PROJEKT ZIELENI
advertisement
2013 MARKFOR PROJEKT ZIELENI - BALICE Załzzzz11111 Markflor Ul. Cechowa 127A Tel. 12 264 80 70 fax 12 264 80 90 „Wykonanie projektu zagospodarowania fragmentów kompleksu wojskowego w Balicach z uwzględnieniem nasadzeń zastępczych 498 szt. drzew i krzewów” Przedmiotem opracowania są tereny zielone części koszarowej kompleksu wojskowego w Balicach. Opracowanie zawiera charakterystykę istniejącej szaty roślinnej na terenach objętych projektem oraz projekt kompozycji roślinnej. Załącznik 6A do SIWZ PROJEKT ZIELENI - BALICE Spis treści: 1. OPIS STANU ISTNIEJĄCEGO 1.1 Przedmiot opracowania 1.2 Charakterystyka terenu 1.3 Charakterystyka warunków siedliskowych 1.4 Charakterystyka istniejącej szaty roślinnej 2. DOBÓR ROŚLINNOŚCI 2.1 Projekt nasadzeń 2.2 Opis projektowanej kompozycji 2.3 Zestawienie składu gatunkowego projektowanych drzew i krzewów 2.4 Opis projektowanych roślin 3. WYTYCZNE PIELEGNACYJNE 3.1 Wymagania dotyczące wykonania nasadzeń 3.1.1 Materiały 3.1.2 Sadzenie drzew i krzewów 3.1.3 Pielęgnacja po posadzeniu 3.1.4 Wymagania pielęgnacyjne drzew i krzewów Załączniki: Zał. Nr 1 Projektowane nasadzenia Zał. Nr 2 Kosztorys na realizację projektu Zał. Nr 3 Inwentaryzacja dendrologiczna drzew i krzewów zlokalizowanych na części kompleksu wojskowego w Balicach na potrzeby projektu Rysunek nr 1 Projektowana oraz inwentaryzowana zieleń Rysunek nr 2 Zieleń „memoriał” – projekt zaakceptowany przez administratora terenu. Rysunek nr 3 Zieleń „memoriał” – projekt odrzucony przez administratora terenu. Rysunek nr 4 Zieleń „memoriał” – projekt odrzucony przez administratora terenu. Rysunek nr 5 Zieleń „memoriał” – projekt odrzucony przez administratora terenu. 1 PROJEKT ZIELENI - BALICE 1.1 Przedmiot opracowania Przedmiotem opracowania są tereny zielone części koszarowej kompleksu wojskowego w Balicach. Opracowanie zawiera charakterystykę istniejącej szaty roślinnej na terenach objętych projektem oraz projekt kompozycji roślinnej. W dokumentacji znajduje się również zestawienie zbiorcze roślinności istniejącej i projektowanej, wytyczne pielęgnacyjne i szacunkowy kosztorys. Zgodnie z umową nr 91/11/62/2013/SOŚ z dnia 09.09.2013 r., teren opracowania obejmuje Jednostkę Wojskową 1155 przy ul. Medweckiego 10 w Balicach. 1.2 Charakterystyka terenu Obszar objęty opracowaniem to teren Jednostki Wojskowej 1155 przy ul. Medweckiego 10 w Balicach. Powierzchnia ternu objęta projektem wynosi 25 113 m2. Teren jednostki jest terenem zróżnicowanym pod względem zagospodarowania. Znajdują się tu budynki administracyjne, budynki magazynowe, warsztatowe, garaże, place oraz parkingi. Wyróżniono tutaj kilka stref: reprezentacyjną, użytkową i sportową 1.3 Charakterystyka warunków siedliskowych Warunki gruntowo – wodne Stosunki wodne. W podłożu występuje poziom wodonośny związany z piaszczystymi utworami czwartorzędowymi zanieczyszczeniem ciągłą - warstwa warstwą wodonośna chroniona półprzepuszczalnych utworów jest przed lessowych i znajduje się pod dużym ciśnieniem hydrostatycznym - poziom wody stabilizuje się w otworze około 5 – 9 m powyżej poziomu nawiercenia. Warunki glebowe. Na całym obszarze podstawowym typem są gleby brunatnoziemne. Południową część obszaru zajmują gleby bielicoziemne. Podstawową skałą macierzystą dla gleb są utwory lessowe. Wykształcone z lessu gleby odznaczają się zdecydowaną przewagą frakcji pyłu w składzie mechanicznym. Utwory te zniesione w wyniku erozji do doliny pot. Olszanickiego decydują także o wysokiej żyzności jej gleb. Podrzędną rolę w kształtowaniu gleb odgrywają namuły i utwory piaszczyste. Gleba na projektowanym terenie jest piaszczysto-gliniasta o przeciętnej żyzności i odczynie zbliżonym do obojętnego (ph 6,5-7,0). 2 PROJEKT ZIELENI - BALICE Rzeźba terenu Obszar Jednostki Wojskowej 1155 to teren płaski, występują tu nieznaczne różnice wysokości. Większość terenu zajmuje infrastruktura lotniskowa. Nasłonecznienie Zagęszczenie budynków nie jest zbyt duże, chociaż szata roślinna w niektórych miejscach charakteryzuje się dużym zacienieniem. Tereny objęte projektem są dobrze nasłonecznione, to tereny bez zabudowy w postaci placów lub zieleńców częściowo zadrzewionych lub nie zadrzewionych. 1.4 Charakterystyka istniejącej szaty roślinnej Istniejąca szata roślinna to drzewa i krzewy liściaste oraz iglaste. Dominują tu duże drzewa liściaste oraz krzewy iglaste (jałowce, cyprysiki, żywotniki itp.) Stan istniejącej roślinności wysokiej – drzewa iglaste i liściaste jak i niektóre kompozycyjne krzewów usytuowanie oceniono na dobry. Do wycinki ze względu na zły stan zdrowotny lub kolizję z infrastrukturą oraz z nowymi nasadzeniami przeznaczono kilkadziesiąt drzew i kilka krzewów. Ogólne zestawienie gatunków istniejących na terenie kompleksu drzew i krzewów: 1. Świerk srebrny – Picea pungens 2. Głóg – Crateagus media 3. Jadła koreańska – Abies koreana 4. Sosna bośniacka – Pinus heldreichii 5. Sosna czarna – Pinus nigra 6. Jarząb - Sorbus 7. Dąb - Quercus 8. Sumak - Rhus 9. Robinia - Robinia 10. Modrzew - Larix 11. Lipa - Tilia 12. Klon – Acer platanoides 13. Jesion - Fraxinus 14. Daglezja - Pseudotsuga 15. Żywotnik zachodni – Thuja occidentalis 16. Jałowiec płożący – Juniperus media 3 PROJEKT ZIELENI - BALICE 17. Cyprysik - Chamaecyparis 18. Różanecznik - Rhododendron 19. Azalia - Rhododendron 20. Trzmielina - Euonymus 21. Ketmia - Hibiscus 22. Pięciornik - Potentilla 23. Berberys - Berberis Inwentaryzację dendrologiczną przeprowadzono w dniu 5.11.2013 r. Szczegółowe zestawienie gatunkowe istniejących drzew i krzewów ze wskazaniem roślin do pozostawienia zestawiono w ujęciu tabelarycznym (tab.1). Numery drzew i krzewów w tabeli odpowiadają numeracji na planie sytuacyjnym - inwentaryzacja dendrologiczna - rys. nr 1. 2.1 Projekt nasadzeń Projekt nasadzeń przewiduje nasadzenia 498 szt. roślin: 33 szt. drzew i 465 krzewów. Nasadzenia poszczególnych grup roślin należy dokonać w układzie pokazanym w części graficznej projektu, z zachowaniem linii nasadzeń oraz równych odległości pomiędzy pojedynczymi roślinami. W przypadku nasadzeń należy zachować co najmniej 2 m odległości od istniejących i planowanych sieci infrastruktury technicznej. 2.2 Opis projektowanej kompozycji Propozycje zagospodarowania terenu Jednostki Wojskowej 1155: W kompozycjach dominuje roślinność niska i średnia. Drzewa zastosowano tylko w celu uzupełnienia zieleni, w szczególności istniejących alei. Prawie połowę krzewów zaprojektowano jako gęsty żywopłot, którego zadaniem jest zamaskowanie mało atrakcyjnych obiektów infrastruktury. Opis poszczególnych fragmentów Projektu: I. Uzupełnienie drzew obumarłych: pow. 13 m2 / 13 szt. Należy usunąć obumarłe drzewa, przygotować nowe doły, odpowiednio zaprawić i posadzić nowe drzewa odpowiadające gatunkiem, wiekiem i pokrojem, w następujących miejscach: 4 PROJEKT ZIELENI - BALICE Wzdłuż drogi głównej kompleksu – klony 3 szt. Wokół parkingu przed brama główną kompleksu – świerk kłujący – 3 szt. Wzdłuż drogi równoległej do budynku ARS – sosna bośniacka – 3 szt. Wzdłuż drogi od bud. Nr 8 do bud. Nr 2 – głóg – 4 szt. II. Teren przy pomniku płk Skarżyńskiego: pow. 2 500 m2 / 66 szt. Pomnik płk Skarżyńskiego obsadzić wokół żywopłotem z sadzonek Berberysa w ilości 56 szt. na długości 14 mb i szerokości 0,50 m. teren o pow. 17 m2 wyłożyć matą i wyściółkować drobno mieloną korą. Na dwóch rabatach po prawej i lewej stronie pomnika wymienić wyrodzone i podsychające jałowce rosnące wokół żywotnika i w to miejsce wysadzić kosodrzewinę, po 5 szt. na każdej rabacie, razem 10 szt. Wysokość rośli do 0,5 m. Wokół sadzonek rozłożyć matę i wyściółkować drobno mieloną korą III. Teren przy pomniku MEMORIAŁ: i przed budynkami nr 1 i nr 160 pow. 15 000 m2 / 155 szt. Założyć dwie rabaty po obu stronach pomnika na których wysadzić po 10 szt. sadzonek kosodrzewiny sadzonki o wys. 0,4 – 0,5 m. Pod sadzonki zastosować matę i wyściółkować drobno mieloną korą. Za pomnikiem uformować rabatę w kształcie „rogala” (rys. nr 2) o pow. 45 m2, wysadzić 72 szt. cisa kolumnowego w wys. 2 m. Wyłożyć matę i następnie wyściółkować teren pod cisami drobno mielona korą. Rabatę od trawnika oddzielić obrzeżem EKOBORD. Pozostały teren wokół o pow. ok. 30 m2 uporządkować, wyrównać , użyźnić warstwą ziemi urodzajnej i założyć trawnik. Projekt przedstawiony na rysunku nr 2 został zaakceptowany spośród 4 (rys. nr 3-5) propozycji przedstawionych administratorowi kompleksu. a) Wzdłuż parkingu przed budynkiem Nr 1, w odległości 2 m od linii parkingu obsadzić, symetrycznie rozmieszczając wiśnią kulistą 12 szt. teren pod drzewkami wyściółkować drobno mieloną korą. b) Wzdłuż parkingu przed budynkiem Nr 160, w odległości 2 m od linii parkingu obsadzić, symetrycznie rozmieszczając wiśnią kulistą 7 szt. teren pod drzewkami wyściółkować drobno mieloną korą. 5 PROJEKT ZIELENI - BALICE c) Barwinek w ilości 44 szt. posadzić pod wiśniami, przed budynkiem nr 160, rozmieścić po 4 sadzonki pod każde drzewko, pozostały barwinek wysadzić pod drzewka zlokalizowane w sąsiedztwie parkingu. IV. Teren wzdłuż muru obok bud. Nr 18: pow. 3 000 m2 / 55 szt. Na długości całego muru betonowego obok bud. Nr 18, w odległości 1 m od muru, wysadzić żywotnik zachodni w ilości 55 szt., który w przyszłości będzie formowany na żywopłot mający za zadanie maskowanie znajdującego się zanim muru. Sadzonki powinny mieć wysokość od 1,8 m do 2,0 m. Teren pod roślinami wyściółkować drobno mieloną korą. V. Teren wzdłuż bocznicy za i obok samolotów: pow. 2 100 m2 / 160 szt. Zieleniec zlokalizowany w sąsiedztwie palcu z kostki brukowej na której są wyeksponowane dwa samoloty, obsadzić rzędem pęcherznicy w ilości 160 szt. od strony bocznicy kolejowej i palcu za murem. Pod sadzonkami rozłożyć drobno mieloną korę. VI. Teren przy wejściu do bud. Nr 99: pow. 2 500 m2 / 49 szt. Przed budynkiem nr 99, utworzyć po drugiej stronie drzwi wejściowych rabatę na której rozmieścić następujące rośliny: sosna bośniacka – 1 szt., żywotnik zachodni – 1 szt., jałowiec „Bonsai” – 1 szt., azalia 3 szt., berberys – 10 szt. i jałowiec płożący - 10 szt. zgodnie z zał. graficznym. Na istniejącej rabacie uzupełnić istniejącą kompozycję o następujące rośliny; azalia – 3 szt., berberys – 10 szt. jałowiec płożący – 10 szt. również zgodnie z zał. graficznym. VII. Teren o łącznej pow. 45 m2, pod roślinami zarówno na rabacie nowo utworzonej jak i na istniejącej – wydarniować, oddzielić od trawnika obrzeżem EKOBORD, wyłożyć matą i wyściółkować drobno mieloną korą. VIII. Łącznie na powierzchni 25 113 m2 zaprojektowano nasadzenie 498 szt. drzew i krzewów. 6 PROJEKT ZIELENI - BALICE 2.3 Zestawienie składu gatunkowego projektowanych drzew i krzewów 1. Klon pospolity – Acer platanoides; 'Globosum' i 'Royal 2. Świerk kłujący (Świerk srebrny) - Picea pungens 'Glauca Globosa' 3. Głóg pośredni - Crateagus media 'Paul’s Scarlet' 4. Sosna bośniacka - Pinus heldreichii 'Compact Gem' 5. Pęcherznica kalinolistna purpurowa - Physocarpus opulifolius 'Diabolo' 6. Żywotnik zachodni - Thuja occidentalis 'Brabant' 7. Sosna bośniacka - Pinus heldreichii 'Compact Gem' 8. Żywotnik zachodni –Thuja occidentalis ‘Szmaragd’ 9. Jałowiec - Juniperus Bonsai 10. Azalia japońska - Rhododendron 'Kermesina' 11. Jałowiec - Juniperus media 'Golg Star' 12. Berberys Thunberga - Berberis thunbergii 'Atropurpurea Nana' 13. Sosna górska -Pinus mugo Pumilo 14. Cis pospolity - Taxus baccata 15. Wiśnia osobliwa - Prunus cerasus 'Umbraculifera' 16. Barwinek pospolity - Vinca minor 17. Berberys Thunberga - Berberis thunbergii 'Aurea' 7 PROJEKT ZIELENI - BALICE Klon pospolity Acer platanoides ‘Royal Red’, „Globosum’ : Klon kulisty to powszechnie funkcjonująca nazwa jednej z odmian klonu pospolitego charakteryzującej się niemal kulistą, lekko spłaszczoną od góry koroną i słabym wzrostem. Klon ten jest ulubioną odmianą miejskich ogrodników, którzy chętnie sadzą go wzdłuż ulic, chodników, skwerów i alei miejskich. Jest bowiem nie tylko bardzo dekoracyjny, ale też dobrze znosi zanieczyszczenia miejskie i nie wymaga żadnych szczególnych zabiegów pielęgnacyjnych. Jego kulista, gęsta korona, tworzy się samoistnie, dlatego drzewo praktycznie nie potrzebuje formowania i przycinania. Korona nie jest też zbytnio rozbudowana, gdyż zwykle osiąga szerokość ok. 3 m. i jedynie w wyjątkowo sprzyjających warunkach może dorastać do ok. 6 m. (żyzne, stosunkowo wilgotne gleby i półcieniste stanowiska). Klon kulisty dostępny jest przede wszystkim jako drzewo szczepione na wysokich podkładkach, gdyż formę pienną wyprowadza się z niego bardzo trudno. Ze względu na niewielkie rozmiary, znakomicie nadaje się do sadzenia w małych ogrodach, choć wtedy wymaga czasem niewielkiego cięcia korygującego. 8 PROJEKT ZIELENI - BALICE Świerk kłujący (Świerk srebrny) Świerk srebrny należy do Picea pungens najbardziej popularnych świerków, powszechnie wykorzystywanych przy aranżacji terenów zielonych. Bardzo podobny do świerka pospolitego, ale różniący się m.in. barwą igieł, które są srebrzyste. Świerk kłujący zaliczany jest do rodzaju Abies, obejmującego kilkadziesiąt gatunków drzew iglastych, występujących w chłodniejszych strefach klimatycznych półkuli północnej. Tak jak wszystkie świerki zaliczany jest do rodziny sosnowatych. Świerk kłujący jest przykładem rośliny jednopiennej, a więc na jednym drzewie znajdują się kwiaty męskie oraz żeńskie. Te pierwsze w odcieniach brązu i żółci, a drugie w szczytowej partii drzewa, różowawe. Po dojrzeniu jasnobrązowe, wcześniej bardziej zielone. Cylindryczne, dochodzące do około 10 cm długości. Szyszki świerka kłującego pokryte są żywicą. Naturalne stanowiska świerka srebrnego występują w Ameryce Północnej m.in. w Górach Skalistych. Abies pungens nie jest aż tak wymagającym gatunkiem jak świerk pospolity, poza tym wykazuje wysoką tolerancyjność. 9 PROJEKT ZIELENI - BALICE W uprawie przede wszystkim należy zapewnić mu słoneczne stanowisko, na zacienionym będzie gubił igły. Trochę głębszy system korzeniowy sprawia, że jest bardziej od świerka pospolitego odporny na suszę. Podłoże najlepiej próchnicze i wilgotne. Poradzi sobie także na bardziej piaszczystym podłożu, ale wówczas należy pamiętać o jego podlewaniu- przede wszystkim po posadzeniu. Gatunek nie jest wrażliwy na zanieczyszczenia powietrza, dlatego tak często spotykany jest w nasadzeniach zieleni miejskiej. Głóg pośredni ‘Paul's Scarlet’ ‘Paul’s Scarlet’ – jedna z najpiękniejszych odmian, która zachwyca pełnymi, czerwonawymi kwiatami, podobnymi do maleńkich różyczek. Zazwyczaj szczepiona na wysokości 2 m jest doskonałą propozycją do każdego ogrodu. Należący do rodziny różowatych rodzaj głóg Crataegus, obejmuje liczne, a zarazem bardzo zmienne gatunki (około 200 gatunków oraz setki mieszańców ) krzewów bądź niewysokich drzew liściastych, występujących na kontynencie europejskim, azjatyckim oraz w Ameryce Północnej. Zazwyczaj cierniste o sezonowych liściach 10 PROJEKT ZIELENI - BALICE (rzadziej półzimozielonych). Kwiaty najczęściej białe i zebrane w baldachogronaczasami pojedyncze, ukazują się w maju (czerwcu). Owoce drobne, jabłkowate, mięsiste, w barwie czerwonej, pomarańczowej, żółtej oraz czarnej. Ze względu na znaczną dekoracyjność (liście, kwiaty), wybrane gatunki, znalazły zastosowanie przy zadrzewianiu terenów zielonych. Sadzone przede wszystkim w parkach oraz na otwartej przestrzeni. Szczególnie dekoracyjne odmiany, można spotkać także w ogrodach. Głogi należą do drzew wolno rosnących, które potrafią przeżyć do około 200, a nawet 300 lat. Pęcherznica kalinolistna purpurowa ‘Physocarpus opulifolius ‘Diabolo’ Pęcherznica kalinolistna jest niezwykle ozdobnym krzewem. Zawdzięcza to liściom o bardzo intensywnym purpurowym lub jasnożółtym ubarwieniu w zależności od odmiany. Dzięki temu idealnie nadaje się jako kolorowy akcent wśród zieleni. Dużą zaletą pęcherznicy kalinolistnej są jej małe wymagania. Nie ma specjalnych wymagań glebowych – rośnie dobrze w każdej ziemi. Poradzi sobie w cieniu 11 PROJEKT ZIELENI - BALICE i półcieniu, ale najlepiej ją sadzić w miejscach słonecznych, gdyż wtedy liście najładniej się wybarwiają. Jest całkowicie mrozoodporna i odporna na suszę. Jest to krzew szybko rosnący, ale można go przycinać, jeśli nie chcemy aby za bardzo się rozrósł. Wtedy się zagęści i będzie jeszcze bardziej dekoracyjny. Od czerwca do sierpnia pojawiają się niewielkie, niepozorne kwiaty. Nie są one największą ozdobą pęcherznicy, ponieważ są nią liście. Szczególnie polecana jest odmiana ‘Diabolo’ o ciemno purpurowych liściach oraz ‘Luteus’ w kolorze jasno seledynowym, prawie żółtym. Nietypowa kolorystyka sprawia, że krzew ten doskonale nadaje się na przełamanie zieleni. Często sadzi się go na większych rabatach dla ich urozmaicenia i ożywienia. Pęcherznica nadaje się również na żywopłoty. Ze względu na małe wymagania stosuje się ją także w zieleni miejskiej. Żywotnik zachodni Tuja occidentalis ‘Szmaragd’ Jeden z najbardziej popularnych roślin iglastych, które możemy spotkać w większości ogrodów są Thuje, inaczej żywotniki. Ich naturalne siedliska znajdują się w Ameryce Północnej i wschodniej Azji, gdzie występują najczęściej w formie drzew, rzadziej krzewów. Wyróżniamy kilka gatunków tych roślin. 12 PROJEKT ZIELENI - BALICE Żywotnik zachodni, jest jednym z reprezentantów tej grupy. W naszym kraju uprawiany już od kilku wieków. Drzewa w naturalnych warunkach dorastają do 20 metrów wysokości, mają stożkowe korony, które wraz z upływem czasu stają się bardziej luźne- nieregularne. Bardzo często są wielopienne, a grubość pnia dochodzi do metra grubości. Kora jest barwy jasnoczerownobrązowej, podłużnie spękana. Liście zimozielone, łuskowate, ułożone dachówkowato. Żywotnik zachodni charakteryzuje się płytkim systemem korzeniowym, preferującym luźne gleby. Thuja occidentalis wymaga stanowisk słonecznych do lekko zacienionych o odpowiednim poziomie wilgotności. Nie lubi wysokich temperatur i kiepsko znosi susze. Preferuje gleby piaszczysto- gliniaste, żyzne i wapienne. Jedną z najpopularniejszych odmian żywotnika zachodniego jest odm. ‘Smaragd’. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim swemu soczystemu, szmaragdowemu ubarwieniu oraz niewygórowanym wymaganiom. Żywotnik zachodni ‘Braband’: Thuja occidentalis ‘Brabant’ została wyselekcjonowana w holenderskiej szkółce w regionie Brabancji, stąd właśnie zawdzięcza swoją nazwę. Charakteryzuje się szybkim tempem wzrostu malejącym po 10-15 latach uprawy. Roczne przyrosty 13 PROJEKT ZIELENI - BALICE młodych egzemplarzy mogą osiągać ponad 30 centymetrów. Odmiana tworzy wąską koronę, ma krótkie konary i kolumnowy pokrój. Pień drzew pokrywa włókniście łuszcząca się, brązowa kora ukryta w gąszczu pędów i gałązek. Gałązki są silnie spłaszczone i gęsto pokryte przylegającymi, łuskowatymi igłami o tępym zakończeniu. Łuskowate igły pokrywające pędy szczytowe są rzadko rozmieszczone i odstają. W okresie wegetacyjnym igły z wierzchu mają barwę jasno zieloną, od spodu są nieco jaśniejsze i matowe, zimą zwykle brunatnieją. Szyszki długości około 1 cm zbudowane są z 4-5 par łusek, najpierw żółtawych, później, w miarę dojrzewania, brązowo-szarych. Szyszeczki wyrastają na krótkich rozgałęzieniach bocznych pędów. Mimo że nie są ozdobą krzewu i ogrodnicy raczej robią wszystko, by rośliny nie tworzyły szyszek, to jednak stanowią one zimową spiżarnię wielu gatunków ptaków oraz innych amatorów pożywnych nasion. Żywotnik zachodni ‘Brabant’ wymaga gleb żyznych i zasobnych w wodę, najlepiej rośnie w klimacie chłodnym i wilgotnym. Roślina tworzy dosyć słaby i płytki system korzeniowy. Dlatego uprawiana w na glebach lekkich i w miejscach narażonych na okresowy brak wody rośnie wolno i wcześnie wchodzi w okres generatywny. Drzewo wymaga stanowisk słonecznych, ewentualnie może rosnąć w półcieniu. Odmiana doskonale znosi niskie temperatury występujące zimą w naszym klimacie, natomiast niejednokrotnie cierpi z powodu suszy. Pomimo, że żywotnik zachodni dobrze rośnie w miejscach o dużym zanieczyszczeniu powietrza, nie jest polecany do sadzenia w okolicach dróg i ciągów komunikacyjnych. Główną barierą wzrostu roślin w terenach zurbanizowanych jest oprócz niedostatku wilgoci wysokie zasolenie, które szybko przekłada się na osłabienie wzrostu a nawet może powodować zasychanie pędów. Ważnym zabiegiem w uprawie ‘Brabanta’ jest regularne cięcie roślin. Zalety cięcie to przede wszystkim utrzymanie gęstego pokroju oraz zapobieganie lub znaczne ograniczenie powstawania szyszek. Właściciele psów (tylko osobników męskich) powinni zabezpieczyć młode żywotniki (oraz inne, małe iglaki) przed psim moczem, powodującym zasychanie gałązek. Jak już wcześniej wspomniano Thuja occidentalis ‘Brabant’ jest najlepszą szybko rosnącą odmianą na formowane żywopłoty. Rośliny należy sadzić w rzędzie w odstępie 50-70 cm. Odmiana ‘Brabant’ znajduje szerokie zastosowanie w dużych parkach, ogrodach pałacowych i innych przestrzennych miejscach, gdzie może 14 PROJEKT ZIELENI - BALICE służyć do zakładania żywopłotów, obsadzania ogrodowych dróg i ścieżek, tworzenia osi widokowych. ‘Brabant’ doskonale nadaje się do aranżowania osłon wiatrowych i miejsc zacisznych, a także do ukrywania mało estetycznych ścian budynków, śmietników czy ogrodzeń. W koronach roślin chętnie gnieżdżą się liczne ptaki. Sosna Bośniacka Pinus heldreichii ‘Compact Gem’ Jest to duże drzewo ozdobne, chętnie sadzone w dużych ogrodach i parkach. Cechuje ją to, że rośnie równomiernie, chociaż bardzo wolno. Jest ceniona ze względu na dekoracyjne, purpurowe szyszki. Często sadzona jest też w pasie wydm nadmorskich. W naturalnym środowisku rośnie w górach (900-2500 m n.p.m.), najczęściej na skałach wapiennych, ma niewielkie wymagania glebowe i wilgotnościowe. Ciekawostką jest to, że sosna bośniacka odporna jest na wysokie mrozy (do -45 st. C), susze i silne wiatry. Bardzo lubi stanowiska silnie nasłonecznione. Sadząc ją w naszym ogrodzie pamiętajmy o podsypaniu korą gdyż kora zmienia PH gleby na bardziej przyjazne dla iglaków. 15 PROJEKT ZIELENI - BALICE Jałowiec f. Bosai Jałowiec pospolity Juniperus communis (Juniperus communis), iglasty, do 10 metrów wysoki, wiecznozielony i długowieczny krzew z rodziny cyprysowatych. Posiada wydłużony, piramidalny kształt, pędy wzniesione, gęste i giętkie z włóknistą czerwonobrunatną korą i drobnymi kującymi szpilkami. Owocem są zielone, kuliste szyszkojagody które, w drugim roku dojrzewają uzyskując kolor czarny, z woskowym nalotem. Występuje na całej półkuli północnej na jałowych, piaszczystych glebach i stąd jego polska nazwa jałowiec. W Polsce występuje pospolicie na terenie całego kraju. W średniowieczu uważano jałowiec za lek wszechstronny i łączono z nim wiele wierzeń i przesądów. Z owoców jałowca wytwarzano wino, piwo oraz wódkę. Mięsa wędzone w dymie jałowcowym uzyskują specyficzny smak i zapach oraz trwałość. W lecznictwie stosowane są owoce lub olejek z nich uzyskany. Zawierają one olejki eteryczne, kwas octowy, jabłkowy i mrówkowy, żywice, garbniki, cukry, witaminę C, sole mineralne oraz gorzki związek juniperynę. Jałowiec posiada działanie moczopędne, żółciopędne, bakteriobójcze i rozgrzewające. Pobudza apetyt i poprawia trawienie oraz wykazuje działanie odtruwające. Jest stosowany zewnętrznie przy reumatyzmie, zapaleniu korzonków nerwowych, leczeniu wyprysków, ropni i czyraków. Stosowany w nadmiarze może wywołać stan zapalny skóry lub uszkodzenie nerek. W gospodarstwie domowym jałowiec znajduje zastosowanie do przyprawiania potraw i marynowania grzybów. 16 PROJEKT ZIELENI - BALICE Azalia Rododendron ‘ Kermesina’ Azalie japońskie nie należą do łatwych w uprawie, a to dlatego, że wymagają odpowiednich warunków klimatyczno- glebowych. Zapewnienie warunków jak najbliższych optymalnym, zapewni sukces w uprawie tych krzewów. Podstawowym warunkiem jaki należy zapewnić to odpowiedni poziom kwasowości podłoża. Poziom pH podłoża powinien wynieść około 3,5 - 4,5. Preferują stanowiska lekko zacienione, ale przy zapewnieniu odpowiedniej wilgoci poradzą sobie także na stanowisku bardziej nasłonecznionym. Podłoże poza kwaśnym odczynem powinno być żyzne, próchnicze o luźniejszej strukturze. Próchnicze podłoże bardziej chłonie wodę, a tym samym krzew ma więcej tak niezbędnej mu wilgoci. Oczywiście nie może się obyć bez ściółkowania, które poza walorami estetycznymi, ogranicza ekspansję chwastów i ogranicza parowanie. 17 PROJEKT ZIELENI - BALICE Jałowiec płożący Juniperus media ‘Old Golg’ Jałowiec płożący Gatunek niskiego krzewu okrywowego, o długich i ścielących się po ziemi pędach, niebieskawym lub szarozielonym igliwiu. Jesienią ulistnienie przybiera fioletowy odcień. Roślina rozdzielnopłciowa, dwupienna. Tworzy mięsiste, kuliste szyszkojagody o granatowo-niebieskiej barwie.Rozmiary Osiąga do 0,5 m wysokości i 2,5-3 m szerokości Roślina bardzo tolerancyjna względem podłoża. Najlepsze są gleby lekkie, piaszczyste i suche. Stanowisko dobrze nasłonecznione, lekkie zacienienie znoszą niektóre odmiany. Uprawa i pielęgnacja Roślina łatwa w uprawie. Wytrzymała na susze, mrozy i miejskie zanieczyszczenia. Zimą zaleca się obwiązywanie krzewu sznurkiem, by zapobiec rozłamywaniu się pędów pod ciężarem śniegu. Jałowiec źle znosi przesadzanie ze względu na płytki system korzeniowy. Rozmnażanie Gatunki rozmnażane są z nasion, natomiast odmiany przez sadzonki z piętką. Cięcie Bardzo dobrze znosi strzyżenie i formowanie, ale nie jest wymagane. Podlewanie i nawożenie Podłoże suche. Choroby i szkodniki Jałowce podatne są na choroby grzybowe. Igliwie mogą atakować mszyce. Zastosowanie: Jałowiec płożący jest jednym z najpopularniejszych gatunków okrywowych, polecany do ogrodów 18 PROJEKT ZIELENI - BALICE Berberys Thunberga Berberis thunbergii Berberysy to jedne z najbardziej kolorowych i uniwersalnych krzewów. Zostały obdarzone przez naturę malowniczym pokrojem. Ich drobne liście zebrane są w małe bukieciki wyrastające na krótkich pędach, gęsto rozmieszczonych na gałęziach. W maju i czerwcu ukazują się pod nimi drobne kwiaty żółtej bądź pomarańczowej barwy. Mogą być skupione w niewielkie pęczki lub grona o długości od 2 do 5 cm. Ich silny aromat przyciąga spragnione nektaru owady. Pod koniec lata na miejscu kwiatów pojawiają się czerwone lub granatowe owoce - zazwyczaj kilkumilimetrowe podługowate jagody, które mogą dotrwać aż do wiosny. Mają kwaśny smak, stąd dawna polska nazwa berberysu - kwaśnica. Jesienią większość berberysów pięknie się przebarwia. Są też i takie, które zachowują zielone liście. Berberysy mają rozmaity pokrój. Niektóre są karłowe, rozrastające się w formie kuli, inne - niskie o wyprostowanych bądź malowniczo przewieszających się pędach. Bywają też gatunki płożące się. Rośliny te doskonale znoszą przycinanie i łatwo je kształtować. To głównie dlatego z krzewu parkowego berberys przemienił się w roślinę ogrodową. Dziś sadzi się go w towarzystwie innych niewielkich krzewów, a także na skalniakach oraz w pojemnikach. Najwięcej kolorów oferują berberysy zrzucające liście na zimę. W wyniku krzyżowań międzygatunkowych i selekcji hodowcy utworzyli nowe, niewystępujące w naturze gatunki i różnorodne odmiany, od jasnozielonych i niemal złotawych poprzez purpurowe do ciemnofioletowych. Wśród kolorowych gatunków prym wiedzie 19 PROJEKT ZIELENI - BALICE berberys Thunberga. Kwitnie mniej obficie niż jego krewniacy, kwiaty zwisają bowiem z gałązek pojedynczo lub po 2-5, a co za tym idzie, owoców także ma niezbyt dużo. Piękniej obsypuje się gronami owoców nasz rodzimy berberys zwyczajny, a także ottawski (mieszaniec berberysu pospolitego i Thunberga). Sosna górska Pumilo ’Pinus mugo var. Pumilo’ Krzew wysokości do 1 metra i szerokości do 3 metrów. Mocno zagęszczony i rozpostarty, gałęzie ścielą się ku ziemi, a ich wierzchołki wznoszą się ku górze. Pokrój bardzo zmienny, zależny od podgatunku i siedliska. starsze krzewy luźno ugałęzione. Korowina na pniach i starcy gałęziach brązowoszara, nie łuszcząca się, lecz tylko popękana. Młode pędy nagie, brązowe lub ciemnobrunatne. Igły po 2 w pęczku, sztywne, długości 3-8 cm, ciemnozielone i błyszczące, bez woskowatego nalotu, gęsto osadzone na pędzie. Szyszki drobne, długości 2- 7 cm, ciemnobrunatne, osadzone pojedynczo lub po 2-3, dojrzewają wiosną w trzecim roku po kwitnieniu. Przed dojrzeniem pokryte niebieskawym lub fioletowym nalotem, dojrzałe zaś żółtawe lub ciemnobrązowe. Tarczki łusek zmienne, z mniej lub bardziej wypukłym wyrostkiem w dolnej części. 20 PROJEKT ZIELENI - BALICE Cis pospolity Taxus baccata Cis (Taxus). Zimozielone rośliny iglaste, z krajowym, chronionym gatunkiem cisu pospolitego T. baccata. Na półkuli północnej 7 gatunków, w Europie tylko jeden, uprawiany w licznych odmianach. Długowieczne drzewa o cennym i bardzo trwałym drewnie, bez żywicy. Wzrost powolny, pokrój początkowo regularny, stożkowaty, z czasem krzewiasty. Błyszczące od góry, ciemnozielone płaskie igły, jaśniejsze od spodu, ułożone są grzebieniasto lub promieniście wokół pionowych gałązek. Mają krótki cienki ogonek. Rośliny dwupienne, okazy żeńskie zdobią czerwone, mięsiste kieliszkowate osnówki otaczające pojedyncze nasiona. Są one jadalne, zwabiają ptaki. Poza osnówkami cała roślina silnie trująca. Cisy doskonale radzą sobie w miejscach nawet silnie ocienionych. Lubią strzyżenie. Idealne na żywopłoty. XVIII wieku w stylu francuskim, „budowano” W różnych okresach, np. w ogrodach z nich wnętrza ogrodowe (gabinety), formowano labirynty, geometryczne bryły i inne fantazyjne figury. Drzewa do około 20 m wys. Odmiany zwykle krzewiaste, o różnych wymiarach, od niskich płożących ok. 0,5 m wys. do strzelistych kilkumetrowych. 21 PROJEKT ZIELENI - BALICE Cis pospolity T. baccata ma czerwonobrązową korę, łuszczącą się płatami, nasiona nie wystają poza osnówki. Liczne odmiany o różnym pokroju i tempie wzrostu, np. stożkowate, kolumnowe, rozłożyste, a także karłowe, o drobniejszych igłach oraz żółtym lub pstrym ulistnieniu. Ich zabarwienie może ulegać zmianie w ciągu sezonu wegetacji. Stanowisko słoneczne, półcieniste i cieniste. Odmiany o żółtym ulistnieniu preferują miejsca bardziej nasłonecznione Wiśnia kulista (osobliwa) Prunus cerasus 'Umbraculifera' Wiśnia kulista to małe drzewo o regularnej, kulistej, bardzo gestej koronie, sprzedawane zwykle w formie piennej. Jego korona osiąga 2-5 metrów średnicy. Wysokość zależy od wysokości szczepienia. Zazwyczaj dorasta do około 4-7 metrów i charakteryzuje się bardzo powolnym wzrostem. Jest to mieszaniec wiśni pospolitej (P. cerasus) i wiśni karłowatej (P. fruticosa), szczepiony na pniu czereśni ptasiej (P. avium). Liście są błyszczące, ciemnozielone, drobne. Kwiaty białe, kwitnie obficie na przełomie IV-V. Owoce zawiązuje bardzo rzadko. Najlepiej rośnie w pełnym słońcu, na glebach niezbyt suchych, bogatych w wapń i ciepłych stanowiskach. Dobrze znosi warunki miejskie, zwłaszcza upalne lata. Jest również odporna na zanieczyszczenia powietrza dwutlenkiem siarki (SO2). Do zastosowania w ciągach komunikacyjnych i historycznych założeniach geometrycznych. 22 PROJEKT ZIELENI - BALICE Barwinek pospolity Vinca minor Niewielka krzewinka zadarniająca o pełzających pędach. Jej wysokość 15- 20 cm. Pędy zróżnicowane, płonne płożące, dochodzące metra długości, natomiast kwiatowe wzniesione. Liście jajowatoeliptyczne, całobrzegie dochodzące do około zaznaczyć, że młode liście charakteryzuje się nawet do około pół zimozielone, niewielkie, 3- 4 cm długości. Warto ukazują się dopiero po pojedynczymi fioletowo niebieskimi to zaledwie kwitnieniu. Gatunek kwiatami na szypułkach, które ukazują się już w kwietniu- maju i w tym okresie barwinek pospolity najobficiej kwitnie. 23 PROJEKT ZIELENI - BALICE 3.1 Wymagania dotyczące wykonania nasadzeń 3.1.1. Materiały Ziemia urodzajna Ziemia urodzajna powinna posiadać następujące właściwości: - ziemia zakupiona i dostarczona – nie może być zagruzowana , przerośnięta korzeniami, zasolona lub zanieczyszczona chemicznie - należy przewidzieć zakup ziemi urodzajnej do zaprawy dołów i rozesłania w miejscu sadzenia drzew i krzewów oraz zakładania trawnika. Materiał roślinny sadzeniowy Dostarczone sadzonki powinny być właściwie oznaczone, tzn. muszą mieć etykiety, na których podana jest nazwa łacińska, forma, wybór wysokość pnia i nr normy. Sadzonki drzew i krzewów powinny być prawidłowo uformowane z zachowaniem pokroju charakterystycznego dla gatunku i odmiany oraz posiadać następujące cechy: - pąk szczytowy przewodnika powinien być wyraźnie uformowany - przyrost ostatniego roku powinien wyraźnie i prosto przedłużać przewodnik - system korzeniowy powinien być skupiony i prawidłowo rozwinięty, na korzeniach szkieletowych powinny występować liczne korzenie drobne - u roślin sadzonych z bryłą korzeniową , powinna ona być prawidłowo uformowana i nie uszkodzona - pędy korony u drzew nie powinny być przycięte, chyba że jest to cięcie formujące - pędy boczne korony powinny być równomiernie rozmieszczone - przewodnik powinien być wyraźnie prosty - blizny na przewodniku powinny być dobrze zarośnięte - krzewy liściaste muszą mieć przynajmniej 3 dobrze wykształcone pędy główne - rośliny iglaste powinny mieć barwę igieł typową dla odmiany - drzewa iglaste muszą posiadać przewodnik i być w pełni rozgałęzione, odstępy między okółkami powinny być w miarę równe - system korzeniowy dla sadzonek właściwy dla gatunku 24 PROJEKT ZIELENI - BALICE 3.1.2. Sadzenie drzew i krzewów - przewiduje się sadzenie drzew i krzewów liściastych i iglastych produkowanych w kontenerach lub z bryłą korzeniową - sadzenie roślin w kontenerach można wykonać w terminie od 15 marca do 30 listopada - sadzenie drzew i krzewów z bryłą korzeniową można wykonać wiosną po rozmarznięciu gleby w terminie od 15 marca do 15 maja i jesienią od 30 sierpnia do 30 listopada - przed wysadzeniem sadzonek teren winien być odchwaszczone, - miejsce sadzenia wyznaczone zgodnie z dokumentacją projektową - korzenie roślin zasypać ziemią , ubić i uformować miskę i podlać - dołki pod drzewa i krzewy powinny być zaprawione ziemią urodzajną - rośliny winny być sadzone na głębokości takiej jak w szkółce - korzenie złamane i uszkodzone należy przed sadzeniem obciąć - po posadzeniu należy usunąć uszkodzone , nadłamane gałęzie - drzewa należy sadzić w doły o śr. i gł. 0,3 – 0,7 m - krzewy liściaste należy sadzić w doły o śr. i gł. 0,3 m 3.1.3 Pielęgnacja po posadzeniu Należy ustalić okres gwarancji po posadzeniu – co najmniej jeden sezon. Zabiegi należy przeprowadzić w miarę potrzeb. Pielęgnacja w okresie gwarancyjnym powinna polegać na: - podlewaniu w miarę potrzeb - odchwaszczaniu - nawożeniu w 2 – 3 dawkach w ciągu roku - usuwaniu odrostów - poprawianiu misek - kopczykowaniu drzew i krzewów jesienią- usuwaniu kopczyków wiosną - wymianie uschniętych i uszkodzonych drzew - wykonaniu cięć pielęgnacyjnych - kontrolowaniu opalikowania 25 PROJEKT ZIELENI - BALICE 3.1.4. Wymagania pielęgnacyjne drzew i krzewów Aby drzewa i krzewy stanowiły ozdobę należy systematycznie wykonywać zabiegi pielęgnacyjne: Nawodnienie: Szczególnie należy dbać o nawodnienie w pierwszym sezonie po posadzeniu. Zasada podlewania jest taka, podlewamy obficie ale rzadko. Podlewamy gdy podłoże jest suche. Podlewamy tak długo aż nawodnimy podłoże na głębokość ok. 20 cm. W upalne dni najlepiej podlewać wieczorem lub wcześnie rano. Nawożenie W pierwszym sezonie po posadzeniu unikać nawożenia. Na ubogich glebach zastosować połowę dawki. Nawożenie przeprowadzać wiosną kwiecień – czerwiec, jedną lub dwoma dawkami nawozu. Dawki nawozów podawane na opakowaniach przez producenta nawozu. Nie nawozić roślin później niż w czerwcu. Cięcie Cięcie jest zabiegiem niezbędnym i nie należy się go bać. Wyróżniamy następujące cięcia: - formujące – wykonane zimą i wczesną wiosną, polega ono na nadaniu odpowiedniego kształtu roślinie. - regulujące – przeprowadzone latem, polega na skorygowaniu cięcia wiosennego. Żywopłoty skracać nawet kilkakrotnie w ciągu sezonu. - sanitarne – wykonane w miarę zaistnienia potrzeby, polega na usuwaniu chorych suchych i połamanych gałęzi, pędów - cięcie odmładzające – wykonane wczesną wiosną polega na przycięciu krzewów nisko nad ziemią w celu odmłodzenia pędów Cięcie jest niezbędne w celu uzyskania ładnego i zwartego pokroju rośliny. 26 PROJEKT ZIELENI - BALICE Ochrona przed szkodnikami i chorobami Choroby i szkodniki pojawiają się często. Wczesne rozpoznanie daje lepsze wyniki walki ze szkodnikami i chorobami. Porażone pędy należy usuwać. Środki owadobójcze stosujemy w ostateczności. Najczęstszą chorobą jest mączniak – występuje mączysty nalot na liściach rośliny. Na przędziorka stosujemy wybraną grupę preparatów. Mszyce i gąsienice zwalczamy kontaktowo. Zabezpieczenie rośli przed zimą Zabezpieczenia na zimę wymagają odmiany mniej odporne na niską temperaturę, zimozielone i rosnące w nasłonecznionych stanowiskach. Rośliny takie należ okryć tkaninami lub stroiszem. Większe drzewa i krzewy zabezpiecza się tylko w pierwszych latach uprawy. Ściółkowanie Stosowanie ściółek ma dużo zalet. Ogranicza parowanie wody z gleby, ogranicza zachwaszczenie, zabezpiecza system korzeniowy przed przemarzaniem. Jako ściółki można użyć kory mielonej torfu lub trocin. 27 PROJEKT ZIELENI - BALICE Bibliografia: 1. Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973. 2. Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. 3. Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. 4. J. Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania krajowych roślin trujących i szkodliwych. Warszawa: PWRiL, 1982. 5. Anna Mazerant: Mała księga ziół. Warszawa: Inst. Wyd. Zw. Zawodowych, 1990. 6. Ł. Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Krosno: Chemigrafia, 2004. 7. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. 8. W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955. 9. Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. 10. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. 11. Encyklopedia pnączy. 12. Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. 13. Miłowit Boguszewicz, Piotr Banaszczak: Katalog roślin II : drzewa, krzewy, byliny polecane przez Związek Szkółkarzy Polskich. Warszawa: Agencja Promocji Zieleni. Związek Szkółkarzy Polskich, 2003. 14. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. 28
