Tadeusz Maria Kantor - jeden z najwybitniejs zych twórców polskiego teatru, reżyser, scenograf, malarz i grafik, teoretyk sztuki, autor manifestów artystycznych, animator życia kulturalnego, założyciel Teatru Cricot 2 w Krakowie, jedna z najważnie jszych i najbardzie j charyzmatycznych postaci życia artystycznego w Polsce. Urodził się 6 kwietnia 1915 r. w Wielopolu Skrzyńskim, gdzie spędził swoje dzieciństwo. Ukończył gimnazjum w Tarnowie. W latach 1934-1939 studiował w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych malarstwo i scenografię. Jako student odwiedzał Wielopole i wtedy zaprzyjaźnił się z miejscowym wikarym ks. Julianem Śmietaną, który zlecał przyszłemu artyście różne prace plastyczne, m.in. namalowanie portretu swego patrona św. Juliana. Podczas okupacji niemieckiej Tadeusz Kantor założył w Krakowie konspiracyjny Teatr Niezależny, w którym wystawiał dla zaufanej publiczności repertuar narodowy, m.in. Balladynę Juliusza Słowackiego i Powrót Odysa Stanisława Wyspiańskiego. Po wojnie włączył się aktywnie w odbudowę życia artystycznego; był m.in. współorganizatorem I Wystawy Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948 r. Jako scenograf współpracował z krakowskimi teatrami. Po wizycie w Paryżu (1955) zaczął jako pierwszy w Polsce uprawiać własną odmianę malarstwa informel, którego idee próbował przenieść na grunt teatralny w założonym wraz z Marią Jaremą teatrze Cricot 2 (Mątwa, 1956; Cyrk, 1957). W 1965 r. zrealizował swój pierwszy happening Cricotage (warszawski Pałacyk Sztuki), a później List i Lekcję anatomii II (1969, we współpracy z Galerią Foksal), a także Panoramiczny happening morski (Osieki, 1967). Przez pierwsze 20 lat Kantor wystawiał wyłącznie sztuki Witkacego, a później również własne. W 1975 r. ogłosił Manifest teatru śmierci i wyreżyserował Umarłą klasę. Spektakl ten przyniósł mu międzynarodowe uznanie. Przejmująca atmosfera „teatru śmierci” i związana z nim metafora powrotu, cytaty - „klisze pamięci”, korowody charakterystycznych postaci (Człowiek z Walizką, Dwóch Chasydów) i rekwizyty (np. Deska ratunku), były od tej pory stale obecne w teatrze i sztuce Kantora, która w coraz większym stopniu eksplorowała obszar osobistej i zbiorowej biografii (Wielopole, Wielopole, 1979). Charakterystyczną cechą jego twórczości było łączenie dyscyplin, stąd też znac ząca obecność malarstwa w jego teatrze; ostatni spektakl (Dziś są moje urodziny, 1990) rozgrywał się w pustych ramach obrazu. Liczne podróże zagraniczne i kontakt ze światową awangardą skutkowały w jego sztuce otwieraniem coraz to nowych wątków i manifesta mi, wyjaśniającymi artystyczne motywy przemian. Stworzył bezprecedensowy, odrębny także w warstwie językowej autokomentarz do niemal całej swojej twórczości, składający się z wielu stron tekstów, rysunków i objaśnień. Sam siebie określał jako „artystę wędrowca” i „wiecznego awangardzistę”, a sztukę jako „wieczną podróż” i „tułaczkę”. Teatr Kantora przeistaczał się kolejno w „teatr autonomiczny”, „teatr informel”, „teatr permanentnego rozwoju form teatralnych”, „teatr zero”, „teatr popularny”, „teatr niemożliwy” oraz „teatr śmierci”(1975), od którego datuje się wielka, międzynarodowa kariera i sława artysty. Powstały wówczas jego najwybitniejsze spektakle: Umarła klasa; Wielopole, Wielopole; Niech sczezną artyści; Nigdy już tu nie powrócę oraz spektakl, którego premiera odbyła się już po jego śmierci – Dziś są moje urodziny. We wszystkich tych spektaklach motywem głównym jest śmierć, przemijanie, pamięć. Kantor był laureatem wielu nagród artystycznych oraz odznaczeń państwowych, polskich (1981, nagroda państwowa I stopnia) i zagranicznych, m.in. francuskiej Legii Honorowej. W 1981 r. w Krakowie powstała Cricoteka – ośrodek dokumentujący działalność teatru Cricot 2. Tadeusz Kantor zmarł 8 grudnia 1990 r. w Krakowie. Pochowany został na cmentarzu Rakowickim. Był jednym z najwybitniejszych XX-wiecznych reformatorów teatru. 1 Ogromny wpływ na całą twórczość Kantora miało jego dzieciństwo, spędzone wraz z siostrą, mamą i babcią w Wielopolu Skrzyńskim, które w znacznym stopniu uformowało jego wyobraźnię i wrażliwość. Ówczesne Wielopole, sceny zapamiętane z życia jego mieszkańców, z życia parafii, plebanii, wpisane w czas I wojny światowej, wielokrotnie powracały jako motyw scen w spektaklach teatru Cricot 2. Jednak najbardziej swoją rodzinną miejscowość rozsławił Kantor sztuką Wielopole, Wielopole, w której powrócił do „klisz pamięci” z okresu swojego dzieciństwa. W 1983 r. wrócił do Wielopola Skrzyńskiego, by wystawić ją w miejscowym kościele. Również wiele postaci i rekwizytów to symbole podkarpackich miejscowości: Wielopola, Ropczyc, Strzyżowa, Frysztaka czy Pstrągówki. W swoich spektaklach uwieczniał Kantor zachowane w pamięci z czasów swojej młodości obrazy i postaci oraz klimaty miasteczek województwa podkarpackiego. W celu upamiętnienia i uczczenia wybitnego Wielopolanina, w jego rodzinnej miejscowości w 1996 r. utworzono Izbę Pamięci Tadeusza Kantora - obecnie Ośrodek Dokumentacji i Historii Regionu Muzeum Tadeusza Kantora, mieszczący się w starej plebani, miejscu Jego urodzin. Zwiedzający mają okazję zapoznania z pracami scenograficznymi, korespondencją i zapiskami reżyserskimi oraz słynnymi rekwizytami ze sztuk Tego wybitnego artysty związanego z Wielopolem Skrzyńskim i Podkarpaciem. 2