XIV. Strategia rozwoju społeczno

Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
SPIS TREŚCI
I. Wstęp ....................................................................................................................................... 4
II. Środowisko przyrodnicze ....................................................................................................... 5
1. Położenie i rzeźba terenu.................................................................................................... 5
2. Budowa geologiczna .......................................................................................................... 5
3. Zasoby surowcowe ............................................................................................................. 7
4. Hydrografia ........................................................................................................................ 7
5. Geomorfologia i stosunki wodne. ................................................................................... 10
6. Warunki klimatyczne ....................................................................................................... 11
7. Warunki glebowe ............................................................................................................. 12
8. Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty roślinnej. .................... 12
9. Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy ........................................................... 13
10. Walory krajobrazowe ..................................................................................................... 14
11. Źródła zagrożenia środowiska przyrodniczego .............................................................. 16
12. Ochrona przyrody i środowiska ..................................................................................... 17
III. Analiza stanu istniejącego zasobów kulturowych i zabytkowych. ...................................... 19
1. Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz cmentarze zabytki sakralne 19
2.
Zabytki architektury i budownictwa oraz zabytki ruchome ..................................... 21
3. Cmentarze..................................................................................................................... 21
4. Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej ........................................... 21
IV. Środowisko społeczne ......................................................................................................... 24
1. Ludność ............................................................................................................................ 24
2. Struktura ludności według wieku i płci. ........................................................................... 25
3. Niepełnosprawni ............................................................................................................... 26
4. Ruch naturalny i wędrówkowy......................................................................................... 27
5. Wykształcenie ludności i deklarowana narodowość ........................................................ 29
6. Źródła utrzymania ............................................................................................................ 29
7. Bezrobotni ........................................................................................................................ 32
8. Szkolnictwo i infrastruktura społeczno-kulturalna. ......................................................... 33
V. Gospodarka terenami .......................................................................................................... 36
1. Struktura użytkowania ziemi ............................................................................................ 36
2. Gleby ................................................................................................................................ 37
3. Struktura władania............................................................................................................ 39
4. Charakterystyka gospodarstw indywidualnych ................................................................ 39
4. Gospodarka leśna ......................................................................................................... 41
5. Jakość użytków rolnych ................................................................................................... 44
6. Własność nieruchomości .................................................................................................. 46
VI. Działalność gospodarcza.................................................................................................... 47
1. Rolnictwo ......................................................................................................................... 48
2. Gospodarka leśna ............................................................................................................. 51
3. Przemysł i usługi .............................................................................................................. 54
4. Turystyka .......................................................................................................................... 56
VII. Zagospodarowanie przestrzenne ....................................................................................... 62
1. Uwarunkowania historyczne ............................................................................................ 62
2. Uwarunkowania wynikające z istniejącego zagospodarowania terenu ............................ 64
3. Warunki i jakość życia mieszkańców - ocena porównawcza warunków i poziomu
rozwoju społeczno - gospodarczego .................................................................................... 66
VIII. Infrastruktura techniczna ................................................................................................. 69
1. Zaopatrzenie w wodę ...................................................................................................... 69
1
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
2. Sieć wodociągowa ............................................................................................................ 69
3. Gospodarka wodno ściekowa ........................................................................................... 70
4. Gospodarka odpadami....................................................................................................... 72
5. System gazowniczy i ciepłowniczy.................................................................................. 75
6. Energia za źródeł odnawialnych ...................................................................................... 76
7. Elektroenergetyka i telekomunikacja ............................................................................... 77
8. Ocena ogólna stanu infrastruktury technicznej ................................................................ 77
IX. Budżet gminy. ..................................................................................................................... 78
X. Problemy rozwoju gminy ..................................................................................................... 79
1. Problemy rozwoju społeczno - strukturalnego ................................................................. 79
2. Problemy rozwoju rolnictwa ........................................................................................ 81
3. Problemy rozwoju turystyki i wypoczynku ................................................................. 81
4. Problemy przyrodnicze i ekologiczne .............................................................................. 82
XI. Kierunki rozwoju gminy w świetle przyjętych dokumentów strategicznych centralnych i
regionalnych ............................................................................................................................. 83
1. Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju. ............. 83
2. II Polityka ekologiczna państwa ...................................................................................... 83
3. Spójna polityka rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa ................................................ 84
4. Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego ................................................................... 84
5. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju ......................................... 85
6. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej .................................................................... 86
7. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013. ............................ 86
XII. Dokumenty strategiczne regionalne .................................................................................. 87
1. Strategia rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010 ........................................... 87
2. Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski .................................... 93
3. Strategia rozwoju zrównoważonego miast i gmin dorzecza Biebrzy............................... 93
4. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego ............................... 94
5. Cele zagospodarowania przestrzennego województwa .................................................. 95
6. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych ....................................... 97
XIII. Możliwości i ograniczenia rozwoju gminy Bargłów Kościelny ..................................... 101
1. Uwarunkowania wynikające z położenia, stanu środowiska oraz stanu zagospodarowania
Gminy. ................................................................................................................................ 101
2. Uwarunkowania demograficzne i społeczne. ................................................................. 102
3. Uwarunkowania wynikające z istniejącego zagospodarowania terenu .......................... 102
4. Możliwości rozwoju funkcji gospodarczych gminy. ..................................................... 103
5 Gospodarka odpadami, ściekami i zaopatrzenie w wodę. .............................................. 105
XIV. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Bargłów Kościelny...................... 106
1. Misja i strategiczne cele rozwoju społeczno – gospodarczego ...................................... 106
2. Kierunki realizacji celów strategicznych ....................................................................... 107
XV. Polityka zagospodarowania przestrzennego ................................................................... 113
1. Kierunki ochrony przyrody ........................................................................................... 114
2. Kierunki ochrony powierzchni ziemi: ............................................................................ 115
3 Kierunki ochrony powietrza atmosferycznego................................................................ 115
4. Kierunki ochrony wód powierzchniowych .................................................................... 116
5. Kierunki ochrony przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem
niejonizującym ................................................................................................................... 116
6. Kierunki ochrony środowiska kulturowego ................................................................... 116
7. Kierunki rozwoju sieci osadniczej ................................................................................. 117
8. Kierunki rozwoju systemów transportowych i infrastruktury technicznej .................... 118
9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej ................. 120
10. Kierunki rozwoju zagospodarowania rekreacyjnego ................................................... 122
XVI. Monitorowanie Strategii Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny. ..................................... 123
2
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XVII. Programy działań strategicznych ................................................................................. 125
1. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013 .................... 125
2. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010 ....................................... 125
3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego ............................. 129
3
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
I. Wstęp
Strategia rozwoju gminy określa misję jej rozwoju, wytycza cele i porządkowane im
priorytety. Realizacja strategii powinna przede wszystkim trwale zapewnić wysoką jakość
życia
społeczności
lokalnej
przy
zachowaniu
unikalnych
walorów
środowiska
przyrodniczego. Do określenia misji rozwoju i celów strategicznych niezbędna była diagnoza
stanu istniejącego, czyli ocena najważniejszych warunków rozwoju gminy oraz jej potrzeb.
Opisanie stanu dokonano między innymi metodą SWOT (ang. – mocne strony, słabe strony,
szanse i zagrożenia).
Strategia jest kluczowym dokumentem programowym określającym zasady i kierunki
długofalowej koncepcji rozwoju. Formułując cele i priorytety, wskazuje ona dziedziny
koncentracji wysiłku rozwojowego i pożądane tendencje zmian, które powinniśmy wspierać i
promować, aby uzyskać kreślony efekt.
Strategia przez cały czas realizacji będzie podlegała monitorowaniu.
Przy opracowaniu strategii uwzględniono sugestie i zapisy:
1) Strategii rozwoju województwa podlaskiego:
–
I Diagnoza stanu istniejącego z 1999 roku,
–
II Warianty i scenariusze rozwoju z 2000 roku,
–
III Zadania z 2000 roku,
–
IV Kierunki rozwoju do 2010 roku z 2003 roku,
2) Strategia rozwoju gmin Biebrzańskiego Parku Narodowego z 1996 roku,
3) Planu zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego z 2003 roku,
4) Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Bargłów Kościelny – 2007 rok.
Do ustalenia diagnozy stanu istniejącego wykorzystano:
1) Dane statystyczne Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku,
2) Dane statystyczne Powszechnego Spisu Rolnego z 2002 roku,
3) Informacje i materiały planistyczne Urzędu Gminy Bargłów Kościelny,
Wnioski i postulaty i propozycje zgłoszone do strategii w trakcie
4
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
II. Środowisko przyrodnicze
1. Położenie i rzeźba terenu
Gmina Bargłów Kościelny położona jest w środkowej części województwa i na styku
dwóch krain geograficznych o różnych cechach morfologicznych, są to :
Nizina Podlaska - południowo-wschodnia część gminy (10 % powierzchni) zwana tu
Kotliną Biebrzańską. Jest to forma morfologiczna prawie płaska o bardzo małych
deniwelacjach terenu. Istniejące doliny rzeczne są bardzo słabo wcięte w podłoże.
Pojezierze Mazurskie - duża jednostka zajmująca 90 % powierzchni gminy i nosi tu nazwę
Pojezierza Ełckiego niekiedy określana jako Pojezierze Rajgrodzkie. Jest to wysoczyzna
morenowa falista z wałami moren czołowych.
Na obszarze całej gminy występują niewielkie zróżnicowania w wysokościach bezwzględnych.
Najniższy punkt w okolicach jeziora Tajno leży na wysokości 114,2 m n.p.m. najwyższy w
północnej części gminy (wieś Kamionka Stara) wynosi 158,4 m n.p.m..
Rzeźba terenu gminy charakteryzuje się dwoma typami form :
wysoczyzny polodowcowej, obniżeń i ciągów dolin.
Część wysoczyznowa to falista powierzchnia wykształcona w formie garbów, pagórów i wałów
o wysokościach od kilkunastu do kilkudziesięciu metrów o łagodnych kształtach i
zboczach z nachyleniami do 5 %. Pomiędzy tymi wałami i garbami wykształciły się obniżenia
dolinne o różnym kształcie i różnej szerokości. Obniżenia te są w kształcie mis często
bezodpływowych i zabagnionych (Bagno Brzozowe).
Ta naprzemianległość form wpływa na zróżnicowanie rzeźby, geologii i gleb.
2. Budowa geologiczna
Podłoże krystaliczne budują przeważnie gnejsy i kwarcyty zalegające na
głębokości ponad 500 m (825 m w okolicach Miłusz, najgłębiej w sąsiedztwie doliny
Biebrzy). Na całym obszarze nie występują utwory ery paleozoicznej. Wyjątek stanowią
utwory triasowe w okolicach Miłusz, które zalegają bezpośrednio na prekambrze. Na skałach
prekambryjskich zalegają utwory jury środkowej i jury górnej wykształcone w postaci
wapieni, mułowców, margli ilastych, iłowców i piasków. Brakuje utworów jury dolnej i kredy
dolnej. Kredę środkową reprezentują piaski kwarcytowe i glaukonitowe, iłowce i mułowce
natomiast kredę górną – kreda pisząca, margle, piaski glaukonitowe
i piaskowce. Utwory kredowe są przykryte na całym obszarze przez utwory trzeciorzędowe.
Utwory trzeciorzędowe występują prawie na całym obszarze. Ich miąższość jest bardzo
zróżnicowana i przeważnie dochodzi do kilkudziesięciu metrów. Powierzchnia
5
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
podczwartorzędowa wznosi się najwyżej
w okolicach Lipska (ok. 40 m n.p.m.) i Dzięciołowa (ok. 20 m n.p.m.), najbardziej obniża się
natomiast na północ od Czerwonego Bagna (ok. – 85 m poniżej p.m.). Miąższość utworów
czwartorzędowych waha się od 82 m (Lipsk) do 212 m (Mońki). Jest ona największa w
granicach Biebrzy Środkowej i w zachodniej części Biebrzy Górnej (150-160 m), średnia w
basenie dolnym Biebrzy (130 - 140 m), najmniejsza zaś we wschodniej części doliny Biebrzy
Górnej (80-100 m). Plejstoceńskie utwory zlodowacenia południowopolskiego występują
powszechne. Ich miąższość waha się od 42 (Grajewo) do 54 m (Jastrzębna). Utwory związane
ze zlodowaceniem środkowopolskim dominują w otoczeniu doliny Biebrzy i osiągają średnią
miąższość 60-70 m (Grajewo 130 m, Sztabin 100 m). Najlepiej wyodrębniają się utwory
zlodowacenia Warty, szczególnie na terenach otaczających dolinę Biebrzy (okolice Downar,
Grajewa, Kamienna Nowa, Dąbrowa Białostocka). Na znacznych powierzchniach basenu
Biebrzy Środkowej i Dolnej utwory te zostały zniszczone, morena warciańska zachowała się
tylko wyspowo (Dębowo, Polkowo, Jasionowo, Kopytkowo).
W dolinie Biebrzy szeroko rozprzestrzenione są osady zlodowacenia bałtyckiego. Stanowią
one podłoże torfowisk lub podściełają osady dolin rzecznych. Piaski i żwiry
wodnolodowcowe budują sandry w rejonie środkowej Biebrzy. Ich przypowierzchniowe
partie stanowią utwory piaszczyste, głębiej zalegają piaski ze żwirami. Miąższość tych
utworów wynosi od kilku do 20 m. Utwory sandrowe są z reguły warstwowane, często
występują w nich głaziki o średnicy dochodzącej do 20 cm. Utwory eoliczne (piaski
wydmowe) tworzą dobrze wykształcone pola wydmowe. Są zbudowane są w 60-70% z
piasku drobnoziarnistego oraz znacznej ilości frakcji pyłu (do 20%). Utwory aluwialnodeluwialne i deluwialne, wśród nich piaski luźne, piaski gliniaste, gliny oraz pyły zwykłe i
ilaste, występują na wysoczyznach morenowych otaczających dolinę Biebrzy. Zajmują one
dna dolin denudacyjno-erozyjnych, w których znajdują się cieki wodne. Największy
kompleks torfowisk powstał w basenie środkowym Biebrzy. Występują tu głównie torfy
płytkie (1-2 m miąższości). Torfy nieco głębsze, dochodzące lokalnie do 2-3 m miąższości,
wykształciły się
w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Złoża torfowe budują głównie torfy szuwarowe,
turzycowiskowe i olesowe. Główne zasoby surowcowe na obszarze gminy stanowią piaski i
żwiry.
6
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
3. Zasoby surowcowe
Obszar gminy nie należy do zasobnych w surowce mineralne co wynika z budowy
geologicznej. Na terenie gminy nie udokumentowano żadnego złoża gliny, piasku czy
pospółki. Na cele lokalne eksploatuje się i były eksploatowane złoża pospółki we wsiach
: Bargłów Kościelny i Majowa Górka, pospółka i żwir we wsiach Żrobki, Popowo,
Łabętnik, Lipówka, Dreństwo i Kamionka Stara, są to wyrobiska małe i ze względu na
małą ich przydatność przemysłową eksploatacja ich jest i będzie zaniechana.
4. Hydrografia
Wody powierzchniowe w gminie zajmują ok. 6 % ogólnej powierzchni z czego 5,8 %
przypada na jeziora z czego połowa tej wartości przypada na jezioro Dręstwo (Dreństwo)
położonego w południowo - wschodniej części oraz drugie co do wielkości to Tajno w
południowej części gminy. Pozostałe jeziora to : Kroszewo, Kukowe, Pogorzałka, Reszki o
łącznej powierzchni ok. 260 ha.
Wskaźnik
retencji
Intensywno
ść
wymiany
5
8,5
6
42735
7
4,92
8
0,052
9
B
10
11
0
2.6
6224
1.27
0.156
A
E
1
Stopień
konflikt
u
Stadium
sukcesji
2
3
4
Dręstwo 504 25,0
(Dreństwo
)
2.
Tajno
236 6.6
Poziom
tolerancji
1
1.
Objętość 10
Hydrologiczne i limnologiczne charakterystyki jezior
Głębokość
max w m
Głębokość
śred. w m
Pow. w ha
L.p.
Nazwa
jeziora
Tab.1.
Objaśnienia :
E — jeziora eutroficzne,
A — jeziora o najkorzystniejszych warunkach egzystencji i względnie wysokiej
odporności wobec antropopresji,
B - jeziora o przeciętnych warunkach egzystencji i ograniczonych zdolnościach
adaptacyjnych
wobec antropopresji,
0 - brak konfliktu: jeziora o egzystencji nie zagrożonej czynnikami
antropogenicznymi.
1 — ograniczony konflikt, jeziora o nieznacznym stopniu przekształcenia
antropogenicznego,
7
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Wokół jezior o powierzchni powyżej 1 ha, tworzy się strefy ochronne,
szerokość tych stref ustalają miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, do
czasu ustalenia w tych planach stref ochronnych wokół jezior, strefę ochronną stanowi pas
przybrzeżny o szerokości l00m.
Jezioro Dręstwo (Dreństwo) jest przykładem jeziora rynnowego, powstałego w wyniku
glacjalnej działalności wód, długość jeziora max. wynosi 6875 m a szerokość max. 1470
m. Jezioro zalicza się do zbiorników o dużej produktywności. Roślinność wynurzona
zajmuje 5,6% pow. lustra wody. Dominuje tu trzcina pospolita, z helofitów występują sit
jeziorny, jeżogłówka i oczerety. W strefie brzegowej przeważa babka wodna i tatarak
jeziorny. Nympheidy występują bardzo skąpo, głównie w zatokach zachodniego brzegu i
są to grążel żółty i nieliczne stanowiska grzybienia białego. Roślinność zanurzona stanowi
22% pow. wody. Głównie to moczarka kanadyjska, wywłócznik kosowy, rdestnica
przeszyta i ramieniec. Dobrze rozwinięta linia brzegowa z szerokim pasem roślinności
zanurzonej stwarza dogodne warunki do tarła ciepłolubnych ryb fitofilnych ( płoć,
leszcz). Także inne gatunki ryb znajdują tu doskonałe warunki tarła i żerowania :
sieja, sielawa, węgorz, szczupak. Duża wymiana wody i w zbiorniku i znaczne
głębokości stwarzają doskonałe warunki zimowania.
Drugi typ jezior, to jeziora moreny dennej powstałe w wyniku wypełnienia wodą
wyerodowanych zagłębień i są to jezioro Tajno i Kroszewo. Charakteryzują się one
płaskimi
brzegami,
niewielkimi
głębokościami
i
małymi
dopływami
wód
powierzchniowych. Długość max. Jeziora Tajno wynosi 2600 m, a szerokość max. 1400
m ze średnią głębokością 2,6 m ( max. 6,6 m). Roślinność wynurzona zajmuje 16,5%
wody, wąskim pasem zajmuje 86,2% długości linii brzegowej. Zdecydowanie dominuje tu
trzcina pospolita, pałka szerokolistna i sit jeziorny, uzupełniają je skrzyp jeziorny i babka
wodna. Roślinność zanurzona to rdestnica przeszyta i moczarka kanadyjska. Duża
powierzchnia miękkiej roślinności daje możliwości dla tarła gatunków fitofilnych.
Ichtiofauna to: węgorz, sandacz, szczupak, lin, karp, karaś, okoń, leszcz, ukleja,
płoć,krąp, jazgarz i rak pręgowany. Pozostałe jeziora to płytkie oczka wodne o małych
powierzchniach, częściowo zarośnięte. Sieć cieków powierzchniowych odwadniających
obszar gminy jest bardzo uboga. Większe cieki to rzeki Jegrznia i Netta, płynące w strefie
granicznej gminy w południowej jej części.
Rzeka Jegrznia łączy jezioro Rajgrodzkie z jeziorem Dręstwo (Dreństwo) i dalej płynie
na południe uchodząc do rzeki Biebrzy jako jej prawoboczny dopływ.
Rzeka Netta jest częściowo rzeką graniczną we wschodniej części gminy, płynie
równolegle do Kanału Augustowskiego w kierunku południowym, uchodząc również do
rzeki Biebrzy.
8
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoże posiadają małe spadki i małe wodostany w
ciągu roku. Pozostałe cieki, bezimienne, płyną również w kierunku południowym,
niosąc małe ilości wody i mają małe znaczenie w ogólnym bilansie wody.
Wody gruntowe
Na terenie gminy można wyróżnić dwa obszary o różnym poziomie
występowania wody gruntowej :
- dolina rzeki Biebrzy - południowa część gminy,
- wysoczyzna polodowcowa - środkowa i północna część gminy.
W dolinie rzeki woda gruntowa występuje na głębokości 0,0 - 1,0 m od powierzchni i
wykazuje bardzo małe wahania w ciągu roku.
Na pozostałym obszarze wyróżnia się kilka poziomów występowania wody grunto wej
wiąże się to przede wszystkim z morfologią. Wyróżniamy na tym obszarze kilka
poziomów występowania wód gruntowych :
- zagłębienia bezodpływowe, ujścia dolin do jezior, obszary przyległe do
jezior,
- poziom wód gruntowych od 0,5 - 1,5 m od powierzchni,
- obniżenia śródmorenowe, stoki,
- poziom wód gruntowych od 1,0- 3,0 m od powierzchni,
- obszar wierzchowinowy, wyższe partie stoków,
-
poziom wód gruntowych poniżej 3,0 m od powierzchni, na wierzchowinach nawet
poniżej
8,0 m od powierzchni.
Z utworami czwartorzędowymi wiążą się również głębsze warstwy wodonośne, w
zachodniej i środkowej części gminy są one mało wydajne, we wschodniej części zasobne.
Średnia głębokość studni wynosi 53,8 m, suma zatwierdzonych zasobów eksploatacyjnych - 328
m3/h = 2.873 m3/rok gdzie suma poborów rzeczywistych wynosi 286 m3/d = 104 tys. m3/rok,
zasoby dyspozycyjne szacuje się w wysokości 36.463 m3/d = 13.309 tys. m3/rok. Ujmowane są
również wody piętra kredowego na głębokości 218 m w Bargłowie Kościelnym (studnia
awaryjna) z zatwierdzonymi zasobami wód 34 m3/h = 816 m3/d = 298 tys. m3/rok.
Woda, która jest czerpana z pierwszego poziomu wodonośnego jak i z warstw głębszych,
nie odpowiada normom i bez uzdatnienia nie powinna być używana.
9
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
1
1
2
3
4
5
6
2
Pomiany - wodociąg
wiejski Urząd Gminy
Pomiany - wodociąg
wiejski Urząd Gminy
Bargłów Kościelny szkoła + wodociąg
wiejski Urząd Gminy
Bargłów Kościelny szkoła + wodociąg
wiejski Urząd Gminy
Tajno Stare wodociąg wiejski
Urząd Gminy
Tajno Stare wodociąg wiejski
Urząd Gminy
Głębokość
Zatwierdzo
ne zasoby
m3/h
Rok
wykonania
Lokalizacja,
użytkownik
Miąższość
Otwory hydrogeologiczne na terenie
Podstawowe składniki
gmin
fizykochemiczne wody
>
surowej (mg/dm3)
Głębokość w
m
Nr ujęcia a
na mapie
Tab.2.
Fe Mn
Cl
ogóln
3 4
5
6
7
8e
9
10
52,0 27,0 11,4 71,0 1974 - 6,4 10,0 8,0
87
54,0 30,0 10,4 71,0 1993
9,0 0,20 218, 25,0 10,8 34,0 1967
0
0,8
nw
so4
11
Nw
-
1,3
Nw
95,0 14,1 5,0
81,0 1975
4,0
0,12 5,4
Nw
40,0 18,0 9,4
62,0 1985
4,6
0,15 2,5
24,3
40,0 17,0 10,6 62,0 1985
5,0
0,16 2,0
13,6
5. Geomorfologia i stosunki wodne.
Obszar gminy charakteryzuje się bardzo dużym urozmaiceniem rzeźby terenu. W
krajobrazie
dominują
drobnopromienne,
pagórkowate,
młodoglacjalne
formy
wodnolodowcowe. Maksymalne wzniesienia na tym obszarze osiągają wysokość 145 m
n.p.m. Deniwelacje pagórków wynoszą średnio 15 – 20 m. Najniżej położone są obszary
występowania form wytopiskowych zlokalizowane na południu gminy (115 m n.p.m.) i
obniżenia doliny Biebrzy w okolicach Czerwonego Bagna.
Obszar gminy położony jest w zlewni rzeki Biebrzy. Wody powierzchniowe
zajmują ok. 6% ogólnej powierzchni gminy, z czego ok. 5,8% zajmują zbiorniki jeziorne. W
południowo-zachodniej części gminy położone jest największe, rynnowe jez. Dręstwo o pow.
5,5 km2 i pojemności retencyjnej ok. 25 mln m3. Drugie co do wielkości jez. Tajno, położone
w południowej części gminy, zajmuje powierzchnię ok. 2 km2 i posiada pojemność retencyjną
ok. 6 mln m3. Pozostałe jeziora to: Kroszewo o pow. 25 ha i pojemności retencyjnej 800 tys.
m3, Kukowo o pow. 25 ha i pojemności retencyjnej 900 tys. m3, Kroszówka o pow. 10 ha i
pojemności retencyjnej 150 tys. m3 oraz zespół stawów rybnych w Solistówce o pow. 15 ha i
pojemności retencyjnej 150 tys. m3, zasilany przez niewielką rzeczkę Słuczkę. Sieć rzeczną
10
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
tworzą główne rzeki Jegrznia i Netta, płynące w strefie granicznej gminy, w południowej jej
części. Rzeka Jegrznia łączy jezioro Rajgrodzkie z Dreństwem. Koryta tych rzek są słabo
wcięte w podłoże i charakteryzują się niewielkim spadkiem. Pozostałe bezimienne cieki,
niosą niewielkie ilości wody i posiadają małe znaczenie w ogólnym bilansie wodnym
obszaru.
Zgodnie
z
podziałem
hydrogeologicznego
Polski
obszar
gminy
znajduje
się
w obrębie regionu suwalsko-podlaskiego, w wyodrębnionym hydrogeologicznie rejonie
Suwałki – Augustów. Wody podziemne występują w piaszczysto-żwirowych utworach
czwartorzędowych i trzeciorzędowych oraz w węglanowych utworach kredowych.
Wodonośność utworów kredowych jest słabo rozpoznana. Najbardziej zasobny poziom
wodonośny jest wykształcony w piaskach sandrowych. Charakteryzuje się brakiem lub
występowaniem częściowej izolacji od powierzchni terenu. Zasilany jest przede wszystkim
przez bezpośrednią infiltrację opadów atmosferycznych. Poziom wód gruntowych występuje
na głębokościach od 0,5 do 1,5 m w dolinach rzecznych, obszarach przyległych do jezior oraz
zagłębieniach bezodpływowych. Nawierzchowinach i stokach poziom wód gruntowych
kształtuje się na głębokości od 1 do 3 m poniżej powierzchni terenu. Głównym źródłem
ujmowania wód podziemnych dla celów użytkowych na obszarze gminy są utwory
czwartorzędowe. Prowadzone obserwacje monitoringowe nie wykazują ostatnio istotnych
zmian jakości wód podziemnych. Wody mają generalnie dobrą jakość. Charakteryzuje je z
reguły stabilny skład chemiczny oraz mniejsza podatność na zanieczyszczenia.
6. Warunki klimatyczne
Zgodnie z podziałem Polski na dzielnice i regiony rolniczo – klimatyczne wg.
Gumińskiego,
obszar
gminy
należy
do
mazurskiej
dzielnicy
klimatycznej,
z
charakterystycznymi napływami mas powietrza kontynentalnego.
Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 6,5°C (około 1,5°C niżej niż w
centralnej Polsce). Ma na to wpływ długa zima trwająca ok. 112 dni. Średnia temperatura w
styczniu spada do – 4,2°C, natomiast średnie temperatury letnich miesięcy są zbliżone do
temperatur w innych regionach kraju i wynoszą 16-17,5°C. Maksymalne temperatury notuje
się w sierpniu (35,1°C), minimalne temperatury występują w styczniu (najniższa notowana to
–35,6°C). Okres wegetacyjny trwa 180 - 190 dni, okres bez przymrozków –72 dni. Roczna
suma opadów zawiera się w granicach 550-700 mm, ich maksimum przypada na lipiec i
wynosi
z
opadami,
97,4mm.
z
tego
W
82
w
roku
okresie
występuje
wegetacji.
Wiatry
140
dni
wieją
głównie
11
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
z zachodu (latem) oraz wschodu (zimą). Amplituda średnich miesięcznych temperatur
wynosi 21,2°C, natomiast amplituda wartości maksymalnych wynosi 70,7°C.
Część gminy usytuowana w obrębie Kotliny Biebrzańskiej posiada warunki
mikroklimatu, charakteryzującego się nieco wyższą temperaturą i zwiększoną ilością opadów.
7. Warunki glebowe
Gleby na terenie gminy wykształciły się na terenach utworów polodowcowych. Są to
gleby typu bielić wytworzone na glinach morenowych i piaskach gliniastych z małą
domieszką części humusowych.
Występują one na całym obszarze wysoczyznowym. Dno Kotliny Biebrzańskiej, obok gleb
bielicowych zajmują gleby bagienne a lokalnie torfowe. Są to gleby jakościowo dobre, według
klas bonitacyjnych. Z rozmieszczenia poszczególnych gleb wynika ich wzajemne przemieszanie,
tworząc mozaikę na obszarze gminy.
8. Lasy Gminy Bargłów Kościelny i ogólna charakterystyka szaty roślinnej.
Lasy
są
najbardziej
naturalną
formacją
przyrodniczą
związaną
z krajobrazem oraz niezbędnym czynnikiem równowagi środowiska przyrodniczego.
Szczególną rolę w ochronie ekosystemów leśnych ich biocenoz oraz zachodzących
naturalnych procesów przyrodniczych, odgrywają tereny chronione i rezerwaty leśne. Lasy
spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są:
-
funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę
gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc warunki do
zachowania
potencjału
biologicznego
gatunków
i
ekosystemów,
zachowując
różnorodność i złożoność krajobrazu,
-
funkcje
produkcyjne
–
polegające
na
pozyskiwaniu
drewna
z
zachowaniem
odnawialności, pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenie gospodarki
łowieckiej oraz rozwijaniu turystyki,
-
funkcje społeczne – które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych i
rekreacyjnych dla społeczeństwa.
Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa
ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego.
Ważnym
czynnikiem
w
rolniczym
krajobrazie
stanowią
zalesienia
i zadrzewienia, które wzbogacają przyrodę i odgrywają ważną role biocenotyczną. Cenne
zadrzewienia śródpolne występują na krawędziach małych oczek wodnych i na pochyłych
12
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
zboczach. Należy stwierdzić, ze w wielu przypadkach oczka wodne i ich zadrzewienia zostały
zlikwidowane przez zasypanie i wyrównanie w celu ułatwienia upraw polowych. Lasy
spełniają znaczna rolę w likwidowaniu zanieczyszczeń środowiska naturalnego. W lasach
absorpcja pyłów wynosi 30-50 % (1 ha buczyn pochłania średnio 70 ton pyłów, a także
następuje absorpcja substancji gazowych (np. w olszynach do 85 % azotanów, fluoru i
dwutlenku siarki). Ważnym elementem tłumienie fal akustycznych (w łęgach na odległość
100 m od źródła dźwięku) wynosi od 70 do 90%.
Zgodnie z regionalizacją geobotaniczną Szafera i Pawłowskiego, obszar gminy
przynależy do Krainy Biebrzańskiej Działu Północnego. W regionalizacji Matuszkiewicza,
opartej na podstawach synchorologicznych, obszar ten położony jest na terenie
Mazurskopodlaskiego regionu subborealnego Niżu Wschodnioeuropejskiego. Mazurskopodlaski region subborealny jest obszarem objętym północnym zasięgiem świerka, wyróżnia
się skupieniem kontynentalno-borealnych elementów roślinności. Charakterystycznymi
zbiorowiskami są niżowe bory świerkowe, szczególne postaci borów mieszanych świerkowososnowo-dębowych z dużym udziałem osiki, leśne torfowiska wysokie, borealne postaci
bezleśnych torfowisk wysokich z udziałem reliktowych gatunków północnych, swoiste
zespoły wrzosowisk mącznicowych, torfowiskniskich i przejściowych, łąk i pól uprawnych.
Wiele zespołów środkowoeuropejskich występuje w tym regionie w postaci osobnych odmian
geograficznych. Region Mazursko-podlaski leży na peryferiach zasięgu graba. We
wschodniej części regionu, suwalsko-podlaskiej nie występuje buk, dąb bezszypułkowy i
jawor.
Zaledwie 14% ogólnej powierzchni gminy zajmują lasy. Zlokalizowane są głównie w
południowej części gminy w dolinie rzeki Netta i sąsiedztwie Kanału Augustowskiego. Są to
głównie lasy olszowo-brzozowe. Drugi kompleks leśny to uroczysko Bargłów położone w
środkowej części gminy. Biebrzański Park Narodowy zajmuje 1% powierzchni gminy. W tej
części doliny Biebrzy dominują zbiorowiska łąkowe. Lokalnie występują turzycowiska i
kośne szuwary mszysto-turzycowe. Na obszar szuwarów wkraczają łozowiska i zarośla
brzozowe.
9. Ogólna charakterystyka fauny – świat zwierzęcy
Zgodnie z regionalizacją faunistyczną Kostrowickiego obszar, na którym położona jest
gmina
przynależy
do
okręgu
sarmackiego,
podregionu
wschodniego
regionu
środkowoeuropejskiego. Okręg sarmacki jest najdalej na zachód wysuniętą częścią biomu
13
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
podtajgowego. Wyróżnia go 26 gatunków, wśród nich smużka, orlik grubodzioby, karaś
srebrzysty, motyl – perłowiec wschodni.
Ssaki kopytne reprezentowane są głównie przez łosia oraz sarnę, która często spotykana jest
na okolicznych polach i łąkach. Zasiedla niemal wszystkie środowiska występujące na
opisywanym obszarze. Dość często spotyka się dziki, czego dowodem są szkody wyrządzane
przez nie w uprawach rolnych. Stosunkowo często występuje lis, dużo rzadziej jenot, kuna
domowa, tchórz. Nie ma danych na temat występowania gronostaja i łasicy, choć należy się
spodziewać iż mogą występować. Okoliczne pola i łąki zamieszkuje zając szarak. Populacja
zająca zmalała w ostatnich latach. Pozostałe ssaki z grupy Micromammalia na badanym
obszarze to m.in.: jeż wschodni, kret, nornica ruda, nornik zwyczajny, mysz domowa, mysz
polna, szczur wędrowny.
Na terenie gminy występują następujące gatunki ptaków: bocian biały, bocian czarny, łabędź
niemy, myszołów zwyczajny, myszołów włochaty (zimą), kuropatwa, żuraw, czajka,
grzywacz, synogarlica turecka, dzięcioł duży, skowronek polny, dzierlatka, dymówka,
oknówka, świergotek polny, świergotek łąkowy, pliszka siwa, słowik szary, rudzik,
kopciuszek, kos, kwiczoł, piecuszek, zaganiacz, sikora bogatka, sikora modra, dzierzba
gąsiorek, sroka, kruk, kawka, wrona siwa, szpak, jemiołuszka, wróbel, zięba, dzwoniec,
szczygieł, gil, trznadel.
Gromada płazów jest reprezentowana przez żabę trawną występującą na łąkach, a na terenach
bardziej wilgotnych żabę moczarową. W niewielkich zbiornikach wodnych gody odbywają
kumaki nizinne. Stosunkowo często spotkać można ropuchę szarą.
Wśród gadów najczęściej spotykany jest zaskroniec zwyczajny i jaszczurka zwinka.
10. Walory krajobrazowe
Krajobraz gminy Bargłów Kościelny jest stosunkowo jednorodny. Analizowany obszar
należy do Kotliny Biebrzańskiej. W sąsiedztwie rzeki Biebrzy i Netty (ew. Kanału
Augustowskiego) przeważają łąki z kępami zadrzewień. Środkową i północną część gminy
pokrywają lasy. Pozostałą część gminy zajmują rozłogi pól z zadrzewieniami śródpolnymi.
Zgodnie z metodologią opracowaną przez prof.
Janusza Bogdanowskiego wydzielono 2 podstawowe jednostki ukształtowania; dominuje
teren płaski oraz pofałdowany.
Generalnie krajobraz gminy cechują:
• zachowane historyczne układy pól,
• zespół Kanału Augustowskiego,
• zachowana sieć drożna,
14
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
• zachowana skupiona (luźno - skupiona) zabudowa wsi wraz z koloniami.
Na terenie gminy przeważają powierzchniowo krajobrazy antropogeniczne łąk i pól
uprawnych. W dolinie Biebrzy i w sąsiedztwie Kanału Augustowskiego dominują krajobrazy
intensywnie użytkowanych łąk i szuwarów. Jezioro Tajno o powierzchni 236 ha urozmaica
krajobrazowo południową część gminy.
Fragment obszaru gminy Bargłów Kościelny objęty jest ochroną w formie parku
narodowego. Obszar Biebrzańskiego Parku Narodowego zajmuje powierzchnię 246 ha na terenie
gminy. W gminie znajduje się sześć pomników przyrody – są to pojedyńcze drzewa. Zachodnia i
środkowa część gminy należy do Obszaru Chronionego Krajobrazu Pojezierza Rajgrodzkiego.
Najcenniejszym obiektem przyrodniczym gminy jest unikatowy na skalę europejską
Biebrzański Park Narodowy. Stanowi on jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar
bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo
meandrującą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów,
fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu
rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki,
łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu
przeszło 200 gatunków. Najrzadsze z nich to: orzeł bielik, orlik grubodzioby, bocian czarny,
wodniczka oraz - stanowiący symbol Biebrzańskiego Parku Narodowego - batalion. W korycie
meandrującej Biebrzy, jej dopływach oraz starorzeczach żyje także kilkadziesiąt
gatunków ryb i innych zwierząt wodnych.
O walorach tych terenów decyduje również bogactwo flory. To właśnie nad Biebrzą
można wciąż spotkać rzadkie i ginące gatunki roślin, np.: brzozę niską, wierzbę lapońską, wierzbę
borówkolistną, skalnicę torfowiskową czy gnidosza królewskiego. Bagnom Biebrzańskim
zawdzięczamy też ocalenie wielu gatunków roślin i zwierząt. Już na początku dwudziestego
stulecia utworzono tu dwa ścisłe rezerwaty przyrody: Czerwone Bagno i Grzędy. Kiedy w okresie
II wojny światowej niemal całkowicie wytępiono w Polsce populację łosia, to jedynie tylko na
terenie Czerwonego Bagna przetrwało kilka osobników tego gatunku. Dały one początek
odrodzeniu się tych zwierząt. W latach powojennych potomkowie biebrzańskich łosi
przewędrowały do odległych obszarów Polski, a także za jej granice. Dziś, przy odrobinie
szczęścia i cierpliwości, turysta czy przyrodnik bez trudu spotka żyjącego nad Biebrzą łosia.
Bagnom Biebrzańskim zawdzięczamy również odtworzenie w naszym kraju całkowicie
wymarłych niegdyś bobrów. W 1949 roku 18 sztuk tego gatunku sprowadzono z Białorusi do
kanałów okalających Twierdzę Osowiec. Tutejsze rzeki, rzeczki i kanały okazały się istnym rajem
dla tych zwierząt. Dziewiczość i niedostępność tych terenów sprawiły, że Bagna Biebrzańskie były
15
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
przez lata obiektem zainteresowania głównie naukowców i koneserów. Udało się przez to uniknąć
niszczącej dla środowiska, hałaśliwej turystyki masowej. Obecnie - dzięki powstaniu
Biebrzańskiego Parku Narodowego oraz rozwojowi odpowiedniej infrastruktury - miejsce to stało
się bardziej przyjazne także dla turysty-amatora. Dziś, aby doświadczyć obcowania z unikatową
przyrodą biebrzańską, nie koniecznie trzeba w gumowych butach przemierzać niebezpieczne
bagna i bezkresne rozlewiska wodne. Specjalnie wytyczona ścieżka przyrodniczo-historyczna,
zaopatrzona w kładki spacerowe, wieże widokowe i pomosty, umożliwia przejście suchą stopą
interesujących fragmentów parku.
Obszar chronionego krajobrazu o łącznej powierzchni 12027 ha, to Pojezierze
Rajgrodzkie
i
zachowanie
utworzone
tego
terenu
w
1982
o
r.,
wysokich
którego
walorach
celem
jest
przyrodniczych,
ochrona
kulturowych
i wypoczynkowych.
Pomniki przyrody znajdujące się na terenie gminy:
1. Lipa drobnolistna w parku podworskim (Netta Folwark)
2. Topola osika przy drodze Netta- Augustów (Netta Folwark)
Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo)
3. Jałowiec pospolity na skarpie nad brzegiem jeziora Kukowo (Kukowo)
4. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki)
5. Jesion wyniosły w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki)
6. Lipa drobnolistna w parku dworskim nad brzegiem jeziora Reszki (Reszki).
11. Źródła zagrożenia środowiska przyrodniczego
Środowisko przyrodnicze na obszarze Gminy Bargłów Kościelny należy do najmniej
zanieczyszczonych w Polsce.
Na obszarze gminy znajduje się oczyszczalnia ścieków oraz gminne wysypisko odpadów
komunalnych.
Występują zanieczyszczenia powierzchniowe spływające z gruntów i gospodarstw
rolnych oraz - szczególnie niebezpieczne - z dróg.
Gromadzone w gospodarstwach rolnych w
nieszczelnych zbiornikach ścieki
przedostają się do gruntu, stwarzając zagrożenie dla czystości wód podziemnych.
16
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Niewielka gęstość zaludnienia i rozproszenie zabudowy oraz niemal brak istotnych
punktowych źródeł emisji sprawia, że zagrożenie zanieczyszczeń powietrza praktycznie tu nie
występuje.
Emisja gazów ogółem oraz oddzielnie CO2 i pyłów ze źródeł stacjonarnych w μg/ha w
Gminie Bargłów Kościelny należy do najmniejszych wśród gmin dorzecza Biebrzy i odbiega
prawie dziesięciokrotnie od średnich wielkości dla całego kraju.
Głównym źródłem wielokierunkowej presji na środowisko przyrodnicze jest osadnictwo
oraz sieć dróg. Drogi stanowią barierę powodującą fragmentację ekosystemów i zmniejszającą
różnorodność biologiczną, utrudniającą naturalne przemieszczanie się i migrację gatunków.
Zagrożeniem jest naturalny proces sukcesji roślinności krzewiastej, wynikający z
ekstensywnej gospodarki rolnej nieleśnymi ekosystemami bagiennymi.
Zanik zbiorowisk i rzadkich gatunków flory i fauny prowadzi do zubożenia
różnorodności biologicznej i zmniejszenia atrakcyjności turystycznej terenu.
12. Ochrona przyrody i środowiska
Podstawowym celem w zakresie środowiska przyrodniczego jest ochrona przyrody ,
co w rozumieniu ustawy o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004r. ( Dz . U . z
2004r.Nr 92 poz. 880ze zm.) oznacza zachowanie, właściwe wykorzystanie oraz
odnawianie zasobów i składników przyrody .
Ochrona przyrody ma na celu :
1. Utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów.
2. Zachowanie różnorodności gatunkowej.
3. Zachowanie dziedzictwa geologicznego .
4. Zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i ekosystemów .
5. Kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody.
6. Podwyższanie świadomości ekologicznej mieszkańców gminy poprzez przedstawicieli
władz lokalnych - samorządowych .
7. Przywracanie do stanu właściwego zasobów i składników przyrody
Ochrona przyrody jest częścią polityki ekologicznej państwa, jest obowiązkiem
każdego człowieka, organów państwowych oraz samorządu terytorialnego, a także
jednostek organizacyjnych oraz osób prawnych i fizycznych prowadzących działalność
wpływającą na przyrodę.
17
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Polityka osiągania celów przyrodniczych obejmuje następujące kierunki i zasady
działania:
1. Prowadzenie racjonalnej gospodarki zasobami przyrody takimi jak wody, lasy, walory
krajobrazowe poprzez:
• ustalanie stref ochronnych i stref ciszy wokół wód otwartych,
• ustanawianie stref ochronnych wokół ujęć wód,
• prowadzenie
zagospodarowania
na
obszarach
chronionego
krajobrazu
z
uwzględnieniem zasad rozporządzenia o obszarach chronionego krajobrazu,
2. Dostosowanie rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego do uwarunkowań
przyrodniczych uwzględniając elementy środowiska przyrodniczego.
3. Ochronę konserwatorską zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa wynikającymi z
ustawy o ochronie przyrody.
4. Ochronę terenów otwartych, szczególnie obszarów podmokłych ze względu na
wrażliwość tych terenów.
5. Ochronę terenów zieleni w obszarach zainwestowanych.
6. Ochronę klimatu lokalnego polegającą na wzbogacaniu zadrzewień gatunkami rodzimymi
w zespołach osadniczych i terenach letniskowych .
7. Ograniczanie źródeł zanieczyszczeń poprzez :
A. zakaz lokalizacji obiektów uciążliwych i modernizację uciążliwych technologii ,
wprowadzanie wysokosprawnych urządzeń ochronnych,
B. podjęcie rozbudowy infrastruktury technicznej związanej z gospodarką wodno –
ściekową,
C. pooprawę jakości głównych tras komunikacyjnych, szczególnie o znaczeniu
międzynarodowym,
D. wprowadzanie zadrzewień wokół terenów szkodliwych poprawiając estetykę krajobrazu
gatunkami rodzimymi,
E. zakaz wprowadzania poprzecznych barier (zabudowa) w ekologicznych ciągach o
znaczeniu lokalnym i ponad lokalnym,
F. zwrócić szczególną uwagę na dbałość w zakresie gospodarki wodno - ściekowej na
obszarach źródliskowych i obszarach z wodami podziemnymi bez izolacji i
średnioizolowanymi.
18
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
III. Analiza stanu istniejącego zasobów kulturowych i zabytkowych.
1. Zabytki architektury i budownictwa, zabytki ruchome oraz cmentarze zabytki sakralne
Do grupy zabytków sakralnych należy jedynie zespół kościoła parafii
rzymskokatolickiej p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Bargłowie Kościelnym Parafia
Bargłów, fundacji króla Zygmunta Augusta, została erygowana w 1544 roku. Obecny kościół
murowany stoi w miejscu poprzedniego drewnianego. Został zbudowany w 1883 roku w
stylu neogotyckim. Kościół został częściowo zniszczony podczas II wojny światowej. Do
roku 1955 odbudowano Korpus nawowy, a w 1988 wieże. Zespół składa się z kościoła i
czterech kaplic (obiekty te okolone są kamiennym murem z bramą) oraz plebanii (zbud. ok.
1908 r.).
Ważnym elementem w krajobrazie gminy są krzyże przydrożne wykonane z różnych
materiałów. Te najstarsze z początku XX wieku wykonane są z kutego żelaza osadzonego w
kamiennej podstawie.
Krzyże drewniane są systematycznie zastępowane przez nowsze, jednak tradycja
miejsca jest utrzymywana.
Dwory i folwarki
Na omawianym terenie z licznych niegdyś zespołów dworskich i folwarcznych
zachowały się jedynie skromne ich pozostałości. Pośród tych obiektów należy wymienić zespół
drobnoszlachecki w Łabętniku pochodzący z 2. poł XIX wieku oraz pozostałości po zespole
dworskim w Pomianach z 2 poł. XIX w.
Budownictwo zabytkowe
Liczne do połowy lat 70 XX wieku tradycyjne budownictwo drewniane w ciągu 10 lat zostało
wyparte przez utylitarne w formach budynki mieszkalne i gospodarcze. Gabaryty i forma
budynków na trwałe zakłóciła krajobraz gminy.
Zabytki ruchome
Zabytki ruchome, czyli dzieła sztuki, rzeźba, malarstwo i wyroby rzemiosła
artystycznego stanowią wyposażenie kościoła parafialnego w Bargłowie Kościelnym.
Wyposażenie w postaci ołtarzy stanowi jednolitą stylistycznie i warsztatowo formę neogotycką;
pochodzą z końca XIX wieku.
Cmentarze
W gminie zachował się jeden historyczny cmentarz z kilkoma starymi nagrobkami
pochodzącymi z połowy XIX wieku.
19
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Rura lis tyka
Osadnictwo wiejskie na omawianym terenie w zdecydowanej większości
charakteryzuje się zabudową skupioną - rzędową, jedno - lub dwustronną.
Obecna struktura osadnicza tego terenu jest efektem długoletnich przeobrażeń społeczno
- gospodarczych jakie dokonały się na obszarze Pojezierza Suwalskiego i Równiny
Augustowskiej w XIX i XX wieku (reformy agrarno - ekonomiczne z 1 połowy XIX wieku,
uwłaszczenie chłopów w 1864r, komasacje po 1875 r. oraz w XX regulacje).
W 1 połowie XIX w. dominujące na tym obszarze wsie szeregówki z trójpolowym
systemem gospodarowania zostały gruntownie przebudowane. Na ich miejscu powstały
wówczas wsie o pasmowym układzie pól i rzędowej zabudowie wzdłuż drogi, czyli tzw.
rzędówki lub wsie kolonii sznurowych. Z czasem początkowo luźna i jednostronna zabudowa
rzędówek uległa zagęszczeniu, a pasmowe nadziały pól - rozdrobnieniu. Po uwłaszczeniu
chłopów w 1864 roku nie doszło tu do kolejnej przebudowy wsi, tak jak to miało miejsce na
Suwalszczyźnie (wsie o zabudowie kolonijnej). We wsiach o najbardziej zagęszczonej
zabudowie jak: Bargłów, Łabętnik, Dreństwo z konieczności powstały gospodarstwa kolonijne,
które zasadniczo nie wpłynęły na zmianę struktury przestrzennej tych miejscowości.
Przeciętna zagroda na tym terenie składa się z domu, jednego budynku inwentarskiego,
stodoły, szopy, piwnicy oraz studni. Kształty siedlisk są prostokątne. Domy stoją frontem lub
szczytem do drogi, budynki gospodarcze po bokach, stodoła na zamknięciu czworoboku.
Zagrodom towarzyszą ogródki i sady ulokowane od frontu lub z tyłu.
Zabytki techniki
Ważny element w przestrzeni kulturowej wschodnich krańców gminy to Kanał
Augustowski. Kanał jest złożony z długich odcinków sztucznych przekopów oraz zespołu
stopnia piętrzącego (śluza Sosnowo). Kanałowi towarzyszy pochodzący z czasu jego budowy
układ drożny. Układ drożny na niemal całym terenie gminy powstał w XVI - XIX wieku. Część
dróg obecnie istniejących pokrywa się ze starymi szlakami odnotowanymi w źródłach, np. droga
do Grodna z terenów Państwa Zakonnego lub wspomniany trakt z Warszawy do Petersburga.
Krajobraz
Krajobraz gminy Bargłów Kościelny jest stosunkowo jednorodny. Analizowany obszar
należy do Kotliny Biebrzańskiej. W sąsiedztwie rzeki Biebrzy i Netty (ew. Kanału
Augustowskiego) przeważają łąki z kępami zadrzewień. Środkową i północną część gminy
pokrywają lasy. Pozostałą część gminy zajmują rozłogi pól z zadrzewieniami śródpolnymi.
Zgodnie z metodologią opracowaną przez prof.
Janusza Bogdanowskiego wydzielono 2 podstawowe jednostki ukształtowania; dominuje teren
płaski
20
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
oraz pofałdowany.
Generalnie krajobraz gminy cechują:
• zachowane historyczne układy pól,
• zespół Kanału Augustowskiego,
• zachowana sieć drożna,
• zachowana skupiona (luźno - skupiona) zabudowa wsi wraz z koloniami.
2.
Zabytki architektury i budownictwa oraz zabytki ruchome
Teren stanowiący gminę Bargłów Kościelny od XVI wieku znajduje się w obrębie
jednego obszaru historycznego i kulturowego. Pomimo zmian politycznych i ustrojowych
ciągłość ta była utrzymana. Późne osadnictwo połączone z peryferyjnym położeniem oraz
następstwa kolejnych niszczących wojen miały zasadniczy wpływ na stosunkowo skromnie
zachowane zabytki architektury i budownictwa.
Zabytkowa zabudowa jest zgrupowana w kilku wsiach (Bargłów Kościelny, Łabętnik).
Są to jednak skromne pozostałości tradycyjnej architektury drewnianej z początku naszego
stulecia. Do najcenniejszych obiektów zabytkowych należy zespół kościoła parafialnego w
Bargłowie Kościelnym.
Z licznej grupy architektury dworskiej i zabudowy folwarcznej zachował się
zespół zabudowy drobnoszlacheckiej w Łabętniku. Budownictwo drewniane o wartościach
zabytkowych niewątpliwie zniknie z krajobrazu gminy w ciągu najbliższych lat.
3.
Cmentarze
Jedyny zabytkowy cmentarz gminy w Bargłowie Kościelnym stopniowo zatraca
zabytkowy charakter. Obok zachowanych nagrobków na uwagę zasługuje starodrzew.
4.
Walory kultury jako inspiracja przedsiębiorczości lokalnej
Rozwój przedsiębiorczości w zakresie wykorzystania walorów kulturowych powinien
koncentrować się na kultywowaniu tradycji i przeciwdziałaniu zanikowi odrębności
regionalnej. Walory kulturowe powinny stać się produktem sprzedaży osobom z zewnątrz w
formie ruchu turystycznego.
W
zakresie
architektury
większość
tradycyjnych
obiektów
budowlanych
zabytkowych osiągnęła wiek kwalifikujący je do rozbiórki, jest rozproszona, a ich adaptacja
do współczesnych funkcji bardzo ograniczona. W
miarę skutecznej ochronie podlegają
budowle dworskie i sakralne. Celowym byłoby adaptowanie innych zabytkowych obiektów
na potrzeby obsługi ruchu turystycznego lub na obiekty letniskowe.
W zakresie zwyczajów i umiejętności obsługa ruchu turystycznego wymaga
zaprezentowania ciekawostek regionalnych i stworzenia możliwości uczestniczenia w pracach
21
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
w gospodarstwie, pracach polowych i różnych działaniach związanych z tradycjami życia na
wsi (wyrób serów, masła, tkactwo ludowe, przędzenie, barwienie w barwnikach naturalnych).
Odrębną dziedzinę umiejętności są czynności związane z przygotowaniem potraw
regionalnych, z miejscowych surowców i według starych technologii.
W zakresie rzemiosła znaczenie gospodarcze może mieć ciesielstwo i stolarstwo
wykorzystujące miejscowe materiały i posługujące się tradycyjnymi technikami. Na uwagę
zasługuje również kamieniarstwo budowlane i kowalstwo.
W zakresie kultywowania dziedzictwa ważne jest jego utrzymanie i kultywowanie
tradycji poprzez programy edukacyjne dla dzieci, organizowanie festynów oraz pokazów
obrzędów i zanikających rzemiosł, gromadzenie materiałów w postaci legend, opowieści,
opisów zwyczajów wiejskich oraz programów edukacyjnych dla właścicieli gospodarstw
agroturystycznych odnośnie wykorzystania tradycyjnych prac w gospodarstwie wiejskim.
Bargłów Kościelny leży w historycznej części północnego Podlasia. Obszar ten
dopiero w 1569 roku został włączony do Korony, a wcześniej stanowił ziemię plemion
jaćwieskich i należał do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Najcenniejszymi zabytkami na terenie gminy są zespół kościoła parafialnego w
Bargłowie, zespół dworski w Łabętniku, pozostałość zespołu dworskiego w Pomianach,
budynki szkolne w Tajnie i Dreństwie, cmentarz w Bargłowie Kościelnym, młyn z okresu
międzywojennego w Bargłowie. Zabytkiem techniki jest Kanał Augustowski, złożony z
długich przekopów i śluzy Sosnowo, któremu towarzyszy układ drożny pochodzący z czasów
jego budowy. Na terenie gminy znajduje się około 100 stanowisk archeologicznych
pochodzących z epoki kamienia aż do czasów nowożytnych.
W okolicach Bargłowa Kościelnego jeszcze po ostatniej wojnie tkano dywany,
kilimy, płachty wielonicielnicowe, płótno i materiały wełniane na ubrania. Strój ludowy na
terenie gminy
nie był już powszechnie używany po 1920 roku, a ubierano się w ubrania fabryczne lub
wzorowane na fabrycznych, lecz szyte z materiałów tkanych w domu. Istnieje tradycja
wykonywania wyrobów haftowanych i zdobionych koronkami. W tradycyjnych zagrodach
zachowały się meble wykonywane przez wiejskich lub małomiasteczkowych rzemieślników.
Przeważnie są to drewniane szlabany, rozsuwane łóżka, kufry, kredensy, które obecnie stoją w
podrzędnych pomieszczeniach gospodarczych. We wsiach spotkać można jeszcze narzędzia i
sprzęty gospodarskie używane po 1945 roku czyli żarna, pojemniki na zboże, naczynia
klepkowe, wozy, stare naczynia, kadłuby z drewna, narzędzia do przędzenia i tkania.
22
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gminy położone na skraju Podlasia na granicy z Mazowszem znacznie dłużej
kultywowały tradycyjne zwyczaje. Do obrzędów i wierzeń ludowych weszło dużo elementów
przedchrześcijańskiego kultu domowego, kultu przodków i zwyczajów związanych z magią
wegetacyjną. Wyrażała się ona szeregiem zabiegów ułatwiających zdobycie pożywienia. W
grupie rodzinnej i społeczności wiejskiej kultywowane były tradycyjne obrzędy i zwyczaje
doroczne. Tradycyjnie świętowano zaduszki, wigilię św. Andrzeja, Adwent, Gody z dniem św.
Szczepana, święte wieczory, święta Trzech Króli, Matki Boskiej Gromnicznej, św. Agaty,
zapusty, ostatki, Popielec, półpoście, cykl świąt wielkanocnych zaczynający się od Kwietnej
Niedzieli i kończący się Niedzielą Przewodnią, Zielone Świątki, Boże Ciało, święta Matki
Boskiej Zielnej i Siewnej. Wszystkie te święta miały rozbudowane obrzędy i zwyczaje. Oprócz
obrzędów dorocznych jeszcze w okresie międzywojennym praktykowane były rozbudowane
zwyczaje rolnicze, hodowlane, rybackie, związane z zajęciami domowymi. Zwyczaje weselne i
pogrzebowe miały rozbudowane obrzędy i tradycje, często zróżnicowane w obrębie nawet
jednej parafii. Dzisiaj zwyczaje te są dalej praktykowane, lecz w uproszczonej obrzędowości.
Wznoszone z fundacji gromady lub pojedynczych mieszkańców krzyże i kapliczki przydrożne
spotykane przy wiejskich drogach są wyrazem religijności ludowej. Upamiętniają one
tragiczne wydarzenia i intencje fundatorów. Pod krzyżami odprawiano modły i do krzyża na
końcu wsi odprowadzają ciało zmarłego mieszkańcy społeczności wiejskiej. Z większością
krzyży związane są opowieści o mieszkańcach wsi lub zdarzeniach związanych z ich
fundowaniem. Zdecydowana większość nazwisk i nazw miejscowych jest pochodzenia
słowiańskiego, chociaż istnieją dawne nazwy pojaćwieskie. W powszechnym użyciu jest język
polski.
23
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
IV. Środowisko społeczne
1. Ludność
Jednym z podstawowych i najważniejszych uwarunkowań rozwoju gminy jest sytuacja
demograficzna, tendencje przekształceń w liczbie ludności i jej strukturze. Liczba
mieszkańców Gminy Bargłów Kościelny na koniec 2006 roku wyniosła 6 047osób. W latach
2003-2006 liczba mieszkańców wykazywała tendencję wachającą się.
Tab. 3. Ludność Gminy Bargłów Kościelny
Struktura
2003
2004
2005
2006
Stan ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania
ogółem stan na 31 XII
6088
6063
6078
6047
mężczyźni stan na 31 XII
3049
3040
3039
3029
kobiety stan na 31 XII
3039
3023
3039
3018
kobiety na 100 mężczyzn
97
97
100
98
Przyrost naturalny
26
-25
15
-31
W roku 2006 w gminie Bargłów Kościelny było 6 047 mieszkańców,
z czego 3 029 osób to mężczyźni, pozostałe 3 018 to kobiety. Odsetek mężczyzn jest większy
i stanowi on 50,09 %. Gęstość zaludnienia na obszarze gminy wynosił ok. 30 osób na 1 km2.
Jest on niższy niż wojewódzki, gdzie na km2 przypada średnio ok. 60 osób.
Tab. 4. Struktura wiekowa ludności w latach 2003 - 2006
Struktura ludności
gminy
2003
Liczba Udział
2004
Liczba
w%
Liczba ludności na 6088
Udział
2005
Liczba
w%
Udział
2006
Liczba
w%
Udział
w%
100
6063
100
6078
100
6047
100
27,23
1604
26,45
1570
25,83
1526
25,24
55,58
3414
56,30
3469
57,07
3474
57,45
17,19
1045
17,25
1039
17,10
1047
17,31
terenie gminy
Ludność w wieku 1658
przedprodukcyjnym
Ludność w wieku 3384
produkcyjnym
Ludność w wieku 1046
poprodukcyjnym
Ludność Gminy Bargłów Kościelny
24
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tab. 5 Ludność Gminy Bargłów Kościelny 1996-2002
Lp.
Lata
Liczba ludności
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
6102
6171
6204
6204
6147
6130
6088
Źródło: Urząd Gminy Bargłów Kościelny
2. Struktura ludności według wieku i płci.
Tab. 6. Struktura ludności Gminy Bargłów Kościelny wg wieku i płci 2006r.
Wiek (w latach)
Płeć
Liczba mieszkańców
1.
0-2
Kobiety
108
2.
0-2
Mężczyźni
118
3.
3
Kobiety
30
4.
3
Mężczyźni
32
5.
4-5
Kobiety
83
6.
4-5
Mężczyźni
72
7.
6
Kobiety
42
8.
6
Mężczyźni
42
9.
7
Kobiety
49
10.
7
Mężczyźni
41
11.
8-12
Kobiety
212
12.
8-12
Mężczyźni
217
13.
13-15
Kobiety
144
14.
13-15
Mężczyźni
136
15.
16-17
Kobiety
91
16.
16-17
Mężczyźni
125
17.
18
Kobiety
56
18.
18
Mężczyźni
52
19.
19-60
Kobiety
1 551
20.
19-65
Mężczyźni
1 833
21.
Powyżej 60
Kobiety
665
22.
Powyżej 65
Mężczyźni
381
23.
Razem
Kobiety
3 039
Lp.
25
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
24.
Razem
Mężczyźni
3 049
25.
Razem
Kobiety i mężczyźni
6 088
Analizując
strukturę
demograficzną
gminy
pod
względem
liczby
osób
w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym na każde 1000 osób w wieku produkcyjnym
przypadały w gminie 831,7 osób w wieku nieprodukcyjnym.
Wyniki
analizy
zmian
wielkości
podstawowych
danych
demograficznych
w gminie oraz ocena obserwowanych zjawisk i ich konsekwencji muszą być przedmiotem
corocznego monitoringu, uzupełniania i poszerzania bazy danych oraz powtórnego
dokonywania szacunku prognozy, w celu wychwycenia tendencji demograficznych na terenie
gminy. Jest to konieczne przede wszystkim z punktu widzenia Programowania inwestycji
gminnych, wielkości bazy oświatowej oraz rozwoju pozostałej infrastruktury komunalnej,
technicznej i społecznej.
3. Niepełnosprawni
Za osobę niepełnosprawną uznaje się taką osobę, która posiada odpowiednie orzeczenie
wydane przez organ do tego uprawniony – osoba niepełnosprawna prawnie lub osobę, która nie
posiada takiego orzeczenia, lecz odczuwa ograniczenie sprawności w wykonywaniu czynności
podstawowych dla swojego wieku (zabawa, nauka, praca, samoobsługa) – osoba niepełnosprawna
tylko biologicznie.
Osoby zakwalifikowane do zbiorowości osób niepełnosprawnych prawnie posiadają:
1. aktualne orzeczenie wydane przez odpowiedni organ orzekający – dla osób w wieku 16 lat i
więcej,
2. lub uprawnienia do pobierania zasiłku pielęgnacyjnego dla dzieci powyżej 16 roku życia.
Są trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki.
Rehabilitacją osób niepełnosprawnych zajmują się głównie samorządy terytorialne i
organizację pozarządowe.
26
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tab. 7. Osoby niepełnosprawne wg kategorii niepełnosprawności
M – mężczyźni
K - kobiety
WYSZCZEGÓLNIENIE
Osoby niepełnosprawne
prawnie
tylko biologicznie
M
K
razem
M
K
238
352
Ogółem
ogółem
M
K
razem
OGÓŁEM
590
238
352
590
osoby niepełnosprawne
według ekonomicznych
grup wieku:
przedprodukcyjny
8
5
3
8
5
produkcyjny
43
22
21
43
22
poprodukcyjny
539
211
328
539
211
osoby niepełnosprawne
wg
poziomu
wykształcenia:
- wyższe
- policealne
5
2
3
5
2
- średnie
9
5
4
9
5
- zasadnicze
76
36
40
76
36
- podstawowe
347
164
183
347
164
ukończone
- podstawowe
153
31
122
153
31
nieukończone
osoby niepełnosprawne
wg
aktywności
ekonomicznej
aktywni zawodowo
5
3
2
5
3
bierni zawodowo
585
235
350
585
235
Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Bargłowie Kościelnym – 2006 r.
3
21
328
3
4
40
183
-
-
-
122
2
350
Na dzień 31.XII.2006 roku w Gminie Bargłów Kościelny było ogółem 590 osoby
niepełnosprawne, w tym: 238 mężczyzn i 352 kobiet.
Niepełnosprawni stanowili 9,76 % ogółu ludności Gminy Bargłów Kościelny.
Potrzeby niepełnosprawnych
powinny być
uwzględnione w miejscowych
planach
zagospodarowania przestrzennego poprzez:
1) rozwiązania komunikacyjne dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych,
2) likwidację barier urbanistyczno – architektonicznych i konstrukcyjnych,
3) dostępność do ciągów komunikacyjnych i obiektów użyteczności publicznej.
4. Ruch naturalny i wędrówkowy
W 2005 r. w województwie podlaskim zawarto 6498 związki małżeńskie, w powiecie
augustowskim 316, w Gminie Bargłów Kościelny 38.
W roku 2006 liczba zawartych małżeństw w gminie zwiększyła się w stosunku do 2005
roku o 7 i wynosiła 45.
Wskaźnik zawartych małżeństw na 1000 mieszkańców w Gminie Bargłów Kościelny w
roku 2005 wynosi 6,5 i jest większy niż w powiecie augustowskim 5,3 i województwie
podlaskim 5,4.
27
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Wielkość przyrostu naturalnego zależy od liczby rodzących się dzieci.
W ciągu ostatnich lat w Polsce obserwuje się proces spadku wskaźnika natężenia
urodzeń.
W Gminie Bargłów Kościelny również obserwuje się te tendencje. W województwie
urodziło się ogółem 11009 dzieci, w powiecie augustowskim 582,
w gminie Bargłów
Kościelny 56.
Wskaźnik urodzeń w gminie 9,6 jest porównywalny do wskaźnika w powiecie 9,8, ale
jest wyższy od wskaźnika urodzeń w województwie wynoszącego 9,1.
W województwie odnotowano 11854 zgonów, w powiecie augustowskim 581, a w
Gminie Bargłów Kościelny 59 Wskaźnik zgonów w gminie wynosi 10,2 i jest wyższy niż w
województwie 9,8 i w powiecie 9,8.
Przyrost naturalny w 2005 r. w województwie podlaskim był ujemny -845, natomiast
w powiecie augustowskim był dodatni 1, a w gminie ujemny – 3.W 2006 r. zameldowano w
gminie na pobyt stały 38 osób, a wymeldowano 47.
Poziom salda migracji w gminie był dodatni i wyniósł 38, wobec ujemnego 1803 w
województwie podlaskim i ujemnego w powiecie augustowskim 150.
Wg informacji podanej przez Urząd Gminy Bargłów Kościelny w roku 2006 na terenie
gminy zameldowano na pobyt stały 41 osób (19 mężczyzn i 22 kobiety), natomiast 70 osób
wymeldowało się (26 mężczyzn i 44 kobiety).
Ruch naturalny ludności w Gminie Bargłów Kościelny na tle województwa
podlaskiego i powiatu augustowskiego w 2005 r.
Wyszczególnienie Małżeństwa Urodzenia
Zgony
Przyrost
Tab. 8.
naturalny
Województwo
6498
11009
11854
-845
316
582
581
1
38
56
59
-3
podlaskie
Powiat
augustowski
Gmina Bargłów
Kościelny
Źródło: Województwo podlaskie podregiony powiaty gminy – 2006 r.
28
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tendencje depopulacyjne na obszarach wiejskich pociągają za sobą szereg
negatywnych konsekwencji demograficznych i społecznych:
1) szybkie starzenie się ludności, wywołane masowym odpływem młodzieży do miast,
2) obniżenie przyrostu naturalnego,
3) maskulinizacja coraz większych obszarów polegająca na znacznej nadwyżce mężczyzn w
stosunku do liczby kobiet w wieku produkcyjnym,
4) zaostrzenie się problemu związanego z koniecznością zapewnienia opieki zdrowotnej i
pomocy społecznej starszym osobom samotnym, o niskich dochodach.
5. Wykształcenie ludności i deklarowana narodowość
Województwo Podlaskie jest regionem o wielokulturowej i wielonarodowościowej
specyfice.
Gmina Bargłów Kościelny jest zamieszkiwana przez Polaków.
Województwo podlaskie charakteryzuje wysoki udział osób pracujących w rolnictwie
(37,4%). Aktualnie struktura przygotowania zawodowego rolników jest niekorzystna.
Ludność rolnicza posiadająca wykształcenie wyższe stanowi zaledwie 1,5%, wykształceniem
średnim zawodowym legitymuje się ok. 11% a 63% to osoby z wykształceniem
podstawowym i bez wykształcenia.
W gminie Bargłów Kościelny ludność posiadająca wykształcenie wyższe stanowi
zaledwie 1,8 %, wykształceniem średnim ok. 12 % zawodowym legitymuje się ok. 18 %.
6. Źródła utrzymania
Dane o źródłach utrzymania dostępne są ze spisów powszechnych i spisów
rolnych. Według NSP 1988 w gminie Bargłów Kościelny 46,3% ludności utrzymywało
się z pracy w rolnictwie, tylko 6,8% z pracy poza rolnictwem. Co 7 mieszkaniec posiadał
niezarobkowe źródło utrzymania, a co trzeci był na utrzymaniu bądź pracującego, bądź
posiadającego niezarobkowe źródło utrzymania. Ze źródeł pozarolniczych, wliczając
doń
również
niezarobkowe
źródła
utrzymania,
utrzymywało
się
ok.
28,3%
społeczeństwa, pozostałe 71,7% miało rolnictwo jako główne źródło utrzymania
(pracujący i utrzymywani przez pracujących w rolnictwie).
Z niezarobkowego źródła utrzymywało się 17,5% ludności, z tego 13,1% mężczyzn i
22,2% kobiet. Odwrotna proporcja płci wystąpiła w grupie utrzymujących się z
rolnictwa: mężczyzn było 76,9%, a kobiet 66,2%.
Według Powszechnego Spisu Rolnego 1996 obejmującego ludność związaną z
gospodarstwami (działkami) rolnymi, utrzymujący się głównie z pracy w swoim
29
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
gospodarstwie stanowili 47,3% ludności w wieku 15 lat i więcej, z pracy poza
gospodarstwem 7,5%, a aż 35,3% utrzymywało się głównie z niezarobkowego źródła.
Pracę w gospodarstwie rolnym jako jedyne źródło utrzymania wykazało 45,2%
rolników, 40,2% posiadało 2 źródła, przeważnie pracę w gospodarstwie plus
niezarobkowe źródło. Dwa źródła utrzymania posiadało 46,6% kobiet, mężczyzn mniej
38,4%.
Dla 50,5% mężczyzn i dla 36,4% kobiet praca w swoim gospodarstwie była jedynym
źródłem utrzymania.
Na podstawie wyników spisu rolnego 1996 można twierdzić, że zmniejsza się udział
ludności, dla której głównym źródłem utrzymania jest praca w rolnictwie, powiększa się
grupa utrzymujących się ze źródeł pozarolniczych, z tym, że coraz większy jest udział
osób posiadających głównie lub wyłącznie niezarobkowe źródło utrzymania.
Tab.9. Struktura ludności według źródeł utrzymania w gminie Bargłów Kościelny
1978
Wyszczególnieni
Struktura
e ludności wg
źródeł utrzymania w %:
czynni zawodowo
poza rolnictwem
w rolnictwie
bierni zawodowo
posiadający wyłącznie
niezarobkowe źródło
utrzymywani
1988
dane spisów powszechnych
56,1
4,7
51,4
43,9
53.1
6,8
46.3
46.9
2,8
41,1
14,6
32.3
Tab. 10. Ludność według głównego źródła utrzymania w 1988 r
Wyszczególnienie
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
Ogółem.
Ludność utrzymująca się
głównie ze źródeł
zpozarolniczych
pracy
pracujący
utrzymywani
z niezarobkowego źródła
Ludność utrzymująca się
głównie z rolnictwa
pracujący
utrzymywani
Ogółem
Ludność utrzymująca się
głównie ze źródeł
pozarolniczych
z pracy
W liczbach
6274 bezwzględnych
3212
1775
741
675
420
255
1100
4499
2782
1717
W odsetkach
100,0
28,3
10,8
3062
1034
322
191
131
419
2471
353
229
124
681
2028
1618
853
1164
864
100,0
23,1
100.0
33,8
10,0
11.5
30
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
pracujący
utrzymywani
z niezarobkowego źródła
Ludność utrzymująca się
głównie z rolnictwa
pracujący
utrzymywani
6,7
4,1
17,5
71,7
5,9
4,1
13,1
76,9
7,5
4,0
22,2
66,2
44,3
27,4
50,4
26,5
38,0
28,2
Tab.11. Ludność w wieku 15 lat i więcej w rolnictwie indywidualnym wg źródeł
utrzymania
Wyszczególnienie
Ogółem
Utrzymujący się z 1 źródła
w tym z pracy w swoim
Utrzymujący
gospodarstwiesię z 2 źródeł
Utrzymujący się głównie lub
wyłącznie : z pracy w swoim
zgospodarstwie
pracy poza gospodarstwem
w tym na rachunek własny
z niezarobkowego źródła
utrzymywani
stan w czerwcu 1996 r.
Ogółe Mężczyź
Ogółe Mężczyźni Kobiet
Kobiety
m
ni
m
y
w liczbach
w odsetkach
bezwzględnych
3861
2009
1852 100,0
100,0
100,0
2310
1238
1072
59,8
61.6
53,4
1746
1014
732
45,2
50.5
36,4
1551
771
780
40,2
38,4
46,6
1799
1050
749
47,3
52,7
40,9
287
29
1342
378
144
20
598
182
143
9
744
196
7,5
0,8
35,5
9.9
7,2
1,0
30,0
9,1
7,8
0,5
40,6
10,7
Rynek pracy
Poziom wielkości zatrudnienia w gminie warunkują w głównej mierze:
a) cechy demograficzne ludności – udział ludności w wieku produkcyjnym, poziom
wykształcenia ludności;
b) poziom rozwoju gospodarczego obszaru gminy;
c) poziom aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym;
d) stan zdrowotny ludności w wieku produkcyjnym
Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym
w strukturze gospodarczej. Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły,
służba zdrowia) mieszkańcy gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i
agroturystyką), drobnymi usługami dla ludności miejscowej i przyjezdnej. Najważniejsze
profile gospodarcze to:
 handel
 usługi budowlane
 usługi stolarskie
 usługi transportowe
 prace leśne , ścinka drzew
31
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Na obszarze gminy działają drobne zakłady rzemieślnicze i usługowe oraz zakłady stolarskie.
Na przełomie lat 2000-2003 zaobserwować można stopniowy spadek zatrudnienia.
Na terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują instytucje z „otoczenia biznesu”.
7. Bezrobotni
Z ogólnej liczby bezrobotnych na koniec roku 2006 w województwie podlaskim wynoszącej
61773 (100%), liczba bezrobotnych w powiecie augustowskim wynosiła 4421 osób (18,2%)
bezrobotni w Gminie Bargłów Kościelny 374 osoby ( 0,61 %). W województwie podlaskim stopa
bezrobocia wynosiła na koniec grudnia 2006r. 13,3% natomiast w skali kraju 14,9%.
Wg stanu na koniec grudnia 2005r. stopa bezrobocia w rejonie augustowskim wynosiła
20,2%, natomiast na obszarze całego kraju 17,6%.
Z prawem do zasiłku w Gminie Bargłów Kościelny było 196 osób.
W wieku produkcyjnym (18 - 44 lat) było 321 osób bezrobotnych. Bez pracy powyżej 12
miesięcy pozostawało 196 osób.
Na koniec grudnia 2005 roku liczba bezrobotnych w Gminie Bargłów Kościelny wynosiła 360
(w tym: 180 kobiet) i do chwili obecnej zmniejszyła się o 14 osób).
Tab. 12. Bezrobotni w Gminie Bargłów Kościelny na tle województwa podlaskiego i powiatu
augustowskiego w roku 2006
wyszczególnienie
województwo
podlaskie
powiat
augustowski
Gmina
Bargłów
Kościelny
ogółem
kobiety
z liczby ogółem
zwolnieni
z prawem
w wieku
z przyczyn
do zasiłku 18-44 lata
zakładu pracy
pozostający bez
pracy powyżej
12 miesięcy
61773
32516
1195
6535
-
-
4421
2207
88
291
3083
2243
374
185
2
23
321
196
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Augustowie.
Znaczne zasoby wolnej siły roboczej mogą stanowić czynnik sprzyjający rozwojowi gminy,
pod warunkiem podjęcia odpowiednich działań edukacyjnych, nakierowanych na potrzeby
rozwojowych branż gospodarczych tj. handlu, turystyki i przetwórstwa spożywczego.
32
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tab. 13. Bezrobotni w Gminie Bargłów Kościelny według miejscowości – stan w dniu 31.12.2006
roku
Ogółem
Wyszczególnienie
w tym: kobiety
Bargłów Kościelny
Bargłów Dworny
Bargłówka
Barszcze
Brzozówka
Bułkowizna
Dreństwo
Górskie
Judziki
Kamionka Nowa
Kamionka Stara
Komorniki
Kroszewo
Kroszówka
Kukowo
Łabędnik
Nowiny Bargłowskie
Pieńki, Piekutowi, Lipowo, Nowiny Stare,
Sosnowo
Pomiany
Popowo
Pruska
Reszki
Rumiejki
Solistówka
Tobyłka
Tajenko
Tajno Łanowe
Tajno Podjeziorne
Tajno Stare
Wólka Karwowska
Żrobki
OGÓŁEM
62
26
9
6
19
5
16
0
5
5
16
5
6
6
1
10
8
4
26
15
3
3
15
3
8
0
2
1
9
2
5
3
1
4
5
3
20
9
18
9
2
20
7
9
6
16
27
11
11
374
8
4
10
6
1
9
3
5
2
8
9
5
7
185
Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Augustowie
8. Szkolnictwo i infrastruktura społeczno-kulturalna.
W
gminie
Bargłów
Kościelny
funkcjonuje
3
szkoły
podstawowe
w
miejscowościach: Bargłów Kościelny, Kroszewo i Stare Tajno oraz 2 szkoły prowadzone przez
Stowarzyszenie Rozwoju Wsi „Nasze Dzieci” w Tobyłce i Stowarzyszenie Rozwoju wsi
Bargłówka . Warunki nauczania, biorąc pod uwagę liczbę uczniów na 1 szkołę i na 1 nauczyciela
pełnozatrudnionego są lepsze niż przeciętnie w województwie, gdyż w gminie znacznie mniej
uczniów przypadało na 1 szkołę i na 1 nauczyciela. Wychowaniem dzieci w wieku przedszkolnym
zajmują się oddziały przedszkolne przy szkołach podstawowych.
Po ukończeniu szkoły podstawowej młodzież gminy może kontynuować naukę
w gimnazjum w Bargłowie Kościelnym.
33
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Upowszechnianie czytelnictwa prowadzi na terenie gminy Gminna
Biblioteka Publiczna w Bargłowie Kościelnym, dysponująca wraz z filią w Kroszewie
księgozbiorem relatywnie wysokim 28,4 tys. woluminów, co w przeliczeniu na 1
mieszkańca daje 5 książek, o 1 więcej niż średnio w województwie.
W Bargłowie Kościelnym działa Gminny Ośrodek Zdrowia, a także w Pruskiej Wiejski Ośrodek Zdrowia, jednakże większość usług medycznych prowadzą dla
mieszkańców gminy placówki służby zdrowia w Augustowie, gdzie zlokalizowane są poradnie
specjalistyczne, szpital i pogotowie ratunkowe.
Obsługę pocztową prowadzą na terenie gminy urzędy pocztowe w Bargłowie
Kościelnym, i Pruskiej.
Placówki Ochotniczej Straży Pożarnej zlokalizowane są w Bargłowie
Kościelnym, Dreństwie, Solistówce, Popowie, Wólce Karwowskiej, Bargłówce, Tajnie Starym.
Administrację publiczną w gminie sprawuje Urząd Gminy w Bargłowie
Kościelnym. W Bargłowie Kościelnym zlokalizowany jest też komisariat policji.
Działalność duszpasterską na terenie gminy Bargłów Kościelny prowadzą parafie
Kościoła Rzymsko - Katolickiego w Bargłowie Kościelnym i w Pruskiej.
Jedyna na terenie gminy placówka bankowa - Bank Spółdzielczy w Bargłowie
Kościelnym -świadczy usługi finansowe dla mieszkańców gminy.
Tab. Nr 14. Szkolnictwo w Gminie Bargłów Kościelny na tle województwa podlaskiego i
powiatu augustowskiego w roku szkolnym 2005/2006.
Wyszczególnienie
Szkoły podstawowe
Województwo
podlaskie
Powiat augustowski
Gmina Bargłów
Kościelny
502
32
6
Pomieszczenia
szkolne
5324
313
43
Oddziały
4360
254
33
Uczniowie
85238
4615
478
Absolwenci
16900
928
89
219
14
1
Gimnazja
34
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Pomieszczenia
szkolne
2184
114
11
Oddziały
2219
119
10
53873
2864
275
Uczniowie
Absolwenci
18347
986
Źródło: Województwo podlaskie podregiony, powiaty, gminy-2006r.
81
Tab.15. Placówki biblioteczne w Gminie Bargłów Kościelny na tle województwa
podlaskiego i powiatu augustowskiego w 2005 roku.
Wyszczególnienie
Województwo
podlaskie
324
4478,9
Powiat augustowski
Biblioteki publiczne
23
Księgozbiór w
262,7
tysiącach wolumów
Czytelnicy
185600
10727
Wypożyczenia
3487,1
206,2
tysiącach wolumów
Wypożyczenia na 1
18,8
19,2
czytelnika
Liczba ludności na
3703
2565
placówkę
biblioteczną
Źródło: Województwo podlaskie podregiony, powiaty, gminy-2006r.
Gmina Bargłów
Kościelny
2
28,4
1022
21,4
21,0
2895
35
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
V. Gospodarka terenami
1. Struktura użytkowania ziemi
Według danych Starostwa Powiatowego w Augustowie pow. geodezyjna
gminy Bargłów Kościelny na dzień 1 stycznia 2006r wynosiła 18 757 ha , co stanowi
11,3% powiatu Augustów w tym:
Na pierwszym miejscu w strukturze użytków gminy znajdują się użytki rolne zajmując
średnio w gminie 73,5% wobec 41,6% w powiecie , a największy ich udział występuje
w obrębie Komorniki, Żrobki, Tajno Podjeziorne. Na drugim miejscu znajdują się grunty
pod lasami zajmując 14% pow. gminy wobec 46,2% w powiecie , a największy ich udział
występuje w południowo- wschodniej i środkowej części gminy i północno- środkowej
Grunty pod wodami zajmują 5,4% pow. gminy przy 3,9% w powiecie i
występują głównie w obrębie Dreństwo i Tajenko.
Tereny komunikacyjne stanowią 1,8% pow. gminy przy 2,5% w powiecie, a
największy ich udział występuje w obrębie Bargłów Kościelny, Barszcze, Nowa
Kamionka, Solistowka.
Tereny osiedlowe zajmują 1,4% pow. gminy przy 1,2% w powiecie , a w
Bargłowie Kościelnym, Brzozówce, Popowie, Tajnie Łanowym, Tajnie Starym i
Kroszówce ich udział sięga od 3,6% do 2,3%.
36
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Nieużytki stanowią 3,9% pow. gminy, a największe ich kompleksy występują w
obrębie: Pruska Pieńki, Tajenko.
Wniosek: grunty mało przydatne w rolnictwie należy przeznaczać pod zalesienie
2. Gleby
Gleby na terenie Bargłów Kościelny wykształciły się z utworów po lodowcowych.
Są to głównie gleby brunatne właściwe wytworzone z glin lekkich i piasków gliniastych z
domieszką części humusowych. W Kotlinie Biebrzańskiej obok gleb brunatnych występują
gleby bagienne , lokalnie torfowe.
Przestrzenne rozmieszczenie poszczególnych kompleksów glebowych wykazuje
wzajemne przemieszanie utworów glebowych , tworząc mozaikę na obszarze całej gminy.
Klasyfikacja bonitacyjna
gruntów ornych przedstawia wykres :
Z analizy danych wynika dominujący udział gleb III - IV klas bonitacyjnych .
Grunty orne tych klas bonitacyjnych występują w różnych częściach gminy, a największy udział
gleb klasy III b od 5% - 7% występuje w obrębie : Tajenko ,Wólka Karwowska, Kroszówka ,
Kroszewo.
Grunty orne klas IV stanowią ponad 85% wszystkich gruntów ornych , a
największy ich udział występuje w obrębie : Bargłówka , Brzozówka, Bułkowizna,
Komorniki,Pruska, Tajno Łanowe, Tąjno Stare, Wólka Karwowska. Udział gleb kl. III - IV
obrazuje rys. 4.1.
Gleby V klasy bonitacyjnej stanowią 9,2% gruntów ornych gminy, a największy ich
udział występuje w obrębie: Judziki, Rumiejki, Popowo, Żrobki, a najmniejszy w obrębie:
Bargłówka, Bułkowizna, Komorniki, Tajno Łanowe, Wólka Karwowska.
37
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gleby VI klasy bonitacyjnej zajmują 2,9%gruntów ornych i występują głównie w
obrębie: Żrobki, Tajenko, Solistówka, Nowiny Bargłowskie, Barszcze, Judziki, Rumiejki. Gleby
klasy VI Rz na 0,5% gruntów ornych głównie w obrębie Bargłów Dworny i Tajenko.
Na łąkach dominują gleby V i VI klasy bonitacyjnej, a udział wg klas bonitacyjnych
tych gleb przedstawia się wykres :
Natomiast ponad 55% pastwisk stanowią gleby III - IV klasy bonitacyjnej. Gleby
klasy V stanowią 31,2%, a klasy VI - 12,3% gleb pastwisk. Gleby Psz VI zajmują 1%.
Klasyfikację bonitacyjną użytków rolnych przedstawia tabela nr 2.
Syntetyczny wskaźnik jakości i przydatności rolniczej gleb gminy Bargłów Kościelny
wynosi 49,8 pkt. i jest najwyższy na obszarze powiatu.
Możliwości produkcyjne omawianego obszaru wyraża syntetyczny wskaźnik
jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej sumujący punkty z oceny poszczególnych czynników
środowiska tj.: bonitacji , agroklimatu, gdzie w skali 15 punktowej dla kraju gmina Bargłów
Kościelny otrzymała 7,2 pkt. - oceny jakości i przydatności rolniczej gleb, rzeźby terenu, która
dla tej gminy określona jest jako korzystna i wynosi 3 pkt. i jest najniższa w skali powiatu.
Bonitacji
warunków
wodnych
określającej
warunki
wodne
gminy
jako
najkorzystniejsze w skali powiatu ze wskaźnikiem 3,7 pkt. Syntetyczny wskaźnik waloryzacji
rolniczej przestrzeni produkcyjnej dla obszaru gminy Bargłów Kościelny wynosi 63,7 pkt. i jest
najwyższy w skali powiatu. Oznacza, to dość dobre warunki agroklimatyczne do prowadzenia
produkcji rolnej.
38
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
3. Struktura władania
Według danych Starostwa Powiatowego w Augustowie stan władania gruntów
na dzień 31 grudnia 2006r. przedstawiał się następująco:
Tab. Nr 16.
Grunty Skarbu Państwa ogółem
W tym: grunty AWRSP W
zarządzie ALP
2149 ha tj.
Grunty gminy
255 ha tj.
1,3% pow.
Grunty gospod. Indywid. i osób
fizycznych
6319 ha tj.
86,8% pow.
13678 ha-99,3%
Grunty kościołów
i związków wyznaniowych
16hatj.
0,1% pow.
7 ha- 0,1%
Pozostali użytkownicy
57 ha tj.
0,3% pow.
17 ha 0,1%
11,5% pow.
47 ha UR - 0,3%
830 ha
1022 ha
13haUR
9 ha
27 ha - 0,2%
Z analizy przedstawionych danych wynika, że największy udział w strukturze władania
terenów i użytków rolnych stanowią grunty gospodarstw indywidualnych i osób fizycznych
Mniejszy ich udział występuje tylko w obrębach o dużym udziale lasów i wód. Natomiast grunty
Skarbu Państwa stanowią ll,5%pow. gminy i są to głównie grunty pod wodami i lasami, a
największy ich udział występuje w obrębie geodezyjnym: Dreństwo, Tajenko, Bargłówka,
Pieńki, Tobyłka.
Lasy Państwowe stanowią 5,4% po w. gminy i występują głównie w obrębie : Bargłówka,
Pieńki, Stara Kamionka i Tajenko. Grunty gminy stanowią 1,3% pow. ogólnej gminy i są to
głównie drogi.
Grunty kościołów i związków wyznaniowych stanowią 0,3% pow. gminy i występują w
obrębie: Bargłów Kościelny i Bargłów Dworny, Pruska i Wólka Karwowska.
4. Charakterystyka gospodarstw indywidualnych
39
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Na obszarze gminy Bargłów Kościelny funkcjonuje 1030 indywidualnych gospodarstw
rolnych . Gospodarstwa te charakteryzuje następująca struktura obszarowa:
Największy udział gospodarstw o powierzchni do 2 ha występuje we wsiach: Barszcze,
Solistówka, Tajenko. Natomiast we wsiach Judziki, Komorniki, Kroszówka, Kukowo,
Rumiejki i Żrobki gospodarstwa takie nie występują. Najwięcej gospodarstw ( od 14,8 25%) o pow. 2,01 - 5,0 ha występuje we wsiach: Brzozówka, Kroszewo, Kukowo, Wólka
Karwowska, a najwięcej gospodarstw o pow. 5,01 - 7,0 ha występuje we wsiach: Solistówka,
Kukowo, Komorniki.
Gospodarstwa o pow. 7,01 - do 10 ha stanowią 15,3% ogólnej liczby, a największy ich
udział występuje we wsiach: Komorniki, Judziki, Rumiejki.
Gospodarstwa o powierzchni powyżej 10 ha skupiają 78,8% gruntów i 56,3% ogólnej
liczby gospodarstw, a największy ich udział występuje we wsiach: Tajno Stare, Kroszówka,
Bargłówka, Górskie, Nowiny Bargłowskie, Pieńki, a największy udział gospodarstw o pow.
powyżej 15 ha występuje we wsi Tajno, Pomiany, Łabętnik, Nowiny Bargłowskie, Tajenko.
Według danych spisu rolnego z 1996r, rolnicy tej gminy posiadają 787 obór i 398
chlewni w prawie 98% wykorzystanych na działalność rolniczą.
Rolnicy tej gminy posiadają 982 ciągniki, z tego 1,8% znajduje się w gospodarstwach do 5 ha,
a ich udział w poszczególnych grupach obszarowych przedstawia się następująco:
Gospodarstwa o pow. 5,01 - 7,0 ha
3,9% ogólnej liczby ciągników
7,01 - 10,0 ha
17,7% ogólnej liczby ciągników
10,01 - 15 ha
36,8% ogólnej liczby ciągników
powyżej 15 ha
39,8% ogólnej liczby ciągników
40
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Natomiast wyposażenie w ciągniki w poszczególnych wsiach przedstawia tab. Nr 6, a
ciągniki na 100 ha UR obrazuje rys. nr 4.5 Ponadto gospodarstwa rolników indywidualnych wg
danych spisu rolnego z 1996r były wyposażone w
następujący sprzęt:
4.
Kombajny zbożowe
Kombajny ziemniaczane
Kombajny buraczane
Rozsiewacze nawozów
Rozrzutniki obornika
Kosiarki ciągnikowe
Ładowacze chwytało we
Przyczepy zbierające
Prasy zbierające
Opryskiwacze polowe
Agregaty uprawowe
Dojarki
- 52 sztuki
- 2 sztuki
- 3 sztuki
- 466 sztuk
- 582 sztuki
- 579 sztuk
- 100 sztuk
- 67 sztuk
-181 sztuk
-277 sztuk
-18 sztuk
-343 sztuki
Schładzarki do mleka
-195 sztuk
Gospodarka leśna
Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo - leśną lasy gminy Bargłów Kościelny
wchodzą w skład krainy Mazursko - Podlaskiej wg danych starostwa Powiatowego w
Augustowie lasy i zadrzewienia na dzień 31 grudnia 2006r. zajmują 2626km14%powierzchni gminy.
Lasy i zadrzewienia Skarbu Państwa pozostające w zarządzie ALP stanowią 60.9%.
Rozmieszczenie lasów na obszarze gminy jest nierównomierne . Brak jest dużych
kompleksów leśnych, a istniejące większe powierzchnie koncentrują się w części gminy.
Lasy występują w mozaice z gruntami rolnymi i pełnią głównie funkcje klimatotwórcze.
W lasach Skarbu Państwa dominują siedliska boru świeżego i boru mieszanego
świeżego, a w drzewostanach sosna, olcha i brzoza .
Struktura drzewostanów w klasach wieku w obrębie Białobrzegi przedstawia się
następująco:
Zasady i sposób gospodarki w lasach Skarbu Państwa określa Plan Urządzenia Lasów
Nadleśnictwa Białobrzegi obręb Białobrzegi.
Rozporządzenie 209 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z
dnia 20 września 1995r określa zasięg lasów ochronnych Nadleśnictwa Białobrzegi, który został
przedstawiony na mapie w skali 1:25 000. Lasy ochronne stanowią 63,5% powierzchni leśnej, a
wśród nich największy udział zajmują lasy wodochronne.
W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną w sposób zapewniający ciągłe spełnianie
przez nie celów ,dla których zostały wydzielone poprzez :
41
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
1. Zachowanie trwałości lasów w drodze:
- dbałości o stan zdrowotny i sanitarny
- preferowania naturalnego odnowienia lasów
- ograniczenia regulacji stosunków wodnych
- ograniczenia trwałego odwadniania bagien śródleśnych do przypadków, w których
wyniki
badań i ekspertyz wykluczają niekorzystny wpływ tego zabiegu na stosunki wodne w
lasach
ochronnych.
2. Zagospodarowanie i ochronę lasów w drodze:
- kształtowania struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami
siedliskowymi,
w kierunku powiększania różnorodności biologicznej i zwiększaniu odporności
lasu na
czynniki destrukcyjne
- stosowania indywidualnych sposobów zagospodarowania i ochrony
poszczególnych
drzewostanów
- ustalenia etatu cięć według potrzeb hodowlanych lasu
- ograniczenia stosowania zrębów zupełnych do najsłabszych siedlisk leśnych oraz
prowadzenia
ścinki drzew, zrywki i wywozu drewna w sposób zapewniający w maksymalnym
stopniu
ochronę gleby i roślinności leśnej
- zakazu pozyskiwania żywicy i karpiny.
42
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Lesistość gminy i udział lasów w zarządzie ALP i właścicieli prywatnych w ogólnej
powierzchni leśnej
Stan: 31.12.2006
Tab. 17. Źródło: Starostwo Powiatowe w Augustowie
Lasy
Lp.
Obręb geodezyjny
Powierzchnie
% lasów Lasy w
zarządzie
prywatnych
właścicieli
ALP
Lasów
i
W
pow.
ogółem
%
ha
%
ha
zad
ogólnej
rzewień
1. Barglów Dworny
933.17
18.41
2.0
18.41
100.0
2. Bargłów Kościelny
925.02
29,51
3.2
29,51
100.0
3. Barglówka i Barglówek
853.46
262.57
30.8
246.7 94.0
15.84
6.0
4. Barszcze
393.37
31,14
7.9
30.98
99.5
3
5. Brzozów ka
797.03
24.29
3.0
23,84
98.1
6. Bulkowizna
377.38
43.99
11.7
43.99
100.0
7. Dręstwo
1513.26
62,22
4.1
61,84
99.4
8. Górskie
271.79
12.10
4.5
12.10
100.0
9. Judziki
151.23
4.14
2.7
4,14
100.0
10. Komorniki
99.32
0.54
0.5
0,54
100.0
11. Kroszewo
340.23
13.96
4.1
13,96
100.0
12. Kroszówka
322.89
14.25
4.4
12.53
87.9
13. Kukowo
303.67
90.18
29.7
12,27 13,6
77.91
86.4
14. Łabctnik
549,63
91.47
16.6
91.35
100.0
15. Kamionka Nowa
376,66
39.97
10.6
39.97
100.0
16 Pieńki
964.98
591.22
61.6
571.6 96,7
19.21
3.2
17 Pomiany
1136.57
220.77
19.4
10.72
4,9
210,05
95.1
4
18 Popowo
269.71
0.99
0.4
0.99
100.0
19 Pruska
636.19
35.89
5.6
34.89
97.2
20 Rcs/.ki
670.22
67.56
10.0
67.26
99.5
21 Rumicjki
233.63
5.79
2.5
5.79
100.0
22 Solistówka
770.79
167.42
21.5
59.99 35.8
106.83
63.8
23 Stara Kamionka
642.69
60.57
9.4
19.98 33.0
40.59
67.0
24 Tajno Stare
547.28
1.40
0.3
1.40
100.0
25 Tajcnko
2277.97
598,32
26.3
79,82 13.3 497,89
83.2
26 Tajno Łanowe
170.86
1.40
0.8
1.40
100.0
27 Tajno Podjeziorne
407.79
0.55
0.1
0.55
100.0
28 Wólka Karwowska M i
729.05
41.52
5.7
41.52
100.0
29 Zrobki
619.55
12.31
2.0
12.31
100.0
Wielka
30 Nowiny Barglowskie
509.31
80,95
15.9
80.95
100.0
Tab. 18. Drzewostany w klasach i podklasach wieku w obrębie leśnych
Białobrzegi
Drzewostany w klasach i podklasach wieku w %
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
KO
1-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61-70 71-80 81-90 91101-120 121-140 140 i st.
4.4 6.2
7.9
11.9 8.9
10.6
13,5 13,8 7.7
4.3
5.1
4,0
1.1
0.5
100
43
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
5. Jakość użytków rolnych
Gmina Bargłów Kościelny ma charakter rolniczy. Jest również atrakcyjna
turystycznie. Jej całkowita powierzchnia wynosi 18 757 ha, z tego:

na lasy przypada 2 626 ha – 14 % powierzchni gminy,

użytki rolne ogółem zajmują 13 776 ha – 73,5% powierzchni gminy,

grunty pod wodami to 1 008 ha – 5,4% powierzchni gminy,

użytki kopalne zajmują 6 ha,

tereny komunikacyjne stanowią 343 ha – 1,8% powierzchni gminy,

tereny osiedlowe zajmują 2 710 ha – 14% powierzchni gminy,

nieużytki rolne to ok. 725 ha – 3,9% powierzchni gminy.
Gro gleb w gminie Bargłów Kościelny to ziemie IV klasy bonitacyjnej.
W gminie nie występują praktycznie gleby I i II klasy.
Lasy na terenie gminy Bargłów Kościelny złamują powierzchnię 2 626 ha
i
stanowią
14%
lesistość.
Większość
z
nich
to
lasy
publiczne
będące
w zarządzie Lasów Państwowych. Stan drzewostanu jest zadawalający. Większość terenów
leśnych znajduje się w II, III i IV klasie drzewostanu.
Elementem istotnym w użytkowaniu gruntów są obszary chronione. Najważniejszy z
nich na terenie gminy Bargłów Kościelny to Biebrzański Park Narodowy, który zajmuje 246
ha powierzchni gminy. Roślinność parku stanowią młode lasy sosnowe na siedliskach borów i
borów mieszanych. Dominującym typem roślinności w dolinie rzeki Ełk są zmiennowilgotne
i świeże łąki z klasy Molinio- Arrhenatheretea. O połowę mniejszą powierzchnię porastają
zbiorowiska krzewiaste – łozowiska i zarośla wierzbowo-brzozowe. Znacznie mniejsze
obszary niż zarośla zajmują szuwary trawiaste i turzycowe, a także lasy brzozowe i łąki
mszysto-turzycowe.
Użytkowanie
gruntów
na terenie Gminy Bargłów Kościelny zmienia się
w ostatnim okresie. Z roku na rok wzrasta urbanizacja terenów gminy. W dużym zakresie
prowadzone są regulacje stosunków wodnych na użytkach rolnych poprzez melioracje
szczegółowe.
44
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tab. 19. Użytkowanie gruntów w gminie Bargłów Kościelny
Wyszczególnienie
Powierzchnia w hektarach
Powierzchnia ogółem
18 757
13 776
I
-
II
-
III
270
IV
9 357
Poniżej IV
4 149
Użytki rolne
ogółem
Lasy
2 544
Nieużytki
965
Tereny komunikacyjne
343
Tereny osiedlowe
259
Wody
870
Tab. 20. Użytki rolne
Użytki
Pow. użytków w ha
% udział
18 757
100,0 %
razem
13 775
73,4%
grunty orne
9213
49,1%
sady
159
0,8%
łąki
3123
16,6%
pastwiska
1280
6,8%
Lasy i grunty leśne
2 605
13,9%
Pozostałe grunty i nieużytki
2 377
12,8%
ogółem
Użytki
rolne
45
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
6. Własność nieruchomości
Gmina Bargłów Kościelny, położona w południowo–zachodniej części powiatu
augustowskiego, zajmuje obszar 187,6 km2, co stanowi 0,93 % powierzchni województwa
podlaskiego i 4,09 % obszaru gmin dorzecza Biebrzy. Dominującym kierunkiem
wykorzystania przestrzeni geograficzno przyrodniczej
gminy jest rolnicze użytkowanie
ziemi. Użytki rolne, będące prawie w całości we władaniu indywidualnych gospodarstw
rolnych zajmują 73,7 % ogólnej powierzchni (województwo – 59,5 %).
Grunty
leśne
w
większości
stanowią
własność
Lasów
Państwowych.
W przypadku użytków rolnych w zdecydowanej większości są one własnością prywatną. Do
gruntów pozostałych zaliczane są tereny zurbanizowane, nieużytki, drogi i wody. W zasobie
gminy są grunty pod szkołami, świetlicami, remizami, sklepami, drogami gminnymi oraz
użytkami kopalnymi.
Przedstawiony wyżej układ własności gruntów wskazuje, iż na dzień dzisiejszy gmina
ma ograniczone możliwości w sterowaniu w sposób istotny gospodarką gruntami. Może to
robić tylko poprzez odpowiednie Programowanie przestrzenne wyznaczając na swoim terenie
grunty pod zabudowę mieszkaniową, usługową bądź przemysłową. Gmina nie posiada
również oferty inwestycyjnej dla ewentualnych inwestorów zewnętrznych.
46
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
VI. Działalność gospodarcza
Sektor gospodarki składa się z pięciu zasadniczych działów: rolnictwo, leśnictwo,
przemysł, usługi i turystyki. W zakres problematyki przemysłu wchodzą struktura branżowa,
struktura
własności
wielkość
zakładów
ich
rozmieszczenie
i koncentracja oraz liczba zatrudnionych osób. Szczególną uwagę należy zwrócić na MŚP,
które służą zaspokojeniu rynku lokalnego a ich rozwój może wypłynąć na zmniejszenie
bezrobocia.
Gmina Bargłów Kościelny jest gminą o dominującym udziale rolniczym
w
strukturze
gospodarczej.
Ze
względu
na
piękno
przyrody
oraz
jeziora
w gminie dość intensywnie rozwija się turystyka. Na terenie gminy zarejestrowanych jest ok.
100 podmiotów gospodarczych. Na terenie gminy przeważają małe podmioty gospodarcze
zatrudniające do pięciu osób – stanowią one 99 %.
Poza sektorem rolniczymi i publicznym (urząd gminy, szkoły, służba zdrowia) mieszkańcy
gminy zajmują się turystyką (leczniczą, sportową, rekreacyjną i agroturystyką), drobnymi
usługami dla ludności miejscowej i przyjezdnej. Najważniejsze profile gospodarcze to:
 handel
 usługi budowlane
 usługi stolarskie
 usługi transportowe
 prace leśne , ścinka drzew.
Identyfikacja problemów
Podstawową działalnością prowadzoną na terenie gminy Bargłów Kościelny jest
rolnictwo i gospodarka leśna. W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej rolnictwo
czekają bardzo duże zmiany. Muszą one podnieść swoją konkurencyjność poprzez:

powiększanie powierzchni gospodarstw,

wprowadzanie nowych bardziej wydajnych metod gospodarowania,

unowocześniania parku maszynowego,

dostosowania produkcji do potrzeb rynkowych.
Zmiany te są bardzo kosztowne i wymagają ogromnych nakładów finansowych.
Przeobrażenia w rolnictwie z spowodują likwidację małych gospodarstw oraz zmniejszenie
zapotrzebowania na siłę roboczą. Ocenia się, że ok. 500 osób będzie musiało odejść z pracy w
47
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
rolnictwie. Szansą dla tych ludzi będzie zatrudnienie w usługach oraz w turystyce, która z
uwagi na walory przyrodnicze gminy ma szansę się rozwijać.
1. Rolnictwo
Na obszarze gminy Bargłów Kościelny produkcja rolna skupiona jest głównie w
gospodarstwach indywidualnych. Kierunki produkcji ukształtowały się pod wpływem
warunków naturalnych i czynników ekonomicznych. Według danych spisu rolnego z
1996r, 97 gospodarstw zajmowało się tylko produkcją roślinną, 515 gospodarstw
produkcją zwierzęcą, w 440 gospodarstwach dominowała produkcja roślinna , a 109
gospodarstw produkowało tylko na potrzeby własne.
Dość dobre warunki agroprzyrodnicze ukształtowały strukturę zasiewów na
korzyść roślin o większych wymaganiach glebowych, co widać na wykresie:
Obecnie wg badań statystycznych ankietowych w roku 2006 na terenie gminy
Bargłów Kościelny struktura zasiewów przedstawia się następująco:
Pod zasiewami
9133 ha
100 %
w tym pszenica
765 ha
8,4 %
150 ha
1,6 %
jęczmień
60 ha
0,7 %
owies
80 ha
0,9 %
pszenżyto
1350 ha
14,8 %
mieszanka zbożowa
2250 ha
24,6 %
kukurydza
810 ha
8,9 %
motylkowe
110 ha
1,2 %
żyto
48
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
trawy i pastwiska polowe 3100 ha
ziemniaki
34,0 %
330 ha
3,5 %
tytoń
38 ha
0,4%
pozostałe
90 ha
1,0 %
Pastwiska trwałe – 1280 ha
Łąki
- 3123 ha
Struktura zasiewów w stosunku do roku 1996 jest znacząco zmienna z uwagi
na zmianę produkcji, obecnie na terenie gminy dominuje produkcja bydła mlecznego
z tendencją przechodzenia w bydło opasowe.
Dlatego tez w strukturze zasiewów dominują rośliny zbożowe z udziałem 51%
powierzchni zasiewowej, trawy i pastwiska polowe 34% oraz uprawy kukurydzy
8,9%.
Analizując produkcję zwierzęcą na przestrzeni lat 1988 -2006 dostrzegamy
zmiany zobrazowane wykresem:
owce
lochy
2006
trzoda chl.
1996
1988
krowy
bydło
0
5000
10000
15000
20000
Na podstawie materiałów spisu rolnego można mówić o dość dobrym
wykorzystaniu użytków zielonych do hodowli bydła mlecznego obecnie z tendencją
bydła opasowego .
Największa obsada bydła występuje we wsiach: Pieńki, Rumiejki, Tajno Stare, a
niewykorzystane możliwości pasz z użytków zielonych wystąpiły we wsi Pruska.
W porównaniu do 1988r w 2006 r. nastąpił bardzo duży spadek w hodowli
trzody chlewnej o około 70% stanu loch. Najwyraźniej niekorzystne zmiany zaszły w
hodowli owiec i z obszaru o dużym udziale owczarstwa w produkcji zwierzęcej , tylko
we wsiach Pruska i Żrobki pozostały 2 gospodarstwa w hodowli owiec.
49
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Proces transformacji rolnictwa i wsi wyznacza szczególną rolę instytucjom i
organizacjom funkcjonującym w rolnictwie i szeroko rozumianym jego otoczeniu. Na
obszarze tej gminy nie zaszły jeszcze istotne zmiany w otoczeniu rolnictwa.
Spółdzielnia Usług Rolniczych przekształcona w zakład prywatny świadczy usługi w
zakresie prac polowych.
Usługi weterynaryjne wykonuje sprywatyzowany lekarz weterynarii w Bargłowie
Kościelnym. Wdrażaniem postępu i zmian w rolnictwie zajmuje się Rejonowy Zespół
Doradztwa Rolniczego w Augustowie. Na rzecz rolników i procesów obsługi rolnictwa
funkcjonuje Bank Spółdzielczy i Gminna Spółdzielnia „ SCh" w Bargłowie Kościelnym.
Gminna Spółdzielnia prowadzi działalność handlową w zakresie zaopatrzenia rolników
w środki produkcji rolnej, materiały budowlane, opał, bazę skupu żywca w Bargłowie i
Pruskiej.
Skup mleka prowadzi Spółdzielnia Mleczarska „Mlekpol" Grajewo poprzez
punkty skupu we wsiach: Bargłów Kościelny, Bargłówka, Tajno Łanowe, Tajno
Stare, Pruska, Barszcze, Żrobki, Łabętnik, Pomiany.
We wsi Dreństwo funkcjonuje tartak. Obecnie nieczynny jest młyn w Bargłowie
Kościelnym i Dreństwie.
Podstawową
formą
własności
w
gminie
jest
gospodarka
indywidualna,
w rękach której znajduje się ponad 87,2 % użytków rolnych.
Dość korzystna jest również struktura obszarowa gospodarstw rolnych. Dominują
gospodarstwa (do 15 ha), które stanowią 64,0 % ogółu gospodarstw indywidualnych.
Przeciętna powierzchnia gospodarstwa rolnego w gminie wynosi 15,2 ha. Powierzchnia
gruntów rolników indywidualnych wynosi 16 350 ha.
Wielkość gospodarstwa
ilość gospodarstw
do 15 ha
672 – 64,0 %
15 - 50
370 – 35,2 %
50 – 100 ha
6 - 0,6 %
powyżej 100 ha
2 - 0,2 %
Głównymi gałęziami produkcji zwierzęcej i roślinnej jest hodowla bydła oraz uprawa zbóż i
gospodarstwa na użytkach zielonych.
zboża
4635 ha – 51 %
trawy na gruntach
3100 ha – 34 %
50
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
kukurydza
810 ha – 9 %
ziemniaki
330 ha – 3,5 %
rośliny przemysłowe
38 ha – 0,5 %
motylkowe
110 ha – 1,0 %
inne
110 ha – 1,0 %
Tab. 21. Produkcja zwierzęca (wg badań statystycznych R-KSRA i R-KSRB- 2006r.)
Ogółem gmina
Wyszczególnienie
szt.
Pogłowie bydła ogółem
17 100
W tym krowy
1030
Pogłowie trzody chlewnej
4100
W tym lochy
340
Konie
320
Owce
270
Drób
23000
2. Gospodarka leśna
Zgodnie z regionalizacją przyrodniczo - leśną lasy gminy Bargłów Kościelny
wchodzą w skład krainy Mazursko - Podlaskiej wg danych starostwa Powiatowego w
Augustowie lasy i zadrzewienia na dzień 1 stycznia 1999r. zajmują 2626km14%powierzchni gminy.
Lasy i zadrzewienia Skarbu Państwa pozostające w zarz ądzie ALP stanowią 60.9%.
Rozmieszczenie lasów na obszarze gminy jest nierównomierne . Brak jest dużych
kompleksów leśnych, a istniejące większe powierzchnie koncentrują się w części gminy.
Lasy występują w mozaice z gruntami rolnymi i pełnią głównie funkcje klimatotwórcze.
W lasach Skarbu Państwa dominują siedliska boru świeżego i boru mieszanego
świeżego, a w drzewostanach sosna, olcha i brzoza .
Zasady i sposób gospodarki w lasach Skarbu Państwa określa Plan Urządzenia Lasów
Nadleśnictwa Białobrzegi obręb Białobrzegi.
51
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Rozporządzenie 209 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i
Leśnictwa z dnia 20 września 1995r określa zasięg lasów ochronnych Nadleśnictwa
Białobrzegi, który został przedstawiony na mapie w skali 1:25 000. Lasy ochronne stanowią
63,5% powierzchni leśnej, a wśród nich największy udział zajmują lasy wodochronne.
W lasach ochronnych prowadzi się gospodarkę leśną w sposób zapewniający ciągłe spełnianie
przez nie celów ,dla których zostały wydzielone poprzez :
1. Zachowanie trwałości lasów w drodze:
- dbałości o stan zdrowotny i sanitarny
- preferowania naturalnego odnowienia lasów
- ograniczenia regulacji stosunków wodnych
- ograniczenia trwałego odwadniania bagien śródleśnych do przypadków, w których
wyniki
badań i ekspertyz wykluczają niekorzystny wpływ tego zabiegu na stosunki wodne w
lasach
ochronnych.
2. Zagospodarowanie i ochronę lasów w drodze:
- kształtowania struktury gatunkowej i przestrzennej lasu zgodnie z warunkami
siedliskowymi,
w kierunku powiększania różnorodności biologicznej i zwiększaniu odporności
lasu na
czynniki destrukcyjne
- stosowania indywidualnych sposobów zagospodarowania i ochrony
poszczególnych
drzewostanów
- ustalenia etatu cięć według potrzeb hodowlanych lasu
- ograniczenia stosowania zrębów zupełnych do najsłabszych siedlisk leśnych oraz
prowadzenia
ścinki drzew, zrywki i wywozu drewna w sposób zapewniający w maksymalnym
stopniu
ochronę gleby i roślinności leśnej
- zakazu pozyskiwania żywicy i karpiny.
Tereny leśne gminy Bargłów Kościelny zajmują 2 544 ha, co stanowi 13,6 %
powierzchni gminy. Lasy gminy charakteryzują się występowaniem zróżnicowanym typem
siedliskowym lasu oraz zróżnicowanym drzewostanem. Dominującym typem siedliskowym
jest bór świeży i bór mieszany świeży oraz drzewostan , w większości sosna, olch i brzoza.
52
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Na terenie gminy 246 ha zajmuje Biebrzański Park Narodowy, powierzchnia jego otuliny
wynosi 220 ha.
Tab. Nr 22
Powierzchnia /
pozyskanie drzewa
lesistość
1 539.0
7.8 %
1 015
-
pow. lasów ochronnych
w hektarach
-
-
pow. gruntów leśnych
w hektarach
1 536.0
7.8 %
1 015
-
pow. lasów ochronnych
w hektarach
-
-
pow. gruntów leśnych
w hektarach
3.0
0,02 %
pozyskanie drewna
(grubizny) w m 3
-
-
pow. lasów ochronnych
w hektarach
-
-
Wyszczególnienie
pow. gruntów leśnych
w hektarach
lasy niestanowiące
własność skarbu
państwa OGÓŁEM
lasy niestanowiące
własność skarbu
państwa LASY
PRYWATNE
lasy niestanowiące
własność skarbu
państwa LASY
GMINNE
pozyskanie drewna
(grubizny) w m 3
pozyskanie drewna
(grubizny) w m 3
Należy zwrócić uwagę na ukształtowanie w tym rejonie granicy rolno - leśnej oraz
zintensyfikowanie procesu zalesień. Dyrektor Generalny Lasów Państwowych (Decyzja Nr 25 z
dnia 5 lipca 1995 r) wprowadził zakaz wyrębu starych drzew niżej wymienionych gatunków:

dębu szypułkowego o pierśnicy powyżej 80 cm w korze, na siedliskach lasu
wilgotnego i o pierśnicy powyżej 70 cm w korze na pozostałych siedliskach,

dębu bezszypułkowego o pierśnicy powyżej 60 cm w korze,

lipy drobnolistnej o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,

klonów rodzimych o pierśnicy powyżej 50 cm w korze,

jesionu wyniosłego o pierśnicy powyżej 65 cm w korze,
53
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Zakaz wyrębu dotyczy również drzew gatunków rzadkich pochodzenia rodzimego,
występujących w formie domieszek, tj. jodły pospolitej, czereśni ptasiej, jabłoni dzikiej, gruszy
dzikiej oraz wiązów - bez względu na ich wiek i stan.
Gospodarka leśna w lasach państwowych prowadzona jest zgodnie z zasadami obowiązującymi
dla Leśnych Kompleksów Promocyjnych w oparciu o Program urządzania lasu.
3. Przemysł i usługi
Działalność produkcyjna.
Na terenie gminy zarejestrowanych w 2006r, w systemie REGON było 168 a w 2005r.
143 (GUS) jednostek. Główne obszary działalności gospodarczej to handel artykułami
spożywczymi i przemysłowymi, usługi remontowo-budowlane i transportowe. Na terenie gminy
nie ma większych zakładów przemysłowych.
Usługi rynkowe
Na terenie gminy działa 30 sklepów, w tym 16 sklepów ogólnospożywczych i 1 sklep z
artykułami piśmiennymi, 1 sklep z poj. mechanicznymi oraz dwie stacje benzynowe W
większości to drobna wytwórczość i działalność usługowa prowadzona przez osoby fizyczne.
Na terenie gminy funkcjonują podmioty gospodarcze w następujących dziedzinach:
Tab. 23.
Wyszczególnienie
OGÓŁEM
PODMIOTY
GOSP
NARODOWEJ
sektor
WG
SEKTORÓW własności
WŁASNOŚCI
PUBLICZNY
RAZEM PRYWATNY
w tym zakłady osób fizycznych bez
spółek cywilnych
inne formy własności sekcji EKD
PODMIOTY
GOSPODARKI
NARODOWEJ
WG
WYBRANYCH
OGÓŁEM
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
w tym
działalność produkcyjna
budownictwo
54
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
SEKCJI
handel i naprawy
EKD
hotele i restauracje
transport, składowanie i łączność
pośrednictwo finansowe
obsługa nieruchomości i firm
edukacja
ochrona zdrowia i opieka socjalna
pozostała działalność usługowa komunalna,
socjalna i indywidualna
Handel
i
naprawy stanowią 22,0 % jednostek gospodarczych
w całości
zarejestrowanych firm.
Na przełomie ostatnich trzech lat można zaobserwować wzrost liczby podmiotów
gospodarczych. Jest bardzo korzystne dla gminy jej mieszkańców, ponieważ:

powstają nowe miejsca pracy,

rosną zwiększają się dochody podatkowe gminy,

zwiększa się ilość i jakość świadczonych usług na terenie gminy.
3.3%
6.0%
6.0%
1.1%
26.4%
2.2%
11.0%
7.7%
0.5%
22.0%
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
budownictwo
hotele i restauracje
pośrednictwo finansowe
edukacja
pozostała działalność
13.7%
działalność produkcyjna
handel i naprawy
transport, składowanie i łączność
obsługa nieruchomości i firm
ochrona zdrowia i opieka socjalna
55
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
4. Turystyka
Główne czynniki atrakcyjności turystyczno- wypoczynkowej gminy Bargłów
Kościelny.
Na atrakcyjność turystyczno — wypoczynkową gminy Bargłów Kościelny
składają się :
- środowisko przyrodniczo geograficzne,
- środowisko kulturowe,
- położenie gminy.
Środowisko przyrodniczo -geograficzne.
Gmina
Bargłów Kościelny jest
przestrzenią
ekologiczno-
przyrodniczą
stanowiącą podstawę bytu i rozwoju społeczności lokalnej obejmującą tereny
południowo- zachodnie powiatu augustowskiego, całość wchodzi w skład obszaru
funkcjonalnego Zielonych Płuc Polski obejmującą swym zasięgiem 9 województw
położonych w południowo- wschodniej części kraju i charakteryzujące się wysokimi
walorami turystycznymi i przyrodniczymi.
Podstawowym elementem walorów turystycznych są wody powierzchniowe. Na
terenie gminy znajduje się jeden duży akwen wodny oraz szereg mniej szych
akwenów i oczek wodnych oraz zalesionych zagłębień szczególnie interesujących dla
turystów przyrodoznawców.
Największym jeziorem gminy jest Dreństwo o pow. 504 ha leżące w południowo zachodniej części gminy i wzdłuż jego zachodnich brzegów biegnie granica z gminą
Rajgród. Ma kształt wydłużony południowo i silnie rozwiniętą nieregularną linię brzegową
z licznymi wypłyceniami i zatoczkami. Poza częścią południową udział lasów w przebiegu
całej linii brzegowej jest niewielki co powoduje znaczne obniżenie jego atrakcyjności
turystycznej. Występuje tu stała wyspa o pow. 0,2 ha objęte ochroną konserwatorską i
stanowi użytek ekologiczny. Jezioro Dreństwo ma możliwości połączenia z innymi
jeziorami Pojezierza Ełckiego, co sprzyja rozwojowi turystyki wodnej w kierunku
południowym aż do Narwi przy utrzymaniu drugiej klasy czystości jeziora.
Drugim co do wielkości jest jezioro Tajno o pow. 235,6 ha, o płaskich brzegach i
niewielkiej głębokości. Linia brzegowa jest silnie rozwinięta i nie porośnięta lasem. Na
jeziorze nie występują wyspy stałe. Jedynie przy wsi Tajenko wyspa trzcinowa
podwodna. Pozostałe jeziora gminy powstałe w wyniku glacjalnej działalności wody (
Kroszewo, Pogorzałka, Reszki o łącznej pow. 260 ha), to typowe oczka wodne i zalesione
zagłębienia różnego kształtu i wielkości, częściowo zarośnięte.
56
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Sieć rzeczna na obszarze gminy Bargłów Kościelny jest niewielka i słabo
wykształcona, i nie pełni funkcji turystycznej. Z większych cieków należy wymienić
rzekę Jegrznię i Nettę. Obie rzeki płyną w strefie granicznej gminy w południowej jej
części. Koryta tych rzek są słabo wcięte w podłoża, posiadają małe spadki i
charakteryzują się małymi wahaniami wodostanu w ciągu roku.
Kanał Augustowski wraz z otuliną jest unikatowym obiektem zabytkowym,
krajobrazowym, spełnia znakomicie funkcje rekreacyjno- turystyczne, służy również
turystyce przyrodniczo-edukacyjnej
oraz badaniom naukowo- dydaktycznym na skalę krajową i międzynarodową, stanowi jedną z
podstawowych atrakcji turystycznych gminy i jest ważnym elementem turystyki regionalnej,
który powinien być odpowiednio przygotowywany na przyjęcie ruchu rekreacyjnego, przede
wszystkim spływów kajakowych, poprzez odbudowanie walorów przyrodniczych i zapewnienie
zaopatrzenia i ludzi do obsługi turystycznej.
W otulinie Kanału Augustowskiego rozciąga się na południe Biebrzański Park Narodowy o
pow. 246 ha. Jest największym i najbardziej naturalnym w Europie środkowej i zachodniej
kompleksem torfowisk niskich z niewielkim udziałem przejściowych i wysokich z unikalną
różnorodnością gatunków roślin i zwierząt oraz naturalnych ekosystemów. Obszar ten ma
rekomendacje do uznania za obiekt dziedzictwa światowego wydanego przez Komisję Parków
Narodowych i obszarów chronionych IUCN ( Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i
Zasobów Naturalnych ) oraz Federację Parków Narodowych i Parków Natury Europy.
Walory turystyczne związane z tym obszarem, a więc te cechy środowiska geograficznego są
przedmiotem zainteresowań społeczeństwa z uwagi na potrzeby wypoczynkowe, poznawcze
lub inne zainteresowania specjalistyczne.
Obszar gminy charakteryzuje niski stan lesistości. Lasy wraz z terenami zakrzaczonymi i
zadrzewionymi stanowią ok. 14% pow. gminy zajmują gleby o najniższych klasach bonitacyjnych,
nie stanowią zwartych kompleksów, nie odgrywają istotnej roli ani gospodarczej, ani
wypoczynkowej. Największe kompleksy leśne występują w okolicy wsi Solistówka, Bargłówka,
Pieńki, Nowiny Stare i Tąjenko. Występują w nich duże zróżnicowania typów siedliskowych z
dominującym udziałem boru świeżego i boru mieszanego świeżego oraz drzewostanu, w
większości sosna, olcha i brzoza. Na terenie gminy występuje wiele drobnych i
rozczłonkowanych powierzchni leśnych, największe z nich znajduje się w okolicy wsi:
Dreństwo, Bułkowizna, Kukowo, Łabętnik, Reszki, Stara Kamionka i Nowiny Bargłowskie.
Lasy na terenie gminy tworzą mozaikę z użytkami rolnymi i pełnią głównie funkcję
klimatotwórczą zapewniając korzystne funkcjonowanie środowiskotwórcze.
Kolejnym ważnym elementem składowym walorów turystycznych gminy jest rzeźba
terenu, która jest słabo zróżnicowana. Występują tu w części południowo- wschodniej ( Kotlina
Biebrzańska) obszary prawie płaskie o bardzo małych deniwelacjach terenu. Pozostałe tereny
57
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
gminy ( Pojezierze Ełckie) zostało ukształtowane podczas zlodowacenia Bałtyckiego i jest
wysoczyzną morenową falistą z wałami moren czołowych. Zróżnicowanie w wysokościach
bezwzględnych na obszarze całej gminy jest nieduże, najniższy punkt w okolicach Kanału
Augustowskiego leży na wysokości 112,6 m.n.p.m. Najwyższy w północnej części gminy (
wieś Kukowo ) wynosi 161,4 m n.p.m. Takie urzeźbienie terenu
turystykę pieszą, konną, samochodową, rowerową itp.).
Środowisko kulturowe
Gmina Bargłów posiada również walory kulturowe, które mogą i powinny być
atutem w rozwoju turystyki na jej obszarze. Wspomnieć tu należy :
- duże wartości kulturowe, naukowo- poznawcze dla około 100
zarejestrowanych stanowisk archeologicznych ( część z nich znana jest w świecie
naukowym na skalę międzynarodową)
- Kanał Augustowski jako ważny element przestrzeni kulturowej wschodnich
krańców gminy, który odgrywa istotną rolę w rozwoju wschodnich terenów gminy.
- Zespoły dworskie w Łabętniku i Pomianach oraz zespól kościoła parafialnego
w Bargłowie Kościelnym i jego styl wyposażenia , a także wiele pojedynczych
zabytkowych obiektów architektury.
Położenie
gminy
w
potencjalnym
paśmie
przyśpieszonego
rozwoju
gospodarczego na kierunku Augustów- Bargółw Kościelny- Grajewo oraz w
powiecie przygranicznym na ważnym międzynarodowym szlaku tranzytowym łączącym
stolicę i centrum kraju, ważne ośrodki miejsko-usługowe Augustów i Suwałki, prowadzące
dalej do międzynarodowego przejścia granicznego z Litwą w Budzisku i Ogrodnikach,
oraz bliskie sąsiedztwo dwóch ośrodków miejskich: Augustowa i Grajewa, dobre
powiązania z wojewódzkimi szlakami komunikacyjnymi i posiadanie gęstej sieci dróg
o stosunkowo dobrej nawierzchni i niewielkim obciążeniu, stwarza możliwość
zwiększenia ruchu turystycznego oraz przyśpieszenia wielostronnego rozwoju
gospodarczego, wymiany handlowej i kulturowej.
Szlaki i trasy turystyczne
Przez obszar gminy prowadzi znakowany żółty szlak turystyczny pieszy. Wychodzi
z Równiny Augustowskiej i prowadzi przez Pojezierze Ełckie, łączy więc ze sobą
regiony geomorfologiczne. Na terenie gminy szlak rozpoczyna się we wsi Bargłów
Dworny, prowadzi dalej przez środek gminy we wsi Bargłów Kościelny do Rozalina
stąd przez Pomiany i Łabętnik do Reszek, ostatniej wsi na szlaku w obrębie gminy. Szlak
biegnie przez tereny otwarte ciekawe pod względem geologicznym, równiną sandrową,
58
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
moreną denną poprzedniego zlodowacenia, a w okolicach Łabętnika, Reszek,
Kukowa-formy wytopiskowe martwego lodu i interesujące wzgórza kemowe. Szlak
należy do słabo zagospodarowanych turystycznie
Trasy rowerowe
Na terenie gminy nie ma wyznaczonych szlaków rowerowych. Ta forma
turystyki może wykorzystywać tylko istniejące drogi. Opracowane jest studium tras
rowerowych
dla
byłego
województwa
suwalskiego,
w
którym
została
zaproponowane trasy rowerowe o znaczeniu międzynarodowym i regionalnym z
podstawowymi punktami obsługi ruchu rowerowego w Bargłowie Kościelnym.
Inne niezwykle interesujące trasy rowerowe o znaczeniu lokalnym zostały
zaproponowane ze wsi Bargłów Kościelny w kierunku Brzozówka- Karpa- Tajno StareTajno Łanowe- Śluza Sosnowo przy Kanale Augustowskim.
Rozmieszczenie i ogólna charakterystyka bazy turystyczno-wypoczynkowej
Mimo że baza turystyczna stanowi podstawę rozwoju turystyki, na terenie gminy
nie jest ona rozwinięta. Można tu odnaleźć: dwa obiekty barowo- gastronomiczne we
wsi Bargłów Kościelny i Pruska, Biuro Podróży „ZOOBI - TOUR" w Bargłowie
Kościelnym, zakład produkcyjny sprzętu wodnego w Kamionce Starej. Wartościowym
pod względem rekreacyjnym są brzegi jeziora Dreństwo i Kukowo dostępne dla kąpieli.
Nad jeziorem Dreństwo we wsi Dreństwo znajduje się kąpielisko wyposażone w
pomost, WC i ławki. Ze względu na istnienie warunków korzystnych do rozwoju
funkcji rekreacyjno - wypoczynkowej można zaobserwować rozwój bazy turystycznej
w oparciu o istniejące gospodarstwo rodzinne we wsiach: Kukowo, Reszki, Dreństwo,
Wólka Karwowska, Brzozówka, Bargłówka, Tajno Stare, Tajno
Podjeziorne, Tajenko, Pieńki i Sosnowo oraz rozwój turystyki wodnej kwalifikowanej
na jeziorze Dreństwo i Kanale Augustowskim .
Na obszarze gminy brak jakichkolwiek obiektów turystyczno- wypoczynkowych,
nie występuje też zabudowa letniskowa, brak danych odnośnie miejsc noclegowych w
kwaterach prywatnych oraz ilości korzystających z noclegów.
Poza wymienionymi obszarami rekreacyjnymi są jeszcze pojedyncze odosobnione
miejsca nadające się do spędzania urlopów bądź do uprawiania turystyki sobotnioniedzielnej odznaczające się wysokimi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi oraz
skupiskami dziedzictwa kulturowego.
Zasadniczą rolę w obsłudze ruchu turystycznego gminy pełnią wsie Bargłów
Kościelny, Barszcze, Dreństwo, Tajno Podjeziorne. Potencjał usługowy i turystyczny
59
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
tych wsi winien być odpowiednio wzmocniony zwłaszcza w bazie noclegowej,
gastronomicznej i sportowej.
Gmina Bargłów nie pełni obecnie funkcji turystyczno- wypoczynkowej, ale posiada
dość dużo możliwości rozmieszczenia bogatego programu inwestycyjnego na potrzeby
turystyczne w ramach skupionej zabudowy wsi i wykorzystania dostatecznej rezerwy
terenowej wyznaczonej w planie zagospodarowania przestrzennego gminy.
Wnioski:
Dokonanie analizy sytuacji bieżącej gminy pozwala na sformułowanie wniosków, że na
terenie gminy może rozwijać się turystyka. W tym celu należałoby stworzyć i
opracować własny model w zagospodarowaniu turystyki całorocznej i sezonowej z
uwzględnieniem specyficznych dla gminy walorów krajobrazowo - kulturowych przy
zachowaniu wymogów ochrony środowiska.
Wybrany model winien być podporządkowany właściwej polityce przestrzennej
samorządów lokalnych w sferze inwestycyjnej i promocyjnej turystyki i w korzystaniu
z największej wartości środowiska przyrodniczego i kulturowego z koniecznością nie
tylko zahamowania niekorzystnych oddziaływań i zagrożeń degradujących walory
przyrodniczo-środowiskowe, ale także niezbędna jest aktywna rekultywacja powstałych
do tej pory zniszczeń.
Rozwój infrastruktury turystycznej w gminie musi nastąpić w kategoriach jakościowych a nie
ilościowych. Wymaga przede wszystkim ścisłego zharmonizowania naturalnych
systemów przyrodniczych z ich użytkowaniem i zagospodarowaniem turystycznym (baza,
sprzęt, użytkownicy) w sposób niedopuszczalny do degradacji wartości kulturowych i
nie zakłócalnych sprawności i funkcjonowania przyrody tzn. nadrzędna funkcja ochrony
przyrody powinna współgrać z uzupełniającą funkcją użytkowania turystycznego.
Gmina jest atrakcyjna turystycznie ze względu na liczne walory przyrodnicze i
krajobrazowe. Turystyka jest skupiona wokół jezior i Doliny Biebrzy. Istotnym atutem gminy
jest także czyste powietrze atmosferyczne i przynależność do obszaru Zielonych Płuc Polski.
Na terenie gminy Bargłów Kościelny istnieje kilka ciekawych obiektów o wartości kulturowej
wpisanych do rejestru zabytków. Gmina leży w sąsiedztwie Biebrzańskiego Parku
Narodowego, piękny krajobraz jest więc atrakcją turystyczną. Jednak wyposażenie bazy
turystycznej prawie nie istnieje. Na terenie gminy jest jedna kwatera agroturystyczna mogąca
przyjąć ok. 12 turystów.
Na terenie gminy jest również zabudowa letniskowo-rekreacyjna na terenie
miejscowości Dreństwo z liczbą 12 budynkami, o średnim standardzie zabudowy, bez wody i
kanalizacji.
Przez obszar gminy prowadzą następujące szlaki turystyczne:
60
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
1. pieszy:
 żółty szlak turystyczny - Bargłów Dworny – Bargłów Kościelny – Rozalin – Pomiany –
Łabętnik - Reszki
2. rowerowy
 Bargłów Kościelny –
Brzozówka – Karpa – Tajno Stare – Tajno Łanowe – Śluza
Sosnowo.
61
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
VII. Zagospodarowanie przestrzenne
1. Uwarunkowania historyczne
Ośrodki osadnicze na terenie obecnej gminy początkowo powstawały z
inicjatywy Radziwiłłów. Po akcie rozgraniczenia inicjatywę osadniczą przejął król Zygmunt
August, świadczy o tym dokument z jego podpisem zalecający założenie dwóch nowych wsi w
Puszczy Grodzieńskiej (a więc w tej części Puszczy Rajgrodzkiej, którą włączono do
Grodzieńskiej).
W początkowym okresie nowożytnego osadnictwa na terenie obecnej gminy ważną
rolę odgrywał Mikołaj Radziwiłł, jeden z największych dygnitarzy litewskich (zmarły w
1522 r.). Kontynuował on poprzez swoich urzędników kolonizację puszczy pomiędzy
Barszczami i jeziorem
Necko. Kolonizacja wiązała się z wycinaniem lasów. Część drzewa spławiano oraz przerabiano
(np. na smołę). Brak dokumentów uniemożliwia określenie dat założenia poszczególnych wsi.
Wiadomo, że od 1519 roku Wojciech Reszka, szlachcic wywodzący się zapewne z Wielkopolski,
miał w posiadaniu (z nadania Mikołaja Radziwiłła) grunty z osadą Krzewo Małe lub Krzewo, a
następnie nazywanej od nazwiska założyciela Reszki. Podobnie powstała wieś Kukowo, którą
założył inny szlachcic - Tomasz Kukowski (pierwsza wzmianka o osadzie 1529 r.).
Konflikt pomiędzy Radziwiłłami a królową Boną został rozstrzygnięty na korzyść tej ostatniej.
Zakwestionowano przywilej nadania Radziwiłłom ziem. Sąd królewski akt rozgraniczenia oparł
na zeznaniach niechętnej Radziwiłłom szlachty i wolnych chłopów.
Nowa granica pomiędzy dobrami Bony i Radziwiłłów biegła od granicy pruskiej,
gdzie usypano dwa kopce, przez środek Kamiennego Lochu, następnie przez las do
Szelistowskiej Bieli i stąd do rzeki Szelistówki (Solistowki), gdzie ulokowana była osada
trzymana przez Zrzebkę (dziś wieś Żrobki), dalej tą rzeczką obok gruntów Macieja Barszcza,
przez jezioro Dręstwo i rzeką Jegrznią do Biebrzy Po stronie królewskiej zostały wsie
szlacheckie (Kukowo, Reszki, Łabętnik, Pomiany).
Zainicjowany na przełomie XV/XVI w. proces osadniczy prowadził do tworzenia
nowych osad i wsi. Puszcza była karczowana i przekształcana w pola uprawne.
Król elekcyjny Stefan Batory dążąc do stworzenia silniejszej armii spowodował
uchwałą sejmu z 1578 roku powołanie oddziałów piechoty chłopskiej, zwaną łanową lub
wybraniecką. Na 20 łanów w dobrach królewskich stawiano jednego wybrańca. W tym
celu polecono w dobrach królewskich wydzielić osobne włóki, tak zwane wybranieckie, na
których chłopi, zwolnieni od innych obowiązków, zobowiązani byli do służby w tej piechocie.
Na omawianym obszarze, według danych z lustracji z 1664 roku wydzielono
włóki wybranieckie: w Bargłowie (4,5 włóki), w Dręstwie (2 wł.), w Brzozowce (1,5 wł.) i
62
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Bargłówce (1wł.). Pozycja społeczna i ekonomiczna chłopów wybranieckich była wysoka, co
budziło niechęć dzierżawców gruntów królewskich i starostów augustowskich.
Stefan Batory rozpoczął stopniowe rozdawnictwo własności królewskiej. Na
większą skalę rozdawnictwo rozwinął król Zygmunt III Waza. Grunty rozdawano w
dożywotnie dzierżawy. To rozdawanie w dożywocie gruntów spowodowało powstanie w
królewskich wsiach chłopskich folwarków. Powstawaniu folwarków sprzyjały również dobre
warunki spławu zboża bezpośrednio do Gdańska. Spław rozpoczynano w Woźnej Wsi i w
Goniądzu. Folwarki powstały w Bargłowie, Bargłówce, Dreństwie, Żrobkach, Tobyłce,
Prusce i Wólce. Folwarki te w odróżnieniu od folwarków tworzonych w czasie pomiary
włócznej nie stanowiły osobnych osad i nie miały wyodrębnionych bloków pól. Ich ziemie były
zmieszane w szachownicy gruntów chłopskich.
Dzielenie starostw na mniejsze jednostki również powodowało powstawanie
dalszych folwarków. W 1637 roku oddzielono od starostwa augustowskiego klucz wsi zwany
wójtowstwem tajeńskim (Tajno, Bargłówka, Orzechówka, Woźna Wieś Mała, Wólka, Pruska,
Piekutowo, młyn w Woźnej Wsi, młyn Smiłowski w Augustowie). Z czasem klucz folwarków
tworzył osobną dzierżawę tajeńską, zwaną starostwem tajeńskim.
Utworzenie folwarków spowodowało obciążenie chłopów do dodatkowych
świadczeń. Ucisk pańszczyzną chłopów przyczynił się do opuszczenia przez nich wsi
królewskich i szukania lepszych warunków bytowania głównie w nieodległych Prusach.
Potop szwedzki i jego następstwa spowodowały ogromne spustoszenia okolic
Augustowa. Jedyną nie zniszczoną miejscowością było Polkowo.
Lustracją z 1664 roku pozwala zorientować się jak mało ziemi uprawiano; na 651,5
włók uprawiano 15,5 włók, a więc zaledwie 2,3% ogółu włók. Ogromny wysiłek osadniczy
prowadzony przez ponad 100 lat został zniweczony; pola uprawne zaczęły porastać drzewa.
W dziesięć lat po „potopie" szwedzkim przystąpiono do zasiedlania opustoszałych
wsi i Augustowa. Odbudowę zniszczonej gospodarki rozpoczęto od odbudowy folwarków.
Pomimo upływu wielu lat od czasów wojny gospodarka wiejska wolno się rozwijała. Inwentarz
dzierżawy tajeńskiej sporządzony w 1698 roku o tym zaświadcza. W roku 1700 w Bargłowie nie
było kościoła, jego funkcję pełniła stodoła.
Początek wieku XVIII upłynął na koncentrowaniu w rękach niewielkiej grupki
szlachty większych areałów.
Wojna północna, a potem „morowe powietrze" spowodowało ponowne
opustoszenie omawianego terenu. Zachowały się dane z dwóch wsi; w Tajnie zmarły 233, a w
Wólce 104 osoby. Ponadto w Tajnie przeżyło zarazę 6 rodzin (czyli około 30 osób). Niestety
nie wiadomo, jaki procent ludzi pochłonęła zaraza. Tereny te musiano ponownie zasiedlać.
Długie lata pokoju w ciągu XVIII wieku przyniosły znaczny przyrost zaludnienia we wsiach
podlasia.
63
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
W 2. połowie XVIII wieku obserwuje się rozrost majątków szlacheckich. Drobna
szlachta do roku 1790 utrzymywała się jeszcze w takich wsiach jak: Górskie, Kroszewo,
Kukowo, Łabętnik, Pomiany, Żrobki, Rumiejki. Proces koncentracji ziemi w rękach zamożnej
szlachty trwał w ciągu pierwszej połowy XIX wieku.
Istotne znaczenie w przekształceniu wsi miała reforma uwłaszczeniowa Nikołaja Milutina
w 1864 roku. Już na przełomie XIX i XX wieku dochodziło do komasacji gruntów i melioracji,
początkowo samorzutnych, potem planowych, prowadzonych pod nadzorem przysięgłych
geometrów. Dużo osiedli przyjęło postać rzędówek w miejsce uprzednio regularnych
szeregówek (dotyczy to głównie starych wsi, Tajno) często z koloniami, albo w wielu
przypadkach rozproszonych osiedli kolonijnych. Proces ten pogłębił się po drugiej wojnie
światowej, kiedy przeprowadzono reformę rolną jesienią 1944 i na początku 1945 roku,
ograniczającą dużą własność ziemską.
Ważnym wydarzeniem dla rozwoju południowo- wschodnich terenów obecnej gminy
była budowa Kanału Augustowskiego w latach 1824 - 1839 mimo, że Kanał nie odegrał roli
gospodarczej dla jakiej został zbudowany, ludność w tej części gminy pracowała na jego rzecz
(np. trudniła się flisactwem).
Pierwsza wojna światowa przyniosła poważne zniszczenia w zabudowie wsi. Druga
wojna również spowodowała zniszczenia licznych budynków; wieżę bargłowskiego kościoła
odbudowano w latach 80.
2. Uwarunkowania wynikające z istniejącego zagospodarowania terenu
Zasoby mieszkaniowe i wyposażenie w obiekty obsługi mieszkańców
Sytuacja w zakresie mieszkalnictwa, zwłaszcza standard wyposażenia mieszkań w
podstawowe urządzenia i instalacje oraz możliwości zaspokajania elementarnych potrzeb
ludności to bardzo ważne elementy decydujące o ogólnych możliwościach rozwojowych
gminy.
•
1.
Czynniki sprzyjające rozwojowi
Wzrost w 2006 r. w porównaniu z latami poprzednimi liczby wydanych pozwoleń na
budowę budynków mieszkalnych oraz budynków inwentarskich wraz z infrastrukturą,
zbiorniki na gnojówkę oraz rozwój infrastruktury transportowej, asfaltowanie dróg.
2.
Korzystne są w gminie standardy powierzchniowe zasobów mieszkaniowych, gdyż są
lepsze od średnich w województwie podlaskim i powiecie augustowskim.
3.
Koncentracja obiektów
mieszkalnych i usługowych w osadzie Bargłów Kościelny
ułatwia rozwój infrastruktury technicznej i obniża jej koszty.
4.
Gospodarka rynkowa obecnie dość dobrze reguluje zaspokajanie podstawowych potrzeb
mieszkańców w zakresie usług o charakterze komercyjnym. Obiekty usługowe
64
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
działające w gminie w tym zakresie spełniają dobrze tę funkcję , a braki występujące w
zakresie specjalistycznych branż handlowych i usług rynkowych zaspokajane są przez
zakłady i sklepy zlokalizowane w powiatowym Augustowie.
Rozwój handlu , usług rynkowych i nierynkowych powiązany jest z rozwojem funkcji
5.
transportowej i turystycznej gminy. Podnoszenie standardu tych usług może przyczynić
się do wzrostu korzyści wynikających z obsługi ruchu turystycznego i transportowego w
tranzycie do przejść granicznych na Litwę.
Uwarunkowania przekształceń systemu osadniczego
Gęstość zaludnienia na terenie Gminy Bargłów Kościelny wynosi 16 osób/km2 przy średniej
województwa 61 osób/km2 i krajowej 124 osob/km2
W Gminie Bargłów Kościelny w 2006 r. było ogółem 30 sołectw w tym 36 wsi, w przedziale:

5 do 50 mieszkańców,

9 w przedziale 50÷99 mieszkańców,

17 w przedziale 100÷299 mieszkańców,

4 w przedziale 300÷499 mieszkańców,

i wieś Bargłów Kościelny -812 mieszkańców.
Uwarunkowania wynikające z położenia gminy w regionie
O możliwościach rozwoju gminy Bargłów Kościelny stanowi zarówno rola
województwa podlaskiego
i
powiatu augustowskiego w
strukturze przestrzenno-
gospodarczej kraju, jak i rola oraz miejsce gminy w strukturze tego województwa i powiatu.
Województwo podlaskie i powiat augustowski charakteryzują się :
-
bardzo wysokimi walorami środowiska przyrodniczego i stosunkowo niskim
stopniem skażeń. Wobec dużego udziału w kraju terenów ekologicznie
zdegradowanych stwarza to szansę na rozwój turystyki.
-
niezbyt wysokim stopniem uprzemysłowienia oraz dużym znaczeniem funkcji
rolniczej. Wpływa to na mały istniejący potencjał ekonomiczny tego regionu,
-
wysokim wskaźnikiem bezrobocia: na koniec 2006 r. stopa bezrobocia
rejestrowanego wynosiła w woj. podlaskim 15,6 %, a w powiecie augustowskim aż
18,2 % i była znacznie wyższa od krajowej (Polska - 14,9 %). Stwarza to problemy
natury ekonomicznej i społecznej oraz powoduje konieczność tworzenia nowych
miejsc pracy w sektorach wytwórczości i szeroko pojmowanych usług.
-
położeniem przygranicznym, co, przy rozbudowie systemu komunikacyjnego może
być
szansą
na
ożywienie
ekonomiczne
poprzez
obsługę
transportu
międzynarodowego, wymianę handlową i obsługę ruchu turystycznego.
65
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gmina Bargłów Kościelny charakteryzuje się wysokimi walorami środowiska
przyrodniczego oraz dobrymi warunkami glebowymi. Stwarza to szansę na rozwój wysoko
rozwiniętych gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji mleka oraz mięsa
wołowego. Bliskość zakładów przetwórstwa typu „MLEKPOL” daje możliwość stałego
rozwoju ekonomicznego gospodarstw. Przy zagospodarowaniu terenu uwzględniającym
potrzeby ochrony środowiska oraz potrzeby podniesienia atrakcyjności obszaru dla
turystyki -wysokie walory środowiska mogą stać się podstawą do ożywienia ekonomicznego
gminy.
Czynniki sprzyjające rozwojowi gminy Bargłów Kościelny.
1. Gmina leży w potencjalnym paśmie przyśpieszonego rozwoju gospodarczego na
kierunku Augustów - Bargłów Kościelny - Grajewo.
2. Położenie wzdłuż drogi krajowej nr 61 w kierunku przejść granicznych z Litwą.
Krajowy szlak drogowy Warszawa - granica państwa zapewnia dostępność
komunikacyjną gminy zarówno w skali regionalnej jak i międzynarodowej i osiąganie
korzyści z handlu, transportu i turystyki.
3.
Na
terenie
gminy
występują
obszary
podwyższonej
ochrony
środowiska
przyrodniczego:
•
Biebrzański Park Narodowy i jego strefa ochronna- południowo- wschodnia część
gminy,
•
Cieki wodne i tereny przylegające do Kanału Augustowskiego.
Stwarza to warunki lepszej ochrony i poprawy jakości wysokich walorów przyrodniczych
gminy oraz możliwość osiągania korzyści z rozwoju ekoturystyki.
4. Bliskie sąsiedztwo ośrodków miejskich : Augustowa, a także Grajewa daje możliwość
pozyskiwania rynków zbytu towarów i usług oferowanych przez gminę, szczególnie
produktów rolnych i usług agroturystycznych . Ułatwia też dostęp ludności do sektorów
wytwórczości i usług nie występujących w gminie.
3. Warunki i jakość życia mieszkańców - ocena porównawcza warunków i poziomu rozwoju
społeczno - gospodarczego
Na terenie gminy są stacje uzdatniania wody w Bargłowie Kościelnym, Tajnie Starym i
Pomianach Długość sieci wodociągowej wynosi 205,1 km, procent zwodociągowania 97 %.
Na obszarze gminy Bargłów Kościelny w 2006 r., długość sieci rozdzielczej
wodociągowej wynosiła 205,7 km i było podłączonych do niej 1054 budynków mieszkalnych.
Zużycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszkańca wynosiło 24,4 m3/rok .
66
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Na terenie gminy długość sieci kanalizacyjnej wynosi 9,4 km, do której podłączonych
jest 125 budynków. W Bargłowie Kościelnym jest oczyszczalnia ścieków o przepustowości
200m3/d.
Ścieki gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach szczelnych, lokalizowanych na
własnych działkach. Ocenia się jednak, że stan techniczny zbiorników jest niezadowalający,
co prowadzi do powolnego lecz systematycznego zanieczyszczania gleby i rzek
przepływających przez teren gminy.
Analizując aktualny stan gospodarki wodno-ściekowej w gminie należy stwierdzić, że
rozwiązanie problemu odprowadzania i oczyszczania ścieków jest sprawą pilną
Na
terenie
gminy
funkcjonuje
wysypisko
odpadów
zlokalizowane
w miejscowości Kroszówka. Eksploatacja wysypiska Programowana jest do roku 2010.
Na terenie gminy 90% budynków ogrzewanych jest węglem, zaś 10% olejem.
W gminie Bargłów Kościelny brak jest systemu zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna
liczba gospodarstw korzysta z gazu płynnego propan – butan, zaopatrując się indywidualnie w
funkcjonujących w gminie punktach sprzedaży gazu płynnego.
Sieć drogową na obszarze gminy Bargłów Kościelny tworzą :

drogi krajowe o długości 13 km;

drogi powiatowe o długości 82 km;

drogi gminne o łącznej długości ok. 61,0 km;

inne drogi o długości 340 km .
Problemem staje się niedostateczny stan nawierzchni wielu spośród istniejących dróg
oraz ich niektóre parametry techniczne, nie odpowiadające wymogom zwiększającego się
natężenia ruchu oraz bezpieczeństwa. Sieci kolejowej w gminie nie ma.
Transport komunikacji zbiorowej to transport komunikacji PKS. Komunikacja ta
odbywa się na trasie o długości 38 km:
-
Bargłów Kościelny – Łabętnik;
-
Bargłów Kościelny – Tajno.
Na podstawie badań przeprowadzonych w formie ankiety na reprezentatywnej próbie
mieszkańców gminy możemy stwierdzić, iż poziom życia ludności jest średni w stosunku do
innych regionów kraju. Odzwierciedla on sytuację charakterystyczną dla województwa
67
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
podlaskiego. Głównymi czynnikami powodującymi obecny stan rzeczy są: kryzys
ekonomiczny
w
sektorze
gospodarki,
brak
rozwoju
przemysłu
i wzrastające w związku z tym bezrobocie.
Standardy
o
tym,
życiowe
dane
mieszkańców
dotyczące
w
ostatnich
zwiększenia
latach
długości
wzrosły.
sieci
Świadczą
wodociągowej
i kanalizacyjnej, polepszenie się jakości wody pitnej, wzrost długości utwardzonej
powierzchni dróg, zmiana metod wytwarzania ciepła na bardziej przyjazne środowisku i
rozwój telekomunikacji. Poprawie również uległo wyposażenie placówek oświatowych i
medycznych, a co za tym idzie wzrost jakości świadczonych przez te instytucje usług.
W porównaniu do początku lat dziewięćdziesiątych wyraźnie rysuje się tendencja
wzrost zakupu dóbr konsumpcyjnych, np. wzrost zarejestrowanych nowych pojazdów
mechanicznych i wyposażenia domowego. Pomimo to sytuacja życiowa mieszkańców gminy
nie jest dobra.
W wyniku analizy badań monograficznych najmniej korzystnie przedstawia się procent
skanalizowania obszarów wiejskich i niewielka ilość oczyszczalni ścieków. Gmina, jak
większość gmin z województwa podlaskiego, nie posiada dostępu do gazu sieciowego.
Wiąże się to z pogorszeniem stanu środowiska naturalnego. W celu pobudzenia i podniesienia
atrakcyjności regionu konieczne są dalsze inwestycje poprawiające infrastrukturę techniczną
gminy.
Mieszkańcy gminy, w przeważającej części zajmujący się rolnictwem, wiążą swoje
Programy życiowe
i
rozkwitem
z dalszym rozwojem gospodarstw rolnych, z agroturystyką
MŚP.
Do
osiągnięcia
tych
celów
konieczne
są
inwestycje
w infrastrukturze gminnej.
68
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
VIII. Infrastruktura techniczna
1. Zaopatrzenie w wodę
•
Ujęcia gminne
Aktualnie na terenie gminy Bargłów Kościelny eksploatowane są trzy ujęcia wody, z
których dostarczana jest woda do 29 wsi, stanowi to 96,7% wszystkich wsi. Właścicielem
ujęć jest gmina Bargłów Kościelny, a ujęcia eksploatowane są przez Zakład Gospodarki
Komunalnej w Bargłowie Kościelnym. Charakterystyka techniczna ujęć zawarta jest w tabeli:
miejsco
w ość
Tab. Nr 24. Dane techniczne ujęć gminnych.
sposób Jakość dokum.
strefa
rok
głębokoś wydajno
ś
ć
m3/h
uzdatniani
wody geologicz
ochrony
budowy
ć
a
na
typ
Bargłów
Kościeln
y
1967
218m
34
1976
95 m
47
Pomiany
1974
52 m
71
1993
57 m
71
1985
40 m
31
1985
40 m
31
Tajno
Stare
pokrycie
potrzeb
bezpośredni odżelaziani zdatna
a
ei
do picia
chlorowani
e
bezpośredni odżelaziani zdatna
a
ei
do picia
chlorowani
e
jest
jest
pokrywa
potrzeby
bezpośredni odżelaziani zdatna
a
ei
do picia
chlorowani
e
jest
pokrywa
potrzeby
pokrywa
potrzeby
2. Sieć wodociągowa
•
Sieć wodociągowa
Sieć wodociągowa na obszarze gminy ma obecnie łączną długość 214,6 km oraz ok.
150 gospodarstw nie wyraziło chęci podłączenia do sieci i korzysta z własnych studni.
Siecią wodociągową objęte są wszystkie wsie za wyjątkiem Barszczy, w których
żaden mieszkaniec nie wyraził chęci na podłączenie się do wodociągu.
Sieć wodociągowa wykonana jest z PCV. Uwzględniając stosunkowo młody wiek
sieci ( najstarsze odcinki mają ok. 25 lat) i rodzaj materiału - głównie tworzywo, należy
stwierdzić, że stan techniczny sieci jest dobry.
•
Woda do celów przeciwpożarowych
Na obszarze gminy działa 7 jednostek OSP. Do celów p.poż wodę pobiera się z hydrantów.
69
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
•
Zagrożenia jakości ujmowanej wody
Obecnie ujmowana woda jest dobrej jakości, a zawarte w niej nadmierne ilości
żelaza i manganu usuwane są na filtrach. Wykonana dokumentacja geologiczna stref
ochronnych wykazała, że ze względu na bardzo grube warstwy nieprzepuszczalne ujęcia
wody mogą być chronione jedynie strefami ochrony bezpośredniej o promieniu 10 m. I
takie strefy są wyznaczone. Strefy ochrony pośredniej są zbędne.
Uznaje się, że nie występują zagrożenia jakości ujmowanej wody mogące
przedostać się z powierzchni otaczającego terenu.
•
Możliwości zapewnienia wody w sytuacjach nadzwyczajnych
Jest
system
zapewnienia
wody
w
sytuacjach
nadzwyczajnych.
Należy
stwierdzić, że tak rozbudowana sieć wodociągowa zaopatrywana w wodę z trzech ujęć
połączonych ze sobą systemem rurociągów jest stosunkowo mało podatna na
uszkodzenia w sytuacjach nadzwyczajnych. Problemem może być brak energii
elektrycznej, toteż niezbędne jest zakupienie agregatów prądotwórczych na poszczególne
ujęcia. Uwzględniając położenie gminy na terenie zasobnym w jeziora i rzeczki oraz
fakt, że wszystkie zabudowania przed wykonaniem sieci wodociągowej miały własne
studnie kopane można uznać, że w sytuacjach nadzwyczajnych możliwe będzie
zaopatrzenie ludności w wodę.
•
Porównanie stopnia zwodociągowania gminy.
Wyróżnia się trzy stopnie zwodociągowania gmin -1 do 31,99%, II do 45,7%, III
ponad 45,7%. W gminie na 1455 gospodarstw podłączonych jest 1054 co stanowi 72,4%.
Gmina znajduje się w III stopniu zwodociągowania.
W roku 2005 w gminach wiejskich woj. podlaskiego było 11006,4 km sieci
wodociągowej, w tym w powiecie augustowskim 905,1 km, z tego w gminie Bargłów
Kościelny 205,7 km.
3. Gospodarka wodno ściekowa
Gospodarka wodno – ściekowa również została omówiona w części II. Gmina jest
zwodociągowana w 100 %. Gorzej jest z siecią kanalizacyjną. Do kanalizacji zbiorczej
podłączonych jest tylko 25% gospodarstw domowych. Dlatego tez niezbędna jest w jej
rozbudowa. Rada gminy również postawiła sobie za cel rozbudowę sieci kanalizacyjnej w
zabudowie zwartej oraz budowę przyzagrodowych oczyszczalni ścieków w budownictwie
kolonijnym – rozproszonym. Jest to szczególnie ważne z uwagi położenie gminy i jej walory
turystyczne.
70
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gospodarka ściekowa
Na terenie gminy, w Bargłowie Kościelnym w roku 1998 wybudowano oczyszczalnię
ścieków o przepustowości 200 m 3/d wraz z siecią kanalizacji sanitarnej długości 11,028
km z 11 przepompowniami. Do oczyszczalni tej dowożone będą ścieki ze wszystkich wsi z
terenu gminy.
•
Porównanie stanu oczyszczalni i kanalizacji.
Na terenie województwa podlaskiego w gminach wiejskich było łącznie 342 km
kanalizacji sanitarnej, w tym w powiecie augustowskim 26,6 km. Znajdowała się ona w 13
powiatach, głównie siedzibach władz powiatowych. Oczyszczalni było 41, w tym 3 w powiecie
augustowskim. Należy stwierdzić, że w roku 1998 odrobiono dotychczasowe opóźnienia
inwestycyjne w zakresie gospodarki ściekowej. W powiecie augustowskim (bez Augustowa)
1700 mieszkańców podłączonych jest do oczyszczalni ścieków, co stanowi 6,1 % wszystkich
mieszkańców. Natomiast w gminie Bargłów Kościelny do oczyszczalni odprowadzane są
ścieki od 670 osób, co stanowi 11,08 % wszystkich mieszkańców.
•
Gospodarka zasobami wodnymi.
Oprócz ochrony wód przed zanieczyszczeniem nieczyszczonymi ściekami bardzo
poważnym problemem jest obserwowane w ostatnich latach zjawisko obniżania się poziomu
wód gruntowych. Jest to szczególnie ważne w tej części gminy, gdzie programowany jest
rozwój produkcji rolnej. Dlatego też planuje się wybudowanie zbiornika retencyjnego
umożliwiających podniesienie poziomu wód gruntowych a także nawodnienie w razie
potrzeby gruntów rolnych.
•
Ujęcia, wodociągi i stacje uzdatniania wody
Na obszarze gminy Bargłów Kościelny funkcjonują systemy wodociągowe.
Zwodociągowane są wszystkie wsie, które zaopatrywane są w wodę ze stacji wodociągowej:
w Bargłowie Kościelnym o wydajności 530 m3/d, w Pomianach o wydajności 397 m3/d i w
Tajnie Starym o wydajności 397 m3/d. Z systemu wodociągowego korzysta około 97%
ogólnej liczby mieszkańców, co stawia gminę na wysokiej pozycji wśród wiejskich gmin
województwa podlaskiego w zakresie tego wskaźnika. Na terenie gminy stacje uzdatniania
wody
znajdują
się
w
Bargłowie
Kościelnym,
Tajnie
Starym
i
Pomianach.
W 2006 roku długość sieci rozdzielczej wodociągowej wynosiła 214,6 km i było
podłączonych
do
niej
1137
budynków
mieszkalnych.
Zużycie
wody
w gospodarstwach domowych (2006 r.) na obszarze gminy wynosiło 60,92 m3/rok/1
71
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
mieszkańca. W istniejących układach wodociągowych istnieje bardzo znaczna nadwyżka
wydajności źródła wody w stosunku do wielkości wykorzystywanej wody.
•
Oczyszczalnie ścieków wraz z systemem kanalizacji
Na terenie gminy istnieje jeden układ kanalizacji o długości sieci 9,4 km obejmujący
miejscowość Bargłów Kościelny. Do sieci kanalizacyjnej jest podłączonych 133 budynków.
Ścieki odprowadzane są do zlokalizowanej w Bargłowie Kościelnym oczyszczalni ścieków.
Projektowana przepustowość oczyszczalni wynosi 200 m3/dobę. Przy oczyszczalni znajduje się
punkt zlewny nieczystości płynnych. W gospodarstwach w zabudowie rozproszonej, nie
posiadających
zorganizowanego
systemu
kanalizacji,
ścieki
gromadzone
są
w bezodpływowych zbiornikach szczelnych,
lokalizowanych na własnych działkach i w miarę potrzeb opróżniane. Ocenia się jednak, że stan
techniczny zbiorników jest niezadowalający, co prowadzi do powolnego, lecz systematycznego
zanieczyszczania gleby i cieków znajdujących się na terenie gminy. Analizując charakterystykę
zabudowy pozostałych obszarów, nieobjętych odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków
można stwierdzić, że zdecydowana większość z nich nie kwalifikuje się do budowy
tradycyjnych systemów kanalizacji sieciowej. Wymagania związane z ochroną środowiska
nakładają jednak konieczność pilnego rozwiązania tego problemu, poprzez instalację (budowę)
urządzeń do lokalnego oczyszczania ścieków lub zastosowania niekonwencjonalnych systemów
kanalizacyjnych.
4. Gospodarka odpadami
Na terenie gminy jest jedno gminne wysypisko odpadów komunalnych w
miejscowości Kroszówka. Wysypisko eksploatowane jest od 1998r na podstawie odpowiednich
decyzji i zezwoleń. Z wysypiska korzystają mieszkańcy gminy. Nie przewiduje się udostępnienia
wysypiska innym gminom.
•
Usuwanie i utylizacja odpadów
Gmina Bargłów Kościelny jest gminą rolniczą o luźnej zabudowie wiejskiej (za wyjątkiem
wsi Bargłów Kościelny). Powstające tutaj odpady są odpadami charakterystycznymi dla
gospodarstw domowych wiejskich, tzn. jest w ich stosunkowo mało odpadów organicznych i
palnych, a dużo tzw. balastu, który jest trudny do utylizacji i recyclingu. Odpady wywożone są na
wysypisko w miejscowości Kroszówka. Ze względu na krótki okres eksploatacji brak jest danych
o ilości składowanych odpadów. Porównując inne wysypiska w gminach o podobnej wielkości
można przyjąć, że łącznie w ciągu roku składowane będzie ok. 130 ton odpadów.
72
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Powierzchnia wysypiska - 4600 m2, strefa ochronna 50 m, Wysypisko podzielone
jest na 2 sektory, obecnie wykorzystywany jest sektor pierwszy. Szacuje się, że I sektor
będzie można eksploatować do 2010 r. Po tym czasie powiększy się wysypisko o przyległy teren
(ujęte to jest w dokumentacji wysypiska). Wskazane byłoby też podjęcie działań umożliwiające
wydłużenie czasu eksploatacji tego wysypiska poprzez wprowadzenie selektywnej zbiórki
odpadów.
Dowozem śmieci zajmuje się ZGK z Bargłowa Kościelnego. Jest to zgodne z ustawą o
utrzymaniu czystości i porządku w gminach ( Dz.U. nr 132/96, poz.622), gdzie określone jest, że
od roku 1997 przewozem śmieci mogą zajmować się jedynie koncesjonowani przewoźnicy,
Eksploatacją wysypiska zajmuje się Zakład Gospodarki Komunalnej w Bargłowie K.
Obecnie nie ma na terenie gminy wyznaczonych punktów gromadzenia odpadów i nie
przewiduje się ich zorganizowania. Na terenie gminy nie ma bakutilu.
Program gospodarki odpadami dla Gminy Bargłów Kościelny ujęty został
w ramach opracowanego w 2000 r. Kompleksowego programu zagospodarowania stałych
odpadów komunalnych dla miasta i gmin powiatu augustowskiego.
System
zorganizowanego
wywozu
odpadów
komunalnych
stałych
w gminie funkcjonuje od V 1998 r. Usługi wywozu zorganizowanego komunalnych odpadów
stałych od mieszkańców gminy świadczy Zakład Gospodarki Komunalnej w Bargłowie
Kościelnym. Odpady z pojemników SM-110, SM-1100 wywożone są przez ZGK przy użyciu
własnego samochodu-śmieciarki na gminne składowisko w Kroszówce. Zorganizowanym
wywozem objętych jest ok. 20 % mieszkańców gminy - odpady stałe gromadzone są tu
w pojemnikach SM-110. Pozostali mieszkańcy gminy wywożą odpady we własnym zakresie na
składowisko gminne. Wywóz odpadów z obiektów użyteczności publicznej (szkoły, ośrodki
zdrowia itd.) wykonuje ZGK w Bargłowie Kościelnym. Odpady z ww. obiektów gromadzone
są w pojemnikach SM-1100 (18 szt.).
Chodniki oczyszczane są indywidualnie. Przystanki, kosze uliczne, targowiska, cmentarze
oczyszczane są przez ZGK w Bargłowie Kościelnym.
Ilość odpadów powstających na terenie gminy Bargłów Kościelny wynosi szacunkowo
1
015
m3/rok;
w
tym
wywożonych
z
zabudowy
mieszkaniowej:
750 m3/rok, z obiektów użyteczności publicznej: 200 m3/rok, z obiektów turystycznych 15
m3/rok, z terenów otwartych 50 m3/rok.
Na terenie gminy nie jest prowadzona zbiórka selektywna odpadów użytkowych. Na
terenie gminy Bargłów Kościelny nie występują nielegalne wysypiska odpadów. Dominującym
sposobem unieszkodliwiania odpadów komunalnych w gminie jest deponowanie ich na
składowisku odpadów komunalnych stałych.
73
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gmina Bargłów Kościelny eksploatuje własne składowisko odpadów komunalnych w
m.
Kroszówka
(dz.
nr
ew.
100).
Składowisko
podzielone
jest
na
2 sektory. Obecnie wykorzystywany jest sektor pierwszy. Przewidywany czas eksploatacji
sektora I - do 2010r. Po 2010r. Programowane jest powiększenie składowiska o przyległy
teren. Zostało to ujęte w dokumentacji obiektu. Obiekt posiada odpowiednie rozwiązania
techniczne i zabezpieczenia chroniące środowisko i nie będzie wymagać modernizacji.
Właścicielem składowiska jest Urząd Gminy Bargłów Kościelny, a zarządcą składowiska ZGK
w Bargłowie Kościelnym.
Parametry techniczne składowiska:
– powierzchnia ok. 1,72 ha - aktualnie eksploatowane jest ok. 1,1 ha,
–
ogólna
pojemność
geometryczna
niecki
i
czaszy
składowiska
wynosi
19 400 m3,
– nieckę składową uformowano w sposób sztuczny na terenie wyrobisk po kopalniach pospółki
i żwiru.
Obiekt
składa
się
z:
dwukwaterowego
składowiska
odpadów
komunalnych
(z platformą rozładunkową, z uszczelnioną geomembraną PEHD 2 mm niecką,
|z instalacją do zbierania i odprowadzania odcieków), składu odpadów użytkowych i
niebezpiecznych, portierni z instalacjami siły, światła i wod.-kan., brodzika dezynfekcyjnego,
zbiornika na odcieki, dróg i placów manewrowych utwardzonych komunikacji wewnętrznej
wysypiska, zewnętrznej instalacji wodociągowej, lokalnej kanalizacji sanitarnej, zewnętrznej
siły
instalacji
w
godz.
i
oświetlenia
7.00-17.00.
W
terenu.
celu
Obiekt
jest
monitoringu
ogrodzony;
dozorowany
zainstalowano
piezometry
(3 szt., ö=100mm). Na składowisku unieszkodliwiane są odpady komunalne, pochodzące z
gospodarstw domowych i obiektów infrastruktury społeczno-gospodarczej gminy. Odpady
deponowane są w niecce składowej. Po jej wypełnieniu, zgodnie z projektem, będą
umieszczane w uformowanym na powierzchni zapełnionej niecki kopcu–czaszy. Na terenie
obiektu gromadzone są oddzielnie - na placu z płyt betonowych: szkło, butelki PET i złom
metali. Brak jest odbiorców szkła i tworzyw sztucznych, natomiast złom metali odbierany jest
sporadycznie. Przyjmowane na składowisko odpady nie są ważone (brak wagi samochodowej).
Zgromadzona warstwa odpadów jest okresowo rozplantowana, ugniatana i przykrywana
warstwą izolacyjną za pomocą spychacza. Sprzęt użytkowany na składowisku do zagęszczania
odpadów stanowi ciągnik gąsienicowy DT-75. Z odpadów dostarczanych na składowisko
gminne
wysegregowywane
są
odpady
użytkowe
przez
obsługę
obiektu.
Z wysegregowanych na składowisku gminnym odpadów jedynie złom metali jest
odsprzedawany w cenie 130 zł / tonę. Występują trudności ze zbytem zwłaszcza tworzyw
74
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
sztucznych i szkła (brak odbiorców). Odzysk surowców wtórnych - złom metalowy 4 tony /
rok,
szkło
-
5
ton
/
rok.
Składowisko
jest
dozorowane
i odpowiednio oznakowane. Długość drogi dojazdowej wynosi 3 km. Strefa ochronna
składowiska 50 m.
Istnieją możliwości rozbudowy gminnego składowiska odpadów. Działki sąsiadujące z
obiektem stanowią własność Urzędu Gminy. Program zagospodarowania przestrzennego
przewiduje możliwość rozbudowy składowiska gminnego, nie przewiduje lokalizacji Zakładu
Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych. Na składowisko gminne w Kroszówce nie są
wywożone odpady z sąsiednich gmin. Koszt eksploatacji gminnego składowiska odpadów
wynosi 57 850 zł/rok. Osady z oczyszczalni ścieków komunalnych są zagospodarowane w 85
%
(wywóz
na
nieużytki
rolne
i
szkółki
leśne
-
płynne),
a składowane w 15 % (sprasowane osady - nadmiar na składowisko gminne).
Sieci energetyczne, cieplne i telekomunikacyjne.
Sieć energetyczna.
Zaopatrzenie w energię elektryczną gminy Bargłów Kościelny opiera się na systemie
sieci 15 kV. Główne ciągi liniowe zasilające to :
 POMIANY
 NETTA
 PRAWDZISKI.
W gminie zlokalizowanych jest ponad 100 stacji transformatorowych, w tym:
 ŻH – 15 B – 25 szt.
 STS 20/100 – 50 szt.
 STS 20/250 – 9 szt.
 STSb125 – 1 szt.
 STSpb 20/250 – 2 szt.
Łączna moc zainstalowanych transformatorów wynosi 5 809 kVA.
5. System gazowniczy i ciepłowniczy
W gminie Bargłów Kościelny zaopatrzenie w ciepło na potrzeby grzewcze
i ciepłej wody jest realizowane wyłącznie w sposób indywidualny przez mieszkańców
gminy. Niewielkie zapotrzebowanie na ciepło w obiektach publicznych, rozproszenie
zabudowy i małe jednostkowe zapotrzebowanie ciepła wynikające z charakteru zabudowy nie
sprzyjają tworzeniu scentralizowanej gospodarki cieplnej. Nieliczne działania modernizacyjne
75
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
dotyczą źródeł ciepła m.in. wymiany kotłów węglowych na olejowe lub na drewno, rzadziej
na gaz płynny. Brak na terenie gminy sieci gazowej uniemożliwia wykorzystanie tego
medium w produkcji ciepła.
W Gminie Bargłów Kościelny brak jest systemu zaopatrzenia w gaz sieciowy. Pewna
liczba gospodarstw korzysta z gazu płynnego, zaopatrując się indywidualnie w
funkcjonujących w gminie punktach sprzedaży gazu płynnego.
6. Energia za źródeł odnawialnych
Jednym z istotnych komponentów zrównoważonego rozwoju przynoszących efekty
ekologiczno – energetyczne jest racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych.
W „Strategii rozwoju energetyki odnawialnej” przyjętej przez Rząd Polski udział
energii odnawialnej w zużyciu energii pierwotnej stanowi 2,5%.
W związku z tym, że w Unii Europejskiej energia ze źródeł odnawialnych stanowić
będzie znaczący składnik bilansu energetycznego, należy dostosować poziom wykorzystania
energii ze źródeł odnawialnych na poziomie do 12% w roku 2010.
Odnawialne źródła energii tj.: biomasa, energia wodna, energia geotermalna, energia
wiatru, energia promieniowania słonecznego mogą stanowić istotny udział w bilansie
energetycznym gminy.
Mogą zapewnić racjonalne bezpieczeństwo i niezależność oraz przyczynić się do
poprawy zaopatrzenia w energię na terenach o słabo rozwiniętej sieci energetycznej.
Największe możliwości na wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w gminie ma
biomasa.
Źródłem biomasy – niezwykle cennego surowca dla środowiska jest przede wszystkim
drewno opałowe z lasów, słoma, trzcina oraz inne materiały pochodzenia roślinnego.
Potencjalnym odbiorcą energii ze źródeł odnawialnych może być rolnictwo i
budownictwo. Tereny rolnicze, które ze względu na zanieczyszczenia gleb lub niskie klasy
nie nadają się do celów produkcji rolnej mogą być wykorzystywane do uprawy roślin
przeznaczonych do produkcji biopaliw.
Biomasa ze względów ekonomicznych powinna być wykorzystywana szczególnie na
terenach wiejskich, gdzie nie jest wymagany transport i magazynowanie rezerw. Spalanie
biomasy jest neutralne dla środowiska.
Korzyści płynące ze spalania biomasy:
 zastąpienie
starych
niewydajnych
i
wysokoemisyjnych
pieców
węglowych
nowoczesnymi kotłami,
76
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
 zastąpienie tanim, często bezpłatnym, dostępnym biopaliwem drogiego paliwa
kopanego (węgla),
 oszczędności wynikające z ograniczenia kosztów zakupu i transportu paliw kopanych,
 oszczędności związane ze zmniejszeniem ilości odpadów deponowanych na
składowiska,
 ograniczenie emisji gazów w trakcie spalania – korzyści ekologiczne,
 nowe możliwości tworzenia miejsc pracy, co jest bardzo istotne na terenach dotkniętych
bezrobociem,
 promowanie rozwoju regionalnego.
7. Elektroenergetyka i telekomunikacja
Sieć telefoniczna jest własnością
PT
S.A.
Jest
ona
rozbudowywana
w miarę potrzeb. Z roku na rok rośnie ilość abonentów oraz jakość świadczonych usług. W
ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój systemu telekomunikacyjnego w województwie
podlaskim, a tym samym na obszarze dorzecza Biebrzy. Stan techniczny, wyposażenie
ilościowe i jakościowe nie odbiega od średnich wskaźników krajowych. Przestarzałe centrale
zostały zastąpione nowymi centralami cyfrowymi. Obszar objęty opracowaniem został
pokryty siecią światłowodowa. Zapewniane zostało połączenie w ruchu automatycznym
wewnątrz wojewódzkie, krajowe i międzynarodowe.
Poza tradycyjną siecią telekomunikacyjną dynamicznie rozwinęła się również łączność za
pomocą telefonii komórkowej, obsługiwana przez operatorów CENTERTEL, ERA GSM i
PLUS GSM. Sieci ta pokrywa prawie cały obszar gmin dorzecza Biebrzy. Niedostateczny
zasięg występuje przy dużych nierównościach terenu i na obszarach leśnych. Lawinowo
rośnie liczba abonentów sieci telefonii komórkowej i zwiększa się oferta usług np.: dostęp do
Internetu, czy poczty elektronicznej.
8. Ocena ogólna stanu infrastruktury technicznej
1) Stan zwodociągowania gminy Bargłów Kościelny jest dobry. Prowadzone i planowane
inwestycje w zakresie rozbudowy sieci ocenia się pozytywnie.
2) Gospodarkę ściekową i planowane w tym zakresie dalsze inwestycje ocenia się
pozytywnie. Jednocześnie zwraca się uwagę na możliwe trudności w wyegzekwowaniu
dowożenia ścieków ze wszystkich gospodarstw do oczyszczalni.
3) W zakresie gospodarki odpadami w dalszym ciągu powinny być prowadzone działania
zmierzające do jej poprawienia, m. in. powinien powstać system zbierania odpadów we
wszystkich wsiach, a następnie także system segregacji odpadów z wykorzystaniem
surowców wtórnych, co zmniejszy koszty wywożenia.
77
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
4) Odbiorem padłych zwierząt zajmuje się firma „STRUGA S.A. która zaoferowała, że z
terenu gminy Bargłów Kościelny dokona bezpłatnie odbioru każdej padłej sztuki bydła.
5) Dostawa gazu do wszystkich odbiorców odbywa się tylko w postaci gazu butlowego.
Należy stwierdzić, że taki sposób gazyfikacji jest poprawny technicznie, a uwzględniając
stosukowo luźną zabudowę gminy wydaje się, że niecelowe i bardzo kosztowne byłoby
budowanie gazyfikacji przewodowej. Jedynie dla samej miejscowości Bargłów Kościelny
uzasadniona jest budowa sieci gazowej.
6) Istniejący, oparty na indywidualnych źródłach ciepła, system ciepłowniczy jest poprawny
i nie ma potrzeby budowy systemu scentralizowanego opartego jedynie na kilku dużych
kotłowniach. Duża odległość pomiędzy poszczególnymi wsiami i ich stosunkowo
niewielkie zaludnienie wyklucza stosowanie takiego systemu. Zalecane odchodzenie od
spalania węgla na rzecz paliw ekologicznych.
IX. Budżet gminy.
Tab. Nr 25. Dochody i wydatki budżetu gminy Bargłów Kościelny na jednego
Mieszkańca (2006r.)
Wyszczególnienie
Dochody
Ogółem
(w zł)
2.142,7
Gmina Bargłów
Kościelny
Źródło: opracowanie własne
Wydatki
W tym:
dochody
własne
(w zł)
327,2
Ogółem
W tym
dochody
własne
(w zł)
596,1
(w zł)
2.249,4
Tab. Nr 26. Dochody budżetu Gminy Bargłów Kościelny wg rodzajów (2006r.)
Wyszczególnienie
Ogółem
Dochody własne
W tym:
- podatek rolny
- podatek od nieruchomości
- podatek od osób fizycznych
- podatek od osób prawnych
Dotacje celowe z budżetu państwa
Środki z budżetu Unii Europejskiej
Subwencje
Dochody z innych źródeł
Źródło: opracowanie własne
W tys. zł
12.956,9
1.978,8
100,0
15,3
422,6
621,3
544,6
2,8
3.290,7
1.612,9
6.042,0
32,5
3,3
4,8
4,2
0,1
25,4
12,4
46,6
0,3
%
78
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Tab. Nr 27. Wydatki budżetu Gminy Bargłów Kościelny wg rodzajów w 2006r.
Wyszczególnienie
Wydatki
w tys. zł
w%
Ogółem
13.602,1
100,0
1) świadczenia na rzecz osób fizycznych
3.314,3
24,4
2) wydatki bieżące gminy
6.641,7
48,8
W tym:
- wynagrodzenia
3.069,0
22,6
- usługi remontowe
613,3
4,5
- zakup materiałów
502,4
3,7
3) Obsługa długu publicznego
41,3
0,3
4) wydatki inwestycyjne
3.604,8
26,5
Źródło: Opracowanie własne.
X. Problemy rozwoju gminy
Wielokierunkowe rozpoznanie sytuacji gminy i dotychczasowego rozwoju
pozwala na identyfikację głównych następujących grup problemów wymagających
rozwiązania jak:
1. Problemy rozwoju społeczno - strukturalnego.
2. Problemy rozwoju i rolnictwa.
3. Problemy rozwoju turystyki i wypoczynku.
4. Problemy przyrodnicze i ekologiczne.
1. Problemy rozwoju społeczno - strukturalnego
1. Niekorzystna jest sytuacja demograficzna. Systematycznie spada liczba ludności i
pogarsza się jej struktura według wieku i płci, spowodowana wysokim ujemnym
saldem migracji.
2. Odpływ, zwłaszcza ludzi młodych do miast jest obiektywną koniecznością,
spowodowaną z jednej strony brakami infrastrukturalnymi na wsi, z drugiej - z powodu
postępu technicznego w rolnictwie, gdzie powstają nadwyżki pracy i staje się zbędna
pewna liczba ludzi w gospodarstwach rolnych.
3. Stosunkowo niski jest poziom wykształcenia ludności, zarówno wśród rolników
indywidualnych, jak i biorąc pod uwagę ogół ludności gminy. Jest to czynnik
ograniczający i utrudniający rozwój przedsiębiorczości w dziedzinach pozarolniczych,
mogących zmienić strukturę gospodarczą gminy
4. Struktura gospodarcza zdominowana jest przez rolnictwo, koncentrujące ponad
90% czynnych zawodowo ; mniej niż 10% pracuje poza rolnictwem.
5. Ponad 16 proc. aktywnych zawodowo stanowią rezerwy siły roboczej (bezrobocie
rejestrowane i ukryte w gospodarstwach rolnych).
79
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
6. Postęp techniczny w rolnictwie, zmniejszanie się liczby gospodarstw rolnych
jest przyczyną odchodzenia z rolnictwa i ze wsi coraz większej liczby ludzi i
potencjalnym źródłem narastania problemu bezrobocia.
7. Udział rolnictwa w dochodach budżetu gminy jest niewielki, mimo ogromnego
udziału w strukturze gospodarczej gminy, nie można przy tym zakładać w przyszłości
znaczniejszego wzrostu wpływów z gospodarki rolnej. Należałoby zatem dążyć do
rozwoju wszelkich przedsięwzięć pozarolniczych, z których powinny być większe
dochody i dla budżetu gminy i dla ludności.
8. Główne źródła dochodów ludności to rolnictwo i niewysokie emerytury i renty rolnicze, co
stwarza finansowe ograniczenia i niedostatek własnych środków na inwestycje i poprawę
warunków życia.
9. W niewielkim stopniu wykorzystane są szansę rozwojowe wynikające z położenia na
ważnym krajowym szlaku tranzytowym oraz piękna krajobrazowego, słabo rozwinięte
pozarolnicze dziedziny wytwórczości i usług, niewiele inwestycji w nowe przedsięwzięcia i
organizację w gospodarstwach rolnych, obok typowo rolniczej, dodatkowo innych rodzajów
działalności.
10.
Zmiana struktury gospodarczej gminy mogłaby:
• przyczynić się do wzrostu dochodów ludności i budżetu gminy,
• skłaniać ludzi do podwyższania kwalifikacji zawodowych i poziomu wykształcenia, jak
również do powrotu młodzieży po ukończeniu nauki w szkołach średnich i wyższych w
swojej rodzinne strony.
• rozwój poza rolnictwem mógłby wchłonąć nadwyżki siły roboczej i łagodzić w ten sposób
skutki istniejącego i potencjalnie narastającego bezrobocia.
11.
W zakresie zasobów mieszkaniowych niewystarczające jest wyposażenie mieszkań w
instalacje oraz niedostateczne tempo budownictwa mieszkaniowego.
Konieczne jest
przyśpieszenie tempa budownictwa mieszkaniowego i zastępowanie najstarszych, najsłabiej
wyposażonych w instalacje budynków mieszkalnych nowym budownictwem mieszkaniowym
oraz, tam gdzie jest to możliwe lub konieczne (np. obiekty zabytkowe) przeprowadzanie
remontów i modernizacji
12.
Ukształtowany system miejscowości w sieci osadniczej i istniejący szereg czynników
demograficznych, ekologicznych i infrastrukturalnych, oddziałujących na rozwój, stwarza
korzystne warunki do rozwoju w Bargłowie Kościelnym oraz średnio korzystne w Bargłówce,
Brzozówce, Solistówce i Starym Tajnie. Trudno jednak oczekiwać znaczniejszego wzrostu
tych miejscowości,
wskutek konkurencyjnego oddziaływania powiatowego miasta:
Augustowa. W pozostałych 25 miejscowościach - wobec tego, że rolnictwo wyczerpało
możliwości dalszego rozwoju, a w perspektywie powiększanie areału gospodarstw będzie
czynnikiem ograniczającym rozwój przestrzenny osadnictwa - można oczekiwać głównie
80
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
modernizacji, przekształceń i niezbędnych uzupełnień istniejącego stanu zagospodarowania
przestrzennego, w niewielkim stopniu obejmujących nowe tereny.
13.
Wiele elementów infrastruktury społecznej
takich, jak szkoły średnie,
służba
zdrowia, organa bezpieczeństwa publicznego i inne instytucje o charakterze publicznym, nie
będą lokowane na terenie gminy, a koncentrować się będą
w powiatowym mieście
Augustowie , konieczne jest zatem dalsze umacnianie powiązań i ścisła współpraca gminy
z władzami powiatowymi. Niezbędne jest natomiast na terenie gminy pojawienie się
znacznie
większej
liczby
obiektów
turystycznych,
handlowych,
usługowych,
przetwórstwa spożywczego, które przełamałyby gospodarczą monokulturę rolniczą
gminy.
2.
Problemy rozwoju rolnictwa
głównym problemem rolnictwa jest niska efektywność spowodowana brakiem polityki
rolnej, a w konsekwencji brakiem organizacji rynków zbytu oraz brakiem rozwiniętego
systemu nowoczesnych instytucji reprezentujących doradztwo prawno ekonomiczne związane z rynkiem rolnym i nowoczesną obsługą rolnictwa,
nieracjonalne wykorzystanie zasobów pracy wynoszące średnio 20 osób na 100
ha UR w gospodarstwach indywidualnych, a w wielu wsiach ponad 25 osób / 100 ha
UR. Niezbędne zmiany struktury obszarowej gospodarstw rolnych zwiększą
zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy poza rolnictwem, brak powiązań pomiędzy
przetwórstwem, a rolnictwem , unowocześnienie produkcji poprzez wprowadzenie
badań naukowych i upowszechnienie postępu biologicznego, niedorozwój infrastruktury
technicznej jest barierą przemian na obszarach wiejskich.
3.
Problemy rozwoju turystyki i wypoczynku
Za podstawowe problemy rozwoju turystyki i wypoczynku w gminie Bargłów Kościelny
uznaje się:
1.
Brak podstawowych elementów zagospodarowania turystycznego zaspokajających
potrzeby bytowe użytkowników jak :
- ogólnodostępnej bazy noclegowej o różnym standardzie : domy wypoczynkowe,
pensjonaty, motele, hotele, kwatery agroturystyki, plaże, campingi, pola namiotowe;
- indywidualne domy letniskowe
- usług towarzyszących, zapewniających właściwą obsługę turystom i wczasowiczom :
punkty handlowe i gastronomiczne o różnym standardzie , punkty informacji
turystycznej;
81
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
2.
Niewłaściwa polityka przestrzenna władzy samorządów lokalnych w sferze
inwestycyjnej i promocyjnej turystyki; (jedynie w kierunku zabezpieczania terenów pod
wypoczynek indywidualny oparty na domach letniskowych).
3. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna ( kanalizacja) , pozwalająca zabezpieczyć
środowisko przed zanieczyszczeniami spowodowanymi przyszłym rozwojem bazy
turystyczno wypoczynkowej oraz usług jej towarzyszących.
4. Niski stopień lesistości gminy a w szczególności brak większych, przydatnych
turystycznie kompleksów leśnych.
5. Brak prowadzenia stosownych działań
turystyczno-wypoczynkowych,
w rozreklamowaniu gminy i jej walorów
krajoznawczych
(promocja
i popularyzacja wartości
przyrodniczych i kulturowych gminy).
6. Brak systemów instrumentów i zachęt aktywizujących rozwój turystyki.
7. Niedostateczny poziom nakładów na inwestycje w sektorze turystycznym.
4. Problemy przyrodnicze i ekologiczne
Wynikające z komponentów środowiska :
- budowa geologiczno - gruntowa - surowce mineralne - występowanie gruntów
słabonośnych na utworach holoceńskich w obniżeniach terenowych , dolinach rzek,
stanowiących ograniczenia dla projektowania urbanistycznego,
- występowanie niewielkich ilości surowców mineralnych,
- gleby - zbyt duża mozaika typów gleb,
- wody podziemne - wody bez izolacji od powierzchni terenu w części południowo zachodniej,
- klimat - uciążliwe warunki klimatyczne dla rolnictwa , niekorzystny klimat lokalny w
zagłębieniach terenowych , obszary bagienne ,
- obszary chronione - konieczność przestrzegania przepisów obowiązujących na terenach
chronionych.
82
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XI. Kierunki rozwoju gminy w świetle przyjętych dokumentów
strategicznych centralnych i regionalnych
Dokumenty strategiczne centralne- precyzują one pożądane działania, jakie należy
podejmować w celu zapewnienia trwałego i harmonijnego rozwoju społeczności lokalnych.
1. Polska 2025 – Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju.
Najważniejsze kierunki działań tu określone obejmują:
–
dążenie do zmniejszenia dystansu w rozwoju społeczno – gospodarczym wobec krajów
wysoko rozwiniętych, zarówno pod względem materialnym jak i pod względem jakości
życia mieszkańców,
–
osiągniecie poziomu jakości życia porównywalnego ze średnim poziomem w krajach Unii
Europejskiej,
–
tworzenie społeczeństwa ludzi wykształconych i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.
2. II Polityka ekologiczna państwa
Przyjęto w niej zadania w sferze ekologicznej określające również kierunki działań w
sferze gospodarczej i społecznej, a najważniejsze z nich to:
–
dalsza poprawa jakości powietrza, przede wszystkim przez zmniejszenie emisji pyłów i
gazów do atmosfery,
–
poprawa jakości wód powierzchniowych,
–
zmniejszenie uciążliwości odpadów,
–
realizacja programu zalesienia obszarów wododziałowych, terenów o niskiej przydatności
rolniczej,
–
utrwalenie
proekologicznych
wartości
kulturowych
oraz
prowadzenie
edukacji
ekologicznej społeczeństwa,
–
rozpoczęcie realizacji programu oczyszczania ścieków we wszystkich miejscowościach
liczących 2 tys. i więcej mieszkańców,
–
zmniejszenie materiałochłonności, wodochłonności i
energochłonności produkcji
przemysłowej,
–
wymuszenie proekologicznych modernizacji technik i technologii wytwarzania w
gospodarce.
83
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
3. Spójna polityka rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa
Polityka powyższa zakłada działania ukierunkowane na poprawę warunków pracy i
poziomu życia ludności wiejskiej, przebudowę struktur sektora rolnego oraz kształtowanie
warunków rozwoju zrównoważonego na obszarach wiejskich i zwiększenie konkurencyjności
wyrobów polskiego przemysłu spożywczego. Działania te powinny być ukierunkowane na
podniesienie poziomu edukacji, możliwości przekwalifikowania dla mieszkańców wsi,
przyśpieszenie procesów modernizacji rolnictwa oraz rozwoju infrastruktury społecznej i
technicznej.
4. Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego
Celem tej strategii jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów
całego kraju oraz przeciwdziałanie marginalizacji niektórych obszarów w taki sposób, aby
sprzyjać długotrwałemu rozwojowi
gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej,
społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską.
Przeciwdziałanie marginalizacji polegać będzie na podjęciu działań interwencyjnych
na obszarach o najmniejszych możliwościach rozwojowych oraz najtrudniejszej sytuacji
społeczno – gospodarczej.
Polityka rozwoju regionalnego państwa sprzyjać będzie wzrostowi gospodarczemu,
decentralizacji zarządzania państwem przekształceniom strukturalnym regionów, wzrostowi
urbanizacji, zwiększaniu mobilności przestrzennej ludności, zwiększaniu poziomu wiedzy i
dostępu do najnowocześniejszych technologii społeczeństwa i podmiotów gospodarczych, a
w konsekwencji poprawie warunków rozwoju rodzin.
Cel strategiczny Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego w przypadku Gminy
Bargłów Kościelny osiągnięty zostanie poprzez koncentrację interwencji państwa w kilku
priorytetach polityki rozwoju do roku 2006:
1) rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności
regionów:
– rozbudowa i modernizacja sieci transportowych,
– rozbudowa sieci telekomunikacyjnych i informatycznych,
– rozbudowa i modernizacja infrastruktury ochrony środowiska,
2) restrukturyzacja bazy ekonomicznej regionów i tworzenie warunków jej dywersyfikacji:
– tworzenie i rozwój małych i średnich przedsiębiorstw,
– podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej regionów,
84
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– rozwój sektora turystyki,
3) rozwój zasobów ludzkich:
– rozwój kształcenia ustawicznego w powiązaniu z postępem technologicznym,
– szkolenie kadr administracji publicznej,
– zwiększenie mobilności zawodowej, sektorowej i przestrzennej zasobów pracy,
4) wsparcie obszarów wymagających aktywizacji i zagrożonych marginalizacją:
– aktywizacja gospodarcza obszarów wiejskich,
5) rozwój współpracy regionów
Polityka rozwoju regionalnego będzie realizowana przez udzielenie wsparcia
finansowego zadań przedstawionych w programach wojewódzkich i wynegocjowanych w
zawartych kontraktach wojewódzkich. Priorytety rozwoju regionalnego państwa są
podstawą dla ubiegania się województw o wsparcie ze środków krajowych i wspólnotowych.
5. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
Powyższa koncepcja jest podstawowym dokumentem określającym zasady polityki
Państwa w dziedzinie przestrzennego zagospodarowania kraju w perspektywie najbliższych
kilkunastu lat.
Jednym z zadań zapisanych w koncepcji opracowanej na podstawie ustawy o planowaniu i
zagospodarowaniu przestrzennym z dnia 27 marca 2003 roku jest potrzeba ekologizacji
przestrzennego zagospodarowania kraju poprzez:
– promowanie i upowszechnianie ekorozwoju jako nadrzędnej idei kształtowania
trwałego rozwoju,
– aktywną ochronę zasobów unikatowych i najcenniejszych dla zachowania i utrwalenia
różnorodności biologicznej polskiej przestrzeni przyrodniczej i jej tożsamości w
przestrzeni europejskiej.
Na szczeblu gminy realizacja koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju
odbywa się poprzez:
– studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy,
– miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego z dołączoną prognozą skutków
wpływu ustaleń planu na środowisko przyrodnicze.
85
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
6. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej
Jest to dokument, który identyfikuje i hierarchizuje główne cele edukacji
środowiskowej wskazując jednocześnie możliwości ich realizacji. Podstawowe cele to:
1) upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach życia uwzględniając również
pracę i wypoczynek człowieka - objęcie edukacją ekologiczną wszystkich mieszkańców
Rzeczypospolitej Polskiej,
2) wdrożenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich
stopniach edukacji formalnej i nieformalnej,
3) promowanie dobrych doświadczeń w zakresie metodyki edukacji ekologicznej.
7. Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013.
Strategia rozwoju obszarów wiejskich i rolnictwa na lata 2007-2013 z elementami
prognozy do roku 2020) definiuje główne problemy oraz przedstawia szanse rozwoju
rolnictwa i obszarów wiejskich. Celem nadrzędnym jest poprawa warunków życia i pracy
mieszkańców wsi przez wzrost gospodarczy, z uwzględnieniem wymogów ochrony
środowiska.
Cel główny zostanie osiągnięty w drodze realizacji celów szczegółowych jak:
1) wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich,
2) poprawa konkurencyjności rolnictwa,
3) wzmocnienie przetwórstwa rolno-spożywczego w kierunku poprawy jakości i
bezpieczeństwa żywności.
86
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XII. Dokumenty strategiczne regionalne
1. Strategia rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010
W dokumencie powyższym z września 2003 roku sformułowano następująco:
1) Misję województwa
Województwo Podlaskie regionem aktywnego i zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem
walorów środowiska naturalnego, wielokulturowej tradycji i położenia przygranicznego
2) Motto województwa:
Województwo podlaskie regionem rozwoju społeczno – ekonomicznego, otwartym na
przedsiębiorczość i partnerską współpracę.
Określony w ten sposób nadrzędny cel rozwoju województwa jest ujęty w formie
pięciu celów strategicznych:
A. Podniesienie konkurencyjności województwa poprzez rozbudowę i modernizację
infrastruktury ,
B. Restrukturyzacja i dywersyfikacja bazy ekonomicznej województwa ze
szczególnym wykorzystaniem walorów przyrodniczych, kulturowych i
turystycznych,
C. Rozwój wykorzystania zasobów ludzkich poprzez przeciwdziałanie bezrobociu,
marginalizacji grup społecznych i podniesienie kwalifikacji zawodowych
społeczeństwa,
D. Rozwój rolnictwa oraz wspieranie obszarów wymagających aktywizacji i
zagrożonych marginalizacją,
E. Rozwój współpracy międzynarodowej i regionalnej poprzez wykorzystanie
przygranicznego położenia województwa.
W ramach ogólnych celów strategicznych wyróżniono między innymi następujące –
adekwatne do problemów Gminy Bargłów Kościelny – priorytety i kierunki rozwoju:
Priorytet 1
Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej
Realizacja tego priorytetu odbywać się będzie poprzez budowę i modernizacje infrastruktury
transportowej, telekomunikacyjnej i technicznej .
a) Rozwój systemu transportowego w tym:
– wspieranie przebudowy dróg powiatowych dla obsługi ruchu turystycznego,
87
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– rozbudowę istniejących i budowę nowych miejsc obsługi podróżnych (MOP),
b) Rozwój systemów energetycznych, w tym:
– wspieranie nowych, niekonwencjonalnych, proekologicznych źródeł energii,
– rozwój systemu gazowniczego,
– budowę RPZ-ów WN/SN wraz z liniami zasilającymi oraz modernizację istniejących
urządzeń,
– modernizację
istniejących
urządzeń
technicznych
ograniczającą
emisję
zanieczyszczeń,
– racjonalne wykorzystanie energii w tym m. in. przedsięwzięcia termomodernizacyjne.
c) Rozwój systemu telekomunikacyjnego , ukierunkowany będzie na:
–
rozbudowę sieci wewnątrz wojewódzkich stosownie do potrzeb,
– tworzenie systemu łączności teleinformatycznej dla potrzeb struktur administracji
wszystkich szczebli i dla gospodarki,
– rozwój łączności w systemach telefonii komórkowej.
d) Rozwój systemów zaopatrzenia w wodę, odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz
usuwania i utylizacji odpadów, w tym:
– wspomaganie rozbudowy sieci wodociągowej we wsiach,
– współpraca samorządów w zakresie modernizacji istniejących i budowy nowych
ujęć wody i stacji uzdatniania,
– wspieranie budowy oczyszczalni ścieków we wsiach,
– modernizacja istniejących oczyszczalni pod kątem zwiększenia ich sprawności,
– budowa sieci kanalizacji sanitarnej zwłaszcza w miejscowościach położonych na
obszarach prawnie chronionych,
– budowa kanalizacji deszczowej wraz z separatorami,
– tworzenie systemów odzysku, recyklingu i unieszkodliwiania odpadów,
– powszechnej selektywnej zbiórki odpadów.
Priorytet 2
Wzmocnienie bazy ekonomicznej
Realizacja tego priorytetu odbywać się będzie poprzez wspieranie restrukturyzacji
rolnictwa i przetwórstwa, rozwoju sektora turystycznego oraz tworzenie warunków dla
przedsiębiorczości i innowacji.
a) Rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich, w tym:
88
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– tworzenie warunków do poprawy jakości i struktury rolniczej przestrzeni produkcyjnej
(scalanie i wymianę gruntów, modernizacja infrastruktury technicznej i dróg, regulacja
stosunków wodnych),
– wspieranie specjalizacji i intensyfikacji produkcji rolniczej dostosowanej do potrzeb
rynku żywnościowego, przetwórstwa rolno – spożywczego i eksportu,
– stymulowanie rozwoju otoczenia rolnictwa i wzrostu zatrudnienia pozarolniczego na
wsi w zakresie organizacji zbytu i zaopatrzenia, obsługi finansowej, weterynaryjnej,
oświaty i doradztwa rolniczego, usług oraz obsługi turystyki w tym agroturystyki i
budownictwa letniskowego, wspomaganie przedsięwzięć zmierzających do poprawy
warunków cywilizacyjnych życia i pracy ludności rolniczej,
– wspieranie i promowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego,
b) Rozwój turystyki poprzez:
– koncentrację działań wspierających, w tym z udziałem środków pomocowych
zewnętrznych, na kompleksowym zagospodarowaniu turystycznym jednostek
osadniczych, obszarów i obiektów o najwyższych w województwie walorach
przyrodniczych i kulturowych,
– tworzenie warunków lokalizacyjnych oraz preferencji finansowych i prawnych
sprzyjających pozyskiwaniu inwestorów do realizacji bazy turystycznej,
– wspieranie rozwoju turystyki, w tym agroturystyki, ekoturystyki i turystyki
kwalifikowanej,
– zorganizowanie regionalnego systemu informacji i promocji turystycznej oraz
włączenie w system krajowy i międzynarodowy,
– opracowanie długofalowego programu rozwoju różnych form turystyki,
– wspieranie rozwoju systemu tras rowerowych,
c) Rozwój produkcji i usług w tym:
– tworzenie korzystnych i konkurencyjnych warunków infrastrukturalnych,
finansowych i organizacyjnych sprzyjających pozyskiwaniu krajowych i
zagranicznych inwestorów oraz rozwojowi otoczenia gospodarki i biznesu,
– tworzenie warunków do modernizacji i budowy zakładów przetwórczych
powiązanych z lokalna bazą surowcową,
– wspomaganie małych i średnich przedsiębiorstw,
– stworzenie systemu monitoringu gospodarczego w zakresie ofert i potrzeb
administracji samorządowej oraz podmiotów gospodarczych,
d) Rozwój technologii informatycznych w tym:
89
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– poprawa skuteczności i sprawności funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki
poprzez wykorzystanie technologii informatycznych,
– tworzenie społeczeństwa informatycznego poprzez szerokie wykorzystanie technik
informacyjnych w procesie kształcenia, zarządzania, usługach,
– poprawa skuteczności obsługi administracyjnej mieszkańców poprzez nowoczesne
technologie informatyczne.
Priorytet 3
Rozwój instytucji i urządzeń infrastruktury społecznej
Priorytet ten dotyczy w bezpośredni sposób warunków życia i rozwoju mieszkańców
gminy:
a) Poprawa warunków zamieszkania ludności w tym:
– poprawa stanu technicznego i standardu organizacyjnego zabudowy, w tym
rewaloryzacja zabudowy zabytkowej i zdegradowanej,
– tworzenie warunków terenowych i infrastrukturalnych do zaspokojenia potrzeb
mieszkaniowych na poziomie 400 mieszkań na 1000 mieszkańców,
– zapewnienie mieszkańcom dobrego dostępu do infrastruktury społecznej, wysokiego
standardu usług oraz warunków do rozwoju lokalnych więzi społecznych,
b) Rozwój rodziny i wsparcie młodego pokolenia poprzez:
– tworzenie warunków do wzmocnienia pozycji rodziny szczególnie w jej funkcjach
wychowawczych,
– wspieranie działań w zakresie polityki prorodzinnej z wykorzystaniem doświadczeń i
tradycji rodzinnych,
c) Rozwój lecznictwa i opieki socjalnej w tym:
– restrukturyzacja zakładów opieki zdrowotnej poprzez racjonalizację wykorzystania i
modernizację istniejącej bazy techniczno – lokalowej,
– rozwój nowych form opieki zdrowotnej (długoterminowej , środowiskowej ,
domowej),
– rozwój profilaktyki i promocji zdrowia w oparciu o założenia Narodowego Programu
Zdrowia.
d) Rozwój kultury i ochrona dziedzictwa kulturowego, poprzez:
– inspirowanie i wspieranie rozwoju kultury ludowej i amatorskiej, w tym folkloru i
rękodzieła ludowego oraz amatorskiego ruchu artystycznego,
– wspieranie edukacji kulturalnej dzieci i młodzieży,
– wspieranie regionalnego ruchu społeczno – kulturalnego,
90
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– ochronę i utrzymanie dobrego stanu technicznego i historycznych form obiektów
zabytkowych,
– zachowanie tożsamości krajobrazu kulturowego i utrzymanie ciągłości rozwoju
przestrzennego historycznych zespołów osadniczych,
– udostępnienie i racjonalne wykorzystanie obiektów zabytkowych do nowych funkcji,
zwłaszcza do potrzeb turystyki i działalności kulturalnej,
– twórcze kontynuowanie lokalnych tradycji budowlanych.
e) Rozwój sportu i rekreacji, poprzez:
– utrzymanie, rozbudowę istniejących i budowę nowych obiektów sportowych,
– rozwój podstawowej bazy sportowej, budowę boisk sportowych, kąpielisk i baz
sportów wodnych,
– wspomaganie rozwoju wypoczynku letniskowego,
– utrzymanie rezerw terenowych pod realizację nowych obiektów i urządzeń
sportowych oraz ochronę ich przed przeznaczeniem na inne cele.
Priorytet 4
Zrównoważone gospodarowanie przestrzenią z zachowaniem ważnych walorów
przyrodniczych i kulturowych, a także ich racjonalnym wykorzystaniem.
Kierunki działań zmierzających do realizacji tego priorytetu określają najważniejsze
elementy związane z ochroną ziemi, powietrza i wody w regionie w powiązaniu z
ekosystemami z poza regionu, a nawet kraju.
a) Ochrona i kształtowanie środowiska , poprzez:
–
tworzenie warunków prawnych do zachowania ciągłości przestrzennej i prawidłowego
funkcjonowania podstawowych elementów środowiska przyrodniczego, w tym między
innymi:
-
wdrożenie koncepcji europejskiej sieci ekologicznej „NATURA 2000” ,
-
podniesienie statusu ochronnego Biebrzańskiego Parku Narodowego,
-
objęcie ochroną i wspomaganie zagospodarowania transgranicznych elementów
środowiska przyrodniczego
b) Wzbogacanie systemu przyrodniczego, poprzez:
–
zalesianie gruntów marginalnych dla produkcji rolniczej,
–
budowę zbiorników wodnych wg programu rozwoju małej retencji,
c) Ochrona wód powierzchniowych i podziemnych, poprzez:
91
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
objęciem ochroną prawną między innymi głównego zbiornika wód podziemnych
pradoliny rzeki Biebrzy (GZW – 217),
–
wspieranie rozwoju systemów kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz innych działań
zapobiegających zanieczyszczeniom i degradacji wód zwłaszcza w obszarach cennych
przyrodniczo i rekreacyjnych.
d) Ochrona powierzchni ziemi i powietrza oraz wykorzystanie surowców mineralnych,
poprzez:
–
ochronę wartościowej rolniczej przestrzeni produkcyjnej przed nieuzasadnionym
przeznaczaniem na cele nierolnicze w planach zagospodarowania przestrzennego,
–
racjonalną eksploatację złóż surowców mineralnych i rekultywację wyrobisk,
–
wspieranie zwiększania udziału proekologicznych nośników energetycznych,
–
wspieranie rozwoju nowoczesnego systemu przetwarzania i utylizacji odpadów,
–
tworzenie instalacji termicznego wykorzystania odpadów komunalnych jako
alternatywnych źródeł energii.
e) Ochrona ludzi i środowiska przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym
promieniowaniem niejonizującym, poprzez:
–
stosowne rozwiązanie planistyczne dotyczące sytuowania obiektów przeznaczonych na
stały pobyt ludzi poza zasięgiem uciążliwości,
–
stosowne rozwiązania planistyczne i projektowe głównych urządzeń komunikacyjnych,
energetycznych i telekomunikacyjnych,
–
zastosowanie urządzeń technicznych eliminujących i ograniczających uciążliwości.
f) Ochrona przed nadzwyczajnymi zagrożeniami środowiska , poprzez:
–
System monitoringu niebezpiecznych obiektów i urządzeń,
–
Planowanie i przygotowanie środków przeciwdziałania tym zagrożeniom.
g) Ochrona ładu przestrzennego i tworzenie warunków racjonalnego wykorzystania walorów
środowiska poprzez sporządzanie opracowań studialnych zagospodarowania
przestrzennego dla wyodrębniających się obszarów problemowych,
Priorytet 6
Rozwój ogólnodostępnego systemu edukacji, w tym ustawicznego kształcenia kadr
dostosowanego do potrzeb regionu
a) Rozwój szkolnictwa średniego, poprzez:
92
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
wspieranie rozwoju kształcenia na poziomie średnim do wskaźnika 85 % roczników
gimnazjów oraz podwyższanie jego poziomu,
–
wspieranie form kształcenia ustawicznego młodzieży i dorosłych w szczególności z
obszarów wiejskich,
–
tworzenie warunków do rozwoju edukacji ekologicznej na odległość.
b) Edukacja osób zagrożonych bezrobociem i pozostających bez pracy, w tym:
–
edukacja zwiększająca szansę na zatrudnienie osób bezrobotnych,
–
kształcenie osób zagrożonych bezrobociem (w szczególności na terenach wiejskich) w
celu przygotowania ich do tworzenia i rozwijania własnej przedsiębiorczości,
–
wspieranie rozwoju lokalnego rynku pracy.
2. Strategia rozwoju obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski
Strategia ta określa między innymi trzy podstawowe cele rozwoju:
–
stworzenie warunków do zachowania i wzmocnienia ekosystemów oraz ochrony wód i
zasobów naturalnych,
–
stworzenie możliwości awansu cywilizacyjnego społeczności lokalnych,
–
aktywizację gospodarczą zharmonizowaną z wymogami ochrony środowiska
przyrodniczego
Główne kierunki działań służące realizacji przyjętych celów są następujące:
–
przeciwstawienie się autrofizacji jezior i zanieczyszczeń wód powierzchniowych przez
kompleksową racjonalizację gospodarki wodnej oraz prawidłowe prowadzenie gospodarki
komunalnej,
–
systematyczne powiększanie i wzmacnianie systemu obszarów chronionych,
–
stałe podnoszenie poziomu wykształcenia i kwalifikacji ludności jako podstawowego
sposobu opanowania bezrobocia i patologii społecznej, wzmocnienia aktywności i
przedsiębiorczości oraz samoorganizacji struktur społecznych,
–
oparcie rozwoju gospodarczego o nowoczesna technologie produkcji, rozwój małych i
średnich przedsiębiorstw oraz turystyki i rolnictwa ekologicznego tworzenia
infrastruktury technicznej otoczenia biznesu.
3. Strategia rozwoju zrównoważonego miast i gmin dorzecza Biebrzy
Strategia określa najważniejsze cele i zadania, które trzeba zrealizować, aby uzyskać
w roku 2010 założoną wizję. Zakłada się uczynić z obszaru dorzecza Biebrzy miejsce
93
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
przyjazne dla mieszkańców i przyjeżdzających gości, zapewnienie wysokiej jakości życia
społeczności lokalnej przy zachowaniu unikalnych w skali kraju i europejskiej walorów
środowiska przyrodniczego.
Strategia powstała we współpracy specjalistów z Narodowego Funduszu Ochrony
Środowiska z przedstawicielami miast i gmin obszaru dorzecza, instytucji użyteczności
publicznej, administracji i organizacji społecznych.
W diagnozie stanu zagospodarowania obszaru 24 gmin dorzecza jako źródła
wykorzystano głównie rocznik statystyczny Rzeczpospolitej Polskiej 2001 r., Rocznik
statystyczny województwa podlaskiego 2001 r. i informacje Głównego Urzędu Geodezji i
Kartografii z 2001 r.
W drugiej części dokumentu wskazano najistotniejsze dokumenty strategiczne
opracowane na poziomie krajowym i regionalnym określające kierunki rozwoju regionu.
Trzecia część zawiera właściwą strategię ekorozwoju, składającą się z analizy
możliwości i ograniczeń rozwoju społeczno – gospodarczego miast i gmin, sformułowanie
wizji i celów nadrzędnych oraz strategicznych i ich opisu, polityki zagospodarowania
przestrzennego.
W ostatniej części przedstawiono program działań strategicznych ujęty w formie
tabel, zawierających podstawowe informacje na temat:
–
nazwy zadania,
–
cele realizacji,
–
jednostek realizujących i współpracujących,
–
lokalizacji,
–
spodziewanych efektów realizacji,
–
harmonogramu realizacji,
–
szacowanego kosztu zadania,
–
beneficjentów projektu,
–
warunków realizacji zadania.
4. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego
Część tekstowa planu – element uchwalony obejmuje:
a) uwarunkowania zewnętrzne zagospodarowania przestrzennego, w tym między
innymi:
–
wpływ procesów integracji europejskiej na województwo,
94
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
ustalenia i wnioski z „Koncepcji polityki przestrzennej zagospodarowania Kraju” i innych
dokumentów centralnych.
b) uwarunkowania wewnętrzne zagospodarowania przestrzennego, w tym:
–
wynikające ze stanu zagospodarowania przestrzennego województwa
w ujęciu
ilościowym i jakościowym,
–
bariery rozwoju i konflikty pomiędzy różnymi formami użytkowania terenów,
–
rezerwy tkwiące w zagospodarowaniu przestrzennym,
–
obszary funkcjonalne nawiązujące do ustaleń strategii rozwoju województwa z ich
strukturą, dynamiką rozwoju i obszarami problemowymi.
c) cele zagospodarowania przestrzennego opisane w tej strategii.
d) zasady
zagospodarowania
przestrzennego
uwzględniające
prymat
rozwoju
jakościowego nad ilościowym, symbiozę środowiska zurbanizowanego i przyrodniczego,
a dotyczące w szczególności między innymi:
–
ochronę środowiska przyrodniczego i korzystanie z jego zasobów,
–
ochronę i kształtowanie środowiska kulturowego, kształtowanie systemu osadniczego i
rozmieszczenia infrastruktury społecznej,
–
rozwoju infrastruktury transportowej, energetycznej, wodociągowej i gospodarki
odpadami.
e) kierunki zagospodarowania przestrzennego o charakterze prawnym, planistycznym,
organizacyjnym i inwestycyjnym obejmujące w szczególności:
–
ochronę obszarów i obiektów środowiska przyrodniczego i kulturowego,
–
rozmieszczenie i rozwój ponadlokalnej infrastruktury technicznej,
–
zagadnienia obronne i ochronne,
–
zagospodarowanie obszarów funkcjonalnych i problemowych.
f) zadania ponadlokalne służące realizacji celów publicznych
5. Cele zagospodarowania przestrzennego województwa
Cele zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego wynikają z
uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych jego rozwoju. Są one również pochodną celów
określonych w:
–
Strategii rozwoju województwa podlaskiego do 2010 roku,
–
Długofalowej strategii rozwoju regionalnego Polski i są spójne z celami zawartymi w
Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania Kraju.
95
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Cel generalny zagospodarowania przestrzennego województwa to:
kształtowanie przestrzeni województwa podlaskiego w kierunku wyrównywania
dysproporcji w poziomie jego zagospodarowania w stosunku do rozwiniętych regionów
kraju, zgodnie z wymogami integracji europejskiej, współpracy transgranicznej i
obronności, w sposób generujący wzrost konkurencyjności, efektywności gospodarczej i
poprawę warunków cywilizacyjnych życia mieszkańców, z wykorzystaniem walorów
przyrodniczych, kulturowych i położenia.
Cele ogólne i szczegółowe zagospodarowania przestrzennego województwa to między
innymi:
1) Kształtowanie
zrównoważonych
struktur
przestrzennych
nawiązujących
do
europejskiego systemu gospodarki przestrzennej, a w szczególności:
a) gospodarowanie przestrzenią województwa w sposób zrównoważony i dostosowany
do wymogów integracji i współpracy europejskiej w zakresie wdrażania:
– europejskiego systemu sieci ekologicznej obszarów chronionych NATURA – 2000,
– norm sanitarnych Unii Europejskiej, technologii przyjaznych środowisku oraz
oszczędności surowców i energii,
– norm
i
standardów
urbanistycznych
i
cywilizacyjnych
w
modernizacji
i
przekształceniach struktury przestrzennej systemu osadniczego województwa.
b) tworzenie warunków przestrzennych do rozbudowy i modernizacji infrastruktury
służącej wzmacnianiu konkurencyjności inwestycyjnej i turystycznej przestrzeni
województwa
oraz
pozyskiwaniu
europejskich
środków
pomocowych
przedakcesyjnych i funduszy strukturalnych z w szczególności do modernizacji i
rozbudowy:
– infrastruktury transportowej,
– systemów elektroenergetycznego i gazowego,
– systemu telekomunikacyjnego i upowszechniania technik informatycznych,
– infrastruktury turystycznej.
2) Kształtowanie elastycznych struktur przestrzennych tworzących warunki wzrostu
efektywności gospodarowania bez barier i ograniczeń, a w szczególności:
a) tworzenie warunków przestrzennych do lokalizacji inwestycji produkcyjnych i
usługowych,
96
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
b) tworzenie warunków przestrzennych do restrukturyzacji i rozwoju rolnictwa, a
zwłaszcza do poprawy jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, standardu
cywilizacyjnego wsi i zwiększenie zatrudnienia w sektorach pozarolniczych,
c) kształtowanie zrównoważonych struktur przestrzennych sprzyjających rozwojowi
turystyki, wypoczynku i ochrony zdrowia, a w szczególności:
– wykorzystanie unikalnych walorów przyrodniczych i kulturowych,
– modernizację i rozbudowę infrastruktury turystycznej i wypoczynkowej,
– restrukturyzację jednostek ochrony zdrowia umożliwiającą poprawę jakości
świadczonych w nich usług zdrowotnych.
3) Kształtowanie struktur przestrzennych tworzących warunki ekorozwoju z aktywną
ochroną, wzbogacaniem i racjonalnym wykorzystaniem środowiska przyrodniczego, a w
szczególności:
– prawnie chronionych, unikalnych w skali kraju i Europy walorów ekologicznych,
– zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
– rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zasobów leśnych.
4) Kształtowanie struktur przestrzennych
umożliwiających ochronę krajobrazu
kulturowego i obiektów zabytkowych przed zniszczeniem, degradacja i dewastacją oraz
ich racjonalne wykorzystanie do celów społecznych i gospodarczych.
5) Kształtowanie struktur przestrzennych o walorach obronnych zapewniających w
szczególności:
– bezpieczeństwo i ochronę ludności i mienia,
– niezawodność funkcjonowania w warunkach zagrożenia państwa i wojny,
– wysoką odporność na skutki nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i klęsk
żywiołowych.
6. Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
W planie zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego zamieszczono
spis zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych.
Cele publiczne określone wg art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce
nieruchomościami, których realizacji służyć będą przedmiotowe zadania, obejmują w w/w
planie zagospodarowania przestrzennego miedzy innymi:
–
wydzielanie gruntów pod realizację inwestycji,
–
budowę i utrzymanie urządzeń z zakresu infrastruktury technicznej,
–
budowę, rozbudowę i utrzymanie obiektów infrastruktury społecznej,
97
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
budowę i utrzymanie obiektów na potrzeby obronności.
Zadania służące realizacji celów publicznych to każda działalność państwa lub
właściwej jednostki samorządu terytorialnego, finansowana w całości lub części z budżetu
państwa, samorządu lub ze środków własnych inwestora. Warunkiem realizacji zadań
zawartych w programach rządowych wpisanych do wojewódzkiego rejestru oraz zadań
samorządowych województwa zawartych w programie wojewódzkim, a także innych zadań
uznanych za publiczne, zgodnie z art. 44, pkt. 1-4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym jest ich wprowadzenie do miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego po uprzednim przeprowadzeniu przez marszałka województwa negocjacji z
wójtem gminy.
Przedmiotem tych negocjacji powinny być:
–
warunki wprowadzenia zadań do planów miejscowych, dotyczące pokrycia kosztów
sporządzenia planów lub ich zmiany oraz zakres i zawartość materiałów wejściowych
dostarczonych przez Inwestora,
–
realizacja zobowiązań finansowych z tytułu skutków prawnych sporządzenia planów
określonych w w/w ustawie.
Zbiór zadań służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych w planie
zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego usystematyzowano poprzez ich
podział na:
a) działy i rodzaje powiązane z poszczególnymi celami publicznymi (np. układy
transportowe, infrastruktura techniczna, infrastruktura społeczna itp.),
b) grupy zadań (w obrębie działów) obejmujące:
–
zadania rządowe ujęte w rejestrze Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast,
–
zadania ujęte w uchwalonym programie wojewódzkim,
–
potencjalne zadanie programów rządowych lub centralnych wynikające z
dokumentów
rządowych,
takich
jak
np.
”Koncepcja
polityki
przestrzennej
zagospodarowania kraju”, strategie i polityki resortowe, plany rozwoju instytucji
centralnych zarządzających infrastrukturą, w tym zgłoszone jako wnioski do planu,
–
potencjalne zadania programów wojewódzkich zawarte w programach średnio i
długookresowych, sporządzanych przez organy i jednostki samorządu województwa
oraz zgłoszone jako wnioski do planu zagospodarowania przestrzennego województwa
przez samorządy lokalne,
–
potencjalne zadania programów wojewódzkich lub planów rozwoju jednostek
zarządzających regionalną ponadlokalną infrastrukturę techniczną i społeczną, w tym
zgłoszone jako wnioski do planu zagospodarowania przestrzennego województwa,
98
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
potencjalne zadania programów centralnych lub regionalnych wynikające z potrzeb
regionalnych, które wyłoniły się w trakcie prac planistycznych nad kierunkami
zagospodarowania, a wiążą się z ogólnymi zapisami : „Strategii rozwoju województwa
do roku 2010”.
Brak jest zadań rządowych służących realizacji ponadlokalnych celów publicznych w
centralnym rejestrze programów, a dotyczących obszaru czy problemów Gminy Bargłów
Kościelny.
W programie wojewódzkim na lata 2001 – 2003 były zapisane zadania dotyczące
obszaru całego województwa, w tym gminy Bargłów Kościelny :
1)
komputerowy System Informacji Turystycznej i Promocji Województwa Podlaskiego,
2)
wspomaganie zarządzania województwa przez administracje samorządową,
3)
utworzenie Biebrzańskiego Systemu Gospodarki Odpadami – Związek Komunalny
„Biebrza”.
Wśród potencjalnych zadań o charakterze ponadlokalnym, wynikających z kierunków
zagospodarowania przestrzennego, zawartych w programach rozwoju kultury do roku 2006
sportu do roku 2005 i turystyki do roku 2010 samorządu wojewódzkiego dotyczących
obszaru Gminy Bargłów Kościelny , zapisano:
organizację muzeów społecznych lub regionalnych, izb rękodzieła ludowego,
1)
warsztatów rękodzielniczych i innych – w terminie do roku 2006,
tworzenie ośrodków turystyki jeździeckiej i szlaków turystyki konnej, szczególnie w
2)
rejonie Puszczy Augustowskiej – w terminie do roku 2010,
budowę nowych kampingów, pól biwakowych, schronisk, bazy gastronomicznej itp. na
3)
szlakach turystycznych pieszych i rowerowych – w terminie do roku 2006,
budowę przystani i stanic wodnych dla potrzeb turystyki wodnej – w terminie do roku
4)
2015,
przekształcanie budynków byłych szkół w schroniska młodzieżowe oraz obiekty turystyki
Do potencjalnych zadań wynikających z kierunków zagospodarowania przestrzennego
województwa – wniosków zgłoszonych przez instytucje i samorządy lokalne zaliczono:
1)
modernizację i rozbudowę obiektów szkolnych na terenie powiatu augustowskiego – w
terminie zależnym od środków finansowych,
2)
renowację i modernizację Kanału Augustowskiego wraz z budową obiektów obsługi
ruchu turystycznego – w terminie zależnym od środków finansowych,
99
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
3)
organizację trasy rowerowej międzynarodowej R 11 Tajno Łanowe – Śluza Sosnowo –
Kopiec – w terminie zależnym od środków finansowych.
Potencjalnymi zadaniami programów rządowych dotyczących dróg krajowych,
wynikających z:
a) Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
b) Programów resortowych,
c) Strategii rozwoju województwa podlaskiego
i innych są:
1) budowa obwodnicy wsi Bargłowa Kościelnego,
Potencjalnymi zadaniami programów rządowych i samorządowych dotyczących
przebudowy linii kolejowych wynikających z:
Wśród potencjalnych zadań programów wojewódzkich wynikających z polityki i
zamierzeń inwestycyjnych samorządów oraz kierunków zagospodarowania przestrzennego
województwa zapisano dla Gminy Bargłów Kościelny:
W zakresie infrastruktury telekomunikacyjnej jako potencjalne zadanie wynikające z
informatyzacji samorządów i TP S.A. zapisane zostały:
1) budowa regionalnej szerokopasmowej infrastruktury telekomunikacyjnej na potrzeby
społeczeństwa informacyjnego w Gminie Bargłów Kościelny ,
2) budowa linii światłowodowych do siedziby gminy.
100
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XIII. Możliwości i ograniczenia rozwoju gminy Bargłów Kościelny
O możliwościach rozwoju gminy Bargłów Kościelny stanowi zarówno rola
województwa podlaskiego
i
powiatu augustowskiego w
strukturze przestrzenno-
gospodarczej kraju, jak i rola oraz miejsce gminy w strukturze tego województwa i powiatu.
Gmina Bargłów Kościelny charakteryzuje się wysokimi walorami środowiska
przyrodniczego z dużym udziałem powierzchni prawnie chronionych. Stwarza to szansę na
rozwój usług turystycznych. Przy zagospodarowaniu terenu uwzględniającym potrzeby
ochrony środowiska oraz potrzeby podniesienia atrakcyjności obszaru dla turystyki wysokie walory środowiska mogą stać się podstawą do ożywienia ekonomicznego gminy.
1. Uwarunkowania wynikające z położenia, stanu środowiska oraz stanu zagospodarowania
Gminy.
Czynniki sprzyjające rozwojowi
-Gmina leży w potencjalnym paśmie
przyśpieszonego rozwoju gospodarczego
na kierunku Augustów - Bargłów Kościelny Grajewo.
- położenie wzdłuż drogi krajowej nr 61
w kierunku przejść granicznych z Litwą.
Międzynarodowy szlak drogowy Warszawa
- granica państwa zapewnia dostępność
komunikacyjną gminy zarówno w skali
regionalnej jak i międzynarodowej i
osiąganie korzyści z handlu, transportu i
turystyki.
- na terenie gminy występują obszary
podwyższonej ochrony środowiska
przyrodniczego:
• Zielone Płuca Polski
• Projektowana sieć ECONET-upołudniowa część gminy,
• Biebrzański Park Narodowy i jego
strefa ochronna- południowowschodnia część gminy,
• Cieki wodne i tereny przylegające do
Kanału Augustowskiego.
Stwarza to warunki lepszej ochrony i
poprawy jakości wysokich walorów
przyrodniczych gminy oraz możliwość
osiągania korzyści z rozwoju ekoturystyki.
- Bliskie sąsiedztwo ośrodków miejskich :
Augustowa, a także Grajewa daje możliwość
pozyskiwania rynków zbytu towarów i
usług oferowanych przez gminę,
szczególnie produktów rolnych i usług
Czynniki ograniczające możliwość rozwoju:
- konieczność przyjęcia we wszystkich
formach działalności gospodarczej i
przestrzennej zasady ekorozwoju wyklucza
możliwość lokalizacji obiektów
produkcyjnych i usługowych uciążliwych dla
środowiska przyrodniczego.
-położenie w znacznym oddaleniu od
głównych ośrodków gospodarczych i
administracyjnych Polski, skutkiem czego
jest stosunkowo niski stopień rozwoju
gospodarczego, ze zdecydowaną przewagą
funkcji rolniczej. Wynika stąd mały
potencjał ekonomiczny gminy i niedostatek
środków własnych.
- bezrobocie strukturalne, aktualnie
istniejące i potencjalnie wzrastające w
woj.podlaskim, w powiecie augustowskim i
w gminie Bargłów Kościelny może
stwarzać problemy społecznoekonomiczne i stanowić ciężar dla
rozwoju gospodarczego i przestrzennego
gminy.
-Konkurencyjne zagrożenie ze strony miast
powiatowych Augustowa i Grajewa oraz
sąsiednich gmin o większych możliwościach
rozwoju - w zakresie rozwoju produkcji i
usług nierolniczych oraz w poszerzaniu rynku
zbytu
101
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
agroturystycznych. Ułatwia też dostęp
ludności do sektorów wytwórczości i usług
nie występujących w gminie.
2. Uwarunkowania demograficzne i społeczne.
Czynniki sprzyjające rozwojowi:
- koncentracja i wzrost liczby ludności w
osadzie Bargłów Kościelny może pozwolić
na stopniową koncentrację rynku zbytu
towarów i usług. Powinno to sprzyjać
rozwojowi lokalnego rynku pracy i
mieszkalnictwa, ułatwiać rozwój
infrastruktury społecznej i technicznej oraz
obniżać jej koszty.
- znaczne zasoby wolnej siły roboczej mogą
stanowić czynnik sprzyjający rozwojowi
gminy, pod warunkiem podjęcia działań
edukacyjnych, nastawionych na potrzeby
rozwojowych branż gospodarczych - handlu,
turystyki i przetwórstwa spożywczego
Możliwości :
- rozwój gospodarki, przetwórstwa i
produkcji,
- rozwój handlu z uwagi na położenie Gminy,
- wzrost ilości małych przedsiębiorstw
Czynniki ograniczające możliwość rozwoju:
- spadkowa tendencja liczby
mieszkańców, mimo osłabienia tempa
tego spadku w ostatnich latach.
-rozproszenie ludności - poza Bargłowem
Kościelnym.
-rozproszenie osadnictwa.
- znaczna liczba bezrobotnychzarejestrowanych w urzędach pracy jak i
potencjalnych w gospodarstwach rolnych.
- niekorzystną sytuację pogłębia położenie
gminy Bargłów Kościelny w powiecie
augustowskim - o blisko dwukrotnie wyższej
od przeciętnej krajowej stopie bezrobocia.
Wysoki poziom bezrobocia stanowi
zagrożenie dla dalszego rozwoju
ekonomicznego gminy, sprzyjając
powstawaniu niedostatku społecznego.
-zdominowanie rynku pracy i gospodarki w
gminie przez rolnictwo-90 % czynnych
zawodowo i 91 %. podmiotów gospodarczych
działa w rolnictwo,
Zagrożenia :
- starzenie się społeczeństwa
- bezrobocie
- niekorzystną sytuację pogłębia
migracja ludności w wieku produkcyjnym
3. Uwarunkowania wynikające z istniejącego zagospodarowania terenu
Czynniki sprzyjające rozwojowi:
Czynniki ograniczające możliwość rozwoju:
- wzrost w 2006 r. w porównaniu z latami - zdominowanie zabudowy mieszkalnej przez
poprzednimi liczby wydanych pozwoleń
budownictwo rolnicze z niekompletnym
na budowę, oddawanych do użytku
wyposażeniem w zakresie infrastruktury
mieszkań oraz rozwój infrastruktury , w tym technicznej
zwłaszcza sieci wodociągowej,
- rozproszenie zabudowy
kanalizacyjnej, elektroenergetycznej i
- niewystarczające tempo budownictwa
telekomunikacyjnej może przyczynić się do mieszkaniowego,
istotnej poprawy warunków
mieszkaniowych.
- korzystne są w gminie standardy
102
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
powierzchniowe zasobów
mieszkaniowych, gdyż są lepsze od
średnich w województwie podlaskim i
powiecie augustowskim.
- koncentracja obiektów mieszkalnych i
usługowych w osadzie Bargłów Kościelny
ułatwia rozwój infrastruktury technicznej i
obniża jej koszty.
- gospodarka rynkowa obecnie dość dobrze
reguluje zaspokajanie podstawowych potrzeb
mieszkańców w zakresie usług o
charakterze komercyjnym. Obiekty
usługowe działające w gminie w tym zakresie
spełniają dobrze tę funkcję, a braki
występujące w zakresie specjalistycznych
branż handlowych i usług rynkowych
zaspokajane są przez zakłady i sklepy
zlokalizowane w powiatowym Augustowie.
- rozwój handlu, usług rynkowych i
nierynkowych powiązany jest z rozwojem
funkcji transportowej i turystycznej gminy.
4. Możliwości rozwoju funkcji gospodarczych gminy.
Czynniki sprzyjające rozwojowi :
Czynniki ograniczające możliwość rozwoju
1. Przemysł
1. Brak możliwości finansowania
1. Możliwość wykorzystania miejscowych
przedsięwzięć przemysłowych.
surowców: rolnych, leśnych i mineralnych
(kruszywo budowlane).
2. Ograniczenie rozwoju przetwórstwa do
działalności nieuciążliwej z punktu widzenia
2. Szansa zbytu produkcji w eksporcie na
rynki wschodnie i dla konsumentów w ruchu ochrony walorów środowiskowych (czystość
granicznym i turystycznym .
powietrza, wód, gleb i roślinności).
3. Istnienie rezerw siły roboczej.
3. Niewystarczające kwalifikacje
zawodowe kadr do organizacji
przedsięwzięć przemysłowych.
4. Niedostatecznie rozwinięta infrastruktura
techniczna oraz społeczna miejscowości
wiejskich
Zagrożenia:
Możliwości:
- zmniejszenie stopnia bezrobocia w gminie, - zanieczyszczenie środowiska naturalnego
- zahamowanie migracji mieszkańców
103
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
2. Gospodarka rolna
- korzystne warunki glebowe,
Wykorzystanie potencjału produkcyjnego tej
duży udział trwałych użytków zielonych
gminy ogranicza :
stanowiących bazę paszową dla rozwoju
- brak nowoczesnego marketingu w obrocie
hodowli bydła i wyznaczający kierunek
produktami rolnymi,
produkcji zwierzęcej
- niekorzystne warunki zbytu produktów
- korzystna struktura obszarowa ponad
rolnych, brak ścisłych powiązań pomiędzy
połowy gospodarstw indywidualnych,
producentami rolnymi, a
- podaż produktów rolnych do
przedsiębiorstwami przemysłu rolnoprzetwórstwa dająca możliwość
spożywczego oraz
lokalizowania małych
handlem hurtowym,
zakładów przetwórczych,
- brak nowoczesnych zakładów
- korzystne warunki naturalne dające
przetwórczych,
możliwość łączenia produkcji rolnej z - niedoinwestowanie w zakresie technicznej
agroturystyka,
i społecznej infrastruktury wsi,
- położenie przygraniczne
- małe wykorzystanie nośników postępu
biologicznego.
Możliwości:
- prowadzenie intensywnej produkcji roślinnej
i zwierzęcej,
- prowadzenie produkcji żywności
ekologicznej
Zagrożenia:
- natężenie ruchu na drodze krajowej na
terenach zabudowanych,
- intensyfikacja gospodarki rolnej
- nieuregulowana gospodarka ściekami i
odpadami
- rozwój zabudowy o skali i formie
niedostosowanej do tradycji miejscowej
- wzrost zabudowy terenów rolniczych i presja
na dalsze ich przeznaczenie na cele poza
rolnicze
3. Gospodarka leśna
- niski stopień lesistości,
- duże rozdrobnienie powierzchni leśnych,
- niski stan zanieczyszczenia środowiska,
- rozdrobnienie stanu własności terenów
- występowanie gleb mało przydatnych do
leśnych
produkcji rolnej
brak opracowania granicy polno - leśnej
Możliwości:
- utrzymanie produkcji leśnej zgodnie z
planami gospodarczymi nadleśnictw
- rozwój obsługi ruchu drogowego
- realizacja obiektów i urządzeń obsługi ruchu
turystycznego na szlakach samochodowych,
rowerowych i pieszych
- rozwój agroturystyki
- organizacja letniego wypoczynku dla dzieci
i młodzieży
Zagrożenia:
- intensyfikacja produkcji leśnej
- nieuregulowana gospodarka ściekami i
odpadami
- funkcja leśna powinna być równoważna
wśród innych funkcji gospodarczych
dopuszczalnych z uwagi na postulowany
reżim gospodarowania środowiskiem
104
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
4. Turystyka i wypoczynek
- położenie wzdłuż drogi krajowej Nr 61 i
bliskie sąsiedztwo dwóch ośrodków
miejskich Augustów i Grajewo stwarza
możliwość zwiększenia ruchu turystycznego - brak współpracy w dziedzinie turystyki, z
między mieszkańcami gminy i sąsiadami gminami sąsiednimi.
oraz przyśpiesza rozwój gospodarczy,
wymianę handlową i kulturową,
- istnienie rezerw siły roboczej powstałych
na skutek bezrobocia, które mogą być
wykorzystane w obsłudze ruchu
turystycznego,
- unikatowe wartości środowiska
przyrodniczo - kulturowego i obecność
wielowartościowych cennych przyrodniczo
terenów oraz atrakcyjne elementy
Możliwości :
-rozwój
turystyki
w
skali
międzynarodowej, krajowej i lokalnej
-rozwój
turystyki
krajoznawczej,
dydaktycznej i naukowej,
-rozwój
turystyki
kwalifikowanej
kajakowej, rowerowej i konnej,
-prowadzenie produkcji zdrowej żywności
Zagrożenia :
- intensyfikacja produkcji rolnej
- zanieczyszczenia wód
- brak wykształconych centrów usługowych
5 Gospodarka odpadami, ściekami i zaopatrzenie w wodę.
Czynniki sprzyjające rozwojowi :
-posiadanie przez gminę prawidłowo
zaprojektowanego wysypiska i przewidywany
długi okres jego eksploatacji
- uruchomienie oczyszczalni ścieków.
-zakupiono sprzęt asenizacyjnego do
wywożenia ścieków, którym ścieki pobierane
z szamb i dowożone do oczyszczalni
- ocena gospodarki wodnej jest pozytywna
Czynniki ograniczające możliwość rozwoju
- brak selektywnej zbiórki odpadów, jest
to niezbędne aby wydłużyć czas
eksploatacji
wysypiska,
- brak bakutilu.
- niekontrolowane wywożenie ścieków z
szamb.
- brak bilansu rzeczywistych ilości ścieków.
- wywożenie ścieków przez nie
koncesjonowanych przewoźników.
Możliwości :
- budowa przydomowych i przyzagrodowych
oczyszczalni ścieków
- rozbudowa kanalizacji sanitarnej gminy
Zagrożenia:
- przenikanie zanieczyszczeń do gruntów
105
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XIV. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Bargłów
Kościelny
Strategia określa cele i priorytety rozwoju gospodarczego gminy w szczególności w
sferach infrastruktury technicznej, układów transportowych, infrastruktury społecznej. Służyć
ma konstruowaniu programów rozwoju gminy, koordynacji programów zadań służących
realizacji celów publicznych o pozyskiwaniu pomocowych środków strukturalnych z unii
Europejskiej. W określeniu powyższych celów i priorytetów rozwoju gminy uwzględniono
sugestie i zapisy zawarte w:
–
Strategii rozwoju województwa podlaskiego do roku 2010,
–
Planie zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego,
1. Misja i strategiczne cele rozwoju społeczno – gospodarczego
Celem
strategii
jest
zrównoważony
rozwój
gminy
Bargłów
Kościelny
z
uwzględnieniem ochrony środowiska naturalnego.
W strategii sformułowano cztery cele strategiczne (priorytety) równe pod względem wagi i
znaczenia.
Cel strategiczny 1.
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury w celu podniesienia
konkurencyjności obszaru i ochrony środowiska przyrodniczego.
Rozwój infrastruktury technicznej i układów transportowych jest procesem ciągłym i
podlegającym modyfikacjom. Wdrażanie nowych technologii w celu sprostania normom w
dziedzinie ochrony środowiska przyrodniczego to jedno z najważniejszych zadań
samorządów. Niski poziom wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej jest jedną z
barier rozwoju obszarów. Poprawa infrastruktury technicznej podnosi atrakcyjność wsi jako
miejsca zamieszkania i działalności gospodarczej.
Cel strategiczny 2. Stymulowanie rozwoju gospodarczego.
Nadrzędnym celem rozwoju gospodarczego gminy jest rozwój rolnictwa, handlu i
usług, nieuciążliwej działalności produkcyjnej i turystyki.
W sposób bezpośredni samorząd terytorialny stymuluje przedsiębiorczość poprzez
m.in. przeciwdziałanie bezrobociu, wspieranie USP oraz rozwój placówek otoczenia biznesu i
zasobów ludzkich.
Cel strategiczny 3. Rozwój infrastruktury społecznej.
106
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Działalność podejmowana w dziedzinie rozbudowy infrastruktury społecznej mają
decydujące znaczenie dla podniesienia atrakcyjności wsi jako miejsca zamieszkania i
działalności gospodarczej, a w szczególności agroturystycznej.
Cel strategiczny 4. Rozwój zasobów ludzkich.
Transformacja gospodarki, jej urynkowienie oraz skomplikowane reformy kraju
wymuszają nowe zasady działania rynku pracy i konieczność dostosowania do aktualnej jego
sytuacji. Wysokie bezrobocie i niedostosowanie kwalifikacyjne do aktualnych trendów
powoduje konieczność rozwijania i wspierania zasobów ludzkich.
2. Kierunki realizacji celów strategicznych
Cel strategiczny 1.Rozbudowa i modernizacja infrastruktury w celu podniesienia
konkurencyjności obszaru Gminy i ochrony środowiska przyrodniczego.
Cel ten ma być osiągnięty poprzez realizację poniższych zadań przyjętych w Planie Rozwoju
Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny i Strategii Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny, wśród
których najważniejsze, związane z rozwojem gminy to:
Tab nr 28
l.p.
Nazwa zadania
1.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102855 Bargłów Kościelny – Żrobki 3900 mb
2.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102872 B Tajno Stare – Tajno Podjeziorne 2000mb
3.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102854 B od drogi powiatowej 1211 B Żrobki 750mb
4.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102856 B Judziki - Przepiórki 1000mb
5.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102862 B Brzozówka – Bargłówka 1550mb
6.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102863 B Bargłówka – Piekutowo 2100mb
7.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102864 B Bargłówka – Lipowo 2920mb
8.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102865 B Tajno Łanowe – Tajno Stare 3500mb
9.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102866 B Tajno Podjeziorne – Orzechówka 1075mb
10.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102867 B Wólka Karwowska – Karczewo 2500mb
11.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102869 B Dreństwo – Pruska 5215mb
12.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102970 B od drogi powiatowej 1223 B Tajenko 2800mb
13.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102874 B Pomiany – Kamionka Stara 4500 mb
14.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102875 B Dreństwo – Wólka Karwowska 4200 mb
15.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102859 B Nowiny Bargłowskie – Netta II 2100 mb
16.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102857 B od dr. Kr. Nr 61 - Solistówka 2400 mb
107
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
17.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102876 B Tobyłka – Rumiejki 4100 mb
18.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102877 B Łabędnik – wieś 1850 mb
19.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102858 B Kamionka Stara – Uścianki 2400 mb
20.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102878 B Kroszówka - Kroszewo 2000 mb
21.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102860 B Bargłów Kościelny- Górskie – Kroszówka – Tajno Stare
2000 mb
22.
Asfaltowanie drogi gminnej Nr 102879 B Łabętnik – Reszki 2000 mb.
23.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1193 B Łabętnik – Reszki 3300mb
24.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1195 B Bargłów Kościelny – Nowiny –Uścianki 7693mb
25.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1210 B Pomiany – Popowo – Rumiejki 2000mb
26.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1214 B Bargłów Kościelny – Tajno Stare 6926mb
27.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1215 B Pruska Tajno Podjeziorne 3930mb
28.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1216 B Tajno Stare – Tajenko 4300mb
29.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1217 B Bargłów – Bargłówka 6000mb
30.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1212 B Barszcze – Dreństwo 5725mb
31.
Asfaltowanie drogi powiatowej Nr 1223 B Tajno Łanowe – Sosnowo 5200mb
32.
33.
34.
35.
36.
Przebudowa drogi powiatowej Nr 1116 B Bargłów Kościelny – Kamionka Stara – do dr. Kr. Nr 16
- 8520 mb.
Rozbudowa obiektów sportowych wraz z ogrodzeniem przy Szkole Podstawowej w Bargłowie
Kościelnym
Zagospodarowanie działki o nr geodezyjnej 405/2 przy ul. Cmentarnej w Bargłowie Kościelnym przez
nawiezienie ziemią i zasadzenie drzewami ozdobnymi
Budowa chodnika przy ul. Cmentarnej
Utwardzenie asfaltem oraz chodnika drogi wewnętrznej o nr geodezyjnym 405/2 od drogi krajowej Nr
61 Augustów – Grajewo do ul. Cmentarnej w Bargłowie Kościelnym
37.
Melioracje: Górskie – ok. 80 ha
38.
Melioracje: Bargłów Kościelny Kolonie, Nowiny Bargłowskie – ok. 80 ha
39.
Uregulowanie stosunków wodnych Tajenko Łąki – ok. 120 ha
40.
Adaptacja budynków po byłych szkołach podstawowych w Brzozówce, Kamionce Starej i Tobyłce.
41.
Przeprowadzenie melioracji na użytkach rolnych we wsiach Żrobki, Kamionka Stara, Kamionka Nowa,
Solistówka, Wólka Karwowska, Pomiany - ok. 600 ha.
42.
Budowa budynku administracyjnego Urzędu Gminy w Bargłowie Kościelnym
43.
Rozbudowa kolektora w Bargłowie Kościelnym do przyległych wsi Bargłów, Dworny i Brzozówka
44.
Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków
45.
Budowa oczyszczalni zbiorczych we wsi Dreństwo, Łabętnik, Reszki
46.
Oświetlenie uliczne gminy
47.
Budowa parkingu w Bargłowie Kościelnym
48.
Nowoczesne systemy łączności
108
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
49.
Rozbudowa Ośrodka Zdrowia w Bargłowie Kościelnym
50.
Budowa Stacji uzdatniania wody w Tajnie Starym
51.
Przebudowa stacji uzdatniania wody w Bargłowie Kościelnym
52.
Budowa wodociągu grupowego wsi Barszcze
Zrealizowanie powyższych zadań rozbudowa i modernizacja infrastruktury w celu
podniesienia konkurencyjności obszaru Gminy i ochrony środowiska przyrodniczego wpłynie
zdynamizuje rozwój Gminy Bargłów Kościelny oraz poprawi warunki bytowe mieszkańców.
Rozbudowa i modernizacja infrastruktury wodociągowej i sanitarnej poprawi jakości
wody pitnej i zwiększy liczby gospodarstw domowych objętych systemem zagospodarowania
ścieków komunalnych, zwłaszcza na obszarach chronionych i cennych przyrodniczo.
Rozwój nowoczesnych systemów łączności zwiększy dostęp do internetu a w rezultacie
przyczyni się aktywności gospodarczej i społecznej.
Rozwój systemu ciepłowniczego i energetycznego z uwzględnieniem wykorzystania
energii odnawialnej. Szczególnie istotne jest tworzenie ekologicznych źródeł energii jak
pompy ciepła, kolektory słoneczne, biogaz- odnawialne źródła energii ograniczające emisję
zanieczyszczeń do powietrza.
Rozwój infrastruktury drogowej poprawi niewystarczającą dostępność komunikacyjną, w
tym również złe parametry i stan techniczny dróg, które obniżają atrakcyjność gospodarczą
obszaru Bargłów Kościelny. Poprawi się też płynność i bezpieczeństwo ruchu drogowego
ograniczy liczbę wypadków a zwiększenie sieci dróg oddanych do użytku przyczyni się do
poprawy stanu środowiska przyrodniczego oraz ułatwi dostęp do terenów wypoczynkowych i
turystycznie atrakcyjnych.
Stan środowiska naturalnego Gminy poprawi wprowadzenie zorganizowanego systemu
gospodarki odpadami stałymi w celu zagospodarowania właściwego usuwania odpadów i tym
samym poprawienia jakości środowiska przyrodniczego, warunków bytowo-sanitarnych
ludności, bytowania roślin i zwierząt oraz walorów estetycznych krajobrazu.
Podjęcie powyższych działań poprawi ochrona środowiska przyrodniczego ze szczególnym
uwzględnieniem gminy z uwagi na częściowe jej położenie w Biebrzańskim Parku
Narodowym.
Szybki rozwój gospodarczy i nasilenie się negatywnych zjawisk cywilizacyjnych
pociąga za sobą potrzebę zaangażowania środków publicznych w działania w zakresie
ochrony środowiska – jedne z ważniejszych zadań samorządu gminnego. Służyć temu będą
109
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
realizacje przedsięwzięć wyżej wymienionych z zakresu infrastruktury technicznej, układów
transportowych i innych.
Ponadto przewiduje się inne zadania płynące na zmianę w zagospodarowaniu
przestrzennym gminy tj.
1. Budowa obwodnicy Bargłowa Kościelnego
2. Budowa gazociągu ziemnego
3. Udostępnienie terenów do zainwestowania pod zabudowę mieszkaniową, usługową i rzemieślniczą.
Cel strategiczny 2. Stymulowanie rozwoju gospodarczego.
Cel ten ma być realizowany poprzez poniższe zadania:
1) Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw.
Rozwój sektora małych i średnich przedsiębiorstw jest częścią zmian strukturalnych
regionu. Sektor ten wnosi istotny wkład w tworzenie miejsc pracy, można więc traktować
go jako instrument walki z bezrobociem.
Głównymi problemami sektora MŚP jest brak kapitału, niewystarczająca liczba instytucji
otoczenia biznesu, brak wykwalifikowanej kadry pracowniczej, dostępu do nowych
technologii oraz nowoczesnych systemów informacyjnych. Działania niwelujące wyżej
wymienione trudności maja prowadzić do pełnego wykorzystania funkcjonujących na
rynku podmiotów gospodarczych.
2) Stymulowanie rozwoju działalności gospodarczej sprzyjające zmniejszeniu bezrobocia.
Efektami bezpośrednimi realizacji działania, oprócz powstania nowych miejsc pracy będą
także:
– powiększenie grona lokalnych i
regionalnych podmiotów instytucjonalnych
działających na polu doskonalenia kadr
– stworzenie możliwości dokształcania menadżerów i pracowników w tym MŚP,
– wsparcie szkoleniowe, doradcze i informacyjne dla osób poszukujących pracy,
Efektami pośrednimi realizacji zadania będzie zmniejszenie zagrożenia trwałą
peryferyzacją i marginalizacją grup zawodowych i społecznych.
3) Tworzenie placówek otoczenia biznesu
Potrzeby w zakresie uzyskania środków finansowych, dostępu do nowych technologii
oraz rozwój kwalifikacji
pracowniczych powinny zaspokoić agencje i fundacje
wspierające przedsiębiorczość poprzez zapewnienie dostępu do wysokiej jakości usług
doradczych, tworzenie Centrów i Inkubatorów Przedsiębiorczości, czy ułatwienie dostępu
do źródeł finansowania.
4) Stymulowanie rozwoju rolnictwa i turystyki
110
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Podjęcie specjalistycznej produkcji poza tradycyjnym rolnictwem wykorzystujące nisze
rynkowe i zasoby pracy w gospodarstwach rolnych, a także wstępne przetwórstwo płodów
mogą być szansą poprawy sytuacji finansowej i zmniejszenia bezrobocia na obszarze
wiejskim.
5) Rozwój agroturystyki i turystyki kwalifikowanej
Obszar gminy ze względu na niski stopień zanieczyszczenia środowiska, duże bogactwo
przyrodnicze stwarza szansę na rozwój turystyki i wypoczynku, a tym samym
zapewnienie mieszkańcom dodatkowego źródła utrzymania.
Cel strategiczny 3. Rozwój infrastruktury społecznej.
Realizacja tego celu ma nastąpić w wyniku poniższych działań:
1) Zwiększenie jakości i dostępności usług służby zdrowia i pomocy społecznej
Rozwój tej infrastruktury odbywać się będzie poprzez rozbudowę bazy i lepsze
wyposażenie placówek ochrony zdrowia i pomocy społecznej.
2) Unowocześnienie bazy oświatowo-dydaktycznej.
Rozwój infrastruktury oświatowo-dydaktycznej jest szczególnie ważny na obszarze
wiejskim. Nakłady na oświatę podnoszą w efekcie standard szkół, dają szansę na rozwój
nowoczesnych form edukacji (np. pracownie komputerowe) i tym samym wyrównują
szansę młodzieży z różnych regionów.
3) Ochrona dziedzictwa narodowego i kulturowego
Konieczne jest stymulowanie rozwoju kulturowego poprzez wspieranie instytucji
zajmujących się kulturą i sztuką poprzez rozbudowę, modernizacje i zwiększanie
dostępności do obiektów kulturowych, a także dofinansowywanie imprez kulturalnych.
Tego typu wparcie doprowadzi do zwiększenia i zróżnicowania oferty kulturalnej, a także
promocji wewnętrznej i zewnętrznej dorobku kulturowego.
4) Zwiększenie bezpieczeństwa mieszkańców
Podstawowym obowiązkiem władz samorządowych i policji jest zapobieganie i
zwalczanie przestępczości, jak również przywracanie ładu i poczucia bezpieczeństwa
mieszkańców i przyjezdnych. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa ma nastąpić w
wyniku wzrostu efektywności działania służb publicznych i działania prewencyjnego.
Cel strategiczny 4. Rozwój zasobów ludzkich.
Cel ten ma być realizowany poprzez poniższe zadania:
1) Rozwój kształcenia ustawicznego
Działanie polegające na organizacji szkolenia i przekwalifikowywania zawodowego
zarówno dla pracujących, bezrobotnych jak i uczestniczącej w tym procesie kadry
111
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
dydaktycznej. Wspieranie instytucji samorządowych, szkoleniowych, doradczych i
informacyjnych działających na polu edukacji ustawicznej i przeciwdziałaniu bezrobociu.
2) Stymulowanie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.
Celem powyższego działania jest stymulowanie powstawania organizacji zrzeszających
ludzi aktywnych, pragnących angażować się w życie społeczne, nieść pomoc innym i
wspólnie zmieniać otaczającą ich rzeczywistość. Jest to istotne zadanie w procesie
integracji z Unią Europejska.
3) Podniesienie kwalifikacji zawodowych społeczeństwa.
Odsetek ludzi z wyższym i średnim wykształceniem w gminie kształtuje się znacznie
poniżej średniej krajowej, co jest dużą przeszkodą w poszukiwaniu możliwości
zatrudnienia. Potencjał intelektualny zadecyduje w przyszłości o powstaniu silnych
środowisk innowacyjnych i powstaniu nowych dziedzin aktywności gospodarczej.
4) Przeciwdziałanie marginalizacji grup społecznych
Przeciwdziałanie utracie zatrudnienia przez osoby w wieku produkcyjnym stanowi jedno
z ważniejszych zadań w sferze społecznej, jakie powinny zostać podjęte przez władzę
samorządową. Dążenie do łagodzenia skutków bezrobocia, a także stwarzanie szans na
przekwalifikowywanie i podtrzymywanie aktywności zawodowej jest jednym z
najważniejszych działań prowadzących do szeroko pojętego rozwoju. Aktywizacja,
mechanizmy stymulujące i podtrzymujące aktywność różnych środowisk pozwoli na
wyzwolenie potencjału i skierowanie go na różne obszary działalności społecznej i
gospodarczej.
112
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XV. Polityka zagospodarowania przestrzennego
Cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego obszaru Gminy Bargłów Kościelny
wynikają z uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych ich rozwoju. Są również spójne z
misją, celami i kierunkami rozwoju społeczno-gospodarczego zapisanymi w strategiach i
planach dotyczących tego obszaru.
Celem generalnym zagospodarowania przestrzennego gminy jest kształtowanie jej
przestrzeni w kierunku wyrównywania dysproporcji w poziomie zagospodarowania w
stosunku do rozwiniętych regionów kraju zgodnie z wymogami integracji europejskiej w
sposób generujący wzrost konkurencyjności, efektywności gospodarczej i poprawę warunków
cywilizacyjnych,
życia
mieszkańców
z
wykorzystaniem
walorów
przyrodniczych,
kulturowych i położenia.
W przyjętych ustaleniach określono kierunki działań zmierzających do osiągnięcia
poniższych głównych celów:
1)
kształtowanie
zrównoważonych
struktur
przestrzennych
nawiązujących
do
europejskiego systemu gospodarki przestrzennej służących integracji europejskiej oraz
wzmocnieniu spójności w gospodarowaniu przestrzenią gminy w sposób zrównoważony
i dostosowany do wymogów integracji i współpracy europejskiej zakresie wdrażania:
– europejskiego systemu sieci ekologicznej obszarów chronionych NATURA – 2000,
– norm sanitarnych Unii Europejskiej, technologii przyjaznych oraz oszczędności
surowców i energii,
– norm i standardów urbanistycznych i cywilizacyjnych w modernizacji i
przekształceniach struktury przestrzennej systemu osadniczego gminy,
Tworzenie warunków przestrzennych do rozbudowy i modernizacji infrastruktury
służącej pozyskaniu europejskich środków pomocowych i funduszy strukturalnych w
szczególności dla modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportowej, systemów
energetycznego i gazowniczego, wodno – kanalizacyjnego oraz rozwoju infrastruktury
turystycznej.
2)
kształtowanie elastycznych struktur przestrzennych tworzących warunki wzrostu,
efektywności
gospodarowania
oraz
racjonalnego
wykorzystania
zasobów
przyrodniczych i kulturowych poprzez:
– tworzenie warunków przestrzennych do lokalizacji inwestycji produkcyjnych i
usługowych oraz do rozbudowy „otoczenia biznesu”
– tworzenie warunków przestrzennych do restrukturyzacji i rozwoju rolnictwa
zdolnego sprostać standardom i konkurencji w Unii Europejskiej, a zwłaszcza do
113
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
poprawy jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej, standardu cywilizacyjnego wsi i
zwiększenia zatrudnienia w sektorach pozarolniczych,
– kształtowanie zrównoważonych struktur przestrzennych sprzyjających rozwojowi
turystyki i wypoczynku przy wykorzystaniu unikalnych walorów przyrodniczych.
3)
kształtowanie struktur przestrzennych osadnictwa stwarzając warunki rozwoju
regionalnej infrastruktury społecznej z uwzględnieniem:
– racjonalnej relacji funkcjonalno – przestrzennej między zamieszkaniem – pracą –
rekreacją – usługami i administracją,
– współczesnych standardów cywilizacyjnych zaspokajania potrzeb społecznych, w
tym kulturowych,
– zmniejszanie nieuzasadnionej dysproporcji w rozmieszczaniu i jakości infrastruktury
społecznej,
4)
kształtowanie struktur przestrzennych tworzących warunki ekorozwoju z aktywną
ochroną, wzbogaceniem i racjonalnym wykorzystaniem środowiska przyrodniczego, a w
szczególności:
– prawnie chronionych, unikalnych w skali kraju i Europy walorów ekologicznych,
– zasobów wód powierzchniowych i podziemnych,
– rolniczej przestrzeni produkcyjnej i zasobów leśnych,
5)
kształtowanie
struktur
przestrzennych
umożliwiających
ochronę
krajobrazu
kulturowego i obiektów zabytkowych przed zniszczeniem, degradacją i dewastacją oraz
ich wykorzystanie do celów społecznych i gospodarczych zgodnie z konwencjami
porozumieniami międzynarodowymi,
6)
kształtowanie struktur przestrzennych o walorach obronnych zapewniających w
szczególności:
– bezpieczeństwo i ochronę ludności i mienia,
– niezawodność funkcjonowania w warunkach zagrożenia państwa,
– wysoką odporność na skutki nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i klęsk
żywiołowych.
1. Kierunki ochrony przyrody
1) Wdrażanie europejskiej sieci ekologicznej NATURA 2000
a) sieć ekologiczna NATURA 2000 obejmować będzie obszary ochrony o znaczeniu dla
Unii Europejskiej – realizując dyrektywę w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz
114
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
flory i fauny oraz obszary realizujące dyrektywę o ochronie dziko żyjących ptaków
szczególnie na terenach podmokłych;
b) działania wdrażające sieć ekologiczna NATURA 2000 to:
–
objecie w/w obszarów ochroną prawną, a także opracowanie planów ochrony
uwzględniających uwarunkowania społeczne i gospodarcze,
–
uwzględnienie
ustaleń
planów
ochrony
w
planach
zagospodarowania
przestrzennego, operatach urządzeń lasów, programach regulujących stosunki
wodne,
–
ocena skutków oddziaływania na elementy sieci NATURA 2000 planów i
przedsięwzięć,
–
uwzględnienie monitoringu efektów ochrony siedlisk i populacji gatunków w
procesie zarządzania obszarami.
2) Ochrona elementów systemu przyrodniczego objętych ochrona prawną:
–
Biebrzańskiego Parku Narodowego,
–
rezerwatów przyrody, pomników przyrody, obszarów chronionego krajobrazu.
2. Kierunki ochrony powierzchni ziemi:
1) Likwidacja źródeł zanieczyszczeń powierzchni ziemi, w tym:
–
likwidacja nielegalnych wysypisk odpadów,
–
dostosowanie komunalnych wysypisk odpadów do wymogów przepisów
sanitarnych.
2) Ochrona gleb przed erozję wietrzną i wodną poprzez zalesienie, zadrzewienie i
odpowiednie zabiegi agrotechniczne.
3) Ochrona wartościowych gruntów rolnych przed przeznaczeniem na cele nierolnicze w
planach zagospodarowania przestrzennego.
3 Kierunki ochrony powietrza atmosferycznego
1) Ograniczenie emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych poprzez:
– Instalowanie urządzeń eliminujących emisję,
– Stosowanie proekologicznych nośników energii, w tym szczególnie ze źródeł
odnawialnych.
115
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
2) Ustalenie dopuszczalnego poziomu niektórych substancji w planach miejscowych,
zwłaszcza w odniesieniu do Biebrzańskiego Parku Narodowego.
4. Kierunki ochrony wód powierzchniowych
1) Utrzymanie ilości wód powierzchniowych na poziomie zapewniającym równowagę
biologiczną.
2) Dopasowanie jakości wód powierzchniowych do poziomu spełniającego normy sanitarne.
3) Eliminowanie źródeł zanieczyszczeń poprzez:
– budowę i modernizację oczyszczalni ścieków,
– budowę i rozbudowę kanalizacji sanitarnej i deszczowej,
5. Kierunki ochrony przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym promieniowaniem
niejonizującym
1) Eliminowanie z terenów zamieszkanych ponadnormatywnych źródeł hałasu poprzez
zmianę technologii i urządzeń.
2) Ustalenie w planach miejscowych dopuszczalnych natężeń hałasu.
3) Określenie zasad i warunków lokalizacji nowej zabudowy szczególnie w stosunku do
drogi krajowej i dróg powiatowych i linii elektroenergetycznych wysokich napięć.
4) Zabezpieczenie zabudowy mieszkaniowej przed hałasem komunikacyjnym poprzez
budowę obwodnic lub instalacje zabezpieczeń technicznych.
5) Zachowanie odpowiednich stref ochronnych od linii WN, stacji elektroenergetycznych
oraz urządzeń radiokomunikacji i radiolokacji.
6. Kierunki ochrony środowiska kulturowego
Dla obiektów archeologicznych wszelkie prace ziemne są zabronione. Wskazane jest
przekształcenie gruntów rolnych w łąki, gdyż głęboka orka w znacznym stopniu niszczy
archeologiczne struktury podziemne i stanowi największe zagrożenie dla podziemnych
pozostałości dziedzictwa kulturowego. Jakiekolwiek prace dotyczące naruszenia warstw
gruntu, muszą być wcześniej uzgodnione ze służbami konserwatorskimi i odbywać się pod
116
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
nadzorem. W razie konieczności objęcia terenu stanowisk archeologicznych pracami
budowlanymi, niezbędne jest przeprowadzenie ratowniczych badań wyprzedzających.
7. Kierunki rozwoju sieci osadniczej
Kierunki rozwoju sieci osadniczej wynikają z możliwości realizacyjnych, głównie w skali
lokalnej. Podstawową zasadą harmonizowania rozwoju osadnictwa winno być dążenie do
likwidacji narastających dysproporcji zagrożeń i barier rozwojowych. Pokonywanie tych
barier oraz poprawa funkcjonalności układu osadniczego wiąże się głównie z możliwościami
rozbudowy infrastruktury technicznej, komunikacji, pokonywania barier ekologicznych.
Dotychczasowy rozwój sieci osadniczej pozwala na ustalenie następującej hierarchii
strukturalno – administracyjnej:
–
Wieś Bargłów Kościelny – wielofunkcyjny gminny ośrodek rozwoju, jednostka o
funkcji produkcyjnej oraz usługowej dla sąsiednich terenów, wspomagające
ośrodek gminny w obsłudze ludności i rolnictwa,
–
Wsie Dreństwo, Barszcze, Pomiany brak współpracy w dziedzinie turystyki, z
gminami sąsiednimi.
–
Wsie: Bargłów Dworny, Bargłówka, Barszcze, Brzozówka, Bułkowizna, Dreństwo,
Górskie, Judziki, Kamionka Nowa, Kamionka Stara, Komorniki, Kroszewo, Kroszówka,
Kukowo, Łabędnik, Nowiny Bargłowskie, Pieńki, Piekutowi, Lipowo, Nowiny Stare,
Sosnowo, Pomiany, Popowo, Pryska, Reszki, Rumiejki, Solistówka, Tajenko, Tajno
Łanowe, Tajno Podjeziorne, Tajno Stare, Wólka Karwowska, Żrobki - jednostki o funkcji
rolniczej usługowej na poziomie elementarnym,
–
Wieś – Bargłów Kościelny pełni dodatkowo funkcję wyspecjalizowaną – kultu
religijnego,
W celu:
–
zapewnienia ładu przestrzennego w kształtowaniu zagospodarowania gminy,
–
utrzymania i zapewnienia harmonijnego rozwoju struktur przestrzennych jednostek
osadniczych ,
–
zachowania walorów przyrodniczych i kulturowych środowiska,
–
utrzymania tożsamości kulturowej zabudowy,
–
zachowania walorów krajobrazowych
ustala się poniższe zasady działania:
117
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
racjonalne wykorzystania terenów, w tym zwłaszcza wzdłuż najważniejszych ciągów
komunikacyjnych,
–
racjonalne zagospodarowanie terenów najbardziej atrakcyjnych turystycznie, w tym
szlaków turystycznych, szlaków wodnych, ścieżek rowerowych przy zachowaniu i
ochronie walorów przyrodniczych, krajobrazowych i kulturowych,
–
zachowanie właściwej skali i charakteru zabudowy przy uwzględnieniu tradycyjnej
architektury wiejskiej,
–
ograniczanie konfliktów wynikających z rożnych sposobów użytkowania terenów.
Kierunki działań powinny zmierzać do:
1)
tworzenia
warunków
do
kształtowania
przejrzystej
struktury
przestrzennej
miejscowości poprzez modernizację istniejących obiektów i przeznaczenie wolnych
terenów pod nowe obiekty mieszkaniowe, usługowe, użyteczności publicznej,
rekreacyjne i układy transportowe,
2)
porządkowanie terenów zabudowy mieszkaniowej i zagrodowej, usługowej i
produkcyjnej,
szczególnie
położonych
wzdłuż
najważniejszych
ciągów
komunikacyjnych i szlaków turystycznych,
3)
utrzymania harmonijnego krajobrazu otwartego szczególnie na obszarach najbardziej
atrakcyjnych krajobrazowo, architektonicznie i kulturowo,
4)
racjonalnego wykorzystania walorów przyrodniczych, kulturowych i krajobrazowych
poprzez preferowanie zagospodarowania turystycznego, krajoznawczego i
wypoczynkowego,
5)
tworzenia warunków do atrakcyjnego zagospodarowania otoczenia rzek Kanału
Augustowskiego, obszarów leśnych oraz atrakcyjnych obiektów kulturalno - etnicznych
i architektonicznych,
6)
tworzenia terenów przestrzeni publicznych, miejsc wypoczynku, sportu, zieleni, ciągów
pieszych, parkingów.
8. Kierunki rozwoju systemów transportowych i infrastruktury technicznej
Dostosowanie standardów technicznych do założonej klasy funkcjonalnej i potrzeb
ruchu krajowego i międzynarodowego krajowej Nr 61 w I priorytetowym europejskim
korytarzu transportowym Warszawa –Grajewo –Bargłów Kościelny – Augustów – Suwałki –
Granica Państwa z Litwą w Budzisku.
118
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Osiąganie parametrów drogi krajowej odbywać się ma etapowo, w zależności od tempa
wzrostu ruchu i możliwości finansowych inwestora.
Jako naczelną zasadę rozwoju infrastruktury transportowej, przyjmuje się zapobieganie i
likwidowanie kolizji, między uciążliwościami komunikacyjnymi, a zabudową i środowiskiem
przyrodniczym, wymagającym ochrony sanitarnej poprzez stosowanie:
–
właściwych relacji przestrzennych (odległości) między zabudową, a źródłami
uciążliwości komunikacyjnych,
–
środków technicznych zmniejszających oddziaływanie źródeł hałasu komunikacyjnego,
–
środków
technicznych
zabezpieczających
wody
przed
komunikacyjnymi
zanieczyszczeniami sanitarnymi, w tym w wyniku nadzwyczajnych zagrożeń środowiska.
Sieć dróg powiatowych na obszarze Gminy Bargłów Kościelny nie wymaga korekt,
czy inwestycji uzupełniających i zabezpiecza główne powiązania zewnętrzne i wewnętrzne.
Stan techniczny tych dróg wymaga jednak, systematycznych działań, zmierzających
do poprawy ich nawierzchni, łuków, mostów i przepustów oraz prawidłowego odwadniania.
Drogi powiatowe winny również być na równoprawnych zasadach udostępniane dla ruchu
turystycznego kolarskiego szczególnie na wyznaczonych trasach rowerowych.
Historycznie ukształtowana sieć dróg gminnych wymaga analizy pod kątem ustalenia
ważności poszczególnych jej odcinków i dostosowania do tej hierarchii planów remontów,
przebudowy lub likwidacji, uwzględniających możliwości finansowe samorządu.
W kierunkach rozwoju systemów infrastruktury telekomunikacyjnej zakłada się :
1) modernizację i rozbudowę telefonii stacjonarnej i komórkowej poprzez:
–
utrzymanie
w
dobrym
stanie
technicznym
istniejących
urządzeń
telekomunikacyjnych,
–
budowę nowych połączeń światłowodowych wewnątrz wojewódzkich oraz
modernizację i rozbudowę urządzeń wynikających z potrzeb rozwoju społeczno –
gospodarczego,
–
dalszego rozwoju telefonii
komórkowej
zgodnie
z zapotrzebowaniem
mieszkańców,
2) integrację społeczności gminy ze społecznością krajową i międzynarodową poprzez:
–
wprowadzanie standardów technicznych sprzętu i oprogramowania zdolnego do
kompatybilnej współpracy z infrastrukturą międzynarodową,
–
rozwój autostrad informacyjnych (infostrad),
119
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
usprawnienie komunikacji między społecznościami, poprzez włączenie sieci
lokalnych do sieci ogólnopolskiej, europejskiej i ogólnoświatowej.
3) Tworzenie systemu łączności teleinformatycznej dla potrzeb struktur administracji
publicznej wszystkich szczebli pod kątem:
–
zapewnienia łączności elektronicznej dla jednostek samorządowych,
–
gromadzenia i udostępniania baz danych o regionie,
–
usprawnienia komunikacji pomiędzy obywatelami, a administracją rządową i
samorządową itp.
W zakresie układów transportowych przewiduje się udział gminy w modernizacji dróg
powiatowych i gminnych.
9. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
Dominującą pozycję w strukturze obszaru gminy zajmuje rolnictwo i leśnictwo.
Głównym kierunkiem rozwoju gminy będzie trwały rozwój zrównoważony. Podstawowym
celem tego rozwoju jest potrzeba:

poprawy sytuacji materialnej producentów rolnych,

poprawy warunków życia i pracy mieszkańców wsi,

zwiększenie konkurencyjności produktów rolnych,

poprawa lesistości gminy
Ustala się następujące kierunki i zasady działania:
– zachowanie najwyższych walorów rolniczej przestrzeni produkcyjnej gminy, jaką
stanowią trwałe użytki zielone i uprawy wieloletnie.
– wspieranie działań zmierzających do rozwoju rolnictwa intensywnego (poza
obszarem Biebrzańskiego Parku Narodowego) poprzez upowszechnionego postępu
biologicznego, organizacje rynku rolnego i ukierunkowanie na procesy
przyszłościowe wynikające z polityki Unii Europejskiej.
– wspieranie działań dostosowujących zmiany struktury obszarowej gospodarstw
rolnych.
– prowadzenie gospodarki rolnej zgodnie z warunkami przyrodniczymi ze
szczególnym uwzględnieniem warunków wodnych gminy.
– poprawę jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej poprzez regulację stosunków
wodnych użytków rolnych i rekultywację zdegradowanych użytków zielonych.
120
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– uregulowanie prawne stosunków własności gruntów Zasobu Własności Rolnej
Skarbu Państwa.
– przeznaczanie na cele nierolnicze w pierwszej kolejności gruntów o niskich
walorach produkcyjnych, ograniczanie przeznaczania na cele nierolnicze gruntów
IIII i IV klas. Zmiany przeznaczenia gruntów rolnych na cele nierolnicze mogą
następować jedynie zgodnie z przepisami ustawy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych.
– systematyczne eliminowanie chemicznych środków ochrony roślin, zwłaszcza na
terenach narażonych na skażenie wód.
– podnoszenie poziomu technologii produkcji rolniczej i warunków życia ludności
wiejskiej poprzez wyposażenie wsi w urządzenia infrastruktury technicznej oraz
podniesienie standardu istniejących urządzeń obsługi ludności.
– rozwój rolnictwa intensywnego na obszarach o najwyższej wartości rolniczej
przestrzeni produkcyjnej.
– wykorzystanie istniejących warunków przyrodniczych do rozwoju hodowli bydła.
– poprawę gospodarki na trwałych użytkach zielonych.
– inwestowanie w materiał genetyczny (przede wszystkim dobre rasy bydła
mlecznego)
– wspieranie rozwoju upraw przemysłowych i warzyw
– inwestowanie w rozwój bazy surowcowej oraz zwiększanie powiązań między
produkcją i przetwórstwem.
– tworzenie warunków do rozwoju rolnictwa ekologicznego, pszczelarstwa,
zielarstwa, głównie na obszarach chronionych i powiązanie tej produkcji z
agroturystyką
– tworzenie warunków do podnoszenia kwalifikacji zawodowych producentów
rolnych
– organizowanie nowoczesnego systemu obsługi producentów rolnych w zakresie
prawno-ekonomicznym i doradztwa rolniczego oraz nowoczesnego marketingu
ukierunkowanego na świadczenie usług obejmujących produkcję, sprzedaż,
konsumpcję żywności produkowanej na obszarze gminy
– tworzenie warunków do wielofunkcyjnego rozwoju wsi poprzez wspieranie
inicjatyw tworzących nowe miejsca pracy na rzecz rolnictwa (usługi ).
Na obszarze Biebrzańskiego Parku Narodowego należy:
a)
utrzymać istniejącą strukturę użytkowania gruntów,
121
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
b)
zachować istniejący mozaikowaty podział pól wynikający ze zróżnicowanych
warunków fizjograficznych,
c)
utrzymać dominującą pozycję rodzinnych gospodarstw rolnych ,
d)
przeznaczać do zalesień grunty mineralne o marginalnym znaczeniu dla rolnictwa,
e)
utrzymać dotychczasowe kierunki produkcji rolnej,
f)
zakazać uprawy plantacyjnej roślin energetycznych w dolinach rzecznych,
g)
zakazać lokalizowania ferm hodowlanych,
h)
promować rolnictwo bazujące na własnych paszach i nawozach organicznych,
stosując agrotechniczne i biologiczne metody ochrony roślin,
Kierunki rozwoju gospodarki leśnej to:
1)
Produkcja surowca drzewnego i niedrzewnych użytków pozyskiwanych z lasu i
gospodarki łowieckiej zgodnie z Planem urządzania gospodarstwa leśnego
Nadleśnictwa Białobrzegi i Augustów z uwzględnieniem walorów przyrodniczych.
2)
Utrzymanie funkcji ekologicznych lasów zapewniających stabilizację stosunków
wodnych, kształtowanie klimatu lokalnego, tworzenie warunków do zachowania
potencjału biologicznego ekosystemów,
3)
Zwiększenie zdolności retencyjnych zmeliorowanej doliny Biebrzy poprzez
zapewnienie regulowanego odpływu wód z obiektów zmeliorowanych bądź ich
renaturalizację.
4)
Prowadzenie zalesień gruntów nieprzydatnych dla rolnictwa w celu poprawy
lesistości gminy i tworzenia źródła dochodów dla gospodarstw rolnych.
10. Kierunki rozwoju zagospodarowania rekreacyjnego
Na obszarze Gminy Bargłów Kościelny przewiduje się następujące formy
wypoczynku i turystyki:
–
wypoczynek pobytowy (sezonowy i całoroczny) w ośrodkach wypoczynkowych,
zespołach domków letniskowych, campingach i polach namiotowych;
–
wypoczynek świąteczny na terenach pól namiotowych, campingach, ośrodkach sportów
głównie na Kanale Augustowskim;
–
turystykę kwalifikowaną specjalistyczną i krajoznawczą obejmującą między innymi:
wędkarstwo, myślistwo, turystykę motorową drogową i wodną, kajakarstwo, wędrówki
piesze, rowerowe i konne na wyznaczonych szlakach;
–
turystykę edukacyjną i naukowo-badawczą głównie w Biebrzańskim Parku Narodowym;
–
agroturystykę.
122
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XVI. Monitorowanie Strategii Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny.
Realizacja zapisów strategii wymaga stałej obserwacji zjawisk zachodzących w
otoczeniu społeczno-gospodarczym gminy i w związku z tym stałego systemu
umożliwiającego dokonywanie oceny postępu i efektów podejmowanych działań.
Istota monitoringu polega na prowadzeniu stałych obserwacji, dokonywaniu ciągłych
systematycznych pomiarów, określaniu narzędzi pomiarów przebiegu procesów. Strategia
rozwoju jest jednocześnie narzędziem planowania i zarządzania przez władze samorządowe,
wspomaganiem rozwoju obszaru funkcjonalnego. Stąd zasadne jest wyróżnienie dwóch sfer
jej obserwacji i oceny. Jedną sferą jest obserwacja strategii jako dokumentu planowania
działań, drugą zaś obserwacja i ocena wdrażania zadań lub programów operacyjnych.
Dobierane wskaźniki monitorowania projektowanych przedsięwzięć powinny spełniać
kilka podstawowych warunków, przede wszystkim: powinny być realne, trafnie dobrane,
mierzalne - umożliwiające porównania, wiarygodne i dostępne.
Strategia gminy winna być wobec powyższego monitorowana przynajmniej poprzez
następujące wskaźniki:
1)
Liczba km zmodernizowanych dróg:
–
gminnych,
–
powiatowych,
–
wojewódzkiej,
–
krajowej.
2)
Liczba km oddanych do użytku sieci wodociągowych i kanalizacyjnych.
3)
Ilość gospodarstw nowo podłączonych do systemów dostarczania wody i
odprowadzania ścieków.
4)
Liczba nowych i utrzymanych miejsc pracy.
5)
Liczba nowych zakładów produkcyjno-usługowych.
6)
Liczba zlikwidowanych przedsiębiorstw.
7)
Wielkość przygotowanych terenów pod inwestycje:
–
usługowe,
–
mieszkalne,
–
rekreacyjne,
–
rolnicze,
–
rzemieślniczo-przetwórcze.
8)
Ilość zmodernizowanych placówek medycznych.
9)
Liczba nowopowstałych i zmodernizowanych obiektów sportowych.
10) Liczba i rodzaj nowopowstałych szlaków turystycznych.
123
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
11) Liczba nowych miejsc noclegowych w różnych formach.
12) Liczba turystów odwiedzających gminę.
13) Ilość obiektów turystycznych o podwyższonym standardzie.
14) Ilość MŚP uzyskujących wsparcie finansowe.
15) Ilość firm korzystających z doradztwa.
16) Ilość przeszkolonych osób bezrobotnych i zagrożonych zwolnieniami.
17) Stopa bezrobocia.
18) Liczba osób podejmujących własną działalność gospodarczą.
19) Liczba osób w wieku produkcyjnym wypadających z aktywności zawodowej.
20) Liczba nowopowstałych i zmodernizowanych obiektów kultury.
21) Liczba zabytków poddanych renowacji.
System monitorowania strategii rozwoju ma zapewnić kontrolę efektywnej realizacji
podjętych programów, osiągniętych rezultatów i wpływu jaki wywierają podejmowane
działania oraz skutecznie informować i oceniać realizację – wdrażanie celów i priorytetów
strategii.
Monitoring powinien umożliwić korygowanie działań, które nie przynoszą planowanych
efektów i rezultatów, reagowanie na zmiany w uwarunkowaniach zewnętrznych rozwoju
gminy – zmianach w polityce regionalnej powiatów, województwa i państwa oraz Unii
Europejskiej, a także innowacjach zasługujących na uwzględnienie w strategii rozwoju.
124
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
XVII. Programy działań strategicznych
1. Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Gmina posiada Plan Rozwoju Lokalnego na lata 2007-2013, zawierający katalog
przedsięwzięć oraz tabelę finansową jako realną projekcję wykonania zamierzeń w oparciu o
środki własne oraz pochodzące z funduszy strukturalnych. Plan jest wynikiem analizy potrzeb
i możliwości sfinansowania przedsięwzięć infrastrukturalnych, mających na celu polepszenie
jakości życia mieszkańców gminy. Plan Rozwoju Lokalnego do realizacji w okresie 20072013 obejmuje:
1) rozwój systemu komunikacji i infrastruktury
2) poprawę stanu środowiska naturalnego
3) poprawę warunków i jakości życia mieszkańców, w tym zmiany w strukturze
zamieszkania.
Ustalono hierarchię ważności planowanych inwestycji. Opracowano plan finansowy na
lata 2007-2013 i na następne ze szczególnym wyodrębnieniem wydatków inwestycyjnych. W
planie tym określono lata realizacji poszczególnych inwestycji, ich wartość kosztorysową
oraz źródła finansowania, w tym:
– budżet gminy,
– środki Unii Europejskiej,
– budżet państwa,
– inne (np. wkład mieszkańców).
Przyjęto również systemy wdrażania i monitorowania Planu Rozwoju Lokalnego. W
Planie ustalono również przedsięwzięcia wykraczające poza rok 2013 i przewidziane do
realizacji w latach 2013-2020.
Przedsięwzięcia te mają na celu modernizację gminnej infrastruktury społecznej.
Określono dla poszczególnych inwestycji źródła finansowania z budżetu gminy, środków
unijnych i budżetu państwa.
W Planie Rozwoju Lokalnego wskazano powiązania przewidzianych do realizacji
projektów z działaniami zapisanymi w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku
2010 i w Strategii Powiatu Augustowskiego.
2. Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2010
125
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
W Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Bargłów Kościelny nie uwzględniono wszystkich
zadań i szczegółowych kierunków działań zmierzających do realizacji priorytetów rozwoju
województwa.
Z priorytetu 1-ego
„Podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej
województwa” pominięto w zakresie:
1) rozwoju systemu transportowego województwa:
–
wspieranie budowy miejsc obsługi podróżnych (MOP) przy drogach krajowej i
wojewódzkiej;
2) rozwoju systemów energetycznych:
–
tworzenie warunków wykorzystania istniejących źródeł energii odnawialnej’
–
tworzenie warunków do budowy gazociągów tranzytowych wysokiego
ciśnienia,
–
budowę nowych źródeł ciepła i modernizacje istniejących urządzeń
technicznych, które ograniczą emisje zanieczyszczeń;
3) rozwoju systemów odprowadzania i oczyszczania ścieków oraz usuwania i
utylizacji odpadów stałych:
–
budowę sieci kanalizacji sanitarnej,
–
budowę kanalizacji deszczowej wraz z separatorami,
–
powszechnej selektywnej zbiórki odpadów.
Z priorytetu 2 - ego „Wzmocnienie bazy ekonomicznej województwa” pominięto
poniższe działania w zakresie:
1) rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich:
–
modernizację dróg rolniczych,
–
obsługi finansowej, weterynaryjnej oraz oświaty i doradztwa rolniczego,
–
usług oraz obsługi turystyki, w tym agroturystyki i budownictwa letniskowego,
–
wspieranie i promowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego.
2) rozwoju turystyki:
–
wspieranie rozwoju turystyki, w tym agroturystyki, ekoturystyki i turystyki
kwalifikowanej,
–
zorganizowanie systemu informacji i promocji turystycznej oraz jego
włączenie w system krajowy i międzynarodowy,
–
wspomaganie rozwoju systemu tras rowerowych;
3) rozwoju produkcji usług:
126
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
tworzenie warunków do modernizacji i budowy zakładów przetwórczych
powiązanych z lokalną baza surowcową, przy wsparciu środków
zewnętrznych,
–
wspomaganie małych i średnich przedsiębiorstw poprzez fundusze
pożyczkowe, poręczenia, dotacji itp.;
–
rozwój zaplecza naukowo-badawczego i zacieśnienie współpracy między
uczelniami
i
jednostkami
naukowo-badawczymi
a
podmiotami
gospodarczymi dla kreowania postępu technologicznego i organizacyjnego,
poprzez tworzenie parków technologicznych i przemysłowych,
4) rozwoju technologii informacyjnych:
–
poprawę skuteczności i sprawności funkcjonowania społeczeństwa i
gospodarki poprzez wykorzystanie technologii informacyjnych, wspieranie
działalności
centrów
informacji
w
szczególności
w
bibliotekach
publicznych i szkolnych, wspieranie ich szerokiego wykorzystania,
zwłaszcza na obszarach wiejskich.
Z priorytetu 3–ego „Rozwoju instytucji i urządzeń infrastruktury społecznej o
zasięgu i znaczeniu regionalnym i ponadregionalnym w dziedzinie zdrowia, opieki
społecznej i kultury oraz podwyższenia w ten sposób rangi i pozycji ośrodków
regionalnych województwa i jego integracji wwnętrznej” określającym zagadnienia
bytowe ochrony zdrowia i opieki społecznej pominięto w zakresie:
1) poprawy warunków zamieszkiwania ludności:
–
rozwój budownictwa komunalnego i socjalnego,
–
tworzenie udogodnień i likwidacje barier architektonicznych dla osób
niepełnosprawnych, utworzenie zintegrowanego systemu ratowniczego i
przeciwdziałania skutkom nadzwyczajnych zagrożeń środowiska i zjawisk
przyrodniczych o charakterze klęsk żywiołowych,
2) rozwoju rodziny i wsparcia wychowania młodego pokolenia:
–
wspieranie działań w zakresie polityki prorodzinnej z wykorzystaniem
doświadczeń i tradycji rodzinnych,
–
wspieranie działań na rzecz adopcji dzieci i tworzenie rodzin zastępczych oraz
rodzinnych domów dziecka,
–
wspieranie rozwoju organizacji pozarządowych służących pomocą dzieciom ,
młodzieży i rodzinie,
3) rozwoju kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego:
127
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
–
utrzymanie,
wspieranie
rozwoju
oraz
promocja
instytucji
kultury i
stowarzyszeń,
–
inspirowanie i wspieranie rozwoju kultury ludowej i amatorskiej,
–
wspieranie regionalnego ruchu społeczno – kulturalnego,
–
ochronę i utrzymanie dobrego stanu technicznego i historycznych form
obiektów zabytkowych,
–
twórcze kontynuowanie lokalnych tradycji budowlanych,
4) rozwoju sportu i rekreacji:
–
rozwój
i
modernizacja
podstawowej
bazy
sportowej,
budowę
sal
gimnastycznych, boisk sportowych, kąpielisk i baz sportów wodnych,
–
utrzymanie rezerw terenowych pod realizacje nowych obiektów i urządzeń
sportowych,
–
wspomaganie rozwoju wypoczynku letniskowego,
–
promowanie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu masowego,
szkolnego.
Z priorytetu 4-ego – „Zrównoważonym gospodarowaniem przestrzenią
województwa z zachowaniem ważnych w skali krajowej i europejskiej walorów
przyrodniczych i kulturowych, a także ich racjonalnym wykorzystaniem dla
przyspieszonego rozwoju województwa ” pominięto działania w zakresie:
1) ochrony i kształtowania środowiska:
–
wdrażanie koncepcji europejskiej sieci „NATURA 2000”,
–
zalesienie gruntów marginalnych dla produkcji rolniczej,
–
ochronę wartościowej przestrzeni produkcyjnej w planach zagospodarowania
przestrzennego przed nieuzasadnionym przeznaczeniem na cele nierolnicze,
–
racjonalną eksploatację złóż surowców mineralnych i rekultywację wyrobisk,
–
wspieranie zwiększania udziału proekologicznych nośników energetycznych w
źródłach ciepła,
–
ochronę ludzi i środowiska przed hałasem, wibracjami i elektromagnetycznym
promieniowaniem niejonizującym,
–
ochronę
ładu
przestrzennego
i
tworzenie
warunków
racjonalnego
wykorzystania walorów środowiska doliny Biebrzy z Biebrzańskim Parkiem
Narodowym i Kanału Augustowskiego,
–
wspieranie powszechnej edukacji i informacji ekologicznej.
128
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
Z priorytetu 5-ego – „Rozwój międzynarodowych kontaktów regionalnych, w tym
współpracy przygranicznej i transgranicznej województwa” pominięto:
–
rozwój współpracy międzynarodowej w dziedzinie ochrony transgranicznych
walorów środowiska przyrodniczego.
Z priorytetu 6-ego – „Rozwój ogólnodostępnego systemu edukacji w tym
ustawicznego kształcenia kadr, dostosowanego do potrzeb regionu” pominięto działania
w zakresie:
1) rozwoju szkolnictwa średniego i kształcenia ustawicznego:
–
tworzenie warunków do modernizacji bazy materialnej szkół i placówek
oświatowych,
–
wspieranie rozwoju kształcenia na poziomie średnim do wskaźnika 85%
roczników gimnazjum – podwyższenie jego poziomu i przystosowanie do
potrzeb rynku pracy,
–
wspieranie rozwoju form kształcenia ustawicznego młodzieży i dorosłych,
–
tworzenie warunków do rozwoju edukacji ekologicznej i na odległość,
2) edukacji osób zagrożonych bezrobociem i pozostających bez pracy:\
–
kształcenie osób zagrożonych bezrobociem w celu przygotowania ich do
tworzenia i rozwijania własnej małej przedsiębiorczości, wspieranie rozwoju
lokalnego rynku pracy.
3. Plan zagospodarowania przestrzennego województwa podlaskiego
Plan powyższy zawiera zbiór zadań służących realizacji ponadlokalnych celów
publicznych stanowiący konkretyzację kierunków zagospodarowania przestrzennego
województwa usystematyzowanych poprzez ich podział na:
a) działy i rodzaje powiązane z poszczególnymi celami publicznymi,
b) grupy zadań (w obrębie działów) obejmujące:
– zadania rządowe ujęte w rejestrze Prezesa Urzędu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast,
– zadania ujęte w uchwalonym programie wojewódzkim,
– potencjalne
zadania
programów
rządowych
lub
centralnych
wynikające
z
dokumentów rządowych,
129
Strategia Rozwoju Gminy Bargłów Kościelny na lata 2007-2013
– potencjalne zadania programów wojewódzkich zawarte w programach sporządzonych
przez organy i jednostki samorządu województwa oraz zgłoszone do Planu
zagospodarowania przestrzennego województwa przez samorządy lokalne,
– potencjalne zadania programów wojewódzkich lub planów rozwoju jednostek
zarządzających regionalną ponadlokalną infrastruktura techniczną i społeczną,
– potencjalne zadania programów centralnych lub regionalnych wynikające z potrzeb
regionalnych, które wyłoniły się w trakcie prac planistycznych nad kierunkami
zagospodarowania, a wiążą się z ogólnymi zapisami Strategii rozwoju województwa
podlaskiego do roku 2010.
Realizacja tych zadań wymaga współpracy samorządu gminy w zakresie:
– przygotowania planistycznego – zabezpieczenia terenów w planach miejscowych
zagospodarowania przestrzennego,
– opracowania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenów,
– opiniowania
projektów
technicznych
i
budowlanych
obiektów
i
urządzeń
technicznych,
– przygotowania terenów do realizacji inwestycji,
– współpracy przy realizacji poszczególnych etapów przedsięwzięć,
– realizacji inwestycji towarzyszących.
Zadania te w zasadzie nie wymagają nakładów inwestycyjnych ze strony
samorządów.
130