Spożycie mleka, wapń i witamina D podczas ciąży i w okresie

Spożycie mleka, wapń i witamina D podczas ciąży i w okresie
karmienia piersią: wpływ na stan kości matki, zarodka i niemowlęcia
w krajach o niskich i wysokich dochodach
Ann Prentice
Wapń i witamina D są bardzo ważne dla rozwoju kości i utrzymaniu prawidłowej
masy kostnej. Wśród minerałów budujących kości (wapń, fosfor, magnez, cynk), wapń,
dostarczony z pokarmem, spełnia biologiczne zapotrzebowanie niemowlęcia. Jego podaż
może być ograniczona w niektórych częściach świata, gdzie dostępność źródeł wapnia
dostarczanego z pokarmem jest niewielka. Podobnie, ilość witaminy D u wielu kobiet i dzieci
w młodym wieku jest zagrożona niedoborem w wyniku ograniczonej
ekspozycji skóry
dziecka na działanie promieni UVB i czynnikami zwiększającymi spożycie witaminy D,
nawet w krajach tropikalnych o wysokim stopniu nasłonecznieniem. Mleko pochodzące od
przeżuwaczy, przede wszystkim od krowy, owcy, kozy, wielbłąda i bizona, to główne źródło
wapnia w pokarmie, a w krajach, gdzie mleko modyfikowane jest wzbogacane, również
witaminy D. Ten krótki artykuł podsumowuje dane dotyczące zaopatrywania organizmu
matki i małych dzieci w wapń i witaminę D w krajach o wysokich i niskich dochodach.
Autorka omawia także dowody dotyczące wpływu niedoboru wapnia i witaminy D na stan
kości u matki, zarodka i niemowlęcia.
Układ kostny noworodka zawiera ok. 25g wapnia, a dorosłej kobiety - odpowiednio
800-1000 - tego pierwiastka. Przyrost ilości wapnia w okresie zarodkowym następuje przede
wszystkim w drugiej części ciąży, a jego największy stopień - 200-300 mg/dzień - w ostatnim
trymestrze. Podobne wartości przyrostu dziennego występują w pierwszych tygodniach życia
i stopniowo maleją podczas okresu niemowlęcego. W okresie karmienia naturalnego średnia
podaż wapnia wynosi 200-300 mg/dzień. Spożycie wapnia w pokarmie jest różne u różnych
jednostek pochodzących z tej samej grupy populacyjnej, jak i pomiędzy różnymi populacjami,
odzwierciedlając poziom konsumpcji mleka zwierzęcego: typowa dawką u osoby dorosłej to
300-1500 mg wapnia dziennie. Ilość ta dla dzieci jest proporcjonalnie niższa. Średnie
spożycie wapnia wśród populacji jest wysokie w krajach Ameryki Północnej, Europy,
Australii i części Azji, a niskie w krajach Afryki i Azji. Spożycie mieszczące się w dolnych
strefach referencyjnych jest znacznie niższe niż międzynarodowe rekomendacje i jest bliskie
poziomom zapotrzebowania biologicznego na wapń u kobiet w ciąży i karmiących piersią
oraz ich potomków.
Witamina D jest prohormonem konwertowanym w ciele do formy aktywnego
metabolitu pod nazwą 1,25-dihydroksywitamina D (1,25(OH)2D), który jest niezbędny do
utrzymywania homeostazy wapnia poprzez absorpcję wapnia z jelitach, gospodarkę
minerałami w układzie kostnym i reabsorpcję wapnia w nerkach. Dla tych osób, u których
występuje regularna ekspozycja na działanie uboczne promieni UVB, endogenna synteza
witaminy D3 jest głównym źródłem witaminy D. Pokarmowe źródła witaminy D, zawarte w
witaminie D3 (cholekalcyferol) lub witaminie D2 (ergokalcyferol) to ważne źródła
prohormonu w sytuacji, gdy ekspozycja na promienie UVB jest ograniczona.
Wyniki bieżących badań wskazują, iż u człowieka istnieją psychologiczne
mechanizmy wspomagające niezbędny przepływ wapnia pomiędzy łożyskiem a gruczołami
sutkowymi
i nie reagujące na wzrost ilości dostarczonego wapnia. Ta zasada ma
zastosowanie w szerokim spektrum poziomu spożycia wapnia u zdrowych osób. Mimo tego,
choć mało prawdopodobne jest, by istniało dodatkowe zapotrzebowanie na witaminę D
podczas ciąży
i karmienia piersią, wiele kobiet ma niski poziom witaminy D. Obniżony
poziom witaminy D powoduje zwiększone ryzyko wystąpienia osteomalacji, a u potomstwa
krzywicy oraz opóźnienia wzrostu i rozwoju układu kostnego. Wśród przedstawicieli władz
publicznych, lekarzy i społeczeństwa powinna wzrosnąć świadomość ważności bezpiecznej
ekspozycji na działanie promieni UVB i suplementacji witaminy D u kobiet w wieku
reprodukcyjnym, które wchodzą w skład grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia niedoboru
tej witaminy.
Bibliografia:
1. Prentice A: Micronutrients and the bone mineral content of the mother, fetus and
newborn. J Nutr 2003;133:1693S–1699S.
2. Prentice A: Vitamin D deficiency: a global perspective. Nutr Rev 2008;66:S153–S164.
3. Prentice A, Bates CJ: An appraisal of the adequacy of dietary mineral intakes in
developing countries for bone growth and development in children. Nutr Res Rev
1993;6:51–69.
4. Prentice A, Goldberg GR, Schoenmakers I: Vitamin D across the lifecycle: physiology
and biomarkers. Am J Clin Nutr 2008;88:500S–506S.
5. Scientific Advisory Committee on Nutrition: Update on Vitamin D. London, The
Stationery Office, 2007.