Wymagania edukacyjne z historii klIV p. Mirosław Koralewski

Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
Wymagania edukacyjne z historii i społeczeństwa w klasie IV szkoły podstawowej
w roku szkolnym 2014/15 (program nauczania „Wczoraj i dziś”)
1. Ogólne wymagania na poszczególne oceny
Ocena dopuszczająca - Uczeń prezentuje podstawową wiedzę i umiejętności wynikające z realizowanego programu
nauczania (w zakresie treści określonych w podstawie programowej), konieczne do kontynuowania nauki, a także
użyteczne w życiu, w tym w szczególności:
 wyjaśnia najistotniejsze terminy i zagadnienia omawiane na lekcjach oraz wykonuje najprostsze zadania,
 sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie (np. przyporządkowuje fakty historyczne datom,
lokalizuje daty na osi czasu odczytując wiek wydarzenia) dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością,
 odpowiada na proste pytania postawione do ilustracji; pozyskuje informacje z różnych źródeł (przede
wszystkim z podręcznika);
 tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się (nie zawsze poprawnie)
poznanymi pojęciami; próbuje przedstawić własne stanowisko oraz je uzasadnić,
 podczas omawiania spraw społecznych wykazuje zainteresowanie nimi zadając pytania, np.: „dlaczego jest
tak, jak jest?" i „czy mogłoby być inaczej?",
 w ramach pracy zespołowej wywiązuje się z przydzielonych mu prostych zadań.
Tworzona przez ucznia narracja historyczna charakteryzuje się ubogim słownictwem, a także licznymi błędami
językowymi i składniowymi.
Ocena dostateczna - Uczeń prezentuje podstawową wiedzę i umiejętności wynikające z programu nauczania
(w zakresie treści określonych w podstawie programowej), mające zastosowanie w nauce i w życiu codziennym,
a jednocześnie pozwalające rozwijać zainteresowania, w tym w szczególności:
 wyjaśnia podstawowe terminy i zagadnienia oraz wykonuje typowe zadania o średnim stopniu trudności;
 zazwyczaj posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek,
rok; przyporządkowuje fakty historyczne datom; oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi
i umieszcza je na linii chronologicznej; dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością;
 odpowiada na proste pytania postawione do nieskomplikowanego tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji;
pozyskuje informacje z różnych (nieskomplikowanych) źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stara się
stawiać pytania dotyczące przyczyn i skutków analizowanych wydarzeń historycznych i współczesnych;
 tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami;
przedstawia własne stanowisko i próbuje je uzasadnić;
 podczas omawiania spraw społecznych wykazuje zainteresowanie nimi zadając pytania, np.: „dlaczego jest
tak, jak jest?" i „czy mogłoby być inaczej?" oraz próbuje odpowiedzieć na te pytania;
 współpracuje z innymi – uczestniczy w planowaniu, dzieleniu zadań, zazwyczaj się z nich wywiązuje.
Tworzona przez ucznia narracja historyczna charakteryzuje się ubogim słownictwem, zdarzają się błędy językowe
i składniowe.
Ocena dobra - Uczeń swobodnie prezentuje wiedzę i umiejętności wynikające z podstawy programowej mające
zastosowanie w nauce historii, przydatne, ale nie niezbędne w życiu codziennym, a jednocześnie pozwalające rozwijać
zainteresowania, w tym w szczególności:
 wyjaśnia najważniejsze terminy i zagadnienia wynikające z programu nauczania oraz wykonuje zadania
złożone, mniej typowe,
 posługuje się podstawowymi określeniami czasu historycznego: okres p.n.e., n.e., tysiąclecie, wiek, rok;
oblicza upływ czasu między wydarzeniami historycznymi i umieszcza je na linii chronologicznej; sytuuje
omawiane wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni oraz porządkuje je i ustala
związki poprzedzania, równoczesności i następstwa, dostrzega związki teraźniejszości z przeszłością;
 odpowiada na pytania postawione do tekstu źródłowego, planu, mapy, ilustracji; pozyskuje informacje
z różnych źródeł oraz selekcjonuje je i porządkuje; stawia pytania dotyczące przyczyn i skutków
analizowanych wydarzeń historycznych i współczesnych;
 tworzy krótką wypowiedź o postaci i wydarzeniu historycznym, posługując się poznanymi pojęciami;
przedstawia własne stanowisko oraz je uzasadnia;
 w narracji historycznej zazwyczaj poprawnie stosuje poznane pojęcia;
1
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski



nie popełnia zbyt często błędów składniowych ani językowych – dba o styl wypowiedzi;
ma nawyk dociekania w kontekście społecznym – zadaje pytania „dlaczego jest tak, jak jest?" i „czy mogłoby
być inaczej?" oraz próbuje odpowiedzieć na te pytania;
współpracuje z innymi – uczestniczy w planowaniu, dzieleniu zadań, wywiązuje się z nich, potrafi pokierować
pracą zespołu.
Ocena bardzo dobra - Uczeń prezentuje pełen zakres wiedzy i umiejętności wynikających z programu nauczania
historii, dopełniających treści zawarte w podstawie programowej, w tym w szczególności:
 wyjaśnia terminy i zagadnienia omawiane w danej klasie oraz wykonuje zadania o wysokim stopniu trudności,
złożone;
 precyzyjnie sytuuje omawiane wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie i przestrzeni oraz
porządkuje je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa, analizuje zmiany w życiu
społecznym oraz zjawiska świadczące o ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym;
 wyszukuje oraz porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł, na ich podstawie formułuje własne opinie
i wnioski dotyczące wydarzeń, zjawisk i procesów historycznych, a następnie uzasadnia swoje zdanie;
 w narracji historycznej poprawnie stosuje poznane pojęcia;
 posługuje się bogatym i poprawnym językiem, zarówno w wystąpieniach ustnych, jak i w pracach pisemnych,
słowa artykułuje w sposób wyraźny; tworzy dłuższe formy wypowiedzi, w których uwzględnia wiedzę
interdyscyplinarną;
 wykazuje zainteresowanie problemami społecznymi, dostrzega je i próbuje nazwać, stara się formułować
sposoby ich rozwiązania;
 inicjuje działania zespołowe, współdziała w grupie, jak również planuje i organizuje pracę własną oraz grupy
potrafi pokierować pracą zespołu.
Ocena celująca - Uczeń spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. Ponadto w zakresie posiadanej wiedzy
i umiejętności wykracza poza program nauczania. Dodatkowa wiedza pochodzi z różnych źródeł. Posiadaną wiedzę
i umiejętności z sukcesem prezentuje w różnych sytuacjach, również pozaszkolnych (np. podczas prezentacji,
wystąpień, konkursów itp.). Samodzielnie interpretuje i ocenia wydarzenia historyczne, oraz rolę postaci
historycznych, analizuje teksty źródłowe, dokonuje ich selekcji i ocenia je. Doskonale planuje i organizuje pracę
własną oraz grupy. Wypowiedzi ustne i pisemne charakteryzują się wzorowym językiem. W myśleniu historycznym
wykorzystuje wiedzę z innych przedmiotów. Samodzielnie formułuje pytania, a także rozwiązania problemów
historycznych i społecznych.
2. Wymagania szczegółowe dotyczące treści nauczania
Wymagania konieczne (ocena 2):
I. Ja i moje otoczenie. Uczeń:
- wyjaśnia, jaką rolę odgrywa rodzina w życiu każdego człowieka,
- wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności,
- wskazuje swoje szkolne prawa i obowiązki,
- wyjaśnia, w czym przejawiają się uprzejmość i tolerancja,
- tłumaczy pochodzenie nazwy Polska,
- wymienia daty najważniejszych polskich świąt państwowych,
- wymienia polskie symbole narodowe i najważniejsze miejsca pamięci narodowej,
- recytuje tekst „Mazurka Dąbrowskiego”,
- wymienia regiony Polski,
- odnajduje na mapie główne regiony Polski.
II. Z historią na ty. Uczeń:
- wyjaśnia, czym zajmuje się historia jako nauka,
- wyjaśnia, kim jest historyk,
- wyjaśnia, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady.
III. Czas i mapa w historii. Uczeń:
- wyjaśnia znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, okres przed naszą
erą i naszej ery, mapa, plan, legenda mapy,
- wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery,
2
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
- odczytuje skróty: p.n.e. i n.e.,
- rysuje linię chronologiczną i zaznacza na niej daty,
- oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami,
- ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie,
- zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót.
IV. Z najdawniejszych dziejów. Uczeń:
- przedstawia podział ludności starożytnego Egiptu na warstwy społeczne,
- wyjaśnia znaczenie terminów: pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne,
- wskazuje, jakie znaczenie dla rozwoju cywilizacji miał wynalazek pisma,
- rozpoznaje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne.
V. W starożytnej Grecji. Uczeń:
- opisuje warunki geograficzne Grecji,
- podaje cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej,
- wyjaśnia, czym jest teatr, i wskazuje Grecję jako miejsce narodzin tej dziedziny sztuki,
- tłumaczy znaczenie terminów: filozofia, bogowie olimpijscy, mit, politeizm, heros, igrzyska olimpijskie, olimpiada,
- podaje rok pierwszych igrzysk olimpijskich,
- wymienia dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju olimpijskiego,
- odnajduje na mapie starożytne Grecję i Ateny,
- opisuje wygląd teatru greckiego i występujących w nim aktorów.
VI. W starożytnym Rzymie. Uczeń:
- wyjaśnia, co to jest Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukt, droga, łuk triumfalny, terma,
- objaśnia znaczenia terminów: mesjasz, apostoł, Ewangelia, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganin,
- wskazuje Palestynę jako miejsce narodzin chrześcijaństwa,
- wiąże początki chrześcijaństwa z postacią Jezusa z Nazaretu,
- wskazuje, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga,
- wyjaśnia różnicę między wiarą w jednego boga a wiarą w wielu bogów,
- wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę, Półwysep Apeniński (Italię), Palestynę i obszary objęte chrześcijaństwem u
schyłku starożytności.
Wymagania podstawowe (ocena 3):
I. Ja i moje otoczenie. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
- objaśnia, na czym polega odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka,
- wymienia ludzkie potrzeby,
- podaje przykłady praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny,
- opisuje uprawnienia władz szkolnych i najważniejsze zapisy statutu szkoły,
- wyjaśnia, czym jest samorząd uczniowski,
- podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole,
- wskazuje przyczyny konfliktów między ludźmi i przedstawia sposoby ich rozwiązywania,
- wymienia korzyści, jakie można osiągnąć przez uprzejmość i tolerancję,
- wyjaśnia znaczenie terminów: ojczyzna, mała ojczyzna, naród, patriotyzm, patriotyzm lokalny, herb, Rzeczpospolita
Polska, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, Polonia,
- omawia okoliczności powstania tekstu „Mazurka Dąbrowskiego”,
- wyjaśnia, jaka jest symbolika barw polskiej flagi narodowej,
- podaje nazwy mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce,
- określa sposoby zaspokajania różnych potrzeb człowieka,
- wyjaśnia znaczenie praw i obowiązków poszczególnych członków rodziny,
- charakteryzuje społeczność szkolną z uwzględnieniem swoich praw i obowiązków,
- proponuje sposoby rozwiązania problemów własnej miejscowości,
- odszukuje informacje o rozmaitych formach upamiętniania postaci i wydarzeń związanych z historią swojej małej
ojczyzny,
- zbiera informacje o władzy lokalnej i jej zadaniach,
- prezentuje informacje związane z ważnymi postaciami i wydarzeniami z dziejów regionu,
- opisuje główne regiony Polski,
- przedstawia na wybranych przykładach mniejszości narodowe zamieszkujące współczesną Polskę,
- wskazuje główne skupiska Polonii na mapie świata.
II. Z historią na ty. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
3
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
- wymienia sposoby badania wydarzeń z przeszłości przez historyków,
- wyjasnia podstawy myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych,
- podaje przykłady efektów pracy historyków,
- wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, archiwum, skansen, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia,
drzewo genealogiczne,
- wskazuje, gdzie gromadzi się źródła historyczne,
- odróżnia postacie historyczne od bohaterów baśniowych i legendarnych,
- kwalifikuje różne źródła historyczne zgodnie z podziałem na źródła materialne (pisane, niepisane) i niematerialne,
- przedstawia pamiątki rodzinne i określa ich znaczenie,
- odczytuje informacje o przodkach na podstawie poszczególnych pamiątek rodzinnych,
- prezentuje swoją opinię na temat podtrzymywania tradycji rodzinnych.
III. Czas i mapa w historii. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
- wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka,
- tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat,
- posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu,
- wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne,
- wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna,
- porządkuje daty na linii chronologicznej,
- określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego wieku,
- omawia różnice w określaniu, do której połowy wieku należą daty przed naszą erą i naszej ery,
- odczytuje z mapy podstawowe informacje.
IV. Z najdawniejszych dziejów. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
- wymienia materiały pisarskie, których używano od starożytności do współczesności,
- umieszcza na linii chronologicznej przybliżone daty wynalezienia pisma i powstania pierwszego pisma
alfabetycznego,
- charakteryzuje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne, a także wskazuje różnice między nimi.
V. W starożytnej Grecji. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
- omawia wpływ położenia geograficznego Grecji na zajęcia zamieszkującej ją ludności,
- wyjaśnia znaczenie terminów: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, polis, demokracja,
- wyjaśnia, kim był Perykles,
- wyjaśnia genezę starożytnego teatru,
- wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia),
- wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares,
Apollo, Hermes).
- omawia postacie Heraklesa i Odyseusza jako bohaterów mitów greckich,
- wymienia najważniejszych filozofów greckich (Sokrates, Platon, Arystoteles),
- wskazuje, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa,
- umieszcza na linii chronologicznej daty: wojny trojańskiej, ukształtowania się greckich polis, rządów Peryklesa w
Atenach, narodzin teatru greckiego, pierwszych igrzysk olimpijskich,
- opisuje na przykładzie starożytnych Aten wygląd greckiej polis.
VI. W starożytnym Rzymie. Uczeń spełnia wymagania konieczne, a ponadto:
- podaje rok założenia Rzymu opisanego w legendzie,
- wyjaśnia, w jakim celu starożytni Rzymianie budowali drogi i wodociągi,
- wyjaśnia znaczenie terminów: prawo rzymskie, prawo XII tablic, kodeks, Kodeks Justyniana,
- przedstawia prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa,
- podaje najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu,
- wymienia przyczyny prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim,
- wymienia symbole pierwszych chrześcijan – chrystogram i rybę,
- wyjaśnia, kim był Konstantyn Wielki,
- opisuje okoliczności zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim w okresie panowania Konstantyna
Wielkiego,
- umieszcza na linii chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara, ukrzyżowania Jezusa z
Nazaretu, wydania edyktu mediolańskiego i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, a także określa, w którym wieku
odbyły się poszczególne wydarzenia,
- omawia różnice między republiką a cesarstwem,
- wymienia zasługi Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa, używając terminów: Forum Romanum,
Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy.
4
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
Wymagania rozszerzające (ocena 4):
I. Ja i moje otoczenie. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- wymienia sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb,
- wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina dwupokoleniowa, rodzina, wielopokoleniowa, rada pedagogiczna, rada
szkoły, rada samorządu uczniowskiego,
- wyjaśnia, na czym polega sprawiedliwe postępowanie,
- omawia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju,
- opisuje sposoby zdobywania wiedzy o historii małej ojczyzny,
- wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny,
- wyjaśnia, co świadczy o tym, że Polacy należą do jednego narodu,
- podaje przykłady dzieł sztuki i architektury, które należą do polskiego dziedzictwa narodowego,
- wyjaśnia, kim był Józef Wybicki,
- wylicza prawa przysługujące mniejszościom narodowym i etnicznym w Polsce,
- wskazuje, gdzie znajdują się główne skupiska Polaków na świecie,
- porównuje prawa i obowiązki poszczególnych członków rodziny,
- omawia zalety i wady rodziny współczesnej oraz rodziny wielopokoleniowej,
- określa szkołę jako wspólnotę uczniów, nauczycieli i rodziców,
- ocenia, które prawa i obowiązki uczniów są najważniejsze,
- opisuje przykładową sytuację konfliktową i znajduje dla niej rozwiązanie,
- opisuje wygląd herbów wybranych miejscowości.
II. Z historią na ty. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- wymienia główne zadania historii,
- wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych,
- dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych
pisane i niepisane,
- wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych ,
- określa, czym zajmuje się archeologia,
- opisuje sposoby badania wiarygodności źródeł historycznych,
- wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem,
- na wybranych przykładach prezentuje myślenie przyczynowo-skutkowe,
- opowiada o wybranym wydarzeniu z życia klasy w sposób potwierdzający opanowanie umiejętności myślenia
przyczynowo-skutkowego,
- wymienia zasady prawidłowego zachowania się w muzeum,
- tworzy plan wycieczki prezentującej najważniejsze miejsca i obiekty w najbliższej okolicy,
- wyjaśnia, w jaki sposób podtrzymywanie tradycji rodzinnych umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie.
III. Czas i mapa w historii. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- wyjaśnia, jakie jest pochodzenie słowa kronikarz,
- wskazuje, że daty graniczne poszczególnych epok mają charakter umowny,
- tłumaczy, czym są legenda i skala mapy,
- porównuje mapy historyczną i geograficzną,
- odróżnia mapę od planu,
- rysuje plan najbliższej okolicy.
IV. Z najdawniejszych dziejów. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- tłumaczy, jakie znaczenie miało wynalezienie pisma dla historii jako nauki,
- wyjaśnia, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w
Europie,
- opisuje materiały pisarskie od starożytności do czasów współczesnych,
- wskazuje podobieństwa i różnice między dawnym i obecnym sposobem przekazywania informacji.
V. W starożytnej Grecji. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- wyjaśnia, czym były Wielkie Dionizje,
- omawia różnice między tragedią i komedią,
- wskazuje, jakimi dziedzinami życia opiekowali się poszczególni bogowie greccy oraz jakie były ich atrybuty,
- wyjaśnia, kim był Homer,
- wymienia dzieła Homera,
- tłumaczy, czym był gimnazjon w starożytnej Grecji,
5
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
- opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich,
- tłumaczy, jaka była rola sportu w życiu starożytnych Greków,
- wyjaśnia, jaką rolę odgrywają igrzyska we współczesnym świecie,
- wskazuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie,
- tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy,
- wskazuje cechy, które wyróżniały Peryklesa jako dowódcę i polityka,
- ocenia znaczenie teatru dla starożytnych Greków.
VI. W starożytnym Rzymie. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe, a ponadto:
- opowiada o legendarnych początkach Rzymu,
- wskazuje, że państwo rzymskie najpierw było królestwem, następnie republiką, a na końcu – cesarstwem,
- wymienia grupy tworzące społeczeństwo starożytnego Rzymu,
- nazywa poszczególne elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionisty,
- wskazuje cechy rzymskiego budownictwa,
- wyjaśnia, dlaczego starożytni Rzymianie budowali łuki triumfalne i termy,
- wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystamy współcześnie,
- opisuje, w jaki sposób budowano drogi w starożytnym Rzymie,
- rozpoznaje na ilustracjach budowle wznoszone przez starożytnych Rzymian: akwedukty, łuki triumfalne, amfiteatry.
Wymagania dopełniające (ocena 5):
I. Ja i moje otoczenie. Uczeń spełnia wymagania konieczne, podstawowe i rozszerzające, a ponadto:
- tłumaczy, czym jest rodzina niepełna i w jaki sposób ona powstaje,
- objaśnia, dlaczego wybrane dzieła sztuki i architektury są ważną częścią naszej kultury narodowej,
- wymienia wydarzenia, na pamiątkę których ustanowiono święta państwowe,
- wyjaśnia, dlaczego powinno się okazywać szacunek symbolom narodowym,
- omawia różnice między szkołą dawną a współczesną,
- analizuje, w jaki sposób mniejszości narodowe i etniczne mogą zachować swoją odrębność,
- opisuje kulturę i tradycje wybranej mniejszości narodowej bądź etnicznej żyjącej w Polsce.
II. Z historią na ty. Uczeń spełnia wymagania konieczne, podstawowe i rozszerzające, a ponadto:
- wymienia filmy i książki o tematyce historycznej,
- objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia,
- rozpoznaje znak Zabytek chroniony prawem i wie, co on oznacza,
- przedstawia na przykładzie przenikanie się faktów historycznych z legendą,
- ocenia, jakie znaczenie dla współczesnej nauki mają odkrycia archeologiczne,
- uzasadnia, dlaczego należy dbać o źródła historyczne i chronić obiekty zabytkowe,
- wymienia zasady prawidłowego zachowania się w muzeum,
- dociera do rodzinnych źródeł, które pozwalają mu sporządzić drzewo genealogiczne,
- przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny,
- zna przyczyny powstawania kronik i dostrzega w nich źródło ważnych informacji,
- wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych,
- wskazuje na umowność rachuby czasu w kontekście przykładów z różnych kręgów kulturowych,
- przedstawia, w jakich okolicznościach narodziła się tradycja zabaw sylwestrowych,
- wyjaśnia, czym zajmuje się kartografia,
- wyjaśnia, jaką rolę odgrywa mapa w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych,
- podaje przykład zastosowania GPS,
- krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne,
- przedstawia ewolucję znaczenia terminu mapa,
- opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, i na tej podstawie określa, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w
przeszłości.
IV. Z najdawniejszych dziejów. Uczeń spełnia wymag. konieczne, podstawowe i rozszerzające, a ponadto:
- wyjaśnia, dlaczego ludzie tworzyli malowidła naskalne,
- wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego,
- tłumaczy, czym są piktogramy i w jakim celu stosuje się je współcześnie,
- przedstawia ewolucję materiałów pisarskich,
- tworzy własne pismo obrazkowe oraz przedstawia zalety i wady takiego sposobu przekazywania informacji.
V. W starożytnej Grecji. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe i rozszerzające, a ponadto:
- wymienia przyczyny i skutki wielkiej kolonizacji,
6
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
- wymienia najważniejsze osiągnięcia Peryklesa,
- przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy,
- podaje imiona najważniejszych tragedio- i komediopisarzy greckich (Sofokles, Arystofanes, Eurypides),
- wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia),
- omawia różnice między tragedią i komedią,
- opisuje, jaki był przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji,
- wyjaśnia, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie,
- opowiada co najmniej jeden mit grecki,
- podaje przykłady prac Heraklesa,
- wyjaśnia, co oznaczają wyrażenia: koń trojański, pięta Achillesa i stajnia Augiasza,
- przedstawia poglądy Sokratesa, Platona i Arystotelesa,
- wyjaśnia, jakie znaczenie miały gimnazjony dla sprawności fizycznej antycznych Greków,
- porównuje teatr współczesny ze starożytnym teatrem greckim,
- dostrzega rolę „Iliady” i „Odysei” jako inspiracji dla literatury i sztuki greckiej,
- wskazuje na rolę sportu w starożytnej Grecji jako tematu sztuki,
- porównuje starożytne igrzyska olimpijskie ze współczesnymi olimpiadami,
- ocenia osiągnięcia starożytnych Greków.
VI. W starożytnym Rzymie. Uczeń spełnia wymagania konieczne i podstawowe i rozszerzające, a ponadto:
- wyjaśnia znaczenie terminów: Imperium Rzymskie, legionista, języki romańskie, bazylika, gladiator, prowincja,
barbarzyńca, zgromadzenie ludowe, senat,
- tłumaczy, czym jest „Wilczyca kapitolińska”,
- omawia drogę państwa rzymskiego do potęgi oraz określa zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego,
- omawia genezę chrześcijańskich symboli,
- dostrzega związki chrześcijaństwa z religią judaistyczną,
- wskazuje, że w czasach późniejszych doszło do podziałów chrześcijaństwa,
- wymienia różne odłamy chrześcijaństwa,
- wskazuje Watykan jako współczesną siedzibę Kościoła katolickiego,
- charakteryzuje różne typy ustroju państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo,
- opisuje grupy tworzące społeczeństwo rzymskie,
- porównuje rozrywki starożytnych Greków i Rzymian.
Wymagania wykraczające (ocena 6):
I. Ja i moje otoczenie. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce,
- analizuje tekst hymnu Polski i wyjaśnia znaczenie wybranych zwrotów,
- porównuje strukturę narodowościową II Rzeczypospolitej i współczesnej Polski,
- omawia na przykładach pochodzenie nazwisk i przydomków.
II. Z historią na ty. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych,
- wyjaśnia, kim był prawdziwy święty Mikołaj,
- zna legendy związane z Mikołajem, biskupem Miry,
- przedstawia postać Henryka Schliemanna,
- znajduje w internecie strony, które zawierają informacje pomocne przy tworzeniu drzewa genealogicznego.
III. Czas i mapa w historii. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- wyjaśnia różnice w określaniu dat za pomocą kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego,
- omawia pochodzenie polskich nazw miesięcy.
IV. Z najdawniejszych dziejów. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- opisuje, jak zmieniał się wygląd człowieka w dziejach,
- rozumie, jakie znaczenie dla praludzi miała umiejętność rozpalania ognia,
- wyjaśnia, jakie znaczenie dla rozwoju społeczności ludzkich miało posługiwanie się mową,
- przedstawia dokonania, które umożliwiły człowiekowi przejście do osiadłego trybu życia,
- wymienia dawne i współczesne sposoby wytopu żelaza,
- wyjaśnia znaczenie terminów: pięściak, ziemianka, dymarka, epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza,
cywilizacja, miasto-państwo, mumia, sarkofag, piramida, faraon, kanał nawadniający, Sumerowie, Babilon,
Mezopotamia, Bliski Wschód,
- wyjaśnia, dlaczego pierwsze cywilizacje powstały nad wielkimi rzekami,
7
Zespół Szkół w Rajbrocie
Publiczna Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II
mgr Mirosław Koralewski
- podaje najważniejsze osiągnięcia pierwszych cywilizacji: system nawadniający, koło, koło garncarskie, szkło, cegłę,
kalendarz,
- wymienia najważniejsze zabytki starożytnych Mezopotamii i Egiptu,
- opowiada, w jakim celu wznoszono piramidy i w jaki sposób one powstawały,
- podaje najważniejsze fakty z życia faraona Ramzesa II,
- umieszcza na linii chronologicznej przybliżoną datę pojawienia się człowieka rozumnego oraz daty powstania
pierwszych państw sumeryjskich,
- wskazuje na mapie tereny, na których pojawili się przodkowie człowieka, i zaznacza kierunki ich wędrówki,
- odnajduje na mapie starożytne Egipt i Mezopotamię, rzeki Eufrat, Tygrys i Nil oraz miasto Babilon,
- charakteryzuje koczowniczy i osiadły tryb życia,
- ocenia, który tryb życia człowieka – koczowniczy czy osiadły – był korzystniejszy dla praludzi,
- porównuje życie praludzi z życiem współczesnego człowieka,
- wskazuje różnice między stosowanymi dawniej i obecnie sposobami wytopu żelaza,
- ocenia dokonania ludów starożytnej Mezopotamii,
- omawia sposób działania kanałów nawadniających,
- wskazuje na związek między umiejętnością budowy piramid a wysokim poziomem nauk ścisłych w starożytnym
Egipcie,
- charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu,
- ocenia znaczenie odkrycia grobowca faraona Tutenchamona dla współczesnej nauki.
V. W starożytnej Grecji. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- formułuje argumenty wskazujące na zalety i wady wychowania spartańskiego,
- wskazuje na mapie główne kierunki wielkiej kolonizacji,
- omawia podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesną demokracją przedstawicielską,
- porównuje demokrację ateńską ze sposobem sprawowania władzy w starożytnym Egipcie,
- wyjaśnia, co oznaczają powiedzenia: wrócić z tarczą i wrócić na tarczy,
- wyjaśnia, kim byli Spartanie.
VI. W starożytnym Rzymie. Uczeń spełnia wszystkie poprzednie wymagania, a ponadto np.:
- tłumaczy, czym był szlak bursztynowy,
- określa znaczenie szlaku bursztynowego dla starożytnych Rzymian,
- omawia przyczyny i skutki funkcjonowania szlaku bursztynowego,
- ocenia dokonania Juliusza Cezara.
Pełne opanowanie wymagań sformułowanych w podstawie programowej jest warunkiem koniecznym do wystawienia
uczniowi oceny celującej. Nauczyciel określa, które wymagania wykraczające poza podstawę programową są
dodatkowymi elementami decydującymi o ocenie celującej.
8