Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny Klasy 1bch i 1h
advertisement
Wymagania szczegółowe na poszczególne oceny Klasy 1bch i 1h 1.Grawitacja Lp. Temat lekcji 1 O odkryciach Kopernika, Keplera i o geniuszu Newtona. Prawo powszechnej grawitacji Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • opowiedzied o odkryciach Kopernika, Keplera i Newtona, • opisad ruchy planet, • wymienid cechy powiedzied, na czym polega oddziaływanie grawitacyjne, • narysowad siły wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego dwóch kul jednorodnych. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • przedstawid poglądy Kopernika na budowę Układu Słonecznego, • opisad ruchy planet zgodnie z I i II prawem Keplera, • przedstawid (na przykładzie) zależnośd wartości siły grawitacji od: – mas oddziałujących kul, – odległości między środkami oddziałujących kul, • objaśnid wielkości występujące we wzorze F= mm 12 r2 Ocena dobry Uczeo potrafi: • podad treśd I i II prawa Keplera, • podad treśd prawa powszechnej grawitacji, • zapisad i zinterpretowad wzór przedstawiający wartośd siły grawitacji, • obliczyd wartośd • siły grawitacyjnego przyciągania dwóch jednorodnych kul, • wyjaśnid, dlaczego dostrzegamy skutki przyciągania przez Ziemię otaczających nas przedmiotów, a nie obserwujemy skutków ich wzajemnego oddziaływania grawitacyjnego. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • uzasadnid, dlaczego hipoteza Newtona o jedności Wszechświata umożliwiła wyjaśnienie przyczyn ruchu planet, • na podstawie samodzielnie zgromadzonych materiałów przygotowad prezentację: Newton na tle epoki, • wykazad, że Kopernika można uważad za człowieka renesansu. Lp. Temat lekcji 2 Spadanie ciał jako skutek oddziaływao grawitacyjnych Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • wskazad siłę grawitacji jako przyczynę swobodnego spadania ciał na powierzchnię Ziemi, • posługiwad się terminem „spadanie swobodne”. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • przedstawid wynikający z eksperymentów Galileusza wniosek dotyczący spadania ciał, • stwierdzid, że spadanie swobodne z niewielkich wysokości jest ruchem jednostajnie przyspieszonym z przyspieszeniem grawitacyjnym, • wymienid wielkości, od których zależy przyspieszenie grawitacyjne w pobliżu planety lub jej księżyca, • obliczyd przybliżoną wartośd siły grawitacji działającej na ciało w pobliżu Ziemi. Ocena dobry Uczeo potrafi: • przedstawid poglądy Arystotelesa na ruch i spadanie ciał, • wykazad, że spadanie swobodne z niewielkich wysokości to ruch jednostajnie przyspieszony z przyspieszeniem grawitacyjnym • wyjaśnid, dlaczego czasy spadania swobodnego (z takiej samej wysokości) ciał o różnych masach są jednakowe, • wykazad, że wartośd przyspieszenia spadającego swobodnie ciała nie zależy od jego masy, • obliczyd wartośd przyspieszenia grawitacyjnego w pobliżu Ziemi. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • zaplanowad i wykonad doświadczenie (np. ze śrubami przyczepionymi do nici) wykazujące, że spadanie swobodne odbywa się ze stałym przyspieszeniem, • obliczyd wartośd przyspieszenia grawitacyjnego w pobliżu dowolnej planety lub jej księżyca. Lp. Temat lekcji 3, 4 O ruchu po okręgu i jego przyczynie 5, 6 Siła grawitacji jako siła dośrodkowa. III prawo Keplera. Ruchy satelitów Ocena dopuszczający Ocena dostateczny Uczeo potrafi: Uczeo potrafi: • opisad ruch jednostajny • opisad (na przykładzie) po okręgu, zależnośd wartości siły • posługiwad się pojęciem dośrodkowej od masy okresu i pojęciem i szybkości ciała częstotliwości, poruszającego się • wskazad siłę po okręgu oraz od dośrodkową jako promienia okręgu, przyczynę ruchu po • podad przykłady sił okręgu. pełniących rolę siły dośrodkowej. Ocena dobry Uczeo potrafi: • obliczad wartośd siły dośrodkowej, • obliczad wartośd przyspieszenia dośrodkowego. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • rozwiązywad zadania obliczeniowe, w których rolę siły dośrodkowej odgrywają siły o różnej naturze. • omówid i wykonad doświadczenie (np. opisane w zadaniu 4 na str. 43) sprawdzające zależnośd Fr(m, u, r). • wskazad siłę grawitacji, którą oddziałują Słooce i planety oraz planety i ich księżyce jako siłę dośrodkową, • posługiwad się pojęciem satelity geostacjonarnego. • podad treśd III prawa • Keplera, • opisywad ruch sztucznych satelitów, • stosowad III prawo Keplera do opisu ruchu planet Układu Słonecznego, • wyprowadzid wzór na wartośd pierwszej prędkości kosmicznej i objaśnid jej sens fizyczny, • obliczyd wartośd pierwszej prędkości kosmicznej. • stosowad III prawo Keplera do opisu ruchu układu satelitów krążących wokół tego samego ciała, • wyprowadzid III prawo Keplera, • obliczyd szybkośd satelity na orbicie o zadanym promieniu, • obliczyd promieo orbity satelity geostacjonarnego. • posługiwad się pojęciem pierwszej prędkości kosmicznej, • uzasadnid użytecznośd satelitów geostacjonarnych, • stwierdzid, że wraz ze wzrostem odległości planety od Słooca wzrasta okres jej obiegu. Lp. Temat lekcji 7 Co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości? Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • podad przykłady ciał znajdujących się w stanie nieważkości. Ocena dostateczny Ocena dobry Uczeo potrafi: Uczeo potrafi: • podad przykłady • wyjaśnid, na czym doświadczeo, w których polega stan nieważkości. można obserwowad ciało w stanie nieważkości. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • wykazad, przeprowadzając odpowiednie rozumowanie, że przedmiot leżący na podłodze windy spadającej swobodnie jest w stanie nieważkości. 2. Astronomia Lp. Temat lekcji Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • wymienid jednostki odległości używane w astronomii, • podad przybliżoną odległośd Księżyca od Ziemi (przynajmniej rząd wielkości). Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • opisad zasadę pomiaru odległości do Księżyca, planet i najbliższej gwiazdy, • wyjaśnid (na przykładzie), na czym polega zjawisko paralaksy, • zdefiniowad rok świetlny i jednostkę astronomiczną. Ocena dobry Uczeo potrafi: • posługiwad się pojęciem kąta paralaksy geocentrycznej i heliocentrycznej, • obliczyd odległośd do Księżyca (lub najbliższych planet), znając kąt paralaksy geocentrycznej, • obliczyd odległośd do najbliższej gwiazdy, znając kąt paralaksy heliocentrycznej, • dokonywad zamiany jednostek odległości stosowanych w astronomii. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • wyrażad kąty w minutach i sekundach łuku. 1 Jak zmierzono odległości do Księżyca, planet i gwiazd? 2 Księżyc – nasz naturalny satelita • opisad warunki, jakie panują na powierzchni Księżyca, • Wymienid fazy Księżyca. • wyjaśnid powstawanie faz Księżyca, • podad przyczyny, dla których obserwujemy tylko jedną stronę Księżyca. • wyjaśnid, dlaczego zadmienia Słooca i Księżyca nie występują często, • objaśnid zasadę, którą przyjęto przy obliczaniu daty Wielkanocy. Świat planet • wyjaśnid, skąd pochodzi nazwa „planeta”, • wymienid planety Układu Słonecznego. • opisad ruch planet widzianych z Ziemi, • wymienid obiekty wchodzące w skład Układu Słonecznego. • podad warunki, jakie muszą byd spełnione, by doszło do całkowitego zadmienia Słooca, • podad warunki, jakie muszą byd spełnione, by doszło do całkowitego zadmienia Księżyca. • wyjaśnid, dlaczego planety widziane z Ziemi przesuwają się na tle gwiazd, • opisad planety Układu Słonecznego. 3 • wyszukad informacje na temat rzymskich bogów, których imionami nazwano planety. 3. Fizyka atomowa Lp. Temat lekcji 1, 2 Zjawisko fotoelektryczne zewnętrzne Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • wyjaśnid pojęcie fotonu, • przedstawid foton graficznie, • objaśnid wzór na energię fotonu, • podad przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska fotoelektrycznego. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • zapisad wzór na energię fotonu, • opisad światło jako wiązkę fotonów, • odpowiedzied na pytania: – na czym polega zjawisko fotoelektryczne – od czego zależy liczba fotoelektronów, – od czego zależy maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów. Ocena dobry Uczeo potrafi: • opisad i objaśnid zjawisko fotoelektryczne, • objaśnid wzór Einsteina opisujący zjawisko fotoelektryczne, • wyjaśnid, od czego zależy liczba fotoelektronów, • wyjaśnid, od czego zależy maksymalna energia kinetyczna fotoelektronów, • obliczyd minimalną częstotliwośd i maksymalną długośd fali promieniowania wywołującego efekt fotoelektryczny dla metalu o danej pracy wyjścia, • opisad budowę, zasadę działania i zastosowania fotokomórki, • rozwiązywad zadania obliczeniowe, stosując wzór Einsteina, • odczytywad informacje z wykresu zależności Ek(n). Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • przedstawid wyniki doświadczeo świadczących o kwantowym charakterze oddziaływania światła z materią, • sporządzid i objaśnid wykres zależności maksymalnej energii kinetycznej fotoelektronów od częstotliwości promieniowania wywołującego efekt fotoelektryczny dla fotokatod wykonanych z różnych metali, • wyjaśnid, co to znaczy, że światło ma naturę dualną. Lp. Temat lekcji 3, 4 O promieniowaniu ciał, widmach ciągłych i widmach liniowych 5, 6 Model Bohra budowy atomu Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • rozróżnid widmo ciągłe i widmo liniowe, • rozróżnid widmo emisyjne i absorpcyjne. • przedstawid model Bohra budowy atomu i podstawowe założenia tego modelu. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • opisad widmo promieniowania ciał stałych i cieczy, • opisad widma gazów jednoatomowych i par pierwiastków, • wyjaśnid różnice między widmem emisyjnym i absorpcyjnym. • wyjaśnid, co to znaczy, że promienie orbit w atomie wodoru są skwantowane, • wyjaśnid, co to znaczy, że energia elektronu w atomie wodoru jest skwantowana, • wyjaśnid, co to znaczy, że atom wodoru jest w stanie podstawowym lub wzbudzonym. Ocena dobry Uczeo potrafi: • opisad szczegółowo widmo atomu wodoru, • podad przykłady zastosowania analizy widmowej. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • objaśnid wzór Balmera, • opisad metodę analizy widmowej, • obliczyd długości fal odpowiadających liniom widzialnej części widma atomu wodoru, • objaśnid uogólniony wzór Balmera. • obliczyd promienie • obliczyd częstotliwośd kolejnych orbit w atomie i długośd fali wodoru, promieniowania • obliczyd energię pochłanianego lub elektronu na dowolnej emitowanego przez orbicie atomu wodoru, atom, • obliczyd różnice energii • wyjaśnid powstawanie pomiędzy poziomami serii widmowych atomu energetycznymi atomu wodoru, wodoru, • wykazad, że uogólniony • wyjaśnid powstawanie wzór Balmera jest liniowego widma zgodny ze wzorem emisyjnego i widma wynikającym z modelu absorpcyjnego atomu Bohra, wodoru. • wyjaśnid powstawanie linii Fraunhofera. 4. Fizyka jądrowa Lp. 1 2 Temat lekcji Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: Odkrycie • wymienid rodzaje promieniotwórczości. promieniowania Promieniowanie jądrowe i jądrowego jego właściwości występującego w przyrodzie. Oddziaływanie promieniowania jonizującego z materią. Działanie promieniowania na organizmy żywe • wymienid podstawowe zasady ochrony przed promieniowaniem jonizującym, • ocenid szkodliwośd promieniowania jonizującego pochłanianego przez ciało człowieka w różnych sytuacjach. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • przedstawid podstawowe fakty dotyczące odkrycia promieniowania jądrowego, • opisad wkład Marii Skłodowskiej-Curie w badania nad promieniotwórczością, • omówid właściwości promieniowania a, b i g. Ocena dobry Uczeo potrafi: • wyjaśnid, do czego służy licznik G-M. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • przedstawid wnioski wynikające z doświadczenia Wykrywanie promieniowania jonizującego za pomocą licznika G-M. • odszukad informacje o promieniowaniu X, • wskazad istotną różnicę między promieniowaniem X a promieniowaniem jądrowym, • przygotowad prezentację na temat: Historia odkrycia i badania promieniowania jądrowego. • wyjaśnid pojęcie dawki pochłoniętej i podad jej jednostkę, • wyjaśnid pojęcie dawki skutecznej i podad jej jednostkę. • opisad wybrany sposób wykrywania promieniowania jonizującego, • obliczyd dawkę pochłoniętą, • wyjaśnid pojęcie mocy dawki, • wyjaśnid, do czego służą dozymetry. • podejmowad świadome działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego przed nadmiernym promieniowaniem jonizującym (a, b, g, X), • odszukad i przedstawid informacje na temat możliwości zbadania stężenia radonu w swoim otoczeniu. Lp. Temat lekcji 3 Doświadczenie Rutherforda. Budowa jądra atomowego Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • opisad budowę jądra atomowego, • posługiwad się pojęciami: jądro atomowe, proton, neutron, nukleon, pierwiastek, izotop. 4 Prawo rozpadu promieniotwórczego. Metoda datowania izotopowego • opisad rozpady alfa i beta, • wyjaśnid pojęcie czasu połowicznego rozpadu. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • opisad doświadczenie Rutherforda i omówid jego znaczenie, • podad skład jądra atomowego na podstawie liczby masowej i atomowej. Ocena dobry Uczeo potrafi: • przeprowadzid rozumowanie, które pokaże, że wytłumaczenie wyniku doświadczenia Rutherforda jest możliwe tylko przy założeniu, że prawie cała masa atomu jest skupiona w jądrze o średnicy mniejszej ok. 105 razy od średnicy atomu. • zapisad schematy • narysowad wykres rozpadów alfa i beta, zależności od czasu • opisad sposób liczby jąder, które uległy powstawania rozpadowi, promieniowania • objaśnid prawo rozpadu gamma, promieniotwórczego, • posługiwad się pojęciem • wyjaśnid zasadę jądra stabilnego datowania substancji i niestabilnego, na podstawie jej składu izotopowego i stosowad • posługiwad się pojęciem tę zasadę w zadaniach, czasu połowicznego • . rozpadu, • opisad wykres zależności od czasu liczby jąder, które uległy rozpadowi. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • wykonad i omówid symulację doświadczenia Rutherforda, • odszukad informacje na temat modeli budowy jądra atomowego i omówid jeden z nich. • wykonad doświadczenie symulujące rozpad promieniotwórczy, • zapisad prawo rozpadu promieniotwórczego w postaci N = N 0 (1/2)t/T, • podad sens fizyczny i jednostkę aktywności promieniotwórczej, • rozwiązywad zadania obliczeniowe, stosując wzory: N = N 0(1/2)t/T oraz A = A (1/2)t/T, • wyjaśnid, co to znaczy, że rozpad promieniotwórczy ma charakter statystyczny. Lp. Temat lekcji 5 Energia wiązania. Reakcja rozszczepienia Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • opisad reakcję rozszczepienia uranu 235 . 92 U Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • wyjaśnid, na czym polega reakcja łaocuchowa, • podad warunki zajścia reakcji łaocuchowej. Ocena dobry Uczeo potrafi: • posługiwad się pojęciami: energia spoczynkowa, deficyt masy, energia wiązania, • obliczyd energię spoczynkową, deficyt masy, energię wiązania dla różnych pierwiastków. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • znając masy protonu, neutronu, elektronu i atomu o liczbie masowej A, obliczyd energię wiązania tego atomu, • przeanalizowad wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden nukleon Ew A od liczby nukleonów wchodzących w skład jądra atomu, • na podstawie wykresu zależności Ew ( A) wyjaśnid A otrzymywanie wielkich energii w reakcjach rozszczepienia ciężkich jąder. Lp. Temat lekcji 6 Bomba atomowa, energetyka jądrowa 7 Reakcje jądrowe, Słooce i bomba wodorowa Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • podad przykłady wykorzystania energii jądrowej. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • opisad budowę i zasadę działania reaktora jądrowego, • opisad działanie elektrowni jądrowej, • wymienid korzyści i zagrożenia związane z wykorzystaniem energii jądrowej, • opisad zasadę działania bomby atomowej. Ocena dobry Uczeo potrafi: • opisad budowę bomby atomowej, • przygotowad wypowiedź na temat: Czy elektrownie jądrowe są niebezpieczne? Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • odszukad informacje i przygotowad prezentację na temat składowania odpadów radioaktywnych i związanych z tym zagrożeo. • podad przykład reakcji jądrowej, • nazwad reakcje zachodzące w Słoocu i w innych gwiazdach, • odpowiedzied na pytanie: jakie reakcje są źródłem energii Słooca. • wymienid i objaśnid różne rodzaje reakcji jądrowych, • zastosowad zasady zachowania liczby nukleonów, ładunku elektrycznego oraz energii w reakcjach jądrowych, • podad warunki niezbędne do zajścia reakcji termojądrowej. • opisad proces fuzji lekkich jąder na przykładzie cyklu pp, • opisad reakcje zachodzące w bombie wodorowej. • porównad energie uwalniane w reakcjach syntezy i reakcjach rozszczepienia. 5. Świat galaktyk Lp. Temat lekcji Ocena dopuszczający Uczeo potrafi: • opisad budowę naszej Galaktyki. Ocena dostateczny Uczeo potrafi: • opisad położenie Układu Słonecznego w Galaktyce, • podad wiek Układu Słonecznego. 1 Nasza Galaktyka. Inne galaktyki 2 Prawo Hubble’a • na przykładzie modelu balonika wytłumaczyd obserwowany fakt rozszerzania się Wszechświata, • podad wiek Wszechświata. • podad treśd prawa Hubble'a i objaśnid wielkości występujące we wzorze ur = H · r, • wyjaśnid termin „ucieczka galaktyk”. 3 Teoria Wielkiego Wybuchu • określid początek znanego nam Wszechświata terminem „Wielki Wybuch”. • opisad Wielki Wybuch. Ocena dobry Uczeo potrafi: • wyjaśnid, jak powstały Słooce i planety, • opisad sposób wyznaczenia wieku próbek księżycowych i meteorytów. • zapisad prawo Hubble'a wzorem ur = H · r, • obliczyd wiek Wszechświata, • objaśnid, jak na podstawie prawa Hubble'a wnioskujemy, że galaktyki oddalają się od siebie. • wyjaśnid, co to jest promieniowanie reliktowe. Ocena bardzo dobry Uczeo potrafi: • podad przybliżoną liczbę galaktyk dostępnych naszym obserwacjom, • podad przybliżoną liczbę gwiazd w galaktyce. • rozwiązywad zadania obliczeniowe, stosując prawo Hubble'a. • podad argumenty przemawiające za słusznością teorii Wielkiego Wybuchu.
