astma - Akademia Oddychania
advertisement
Co w płucach świszczy? – czyli: spokojnie, to tylko astma. Poradnik dla pacjenta dorosłego Wstęp Problemów z oddychaniem nie wolno lekceważyć. Duszność i nietolerancja wysiłku to objawy, które znacząco pogarszają jakość życia, a jeśli się nasilają – mogą wymagać intensywnego leczenia. Jeśli rozpoznano u Ciebie astmę, musisz być pod stałą kontrolą lekarza i przestrzegać jego zaleceń. Dobra wiadomość jest taka, że medycyna ma coraz więcej możliwości leczenia, dzięki którym z chorobą płuc można żyć aktywnie. SKĄD WIADOMO, ŻE TO ASTMA? Należy zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, jeśli występuje: przewlekły kaszel, najbardziej dokuczliwy nocą i rankiem świszczący oddech ucisk w klatce piersiowej, opisywany jako „zaciskająca się obręcz” albo „ciężar leżący na piersi” brak powietrza, uczucie, że każdy oddech wymaga dużego wysiłku, że nie można „wypchnąć” powietrza z płuc uczucie duszności nasilające się w trakcie wysiłku fizycznego lub np. wchodzenia po schodach Oczywiście nie każdy chory ma wszystkie powyższe objawy. W niektórych postaciach astmy jedynym objawem może być uporczywy kaszel. Aby postawić prawidłową diagnozę, należy wykonać kilka badań. Część z nich może zlecić lekarz pierwszego kontaktu (np. RTG klatki piersiowej). Jeśli nabierze podejrzeń, że to właśnie astma – najpewniej skieruje Cię do specjalisty – alergologa lub pulmonologa. Najważniejszym badaniem pozwalającym ocenić czynność płuc jest spirometria. W przypadku gdy w badaniu spirometrycznym nastąpi wzrost FEV1 lub FVC o 12% i więcej po podaniu szybko działającego leku rozszerzającego oskrzela lub spirometria wróci do normy (ustąpi obturacja), prawdopodobnie mamy do czynienia z astmą oskrzelową lub z zespołem nakładania astma/POChP. Tak się dzieje często u chorych z alergią palących papierosy. UWAGA: PRAWIDŁOWY WYNIK BADANIA SPIROMETRYCZNEGO NIE WYKLUCZA ASTMY – OK. 50% CHORYCH Z ASTMĄ MA PRAWIDŁOWY WYNIK SPIROMETRII! Dlaczego chorujemy na astmę? Mawia się, że astma to choroba dzieci i młodzieży, chociaż CHORUJE NA NIĄ BLISKO CO DZIESIĄTY DOROSŁY. Prawie ¾ chorych to osoby z atopią, czyli genetycznie uwarunkowaną cechą sprzyjającą rozwojowi alergii. Dziedziczymy ją najczęściej po rodzicach lub dziadkach. ¼ przypadków astmy wywołują przewlekłe infekcje układu oddechowego – jest to tzw. astma niealergiczna. U ŹRÓDŁA TEJ CHOROBY LEŻY PRZEWLEKŁY STAN ZAPALNY DRÓG ODDECHOWYCH. Dotyczy on przede wszystkim większych oskrzeli (>2 mm średnicy), ale rozciąga się także na drobne oskrzeliki. Jednak w astmie mamy do czynienia nie tylko z zapaleniem. Istotne znaczenie ma też NADREAKTYWNOŚĆ OSKRZELI i zwężenie światła dróg oddechowych, ograniczające przepływ powietrza do i z płuc, zwane obturacją. Nadreaktywność oskrzeli sprawia, że kurczą się one nadmiernie w odpowiedzi na rozmaite bodźce, które u osób zdrowych nie wywołują żadnej reakcji, takie jak przepływ zimnego powietrza, pyłki roślin, wysiłek fizyczny czy znajdujące się w powietrzu zanieczyszczenia. Obkurczone oskrzela zwężają drogę dopływu powietrza do płuc. Najważniejszym objawem takiego zwężenia jest świszczący oddech i duszność. Nawet bezobjawowa nadreaktywność oskrzeli zwiększa ryzyko, że w przyszłości zachorujesz na astmę. Tymczasem taką nadwrażliwość oskrzeli można wykryć w badaniach nawet u co piątego (11–20%)7, z pozoru zdrowego i nieuskarżającego się na duszność ani kaszel człowieka. Skurcz oskrzeli w astmie jest odwracalny, tzn. po zastosowaniu odpowiednich leków albo nawet samoistnie, zwykle po niedługim czasie wracają one do stanu wyjściowego i powietrze znów może swobodnie przepływać z i do miąższu płuc. Jakie czynniki mogą wywołać napad duszności w astmie? Oskrzela osób chorych na astmę są nadwrażliwe na wiele czynników, które w zdrowych płucach nie wywołują żadnej reakcji. Napad duszności mogą wywoływać m.in. pyłki roślin, roztocza kurzu domowego, sierść zwierząt, odchody owadów, pleśnie, dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza, aerozole, leki (m.in. aspiryna i jej pochodne oraz nieselektywne beta-blokery – leki nasercowe), siarczyny stosowane jako konserwanty żywności, ale także wysiłek fizyczny i zakażenia dróg oddechowych. W Polsce najwięcej (62%) chorych cierpi na astmę alergiczną, a najsilniejszym czynnikiem, zwiększającym aż dziewięciokrotnie ryzyko zachorowania, jest alergiczny nieżyt nosa. WAŻNE JEST UNIKANIE NARAŻENIA NA CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE NAPAD DUSZNOŚCI POPRZEZ NASTĘPUJĄCE DZIAŁANIA: ROZTOCZA KURZU • Używaj antyalergicznych pokrowców na poduszki, materace i kołdry. Pokrowce są dostępne w aptekach. Ich dystrybucją zajmują się też stowarzyszenia pacjentów chorych na astmę (szczegółowe informacje na ostatniej stronie). • Co tydzień pierz pościel w wysokich temperaturach (min. 55°C). • Nie trzymaj pluszowych zabawek, miękkich mebli, ani dużych ilości ubrań w sypialni. • Ogranicz wilgotność powietrza, nie stosuj klimatyzatorów ewaporacyjnych. • Regularnie ścieraj kurze wilgotną ściereczką. • Odkurzaj odkurzaczem z filtrem kanałowym lub filtrem drobnocząsteczkowym. PYŁKI • Nie otwieraj okien w domu ani w samochodzie w wietrzne dni, kiedy występuje wysokie stężenie pyłków w powietrzu. Włącz recyrkulację powietrza w samochodzie. • Unikaj zajęć na świeżym powietrzu w wietrzne dni, kiedy występuje wysokie stężenie pyłków w powietrzu lub stosuj leki przeciwhistaminowe. • Nie koś trawników lub podczas koszenia noś maskę i stosuj ochronę oczu. SIERŚĆ ZWIERZĄT • W miarę możliwości nie trzymaj zwierząt w domu, a w szczególności nie wpuszczaj zwierząt do sypialni. PLEŚŃ • Dokładnie wietrz pomieszczenia w domu. • Dbaj o czystość klimatyzatorów. • Unikaj kontaktu ze ściółkami i kompostem, zwłaszcza kiedy jest gorąco i wilgotno. JEDZENIE I DIETA • Skonsultuj się lekarzem lub dietetykiem specjalizującym się w alergii na dodatki do żywności. • Testy skórne mogą wykryć uczulenie na orzechy, owoce morza, mleko, jajka i różne ziarna, jednak nie wykryją alergii na dodatki do żywności. INFEKCJE WIRUSOWE • Rozważ szczepienie przeciwko grypie. EMOCJE • Porozmawiaj z psychologiem o metodach zwalczania stresu i niepokoju. CHOROBA REFLUKSOWA ŻOŁĄDKOWO-PRZEŁYKOWA • Unikaj jedzenia dużej ilości jedzenia i pikantnych potraw przed snem. • Śpij z wyżej ułożoną głową. • Skonsultuj się z lekarzem w sprawie sposobów leczenia choroby refluksowej. DYM TYTONIOWY • Poproś, aby nie palono w Twojej obecności. Czy z powodu choroby trzeba rezygnować z aktywności fizycznej? Absolutnie nie! Jeśli astma zaostrza się podczas wysiłku, należy przed ćwiczeniami zastosować odpowiednie leki (patrz dalej). Właściwie dobrany wysiłek w dłuższym okresie pomaga opanować uczucie braku powietrza. A przy tym pomaga walczyć z otyłością, która zaostrza objawy i utrudnia optymalne leczenie. Odpowiednie ćwiczenia i znajomość właściwego ułożenia ciała przy oddychaniu mogą znacząco poprawić efektywność pracy mięśni oddechowych. CZY WIESZ, ŻE: Gdy siedzisz, oddychasz ok. 15 razy na minutę, co u zdrowego człowieka pozwala uzyskać mniej więcej 200 ml czystego tlenu. Wyczynowy sportowiec w czasie wysiłku może oddychać nawet 60 razy na minutę, wzbogacając krew w 5 litrów tlenu! W chorobach płuc częstsze oddechy nie zwiększają proporcjonalnie ilości dostarczanego tlenu. Ale dzięki ćwiczeniom ciało staje się jednak silniejsze, możemy wykonać większy lub dłuższy wysiłek mniejszym kosztem. Mniej się męczymy, wolniej bije serce i nie musimy tak szybko oddychać. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA SPRAWIA, ŻE WZMACNIAMY SIŁĘ MIĘŚNI, A TO MIĘŚNIE POZWALAJĄ NAM LEPIEJ ODDYCHAĆ. Wszyscy specjaliści zalecają, aby w astmie regularnie ćwiczyć, przynajmniej trzy razy w tygodniu po pół godziny. Najlepsze są tzw. ćwiczenia aerobowe: spacery, jazda na rowerze, nordic walking, pływanie. Do tego warto dobrać ćwiczenia z niewielkimi ciężarkami lub taśmami, poprawiające siłę mięśni, zwłaszcza klatki piersiowej i przepony. Trzeba jednak skonsultować się z lekarzem, który doradzi, jak zmodyfikować leczenie, aby zapobiegać dusznościom w trakcie aktywności fizycznej. Może zalecić np. dodatkową dawkę krótko działających leków rozszerzających oskrzela tuż przed wysiłkiem lub doustne preparaty przeciwleukotrienowe na kilka godzin przed wysiłkiem. Czasem zwiększona aktywność fizyczna jest możliwa tylko, gdy zwiększymy ilość tlenu w powietrzu (tlen z butli lub urządzenia do domowej tlenoterapii). PAMIĘTAJ! LEPIEJ ĆWICZYĆ Z DODATKOWYM TLENEM, NIŻ NIE ĆWICZYĆ I GO NIE UŻYWAĆ. Gdy ćwiczysz, pamiętaj, by się nie forsować i zmniejszać tempo, gdy zaczynasz odczuwać duszność. Odpoczywaj tak często, jak potrzebujesz. Początkowo może to być co kilka minut. Z czasem wytrzymałość się zwiększa i można komfortowo ćwiczyć dłużej. Duszność można próbować ograniczyć poprzez stopniowe rozgrzewanie się, aby powoli dochodzić do maksymalnej tolerowanej intensywności wysiłku. Przy mroźnej pogodzie warto osłonić nos i usta, aby zapobiec bezpośredniemu działaniu zimnego powietrza na drogi oddechowe. A co z seksem? Seks jest rodzajem wysiłku fizycznego, więc też może wywołać zaostrzenie choroby. Nie znaczy to jednak, że trzeba go unikać. Warto porozmawiać z lekarzem, bo choroba dobrze kontrolowana na co dzień, to mniejsze ryzyko nieoczekiwanych zaostrzeń. Przed zbliżeniem możesz przyjąć dodatkową dawkę krótko działających leków rozszerzających oskrzela, a inhalator trzymać blisko łóżka. Wtedy nie będziesz się dodatkowo stresować (a stres też jest czynnikiem, który zaostrza przebieg choroby). W przypadku astmy warto sprawdzić, czy nie masz uczulenia na kurz lub pierze (w sypialni), perfumy albo na używany w prezerwatywach lateks. PAMIĘTAJ! Jeśli masz problemy z płucami, koniecznie przestań palić. Przewlekły stan zapalny uszkadza nabłonek oskrzeli, a dym tytoniowy dodatkowo wpływa drażniąco na i tak podrażnione drogi oddechowe, nasilając ich skurcz. Do tego sprzyja przerostowi znajdujących się w ścianie oskrzeli gruczołów, co wywołuje nadprodukcję śluzu i zwiększa grubość ściany, a zmniejsza już wąskie światło. PALENIE NASILA WIĘC OBJAWY ASTMY I UTRUDNIA JEJ WŁAŚCIWE KONTROLOWANIE ZA POMOCĄ LEKÓW. Palenie tytoniu prowadzi do zapalenia z komponentą neutrofilową, a to zwiększa oporność na steroidy – jedne z najistotniejszych leków używanych w terapii tych chorób płuc. U astmatyków, którzy palą albo ich choroba jest tak zaawansowana, że doszło już do nieodwracalnego zwężenia dróg oddechowych, liczba neutrofilów w drogach oddechowych zwiększa się i zaczyna przypominać tę obserwowaną w POChP. Leczenie astmy Leczenie astmy ma na celu kontrolę objawów oraz zmniejszenie ryzyka zaostrzeń i obejmuje odpowiednie stosowanie leków z wykorzystaniem właściwego urządzenia, zmodyfikowanie czynników ryzyka zaostrzeń i wprowadzenie niefarmakologicznych metod postępowania, m.in. zaprzestania palenia papierosów. Inne przypadłości, które utrudniają kontrolę choroby, to zapalenie zatok, choroba refluksowa (zarzucanie treści żołądka do przełyku), bezdech śródsenny i długotrwały stres. Dlaczego nie wolno przerywać leczenia? Dla prawidłowej kontroli choroby, zapobiegania napadom i zahamowania niekorzystnych zmian w drogach oddechowych, niezwykle istotne jest regularne zażywanie przepisanych leków w zalecanych dawkach. PRZERYWANA TERAPIA JEST NIESKUTECZNA, NIE ZAPOBIEGA ZAOSTRZENIOM CHOROBY I PROWADZI DO TRWAŁYCH USZKODZEŃ OSKRZELI I PŁUC. Tylko w łagodnych postaciach astmy (tzw. epizodycznej) w porozumieniu z lekarzem można zażywać leki wyłącznie w okresach podwyższonego ryzyka zaostrzeń. Nawet najskuteczniejszy lek nie zadziała jednak, jeśli pacjent nie potrafi go zażyć, czyli skorzystać z inhalatora. Nieumiejętne używanie tych urządzeń to przyczyna bardzo wielu niepowodzeń w leczeniu. Zamiast więc zmieniać lek, warto najpierw sprawdzić, czy w innym typie inhalatora nie zadziała skuteczniej. Leki stosowane w astmie Leki wziewne mają różne postacie. Są wśród nich INHALATORY CIŚNIENIOWE, w których dawka leku jest uwalniana przez pacjenta poprzez naciśnięcie zbiornika z lekiem dopiero, gdy pacjent zacznie wykonywać wdech. Z kolei w INHALATORACH PROSZKOWYCH uwalnianie leku zawsze jest zapoczątkowywane samoczynnie wdechem pacjenta, nie można więc „zgubić” dawki, oddychając w nieodpowiedni sposób. Tylko niewielka ilość leku dostaje się też do jamy ustnej i gardła, co zmniejsza liczbę i nasilenie działań niepożądanych, takich jak podrażnienie gardła i języka, chrypka czy pleśniawki. Inhalatory proszkowe mogą zawierać: • pojedynczy rezerwuar leku, który jest dzielony na dawki dopiero przy zażywaniu Takim nowoczesnym inhalatorem jest Turbuhaler. Nie zawiera on sprężonego gazu, jest więc przyjazny dla środowiska. Jest łatwy w użyciu (wystarczy przekręcić końcówkę i zrobić wdech) i zapewnia dostarczanie leków głęboko do płuc, dzięki czemu można zmniejszyć ich dawki bez szkody dla kontroli astmy. Zbiornik urządzenia zawiera zapas leku, który w miarę potrzeby jest uwalniany w kolejnych dawkach. • pojedyncze dawki uwalniane ze specjalnych kapsułek podczas zażywania UMIEJĘTNOŚĆ POSŁUGIWANIA SIĘ INHALATOREM JEST RÓWNIE ISTOTNA DLA PRAWIDŁOWEJ KONTROLI CHOROBY, CO WŁAŚCIWY DOBÓR LEKÓW I ICH DAWEK. BEZ TEGO ŻADNA TERAPIA NIE BĘDZIE SKUTECZNA. TYMCZASEM Z RÓŻNYCH BADAŃ WYNIKA, ŻE W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU INHALATORA, NAWET CO DRUGI (50–70%) PACJENT NIE POTRAFI GO UŻYĆ EFEKTYWNIE. ZJAWISKO TO DOTYCZY SZCZEGÓLNIE INHALATORÓW TYPU MDI, W KTÓRYCH TRUDNO SKOORDYNOWAĆ WYZWOLENIE DAWKI Z WDECHEM. Idealnego inhalatora, który byłby bezbłędnie obsługiwany przez każdego chorego, jeszcze nie wynaleziono. Trzeba uważnie zapoznać się z ulotką dołączaną do leku i za każdym razem stosować się do wszystkich wskazówek. WARTO TAKŻE CO JAKIŚ CZAS WZIĄĆ NA WIZYTĘ KONTROLNĄ SWÓJ INHALATOR I POPROSIĆ LEKARZA O OCENĘ, CZY DOBRZE GO OBSŁUGUJEMY. Instrukcje użytkowania inhalatorów DPI: Turbuhaler – inhalator suchego proszku Ustnik • Najpierw odkręć i zdejmij nakrętkę inhalatora. Licznik Pamiętaj, żeby trzymać inhalator w pozycji pionowej. dawek • Następnie załaduj go, przekręcając czerwone pokrętło do oporu w jednym kierunku (strona przekręcania nie ma znaczenia), Uchwyt a następnie w przeciwnym kierunku, aż usłyszysz „KLIK” – to dowód na to, że dawka została prawidłowo załadowana. • Wykonaj łagodny, niewymagający wysiłku wydech. • Obejmij ustnik szczelnie ustami, wykonaj maksymalnie głęboki i maksymalnie natężony wdech przez usta, a na koniec wyjmij inhalator z ust i wykonaj spokojny wydech. Ilość leku zawarta w jednej dawce jest bardzo mała, dlatego po inhalacji smak leku może nie być odczuwalny. Jednak jeśli pacjent postępuje zgodnie z instrukcją, może mieć pewność, że dawka leku została przyjęta i lek znajduje się w płucach. • Po użyciu inhalatora umieść nakrętkę na inhalatorze i szczelnie go zamknij. Po zainhalowaniu preparatu koniecznie wypłucz usta! DPI: dysk – inhalator suchego proszku Suwak do „ładowania” Ustnik • Dysk należy trzymać poziomo. Uchwyć osłonę dysku jedną Uchwyt ręką, a kciuk drugiej ułóż we wgłębieniu obudowy; przesuń kciuk we wgłębieniu od siebie, aż do oporu, do usłyszenia „KLIK”. • Ustaw aparat ustnikiem skierowanym do siebie. Przesuń do oporu suwak dysku w kierunku od siebie aż do charakterystycznego dźwięku. Za każdym razem, kiedy Ochraniacz dźwignia jest przesuwana, kolejna dawka proszku jest gotowa do inhalacji. • Wykonaj spokojny, głęboki wydech. Włóż ustnik do ust; wykonaj głęboki wdech z aparatu do inhalacji przez usta, nie przez nos. Wstrzymaj oddech, wyjmij aparat do inhalacji z ust. Wstrzymanie oddechu powinno trwać ok. 10 sek., po czym należy wykonać spokojny wydech. Nie wykonuj wydechu do wnętrza inhalatora. Podczas zamykania aparatu słychać „kliknięcie”. Po zainhalowaniu preparatu koniecznie wypłucz usta! Nie połykaj wody. MDI – inhalator ciśnieniowy Pojemniki ciśnieniowe zawierające zawiesinę leku, a nie roztwór, powinny być wstrząsane przed użyciem, aby równomiernie wymieszać jego zawartość. • Zdejmij wieczko ochronne z ustnika i sprawdź, Zbiornik czy ustnik jest czysty i pozbawiony kurzu lub innych zanieczyszczeń. Wykonaj wydech tak głęboki i powolny, Zawór jak to możliwe. dozujący • Trzymając pojemnik w pozycji pionowej, trzonem skierowanym do góry, umieść ustnik między wargami. • Wykonaj głęboki i powolny wdech przez usta. Tuż po rozpoczęciu wdechu naciśnij górną część inhalatora w celu uwolnienia jednego rozpylenia leku. • Wstrzymaj oddech tak długo, jak to możliwe, a następnie wyjmij inhalator i wykonaj powolny wydech. Nie należy wykonywać wydechu do inhalatora. Po użyciu należy nałożyć wieczko ochronne. Po zainhalowaniu preparatu koniecznie wypłucz usta! Ustnik Inhalator typu kominek – na kapsułki Ustnik Komora centralna • Otwórz osłonę górną aparatu – należy wcisnąć całkowicie Osłona przycisk przekłuwający, a następnie go puścić. Otwórz osłonę górna górną aparatu i podnieś ustnik. Bezpośrednio przed użyciem wyjmij kapsułkę z blistra i umieść ją w komorze centralnej. • Zamknij dokładnie ustnik, zatrzaskując go. Osłonę górną Przycisk pozostaw otwartą. • Trzymając aparat z ustnikiem skierowanym ku górze, naciśnij jeden raz do końca przycisk przekłuwający. Obudowa Kapsułka zostanie przekłuta, a lek przygotowany do inhalacji. z okienkiem • Wykonaj głęboki wydech. Nie wydychaj powietrza przez ustnik! • Przyłóż aparat do ust, szczelnie zaciśnij wargi wokół ustnika. Wykonaj powolny i głęboki wdech tak, aby słyszeć lub poczuć wibrację kapsułki. Wstrzymaj oddech tak długo, jak to nie stwarza dyskomfortu. Powróć do normalnego oddychania. Powtórzenie powyższych czynności pozwoli na całkowite opróżnienie kapsułki. • Otwórz ponownie ustnik i usuń zużytą kapsułkę. Po zainhalowaniu preparatu koniecznie wypłucz usta! Błędy w leczeniu: przerywanie terapii Najważniejszym błędem jest przerywanie przewlekle zapisanego leczenia po ustąpieniu duszności. Przerywana terapia jest nieskuteczna, ponieważ nie zapobiega rozwojowi stanu zapalnego. Dla prawidłowej kontroli choroby, zapobiegania napadom i zahamowania niekorzystnych zmian w drogach oddechowych niezwykle istotne jest regularne stosowanie przepisanych leków w zalecanych dawkach. BŁĘDY PRZY UŻYWANIU INHALATORÓW CIŚNIENIOWYCH • uwolnienie dawki leku w nieodpowiedniej chwili • zbyt płytki wydech BŁĘDY PRZY UŻYWANIU INHALATORÓW SUCHEGO PROSZKU • trzymanie inhalatora w niewłaściwej pozycji • zbyt wczesne wstrzymanie oddechu (zanim jeszcze lek dotarł do oskrzeli) Działania niepożądane leków Czasem pacjenci sądzą, że np. stosując wziewne steroidy, utyją, dostaną zaćmy, zaczną im się łamać kości albo staną się agresywni. NALEŻY JASNO POWIEDZIEĆ, ŻE GLIKOKORTYKOSTEROIDY PODAWANE WZIEWNIE DZIAŁAJĄ PRZEDE WSZYSTKIM MIEJSCOWO, PODCZAS GDY PODAWANE DOUSTNIE LUB DOMIĘŚNIOWO MUSZĄ DOTRZEĆ DO PŁUC POPRZEZ KRWIOBIEG. DLATEGO ODDZIAŁUJĄ TEŻ NA CAŁY ORGANIZM. PODCZAS TERAPII WZIEWNEJ DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE WYSTĘPUJĄ BARDZO RZADKO, GŁÓWNIE WÓWCZAS, GDY STOSOWANE SĄ WYSOKIE DAWKI PRZEZ BARDZO DŁUGI CZAS. Mogą się pojawiać przy przyjmowaniu steroidów systemowo (doustnie, dożylnie) i to w wysokich dawkach przez dłuższy czas. Przy bezpośrednim podaniu do płuc dawki sterydów są wielokrotnie (nawet kilkusetkrotnie) mniejsze niż w przypadku tabletek czy zastrzyków – liczy się je w mikrogramach (tysięcznych częściach grama), podczas gdy tabletki – w gramach. O co pytać lekarza? Dla optymalnej kontroli astmy największe znaczenie ma regularne przyjmowanie leków w zaleconych dawkach. To zaś jest niewykonalne bez umiejętności prawidłowego korzystania z inhalatora. Dlatego dobór właściwego urządzenia jest równie ważny, jak dobór odpowiednich leków. Podczas wizyty warto wypytać lekarza o różne typy urządzeń do inhalacji, poprosić o opisanie, a najlepiej zademonstrowanie ich działania. Warto poprosić lekarza o pisemny schemat leczenia przewlekłego oraz schemat działania w trakcie zaostrzenia. KONSULTACJA MEDYCZNA: dr n. med. Piotr Dąbrowiecki Poradnia Domowego Leczenia Tlenem, Wojskowy Instytut Medyczny Przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP LITERATURA: 1. http://www.nhlbi.nih.gov. 2. http://www.asthma.org.uk. 3. ECAP. 4. GINA 2014. 5. Polska Federacja Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP. POChP – choroba wielonarządowa: http://www.astma-alergia-pochp.pl/ index.php?option=com_content&view=article&id=5:%20pochp-chorobawielonarzadowa&catid=3:informacje&ltemid=10. Polskie Towarzystwo Pneumonologii Dziecięcej RESP/15/01/25_npr Patronat:
