PRACA KOMPENSACYJNO – WYRÓWNAWCZA Z DZIEĆMI W

PRACA KOMPENSACYJNO – WYRÓWNAWCZA Z DZIEĆMI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I
MŁODSZYM WIEKU SZKOLNYM
1. Zaburzenia rozwoju ruchowego.
W młodszym wieku te zaburzenia możemy zauważyd, jeśli dziecko:





Czynności samoobsługowe wykonuje bardzo wolno i bardzo niezręcznie;
Niechętnie buduje z klocków;
Źle koordynuje ruchy rąk;
Niezręcznie schodzi po schodach, szuka przy tym opieki;
Niechętnie bierze udział w zabawach ruchowych, boi się ich i unika.
W grupie 6-letniej z tym zaburzeniem mamy do czynienia, jeśli objawy obserwowane
w młodszym wieku nie ustąpiły, a wręcz się nasiliły oraz występują takie objawy jak:



Zbyt silny nacisk na ołówek czy kredkę,
Ruchy ręki są gwałtowne, kanciaste i mało płynne,
W rysunkach przeważają linie proste.
Zbyt mały nacisk może również świadczyd o zaburzonym rozwoju ruchowym.
Przejawia się to w rysowaniu linii nikłych, ledwie widocznych. Takie dzieci częściej niż inne
upuszczają różne przedmioty, nie mogą poradzid sobie z wycinaniem, jak gdyby nie miały
„siły” do wycinania. Kolejnym symptomem jest niewłaściwa koordynacja obu rąk, czyli
trudności przy zapinaniu guzików, chwytaniu piłki, a także nasilenie się współruchów przy
wykonywaniu różnych czynności.
Jeśli mamy dziecko z tego typu trudnościami angażujemy je do zajęd ruchowych
i manualnych, zachęcamy, dbając o to, by nie było wyśmiewane. Chcę tutaj zwrócid uwagę,
że nie możemy dawad dziecku niezliczonej ilości dwiczeo graficznych w liniaturze, jeśli jest
ono mało sprawne manualnie. Zaczynajmy od:






malowania farbą dużych kształtów na arkuszu papieru rozpiętego na sztaludze;
kolorowania dużych płaszczyzn przechodząc do coraz mniejszych;
stosujmy pisaki;
wykorzystujmy kalkę techniczną, by dzieci kalkowały wzory od dużych, prostych
do coraz bardziej precyzyjnych i literopodobnych;
najpierw dajmy wycinad po liniach prostych, później łamanych, na koocu faliste;
zwracajmy uwagę, aby podczas lepienia dziecko używało obu rąk;
1
Jeśli niezręcznośd całego ciała jest silnie zaburzona należałoby przekonad rodzica do
wizyty u lekarza i uczęszczania na gimnastykę korekcyjną. W przedszkolu zaś można:


organizowad zabawy wymagające zwiększonej aktywności ruchowej, improwizacje
ruchowe,
zabawy ze współdwiczącym (bardzo przydaje się tutaj metoda W. Sherbourne).
2. Fragmentaryczne zaburzenia funkcji poznawczych.
Należą tutaj: zaburzenia percepcji wzrokowej, słuchowej, rozwoju mowy i myślenia.
 Zaburzona percepcja wzrokowa
W młodszym wieku objawia się w: trudnościach odszukiwania takich samych
elementów obrazka, niechęd do rysowania, budowania z klocków, spostrzegania. U 6-latków
zaburzona percepcja wzrokowa to:



ubogi opis ilustracji – jednowyrazowy lub jednozdaniowy,
źle odtwarzanym wzór,
niezapamiętywanie spostrzeżeo wzrokowych.
Wyrównywaniu tych zaburzeo służy kierowanie spostrzeżeniami wzrokowymi
dziecka, zwracanie jego uwagi na szczegóły w otoczeniu. Pomocne tutaj będą następujące
rodzaje dwiczeo:











odwzorowywanie układów przestrzennych figur i brył geometrycznych;
wyszukiwanie takich samych obrazków, przedmiotów i różnych ich układów
wśród innych podobnych;
wyszukiwanie różnic pomiędzy obrazkami, przedmiotami i ich układami;
zapamiętywanie obrazków lub przedmiotów obserwowanych przez określony
czas;
graficzne odwzorowywanie kształtów geometrycznych, symetrycznych,
asymetrycznych i linearnych, czyli popularnych szlaczków;
dwiczenia koordynacji wzrokowo – ruchowej, np. dwiczeo drobnych ruchów
palców i dłoni;
dwiczenia płynnych ruchów rąk, a następnie ruchu przerywanego z zachowaniem
określonego rytmu;
różnicowanie kształtów literopodobnych, zespołów liter i liter pojedynczych;
analiza i synteza sylaby, analiza i synteza wyrazu oraz zdania;
kojarzenie głoski z literą;
tworzenie wyrazów dwusylabowych i jednosylabowych;
2


układanie wyrazów;
układanie zdao.
 Zaburzona percepcja słuchowa
Możemy mied z nią do czynienia, jeśli w młodszych grupach wiekowych występował:



Nieprawidłowy rozwój mowy szczególnie mowa późna, długo utrzymujące się
agramatyzmy, mały zasób słów;
Szybkie nużenie się podczas słuchania, szukanie obrazków ilustrujących opowiadanie;
Dziecko nie mogło zapamiętad wierszyka czy piosenki.
U 6-latka natomiast pojawiają się następujące objawy:
 Prymitywne zdania podczas opowiadania zdarzeo lub treści ilustracji
 Jednowyrazowe odpowiedzi na pytania;
 Trudnośd w odtwarzaniu rytmów dźwiękowych, w zabawach tanecznych.
W zaburzonej percepcji słuchowej pracujemy głównie nad:
Umuzykalnianiem dziecka tzn. częste śpiewanie, gra na instrumentach perkusyjnych,
a w szczególności:






Dwiczenia różnicujące dźwięki;
Odtwarzanie dźwięków;
Dzielenie zdao na wyrazy, a wyrazu na sylaby;
Wysłuchiwanie głosek w nagłosie, śródgłosie, wygłosie;
Różnicowanie wyrazów fonetycznie podobnych;
Dwiczenia kształtujące pamięd (nauka wierszy, a nawet fragmentów prozy).
 Zaburzony rozwój mowy i myślenia
Należy przeanalizowad czy w młodszym wieku przedszkolnym występowały takie objawy jak:



Opóźnienia w rozwoju mowy,
Bogate słownictwo, ale wypowiadane bez zrozumienia,
Niedostrzeganie związków treściowych.
U sześciolatka będą występowały te same objawy, a ponadto:



Błędne wymawianie niektórych głosek;
Nierozumienie historyjek obrazkowych, nieumiejętnośd rozwiązywania zagadek;
Trudnośd w rozumieniu zasad i prawideł gier i zabaw dydaktycznych czy planszowych.
3
Aby wyrównad te zaburzenia należy:
a) Prowadzid częste rozmowy z dzieckiem, czytamy i opowiadamy sprawdzając czy
zrozumiało daną treśd;
b) Stawiamy pytania;
c) Zachęcamy do wypowiedzi;
d) Organizujemy dwiczenia klasyfikujące przedmioty ze względu na rodzaj, użytkowanie,
materiał, barwę, kształt;
e) Wypowiadanie się na temat zaobserwowanych zjawisk w przyrodzie, technice,
najbliższym otoczeniu;
f)
Opowiadanie dotyczące treści obrazków, ilustracji, zdjęd itp.
3. Zaburzenia rozwoju emocjonalno – uczuciowego
Należy tu bardzo ostrożnie wyrażad swoje opinie. Musimy pamiętad, że każde dziecko
jest indywidualnością i jego zachowanie kształtują różnorodne czynniki środowiskowe.
Korzystając z osiągnięd psychologii rozwojowej wiemy, iż dzieci w wieku przedszkolnym
dopiero kształtują swoje emocje i budują uczucia. Niemniej jednak można już u najmłodszych
dzieci zaobserwowad pożądane i niepożądane zachowania, które należy umacniad bądź
eliminowad.
Postawienie prawidłowej diagnozy w rozpoznaniu tego rodzaju zaburzeo wymaga
wnikliwej obserwacji i zastosowania wielu technik poznania dziecka. Wyrazem zaburzeo
rozwoju emocjonalno – uczuciowego w młodszym okresie rozwojowym może byd
płaczliwośd, kapryszenie, zmiennośd nastrojów, częste reakcje agresywne, reakcje lękowe.
U 6-latka ww. objawy oraz reakcje nieadekwatne do sytuacji, nie umiejętnośd
opanowania reakcji pozytywnych jak i negatywnych, częste obrażanie się, agresja z błahych
powodów mogą byd przejawem infantylizmu. U dziecka infantylnego zauważamy także małą
samodzielnośd, uporczywe poszukiwanie pomocy, ogromny lęk przed nową sytuacją, wielki
stres przed rozstaniem z rodzicem, a wręcz niemożnośd rozstania.
Postępowanie z dzieckiem infantylnym wymaga współpracy z rodzicami oraz
specjalistami. Konieczna jest tutaj terapia. Na gruncie przedszkolnym możemy:




stwarzad dziecku sytuacje, w których doznaje pozytywnych emocji;
dostarczad wzorów właściwego postępowania;
stopniowe oswajanie się z problemami, niepowodzeniami;
usamodzielnianie dziecka, powierzanie mu zadao na forum grupy, świadczących
pomoc nauczycielowi lub innym dzieciom.
Należałoby jeszcze wspomnied o dzieciach zahamowanych, które cechuje nadmierna
wrażliwośd w kontaktach społecznych, nadmierna wstydliwośd, unikanie kontaktów
4
z rówieśnikami – te objawy zauważamy już w młodszym wieku, a u 6-latka ponadto mała
aktywnośd, dalsza nieśmiałośd, przy nakłanianiu do jakiegokolwiek działania dziecko stawia
opór, bardzo wrażliwe na ocenę innych, szybko się męczą.
Bardzo ważne w tego typu zaburzeniach jest to, by otwarcie rozmawiad z o
problemach, jakie ma dziecko. Nie wolno nam jednak pozostawid dziecka samemu sobie.
5