rezerwę terenu przyjmuje się dla parametrów drogi głównej (G) szerokości minimum 25 m.; adaptacji istniejącej drogi nr 588 relacji Mareza - Grabówko - rz. Wisła do parametrów drogi zbiorczej (Z); adaptacji istniejącej drogi nr 532 relacji Kwidzyn - Sadlinki (Gardeja) do parametrów drogi zbiorczej (Z); utrzymania drogi nr 232 relacji Kwidzyn – Mała Karczma w klasie drogi zbiorczej (Z), a po realizacji projektowanego połączenia dróg nr 55 i nr 521 z drogą nr 1 - w parametrach drogi lokalnej (L); adaptacji istniejącej drogi nr 607 stanowiącej połączenie drogi nr 518 ze wsią gminną Ryjewo w klasie drogi lokalnej (L). Zadania starosty związane z obsługą komunikacyjną terenu gminy Kwidzyn związane są z drogami powiatowymi. Dla prawidłowej obsługi terenu, z godnie z kierunkami studium, niezbędne jest utrzymanie w parametrach drogi zbiorczej (Z) następujących ciągów drogowych: Kwidzyn – Dankowo, Rakowiec – Krzykosy, Licze – Bronno – Otoczyn z propozycją przebudowy drogi gminnej Rakowiec – Licze do parametrów drogi, Grabówko - Białki i drogi Gurcz – Szkaradowo. W parametrach dróg lokalnych (L) zgodnie z kierunkami studium pozostają drogi powiatowe: Tychnowy - Brokowo - Rakowiec, Kwidzyn - Pierzchowice, Korzeniewo - Janowo - Biała Góra, Rakowiec - Otoczyn, Rakowiec - Rakowice, Grabówko - Nebrowo M. Pozostałe nie wymienione drogi powiatowe mają znaczenie bezpośredniej obsługi terenu (klasy D). Dla realizacji zadań samorządu gminnego w zakresie obsługi komunikacyjnej terenu niezbędne jest - zgodnie z kierunkami studium - utrzymanie i modernizacja dróg gminnych w parametrach dróg lokalnych (L) dla ciągów drogowych: droga relacji Gniewskie Pole - Mareza (droga nr 09008) wraz z zabudową projektowanego odcinka od drogi wojewódzkiej Mareza – Gniew do drogi krajowej nr 55, stanowiącego połączenie do Rakowca, relacji Baldram - Mały Baldram (droga nr 09022), relacji Mały Baldram - Rakowiec (droga nr 09027), 53 droga Licze – Otoczyn (nr 09036), przechodząca przez Kolonię Licze, skrót dla drogi powiatowej relacji Licze – Otoczyn – Kisielice. W parametrach ważniejszych dróg dojazdowych klasy D należy utrzymywać i modernizować drogi: relacji Gniewskie Pole - Podzamcze (droga nr 09009), relacji Brachlewo - Jałowiec (droga nr 09011), relacji Tychnowy - Podzamcze (droga nr 09012), relacji Brokowo - Dubiel (droga nr 09019), relacji Brachlewo - Straszewo (droga nr 09015), relacji Brokowo - Laskowice (droga nr 09024), relacji Tychnowy - Kamionka (droga nr 09023), relacji Kamionka - Nowa Wieś Kwidzyńska (droga nr 09021), relacji Pola Rakowieckie - do drogi nr 09027 (droga nr 09026), relacji stacja Rakowiec - Rakowiec (przysiółek) (droga nr 09028), relacji Rakowiec - Ośno (droga nr 09034), relacji Mały Rakowiec - Licze (droga nr 09038), relacji Mały Rakowiec- Pawlice (droga nr 09037), relacji Nowy Dwór - Kwidzyn (droga 090006), relacji Nowy Dwór - Korzeniewo (droga nr 09002), relacji Gniewskie Pole - Pastwa (droga nr 09001). Oprócz wyżej wymienionych zadań, wynikających ze studium, do grupy ważnych zadań w zakresie obsługi komunikacyjnej terenu należą również: 1) budowa dróg osiedlowych, szczególnie na terenach o zakończonym cyklu realizacji budownictwa i wyposażonych w infrastrukturę techniczną, 2) sukcesywne utwardzanie dróg dojazdowych do pól, w szczególności na terenie Doliny Kwidzyńskiej, 3) budowa i modernizacja chodników, w szczególności przy głównych drogach o dużym natężeniu ruchu, 4) budowa ścieżek pieszo – rowerowych, 5) modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie gminy z wymianą lamp na energooszczędne i instalowanie dodatkowych lamp, w szczególności w terenie zabudowanym przy drogach o dużym natężeniu ruchu w celu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. 54 3.3.2. Lista zadań polegających na rozwoju infrastruktury technicznej 1) uporządkowanie gospodarki ściekowej, a tu rozbudowa systemu zbiorczej kanalizacji sanitarnej, w tym: podłączenie kanalizacji sanitarnej we wsiach Obory (ciąg dalszy), Nowy Dwór, Grabówko, Baldram, Podzamcze, Gurcz, Janowo, Pastwa, Gniewskie Pole, Lipianki, Dankowo, Rozpędziny, Brokowo i Kamionka do systemu kanalizacji miasta Kwidzyna, podłączenie pozostałej nieskanalizowanej części wsi Rakowiec oraz wsi Licze, Ośno i Rakowice do oczyszczalni w miejscowości Rakowiec, podłączenie w dalszej kolejności do istniejącej oczyszczalni ścieków w Rakowcu miejscowości Bronno, budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w miejscowościach i częściach miejscowości o znacznie rozproszonej zabudowie. modernizacja oczyszczalni ścieków w Rakowcu, 2) rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, w tym wymiana sieci azbestowo – cementowej na PE lub PCV, 3) modernizacja linii energetycznej średniego i niskiego napięcia oraz remont stacji transformatorowych (przez EZE S.A., zgodnie z opracowanym przez tę firmę programem rozwoju i modernizacji sieci średnich i niskich napięć), 4) zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, 5) rozwój infrastruktury telekomunikacyjnej, w tym internetowej, 6) dalsza gazyfikacja gminy. 3.4. Zadania obejmujące poprawę stanu środowiska naturalnego W uchwalonym przez Radę Gminy Kwidzyn uchwałą Nr XV/100/04 z dnia 24 czerwca 2004r. Programie Ochrony Środowiska dla Gminy Kwidzyn na lata 2004 – 2010, wyznaczono następujące zadania priorytetowe dla gminy Kwidzyn z zakresu ochrony środowiska: w zakresie poprawy jakości środowiska: 1) poprawa i ochrona jakości wód powierzchniowych i podziemnych, 2) zabezpieczenie przeciwpowodziowe gminy, 3) uporządkowanie gospodarki odpadami, 4) utrzymanie dotychczasowej jakości powietrza atmosferycznego i ochrona przed hałasem przemysłowym i komunikacyjnym, zwłaszcza na obszarach zurbanizowanych i uprzemysłowionych, 55 5) przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska z tytułu awarii przemysłowych, infrastrukturowych i innych; w zakresie ochrony dziedzictwa przyrodniczego i racjonalnego użytkowania zasobów przyrody: 1) efektywna ochrona przyrody, 2) ochrona i racjonalna eksploatacja ekosystemów leśnych; w zakresie zrównoważonego wykorzystania surowców, materiałów, wody i energii: 1) oszczędne gospodarowanie zasobami wody, 2) wzrost wykorzystania odnawialnych źródeł energii; w zakresie zadań systemowych 1) rozwój edukacji ekologicznej, 2) wprowadzanie zarządzania środowiskowego. Są to elementy, co do których w pierwszym rzędzie winny być podjęte działania zmierzające do poprawy aktualnego stanu środowiska. Zadania do realizacji w zakresie gospodarki odpadami, wyszczególnione w Planie Gospodarki Odpadami dla gminy Kwidzyn na lata 2004 – 2010, przyjętym przez Radę Gminy Kwidzyn uchwałą Nr XV/101/04 z dnia 24 czerwca 2004r. przedstawia poniższa tabela: Tabela 16. Harmonogram realizacji przedsięwzięć w gospodarce odpadami dla gminy Kwidzyn Lp. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 1. Zadanie sektor komunalny Objęcie zorganizowana zbiórką odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców gminy Rozwój systemu selektywnej zbiórki surowców wtórnych obejmującego wszystkich mieszkańców Wdrożenie systemu selektywnej zbiórki odpadów ulegających biodegradacji występujących w strumieniu odpadów komunalnych Wprowadzenie systemu zbiórki odpadów wielkogabarytowych i remontowo-budowlanych Wprowadzenie i rozwój systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych Likwidacja nielegalnych składowisk odpadów tzw. „dzikich wysypisk” Inwentaryzacja zużytych opon w gospodarstwach jednorodzinnych Edukacja ekologiczna mieszkańców gminy w zakresie wprowadzanego systemu gospodarki odpadami sektor gospodarczy Organizacja systemu zbiórki, gromadzenia i transportu dla odpadów powstających w sektorze małych i średnich Okres realizacji Jednostka odpowiedzialna 2004-2007 Wójt 2004-2010 Wójt 2006-2010 Wójt 2004-2010 Wójt 2004 – 2010 Wójt 2004-2010 Wójt 2004 Wójt 2004-2010 Wójt, Powiat Kwidzyński, ZGO Sp. z o.o. 2004-2007 Przedsiębiorcy 56 2. 3. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. przedsiębiorstw, Edukacja ekologiczna wytwórców odpadów w zakresie prawidłowych sposobów postępowania z odpadami oraz ich obowiązków wynikających z obowiązujących uregulowań prawnych Monitoring gospodarki odpadami w sektorze gospodarczym 2004-2010 Przedsiębiorcy 2004-2010 WIOŚ Starosta Wójt odpady niebezpieczne Rozwój i organizacja systemu zbiórki, gromadzenia i 2004-2010 transportu dla odpadów niebezpiecznych powstających w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw Opracowanie systemu ewidencji i nadzoru nad 2004-2010 gospodarką odpadami weterynaryjnymi Przedsiębiorcy Opracowanie planu inwentaryzacji odpadów zawierających azbest Opracowanie harmonogramu usuwania azbestu wraz z monitoringiem Wymiana pokryć dachowych z płyt azbestowocementowych 2004-2005 Usunięcie ze szkół przeterminowanych chemikaliów Organizacja zbiórki wycofywanych z eksploatacji urządzeń elektrycznych i elektronicznych Edukacja ekologiczna wytwórców odpadów niebezpiecznych w zakresie prawidłowych sposobów postępowania z odpadami 2005-2008 2004-2010 WIOŚ Starosta Gabinety weterynaryjne Wójt, Nadzór Budowlany Wójt, Nadzór Budowlany Wójt, Właściciele budynków Wójt, szkoły Wójt 2004-2010 Przedsiębiorcy 2006 2005-2008 3.5. Zadania obejmujące poprawę stanu środowiska kulturowego. 1) ochrona i odtwarzanie walorów kulturowych, w szczególności w strefie krajobrazu kulturowego Doliny Kwidzyńskiej, w strefach osadniczych wysoczyzny Baldram – Brachlewo, Kamionka – Dubiel i Rakowiec – Licze – Pawlice – Brokowo, 2) podjęcie działań ochronnych w celu zachowania i właściwej ekspozycji historycznych cmentarzy, szczególnie mennonickich i protestanckich, w tym co najmniej oznakowania w terenie i umieszczenia odpowiednich informacji, pielęgnacji zieleni, wyeksponowania resztek nagrobków oraz uporządkowania i odtworzenia kompozycji przestrzennej, 3) wspieranie działań w zakresie utworzenia parku krajobrazowego obejmującego Dolinę Kwidzyńską oraz kompleks leśny strefy krawędziowej wysoczyzny jako część systemu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych, 4) rozwijanie i umacnianie form prawnej ochrony przyrody, 5) umacnianie struktury przyrodniczej gminy i podnoszenie walorów krajobrazowych terenów rolnych przez przywracanie zgodności użytkowania z warunkami siedliskowymi, 57 6) zapewnienie powiązań przyrodniczych w obrębie korytarzy ekologicznych Wisły i Liwy do przemieszczania się różnych gatunków zwierząt (wyznaczenie stref wolnych od zabudowy w planie zagospodarowania przestrzennego), 7) objęcie ochroną indywidualną doliny rzeki Liwy jako zespołu przyrodniczo – krajobrazowego, 8) objęcie szczególną ochroną założeń dworsko – parkowych i dworsko – folwarczno – parkowych, które zachowały się w stanie niekompletnym bądź są zniekształcone i zaniedbane, często bez zachowanej kompozycji (Pawlice, Bronno, Brokowo, Szalwinek, w Ośnie pozostał tylko duży zdziczały park), albowiem istnieje realne zagrożenie całkowitego zerwania ciągłości kulturowej, 9) utworzenie użytków ekologicznych w celu ochrony terenów podmokłych, zatorfionych i małych zbiorników wodnych, mających istotne znaczenie dla zachowania bioróżnorodności i walorów krajobrazowych gminy (w szczególności na terenie międzywala od Korzeniewa do Janowa). 3.6. Zadania obejmujące poprawę warunków i jakości życia mieszkańców 1) tworzenie warunków do rozwoju budownictwa mieszkaniowego, w tym komunalnego, 2) tworzenie nowych miejsc pracy, 3) aktywizacja bezrobotnych poprzez organizację robót publicznych i prac interwencyjnych, 4) modernizacja placówek oświatowych, 5) budowa i modernizacja obiektów kulturalnych i sportowo-rekreacyjnych, 6) wspieranie działań w zakresie promocji i rozwoju kultury, kultury fizycznej, sportu i turystyki, w oparciu o walory historyczne, przyrodnicze i geograficzne, 7) rozwiązywanie i zapobieganie problemom społecznym, 8) wspieranie inicjatyw społecznych i kulturalnych, zgłaszanych przez organizacje pozarządowe i osoby fizyczne, 9) poprawa stanu bezpieczeństwa publicznego. 4. REALIZACJA ZADAŃ I PROJEKTÓW Analiza obszarów problemowych z szeroko rozumianej sfery społeczno-gospodarczej, pozwoliła wygenerować listę najistotniejszych z punktu widzenia społeczności lokalnej zadań i projektów, których realizacja winna doprowadzić do zdynamizowania rozwoju społecznogospodarczego gminy Kwidzyn. Oczywiście 3-letni okres wdrażania Planu jest okresem zbyt krótkim, ażeby sytuacja społeczności lokalnej diametralnie się zmieniła. Z uwagi na liczbę 58 problemów oraz na skalę potrzeb inwestycyjnych, zakres projektów możliwych ze względów finansowych do realizacji w tym krótkim horyzoncie czasowym jest bardzo ograniczony. W drugiej części zaprezentowano postulowany zestaw zadań, które winny być realizowane w dłuższym horyzoncie czasowym, bądź to z uwagi na zasadę kontynuacji i spójności działań, bądź to z uwagi na ich wagę dla rozwoju społeczno - gospodarczego gminy. 4.1. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2004 - 2006 Planowane zadania inwestycyjne w okresie objętym planem przedstawiono w formie tabelarycznej poniżej. 59 Tabela 17. PLANOWANE ZADANIA INWESTYCYJNE W LATACH 2004 - 2006 L.p. Nazwa planowanego działania Zgodność z planem zagospodarowania przestrzennego lub ze studium uwarunkowań i kierunków z.p. Etapy działania (harmonogram) Oczekiwane efekty Instytucje i podmioty uczestniczce we wdrażaniu Nakłady do poniesienia Samorząd Województwa Pomorskiego Gmina Kwidzyn 200.000 Chodniki i ścieżki rowerowo – piesze 1. Budowa chodnika w Rakowcu od ul. Szkolnej do przystanku PKS Tak 2004 2. Budowa chodnika w Marezie w ciągu ul. Długiej do mostu na ul. Furmańskiej Tak 2004 – 2005 3. Ścieżka rowerowo – piesza Korzeniewo – Mareza Tak I etap 2004 r. II etap 2005 r. III etap 2006 r. 4. Budowa parkingu przy przedszkolu w Marezie Tak 2005 Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprawa warunków życia mieszkańców. Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprawa warunków życia mieszkańców. Poprawa warunków do rozwoju sportu, turystyki i rekreacji, wzrost aktywnych form wypoczynku Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, poprawa warunków życia mieszkańców. Gmina Kwidzyn 500.000 Gmina Kwidzyn 1.503.000 zł Gmina Kwidzyn 40 000 Gmina Kwidzyn 88.000 Drogi gminne 5. Modernizacja dogi w kier. p.Namiaka w Tychnowach Tak 2004 poprawa warunków życia ludności, gospodarowania rolniczego, wzrost dostępności do lepszych jakościowo dróg, 6. Utwardzenie ulicy Nadrzecznej w Marezie Tak 2005 jak wyżej Gmina Kwidzyn 150.000 7. W Grabówku od Pana Brodnickiego do Pana Widza Tak 2006 jak wyżej Gmina Kwidzyn 140.000 60 Drogi dojazdowe do pól 8. W Janowie w kierunku p. Kadeli Tak 2004 poprawa warunków gospodarowania rolniczego na terenie Doliny Kwidzyńskiej, oszczędności w kosztach przejazdów, wzrost dostępności do lepszych jakościowo dróg, 9. Budowa drogi z płyt betonowych w Dubielu Tak 2004 jak wyżej Gmina Kwidzyn 74.000 Tak 2004 jak wyżej Gmina Kwidzyn 35.000 Tak Tak 2004 - 2005 2006 j.w. j.w. Gmina Kwidzyn Gmina Kwidzyn 250.000 300.000 Gmina Kwidzyn 740.000 Gmina Kwidzyn 50.000 Gmina Kwidzyn 200.000 Gmina Kwidzyn 120.000 Gmina Kwidzyn 171.938 Gmina Kwidzyn 120 000 10. 11. 12. Utwardzenie płytami betonowymi drogi między p.Kalinowskim a p.Kulą w Pastwie Gniewskie Pole – Pastwa W Pastwie nad Kanałem Cegłowym Gmina Kwidzyn 65.000 Drogi osiedlowe 13. Budowa dróg osiedlowych w Rakowcu (ul. Lipowa i Jaśminowa) Tak 2005 - 2006 14. Budowa ul. Słonecznej w Tychnowach Tak 2005 – 2006 Tak 2004 Edukacja Modernizacja kotłowni polegająca na wymianie 15. kotłów tradycyjnych na gazowe w Szkole Podstawowej w Tychnowach 16. Termomodernizacja budynku SP Rakowiec Tak 2004 17. Termomodernizacja budynku Gimnazjum w Liczu Tak 2004 18. Termomodernizacja budynku Gimnazjum w Tak 2005 zmniejszenie emisji spalin, oszczędności w kosztach przejazdów, wzrost dostępności do lepszych jakościowo dróg, skrócenie czasu przejazdu j.w. zmniejszenie emisji spalin, zmniejszenie kosztów eksploatacji, zmniejszenie kosztów eksploatacji oraz zużycia paliwa ekologicznego (ogrzewanie gazowe), poprawa estetyki budynku zmniejszenie kosztów eksploatacji oraz zużycia paliwa ekologicznego (ogrzewanie olejowe), poprawa estetyki budynku zmniejszenie kosztów 61 Nowym Dworze oraz wymiana okien 19. Termomodernizacja budynku przedszkola w Korzeniewie Tak 2005 20. Budowa sali gimnastycznej w Rakowcu Tak 2005 – 2006 21. Wymiana okien, wymiana eternitowego pokrycia dachowego oraz termomodernizacja budynku SP Janowo Tak 2006 22. Zmiana systemu grzewczego na ekologiczne w SP Janowo Tak 2006 23. Zmiana systemu grzewczego w budynku przedszkola w Marezie Tak 2006 Oświetlenie uliczne Modernizacja oświetlenia ulicznego w 24. Podzamczu, Marezie i Rakowcu Modernizacja oświetlenia ulicznego w gminie na 25. energooszczędne Tak 2004 Tak 2005 eksploatacji oraz zużycia paliwa ekologicznego (ogrzewanie gazowe), poprawa estetyki budynku zmniejszenie emisji spalin, zmniejszenie kosztów eksploatacji, poprawa estetyki budynku Poprawa warunków wszechstronnego rozwoju edukacyjnego dzieci i młodzieży Wzrost liczby osób korzystających z obiektów sportowych, poprawa warunków do rozwoju sportu i rekreacji zmniejszenie kosztów eksploatacji, poprawa estetyki budynku zmniejszenie emisji spalin, zmniejszenie kosztów eksploatacji, zmniejszenie emisji spalin, zmniejszenie kosztów eksploatacji, Poprawa bezpieczeństwa publicznego, Poprawa bezpieczeństwa publicznego Gmina Kwidzyn 100.000 Gmina Kwidzyn 2.000.000 Gmina Kwidzyn 400.000 Gmina Kwidzyn 200.000 Gmina Kwidzyn 150.000 Gmina Kwidzyn 40.000 Gmina Kwidzyn 100.000 Gmina Kwidzyn 5.865.000 Rozwój infrastruktury wodno - kanalizacyjnej 26. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Mareza – Obory – Nowy Dwór – Grabówko. Tak 2000 – 2006 Poprawa stanu środowiska naturalnego, zwiększenie atrakcyjności turystycznej, zmniejszenie się ilości przedostających się do wód i gleby zanieczyszczeń 62 27 Rozbudowa wodociągu w Rakowcu przy ul. Sportowej Tak 2004 28. Rozbudowa wodociągu w Górkach. Tak 2004 29. Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Rakowiec – Licze – Ośno. Tak 2004 – 2006 30. Budowa kanalizacji sanitarnej w ciągu ul. Słonecznej w Rakowcu Tak 2005 31. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o zabudowie rozproszonej Tak Poprawa jakości życia mieszkańców, Poprawa warunków dla przedsiębiorców, lepszy dostęp do wody pitnej, Poprawa stanu środowiska naturalnego, Poprawa jakości życia mieszkańców, zwiększenie atrakcyjności turystycznej, zmniejszenie się ilości przedostających się do wód i gleby zanieczyszczeń Gmina Kwidzyn 10 000 Gmina Kwidzyn 210.000 Gmina Kwidzyn 4.650.000 j.w. Gmina Kwidzyn 1.350.000 2004 – 2006 j.w. Inwestorzy prywatni, Gmina Kwidzyn 80.000 Tak 2005 – 2006 Poprawa warunków życia mieszkańców, poprawa sytuacji mieszkaniowej w gminie Gmina Kwidzyn 1.800.000 Tak 2004 - 2006 Poprawa warunków życia mieszkańców, poprawa bezpieczeństwa publicznego Gmina Kwidzyn 70 000 Gmina Kwidzyn 132 000 Gmina Kwidzyn 45 854 Gmina Kwidzyn 45 000 Rozwój budownictwa mieszkaniowego 32. Budowa komunalnego budynku mieszkalnego 12 rodzinnego w Rakowcu Budowa wiat na przystankach autobusowych 33. Zakup i ustawienie wiat na przystankach autobusowych Bezpieczeństwo publiczne 34. Zakup samochodów ratowniczo – gaśniczych dla OSP Pastwa i Rakowiec Tak 2004 - 2005 35. Zakup budynku i jego adaptacja na remizę OSP w Rakowcu Tak 2004 - 2005 Poprawa bezpieczeństwa publicznego, rozwój ochotniczych straży pożarnych, Poprawa bezpieczeństwa publicznego, rozwój ochotniczych straży pożarnych, Rozwój kultury, kultury fizycznej i sportu 36. Budowa ogrodzenia boiska sportowego w Korzeniewie Tak 2004 poprawa warunków do rozwoju sportu i rekreacji 63 37. Urządzenie placu zabaw w Pawlicach poprawa warunków życia mieszkańców, Gmina Kwidzyn 33 000 2004 poprawa komunikacji, poprawa warunków obsługi mieszkańców, Gmina Kwidzyn 31 000 2005 - 2006 Poprawa stanu zabytkowego obiektu powojskowego z XIX w. Gmina Kwidzyn 500 000 Tak 2004 Tak Tak Informatyzacja 38. Zakup komputerów i oprogramowania dla potrzeb administracji publicznej Rewitalizacja obszarów powojskowych Remont budynku powojskowego przy ul. 39. Grudziądzkiej 30 w Kwidzynie (dach i fasada) 4.2. Planowane zadania inwestycyjne w latach 2007 - 2013 Tabela 18. Planowane zadania inwestycyjne do realizacji w horyzoncie czasowym wykraczającym poza ramy Planu Rozwoju Lokalnego, tj. w latach 2007 – 2013 Nazwa planowanego działania L.p. Zgodność ze studium uwarunkowań Etapy działania (harmonogram) Oczekiwane efekty Instytucje i podmioty uczestniczce we wdrażaniu Nakłady do poniesienia / źródła finansowania Drogi gminne 1. Wybudowanie odcinka drogi utwardzonej od ul. Spółdzielczej do ul. Łąkowej w Korzeniewie Tak 2008 Poprawa warunków życia mieszkańców, oszczędności w kosztach przejazdów, wzrost dostępności do lepszych jakościowo dróg, Gmina Kwidzyn 50.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 64 2. 3. Budowa drogi o nawierzchni asfaltowej Gniewskie Pole – Gniewskie Pole o dł. 780 m Budowa drogi asfaltowej Rozpędziny – Obory 3,3 km Tak 2007 – 2008 j.w. Gmina Kwidzyn Tak 2007 – 2013 j.w Gmina Kwidzyn 4. Budowa drogi asfaltowej Korzeniewo – Obory dł. 3,8km Tak 2007 – 2013 j.w Gmina Kwidzyn 5. Utwardzenie drogi Tychnowy – Kamionka dł.1,5 km Tak 2007 – 2008 j.w Gmina Kwidzyn 350.000 w tym środki ZPORR 175.000 3.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 3.500.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 800.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Drogi osiedlowe 6. Budowa dróg osiedlowych w Brachlewie 500 mb Tak 2007 – 2008 j.w. Gmina Kwidzyn 200.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Modernizacja dróg dojazdowych do pól 7. Lipianki dł. 1,5 km Tak 2007 poprawa warunków gospodarowania rolniczego na terenie Doliny Kwidzyńskiej, oszczędności w kosztach przejazdów, wzrost dostępności do lepszych jakościowo dróg, Gmina Kwidzyn 8. Gniewskie Pole dł. 1,5 km Tak 2008 jak wyżej Gmina Kwidzyn 9. Janowo 2 km Tak 2008 - 2009 jak wyżej Gmina Kwidzyn 10. Gurcz 1 km Tak 2009 jak wyżej Gmina Kwidzyn 250 00 budżet gminy środki Unii Europejskiej 250 000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 300 000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 150 000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 65 11. Korzeniewo 2 km Tak 2009-2011 jak wyżej Gmina Kwidzyn 12. Grabówko 2 km Tak 2009 - 2011 jak wyżej Gmina Kwidzyn 350 000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 350 000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Ciągi pieszo - rowerowe Poprawa warunków życia mieszkańców, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego, rozwój turystyki Gmina Kwidzyn, Zarząd Dróg 13. Modernizacja istniejących chodników w Marezie Tak 2007- 2008 14. Budowa chodnika przy ul. Słonecznej do istniejącego w ciągu ul. Kwidzyńskiej w Rakowcu Tak 2007 j.w. Gmina Kwidzyn 15. Modernizacja chodnika w Korzeniewie Tak 2007 j.w. Gmina Kwidzyn 2007 – 2013 Poprawa warunków do rozwoju sportu, turystyki i rekreacji, wzrost aktywnych form wypoczynku, promocja gminy, poprawa warunków życia mieszkańców 16. 17. Mareza – Nowy Dwór Kwidzyn – Rozpędziny dł. 4 km Tak Tak 2007 – 2013 j.w. 2007 Poprawa warunków życia mieszkańców, poprawa stanu środowiska naturalnego, zwiększenie atrakcyjności turystycznej, zmniejszenie ilości zanieczyszczeń przedostających 150.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 200.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 100.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Gmina Kwidzyn 2.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Gmina Kwidzyn 1.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Gmina Kwidzyn 1.300.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne Rozwój infrastruktury wodno - kanalizacyjnej 18. Budowa kanalizacji sanitarnej we wsiach Baldram i Nowa Wieś Tak 66 się do wód i gleby 19. Budowa kanalizacji sanitarnej Lipianki – Korzeniewo Tak 2007 j.w. Gmina Kwidzyn 20. Budowa kanalizacji sanitarnej Podzamcze – Gurcz – Janowo – Pastwa – Gniewskie Pole Tak 2007 – 2008 j.w. Gmina Kwidzyn 21. Modernizacja oczyszczalni ścieków w Rakowcu Tak 2007 – 2008 j.w. Gmina Kwidzyn 22. Budowa kanalizacji sanitarnej Rozpędziny Tak 2010 j.w. Gmina Kwidzyn 23. Budowa kanalizacji sanitarnej Dankowo – Kwidzyn Tak 2010 j.w. Gmina Kwidzyn 24. Budowa kanalizacji sanitarnej Rakowiec Rakowice Tak 2010 j.w. Gmina Kwidzyn 25. Podłączenie sieci kanalizacji sanitarnej w Bronnie do zbiorczej sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków w Rakowcu Tak 2011 j.w. Gmina Kwidzyn 26. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o zabudowie rozproszonej, Tak 2007 – 2013 j.w. Gmina Kwidzyn 1.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 4.200.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 1.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 1.500.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 1.600.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 1.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 500.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 1.000.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 67 2.500.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej 1.800.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej środki prywatne 27. Modernizacja zbiorczej sieci wodociągowej polegająca na wymianie rur azbestowo – cementowych na PE Tak 2007 - 2013 j.w. Gmina Kwidzyn 28. Budowa zbiorczej kanalizacji sanitarnej we wsiach Kamionka - Brokowo z podłączeniem do miasta Kwidzyna Tak 2011 – 2013 j.w. Gmina Kwidzyn Tak 2007 – 2009 Poprawa warunków życia mieszkańców, poprawa sytuacji mieszkaniowej w gminie. Gmina Kwidzyn 1.800.000 budżet gminy 2007 - 2008 Poprawa warunków dla wszechstronnego rozwoju edukacyjnego mieszkańców, poprawa warunków życia mieszkańców, oszczędności energetyczne. Gmina Kwidzyn 200.000 budżet gminy środki Unii Europejskiej Rozwój budownictwa mieszkaniowego 29. Budowa komunalnego budynku mieszkalnego 12 rodzinnego w Rakowcu Edukacja 30. Modernizacja bazy lokalowej Szkoły Podstawowej w Korzeniewie polegająca w szczególności na termomodernizacji oraz urządzenie terenu przy szkole (utwardzenie drogi dojazdowej, parkingu) Tak 68 5. SPÓJNOŚĆ PLANU ROZWOJU DOKUMENTAMI PROGRAMOWYMI LOKALNEGO Z INNYMI Prezentowany Plan Rozwoju Lokalnego dla gminy Kwidzyn na lata 2004-2006, w tym szczegółowe zadania i projekty w nim zawarte, rozwiązuje uwypuklone w pierwszej części lokalne problemy, zachowując jednocześnie spójność z innymi dokumentami programowymi przyjętymi na poziomie gminy, powiatu i województwa, jak również wpisuje się w opracowania przyjęte na poziomie krajowym, takie jak Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006. Poniżej zawarto wyciąg celów głównych i szczegółowych oraz działań i priorytetów zawartych w innych dokumentach programowych spójnych z zadaniami uwzględnionymi w prezentowanym Planie Rozwoju Lokalnego. Strategia rozwoju społeczno - gospodarczego gminy Kwidzyn na lata 2001 – 2010. Strategia określa misję, cele i kierunki działania na lata 2001 - 2010. Dokument zawiera również opcje i warianty rozwoju gminy. Cały obszar społeczno-gospodarczy gminy podzielono na pięć obszarów: gospodarkę, przestrzeń, społeczność, ekologię, infrastrukturę. Dla każdego z tych celów wyznaczono cele niezbędne, bez których dany obszar życia społeczno-gospodarczego nie ma możliwości dalszego rozwoju. Jednocześnie wskazano na cele pierwszorzędne, które powinny znacznie przyspieszać rozwój w danym obszarze. Dodatkowo wskazano na cele drugorzędne, które wspierają rozwój, a czas ich realizacji jest zdeterminowany przez wielość środków budżetowych, wielkość dotacji, napływającego kapitału zewnętrznego i rosnącej siły inwestycyjnej lokalnych podmiotów gospodarczych. Na podstawie tak zhierarchizowanych celów określono priorytety w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego: Gospodarka: Wykorzystanie położenia i terenów dla pozyskania inwestorów, rozwój przedsiębiorczości, zwłaszcza tworzącej nowe miejsca pracy oraz wspieranie już istniejących małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy jest priorytetem gospodarczym przy jednoczesnym działaniu mającym na celu dostosowanie gospodarstw rolnych do wymogów Unii Europejskiej. Cele niezbędne: Wykorzystać położenie gminy do pozyskania inwestorów i unowocześnienia gospodarki wyznaczenie terenów pod inwestycje w celu ściągnięcia inwestorów, promocja gospodarcza, rozwój infrastruktury okołobiznesowej. 69 Dostosowanie gospodarstw rolnych do wymogów Unii Europejskiej, wzmacnianie zdolności towarowej gospodarstw, w tym przede wszystkim w zakresie produkcji zwierzęcej i promowanie produkcji żywności ekologicznej, wspieranie grup producenckich, edukacja i doradztwo we współpracy z ODR w zakresie funkcjonowania gospodarstw w UE oraz pozyskiwania środków pomocowych. 3. Rozwój przedsiębiorczości, w tym zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw podjęcie w celu tworzenia nowych, stałych miejsc pracy: promocja własnego potencjału gospodarczego, system ulg w podatkach, edukacja dorosłych, podjęcie działań na rzecz współpracy środowisk gospodarczych, system informacji o środkach pomocowych na rozwój MSP. Cele pierwszorzędne: 1. Wykorzystać szansę, jaką może dać budowa mostu na Wiśle, w kierunku rozwoju gospodarczego. tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości wokół ciągów komunikacyjnych, poprawa komunikacji wewnętrznej i zewnętrznej, promocja walorów turystycznych. 2. Budowa programów operacyjnych z udziałem lokalnych środowisk przedsiębiorców. identyfikacja projektów realizowanych na drodze montażu finansowego, projekty o znaczeniu ponadlokalnym, rezerwa środków własnych na projekty pozabudżetowe. 3. Modernizacja i rozwój energetyki rozwój energetyki w oparciu o przyjazne dla środowiska nośniki energii (wiatr, woda, gaz, słoma, itp.), rozbudowa istniejącej sieci energetycznej dla potrzeb terenów inwestycyjnych i zabudowy mieszkaniowej, modernizacja oświetlenia ulicznego na terenie całej gminy (wymiana lamp na energooszczędne). Cele drugorzędne: 1. zwiększyć promocję w zakresie rozwoju turystyki i agroturystyki, 2. rozwój telekomunikacji i zapewnienie powszechnego dostępu do Internetu, 3. rozwój bazy sportowo-turystycznej. 70 Przestrzeń: Priorytetem w obszarze przestrzeni jest prowadzenie spójnej polityki planowania przestrzennego i współpraca z sąsiednimi gminami, rozwój terenów o funkcjach proturystycznych w parciu o walory przyrodnicze i położenie geograficzne przy wspierających działaniach na rzecz współpracy z powiatami graniczącymi z powiatem Kwidzyńskim oraz rewitalizacja obszarów rolnych. Cele niezbędne: 1. Podjąć działania w kierunku określenia polityki w planowaniu przestrzennym we współpracy z sąsiednimi gminami opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, zagospodarowanie centralnych terenów dużych ośrodków wiejskich, stworzenie warunków dla rozwoju turystyki i rekreacji w oparciu o walory historyczne, przyrodnicze i geograficzne. 2. Podjąć działania w kierunku wzmocnienia współpracy z sąsiednimi gminami i powiatami. wymiana informacji, poprawa komunikacji, wspólna promocja. 3. Restrukturyzacja i aktywizacja obszarów rolnych. aktywizacja gospodarcza obszarów popegeerowskich, zalesienie obszarów o zanikowej funkcji rolniczej, wspieranie grup producenckich. Cele pierwszorzędne: 1. Podjąć działania w kierunku podnoszenia walorów estetycznych wsi. modelowe rozwiązania architektoniczne, konkursy na najlepszy wizerunek zagrody, zachowanie ładu przestrzennego zgodnego ze Studium UiKZPG*). 2. Stworzyć warunki do wykorzystania obszaru gminy jako zaplecza mieszkaniowego i rekreacyjnego dla Kwidzyna adaptacja obiektów i obszarów historycznych, promocja terenów wiejskich pod jednorodzinne budownictwo dla miasta, rozbudowa infrastruktury technicznej. 3. Podjąć działania w kierunku stworzenia sprawnego systemu współpracy regionalnej i zagranicznej gminy. gminy partnerskie po stronie U.E., 71 współpraca z instytucjami obsługującymi inwestorów zagranicznych, aktywny udział w związkach międzygminnych. Społeczność: Priorytetem w tym obszarze jest tworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju edukacyjnego społeczności gminy, przy działaniach na rzecz ograniczenia bezrobocia i zjawisk patologicznych szczególnie na obszarach popegeerowskich oraz wspieranie inicjatyw społecznych i kulturalnych. Cele niezbędne: 1. Stworzenie warunków dla wszechstronnego rozwoju edukacyjnego młodzieży i społeczeństwa wyrównywanie szans dzieci i młodzieży w powiązaniu z wszechstronnym rozwojem, dokształcanie, szkolenia i kursy dla dorosłych, fundusz stypendialny dla dzieci i młodzieży. 2. Podjąć działania w kierunku zmniejszenia bezrobocia w szczególności w osiedlach popegeerowskich. przekwalifikowanie zawodowe dla potrzeb rynku pracy, współpraca z AWRSP na rzecz środowisk popegeerowskich, ulgi dla przedsiębiorców działających na terenach wiejskich. 3. Rozwiązywanie i zapobieganie problemom społecznym przystąpienie do realizacji Programu rozwiązywania problemów społecznych powiatu kwidzyńskiego, włączanie organizacji pozarządowych w prace komisji rady gminy, wspieranie inicjatyw społecznych i kulturalnych, zgłaszanych przez organizacje pozarządowe i osoby fizyczne. Cele pierwszorzędne 1. Tworzenie warunków dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego wyznaczanie i uzbrajanie nowych terenów pod budownictwo mieszkaniowe, realizacja budownictwa socjalnego i komunalnego, likwidacja barier architektonicznych, 2. Tworzenie warunków dla promocji i rozwoju kultury, sportu i turystyki w oparciu o walory historyczne, przyrodnicze i geograficzne promocja kultury lokalnej i regionalnej oraz ochrona dziedzictwa kulturowego, stworzenie i realizacja programu rozwoju turystyki i agroturystyki, podjęcie działań w celu rozwoju kultury fizycznej na terenie gminy. 3. Poprawa bezpieczeństwa mieszkańców gminy 72 zmiana struktury etatów Policji w gminie, monitoring środowisk patologicznych i integracja społeczna w zwalczaniu przestępczości, program „Bezpieczne sołectwo”. Cele drugorzędne 1. Partnerska współpraca międzynarodowa z gminami krajów europejskich. 2. Stworzenie warunków do kontynuowania dobrego zarządzania gminą. 3. Stworzyć warunki do skutecznej współpracy z sąsiednimi gminami i powiatem. Ekologia: Ochrona powietrza poprzez rozbudowę sieci gazowniczej i ochronę wód oraz dalsze inwestycje w zakresie sieci kanalizacyjnej są priorytetem ekologicznym Gminy Kwidzyn. Ponadto przy udziale społeczności Powiatu Kwidzyńskiego istotnym jest działanie na rzecz pełnej segregacji i utylizacji odpadów stałych. Cele niezbędne dla realizacji tego priorytetu to: a. Rozbudowa kanalizacji i sieci gazowniczej promocja indywidualnych rozwiązań oczyszczania ścieków w gospodarstwach nieobjętych programem kanalizacji, realizacja programu kanalizacji i gazyfikacji gminy, stworzenie systemu dofinansowania zmiany rodzaju ogrzewania na ekologiczne. b. Podjąć działania zmniejszające zagrożenia ekologiczne podjęcie działań w celu ograniczenia emisji substancji szkodliwych dla środowiska, podjęcie działań w kierunku wymiany azbestowych pokryć dachowych, na przyjazne środowisku, uporządkowanie gospodarki ściekowej w gminie i likwidacja dzikich wysypisk śmieci. c. Uporządkowanie gospodarki odpadami wdrożenie programu segregacji odpadów w gminie, budowa nowoczesnego składowiska odpadów i ich utylizacja, w tym również odpadów po środkach ochrony roślin, uporządkowanie gospodarki odpadami zwierzęcymi (płyty gnojowe, zbiorniki na gnojowicę). Cele pierwszorzędne przy tym priorytecie to: a. Modernizacja sieci wodociągowej wymiana rur azbestowych na ekologiczne, wymiana instalacji o dużym stopniu awaryjności, rozbudowa sieci w kierunku tworzenia wodociągów grupowych. b. Podjąć działania w kierunku właściwego wykorzystania zasobów środowiska naturalnego wzmocnienie działań w kierunku ochrony przyrody, w tym ochrony starodrzewu, 73 tworzenie ścieżek przyrodniczych i rekreacyjnych na terenach atrakcyjnych przyrodniczo, rewitalizacja zanieczyszczonych akwenów wodnych (stawy, jeziora, oczka przy Wiśle) i zagospodarowanie ich na kąpieliska i tereny rekreacji. c. Wdrożenie i realizacja programów proekologicznych z naciskiem na program ochrony i wykorzystania rzeki Liwy. wspieranie inicjatyw proekologicznych, opracowanie i realizacja programu rozwoju turystyki, w tym także agroturystyki, realizacja programu ochrony w tym rz. Liwy. Określono również cele drugorzędne: 1. Podjąć działania w kierunku poprawy estetyki poszczególnych miejscowości w gminie. 2. Podjąć działania w kierunku większej kontroli potencjalnych zagrożeń ekologicznych prze jednostki nadzorujące. Infrastruktura: Priorytetem jest poprawa infrastruktury technicznej, w tym stanu dróg i usprawnienie połączeń poprzez budowę mostu na rzece Wiśle, przy jednoczesnym działaniu na rzecz efektywnego wykorzystania terenów inwestycyjnych Cele niezbędne: 1. Podjąć działania w kierunku poprawy stanu dróg i rozpoczęcia budowy mostu na rz. Wiśle drogi dojazdowe do mostu i budowa mostu, budowa i modernizacja dróg gminnych, dojazdowych do pól i osiedlowych ( wewnętrznych), budowa chodnika i parkingów. 2. Podjęcie działań na rzecz efektywnego wykorzystania terenów inwestycyjnych rozwój budownictwa mieszkaniowego (uzbrojenie terenów), określenie potencjału gospodarczego i jego promocja, rewitalizacja istniejącej infrastruktury progospodarczej. 1. Podjąć działania w celu dalszej poprawy infrastruktury gminy. kanalizacja sanitarna, telefonizacja gminy, gazyfikacja gminy. Cele pierwszorzędne: 1. Podjąć działania w kierunku poprawy stanu istniejących urządzeń przeciwpowodziowych i melioracyjnych właściwa konserwacja wałów przeciwpowodziowych, urządzenia melioracyjne podstawowe i szczegółowe, częściowa regulacja rzeki Wisły i Liwy. 74 2. Podjąć działania w kierunku poprawy komunikacji. poprawa połączenia z centrami regionu, rozbudowa sieci internetowej, utrzymanie transportu kolejowego. 3. Podjąć działania w kierunku poprawy stanu dróg powiatowych i wojewódzkich, publicznych i śródlądowych modernizacja i budowa chodników, poprawa stanu nawierzchni dróg, poszerzenie dróg w tym budowa ciągów pieszo-rowerowych. Cele drugorzędne: 1. Podjąć działania w celu rozwoju budownictwa komunalnego i socjalnego. 2. Stworzyć warunki w celu rozwoju infrastruktury turystycznej. 3. Podjąć działania w kierunku poprawy stanu dróg śródpolnych utwardzonych płytami betonowymi. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Kwidzyn Przedmiotem Studium, przyjętego uchwałą Rady Gminy Kwidzyn nr XVII/123/00 z dnia 1 grudnia 2000 r., jest synteza uwarunkowań, a więc zdefiniowanie głównych czynników mających wpływ na rozwój i zagospodarowanie gminy, oraz sformułowanie kierunków zagospodarowania przestrzennego niezbędnych dla prowadzenia polityki przestrzennej. W zakresie ochrony środowiska przyrodniczego zostały w studium sformułowane następujące cele ekologiczne: 1) zintegrowane zarządzanie zasobami przestrzeni kierujące się zasadą działań ekologicznie dopuszczalnych, społecznie akceptowanych i ekonomicznie uzasadnionych; 2) ochrona wysokiego potencjału agroekologicznego gminy, stanowiącego jedną z głównych podstaw jego rozwoju; 3) zachowanie wysokich walorów przyrodniczo-krajobrazowych; 4) utrzymanie i przywracanie sprawnego funkcjonowania przyrody w celu stworzenia optymalnych warunków dla rozwoju proekologicznych funkcji społecznych i gospodarczych; 5) przyjęcie i realizacja priorytetu bezwzględnej ochrony jakościowej i ilościowej zasobów wodnych regionu; 75 6) hierarchizacja działań w ochronie środowiska według kolejności: zapobieganie, recykling, oczyszczanie, składowanie; 7) wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa, przejawiającej się rozwagą i pełną odpowiedzialnością w procesie zarządzania przestrzenią. Za główne kierunki zagospodarowania przestrzennego przyjęto w studium: 1) rozwijanie i umacnianie form prawnej ochrony przyrody; 2) wspieranie działań w zakresie utworzenia parku krajobrazowego obejmującego Dolinę Kwidzyńską oraz kompleks leśny strefy krawędziowej wysoczyzny jako część systemu Nadwiślańskich Parków Krajobrazowych; 3) umacnianie struktury przyrodniczej gminy i podnoszenie walorów krajobrazowych terenów rolnych przez przywracanie zgodności użytkowania z warunkami siedliskowymi(przywracanie użytków zielonych, wprowadzanie zadrzewień, zalesienia gruntów najsłabszych); 4) objęcie ochroną indywidualną doliny rzeki Liwy jako zespołu przyrodniczo – krajobrazowego; 5) tworzenie użytków ekologicznych w celu ochrony terenów podmokłych, zatorfionych i małych zbiorników wodnych mających istotne znaczenie dla zachowania bioróżnorodności i walorów krajobrazowych gminy, 6) wyważone zajmowanie nowych terenów pod zabudowę, uwzględniające szczególnie takie ograniczenia wynikające z uwarunkowań przyrodniczych, jak: ochrona gleb o wysokiej jakości, tereny górnicze i udokumentowane złoża kopalin, tworzenie warunków do zachowania ciągłości powiązań przyrodniczych, w tym migracji dzikiej zwierzyny i sukcesji roślin. Strategia Rozwoju Powiatu Kwidzyńskiego na lata 2001-2010 – misją powiatu określoną w strategii jest „społeczność współpracująca na rzecz poprawy życia w powiecie, budująca zdolność do trwałej konkurencji zewnętrznej, zachowująca równowagę rozwoju. Cały obszar społeczno-gospodarczy powiatu podzielono na pięć obszarów: gospodarkę, przestrzeń, społeczność, ekologię, infrastrukturę. Dla każdego z tych celów wyznaczono cele niezbędne, bez których dany obszar życia społeczno-gospodarczego nie ma możliwości dalszego rozwoju. Jednocześnie wskazano na cele pierwszorzędne, które powinny znacznie przyspieszać rozwój w danym obszarze. Dodatkowo wskazano na cele drugorzędne, które wspierają rozwój, a czas ich realizacji jest zdeterminowany przez wielość środków budżetowych, wielkość dotacji, napływającego kapitału zewnętrznego i rosnącej siły inwestycyjnej lokalnych podmiotów 76 gospodarczych. Na podstawie tak celów zhierarchizowanych określono priorytety w poszczególnych obszarach życia społeczno-gospodarczego: w obszarze gospodarka priorytetem powiatu jest wszechstronny rozwój gospodarczy; priorytet w przestrzeni to prowadzenie spójnej polityki przestrzennej w porozumieniu z gminami, zwłaszcza w zakresie zrównoważonego rozwoju infrastruktury technicznej; w obszarze ekologia priorytetem jest poprawa stanu środowiska w celu polepszenia warunków życia mieszkańców, stworzenia możliwości rozwoju turystyki i rekreacji oraz rozwoju rolnictwa ekologicznego; w sferze społeczność priorytetem jest zapobieganie zagrożeniom społecznym, zaś w obszarze infrastruktura są dwa priorytety: podniesienie poziomu infrastruktury technicznej do standardów europejskich oraz budowa infrastruktury teleinformacyjnej elektronicznego obiegu dokumentów. Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego W dokumencie tym wizja Województwa Pomorskiego w 2010 roku została określona w następujący sposób: Województwo pomorskie 2010 roku to region nowych, wykorzystanych szans i partnerskiej współpracy - o silnej i zróżnicowanej gospodarce oraz czystym środowisku, pielęgnujący morskie tradycje i wielokulturowość, przechodzący do szybkiego rozwoju opartego na umiejętnościach i wiedzy. Misja samorządu województwa w realizacji wizji została opisana głównymi zasadami: zrównoważonego rozwoju, ukierunkowania na ludzi, różnorodnego rozwoju, ochrony mechanizmów rynkowych, wzmocnienia i kreowania rynków, partnerstwa publiczno-prywatnego, terytorialnego zróżnicowania celów i narzędzi oddziaływania. Realizacji wizji regionu i spełnieniu misji samorządu województwa służą wyznaczone cele strategiczne i zadania realizacyjne. Cele strategiczne są wynikiem społecznej dyskusji nad przyszłością województwa pomorskiego. Mają one charakter ogólny i określają pożądane stany lub procesy. Zadania realizacyjne wskazują, co należy robić, aby osiągnąć dany cel strategiczny. Cele strategiczne uporządkowano, wyznaczając spośród nich pięć priorytetów rozwojowych. Każdy z nich określony jest przez kilka wybranych celów. Zarówno priorytety, jaki i cele są zbieżne z celami i zasadami Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego oraz oficjalnymi dokumentami rządowymi. Priorytet 1. Rozwój kapitału ludzkiego oparty na wiedzy i aktywności Cel 1.1. Zwiększenie mobilności i przedsiębiorczości mieszkańców regionu Cel 1.2. Rozwój systemu edukacji Cel 1.3. Pobudzanie aktywności obywatelskiej i społecznej Priorytet 2. Restrukturyzacja i unowocześnianie gospodarki 77 Cel 2.1. Stworzenie regionalnego systemu innowacji Cel 2.2. Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw Cel 2.3. Unowocześnienie tradycyjnych sektorów gospodarki Cel 2.4. Rozwój usług, transportu i turystyki Cel 2.5. Zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej Cel 2.6. Wsparcie i stopniowe przekształcanie słabych strukturalnie obszarów wiejskich Priorytet 3. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmocnieniu konkurencyjności i spójności regionu Cel 3.1. Przyspieszenie modernizacji metropolii Trójmiasta Cel 3.2. Przeciwdziałanie marginalizacji obszarów peryferyjnych Cel 3.3. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury transportowej Cel 3.4. Rozbudowa i modernizacja infrastruktury portowej Cel 3.5. Rozwój telekomunikacji Cel 3.6. Modernizacja i rozwój energetyki Priorytet 4. Kreowanie wysokiej jakości życia Cel 4.1. Tworzenie bezpiecznych i atrakcyjnych warunków życia Cel 4.2. Poprawa ekologicznych warunków życia Cel 4.3. Racjonalne gospodarowanie zasobami naturalnymi Cel 4.4. Poprawa efektywności ochrony przyrody i krajobrazu Cel 4.5. Wspieranie różnorodności kulturowej regionu Cel 4.6. Zachowanie dziedzictwa historycznego Cel 4.7. Promocja zdrowia i rozwój kultury fizycznej Priorytet 5. Rozwój międzynarodowej współpracy województwa Cel 5.1. Zwiększenie roli i znaczenia województwa pomorskiego w Regionie Morza Bałtyckiego Cel 5.2. Rozwój współpracy międzyregionalnej Cel 5.3. Tworzenie dobrego wizerunku województwa w kontaktach międzynarodowych Problemy i projekty, które mają je zlikwidować bądź ograniczyć, zawarte w prezentowanym Planie w pełni odzwierciedlają priorytety i kierunki działań zawarte w dokumentach programowych przyjętych na poziomie krajowym tj. w Narodowym Planie Rozwoju na lata 2004-2006 oraz w jednym z siedmiu programów operacyjnych Narodowego Planu Rozwoju – Zintegrowanym Programie Operacyjnym Rozwoju Regionalnego. Szczególnie w tym ostatnim, zaprezentowane powyżej projekty wpisują się w jego Priorytet III: Rozwój lokalny. W priorytecie tym preferowane będą projekty związane z rozbudową i modernizacją infrastruktury technicznej, lokalną infrastrukturą ochrony środowiska, modernizacją infrastruktury turystycznej i kulturalnej. Ponadto 78 istotne będą projekty z zakresu rozwoju mikroprzedsiębiorczości i rozwoju lokalnej infrastruktury społecznej. 6. OCZEKIWANE WSKAŹNIKI OSIĄGNIĘĆ PLANU ROZWOJU LOKALNEGO Wśród efektów wdrożenia Planu Rozwoju Lokalnego w okresie 2004-2006 wyróżnić można efekty bezpośrednie i efekty pośrednie, często osiągnięte po pewnym upływie czasu. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjęto terminologię stosowaną przy programowaniu pomocy pochodzącej ze środków przedakcesyjych i strukturalnych udzielanych przez Unię Europejską. W ramach tej terminologii wyróżnić można następujące kategorie wskaźników: produkty – bezpośrednie, materialne efekty realizacji przedsięwzięcia mierzone konkretnymi - wielkościami, rezultaty- bezpośredni wpływ zrealizowanego produktu na otoczenie społeczno - - ekonomiczne uzyskany po zakończeniu planu, oddziaływanie – długofalowe konsekwencje zrealizowanego produktu, wykraczające - poza natychmiastowe efekty dla bezpośrednich beneficjentów. Wskaźniki produktu zostały wykazane w tabeli 17 – planowane zadania inwestycyjne do realizacji w latach 2004 – 2006. Wśród rezultatów wdrożenia projektów objętych Planem wymienić można: likwidację ok. 180 szamb i zaprzestanie niekontrolowanego wprowadzania zanieczyszczeń do gruntu i wód podziemnych, oszczędności kosztów oczyszczania ścieków dzięki dostarczaniu ścieków poprzez system kanalizacji na teren oczyszczalni, wzrost ilości ścieków dostarczanych siecią kanalizacyjną o ok. 120 m3/d, zwiększenie oszczędności energetycznej w wyniku przeprowadzenia termomodernizacji budynków zwiększenie zasobu mieszkaniowego gminy i poprawa sytuacji mieszkaniowej poprawa warunków rozwoju fizycznego mieszkańców zagospodarowanie ścieków komunalnych z osiedli mieszkaniowych w nieskanalizowanej części gminy objęcie przez gminne służby komunalne i służby ochrony środowiska monitoringiem ścieków produkowanych przez indywidualne jednostki osadnicze 79 przygotowanie terenu pod względem uzbrojenia w podstawowe elementy infrastruktury technicznej pod budownictwo mieszkaniowe, turystyczno – rekreacyjne oraz działalność gospodarczą wykorzystanie potencjału przyrodniczego, turystycznego oraz kulturowego i historycznego obszaru gminy Oddziaływanie efektów wdrożenia projektów objętych Planem przejawiać się będzie w następujący sposób: aktywizacja społeczna i gospodarcza mieszkańców poprzez uatrakcyjnienie terenu jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej rozwój lokalnego potencjału gospodarczego poprzez stymulację istniejącego sektora przedsiębiorstw oraz lokalizację nowych inwestycji na terenie gminy w oparciu o istniejące szanse i atuty zwiększenie lokalnego potencjału rozwojowego; poprawa warunków życia mieszkańców gminy; zmniejszenie dysproporcji rozwojowych między poszczególnymi obszarami gminy poprzez zapewnienie mieszkańcom dostępu do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej o równym standardzie; poprawa stanu środowiska naturalnego; dostosowanie obszarów zagrożonych marginalizacją do nowych inicjatyw gospodarczych. Generalnie wszystkie realizowane projekty spowodują poprawę warunków życia w gminie, przyczynią się do poprawy warunków sanitarnych oraz stanu czystości. Ponadto część zadań ma wpływ na poprawę bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz pieszych. 7. PLAN FINANSOWY NA OKRES REALIZACJI PLANU Poniżej przedstawiono zestawienie dochodów uzyskanych przez gminę w ostatnich 3 latach, tj. w okresie 2001-2003 oraz prognozę dochodów w okresie wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego w latach 2004-2006. 80 Tabela 19. Analiza budżetu gminy Kwidzyn – dochody i plan dochodów w latach 2001 – 2006 (dane w tys. PLN) Lata Wyszczególnienie Lp. Dochody własne I 2001 2002 2003 2004 2005 2006 wykonanie wykonanie wykonanie plan plan plan 6.680 6.869 6.822 7.578 7.980 8.200 4.260 4.755 4.950 5.334 5.400 5.500 569 458 624 600 600 600 1 Podatki i opłaty lokalne 2 Dochody z mienia 3 Udział w podatkach 1.021 888 989 1.354 1.630 1.700 4 Pozostałe dochody 830 768 259 290 350 400 Razem dochody własne 6.680 6.869 6.822 7.578 7.980 8.200 II Subwencje 4.640 5.252 5.403 6.163 6.450 6.900 III Dotacje celowe na zadania z zakresu administracji rządowej 1.330 1.617 1.420 1.732 2.300 2.800 360 438 420 29 10 - 13.010 14.176 14.065 15.500 16.740 17.900 273 396 471 871 1.690 2.300 IV Dotacje celowe na zadania własne V DOCHODY OGÓŁEM Przychody 1 Pożyczki i kredyty - 300 340 745 1.390 1.500 2 Obligacje komunalne - - - - - - 3 Wolne środki - - - 126 300 800 4 Nadwyżka z lat ubiegłych 273 96 131 - - - 13.283 14.572 14.536 16.371 18.430 20.200 Razem dochody i przychody Z powyższego zestawienia wynika, iż przełomowym rokiem jest rok 2004, w którym zbiega się reforma finansów publicznych oraz akcesja naszego kraju do Unii Europejskiej. Z analizy dochodów i wydatków w okresie objętym Planem Rozwoju Lokalnego uwidacznia się możliwość sfinansowania wszystkich zadań objętych Planem bez negatywnego wpływu na płynność finansową gminy. 81 Tabela 20. Analiza budżetu gminy Kwidzyn – wydatki i plan wydatków w latach 2001 – 2006 (dane w tys. PLN) Lata Lp Wyszczególnienie 2001 2002 2003 wykonanie wykonanie wykonanie 2004 2005 2006 plan plan plan 16.243 17.625 17.975 I WYDATKI OGÓŁEM 13.187 1 Wydatki bieżące 11.848 12.738 13.055 14.422 15.225 15.950 2 Wydatki inwestycyjne 1.339 1.552 1.355 1.821 2.400 2.025 II Spłata rat kredytów i pożyczek 0 150 0 128 300 500 10,1 10,9 9,4 11,2 13,6 11,3 7.921 6.264 3.022 2.618 2.800 2.900 14.290 14.410 III Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem (w %) IV Wydatki ogółem Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 1 Wydatki inwestycyjne 2.753 210 239 991 1.602 1.622 V Udział wydatków GFOŚiGW w wydatkach ogółem (w %) 34,7 3,3 7,9 37,8 57,2 55,9 Plan finansowy realizacji zadań inwestycyjnych planu rozwoju lokalnego na lata 2004 – 2006 z podziałem na źródła finansowania przedstawia poniższa tabela. Realizacja zaplanowanych zadań inwestycyjnych uzależniona jest w znacznej mierze od uzyskania dofinansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W przypadku, o ile środki z tego źródła będą mniejsze od zaplanowanych, konieczna będzie korekta planu. 82 Tabela 21. Plan finansowy na lata 2004 – 2006 Rok 2004 ( w tys. PLN) L.p . Nazwa planowanego działania Nakłady do poniesienia Środki gminne Budżet GFOŚ gminy Budżet Państwa Środki prywa tne Środki Unii Europejsk iej Rok 2005 ( w tys. PLN) Inne Środki gminne Budżet GFOŚ gminy Budżet Państwa Środki prywatne Rok 2006 (w tys. PLN) Środki Unii Europej skiej Inne Środki gminne Budżet GFOŚ gminy Budżet Państwa Środki prywa tne Środki Unii Europejsk iej Inne Chodniki i ścieżki rowerowo – piesze 1. 2. 3. 4. Budowa chodnika w Rakowcu od ul. Szkolnej do przystanku PKS Budowa chodnika w Marezie w ciągu ul. Długiej do mostu na ul Furmańskiej Ścieżka rowerowo piesza Korzeniewo – Mareza Budowa parkingu przy przedszkolu w Marezie 200 000 100 500 000 300 1 503 000 165 40 000 100 100 100 118 200 100 360 560 40 Drogi gminne 5. 6. 7. w Tychnowach w kier. p. Namiaka Utwardzenie ulicy Nadrzecznej w Marezie W Grabówku od p. Brodnickiego do p. Widza 88 000 88 150 000 150 140 000 Drogi dojazdowe do pól W Janowie w 65 000 8. kierunku Pana Kadeli 70 70 65 83 9. 10. 11. 12. W Dubielu W Pastwie między p.Kalinowskim, a Kulą Gniewskie Pole – Pastwa W Pastwie nad Kanałem Cegłowym Drogi osiedlowe Budowa dróg osiedlowych w Rakowcu (ul. 13. Lipowa i Jesionowa) 14. Budowa ul. Słonecznej w Tychnowach 74000 74 35000 35 250 000 50 40 60 100 300 000 740 000 150 40 50 000 Budowa wiat na przystankach autobusowych Zakup i ustawienie wiat na przystankach autobusoowych 70 000 10 15. w miejscowościach Gurcz,Rakowiec i innych 150 150 200 150 200 50 30 30 Modernizacja placówek oświatowych 84 16 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. Modernizacja kotłowni polegająca na wymianie kotłów tradycyjnych na gazowe w Szkole Podstawowej w Tychnowach Termomoderniza cja budynku SP Rakowiec Termomoderniza cja budynku Gimnazjum w Liczu Termomoderniza cja budynku Gimnazjum w Nowym Dworze Termomoderniza cja budynku przedszkola w Korzeniewie Budowa Sali gimnastycznej w Rakowcu Wymiana okien, wymiana eternitowego pokrycia dachowego oraz termodernizacja budynku SP w Janowie Zmiana systemu 200 000 200 120 000 40 171 938 122 120 000 80 50 50 100 000 100 2000 000 300 70 700 300 400 000 200 200 000 50 700 200 50 100 85 24. grzewczego na ekologiczne w Szkole Podstawowej w Janowie Zmiana systemu grzewczego w budynku przedszkola w Marezie Oświetlenie uliczne Modernizacja oświetlenia ulicznego w 25. Podzamczu, Marezie, Rakowcu Modernizacja oświetlenia ulicznego w 26. gminie na energooszczędne 150 000 40 000 75 75 40 100 000 100 Rozwój infrastruktury technicznej Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Mareza- Obory _ Nowy Dwór – Grabówko 27. I etap Obory – Mareza (20032004) II etap Grabówko – Nowy Dwór – Obory 5 864 357 480 421 856 465 30 81 1 750 000 450 340 450 410 100 450 410 100 200 550 65 2443 86 III etap Grabówko 28. 29. 30. 31. 32. Rozbudowa wodociągu i kanalizacji w Górkach Rozbudowa wodociągu w Rakowcu przy ul. Sportowej Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Rakowiec – Licze – Ośno Budowa kanalizacji sanitarnej w Rakowiec – ul.Słoneczna Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach o zabudowie rozproszonej 200 3 258 892 210 000 10 000 550 65 1010 90 2 443 210 10 50 4 650 000 365 1350 000 80 000 6 6 135 435 65 32 12 900 2100 850 12 12 Rozwój budownictwa mieszkaniowego 33. Budowa komunalnego budynku 12 rodzinnego w Rakowcu 500 1800 000 700 Bezpieczeństwo publiczne 34. 35. zakup samochodów ratowniczo – gaśniczych dla OSP Pastwa i Rakowiec Zakup budynku i 132 000 87 45 854 45 45 87 jego adaptacja na remizę OSP w Rakowcu Rozwój kultury, kultury fizycznej i sportu 36. 37. 38. Budowa ogrodzenia boiska sportowego w Korzeniewie Urządzenie placu zabaw w Pawlicach Zakup komputerów i oprogramowania dla potrzeb administracji publicznej 45 000 20 25 33 000 8 25 31 000 31 Rewitalizacja obiektów powojskowych Remont budynku powojskowego 500 000 39. przy ul. Grudziądzkiej 30 w Kwidzynie (dach i fasada) Ogółem 75 1810 987 80 6 118 240 2400 225 1602 - 312 3385 50 270 2025 150 1622 - 167 5593 88 595 8. SYSTEM WDRAŻANIA Plan Rozwoju Lokalnego realizowany będzie w horyzoncie czasowym 2004-2006. Po przyjęciu przez Radę Gminy Kwidzyn, za jego właściwe wdrożenie oraz przedstawianie okresowych ocen z postępu jego realizacji odpowiedzialny będzie Wójt. Do pomocy we właściwym wdrożeniu Planu Wójt dysponuje aparatem wykonawczym w postaci Urzędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych gminy i jednostek zależnych. Wśród najściślej zaangażowanych w realizację projektów wynikających z Planu Rozwoju Lokalnego wskazać należy następujące komórki organizacyjne Urzędu: 1) stanowisko ds. gospodarki przestrzennej i budownictwa, 2) stanowisko ds. ochrony środowiska i gospodarki wodnej, 3) stanowisko ds. gospodarki komunalnej, inwestycji i transportu, 4) stanowisko ds. pozyskiwania środków pozabudżetowych, współpracy międzyregionalnej i międzynarodowej, 5) stanowisko ds. zasobów mienia komunalnego, 6) stanowisko ds. działalności gospodarczej, handlu i usług. Dla obsługi projektów i zadań inwestycyjnych konieczne będzie współdziałanie wspomnianych komórek organizacyjnych. System wdrażania na poziomie Urzędu Gminy obejmować będzie następujące działania: - przygotowanie dokumentacji zadań objętych Planem, - występowanie z wnioskami o dofinansowanie, - przeprowadzenie procedur wyboru wykonawców zadań, - kontraktowanie, - monitorowanie przebiegu prac w ramach poszczególnych projektów, - raportowanie kwartalne i roczne, - przygotowanie propozycji dotyczących korekt w zakresie poszczególnych zadań, - prowadzenie rozliczeń finansowych, - prowadzenie działań promocyjnych i informacyjnych. Za poszczególne zakresy zadań odpowiadają wcześniej wymienione komórki organizacyjne Urzędu Gminy, zgodnie ze swoją właściwością i zakresem odpowiedzialności. Oprócz komórek organizacyjnych Urzędu Gminy we wdrażaniu Planu uczestniczyć będą jednostki organizacyjne gminy. W szczególności w jego wdrożeniu uczestniczyć będą: - gimnazja, szkoły podstawowe i przedszkola gminne, - Gminny Ośrodek Kultury, - Biblioteka Publiczna Gminy Kwidzyn, 89 - Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Warunkiem niezbędnym dla pełnego wdrożenia planu jest również uwzględnienie wydatków z nim związanych w kolejnych budżetach na lata 2005 i 2006. Za ten element odpowiada Rada Gminy. Dlatego też Wójt przedkładając Radzie projekty budżetów winien przetransponować do nich założenia finansowe zawarte w Planie Rozwoju Lokalnego przewidziane w nim na dany rok. 9. SPOSOBY MONITOROWANIA, OCENY I KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ 9.1. System monitorowania planu rozwoju lokalnego W celu sprawnego i efektywnego wdrażania Planu Rozwoju Lokalnego niezbędne jest ciągłe monitorowanie efektów rzeczowych projektów wchodzących w zakres Planu oraz wydatków na ich realizację. Sam proces monitorowania obejmuje zbieranie danych obrazujących tempo i jakość wdrażania projektów. Służyć temu mają wcześniej zaprezentowane wskaźniki. Za proces monitorowania i raportowania odpowiadać będzie Wójt wraz z podległym mu aparatem wykonawczym w postaci Urzędu Gminy oraz jednostek organizacyjnych gminy. Wewnętrznie za gromadzenie danych obrazujących efekty rzeczowe związane z wdrażaniem Planu odpowiedzialny będzie Sekretarz Gminy, natomiast za monitorowanie wydatków odpowiedzialny będzie Skarbnik Gminy. Monitorowanie efektów rzeczowych obejmować będzie wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania. Wójt przedkładać będzie Radzie Gminy przy okazji przedkładania sprawozdań z działalności finansowej gminy za dany rok raport monitoringowy z wdrażania Planu. Ponadto na zakończenie okresu objętego planowaniem, Wójt przedłoży raport końcowy. Oprócz raportów okresowych, Wójt przedkładać będzie Radzie prognozę dotyczącą wdrażania Planu w kolejnym roku wraz z propozycją ewentualnych modyfikacji, która poddawana będzie analizie każdorazowo przy okazji zatwierdzania budżetu. Zakres przedmiotowy raportów okresowych przedkładanych przez Wójta winien obejmować co najmniej: - przebieg procesu wdrażania poszczególnych projektów, - realizację planu finansowego, - sposoby promocji projektów, - zidentyfikowane i przewidywane zagrożenia realizacji planu. 90 Stanowiska wypracowywane przez Radę w przedmiocie przedkładanych raportów z monitoringu, stanowić będą również podstawę sporządzenia oceny wdrożenia Planu sporządzanej na zakończenie okresu planowania. 9.2. Sposoby oceny planu rozwoju lokalnego Ocena Planu Rozwoju Lokalnego dokonana zostanie po zakończeniu okresu, który objęto procesem planowania. Ocena zostanie dokonana na poziomie wewnętrznym przez zespół zadaniowy, powołany przez Wójta dla opracowania projektu planu. Wyniki tej oceny zostaną przedłożone Wójtowi. Ocena zostanie dokonana w oparciu o wskaźniki zawarte w rozdziale 7. Ponadto ocenie poddany będzie przebieg poszczególnych procesów inwestycyjnych. Zakłada się, iż ocena wewnętrzna zostanie przeprowadzona w I kwartale 2007 roku, a jej wyniki zostaną przedłożone Wójtowi w terminie do 31 marca 2007 roku. Następnie wyniki oceny oraz dokumentacja przebiegu wdrażania Planu zostanie przedłożona przez Wójta Przewodniczącemu Rady Gminy w terminie do 15.04.2007r. Ocena w szczególności winna zawierać: - rzeczywiste daty rozpoczęcia i zakończenia poszczególnych projektów, - sposoby zarządzania projektami po ich zakończeniu, - potwierdzenie kosztów projektów, - potwierdzenie społeczno – ekonomicznych założeń. 9.3. Sposoby inicjowania współpracy pomiędzy i organizacjami pozarządowymi sektorem publicznym, prywatnym Przy sporządzaniu założeń Planu Rozwoju Lokalnego bazowano w głównej mierze na oczekiwaniach społecznych związanych z realizacją konkretnych projektów. Posłużyły temu m.in. wnioski dotyczące realizacji zadań składane podczas zebrań wiejskich przez mieszkańców gminy oraz wnioski radnych. Sporządzony projekt Planu poddano konsultacji społecznej, przeprowadzonej w formie debaty nad projektem. W trakcie wdrażania Planu należy spodziewać się napływu dalszych propozycji od przedstawicieli społeczności lokalnej, które w części mogą zostać uwzględnione poprzez modyfikację zapisów obecnego Planu, a w części zostaną wykorzystane przy opracowywaniu kolejnego dokumentu na lata 2007-2013. Jednocześnie przewiduje się, iż pod koniec każdego roku kalendarzowego za pośrednictwem internetu oraz podczas zebrań wiejskich przedkładana będzie informacja o możliwości składania propozycji przez reprezentantów społeczności lokalnej do kolejnych modyfikacji Planu. 91 Za pośrednictwem tych środków przekazu Wójt podawał będzie do publicznej wiadomości informacje o dotychczasowym przebiegu wdrażania założeń Planu. Przewiduje się, iż podczas licznych spotkań organizowanych w Urzędzie Gminy, poświęconych aktualnym problemom gminy, ich tematyka uwzględniać będzie w miarę możliwości założenia i sposób wdrażania niniejszego opracowania. 9.4. Informacja i promocja planu rozwoju lokalnego Plan Rozwoju Lokalnego, jak wskazano na wstępie jest dokumentem programowym przygotowywanym, wdrażanym i monitorowanym przy znaczącym współudziale społeczności lokalnej. Za właściwe informowanie i promocję Planu Rozwoju Lokalnego na poziomie gminy odpowiedzialny jest organ wykonawczy Gminy tj. Wójt. Informacja o ostatecznym wykazie zadań zawartych w Planie, w tym harmonogram ich realizacji będzie udostępniana w następujący sposób: publikacja Planu oraz jego oceny, korekty i analizy na stronach internetowych gminy oraz w Biuletynie Informacji Publicznej oraz w prasie lokalnej, publiczne prezentacje Planu przy okazji różnorodnych spotkań ze społecznością lokalną, informacje dotyczące Planu przekazywane za pośrednictwem mediów (prasa, telewizja, rozgłośnie radiowe), Celem działań związanych z promocją Planu Rozwoju Lokalnego jest dotarcie do jak najszerszej grupy beneficjentów działań podejmowanych w ramach planu a także instytucji mogących być partnerami w realizacji inwestycji. Grupami tymi są: - społeczność lokalna, - beneficjenci, - organizacje pozarządowe, - partnerzy społeczno-gospodarczy, Przewiduje się, iż pod koniec okresu planowania zorganizowana zostanie konferencja z udziałem reprezentatywnej grupy lokalnych liderów, na której zaprezentowane zostaną doświadczenia uzyskane w trakcie wdrażania Planu oraz wypracowane zostałyby wnioski stanowiące podstawę nowego planu. 92
