mezopotamia

SZTUKA
MEZOPOTAMII
OPRACOWANIE:
mgr Barbara Elżbieta Kowalczyk
Tygrys
Eufrat
Zatoka
Perska
Mezopotamia – Międzyrzecze
starożytna kraina
na Bliskim Wschodzie
w dorzeczu Tygrysu i Eufratu
KOLEBKA
PIERWSZEJ CYWILIZACJI
KULTURY
MEZOPOTAMIA POŁUDNIOWA:
BABILONIA
SUMER
AKAD
IMPERIUM HETYCKIE
MEZOPOTAMIA PÓŁNOCNA:
ASYRIA
ORAZ
PERSJA
SUMER
twórcy
mezopotamskiej cywilizacji
prawdopodobnie wynaleźli
i udoskonalili pismo
PISMO KLINOWE
Mozaiki z Uruk
ok. 3500 – 3000 lat p.n.e.
Muzeum Pergamońskie w Berlinie
Sztandar z Grobów Królewskich w Ur, 2900-2334 r. p.n.e.
Muzeum Brytyjskie w Londynie
Drewniana skrzynia o nieznanej funkcji.
Pokryta jest z czterech stron mozaiką z muszli i lazurytem
(niebieskim minerałem, bardzo rzadkim)
Sztandar z Ur - czas wojny
perspektywa rzędowa (pasowa)
Sztandar z Ur - czas pokoju
Sztandar z Ur
grający na harfie
Sztandar z Ur
Naczynie ceramiczne
z Ur
ok. 2900 r. p.n.e.
Zabawka ceramiczna
z Ur
2700-2600 r. p.n.e.
Gipsowe figurki z Ur, 2700-2500 r. p.n.e.
Figurki z Ur
2700-2600 r. p.n.e.
2600-2500 r. p.n.e.
Luwr, Paryż
2550–2500
p.n.e
Wapienna płytka wotywna króla Ur-Nansze, znaleziona w Girsu
WOTUM
* symboliczny przedmiot
wieszany na ołtarzu,
świętym obrazie
lub posągu religijnym
w intencji błagalnej
lub dziękczynnej
*uroczyste zobowiązanie
*głos w wyborach
Hełm
Meskalamduga
z Ur
ok. 2500 p.n.e.
Muzeum
w Bagdadzie,
Irak
wykonany
z elektrum
(stop złota
i srebra)
Gliniany czepek z okresu panowania Eanatuma,
władcy Lagasz, ok. 2450 r. p.n.e.
znaleziony w starożytnym Girsu, obecnie w muzeum w Luwrze
Sępy
rozszarpujące ciała
wrogów
Stela Sępów
(około 2450 p.n.e.)
Pomnik z wapienia
o wysokości ok. 1,80 m,
znaleziony w Girsu (Lagasz),
do naszych czasów przetrwał
we fragmentach.
Luwr, Paryż
STELA
* kamienna,
ustawiona pionowo płyta
z inskrypcją (napisem)
lub płaskorzeźbioną dekoracją
o wysokości
od kilkunastu centymetrów
do kilku metrów
*upamiętniała władcę, z upamiętniały
dokonania władców, ich wojny, działalność
budowlaną oraz wydarzenia religijne.
Stela Sępów
- w górnej i w dolnej części steli
Eanatum na czele wojska
- u góry pieszo, a na dole na rydwanie
Alabaster
-drobnoziarnista odmiana gipsu,
zbita, dobrze przeświecająca,
biała lub nieco zabarwiona
(na żółtawo, zielonkawo,
różowawo...),
wysoko ceniona
jako kamień ozdobny
i dekoracyjny
Alabastrowa figurka
znaleziona w Girsu
ok. 2400 r. p.n.e.
(Luwr, Paryż)
AKAD
SARGON WIELKI
ok. 2334-2279 p.n.e.
zwycięzca Sumerów
twórca
imperium akadyjskiego
Ziggurat
Monumentalna budowla sakralna w formie tarasowo uformowanej wieży.
Ziggurat z Ur (XXII w. p.n.e.)
wzniesiony przez Ur-Nammu
dalekiego następcy Sargona
Ziggurat
z Ur
Współczesny ziggurat w Sacramento, USA
Sacramento-River-Bank-Pyramid
Współczesny ziggurat w Sacramento: River-Bank-Pyramid
Współczesny ziggurat
budynek federalny w Kalifornii, USA
Współczesny ziggurat
Uniwersytet Wschodniej Anglii
Współczesny ziggurat
park w Budapeszcie
RYZALITY
- występ z lica w elewacji budynku
w jego części środkowej,
bocznej lub narożnej,
prowadzony
od fundamentów
po dach
Rekonstrukcja zigguratu z Ur, króla Ur-Nammu
NISZA
RYZALIT
Król Ur-Nammu
figurka
z brązu
2112 - 2095
Stela Ur-Nammu
Jak budowano ziggurat
Król Ur-Nammu
kopia
Fragment steli Naramsina (ok. 2259-2223)
(Luwr, Paryż)
Posążek Gudei
z Lagasz
2120 r. p.n.e.
Luwr, Paryż
sumeryjski
władca
miasta-państwa
Lagasz
Głowa władcy
z Ur
2000-2050
Idrimi
z Alalach
ok. XVIII w. p.n.e.
British Museum
IMPERIUM
HETYCKIE
Relief z pałacu Tudhaliya IV (1237-1209 p.n.e. )
Reliefy z pałacu Tudhaliya IV (1237-1209 p.n.e. )
Relief z pałacu
Suppiluliuma II
(1207 – 1178)
Relief z pałacu Suppiluliuma II
(1207 – 1178)
Pałac
Suppiluliuma II
(1207 – 1178)
Hetyckie hieroglify
oznaczające:
zaimek ja oraz rzeczowniki dom, słońce
HIEROGLIFY
pismo obrazkowe
BABILON
Powstał ok. 1894 p.n.e.
Największy zasięg terytorialny
i znaczenie osiągnął w czasie
panowania Hammurabiego
(1792-1750 p.n.e.),
zajmując całą Mezopotamię
i dominując gospodarczo
oraz kulturowo w regionie.
Stela Hammurabiego
stary Babilon
Stela
z Kodeksem
Hammurabiego
(Luwr, Paryż)
Pieczęć cylindryczna z terenów Mezopotamii,
przedstawiająca m.in. boga Szamasza
IV-I w. p.n.e.
Sumeryjska pieczęć cylindryczna przedstawiająca Anunaki
- grupę najwyższych bóstw
Huwawa
potwór,
strażnik lasu
cedrowego
w krainie
życia
z
„Eposu
o Gilgameszu”
Gilgamesz i Enkidu zwyciężający Huwawę
pieczęć cylindryczna z Ur
KUDURRU:
kamień
graniczny,
stela graniczna
Luwr, Paryż
Kudurru z 1188-1174 p.n.e. - średni Babilon
Kudurru XI w. p.n.e. (Luwr, Paryż)
Kudurru, Luwr, Paryż
Plan Babilonu (nowego, 600 r. p.n.e.) za panowania
Nabuchodonozora II
znanego z „niewoli babilońskiej” Żydów
Świątynia Isztar
rekonstrukcja
Muzeum Pergamonu, Berlin
Brama Isztar w Babilonie
wzniesiona przez
Nabuchodonozora II
600 r. p.n.e. (rekonstrukcja)
Muzeum Pergamonu, Berlin
Brama Isztar
Brama
Isztar
Brama Isztar
fragment
Brama Isztar, lew i osioł
Brama Isztar, lwy
Brama Isztar, lew
Brama Isztar, nieznane zwierzę
Rekonstrukcja babilońskiego zigguratu - Etemenanki
mitycznej „Wieży Babel”
ETEMENANKI
(sum. Dom fundamentu nieba i ziemi)
świątynia w formie zigguratu,
jedno z najważniejszych sanktuariów
państwa babilońskiego,
według powszechnej opinii
poświęcona bogu Mardukowi,
Zdaniem niektórych badaczy
budowla stanowiła inspirację
dla biblijnej opowieści
o Wieży Babel.
Wyobrażenie wiszących ogrodów Babilonu (Martin Heemskerck).
Na dalszym planie Wieża Babel
Ogrody Semiramidy
jeden z siedmiu Cudów Świata
wg wyobrażeń z pocz. XX wieku
ASYRIA
Czarny Obelisk
króla
Salmanasara III
(859-824)
Czarny Obelisk Salmanasara
Stela z pałacu
w Kalchu
(Nimrud)
1000 - 612 r. p.n.e.
Pałac
w Kalchu
(Nimrud)
1000 - 612 r. p.n.e.
Sargon II Wielki
władca Asyrii
panował w latach
722 - 705 p.n.e.
Sargon II
z dostojnikiem
dworu.
Relief z
pałacu
Sargona
Wysoki
dygnitarz
asyryjski.
Relief
z Pałacu
Sargona
Dur-Szarrukin
VIII w.
p.n.e.
Lamassu z portalu pałacu Sargona II (Luwr, Paryż)
posąg wyobrażający skrzydlatego byka o ludzkiej,
brodatej twarzy, czyli tzw. istota zoomorficzna
ZOOMORFIZM
przedstawianie
w kształcie zwierzęcym
np. bóstw
(pół człowiek – pół zwierzę)
Lamassu
stojący
przy wejściu
do pałacu
Sargona
w Dur-Szarrukin
obecnie
w muzeum
w Luwrze
Tabliczka
z asyryjskim
pismem
klinowym
ok. 650 r. p.Chr.
Zraniona Lwica , płaskorzeźba
Pałac Aszurbanipala (669-631 p.n.e.) w Niniwie
Aszurbanipal (ostatni władca Asyrii) podczas polowania. Relief z Niniwy.
Pałac Aszurbanipala w Niniwie
Pałac
Aszurbanipala
w Niniwie
PERSJA
COKÓŁ
Pałac Dariusza I, Persepolis, Suza, 518 p.n.e.
PORTYK
Pałac Dariusza I, Persepolis, Suza,
rekonstrukcja
PORTYK
otwarty ganek kolumnowy lub filarowy, który poprzedza wejście,
tworząc główną część fasady budynku.
PORTYK
otwarty ganek kolumnowy lub filarowy,
który poprzedza wejście,
tworząc główną część fasady budynku.
FILAR
- podpora konstrukcji o przekroju wielokąta
KOLUMNA
-podpora konstrukcji o przekroju koła
FASADA
-reprezentacyjna część elewacji budowli
ELEWACJA
- zewnętrzna powierzchnia budowli ze wszystkimi
detalami i ozdobami
PORTAL
KOLUMNA:
KAPITEL
(GŁOWICA)
TRZON
BAZA
SALA
HYPOSTALOWA
pomieszczenie,
w którym strop oparty
jest na kolumnach
rozmieszczonych
w sposób równomierny
na całej powierzchni
pomieszczenia
Persepolis
Apadana pałacu w Persepolis
APADANA
paradna sala audiencyjna
w królewskich pałacach
Apadana pałacu w Persepolis
Apadana pałacu w Persepolis
Łucznicy perscy z gwardii
królewskiej Dariusza I
-płaskorzeźba z Suzy
wykonana w glazurowanej
cegle
510 p.n.e.
Zoomorficzna
mozaika
Pałac w Persepolis
Ceramika w stylu Suzy
IV tysiąclecie p.n.e. (Luwr, Paryż)