Obliczanie wskaźników oraz efektu ekologicznego dla poddziałania 10.3.1 REDUKCJA EMISJI Mg/rok EMISJA ZANIESZYSZCZEŃ (Mg/rok) pyły ogólne SO2 NOx CO 1,100 0,528 0,055 2,475 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,003 0,001 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 1,100 0,528 0,052 2,474 CO2** 105,550 0,000 0,000 4,325 0,000 0,000 0,000 101,225 Marcin Gregorowicz, Wojciech Kłoszewski Gdańsk, 12 styczeń 2016 r. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Portal Funduszy Europejskich http://www.rpo.pomorskie.eu/ Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Typy projektów 1) budowa, rozbudowa lub przebudowa infrastruktury oraz zakup urządzeń służących do produkcji energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych, w tym wykorzystujących: a) słońce do 2 MWe/MWt b) biomasę do 5 MWt, c) biogaz do 1 MWe, d) geotermalne źródła ciepła do 2 MWt. 2) przebudowa infrastruktury oraz zakup niezbędnych urządzeń wykorzystujących energię wody wyłącznie na już istniejących budowlach piętrzących lub wyposażonych w hydroelektrownie o mocy do 5 MWe, 3) budowa lub przebudowa infrastruktury przyłączeniowej niezbędnej do odbioru i przesyłania energii elektrycznej lub ciepła ze źródeł odnawialnych, 4) rozbudowa i przebudowa sieci energetycznych średniego i niskiego napięcia oraz obiektów infrastruktury energetycznej i urządzeń technicznych wyłącznie w celu umożliwienia przyłączenia nowych instalacji produkujących energię z OZE (w tym m.in. stacje transformatorowe). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Opis potrzeby realizacji projektu W ramach opisu potrzeb realizacji projektu, należy przedstawić problemy interesariuszy projektu, które dany projekt ma rozwiązać. Pozwoli to na sformułowanie celów realizacji projektu. Należy przy tym pamiętać, że cele realizacji projektu muszą być zgodne z celami realizacji danej Osi Priorytetowej RPO WP 2014-2020. Dla poddziałania 10.3.1 celem szczegółowym jest: zwiększone wykorzystanie energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, szczególnie produkowanej w generacji rozproszonej. Wskaźnikiem rezultatu bezpośredniego jest szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych, zaś wskaźnikiem produktu dodatkowa zdolność wytwarzania energii odnawialnej Efekt ekologiczny projektu (kryterium C4): Stosunek nakładów finansowych do planowanych efektów realizacji projektu w postaci wielkości redukcji emisji zanieczyszczeń powietrza (PM10, B(a)P). - Zadania związane z redukcją niskiej emisji - Likwidacja kotłów opalanych paliwami stałymi (głównie węglem kamiennym) - Dla zadań odnoszących się do produkcji energii elektrycznej (np. PV, elektrownie wodne) efektu nie wykazuje się Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Redukcja lub uniknięcie emisji zanieczyszczeń Przez zredukowaną emisję dwutlenku węgla (CO2) należy rozumieć redukcję emisji uzyskaną w wyniku realizacji przedsięwzięć ograniczających lub eliminujących w całości zużycie energii chemicznej zawartej w paliwach. Przez unikniętą emisję dwutlenku węgla (CO2) należy rozumieć hipotetyczną redukcję emisji uzyskaną w wyniku: budowy nowego źródła energii (emisji CO2) - dla potrzeb nowego odbiornika energii należy przyjmować spalanie węgla kamiennego (zużycie energii chemicznej zawartej w węglu kamiennym) w nowym źródle ciepła o referencyjnej sprawności 88% (co oznacza, że gdyby nie zostało wybudowane źródło ciepła objęte wnioskiem o dofinansowanie, należałoby wybudować kotłownię węglową), Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Czynniki wpływające na wielkość emisji Wielkości emisji są uzależnione w głównej mierze od: • rodzaju zastosowanego paliwa, • parametrów paliwa (np. wartości opałowej, zawartości zanieczyszczeń w paliwie), • zużycia paliwa, • sprawności zastosowanego urządzenia redukcji emisji. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane rodzaje zanieczyszczeń • dwutlenek węgla (CO2), • dwutlenek siarki (SO2), • tlenki azotu (NOx), • tlenki węgla (CO), • pył zawieszony całkowity (TSP), • benzo(a)piren. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 KOBIZE - Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami http://www.kobize.pl Ochrony Środowiska Ośrodek działa w KOBIZE: Zakład w strukturach Instytutu – Państwowego ramach Instytutu wspólnotowego Badawczego. systemu handlu uprawnieniami do emisji. Ośrodek odpowiada za prowadzenie corocznej inwentaryzacji, zanieczyszczeń oraz bilansowania, opracowywania prognozowania planów i raportów zgodnie z wymogami Protokołu z Kioto. redukcji emisji emisji Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wskaźniki emisji CO2 oraz wartości opałowych http://www.kobize.pl Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki emisji CO2 oraz wartości opałowych Wartości opałowe oraz wskaźniki emisji są uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności (Tabela 1, Tabela 2, Tabela 3 itd.) Tabela 3. Ciepłownie Rodzaj paliwa Wartość opałowa WO [MJ/kg] Wartość emisji WE CO2 [kg/GJ] Węgiel kamienny 21,77 94,93 Węgiel brunatny 8,32 109,77 W tabeli podano przykładowe wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2014 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2017 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki emisji CO2 oraz wartości opałowych Tabela 14. Wartości opałowe i wskaźniki emisji dla pozostałych paliw Rodzaj paliwa Wartość opałowa WO [MJ/kg] Wartość emisji WE CO2 [kg/GJ] Brykiety węgla kamiennego 20,7 97,50 Ropa naftowa 42,3 73,30 Gaz ziemny 48,0 56,10 Biogaz 50,4 54,60 Oleje opałowe 40,4 77,40 W tabeli podano przykładowe wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2014 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2017 Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki emisji CO2 dla energii elektrycznej Przykładowe wskaźniki emisji CO2 za rok 2014 wyliczone na podstawie informacji będących w posiadaniu Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami ujęte w syntezie wynoszą odpowiednio: Rodzaj zanieczyszczenia Wskaźnik emisji CO2 [kg/MWh] Dla energii elektrycznej ze źródeł spalania z uwzględnieniem energii elektrycznej dostarczonej do sieci z elektrowni wodnych i wiatrowych i z uwzględnieniem strat, czyli u odbiorcy końcowego: 825,412 Dla energii elektrycznej ze źródeł spalania objętych systemem EU ET dla odbiorcy końcowego 806,083 http://www.kobize.pl/pl/fileCategory/id/28/wskazniki-emisyjnosci Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki emisji zanieczyszczeń dla energii elektrycznej Przykładowe wskaźniki emisji za rok 2014 wyliczone na podstawie informacji będących w posiadaniu Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami ujęte w syntezie wynoszą odpowiednio: Rodzaj zanieczyszczenia Wartość emisji [kg/MWh] Dwutlenek siarki SO2 1,571965 Tlenki azotu NOx 1,049187 Tlenek węgla CO 0,233860 Pył całkowity 0,063861 Energia pierwotna - energia zawarta w pierwotnych nośnikach energii, pozyskiwana bezpośrednio ze środowiska Energia finalna − energię lub paliwa zużywane przez odbiorcę końcowego; L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 12 13 14 15 17 Tabela 1. Wartości współczynnika nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej na wytworzenie i dostarczenie nośnika energii lub energii dla systemów technicznych wi Sposób zasilania budynku Rodzaj nośnika energii wi lub części budynku w energię lub energii Olej opałowy Gaz ziemny Gaz płynny Węgiel kamienny Miejscowe wytwarzanie Węgiel brunatny energii w budynku Energia słoneczna Energia wiatrowa Energia geotermalna Biomasa Biogaz Węgiel kamienny lub gaz Ciepło sieciowe z kogeracji Biomasa, biogaz Węgiel kamienny Ciepło sieciowe z ciepłowni Gaz lub olej opałowy Sieć elektroenergetyczna systemowa Energia elektryczna 1,10 0,00 0,20 0,50 0,80 0,15 1,30 1,20 3,00 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie metodologii wyznaczania charakterystyki energetycznej budynku lub części budynku oraz świadectw charakterystyki energetycznej (Dz.U. 2015 poz. 376) Redukcja emisji PM 10 i B(a)P Źródła poniżej 50 KW Wskaźniki emisji Zanieczyszczenie Pył PM 10, Benzo(a)piren miano Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa drewno g/GJ 380 0,5 3 810 mg/GJ 270 0 10 250 miano Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa drewno g/GJ 190 0,5 3 76 mg/GJ 100 0 10 50 miano Paliwo stałe (z wyłączeniem biomasy) Gaz ziemny Olej opałowy Biomasa drewno g/GJ 76 0,5 3 76 mg/GJ 13 0 10 50 Źródła od 50kW do 1 MW Wskaźniki emisji Zanieczyszczenie Pył PM 10, Benzo(a)piren Źródła od 1 MW do 50 MW Wskaźniki emisji Zanieczyszczenie Pył PM 10, Benzo(a)piren Opracowane na potrzeby Programu Priorytetowego KAWKA Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Sposób obliczania wielkości emisji Ogólny wzór służący do obliczania wielkości emisji na podstawie wskaźnika emisji na jednostkę zużytego paliwa: E = 𝑩 · 𝑾𝒑 (1) gdzie: • E - emisja substancji [Mg/rok]; • B - zużycie paliwa [kg/rok]; • Wp - wskaźnik emisji na jednostkę zużytego paliwa [Mg/kg]. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Sposób obliczania wielkości emisji Ogólny wzór służący do obliczania wielkości emisji na podstawie wskaźnika emisji na energię chemiczną wprowadzoną w paliwie: E = 𝑩 · 𝑾𝒐 · 𝑾𝒆 (2) gdzie: • E - emisja substancji [Mg/rok]; • B - zużycie paliwa [kg/rok]; • Wo - wartość opałowa paliwa [MJ/kg]; • We - wskaźnik emisji na megadżul energii chemicznej zawartej w paliwie [Mg/MJ]. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Sposób obliczania wielkości emisji Jeżeli za źródłem spalania (kotłem) jest zamontowane urządzenie redukcji emisji – jej wielkość określa się z zależności: 𝑬′ = 𝑬 · 𝟏𝟎𝟎−η 𝟏𝟎𝟎 Przy wyliczaniu emisji pyłów: (3) 𝑬′′ = 𝑬 · 𝟏𝟎𝟎−η 𝟏𝟎𝟎−𝒌 (4) gdzie: • E’, E’’ - emisja substancji po korekcie ze względu na redukcję, [Mg/rok]; • E - emisja przed urządzeniem redukcyjnym, wyliczona z zależności (1) lub (2) , [Mg/rok]; • η - sprawność urządzenia redukcyjnego, wyrażona w procentach [%]; • k – zawartość części palnych w pyle [%]. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki emisji zanieczyszczeń, KOBIZE W tabeli podano przykładowe wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw dla kotłów o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW. Tabela 3.1. Wskaźniki dla węgla kamiennego gdzie: • Ar - zawartość popiołu wyrażona w procentach [%]; • s - zawartość siarki całkowitej wyrażona w procentach [%] dla kotłów z rusztem stałym wyposażonych w cyklony wskaźniki emisji benzo(a)pirenu należy pomnożyć przez współczynnik 0,4. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Źródła opalane drewnem opałowym oraz na biogaz Przykładowe źródła ciepła: Brykiet z trocin http://solutions-alternatives.org/campagne-biogaz-pour-tous/ http://novum-sc.pl/biomasa Biomasa drzewna http://elsen.pl/biomasa Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wybrane wskaźniki biogaz, drewno opałowe KOBIZE W tabeli podano przykładowe wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2014 do raportowania w ramach Wspólnotowego Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2017. Rodzaj paliwa Wartość opałowa WO [MJ/kg] Wartość emisji WE CO2 [kg/GJ] drewno opałowe 15,6 112,00 biogaz 50,4 54,60 Jednocześnie według KOBIZE dla wskaźników dotyczących energii elektrycznej, ze źródeł spalania objętych systemem EU ETS zakłada się, że dla biopaliw i biomasy emisja CO2 wynosi zero. Dla zadań finansowanych w ramach RPO WP 2014-2020 należy postępować tak samo. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Energia geotermalna Energia z „wnętrza ziemi” • energia rezydualna z okresu tworzenia Ziemi, • energia naturalnego rozpadu promieniotwórczego, • ciepło krystalizacji substancji tworzących jądro, • ciepło dyssypacji pływów w płynnym wnętrzu wywołane działaniem Księżyca i Słońca Między innymi pompy ciepła są urządzeniami wykorzystującymi energię geotermalną, są to tzw. gruntowe pompy ciepła. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Pompy ciepła Na podstawie załącznika VII do Dyrektywy 2009/28/WE, ilość energii odnawialnej dostarczanej przez technologie pomp ciepła (ERES ) oblicza się za pomocą następującego wzoru: 𝟏 ERES = Qusable· (1 – 𝑺𝑷𝑭) Qusable= HHP·Prated gdzie; ERES – szacunkowa ilość energii odnawialnej dostarczanej przez technologie pomp ciepła [GWh], Qusable – szacunkowe całkowite użyteczne ciepło pochodzące z pomp ciepła [GWh], HHP- równoważne godziny pracy z pełnym obciążeniem [h], Prated - wydajność zainstalowanych pomp ciepła, z uwzględnieniem całkowitego okresu eksploatacji różnych rodzajów pomp ciepła [GW], SPF - szacunkowy przeciętny współczynnik wydajności sezonowej (SCOPnetlub SPER net). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Pompy ciepła Zgodnie z załącznikiem VII do dyrektywy 2009/28/WE, pompa ciepła aby została uznana za źródło odnawialne musi spełniać warunek: SPF>1,15 · 1 h Minimalna wartość SPF dla elektrycznych, sprężarkowych pomp ciepła zasilanych energią elektryczną SPF (SCOPnet) musi wynosić co najmniej 2,5 (przy h=0,455) , aby zgodnie z dyrektywą OZE energia była uznana za odnawialną Minimalna wartość SPF dla pomp ciepła zasilanych energią cieplną (bezpośrednio lub poprzez spalanie paliw, np. gazowych, napędzanych ciepłem), gdzie sprawność produkcji energii (h) jest równa 1, minimalna wartość SPF (SPER net) musi wynosić co najmniej 1,15, aby energia została uznana za odnawialną zgodnie z dyrektywą OZE. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Pompy ciepła W przypadku nowego źródła ciepła, wielkość unikniętej emisji powinna zostać ustalana za pomocą następującego wzoru: 𝟏 E = Eres· We·(1 – 𝑺𝑷𝑭) gdzie; E – wielkość unikniętej emisji zanieczyszczeń, [Mg/rok], Eres – szacunkowe całkowite użyteczne ciepło pochodzące z pomp ciepła [GWh], We – wskaźnik emisji zanieczyszczeń z energii elektrycznej [Mg/GWh], SPF – szacunkowy przeciętny współczynnik wydajności sezonowej (SCOPnetlub SPER net). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Pompy ciepła W przypadku zastąpienia starego źródła ciepła przez pompę ciepła, wielkość redukcji emisji powinna zostać ustalana za pomocą następującego wzoru: 𝟏 E = Ep – (We· 𝑺𝑷𝑭 · Qusable) gdzie; E – wielkość redukcji emisji zanieczyszczeń, [Mg/rok], Ep – szacunkowa emisja zanieczyszczeń z starego źródła ciepła [Mg/rok], Qusable – szacunkowe całkowite użyteczne ciepło pochodzące z pomp ciepła [GWh/rok], We- wskaźnik emisji zanieczyszczeń z energii elektrycznej [Mg/GWh], SPF - szacunkowy przeciętny współczynnik wydajności sezonowej (SCOPnetlub SPER net). Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Kogeneracja Kogeneracja (skojarzona gospodarka energetyczna, CHP– Combined Heat and Power) – proces technologiczny jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej oraz użytkowego ciepła w elektrociepłowni. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Kogeneracja Całkowitą wartość energii uzyskiwanej z elektrociepłowni oraz sprawność całkowitą można określić wykorzystując następujące wzory: E=3,6·Ab + Quq gdzie: E - całkowita roczna produkcja energii , GJ Ab - całkowita roczna produkcja energii elektrycznej , MWh Quq - roczna produkcja ciepła użytecznego w skojarzeniu, GJ Qb - całkowita roczna energia chemiczna zużytych paliw, GJ Qbck - roczna energia chemiczna paliw zużytych do produkcji ciepła użytecznego poza procesem skojarzonym, GJ η – sprawność całkowita układu kogeneracji, - Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wysokosprawna kogeneracja Zgodnie z dyrektywą parlamentu europejskiego i rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej produkcja energii elektrycznej z kogeneracji uważa się za równą całkowitej rocznej produkcji energii elektrycznej wytworzonej przez daną jednostkę, mierzonej na wyjściu głównych generatorów; • w jednostkach kogeneracyjnych typu b) turbina parowa przeciwprężna, d) turbina gazowa z odzyskiem ciepła, e) silnik spalinowy, f) mikroturbiny, g) silniki Stirlinga i h) ogniwa paliwowe, o których mowa w części II, o rocznej sprawności ogólnej ustalonej przez państwa członkowskie na poziomie co najmniej 75 %; • w jednostkach kogeneracyjnych typu a) turbina gazowa w układzie kombinowanym z odzyskiem ciepła i c) turbina parowa upustowo-kondensacyjna, o których mowa w części II, o rocznej sprawności ogólnej ustalonej przez państwa członkowskie na poziomie co najmniej 80 %. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wysokosprawna kogeneracja W jednostkach kogeneracyjnych o rocznej sprawności ogólnej poniżej wymienionych wcześniej wartości dla poszczególnych rodzajów technologii o których mowa w dyrektywie, kogeneracja obliczana jest według następującego wzoru: ECHP =HCHP *C gdzie: ECHP - ilość energii elektrycznej z kogeneracji; C - stosunek energii elektrycznej do ciepła; HCHP - ilość ciepła użytkowego z kogeneracji. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wysokosprawna kogeneracja Wartości stosowane do obliczania sprawności kogeneracji i oszczędności energii pierwotnej określane są na podstawie przewidywanego lub rzeczywistego funkcjonowania jednostki w normalnych warunkach jej pracy. a) Wysokosprawna kogeneracja Do celów niniejszej dyrektywy wysokosprawna kogeneracja spełnia następujące kryteria: — produkcja kogeneracyjna w jednostkach kogeneracyjnych zapewnia oszczędność energii pierwotnej obliczoną według lit. b) w wysokości co najmniej 10 % w porównaniu z wartościami referencyjnymi dla rozdzielonej produkcji ciepła i energii elektrycznej, — produkcja w małoskalowych jednostkach kogeneracyjnych i jednostkach mikrokogeneracyjnych zapewniająca oszczędność energii pierwotnej może kwalifikować się jako wysokosprawna kogeneracja. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Wysokosprawna kogeneracja b) Obliczanie oszczędności energii pierwotnej Wielkość oszczędności energii pierwotnej uzyskanej dzięki produkcji kogeneracyjnej określonej zgodnie z załącznikiem I oblicza się według następującego wzoru: 𝑃𝐸𝑆 = 100% 1− 1 𝐶𝐻𝑃 𝐻η 𝐶𝐻𝑃 Eη − 𝑅𝑒𝑓 𝐻η 𝑅𝑒𝑓 Eη gdzie: PES - oszczędność energii pierwotnej; CHP Hη - sprawność cieplna produkcji kogeneracyjnej; Ref Hη - wartość referencyjną sprawności dla produkcji ciepła w układzie rozdzielonym; CHP Eη - sprawność elektryczną produkcji kogeneracyjnej; Ref Eη- wartość referencyjną sprawności dla produkcji energii elektrycznej w układzie rozdzielonym. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Nasłonecznienie na terenie Polski • Na terenie Polski nasłonecznienie waha się w granicach 900-1200 kWh/m2, • Średnie usłonecznienie wynosi 1600 godzin na rok, • Około 80% całkowitej rocznej sumy nasłonecznienia przypada na 6 miesięcy sezonu wiosenno-letniego (od początku kwietnia do końca września), • Czas operacji słonecznej w lecie wydłuża się do 16 godzin na dzień, natomiast w zimie skraca się do 8 godzin dziennie. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Panele fotowoltaiczne Dokładny uzysk energii elektrycznej z paneli fotowoltaicznych obliczany jest ze skomplikowanych algorytmów przy wykorzystaniu programów komputerowych. Szacunkową ilość generowanej energii elektrycznej można wyliczyć wykorzystując wzór: 𝐸= 𝐼 · 𝑘 · 𝑃 · 𝑤𝑤 𝑆𝑇𝐶 gdzie: E – ilość generowane energii elektrycznej w ciągu roku z instalacji, kWh/rok; I – nasłonecznienie na powierzchnię horyzontalną (poziomą), kWh/(m2 rok); k – współczynnik korekcyjny, uwzględniający kąt odchylenia od południa oraz kąt nachylenia dachu; P – moc nominalna modułów (PV) wyznaczona w warunkach STC znajdująca się w karcie katalogowej, kW; STC – natężenie promieniowania słonecznego (STC) , przy których testowane są moduły fotowoltaiczne, 1000 W/m2 (1 kW/m2) ; ww – wskaźnik współczynnika wydajności uwzględniający poziom strat na instalacji fotowoltaicznej. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Panele fotowoltaiczne Szacunkowa generacja energii elektrycznej http://re.jrc.ec.europa.eu/pvgis/apps4/pvest.php Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Instalacja solarna, efekt ekologiczny W przypadku wspomaganego źródła ciepła przez źródło wspomagające (np. kolektor słoneczny), wielkość redukcji emisji może zostać ustalona za pomocą następującego wzoru: E= We·(Qu/η) gdzie: E – wielkość redukcji emisji zanieczyszczeń, [Mg/rok]; Qu – całkowite ciepło użyteczne pochodzące ze źródła wspomagającego (np. kolektorów słonecznych), [MWh/rok]; We – wskaźnik emisji na megadżul energii chemicznej zawartej w paliwie źródła wspomaganego ( np. węgla w piecu węglowym)[Mg/MWh]; η – sprawność całkowita systemu ogrzewania źródła wspomaganego [-]. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Elektrownie wodne Energia wody jest to wykorzystywana gospodarczo energia mechaniczna płynącej wody przetwarzana na energię elektryczną (hydroenergetyka) http://www.cire.pl/gal,33,147,0,0,0,0,0,elektrownie-wodnezew-jelenia-gora.html Elektryczność powstaje dzięki poruszaniu przez wodę urządzenia zwanego turbiną, połączonego bezpośrednio z prądnicą Turbina to wydajniejsza wersja dawnego koła wodnego. Jest ona tak zaprojektowana, aby odbierać poruszającej się wodzie możliwie jak najwięcej energii Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Elektrownie wodne Szacunkowe wartości generowanej mocy z elektrowni wodnej oraz energii elektrycznej z elektrowni wodnej, można wyliczyć wykorzystując następujące wzory: 𝑃 = 𝑔 ·ρ·n ·Q·H · η A=P·t gdzie: P – moc elektrowni wodnej, W; g – przyśpieszenie ziemskie (około 9,81 m/s2); ρ– gęstość wody (około 1000 kg/m3); n – ilość turbin; Q – objętościowe natężenie przepływu wody, przełyk turbiny, m3/s; H – wysokość spadu wody, m; η – sprawność elektrowni, -; A – ilość generowanej energii elektrycznej, kWh; t – czas pracy w ciągu roku z mocą P elektrowni, h/rok. Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego na lata 2014-2020 Elektrownie wodne, efekt ekologiczny Szacunkowe wartości redukcji emisji z elektrowni wodnej, można wyliczyć wykorzystując następujący wzór: 𝐸 =𝐴·W gdzie: • E – wartość redukcji emisji, kg/rok; • A – ilość generowanej energii elektrycznej w ciągu roku, kWh/rok; • W – wskaźnik emisji z energii elektrycznej, kg/kWh. Dziękuję za uwagę Kontakt: Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku ul. Rybaki Górne 8 80-861 Gdańsk tel. 58 743 18 00 www.wfos.gdansk.pl