Przeszczep serca mgr Dorota Bartnik Definicja Termin TRANSPLANTACJA pochodzi z łaciny ( „TRANSPLANTARE”- przesadzać, przenosić). Jest to chirurgiczne przeszczepienie komórek i tkanek ( skóra, rogówki, kości, naczynia krwionośne, jelita) oraz narządów ( nerki, serce, wątroba, trzustka, płuca) z organizmu dawcy do organizmu biorcy Historia Pierwszego przeszczepu serca dokonał 3 grudnia 1967 roku Christian Barnard w Kapsztadzie (RPA) Aspekty prawne W Polsce całokształt zagadnień związanych z pobieraniem i przeszczepianie narządów reguluje ustawa z dnia 26 października 1995 roku z modyfikacją z 29 października 1996 roku Dz.U. Nr 138 poz.682. „O pobieraniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów” 1.07.2005r. - ustawa „O pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów” Ustawy oraz komunikaty będące uzupełnieniem ustaw określają m.in. kwestie związane ze zgodą na pobranie narządów, procedury orzekania śmierci pnia mózgu oraz koordynację przeszczepiania narządów. Aspekty prawne Zgodnie z ustawą kierować się należy tzw. zasadą zgody domniemanej - pobrania komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu. Sprzeciw może być wyrażony jako: wpis w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów ( CRS) prowadzonym przez Poltransplant oświadczenie pisemne lub ustne w obecności dwóch świadków Aspekty prawne Ustawa nie nakłada na lekarzy obowiązku uzyskania zgody rodziny zmarłego pacjenta na pobranie narządów. Zwyczajowo jednak nigdy nie postępuje się wbrew woli najbliższych i w praktyce brak zgody rodziny jest częstą przyczyną odstąpienia od pobrania narządów. Polskie prawo jednoznacznie zakazuje czerpania korzyści majątkowych z przeszczepiania oraz handlu narządami. Definicje śmierci Definicja klasyczna - zakłada śmierć człowieka jako całości w chwili nieodwracalnego ustania krążenia krwi (objawy kliniczne ustania funkcji serca) Definicja tzw. nowa - określa śmierć człowieka jako całości wraz z nieodwracalnym ustaniem funkcji mózgu Definicja nowa zmodyfikowana - nieodwracalne ustanie funkcji pnia mózgu oznacza śmierć mózgu jako całości = śmierć człowieka jako całości Śmierć pnia mózgu Najczęstsze przyczyny śmierci pnia mózgu to: urazy czaszkowo- mózgowe krwawienia śródmózgowe samobójstwa utonięcia zatrucia lekami niedotlenienie ( NZK) Śmierć pnia mózgu Zasady orzekania śmierci pnia mózgu reguluje prawo ( komunikat MZiOS z dn.29.10.1996 „ o wytycznych w sprawie kryteriów stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania funkcji pnia mózgu”) Art. 7.3. Śmierć mózgową stwierdza jednomyślnie (...) komisja złożona z trzech lekarzy, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii. Art.7.5. Lekarze wchodzący w skład komisji nie mogą brać udziału w postępowaniu obejmującym przeszczepianie komórek, tkanek i narządów od osoby zmarłej, u której dana komisja stwierdziła śmierć mózgową. Procedura rozpoznawania śmierci pnia mózgu ETAP 1 – Wysunięcie podejrzenia śmierci pnia mózgu – stwierdzenia – wykluczenia ETAP 2 – przeprowadzenie dwóch serii testów. Testy wykonywane są dwukrotnie w odstępie minimalnie 3 godzin – wykazanie braku istnienia odruchów pniowych – wykazanie wystąpienia trwałego bezdechu Procedura rozpoznawania śmierci pnia mózgu stwierdzenia chory jest w śpiączce sztucznie wentylowany rozpoznano przyczynę śpiączki wykazano strukturalne uszkodzenie mózgu uszkodzenie mózgu jest nieodwracalne wobec wyczerpania możliwości terapeutycznych i upływu czasu Procedura rozpoznawania śmierci pnia mózgu wykluczenia chory w stanie hipotermii wywołanej przyczynami zewnętrznymi (poniżej 33°C depresja odruchów pniowych!) z zaburzeniami metabolicznymi i endokrynologicznymi z drgawkami i prężeniami noworodki donoszone poniżej 7 dnia życia chorzy zatruci i pod wpływem niektórych środków farmakologicznych, jak narkotyki, neuroleptyki, środki nasenne, zwiotczające Procedura rozpoznawania śmierci pnia mózgu badanie odruchów pniowych brak reakcji źrenic na światło brak odruchu rogówkowego brak ruchów gałek ocznych spontanicznych i przy próbie kalorycznej: brak reakcji na bodziec bólowy w zakresie nerwów czaszkowych: brak odruchu wymiotnego i kaszlowego brak odruchu oczno-mózgowego Procedura rozpoznawania śmierci pnia mózgu próba trwałego bezdechu wstępna wentylacja 100% tlenem przez 10 min oznaczyć prężność CO2 we krwi tętniczej [musi być wyższa, niż 40 mmHg (5,3 kPa)] odłączyć respirator i wprowadzić do tchawicy zgłębnik, podając przez niego tlen 6-10 l/min przez 10 min. obserwować klatkę piersiową i nadbrzusze i ew. zapis kapnograficzny po 10 min. pobrać krew tętniczą i zbadać prężność CO2 wynik próby bezdechu jest dodatni, gdy nie zaobserwowano oddechów a pCO2 wzrosło z min. 40 o co najmniej 15 mmHg Próbę tę wykonujemy jako ostatnią ze względu na potencjalne zagrożenie dla pacjenta. Orzeczenie śmierci mózgu Orzeczenie śmierci pnia mózgu dokonywane jest przez komisję na podstawie prawidłowo przeprowadzonych stwierdzeń, wykluczeń i prób klinicznych oraz własnego badania pacjenta gdy nie ma jakichkolwiek wątpliwości co do stanu pnia mózgu jest równoznaczne ze stwierdzeniem zgonu Cele rozpoznania śmierci mózgu: zaprzestanie dalszej niecelowej terapii pobranie narządów ze zwłok w celu przeszczepienia Po podpisaniu protokołu przez komisję respirator wentyluje zwłoki. Rodzinę powiadamia się o zgonie pacjenta. Lekarze są zobowiązani do „informowania Centrum OrganizacyjnoKoordynacyjnego do Spraw Transplantacji »Poltansplant« w Warszawie o każdym przypadku możliwości pobrania narządów w razie podejrzenia trwałego i nieodwracalnego ustania funkcji pnia mózgu (śmierci mózgowej) oraz o możliwości takiego pobrania od osób zmarłych.” Przeszczep serca- rys historyczny 1829 - 1894- Theodor Billroth: „Chirurgowi, któryby ośmielił się dotknąć do serca skalpelem po prostu nie powinno się podawać ręki” 1906- Carrel i Guthre przeprowadzają heterotropowy przeszczep serca u królika (zespolenie do t. szyjnej wspólnej) 1960- Shumway i Lowe dokonują ortotropowego przeszczepu serca u psa z użyciem CPB. Opracowanie techniki operacyjnej dla OHT stosowanej do dzisiaj 1964- Hardy wszczepia serce szympansa człowiekowi 1967- Christiaan Barnard w Kapsztadzie przeprowadza pierwszy udany przeszczep serca 54-letniemu mężczyźnie od zmarłego dawcy 1969- Moll podejmuje pierwszą próbę przeszczepienia serca w Polsce 1980- do użytku wprowadzona zostaje cyklosporyna 1985- Religa dokonuje pierwszego w Polsce przeszczepu serca Pierwszy przeszczep serca 54-letni mężczyzna po trzech zawałach, któremu w 1967 Barnard przeszczepił serce 24-letniej dziewczyny zmarłej na skutek obrażeń głowy - zmarł po 18 dniach od chwili operacji wskutek niemożliwego do opanowania zakażenia organizmu. Zdjęcie z sali operacyjnej podczas przeszczepu serca Ośrodki przeszczepiania serca w Polsce Gdańsk Kraków Poznań Warszawa Zabrze Wskazania do przeszczepienia serca, będące wynikiem wspólnej pracy kardiologów i kardiochirurgów, są następujące !!!! schyłkowa niewydolność krążenia, nie dającą się skutecznie leczyć innymi metodami farmakologicznymi i chirurgicznymi klasa wydolności III lub IV wg NYHA, osiągana przy optymalnym leczeniu i prognozowane przeżycie jednego roku mniejsze niż 50% wiek poniżej 60 roku życia (niektóre ośrodki akceptują chorych poniżej 65 roku życia) Chorzy z bardzo dużym i nieodwracalnym upośledzeniem kurczliwości lewej komory serca (frakcja wyrzutowa < 20%) chory bez innych chorób towarzyszących pacjent stabilny emocjonalnie, rozumiejący istotę zabiegu i konieczności pewnych ograniczeń z nim związanych, dobrze umotywowany, chcący powrócić do pełnej aktywności życiowej brak uzależnień od alkoholu i środków psychoaktywnych pacjent współpracujący z personelem medycznym i przestrzegający jego zaleceń Przyczyny schyłkowej niewydolności serca 53% - Pozawałowe uszkodzenie serca 41% - Kardiomiopatia rozstrzeniowa 6% - Inne Niewydolność serca – stan, w którym nieprawidłowa struktura lub funkcjonowanie serca upośledza zdolność do zapewnienia wystarczającego przepływu krwi zgodnie z zapotrzebowaniem organizmu Biorca pilny Stały wlew katecholamin Wspomaganie mechaniczne /IABP, VAD, ECMO, TAH/ Respiratoroterapia Ciężkie, oporne na leczenie zaburzenia rytmu serca Niewydolność przeszczepionego serca wymagająca retransplantacji do 7 dni po przeszczepie Przeciwwskazania do transplantacji serca Bezwzględne Nieodwracalne nadciśnienie płucne (opór płucny powyżej 4 j. Wooda) , ciężkie uszkodzenie miąższu płuc Nieodwracalna niewydolność wątroby lub nerek Współistniejąca choroba nowotworowa Niedorozwój umysłowy lub choroba psychiczna Uzależnienie lekowe, alkoholizm • przewlekła obturacyjna choroba płuc • świeży lub nie wyleczalny zawał płuca choroby układowe mogące limitować przeżycie lub możliwości rehabilitacji cukrzyca typu 1 lub cukrzyca leczona insuliną Przeciwwskazania do transplantacji serca Względne Wiek powyżej 65 lat Czynna infekcja (przeciwwskazanie czasowe) Czynne zapalenie wsierdzia Czynna choroba wrzodowa Uchyłkowatość przewodu pokarmowego Przebyty zator mózgowy i zator płucny Osteoporoza Znaczna otyłość lub wyniszczenie brak możliwości współpracy lub brak możliwości zrozumienia i przestrzegania zasad immunosupresji Kwalifikacja chorego do transplantacji serca Posiedzenie transplantacyjne Określenie wskazań i przeciwwskazań do przeszczepu serca Określenie trybu przeszczepu /pilny, planowy/ Zgłoszenie chorego do Krajowej Listy Oczekujących Poradnia transplantacyjna- Okresowa opieka nad oczekującym na przeszczep Kwalifikacja chorego do transplantacji serca Zgłoszenie potencjalnego dawcy serca Dane ogólne- dawcy Płeć Wiek Wzrost i masa ciała Grupa krwi Data i godzina przyjęcia do szpitala Data i godzina komisyjnego orzeczenia śmierci mózgu Przyczyna zgonu Inne choroby z wywiadu Brak sprzeciwu Dane szczegółowe- dawcy Aktualne parametry hemodynamiczne /BP, HR, CVP/ Otrzymywane leki – szczególnie katecholaminy /aktualnie i dotychczasowo/ Wykluczenie przeciwwskazań bezwzględnych Rozważenie przeciwwskazań względnych Wyniki badań laboratoryjnych i obrazowych Przeciwwskazania do pobrania narządów celem przeszczepienia bezwzględne: Zakażenia wirusowe Uogólnione zakażenie, sepsa Choroba nowotworowa Schorzenia powodujące destrukcję narządów, które mają zostać przeszczepione (np. miażdżyca uogólniona, kolagenozy,) Duże dawki środków presyjnych Przedłużająca się hipotensja Przeciwwskazania bezwzględne do pobrania serca Choroba nowotworowa (z wyjątkiem guzów pierwotnych mózgu) Komorowe zaburzenia rytmu serca Bieżące arytmie nadkomorowe Wady serca nabyte i wrodzone Uraz serca Cechy niedokrwienia m. sercowego Zaburzenia kurczliwości m.s. Śmierć mózgowa z powodu chorób serca Zatrzymanie krążenia Przeciwwskazania do pobrania narządów celem przeszczepienia względne: Wiek > 70 lat Długotrwałe nadciśnienie tętnicze Cukrzyca Alkoholizm Osoby z grup ryzyka zakażeniem HIV Nadużywanie leków toksycznych dla poszczególnych narządów, uzależnienie od leków Przeciwwskazania do pobrania narządów celem przeszczepienia Kryterium wieku dawcy: nerki < 65 lat serce < 55 lat wątroba <45 lat Opieka nad dawcą narządów Monitorowanie dawcy powinno obejmować: pomiar ciśnienia tętniczego OCŻ pulsoksymetrię ekg diurezę godzinową temperaturę ciała gazometrię Opieka nad dawcą narządów Reguła 3x100 Wydalanie moczu >100ml/h PaO2 >100 mmHg Skurczowe ciśnienie tętnicze >100mmHg Opieka nad dawcą Zachowanie prawidłowego bilansu płynów Normotensja Termoregulacja Korekcja zaburzeń jonowych Ocena hemodynamiki układu krążenia u dawcy BP /aktualne oraz okresy hypotensji/ HR /obecność zaburzeń rytmu serca/ NZK /kiedy i jak długo/(krótkotrwały epizod NKZ nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do pobrania serca) CVP /aktualne/ Katecholaminy /rodzaj, dawka,czas podawania/ Diureza / w ostatniej dobie i za ostatnią godzinę/ EKG /ocena zapisu/ RTG klatki piersiowej Badanie ECHO Ew. badanie USG jamy brzusznej Badania- dawcy Badania laboratoryjne Morfologia z leukocytozą i płytkami krwi Poziom sodu, potasu, wapnia w surowicy krwi Gazometria krwi tętniczej Badania enzymatyczne – CPK-MB, Tn I Badanie echokardiograficzne Ocena funkcji zastawek serca Ocena globalnej i odcinkowej kurczliwości m.s. Wykluczenie wad serca Ocena wymiarów jam srca i grubości przegrody międzykomorowej (<13 mm) Badania- dawcy bakteriologiczne Mocz Wydzieliny z drzewa oskrzelowego Wydzieliny z ran Posiewy krwi Wyniki tych badań są istotne nawet jeśli uzyskuje się je po przeszczepieniu narządu !!! UWAGA ! Pojedynczy nieprawidłowy parametr nigdy nie jest przyczyną dyskwalifikacji dawcy Kryteria doboru dawca-biorca Bazuje się na zgodności w układzie AB0 Waga ciała dawcy może wahać się w granicy 30% wagi ciała biorcy Typowanie w zakresie HLA-DR nie jest wykonywane ze względu na ograniczony czas i małą ekspresję antygenów HLA na powierzchni serca Dla biorców z nadciśnieniem płucnym preferowany jest dobór dawcy o większej masie z uwagi na niebezpieczeństwo wystąpienia niewydolności prawokomorowej W przypadku gdy panel reaktywnych przeciwciał anty HLA (PRA) jest większy niż 16% (uczulenie na alloantygeny) wymagane jest wykonanie próby krzyżowej przez przeszczepem (ewentualnie plazmafereza u biorcy) Waga dawcy Różnica wagi dawcy i biorcy powinna wynościć nie więcej niż 30% zatem zwykle dawca ok. 70 kg jest odpowiedni dla większości biorców NZK u dawcy Krótkotrwały epizod NZK u dawcy nie jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do pobrania serca Decyduje stan hemodynamiczny w momencie pobrania, stan biorcy itd Ryzyko miażdżycy tętnic wieńcowych Mężczyźni > 40 r.ż. Kobiety > 45 r.ż. - jeżeli w wywiadzie: kokaina, nadciśnienie tętnicze, otyłość, nikotynizm, dodatni wywiad rodzinny Mężczyźni > 45 r.ż. Kobiety > 50 r.ż. - zawsze WSKAZANE BADANIE ANGIOGRAFICZNE SERCA DAWCY (decyzja należy do ośrodka przeszczepiającego) Rzeczy potrzebne do zabrania na pobranie serca Walizki z instrumentarium Lodówka transportowa do przeszcepów 6 wkładów chłodzących do lodówki transportowej z chłodziarki temp ok. 4°C Celsior -2 lub 3 opakowania litrowe ilość uzgadniamy z zespołem pobierającym, zleży od odległości do pokonania Sol Ringeri 0,5l – 1 opakowanioe z chłodziarki 2 baterie do piły do mostka Skład walizek z rzeczami do pobrania zestaw narzędzi Sznurki pod kawy i aortę (znaczniki taśmowe) Gotowe turnikety na szew na kapciuch do podania kardioplegii Miska do wypełnienia roztworem Ringera- do opracowania pobranego serca Termos z szerokimotworem Worki sterylne na serce z tasiemkami – 2 sztuki Skład walizek z rzeczami do pobrania Worek sterylny na termos – 2 sztuki Leki do podania do aorty (Potas, Papaveryna, Xylocalina2%) SoluMedrol Probówka do pobrania wycinka na posiew sucha bez podłoża transportowego Rękawiczki sterylne Obłożenie uniwersalne Skład walizek z rzeczami do pobrania Piłka Giliego Ubrania jednorazowe Sterylne fartuchy Szwy na osierdzie i na założenie kapciucha Igła do podania kardioplegii przez opuszkę bez wentu Mankiet do podania kardioplegii pod ciśnieniem Aparat do szybkiego toczenia Metoda pobrania serca Przygotowanie pacjenta (umycie pola operacyjnego i obłożenie, najczęściej wykonuje zespół do pobrania wątroby) Zorganizowanie stolika i miejsca do rozłożenia narzędzi Otwarcie klatki piersiowej Założenie szwów na worek osierdziowy Podejście pod kawy i aortę Założenie szwu na podanie kardioplegii na aortę + kaniula do opuszki bez wentu Metoda pobrania serca Podanie kardioplegii – gotowy preparat Celsior aparatem do szybkiego toczenie pod ciśnieniem (mankiet) Wycięcie serca na poziomie kaw i żył płucnych lub przedsionków, aorty i tętniczego pnia płucnego Umieszczenie serca w misce z zimnym roztworem Ringera i opracowanie Metoda pobrania serca - - Przygotowanie termosu Wyłożenie sterylnym workiem 2 sztuki Do wewnętrzego worka wlewamy trochę Celsioru Po umieszczeniu serca w worku z roztworem zawiązujemy worek tasiemką Zawiązujemy worek zewnętrzny tasiemką Termos z sercem zakręcamy i umieszczamy w podwójnym sterylnym worku i zawiązujemy tasiemką Metoda pobrania serca Termos w worku umieszczamy w lodówce transportowej wyłożonej zimnymi wkładami Zbieramy wszystkie rzeczy należące do nas (pamiętamy o pile do cięcia mostka, rozwieraczu do klatki, bateriach, osłonce do podawania baterii, makiecie do podawania kardioplegii pod ciśnieniem, narzędziach i miskach) Technika pobrania serca Zatrzymanie czynności serca za pomocą 3 litrów kardiopleginy /Celcior/ o temp. 4–8 st. Celciusza z łagodnym ochłodzeniem narządu Natychmiastowe odbarczenie serca po jego zatrzymaniu (jego rozdęcie w fazie pobrania spowoduje źle rokującą niewydolność przeszczepu) Odcięcie żyły głównej górnej i dolnej, żył płucnych, aorty i tętnic płucnych Transport- serca Transport organu w kardiopleginie-temp. 4-8 st. C (zbyt zimny roztwór powoduje termiczne uszkodzenie narządu) Dopuszczalny czas zimnego niedokrwienia < 4 godzin Całkowity czas niedokrwienia powyżej 4 godzin – rośnie ryzyko niewydolności przeszczepionego serca Transport- serca System TransMedics Zalety- zwiększenie czasu potrzebnego na transport nawet do 12h, mniej powikłań związanych z niewydolnością graftu i zaburzeniami rytmu serca Wady- cena, gabaryty, nie zarejestrowany w Polsce System TransMedics Technika wszczepienia serca Przeszczep ortotropowy: 1. Technika klasyczna 2. Technika bicaval 3. Zespolenie całowicie anatomiczne Przeszczep heterotropowy Technika wszczepienia sercametoda klasyczna Natywne serce usuwa się nacinając przegrodę międzyprzedsionową, pozostawiając tylne ściany obu przedsionków, ucinając aortę i pień płucny powyżej zastawek Przed rozpoczęciem wszczepiania inspekcja aparatów podzastawkowych i przegrody międzyprzedsionkowej (ASD) Zespolenie rozpoczyna się na wysokości lewej górnej żyły płucnej (szew Prolene 4.0) Technika wszczepienia sercametoda klasyczna Nacięcie prawego przedsionka serca dawcy powinno być prowadzone po łuku zaczynając od brzegu ŻGD, kończąc na szczycie przedsionka (ominięcie węzła SV) Technika wszczepienia sercametoda klasyczna Technika wszczepienia sercametoda klasyczna Szwy powinny się spotkać na przednio bocznej ścianie PP Ważne jest usunięcie nadmiaru aorty i pnia płucnego (zabezpieczenie przed zaginaniem i klinowaniem się naczynia) W przypadku zbyt krótkich naczyń można użyć homograftu lub protezy naczyniowej Technika wszczepienia sercametoda bicaval 1. 2. Całkowite wycięcie prawego przedsionkazespolenie żyła do żyły Zalety w porównaniu do metody klasycznej: Mniejsze ryzyko ciężkiej niedomykalności trójdzielnej związanej z naruszeniem geometrii PP Mniejsze ryzyko bloków przewodzenia i arytmii Powikłania po przeszczepie Powikłania wczesne: Niewydolność prawokomorowa Krwawienie Niewydolność całego przeszczepionego serca Zakażenie Niewydolność wielonarządowa Ostre odrzucanie przeszczepu Powikłania po przeszczepie Powikłania późne: Nadciśnienie tętnicze Niewydolność nerek Cukrzyca Hipelipidemia Waskulopatia przeszczepionego serca Choroba nowotworowa Przyczyny zgonów wczesnych Niewydolność przeszczepionego narządu 54% Ostra niewydolność nerek Zaburzenia rytmu 26% Odrzucanie Infekcja Zatorowość płucna 5% 5% 5% 5% Biopsja mięśnia sercowego Jedyną metodą pozwalającą rozpoznać reakcję odrzucenia, a następnie kontrolować leczenie, jest metoda biopsji endomiokardialnej. Materiał biopsyjny jest pobierany z prawej strony serca, za pomocą kleszczyków wprowadzanych wewnątrznaczyniowo przez układ żylny. Jest to zabieg ambulatoryjny, trwający przeciętnie około20 min. Pobrane wycinki są następnie oceniane w mikroskopie optycznym. Okresy wykonywania biopsji mięśnia sercowego. W 1-szym miesiącu po przeszczepie – co tydzień W 2-gim miesiącu po przeszczepie – co 2 tygodnie W 3-cim miesiącu po przeszczepie – 1 raz w miesiącu Od 4-tego miesiąca po przeszczepie do 1 roku – co 3 miesiące Po 1 roku – co 6 miesięcy Po 2 latach – 1 raz w roku (kontrola w poradni transplantacyjnej co ½ roku) Po stwierdzeniu odrzutu – kontrolna biopsja po upływie 7 do 9 dni. Wyniki biopsji: 0, 1a, 1b, 2 – nie ma odrzutu, 3a, 3b, 4 – wystąpił odrzut – konieczne jest włączenie leczenia. Biopsja mięśnia sercowego 0 prawidłowy obraz nie ma odrzutu kontynuacja immunosupresji IV wystąpił odrzut konieczne jest wdrożenie leczenia Przeżycie po przeszczepie serca Najdłuższy czas przeżycia po przeszczepie serca to na razie 25 lat. Odsetek osób po przeszczepie Czas od operacji 85% 1 rok 70% 5 lat 50% 10 lat 30% 16 lat Ksenotransplantacja- perspektywa na przyszłość W 2005 w Instytucie Zootechnik w Krakowie przyszedł na świat pierwszy zmieniony genetycznie knurek TG1154. Doczekał się już stu potomków w dwóch pokoleniach. Wszystkie mają zmiany w genach układu zgodności tkankowej, które będą dziedziczone z pokolenia na pokolenie. W ten sposób knur TG11454 stał się prawdziwym protoplastą transgenicznych świń. Teraz trzeba sprawdzić czy świnie mogą być dawcami organów dla naczelnych. W przyszłym roku rozpoczną się próby przeszczepiania serc świńskich małpom. Potem przyjdzie czas na ludzi. Przeszczep to przedłużanie życia biorcy, a śmierć dawcy nie pozostaje daremna. Transplantologia – obawy i wątpliwości Stanowisko Kościoła katolickiego wobec przeszczepiania narządów przedstawił w swym wystąpieniu podczas Kongresu Międzynarodowego Towarzystwa Transplantacyjnego w 2000 roku papież Jan Paweł II: „Każdy przeszczep narządu ma swoje źródło w decyzji o wielkiej wartości etycznej, decyzji, aby bezinteresownie ofiarować część własnego ciała z myślą o zdrowiu i dobru innego człowieka.” „ Należy zaszczepić w sercach ludzi, zwłaszcza młodych, szczere i głębokie przekonanie, że świat potrzebuje braterskiej miłości, której wyrazem może być decyzja o darowaniu narządów”. Dziękuję za uwagę