Mapowanie kosztów i cenowanie usług w MP. Wskazanie źródeł finansowania Beata Jagielska Centrum Onkologii – Instytut im Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Ochrona zdrowia stanowi jedną z najwrażliwszych sfer społecznych i ekonomicznych życia. Dlatego najważniejszym jej celem jest uzyskanie jak najlepszego efektu zdrowotnego realizowanego poprzez wdrażanie różnych programów zdrowotnych, co wiąże się jednak z ponoszeniem określonych kosztów. Z kolei prawidłowe oszacowanie ponoszonych kosztów programu / świadczenia medycznego jest niezbędne dla określenia wskaźnika kosztu – efektywności. Teoretycznie analiza efektywności kosztowej pozwala na wybór najbardziej optymalnej strategii zdrowotnej przy najmniejszym ponoszonym koszcie. Należy jednak mieć na uwadze, że z punktu widzenia interesu społecznego mogą być wdrażane programy niezależnie od ponoszonych kosztów celem utrzymania dobrego stanu zdrowia społeczeństwa. Nie mniej jednak niezależnie od przyjętej strategii każda ocena efektywności kosztowej świadczeń medycznych oraz analiza ich skuteczności zdrowotnej mierzona przykładowo wskaźnikami czasu przeżycia całkowitego czy czasu do nawrotu wymaga identyfikacji kosztów procedury medycznej. Jet to niezbędne celem określenia rentowności jednostek medycznych jak również wyeliminowania ponoszenia nieuzasadnionych kosztów w miejscach udzielania świadczeń. Procedura medyczna Definicja procedury medycznej opiera się na opisaniu procesu diagnostycznoleczniczego w którym zasadniczą rolę odgrywa główna czynność medyczna będąca podstawą udzielenia świadczenia i jednocześnie stająca się przedmiotem obrotu pomiędzy pacjentem/lekarzem a płatnikiem. Należy mieć na uwadze, że każdej wiodącej procedurze towarzyszy konieczność wykonania dodatkowych świadczeń przykładowo z obszar diagnostycznego. Standaryzacja procesu medycznego służy nie tylko analizie całkowitych kosztów ale również ocenie optymalnego czasu leczenia i oszacowaniu ryzyka związanego z wykonywaniem danego świadczenia. Najczęściej jednak wdrażane algorytmy czy procedury postępowania dotyczą pojedynczych czynności czy etapów i dopiero mapowanie całego procesu medycznego pozwala na ścisłe określnie początku i końca udzielania świadczenia, opisanie liczby i rodzaju uczestników , rodzaju niezbędnych dokumentów oraz sposobu rozliczania świadczenia z płatnikiem. Jest swoista wizualizacja działań medycznych odbywających się szpitalach czy przychodniach. Badania genetyczne w praktyce klinicznej Od 1 stycznia 2017 r Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia Zarządzeniem 129 /2017 wprowadził hospitalizowanych . możliwość rozliczania badań genetycznych u chorych Warunkiem rozliczenia świadczenia jest pobranie materiału podczas hospitalizacji jak również postawienie rozpoznania z listy rozpoznań (zał nr 7 do zarządzenia nr 129). W przypadku badań genetycznych podstawą mapowania niniejszego świadczenia powinno być przede wszystkim określenie możliwości rozliczania badań genetycznych po 1 styczniu 2017r. Obecnie w przypadku chorób nowotworowych mamy następujące możliwości rozliczania badań genetycznych. I. Badania wykonywane podczas hospitalizacji a) materiał pobrany podczas hospitalizacji – rozliczenie świadczenia do sumowania (zał 1 c) b) materiał dostarczony z innego ośrodka – rozliczenie w ramach umowy – świadczenia odrębnie kontraktowane II. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna a) materiał dostarczony z innego ośrodka – rozliczenie w ramach umowy – świadczenia odrębnie kontraktowane b) materiał pobrany podczas porady – badanie PCR rozliczenie w ramach umowy – AOS Kolejnym elementem krokiem mapowania jest wskazanie miejsca wykonania badania tj czy badanie genetyczne będzie wykonane w ośrodku czy też przez firmę zewnętrzną . W tym pierwszym przypadku niezbędne jest umiejscowienie w strukturze organizacyjnej pracowni genetycznej / zakładu w ośrodku. Należy mieć na uwadze, że w przypadku guzów litych materiał początkowo może być przekazany do zakładu patologii i dopiero po ocenie patomorfologa do pracowni genetycznej. W przypadku chorób układu krwiotwórczego najczęściej będzie przesłany bezpośrednio do pracowni cytogenetycznej. Kolejną czynnością w mapowaniu wykonywania badań genetycznych w ośrodku jest określnie miejsc udzielania świadczeń w których nastąpi pobranie materiału i które mogą rozliczyć świadczenie z załącznika 1c . Po ustaleniu tych wszystkich elementów mapy niezbędne będzie przygotowanie skierowania, które z kolei uwzględni wszystkie składowe procesu oraz wprowadzenie nowej usługi do rozliczenia w systemie medycznym : - badania genetyczne podstawowe - badanie genetyczne złożone - badanie genetyczne zaawansowane Obecnie wycena NFZ badań genetycznych jako świadczeń do sumowania wynosi dla „badania genetyczne podstawowe” – 12 pkt , „badanie genetyczne złożone” 24 pkt, „badanie genetyczne zaawansowane” – 48 pkt ( x 52 zł za pkt), natomiast w przypadku świadczeń rozliczanych w ramach SOK 45 pkt x 10 zł. Z punktu widzenia określenia ośrodka powstawania kosztów będzie to pracownia genetyczna faktycznie wykonująca badanie (wykonawca procedury medycznej) ale należy pamiętać, że przychód z rozliczenia badania genetycznego z NFZ pojawi się w innym ośrodku tj w poradni genetycznej lub w oddziale, gdzie wydano skierowanie i będzie rozliczone świadczenie. Prawidłowe opisanie technologii wykonania procedury badania genetycznego pozwoli na rzetelną kalkulację kosztów jednostkowych i przypisaniu części całkowitych kosztów funkcjonowania danego ośrodka kosztów (poniesionych w przyjętym okresie rozliczeniowym) pomiędzy wszystkie procedury wykonane w okresie rozliczeniowym. W przypadku kosztów bezpośrednich zasadne będzie opisanie przeciętnego rzeczywistego kosztu zużytych materiałów, uznanych przez dany zakład opieki zdrowotnej za wysokocenne, ponieważ pozwoli to na oszacowanie kosztu typowego wykonania procedury przypadający w okresie sprawozdawczym na jedną procedurę danego rodzaju. W kosztach typowych niezbędne będzie wskazanie kosztów zużytych odczynników, drobnego sprzętu medycznego , kosztów wynagrodzeń , kosztów amortyzacji. Powyższe założenia kalkulacji kosztów badań genetycznych były zasadne, gdyby faktycznie oddawały koszt procedury zdefiniowanej jako „badanie proste” czy „badanie zaawansowane”. W takim jednak ujęciu kosztów nie mieści się rzeczywiste wykonanie procedur badania genetycznego ponieważ rozliczamy tylko jedno świadczenie w oparciu o wykonaną technologię przypisaną najdrożej wycenionemu świadczeniu. W tej sytuacji jako koszty wysokocenne należy uznać koszty wszystkich procedur (technologii) które będą kosztem określonego świadczenia. Faktyczny koszt świadczenia dla danego rozpoznania będzie kosztem wykonanych w obrębie jednostki czasu wszystkich procedur. Takie ujęcie kosztów pozwoli nam o określenie kosztu świadczenia kompleksowego dla danego rozpoznania . Nowoczesne podejście do rachunku kosztów w szpitalu powinno preferować świadome zarzadzanie ilością i efektywnością zasobów poprzez rzetelne mapowanie procesów diagnostyczno- leczniczych w ośrodkach i szczegółowe ewidencjonowanie stosowanych technologii medycznych. Szczegółowe opisanie związków transakcyjnych jakie zachodzą w szpitalu pozwala na optymalizację przychodów i kosztów jak również kompleksowe wykorzystanie zasobów jednostek medycznych.